Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 14 february 2019 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/62213 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.
Inhoudsopgave Hunebedden Intro Wat kan ik straks? Wat ga ik doen? Aan de slag Stap 1: Verkennen Stap 2: Hunebedden Stap 3: Trechterbekervolk Stap 4: Een hunebed bouwen Afronding Begrippenlijst Eindopdracht: Hunebedden Terugkijken Over dit lesmateriaal Pagina 1
Hunebedden Intro Deze opdracht gaat over hoe de hunebedbouwers leefden in Nederland rond 3400 v.chr. Hunebedden Hunebedden?!?! Misschien weet je gelijk waar het over gaat, misschien heb je er nog nooit van gehoord... Heb je wel eens een hunebed in Nederland bezocht of ergens anders in Europa? Schrijf hier op wat je al van hunebedden weet. Wat kan ik straks? Aan het eind van deze opdracht: kun je aangeven wanneer de hunebedbouwers in Nederland leefden. kun je beschrijven wat hunebedden zijn en waarom ze werden gebouwd. beschrijf je in eigen woorden de begrippen Trechterbekercultuur en Bandkeramiekcultuur. Wat ga ik doen? Activiteiten Aan de slag Stap Stap 1 en Activiteit Na het kijken van een video kun je vragen beantwoorden over hunebedden in Nederland. Ook kun je een discussie voeren met klasgenoten over de betrouwbaarheid van bronnen. Pagina 2
Stap 2 Stap 3 Stap 4 Na het kijken van een video kun je bij twee afbeeldingen van hunebedden noteren waar hunebedden in Nederland voorkomen en waar ze voor werden gebruikt. Je zoekt informatie over de trechterbekercultuur. Aan de hand van de informatie kun je de bijbehorende afbeeldingen zoeken en hier aantekeningen bij maken. In een video over hunebedden kun je aangeven of de informatie die je ziet waar is of niet waar. Afronding Onderdeel Begrippenlijst Eindopdracht Terugkijken Activiteit Hier vind je de begrippen die horen bij deze opdracht. Je maakt van het document 'Hunebedden' een volwaardig verslag en laat deze beoordelen door je docent. Terugkijken op de opdracht. Benodigdheden Geen bijzonderheden. Tijd Voor de opdracht heb je 3 uur nodig. Aan de slag Stap 1: Verkennen In de video hieronder gaat het over hunebedden. Let goed op, na het kijken ga je vragen beantwoorden over de informatie die je hebt gezien in de video. In de video wordt de vraag gesteld: "Hoe weet jij of de informatie die de geschiedenisboeken hierover geven betrouwbaar is." Deze vraag ga je na het kijken bespreken met klasgenoten. https://youtu.be/c5w_udsx1uw Verkennen maken.wikiwijs.nl/p/questionnaire/standalone/4746943 Pagina 3
In welke provincie vind je veel hunebedden en uit welke tijd stammen deze hunebedden? a. Limburg tussen 3450 en 3250 v.chr. a. Limburg tussen 1300 en 950 v.chr. a. Drenthe tussen 3450 en 3250 v.chr. a. Drenthe tussen 1300 en 950 v.chr. Hoe werd het volk van de hunebedbewoners ook wel genoemd? Waarvoor werden hunebedden gebruikt? Vanaf ongeveer 5500 jaar v.chr. vindt er ook in Nederland een omslag plaats. De rondtrekkende jagers kiezen een vaste plaats om te wonen. Hoe werd dit volk genoemd? a. het Bandkeramiekvolk a. de Hunebedbouwers a. het Trechterbekervolk a. het Klokbekervolk Betrouwbare informatie!?! In de video werd de vraag gesteld: "Hoe weet jij of de informatie die de geschiedenisboeken hierover geven betrouwbaar is." https://youtu.be/c5w_udsx1uw Vorm viertallen. Ga met elkaar in gesprek over deze vraag. Hoe weet je of je bronnen betrouwbaar zijn? Zijn jullie het eens? Zorg voor goede en duidelijke argumenten. Maak aantekeningen. Jullie moeten jullie antwoord op deze vraag straks kunnen uitleggen aan de klas. Pagina 4
Stap 2: Hunebedden Bekijk de video over de trechterbekercultuur. https://player.ntr.nl/index.php? id=vpwon_1224982&showtitlebar=true Hunebedden zijn restanten van stenen grafkelders. In de grafkelders werden de doden begraven. Er wordt aangenomen dat de graven massagraven waren. Daarnaast wordt veelal aangenomen dat de hunebedden werden gebruikt voor godsdienstige rituelen. Tijdens deze opdracht ga je in elke stap informatie verzamelen in een document. In de eindopdracht verwerk je alle gegevens tot een verslag. Open in een tekstverwerker een leeg document. Ga op internet op zoek naar twee afbeeldingen van hunebedden. Plaats de afbeeldingen in het lege document. Schrijf bij de afbeeldingen op: Waar hunebedden voor werden gebruikt. Waar hunebedden in Nederland voorkomen. Sla het document op onder de naam 'Hunebedden'. Gebruik het document ook bij de volgende stappen. Stap 3: Trechterbekervolk Het volk van de hunebedbouwers was een van de eerste boerenvolkeren die zich in Nederland vestigden. Zij worden ook wel het trechterbekervolk genoemd, naar de voorwerpen die zijn opgegraven. Een andere landbouwcultuur van ver voor Christus is de bandkeramiekcultuur. Zoek op internet een afbeelding op van een trechterbeker van de hunebedbouwers. Plaats de afbeelding in het document 'Hunebedden'. Zet bij de afbeelding het woord 'trechterbeker'. Zet bij de afbeelding ook de periode waarin het trechterbekervolk leefde. Zie de website www.beeksverleden.nl. Zoek op internet ook een afbeelding op van een Pagina 5
voorwerp uit de bandkeramiekcultuur. Zet bij de afbeelding 'bandkeramiekcultuur'. Zet bij de afbeelding ook de periode waarin de bandkeramiekcultuur er was. Ga nu op zoek naar informatie over de godsdiensten van deze volkeren. Waarom bouwden zij hunebedden? Hoe dachten zij over de dood en over leven na de dood? Schrijf hierover een tekst in je document. Stap 4: Een hunebed bouwen Hunebedbouwers bouwden hun graven met enorme stenen. Hoe dat precies ging, weten we niet. In die tijd kon men nog niet schrijven. Maar we denken dat het zo ging... Bekijk de volgende clip van Schooltv. https://schooltv.nl/video/popup/de-bouw-van-een-hunebed-200-mensen-driemaanden-aan-het-werk/ Schrijf in het document 'Hunebedden' twee dingen uit het filmpje op waarvan we niet zeker weten of het echt waar is. Schrijf ook twee dingen uit het filmpje op waarvan we wel zeker weten dat het waar is. Afronding Begrippenlijst Boeren in Nederland Hunebedbouwers / hunebedden De eerste boeren boven de grote rivieren in de Lage Landen waren de Hunebedbouwers (3400-2850 v.chr.). Zij bouwden van grote stenen hunebedden die dienst deden als begraafplaats. Zij woonden vooral in noord-oost Nederland. IJstijden Perioden van ijzige kou waarin het land in het noorden van Europa bedekt is met ijs Prehistorie De prehistorie is de tijd waaruit geen geschreven berichten bewaard zijn. Lage Landen Omschrijving van het huidige Nederland en België, toen deze landen nog niet bestonden. Pagina 6
Aardewerk Wonen op één plaats in een boerderij roept de behoefte op aan aardewerk: potten, bekers, schalen en kommen gemaakt van klei of leem. Trechterbekercultuur Een kenmerkende, veelvuldig voorkomende pot bij de Hunebedbouwers is de Trechterbeker. Daarom heet hun cultuur ook wel de Trechterbekercultuur. Bandkeramiekers De eerste boeren in de Lage Landen waren de Bandkeramiekers (5300-4900 v.chr.) Zij vestigden zich op de lössgronden in Limburg. Hun aardewerk was versierd met banden. Eindopdracht: Hunebedden Je gaat de opdracht over de hunebedbouwers afronden. In de stappen heb je elke keer iets toegevoegd aan je document 'hunebedden'. De informatie die je hebt opgeschreven, ga je nu verwerken in een kort verslag. Een verslag bestaan uit de volgende onderdelen: Voorpagina Inhoudsopgave Inleiding Hoofdstukken (1 pagina per hoofdstuk.) Afsluiting (conclusie) Bronnenlijst Hoe je de informatie, die je in de stappen hebt verzameld, verwerkt tot een goed verslag is helemaal aan jou. Je mag er nog meer informatie bij zoeken, je mag de informatie die je hebt goed vormgeven etc. Kijk voor je het inlevert nog even naar de volgende punten. Dat zijn ook de punten waar je docent op let. de inhoud: staan de juiste afbeeldingen in je document? de inhoud: staan de juiste teksten bij de afbeeldingen? de inhoud: staan de antwoorden op de vragen in je document? de vorm: is je document netjes verzorgd? de vorm: zijn alle onderdelen van het verslag aanwezig Ben je tevreden over het document? Laat het document dan beoordelen. Verslag schrijven Een verslag is een goede manier om een onderzoek te beschrijven dat je hebt uitgevoerd. Pagina 7
Terugkijken Intro Lees de intro van deze opdracht nog eens door. Wist je achteraf meer of minder over hunebedden dan dat je dacht? Kan ik wat ik moet kunnen? Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door. Kun je nu beschrijven wat hunebedden zijn? Hoe ging het? Tijd Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 3 uur met de opdracht bezig zou zijn. Weet je alles over de hunebedden en de verschillende culturen? Inhoud Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al? Schrijf op wat nieuw voor je was. Eindopdracht Wat vond je van de eindopdracht? Vond je het lastig om een verslag in je eentje te schrijven of juist prettig? Heb je nog veel nieuwe informatie over de hunebedden gezocht? Pagina 8
Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 14 february 2019 om 21:14 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; Leerinhoud en ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; doelen Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 3 uur en 0 minuten Trefwoorden leerlijn, rearrangeerbare Gebruikte Wikiwijs Arrangementen Reisgids digitaal materiaal. (2019). Gereedschapskist activerende werkvormen. https://maken.wikiwi js.nl/105906/gereedschapskist_activerende_werkvormen Pagina 9