Agendapuntnummer : Documentnummer : Raadsvergadering d.d. : Raadscommissie Commissie d.d. Programma Onderwerp Portefeuillehouder Bijlagen MM18003332 24 mei 2018 Commissie Samenleving 16 mei 2018 Sociale en maatschappelijke Dienstverlening Meerjarenbegroting 2018-2022 Vervoersorganiatie Arnhem - Nijmegen 3 Samenvatting De Vervoersorganisatie Arnhem-Nijmegen (bekend als AVAN) is per 1 september 2016 opgericht. Hieraan nemen 18 gemeenten in de betreffende regio deel. De gemeente Mook en Middelaar is daar één van. De vervoersorganisatie heeft de vorm van een lichte gemeenschappelijke regeling. Wethouder Baneke is bestuurslid. Op 13 april 2018 is de meerjarenbegroting 2018-2021 van de vervoersorganisatie ontvangen. Conform artikel 16, lid 3 van de gemeenschappelijke regeling kan uw raad binnen 8 weken na verzending ervan door het bestuur van de vervoersorganisatie een zienswijze hierop indienen. Voorstel om te besluiten 1. Een zienswijze in te dienen met betrekking tot de meerjarenbegroting 2018 2022 van de vervoersorganisatie; a. Daarbij aan te geven dat de gemeente kan instemmen met de jaarschijven 2018 en 2019; b. Dat de jaarschijven voor 2020 2022 voor kennisgeving worden aangenomen; c. Dat van de vervoersorganisatie wordt verwacht om voor de periode 2020 2022 met voorstellen voor kostenbesparing te komen; d. Dat de uitwerking van het solidariteitsfonds en de daaraan gekoppelde vereveningssystematiek dient te worden verwerkt in een begrotingswijziging waarop een zienswijze kan worden ingediend; 2. De meerjarenbegroting 2018 2022 van de vervoersorganisatie te verwerken in de Voorjaarsnota. 20180419 AVAN begroting 2018-2022.rvs Pagina 1 van 6
Geachte leden van de raad, Inleiding / Aanleiding De Vervoersorganisatie Arnhem-Nijmegen (bekend als AVAN) is per 1 september 2016 opgericht. Hieraan nemen 18 gemeenten in de betreffende regio deel. De gemeente Mook en Middelaar is daar één van. De vervoersorganisatie heeft de vorm van een lichte gemeenschappelijke regeling. Wethouder Baneke is bestuurslid. Op 13 april 2018 is de meerjarenbegroting 2018-2021 van de vervoersorganisatie ontvangen. Conform artikel 16, lid 3 van de gemeenschappelijke regeling kan uw raad binnen 8 weken na verzending ervan door het bestuur van de vervoersorganisatie een zienswijze hierop indienen. Probleemstelling / centrale vraag (wat willen we bereiken) Kan uw raad instemmen met de ingediende begroting? Oplossingsrichtingen Voorgeschiedenis De omstandigheid dat de begroting 2018 van de vervoersorganisatie pas lopende het begrotingsjaar wordt ingediend en niet reeds geruime tijd daarvoor heeft zijn oorzaak daarin, dat in het eerste volledige jaar van de organisatie al gauw bleek dat de kosten boven verwachting hoog waren en de verdeling daarvan over de deelnemende gemeenten niet logische effecten te zien gaf. Het bestuur heeft daarom geen begroting willen vaststellen voordat inzichtelijk was geworden waardoor de kosten zo enorm stegen en hoe de kosten op een zo logisch en eerlijk mogelijk manier over de deelnemende gemeenten verdeeld konden worden. Dit proces heeft bijna een jaar in beslag genomen. U bent tussentijds door ons college via memo's over de stand van zaken geïnformeerd. Het eindresultaat geeft een werkelijkheid weer, die geen enkele van de deelnemende gemeenten bij het oprichten van de vervoersorganisatie voor ogen had gehad. De beoogde kostenbeheersing is niet bereikt. Voor alle duidelijkheid: kostenbeheersing is in dit verband zeker geen kostenverlaging. Met de afbouw van de provinciale subsidie kon dit redelijkerwijs ook niet verwacht worden. De verwachting was echter wel, dat door samenwerking en bundeling de kosten per eenheid (cliënt, kilometer of rit) meer gedeeld zouden kunnen worden. Dat is dus niet het geval. Wij komen daar hieronder op terug. Verdeling kosten De kosten waarin onze gemeente een bijdrage dient te leveren hebben betrekking op: 1. Programma vraagafhankelijk vervoer: dat zijn de kosten voor het vervoer van wmo-cliënten en eventueel begeleiders. 2. Programma routevervoer: dat zijn de kosten voor het vervoer van leerlingen, en voor een aantal gemeenten ook het vervoer voor wmo-dagbesteding, dagbehandeling en Jeugd-GGZ. 3. Overhead: dit zijn de organisatiekosten van de bedrijfsvoeringsorganisatie. 20180419 AVAN begroting 2018-2022.rvs Pagina 2 van 6
Voor de toedeling van de vervoerskosten aan de individuele gemeenten heeft het bestuur van de vervoersorganisatie op 15 maart 2018 een nieuwe verdeelsleutel vastgesteld. De in 2017 toegepaste verdeelsleutel leidde tot onlogische en oneerlijke verdeling van de kosten. Ook voor dat jaar zal de nieuwe verdeelsleutel nog met terugwerkende kracht worden toegepast. De verdeling van de overheadkosten (naar rato van het aantal inwoners met een basisbedrag ad 5.000) blijft ongewijzigd. Zowel onder de oude als ook onder de nieuwe verdeelsleutel hebben bijna alle gemeenten sowieso te maken met een kostenstijging. Binnen die scope brengt de wijziging van de verdeelsleutel weer onderlinge verschuivingen met zich mee en ontstaan er voordeel- en nadeelgemeenten. Het bestuur van de vervoersorganisatie heeft daarom afgesproken om een solidariteitsfonds in te stellen, waarbij de voordeelgemeenten de nadeelgemeenten in een afbouwend scenario compenseren over een periode van 3 jaar, te weten 2017, 2018 en 2019. Dit voorstel is nog niet nader uitgewerkt. Op grond van een eerdere vergelijking is het de verwachting dat dit gedurende de vereveningsperiode van 3 jaar een licht voordeel voor onze gemeente met zich meebrengt. BTW De diverse kostensoorten van de vervoersorganisatie kennen een verschillend BTW-regime. Zo werkt de BTW op routevervoer kostprijsverhogend, in gevolge van een arrest van de Hoge Raad uit 2016. In beginsel wordt de BTW op het vraagafhankelijk vervoer onder bepaalde voorwaarden wel aftrekbaar geacht en de kosten zijn daarom ook exclusief BTW opgenomen. In het licht van voorgenoemd arrest is het echter denkbaar dat de Belastingdienst hierin een ander standpunt aanneemt. De kosten van regie (ritplanning) en de bedrijfsvoeringskosten zijn compensabel en dus ook niet kostenverhogend voor de gemeenten. In de meerjarenbegroting van de vervoersorganisatie en dit raadsvoorstel zijn de door de gemeenten te betalen netto-bedragen opgenomen. Waar de BTW aftrekbaar of compensabel is, is deze dus ook niet in de begroting verantwoord. Kostenoverzicht Begroting Vervoersorganisatie 2018 2019 2020 2021 2022 Bedrijfsvoeringskosten 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000 Vraagafhankelijk vervoer (wmo) 81.054 92.002 93.990 96.018 98.087 Routevervoer (Leerlingenvervoer) 74.466 75.899 77.361 78.852 80.373 Totaal: 160.520 172.901 176.351 179.870 183.460 Begroting Gemeente Bedrijfsvoeringskosten bvo 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000 Wmo-vervoer 78.939 90.718 46.709 46.709 46.709 Leerlingenvervoer 94.000 94.000 94.000 94.000 94.000 Zorgvervoer p.m. p.m. p.m. p.m. p.m. Totaal: 177.939 189.718 145.709 145.709 145.709 Verschil (+) of (-) 17.419 16.817-30.642-34.161-37.751 V V N N N 20180419 AVAN begroting 2018-2022.rvs Pagina 3 van 6
In 2018 en 2019 heeft onze gemeente op begrotingsbasis dus nog een licht overschot, dat opweegt tegen het voorziene tekort vanaf 2020. Regionaal en lokaal zal de komende jaren verder worden ingezet op maatregelen voor verdere kostenbeheersing. Analyse kostenstijging Wanneer wij deze cijfers naast onze kosten uit de tijd vóór AVAN zetten, dan kan niet anders geconcludeerd worden dan dat de kosten voor in ieder geval het vraagafhankelijk (wmo) vervoer extreem veel duurder zijn geworden. De kosten waren in 2015 nog 25.000. Dat is nu dus meer dan het drievoudige, bijna viervoudig. Voor het leerlingenvervoer valt dit nog te bezien. De geraamde kosten zijn iets hoger dan de uitgaven in 2016, maar omdat dit vervoer pas per 1 september 2017 bij AVAN is ondergebracht ontbrak het bij het opstellen van de begroting van de vervoersorganisatie nog aan voldoende ervaringsgegevens. Als ijkpunt is de maand september 2016 genomen, en dat was de duurste maand van dat jaar. Door de vervoersorganisatie is een analyse doorgevoerd naar de oorzaken van de kostenstijging. Daarbij kan een onderscheid gemaakt worden in: 1. Autonome ontwikkelingen 2. Kostenstijgingen ten gevolge van gemaakte keuzes in de aanbesteding en bij de implementatie. Overigens is het daarbij niet mogelijk om exact aan te geven welk aandeel in de totale kostenstijging elk van deze keuzes heeft. 1. Autonome ontwikkelingen Tot de autonome ontwikkelingen kunnen gerekend worden: a. De instroom In onze gemeente is het aantal cliënten dat gebruik maakt van het vraagafhankelijk vervoer de afgelopen twee jaar duidelijk gestegen. Het aantal ritten is in 2017 ten opzichte van 2015 met 35% gestegen. Het aantal cliënten dat deze ritten maakte was 40% hoger. b. Marktwerking: de ontwikkelingen in de taximarkt spelen een belangrijke rol. De daardoor veroorzaakte kostenstijging wordt geschat op ongeveer 15%. c. de ontvangen subsidie in de pré-avan periode was hoger dan de huidige subsidie. Deze autonome ontwikkelingen zouden er toe geleid hebben, dat de kosten voor het wmo-vervoer ten opzichte van 2015 gestegen zouden zijn van 25.000 naar ongeveer 54.000. De kostenstijging daar bovenop is terug te voeren op de elementen die hieronder genoemd worden. 2. Kostenstijgingen ten gevolge van gemaakte keuzes in de aanbesteding en bij de implementatie. Om een beeld te krijgen van de oorzaken, waarom AVAN voor de gemeenten zo duur is geworden, heeft de vervoersorganisatie naar de wijze van aanbesteding gekeken. Een rol heeft in ieder geval gespeeld, dat de manier van aanbesteding compleet nieuw was en dat betekende voor alle partijen veel onduidelijkheid en onzekerheid. Nu de vervoersorganisatie draait, zijn de elementen die een kostenverhogend effect hebben ook beter zichtbaar. De volgende elementen zijn daarbij naar voren gekomen. Ofschoon deze niet nader kwantificeerbaar zijn, is vast komen te staan dat zij wel een wezenlijke invloed hebben gehad. a. Inmiddels is wel duidelijk dat er te veel rolstoelcapaciteit is uitgevraagd bij de aanbesteding. Rekening houdende met het feit dat voor de inzet van een rolstoelvoertuig een hoger tarief geldt, leidt dat in elk geval al tot hogere kosten. b. Ook de zogenaamde 3-uur systematiek waarbij een minimale diensttijd van drie uur wordt gegarandeerd heeft invloed op de hoogte van de kosten. 20180419 AVAN begroting 2018-2022.rvs Pagina 4 van 6
c. Aannames uit het bestek met betrekking tot onder andere de in te zetten capaciteit en de keuze van de basispunten zijn niet altijd juist ingeschat. d. Er is sprake van een andere afrekensystematiek. In de voor-avan periode werd afgerekend op basis van OV zones. Nu gebeurt dat op basis van uren en kilometers. Ook al zouden de huidige kosten identiek zijn aan de kosten uit de voor-avan periode, dan nog zou er sprake zijn van herverdeeleffecten. e. De regiecentrale heeft vooralsnog geen prikkel om efficiënt te plannen (ritten van cliënten optimaal te bundelen). Een uitgebreidere notitie over deze effecten sturen wij u als bijlage mee. Afweging en conclusie (wat gaan we daarvoor doen) De meerjarenbegroting 2018 t/m 2022 is gebaseerd op de thans bekende feitelijke kosten. Uiteraard kunnen er, zeker voor individuele gemeentes mutaties ontstaan ten gevolge van een ander gebruik door cliënten (meer of minder). Maar voor het overige kan hier op de korte termijn geen invloed op uitgeoefend worden, aangezien deze het gevolg zijn van een aantal (autonome) ontwikkelingen zoals hierboven geschetst. De verdeelsleutel die thans is vastgesteld kan ook onze instemming verdragen. De opbouw daarvan is goed onderbouwd en ook in onze optiek eerlijk en rechtvaardig. Wij vinden het een gemis dat de vereveningssystematiek nog niet is uitgewerkt. Daardoor geeft ook deze begroting nog geen definitief beeld van de kosten per gemeente. Wij vinden het echter ook geen optie om de vaststelling van de begroting daarop te laten wachten. Dat betekent in onze optiek echter wel, dat de toepassing van de vereveningssystematiek verwerkt dient te worden in een begrotingswijziging, waarop de gemeenteraden opnieuw hun zienswijze moeten kunnen laten blijken. Verder zijn wij van oordeel dat AVAN binnen het meerjarenperspectief met voorstellen moet komen over hoe uiterlijk per 2020 kostenbesparingen kunnen worden gerealiseerd. Dat ontslaat de individuele gemeenten er niet van om ook zelf kritisch de mogelijkheden te zoeken om door middel van bijstelling van het eigen beleid hier een slag in te maken. Resumerend stellen wij daarom voor om: 1. Een zienswijze in te dienen met betrekking tot de meerjarenbegroting 2018 2022 van de vervoersorganisatie; a. Daarbij aan te geven dat de gemeente kan instemmen met de jaarschijven 2018 en 2019; b. Dat de jaarschijven voor 2020 2022 voor kennisgeving worden aangenomen; c. Dat van de vervoersorganisatie wordt verwacht om voor de periode 2020 2022 met voorstellen voor kostenbesparing te komen; d. Dat de uitwerking van het solidariteitsfonds en de daaraan gekoppelde vereveningssystematiek dient te worden verwerkt in een begrotingswijziging waarop een zienswijze kan worden ingediend; 2. De meerjarenbegroting 2018 2022 van de vervoersorganisatie te verwerken in de Voorjaarsnota.. Juridische aspecten n.v.t. 20180419 AVAN begroting 2018-2022.rvs Pagina 5 van 6
"1" 0.10.11.1L/ - \\ 400 p4 Uitvoering / Planning / Communicatie n.v.t. Mook, 24 april 2018 Het college van burgemeester en wethouders van Mook n Middelaar, De-Scretaris, J.M.G. Smits - de Kinkelder mr. drs. W. Grad isen 20180419 AVAN begroting 2018-2022.rvs Pagina 6 van 6