Boek 1 Jaarverslag 2012

Boek 1 Jaarverslag 2012

INHOUD 1. Financiële paragraaf 3 8. Weerstandsvermogen 123 2. Programmaverantwoording 10 9. Onderhoud kapitaalgoederen 126 3. Bedrijfsvoering en Sociaal jaarverslag 73 10. Subsidies 134 4. Financiering 83 5. Grondbeleid 88 6. Lokale heffingen en algemene dekkingsmiddelen 97 7. Verbonden partijen 103

Financiële paragraaf

Financiële paragraaf Algemeen Voor u ligt de programmarekening 2012. De programmarekening is het sluitstuk van budgetcyclus. De programmarekening sluit, evenals de begroting, aan bij de rolverdeling tussen raad en college na invoering van het dualisme. In de programmabegroting worden de kaders en prioriteiten gesteld, de beoogde effecten aangegeven en vindt op programmaniveau autorisatie plaats van budgetten. De verdere uitvoering/uitwerking ligt in handen van het college. Via de programmarekening legt het college verantwoording af. De opzet van de programmarekening 2012 is gelijk aan de opzet van de begroting 2012. Verder kan nog worden vermeld dat de jaarrekening 2012 aansluit bij de voorschriften met betrekking tot de gemeentelijke begroting en jaarrekening, de zogenaamde BBV-regels (Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten). Resultaat De jaarrekening 2012 sluit met een voordelig resultaat vóór bestemming van 1.519.000 en bedraagt 2,10 % van de totale uitgaven. Bij de 3 e bestuursrapportage 2012 werd nog een voordelig resultaat vóór bestemming verwacht van 608.000, zijnde 0,81 %. Het resultaat is als volgt te recapituleren (x 1.000): Rekening Begroting Rekening 2012 na wijziging 2011 2012 x 1.000 Lasten (exclusief stortingen in reserves): 72.253 74.686 81.979 Baten (exclusief onttrekkingen aan reserves): 73.772 75.294 81.146 Resultaat voor bestemming reserves: 1.519 608-833 Per saldo toevoeging c.q. onttrekking aan reserves: 1.306 2.058 3.113 Resultaat na bestemming reserves: 2.825 2.666 2.280 Te verdelen in: -resultaat algemene dienst: 2.670 2340 1.883 -resultaat grondexploitatie: 155 326 397 Het voordelige resultaat van 2.825.000 is afzonderlijk op de balans opgenomen onder het eigen vermogen. Voorgesteld wordt om het resultaat als volgt te bestemmen: - Uitvoering paraplunota leefomgeving in 2013 (cf. raadsbesluit 25-10-2012) 50.000 - Toevoegen aan algemene reserve 2.775.000 Als alle mutaties op de reserves worden meegenomen bedraagt het resultaat 2012 2.825.000 voordelig en is het percentage 3,16%. (3 e kwartaalrapportage 2012 voordelig resultaat van 2.665.000 en het percentage 2,90%). De in de jaarrekening verwerkte mutaties met de reserves zijn allen gebaseerd op eerder door uw raad genomen besluiten.

Analyse resultaat Zoals reeds aangegeven is het saldo voor bestemming van de jaarrekening 2012 1.519.000 voordelig. Na verwerking van de mutaties in de reserves bedraagt het voordelig resultaat 2.825.000. Hiervan heeft 155.000 voordelig betrekking op de grondexploitatie, de algemene dienst laat een voordeel zien van 2.670.000. Tot en met de 3 e bestuursrapportage 2012 was rekening gehouden met een voordelig resultaat van 2.665.000 na verwerking van de mutaties in de reserves. Ten opzichte van de 3 e bestuursrapportage is het resultaat dus met 160.000 toegenomen. Bij de analyse van de verschillen bij de programma s (boekwerk jaarrekening 2012 ) wordt een toelichting gegeven op de verschillen tussen de aangepaste begroting (incl. 3 e bestuursrapportage 2012) en de realisatie (jaarrekening) op product- c.q. programmaniveau. De effecten van de 4 e bestuursrapportage worden niet meegenomen, omdat de begroting hierop niet is aangepast. In onderstaand schema wordt een overzicht gegeven op de belangrijkste mutaties naar uitgaven- en inkomstenstromen. In dit overzicht wordt dus inzicht gegeven op kostensoortniveau, welke dwars door alle programma s heen een vergelijking maakt. x 1 miljoen Saldo jaarrekening Verwerkt t/m 3e Verschil V = voordeel, N = nadeel 2012 Berap 2012 Jaarrekening 2012 Saldo: 2,8 V 2,7 V 0,1 V Stromen - Kapitaallasten: 0,3 V 0,3 V 0 - Rente en winstuitkering: 1,3 V 1,3 V 0 - Salarissen en inhuur: 0,6 N 0,5 N 0,1 N - Inkomensoverdrachten: 0,7 N 0,1 N 0,6 N - Rijksbijdragen: 1,2 V 0,8 V 0,4 V - Belastingen & retributies: 0,9 V 1,0 V 0,1 N - Duurzame goederen e.d: 0,2 V 0,1 V 0,1 V - Stelposten begroting: 0,4 N 0,4 N 0 - Grondexploitatie: 1,9 N 0,9 V 1,0 V - Mutaties reserves & voorzieningen: 1,6 N 1,0 N 0,6 N - Doorbelastingen: 0 0 0 - Resultaat begroting voor wijzigingen: 0,3 V 0,3 V 0 Verklaring resultaat op hoofdlijnen Bij de verklaring op hoofdlijnen wordt aangesloten bij de uitsplitsing naar stromen, zoals in het onderdeel analyse resultaat is aangegeven. Ingegaan wordt op het verschil tussen de uitkomsten van de jaarrekening 2012 en het verwachte resultaat na de 3 e kwartaalrapportage 2012. Salarissen en inhuur - 0,1 mln. N In 2012 bedroeg het budget voor salarissen en sociale lasten na wijziging van de begroting 16,3 mln. In 2012 is, rekening houdend met de vacatures, een bedrag van 15,7 mln. besteed. Dit betekent dat er ten opzichte van de begroting een voordeel is gerealiseerd van bijna 600.000. Daartegenover staat een nadeel m.b.t. de inhuur van extra personeel bij diverse afdelingen vanwege vacatures en/of ziekte van bijna 700.000. De inhuur heeft met name plaatsgevonden bij de afdelingen Gemeentewinkel, Realisatie en Beheer Openbare Ruimte, Financiën, personeels- en juridische zaken, de Concernstaf en het Directieteam. Inkomensoverdrachten - 0,6 mln. N Onder inkomensoverdrachten vallen o.a. de uitkeringen sociale zaken, subsidies en bijdragen aan verenigingen en instellingen, uitgaven gemeenschappelijke regelingen en ontvangen inkomensoverdrachten van derden (niet rijk). Onderstaand een toelichting op de belangrijkste posten die van invloed waren op het nadelig resultaat van 600.000 ten opzichte van de begroting na wijziging: Inkomensoverdrachten van de provincie: Van de provincie Noord Brabant werd een subsidie verwacht van 250.000 in de kosten van de bouw van het maritiem gebouw aan het havenfront in Willemstad. Dat bedrag is in 2012 nog niet ontvangen. De kosten voor het maritiem gebouw worden gemaakt binnen de grondexploitatie, dus de afwikkeling vindt plaats binnen de grondexploitatie. In 2012 is een subsidie van 82.000 van de provincie Noord Brabant voor de realisatie van goedkope koopwoningen definitief vastgesteld.

Overige inkomensoverdrachten: Voor onderwijsachterstanden is in 2012 219.000 uitgegeven aan verschillende instellingen. Dit bedrag was niet begroot. Hier staat echter een ontvangen rijksbijdrage voor Onderwijs-achterstanden tegenover die ook niet was begroot, per saldo is het resultaat neutraal. In 2012 is ten opzichte van de begroting een voordeel van 152.000 behaald op de eigen bijdrage voor de WMO thuiszorg. De afrekening op de rijksbijdrage BBZ over 2011 ad 175.000 is verantwoord op overige bijdragen. Hiervoor was bij de jaarrekening 2011 een verplichting opgenomen onder de rijksbijdragen. De kosten met betrekking tot de Wet Inburgering waren in 2012 95.000 hoger dan begroot. Hier staat echter een voordeel van eveneens 95.000 tegenover op de rijksbijdragen. De aan de WVS doorbetaalde bijdrage sociale werkvoorziening was 60.000 lager dan geraamd. De ontvangen rijksbijdrage is ook lager dan geraamd, deze is verantwoord onder rijksbijdragen. Binnen diverse grondexploitaties zijn bijdragen van derden geraamde die in 2012 niet zijn gerealiseerd. Per saldo is dit een nadeel van 100.000. Rijksbijdragen - 0,4 mln. V Voor tal van activiteiten ontvangt de gemeente vanuit het rijk een specifieke uitkering. Daarnaast wordt via de algemene uitkering uit het gemeentefonds een bijdrage verkregen. De gelden uit dit fonds kunnen vrij worden ingezet voor een aantal basistaken van de gemeente. Het verschil in geraamde en werkelijke rijksbijdrage wordt in hoofdzaak veroorzaakt door: De afrekening van de rijksbijdrage BBZ over 2011. Hiervoor is bij de jaarrekening 2011 een verplichting opgenomen onder de rijksbijdragen. De werkelijke afrekening is verantwoord onder overige inkomensoverdrachten. Hierdoor is onder rijksbijdragen in 2012 een voordeel van 152.000 ontstaan. Hier tegenover staat een nadeel onder de overige inkomensoverdrachten. De rijksbijdrage voor de Wet Inburgering die in 2012 is ontvangen was 95.000 hoger dan begroot. Hier staan hogere uitgaven tegenover onder de overige inkomensoverdrachten. De rijksbijdrage mbt de Sociale Werkvoorziening was in 2012 60.000 lager dan geraamd. De uitkering is één op één doorbetaald aan de WVS. Zowel met de lagere ontvangst als met de doorbetaling was in de begroting geen rekening gehouden. In de begroting 2012 was rekening gehouden met een afrekening van de algemene uitkering over vorige jaren van 68.000 voordelig. In 2012 is echter 229.000 ontvangen over voorgaande jaren zodat een voordeel is gerealiseerd van 161.000. In 2012 heeft met betrekking tot de integratie-uitkering WMO een correctie plaatsgevonden over 2010 van 60.000 nadelig. Hiermee was geen rekening gehouden in de begroting. Voor onderwijsachterstanden is een rijksbijdrage van 219.000 ontvangen die niet was begroot. Deze rijksbijdrage is echter volledig doorbetaald aan diverse instellingen, waardoor het resultaat per saldo neutraal is. Belastingen/retributies en overige baten 0,1 mln. N De inkomsten uit belastingen en retributies en overige baten blijken 119.000 lager te zijn dan waarmee rekening was gehouden bij de 3 e bestuursrapportage 2012. De belangrijkste oorzaken van het voordelig verschil zijn: Overige baten: Onder overige baten is in 2012 een incidentele opbrengst verantwoordt van 215.000. Dit betreft een BTW teruggave m.b.t. MFC de Parel. Het resultaat ivm gescheiden afval inzameling en recycling van kunstof, papier kleding en bruin- en witgoed is 70.000 voordelig ten opzichte van de begroting. De terugontvangen loonkosten i.v.m. de detachering van medewerkers zijn in de jaarrekening 67.000 hoger dan geraamd in de begroting. Daarnaast zijn de terugontvangsten ziekengeld 12.000 hoger dan begroot. De debiteurenvorderingen sociale zaken en de voorziening dubieuze debiteuren sociale zaken zijn doorgelicht en komen 279.000 lager uit.

Opbrengst leges: De opbrengst bouwleges bleef ondanks een neerwaartse bijstelling van 100.000 bij de 3 e bestuursrapportage nog 160.000 achter bij de begroting. Dit nadeel is voornamelijk veroorzaakt door het achterblijven van het aantal aanvragen voor bouwvergunningen. Voor vergunningverlening en de herziening van bestemmingsplannen is in 2012 ten opzichte van de begroting een voordeel gerealiseerd van 82.000. Belastingopbrengsten Ten opzichte van de begroting is de opbrengst OZB achtergebleven bij de begroting. Op de ontvangen OZB is een nadeel gerealiseerd van 249.000. Dit nadeel wordt voornamelijk veroorzaakt doordat er meer bezwaarschriften zijn gehonoreerd dan waarmee in de begroting rekening was gehouden. De opbrengsten voor afvalstoffenheffing en rioolopbrengsten gaven in 2012 respectievelijk een voordeel van 20.000 en een nadeel van 3.000 ten opzichte van de begroting. Op de post oninbare belastingen is in 2012 een nadeel gerealiseerd van 33.000. Duurzame goederen e.d. 0,1 mln. V Een als verplichting opgenomen bijdrage in de aanleg van het NS parkeerterrein is achterwege gebleven en levert een voordeel in de exploitatie van 2012 op. Grondexploitatie 1,0 mln. V Op de verschillende kosten en opbrengsten met betrekking tot de grondexploitatie wordt een voordeel gerealiseerd van 1,0 mln. Dit betreft het saldo van baten en lasten dat wordt toegevoegd aan onderhanden werk binnen de complexen. Het voordeel wordt voornamelijk veroorzaakt doordat de voortgang van de grondcomplexen achterblijft bij de begroting, waardoor in 2012 minder kosten zijn gemaakt dan geraamd. Mutaties reserves en voorzieningen 0,6 mln. N De mutaties op de reserves en voorzieningen leveren een nadeel op van 572.000. Dit bestaat uit een voordeel van 687.000 vanwege een lagere storting in reserves en voorzieningen. Daartegenover staat echter een lagere onttrekking van 1.259.000. 903.000 minder onttrekking aan de reserve maatschappelijk nut omdat de investeringen in de openbare ruimte waarvoor deze was geraamd nog niet, of niet volledig zijn gerealiseerd. Daarnaast is in 2012 112.000 meer toegevoegd aan de reserve maatschappelijk nut dan oorspronkelijk begroot. Er is 172.000 meer toegevoegd voor de Regionale Werkorganisatie W&I en voor Moerdijk Meer Mogelijk is 60.000 minder in de reserve gestort. Bij de 3e bestuursrapportage 2012 werd nog uitgegaan van een onttrekking uit de reserve strategische grondverwerving van 427.000 De werkelijke onttrekking is 214.000. De lagere onttrekking is toe te schrijven aan een correctie van 155.000 op de onttrekking in 2011 m.b.t. de locatie Julianastraat. Daarnaast is 109.000 minder onttrokken m.b.t. de locatie Leijten en is 65.000 onttrokken voor Wolst. Deze laatste onttrekking was niet geraamd. In 2012 was een onttrekking aan de reserve geoormerkte gelden grondexploitatie geraamd van 272.000 ten behoeve van Havenfront Willemstad. Deze onttrekking is beperkt gebleven tot 94.000. Het restant zal pas worden onttrokken nadat de kosten in dat plan zijn gemaakt. De dotatie in de reserve bovenwijkse voorzieningen was in 2012 begroot op 1.919.000. In de realisatie is 1.156.000 toegevoegd aan de reserve, waardoor het voordeel 763.000 bedraagt. De onttrekking uit de reserve onderwijshuisvesting was 110.000 lager dan geraamd in verband met lagere kosten die in 2012 zijn gemaakt voor onderwijshuisvesting. In de begroting was 194.000 geraamd voor het treffen van een voorziening voor de herstructurering van de WVS. In de realisatie is deze voorziening niet getroffen, omdat de cofinanciering met het Rijk van de baan is nadat de Wet Werken naar Vermogen controversieel is verklaard. Voor de dotatie in de voorziening Riolen en rioolgemalen was 835.000 geraamd. In verband met hogere kosten mbt onderhoud rioleringen is uiteindelijk 574.000 gedoteerd in de voorziening. Dit is een voordeel op de dotatie in voorzieningen van 291.000.

Verklaring resultaat ten opzichte van de primitieve begroting Ten opzichte van het geraamde begrotingsresultaat in de primitieve begroting komt het jaarrekeningresultaat 2.541.000 voordeliger uit. De belangrijkste oorzaken voor dit verschil zijn hieronder weergegeven: Resultaat volgens de primitieve begroting 284.000 Resultaat volgens de jaarrekening - 2.825.000 Hoger resultaat dan geraamd in de primitieve begroting 2.541.000 Voordelige verschillen: Lagere eigen salariskosten inclusief ontvangen ziekengeld 655.000 Dividenduitkering i.v.m. verkoop Intergas - 964.000 Hogere rentebaten - 333.000 Hogere rijksbijdragen - 1.168.000 Hogere leges en belastingopbrengsten - 436.000 Lagere kapitaallasten - 244.000 Vrijval bijdrage parkeerterrein - 120.000 Terugontvangen BTW MFC de Parel - 215.000 Minder kosten binnen grondexploitaties - 1.887.000 6.020.000 Nadelige verschillen: Hogere inhuur wegens ziekte en vacatures 1.001.000 Lagere bijdragen van provincie/ derden-: - 388.000 Verstrekte inkomensoverdrachten, subsidies e.d. - 255.000 Bijstelling debiteurensaldo sociale zaken - 278.000 Mutaties in reserves en voorzieningen - 1.557.000-3.479.000 Per saldo voordeliger 2.541.000 Toelichting analyse verschillen per programma In het boekwerk jaarrekening 2012 wordt naast de balans en de toelichting hierop, ook ingegaan op de cijfermatige uitkomst van de jaarrekening per programma. Naast een overzicht van het totaal aan lasten en baten binnen een programma wordt een overzicht gegeven van het resultaat per programma voor bestemming. Daarnaast wordt aangegeven wat het saldo van het programma zou zijn rekening houdend met de diverse mutaties van en naar de reserves. De begrotings- en rekeningsregels (BBV-voorschriften) geven aan dat een analyse moet worden gegeven van het verschil tussen lasten en baten voor resultaatbestemming per programma. Dit betekent dat verrekeningen met reserves niet moeten worden meegenomen. In de begroting en jaarrekening worden deze verrekeningen met de reserves verwerkt binnen programma 6 (product 980). Voor het resultaat na bestemming van de totale jaarrekening hebben uitgaven binnen de diverse programma s die gedekt worden uit een reserve geen invloed. Dit geldt ook voor inkomsten binnen een programma die toegevoegd worden aan een reserve. Verrekeningen met de reserves vinden voornamelijk plaats bij investeringen/ projecten met maatschappelijk nut. Conform BBV voorschriften worden deze rechtstreeks ten laste van de exploitatie gebracht. Met ingang van 2012 wordt een andere systematiek toegepast, waarbij het uitgangspunt is dat investeringen ten laste van de exploitatie worden gebracht wanneer deze volledig gereed zijn. Voor een uitgebreide toelichting verwijzen wij naar de notitie Reserves en Voorzieningen 2012. Gezuiverd resultaat Voor een goed inzicht in de financiële positie van een gemeente is het resultaat uit normale bedrijfsuitoefening - ofwel het gezuiverd resultaat - van belang. Om te komen tot dit gezuiverde rekeningresultaat dienen op het saldo van baten en lasten volgens de jaarrekening een aantal correcties plaats te vinden. Formeel dienen op dit saldo eerst de stortingen in en onttrekkingen aan bestemmingsreserves te worden gecorrigeerd. Als van dat saldo ook nog eens de buitengewone baten en lasten worden geëlimineerd komen we tot het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening. Tot de buitengewone baten en lasten

behoren opbrengsten of kosten die niet zijn ontstaan uit normale bedrijfsuitoefening zoals verkoopwinsten en verliezen op vaste activa en resultaten als gevolg van stelselwijzigingen. Als op het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening ook nog de bijzondere baten en lasten zoals belangrijke afrekenverschillen / correcties uit voorgaande jaren en het resultaat uit grondexploitatie worden gecorrigeerd, wordt inzicht verkregen in het gezuiverd jaarresultaat. Incidentele baten en lasten en beperkte afwikkelingsverschillen vallen binnen de normale baten en lasten. Onderstaand volgt een overzicht van de opbouw van het gezuiverd resultaat volgens het door de provincie Noord-Brabant gepresenteerde standaardmodel. Rekening van baten en lasten (x 1.000) + Baten (incl. onttrekkingen in reserves): -/- Lasten (incl. stortingen aan reserves): Saldo baten / lasten conform functie 992: + Verwerkte stortingen in reserves: -/- Verwerkte onttrekkingen aan reserves: -/- Buitengewone baten: + Buitengewone lasten: Resultaat uit normale bedrijfsvoering: -/- Bijzondere baten: + Bijzondere lasten: Gezuiverd resultaat: (resultaat uit normale baten en lasten) Begroting 2012 Rekening 2012 (na wijziging) 133.010 129.890 130.345 127.065 2.666 2.825 17.527 16.877 19.586 18.182 608 1.520 0 0 0 0 608 1.520 1.358 1.562 0 0-750 -42 Het gezuiverd resultaat over 2012 bedraagt 42.000 nadelig. Daartoe zijn op het saldo van baten en lasten, ná correctie voor de stortingen in en onttrekkingen aan reserves, de navolgende posten gecorrigeerd: Bijzondere baten: Dividenduitkering i.v.m. verkoop Intergas 964.000 Resultaat grondexploitatie 2012-155.000 Afrekening algemene uitkering voorgaande jaren - 229.000 Terugontvangst BTW MFC de Parel - 215.000 1.562.000 Reserves en voorzieningen Van het verloop van de reserves over 2012 kan het volgende overzicht worden gegeven: (bedragen x 1.000) Stand reserves per 31 december 2011 75.144 Verwerking resultaat 2011 - -833 Stand reserves per 1 januari 2012 74.311 -/- Onttrekkingen 18.182 + Stortingen - 16.877 Per saldo onttrokken uit de reserves 1.306 + Resultaat na bestemming reserves 2012-2.825 -/- Resultaat voor bestemming 2012-1.519 Stand reserves per 31 december 2012 75.830 Het totaal van de reserves per ultimo 2012 bedraagt 75,8 miljoen, tegenover 74,3 miljoen per 31 december 2011. Dat is 61,8 % van het balanstotaal (2011: 61,0 % van het balanstotaal). De omvang van de algemene reserve bedraagt per 31 december 2012 26,5 miljoen. De algemene reserve heeft een belangrijke functie als algemeen weerstandsvermogen en buffer tegen niet gecalculeerde risico s. In 2008 heeft de gemeenteraad de bandbreedte voor de weerstandsratio vastgesteld op 1,4 2,0. Een ratio van 1,0 is voldoende, 1,4 ruim voldoende en 2,0 uitstekend. Bij een ratio van 2,0 zijn de risico s in financiële zin 2 keer afgedekt binnen het weerstandsvermogen. Bij de behandeling van de begroting 2013-2016 heeft de gemeenteraad bepaald dat op basis van de toen voorliggende risicoinventarisatie een bedrag van 16.000.000 moet worden aangehouden voor het benodigde weerstandsvermogen. Die omvang paste binnen de door de raad vastgestelde bandbreedte. De omvang van de bestemmingsreserves bedraagt per 31 december 2012 49,5 miljoen. Deze middelen zijn afgezonderd van de algemene reserve ten behoeve van reeds afgesproken activiteiten. Op 31 december 2012 bedraagt de stand van de voorzieningen 27,4 miljoen.

PROGRAMMAVERANTWOORDING

Programma 1 Wonen en leven in Moerdijk Doelstelling Kernen Een goede leef- en woonomgeving in de eigen kern in fysieke zin. Subdoel 1 Bevorderen kwaliteit woon- en leefomgeving Dit doel trachten we te bereiken door het toevoegen van de juiste kwaliteit aan de fysieke woon- en leefomgeving alsmede het behouden van bepaalde bestaande kwaliteiten. Hiertoe zetten wij in op het bouwen naar behoefte, het beschermen en in stand houden van het cultureel erfgoed én het in goed samenspraak met de burger komen tot passend kwaliteitsniveau van de openbare ruimte. Een adequate koppeling van wonen, werken en recreatie brengt, gezien onze bovenregionale bijdrage aan werkgelegenheid, met zich mee dat bouwen naar behoefte verder strekt dan het voorzien in de behoefte van onze eigen bevolking. Het promoten van Moerdijk als plezierige woon-, werk- en leefgemeente achten wij in dit kader noodzakelijk. Voorzien in een adequaat aanbod van woningen Door het later in aanbouw nemen dan gepland van het project Bosselaar Zuid is het aantal geprognosticeerde op te leveren woningen bijgesteld van 180 (tot 200) naar 90. In 2012 zijn er in totaal 107 opgeleverd. Dit is voor een groot deel het resultaat van het gereedkomen van 16 grondgebonden woningen uit het project Groenaert te Fijnaart, 16 grondgebonden woningen uit het project Rodeborg te Klundert, 25 huurappartementen en 24 grondgebonden woningen uit het project Serena in Zevenbergen, 7 grondgebonden huurwoningen Lage Wipstraat te Zevenbergen, 10 CPOwoningen te Standdaarbuiten en een 9-tal particuliere initiatieven. Periode Geprognosticeerd (bruto) Opgeleverd Gesloopt Netto toevoeging 1 e kwartaal 28 0 28 2 e kwartaal 30 8 22 3 e kwartaal 19 0 19 4 e kwartaal 30 0 30 Totaal 90 107 8 99 Alhoewel er geen duidelijk verband is tussen de woningbouwproductie en de bevolkingsontwikkeling, kan worden waargenomen dat de bevolkingsomvang de afgelopen jaren aan het stabiliseren is. De doelstelling om het huidige aantal inwoners te behouden lijkt realistisch mede gezien de nieuwe bevolkingsprognoses van de provincie. 2012 laat een lichte groei van het aantal inwoners zien, mede op basis van een positief migratiesaldo. Omtrent de effecten van de recessie voor de toekomstige woningbouwplanning zal u afzonderlijk worden geïnformeerd. Het opstellen van gebiedsplannen (project 166) In 2012 is gestart met het project gebiedsplannen. De gemeenteraad heeft in maart het startdocument vastgesteld. Eind mei is de Intentieverklaring ondertekend door de samenwerkende partners: de gemeente Moerdijk, Brabantse Waard, Bernardus Wonen, Groenhuyzen, Surplus en de politie. In juni heeft de gemeenteraad ingestemd met het plan van aanpak en is tevens een (startkrediet) van 50.000 beschikbaar gesteld. Aansluitend is de procedure gestart voor de selectie van de externe adviseur. Het werd Arcadis, dat in het 3 e kwartaal is gestart met het opstellen van de twee pilotplannen: Fijnaart en Klundert.

Het actualiseren van het woonbeleid Het geactualiseerde woonbeleid zal een onderdeel vormen van de Paraplunota Maatschappij. Dit onderdeel vervangt het huidige Beleidsplan Wonen gemeente Moerdijk 2007-2011; Een (t)huis voor iedereen. Als eerste stap voor het invullen van het onderdeel wonen heeft er eind mei een discussiebijeenkomst Wonen Bouwstenen voor een actueel woonbeleid plaatsgevonden. Naast raadsleden was een groot aantal externe partijen aanwezig. Tijdens deze bijeenkomst is op basis van stellingen een discussie gevoerd, waaruit bouwstenen zijn gekomen. Met name blijkt dat er op het gebied van wonen gerelateerd aan zorg een forse opgave ligt. Daarnaast is de evaluatie van het huidige beleidsplan in het 4 e kwartaal verder opgepakt. Deze zal begin 2013 worden afgerond. Op 29 oktober 2012 is het regeerakkoord Bruggen slaan gepresenteerd, waarin tal van maatregelen voor de woningmarkt zijn aangekondigd. In de loop van 2013 zal duidelijk worden welke gevolgen deze maatregelen met zich meebrengen. Met de actualisatie van het onderdeel wonen kan hierop worden geanticipeerd. Het samen met partners organiseren van een woon- werk- en recreatiemarkt Met de raadsagenda 2010-2014 ligt er de wens om het hoofd te bieden aan de toenemende bevolkingskrimp als gevolg van de vergrijzing en ontgroening. Dit willen we bereiken door een adequate koppeling van wonen, werken en recreëren. Deze wens heeft geresulteerd in een opdracht in de beleidsbegroting 2011 en 2012 om een woon-, werk- en recreatiemarkt te organiseren. Op 28 juni 2012 heeft de gemeenteraad besloten om niet akkoord te gaan met het uitgewerkte voorstel. Met dit besluit is de opdracht om een woon-, werk- en recreatiemarkt te organiseren afgerond. Het cultureel erfgoed beschermen en in stand houden Eind juni heeft de gemeenteraad de herziene Erfgoedverordening vastgesteld. De herziening was noodzakelijk om het mogelijk te maken dat objecten kunnen worden voorbeschermd en aangewezen als gemeentelijk monument. Ook is hiermee juridisch verankerd dat voor het slopen, verstoren, verplaatsen, in enig opzicht wijzigen, herstellen, gebruiken of laten gebruiken van een gemeentelijk monument een vergunning noodzakelijk is. Eind augustus zijn de eigenaren van potentieel gemeentelijke monumenten geïnformeerd over het voornemen om hun object aan te wijzen als gemeentelijk monument. Eigenaren kregen zes weken de mogelijkheid om een zienswijze in te dienen. Ook de gemeenteraad is geïnformeerd over de stand van zaken en de lijst met potentiële monumenten. Er is een aantal zienswijzen ingediend met betrekking tot de redengevende omschrijvingen en/of het voornemen tot aanwijzen. Een aantal zienswijzen heeft geleid tot wijzigingen in de omschrijving en in sommige gevallen is ook het aantal toegekende punten bijgesteld. Een deel van de eigenaren heeft aangegeven meer tijd nodig te hebben om een zienswijze in te dienen. Gezien de gevoeligheid van het onderwerp is ervoor gekozen om deze eigenaren meer tijd te geven. In december heeft het college besloten om de eerste 21 objecten aan te wijzen als gemeentelijk monument en 1 object niet als zodanig aan te wijzen. De overige objecten zijn nog in behandeling en hierover zal begin 2013 een besluit worden genomen. Het voldoen aan het kwaliteitsplan beheer Openbare Ruimte In januari 2012 heeft de gemeenteraad besloten om de kwaliteitsambities voor alle aspecten van het beheer van de openbare ruimte voor het resterende deel van deze raadsperiode vast te stellen op het huidige onderhoudsniveau, t.w: a. Structuurelement centrum en wonen op Kwaliteitsniveau standaard. b. Structuurelement bedrijven, verbindingsweg/lintbebouwing en buitengebied op Kwaliteitsniveau minimaal. Om aan de kwaliteit van de openbare ruimte te blijven voldoen (kwaliteit wegen) zijn in 2012 twee grote onderhoudswerken uitgevoerd, namelijk de Driehoefijzersstraat en Stadsedijk. Daarnaast zijn er in combinatie met de riolering de volgende wegen aangepakt: Deventerstraat, Boudewijnstraat, Koningin Wilhelminalaan en Van Solmstraat. Verder is om de kwaliteit van de verhardingen te waarborgen onderhoud uitgevoerd middels een tweetal grote bestekken (2012-01 onderhoud elementen verhardingen en 2012-02 onderhoud asfaltverhardingen). Meldingen openbare ruimte via BuitenBeter Sinds september is het mogelijk meldingen van de openbare ruimte te doen via een smartphone. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de BuitenBeter app. Deze applicatie is gratis beschikbaar voor smartphones en werkt in heel Nederland.

Gladheidbestrijding 2012-2013 Jaarlijks wordt het gladheidbestrijdingsplan geactualiseerd, zodat ingespeeld kan worden op nieuwe ontwikkelingen. Op basis van de evaluatie van het gladheidbestrijdingsseizoen 2011-2012 is een aantal verbeteringen doorgevoerd. De belangrijkste wijziging is de efficiëntere werkwijze door één strooiroute minder te rijden.in het 4e kwartaal is er vijf keer uitgerukt in het kader van de gladheidbestrijding. Contract WVS onderhoud groen In het afgelopen kwartaal is onderhoud groen inbesteed aan de WVS voor een periode van 3 jaar met een mogelijke verlenging van 2 x één jaar. Daarmee blijft de gemeente Moerdijk voldoen aan de gemeentelijke verplichtingen in het kader van de Wet Sociale Werkvoorziening. Bovendien wordt er bespaard op de inzet van ambtelijke capaciteit. Maatregelen wateroverlast Fijnaart Medio november zijn de bewoners van de Vrouwe Jacobstraat e.o. via een informatieavond geïnformeerd over de te nemen maatregelen om de wateroverlast in de straten te verminderen. De eerste quick wins aan het rioolstelsel binnen gemeentelijke mogelijkheden zijn uitgevoerd. Voor maatregelen op de langere termijn is samenwerking met het Waterschap essentieel. Hiervoor zijn eerste afspraken gemaakt. Het continueren van de burgerschouw In het kader van Maatschappelijke stage heeft in het 1 e kwartaal een zogenaamde jeugdschouw plaatsgevonden door leerlingen van het Markland College. Nagenoeg overal werd het vastgestelde onderhoudsniveau gehaald (standaard). Alleen de schouw in Heijningen en Moerdijk scoorde een te laag cijfer. Deze worden hoofdzakelijk veroorzaakt door de verzorging (hondenpoep en zwerfafval). In het 2 e en 3 e kwartaal van 2012 hebben burgerschouwen plaatsgevonden in de kernen Langeweg, Moerdijk, Zevenbergen wijk 1 (Bosselaar, centrum en Zwanegat) en 2 (Torenveld), Fijnaart, Heijningen, Klundert, Helwijk en Zevenbergschen Hoek. In de kernen Noordhoek, Standdaarbuiten en Willemstad en de woonwijken Krooswijk en Molengors in Zevenbergen heeft geen burgerschouw plaatsgevonden, omdat er geen aanmeldingen waren. In het 1 e kwartaal 2013 wordt de gemeenteraad middels een raadsinformatiebrief geïnformeerd over de uitkomsten van de verschillende schouwen. Subdoel 2 Een toekomstbestendig netwerk van voorzieningen Wij richten ons op het stapsgewijs realiseren van een toekomstbestendig, goed gespreid netwerk van voorzieningen teneinde maatschappelijke doelen op het terrein van onderwijs, sport, welzijn en jeugd in alle kernen te kunnen verwezenlijken. Behoud, opwaardering en beschikbaarheid basisvoorzieningen Sport Binnensport In het kader van de bezuinigingsopdracht voor binnensportaccommodaties heeft het college besloten om de verhoging met 1 (van het geharmoniseerde uurtarief voor sociaal-cultureel gebruik) van zowel gemeentelijke gymzalen als binnensportaccommodaties die in eigendom zijn en/of geëxploiteerd worden door derden, door te voeren met ingang van 1 juli 2012. Dit wordt vervolgens herhaald per 1 januari 2013 en 1 januari 2014, exclusief de jaarlijkse indexering. De Borgh De Borgh voorziet in het vereiste bewegingsonderwijs voor met name het Markland College Zevenbergen. In 2012 zijn de voorbereidingen gestart voor de besluitvorming in 2013 over een eventuele vervangingsinvestering door de gemeente. Buitensport Om de bezuiniging op het beheer buitensport te realiseren is gekozen voor een onderhoudsvergoeding. Dit betekent dat de verenigingen, waarbij de gemeente Moerdijk het onderhoud voor haar rekening neemt, hiervoor een vergoeding gaan betalen. Deze vergoeding is afhankelijk van het aantal bespelingsuren per veldtype (een onderhoudsvergoeding van een kunstgrasveld zal duurder zijn dan die van een natuurgrasveld). In de tweede helft van 2012 zijn alle voetbal-, korfbal-, honkbal- en atletiekverenigingen benaderd en hebben er gesprekken plaatsgevonden. De eerste reacties waren, ondanks de bezuiniging, niet negatief. De meeste verenigingen hebben begrip voor de situatie en hebben meegedacht aan mogelijke oplossingen. Vooral het gefaseerd laten bijdragen in het onderhoud wordt als prettig ervaren. Medio februari 2013 zal een plenaire avond worden gehouden (alle verenigingen waarmee eerder gesprekken zijn gevoerd) waar het definitieve voorstel wordt besproken.

Zwembaden In de nota Gewikt en gewogen is een voorstel gedaan om op de uitgaven ten behoeve van de gemeentelijke zwembaden te bezuinigen. Naar aanleiding hiervan is in 2012 uitgebreid onderzoek gedaan naar de mogelijkheden en zijn gesprekken gevoerd met de exploitant en andere belanghebbenden. In het 1 e kwartaal 2013 zal een voorstel aan de gemeenteraad gedaan worden. Overig Aan Stichting Ons Dorpshuis, eigenaar van Gebouw Irene in Willemstad, is een bijdrage van 150.000 ter beschikking gesteld om uitvoering te geven aan groot onderhoud. Hiermee is invulling gegeven aan het behoud van de basisvoorziening ontmoetingsfunctie voor de kern Willemstad. Ter uitvoering van de bezuinigingsopdracht om de kosten van gemeenschapshuizen te verminderen is overleg gevoerd met beheersstichtingen van deze accommodaties. Via een stapsgewijze huurverhoging is uitvoering gegeven aan deze bezuinigingsopdracht. Hierover vindt besluitvorming plaats in het 1 e kwartaal van 2013. In dit kader is de subsidie vanaf 2013 aan Speeltuinvereniging Kindervreugd, voor de exploitatie van gemeenschapshuis De Blokhut, reeds naar beneden bijgesteld. Adequate onderwijsvoorzieningen Actualisatie verordening voorzieningen huisvesting onderwijs gemeente Moerdijk In mei heeft de gemeenteraad de verordening voorzieningen huisvesting onderwijs gemeente Moerdijk vastgesteld. De verordening is in werking getreden op 14 juni 2012. Op grond van deze verordening zijn door het college met ingang van 1 augustus 2012 nadere regels vastgesteld en opgenomen in de beleidsregel voor bekostiging gebruik en vervoer naar gymnastiekruimte voor het basisonderwijs in de gemeente Moerdijk. Uitvoering onderwijshuisvesting programma (OHP) De aanpassing/vervanging van plafonds vanwege brandveiligheid van de basisscholen De Molenvliet, Het Bastion, De Rietvest, De Singel en De Hoeksteen op basis van het OHP 2011, zijn gerealiseerd. De bedragen voor het noodzakelijk onderhoud in 2012 zijn aan de schoolbesturen beschikbaar gesteld op grond van het OHP 2012. De schoolbesturen zijn gestart met de uitvoering van de toegekende onderhoudsvoorzieningen. Op basis van het OHP 2012 is ingestemd met het uitgewerkte bouwplan en de begroting van de uitbreiding voor de 5 e groep van basisschool Willem de Zwijger in Willemstad. De uitbreiding en de inrichting (meubilair) zijn gerealiseerd. Daarnaast is in 2012 besloten tot: - Aanpassing van het schoolgebouw van basisschool De Rietvest in Klundert met een thermisch verzinkte vluchttrap vanwege de brandveiligheid; - Het herstellen van de constructiefout aan het geveltegelwerk van het schoolgebouw van het Markland College in Zevenbergen. De aannemer en architect hebben het tegelwerk (laten) vervangen en voor hun rekening genomen. De kosten van het onafhankelijk onderzoek zijn vergoed aan het schoolbestuur. Onderwijs Huisvesting Programma 2013 (OHP 2013) Het college heeft in het 4 e kwartaal het definitieve OHP 2013 vastgesteld op basis van de ingediende aanvragen van de schoolbesturen. Toegekend is: - Noodzakelijke onderhoudsvoorzieningen bij 8 basisscholen (ca. 54.680); - Uitbreiding van het schoolgebouw en de eerste inrichting van het Markland College Zevenbergen met 3.261 m² brutovloeroppervlakte (ca. 3,3 miljoen en 513.000); - De eerste inrichting onderwijsleerpakket en meubilair voor 10e groep van basisschool Het Bastion in Klundert (ca. 13.800); - De aanpassing van de schoolgebouwen van basisscholen De Toren (ca. 35.000) en Juliana/Kennedy (ca. 7.400) vanwege brandveiligheid (compartimentering). De aanpassingen zijn reeds gerealiseerd. Bouw Regenboogschool (project 112) In maart 2012 is de bouw van de Regenboogschool gestart op de locatie aan de Lindonk 41. Echter raakte bouwbedrijf De Rooy in 2012 in financiële problemen. Teneinde een lange vertraging te voorkomen is opdrachtgever Stichting de Waarden/Brabantse Waard in samenspraak met de bewindvoerder overeengekomen dat de aannemingsovereenkomst onder exact dezelfde condities wordt overgenomen door B. de Nijs - Soffers B.V. Door deze ingreep komt de verhuizing van de school tegen de zomervakantie van 2013 niet in het gedrang, alsmede het verwijderen van de tijdelijke huisvesting.

Bouw Neerhofschool (project 127) Ten behoeve van de gewenste kwaliteit van het nieuwbouwproject Neerhofschool is in 2012 een procedure gevoerd om een aanpassing van de bouwhoogte en de ligging van het bouwblok te realiseren. Met het slaan van de eerste paal voor de nieuwbouwwijk Bosselaar Zuid op 15 oktober 2012 zou de bouw van de Neerhofschool ook van start kunnen gaan. Door sterke terugloop in de kinderopvang en gemaakte keuzes in het verleden bij Kindercentra de Roef heeft geen ondertekening van de bouwopdracht plaatsgevonden. Kindercentra de Roef wil participeren in de Neerhof, maar kan zich geen lastenverzwaring veroorloven. Het college heeft op 18 december de gemeenteraad geïnformeerd over de stagnatie. Aan de gemeenteraad zal worden voorgelegd op welke wijze kan worden bereikt dat de projectdoelen kunnen worden gerealiseerd. In maart 2013 moet de gewenste duidelijkheid worden gegeven. Op voorhand zal naar verwachting de school niet eerder dan bij de aanvang van het schooljaar 2014-2015 gerealiseerd zijn. Faciliteren realisatie brede scholen Ten aanzien van de brede schoolontwikkeling heeft de gemeenteraad de ambitie uitgesproken om in de periode 2011-2013 50% van alle scholen (12 scholen) in de gemeente Moerdijk te ontwikkelen tot brede scholen. In september 2012 heeft, aan de hand van de eerder in de stuurgroep jeugd en onderwijs vastgestelde criteria, de eerst monitor brede scholen plaatsgevonden. Drie van de 12 basisscholen die in ontwikkeling zijn als brede school voldoen aan 6 of meer criteria en verdienen hierdoor het predikaat brede school Moerdijk. De stuurgroep jeugd en onderwijs heeft hiermee ingestemd. Het gaat om de volgende scholen: de Boemerang, de Jozefschool en de Aventurijn. De overige 9 scholen in de kernen Klundert, Zevenbergen en Zevenbergschen Hoek bevinden zich nog in de ontwikkelingsfase en dienen eind 2013 de status van brede school te bereiken. Inspecteren van scholen en gemeentelijke gymzalen ouder dan 1994 op de aanwezigheid van asbest De schoolbesturen hebben in 2012 hun oude schoolgebouwen geïnspecteerd op asbest. Er zijn in dit kader (nog) geen aanvragen van schoolbesturen ontvangen voor aanpassingen van schoolgebouwen. Als bij de gemeentelijke gymzalen onderhoud/vervanging aan de orde is, wordt het asbestrisico in kaart gebracht en hiermee rekening gehouden. Optimalisering zorgvoorzieningen Het ontwikkelen van een visie zorg Het Rijk heeft duidelijkheid verschaft over de consequenties van het scheiden van wonen en zorg. Voor de doelgroepen senioren, mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een psychiatrische beperking met een zorgzwaartepakket 1 of 2 zal vanaf 1 januari 2013 de verblijfsindicatie vervallen. Concreet betekent dit dat deze mensen langer in een thuissituatie blijven wonen. Daarbij komt voor de doelgroep senioren vanaf 1 januari 2014 ook de verblijfsindicatie met zorgzwaartepakket 3 te vervallen. Voor de overige doelgroepen gaat dit in per 1 januari 2015. In het structureel overleg met de zorgaanbieders worden de consequenties van het scheiden van wonen en zorg per locatie (huidige verzorgingslocaties) nader uitgewerkt. Uiteindelijk zal deze ontwikkeling zijn beslag in de Paraplunota Maatschappij krijgen. Haalbaarheidstudie herstructurering Mauritshof (project 168) Op basis van de benodigde financiële middelen, het woningbehoefteonderzoek en de huidige marktsituatie heeft het college besloten om af te zien van de verhuizing van de Cocon naar de Mauritshof. Het college heeft ook besloten om de herstructurering van de Mauritshof niet als project op te pakken, omdat Brabantse Waard heeft aangegeven deze herstructurering binnen de kaders van het geldende bestemmingsplan te kunnen vormgeven. Voorzien in voldoende kwalitatieve speelruimte Inrichten openbare schoolpleinen Met de vaststelling van de nieuwe algemene subsidieverordening is de tijdelijke regeling voor openbare schoolpleinen voortaan ingebed in de Uitvoeringsregeling eenmalige subsidies. Met de 3 huidige scholen is een subsidieovereenkomst afgesloten waarin de randvoorwaarden van de regeling voor beide partijen juridisch geborgd zijn. Basisschool De Singel in Willemstad heeft een aanvraag ingediend voor een eenmalige bijdrage voor een speeltoestel op het schoolplein. Als tegenprestatie wordt het schoolplein gedeeltelijk opengesteld voor de buurt. Ook de Kennedyschool in Fijnaart heeft samen met de Julianaschool een eenmalige subsidie ontvangen voor de gedeeltelijke openstelling van hun schoolplein.

Naar aanleiding van diverse subsidieaanvragen voor gedeeltelijke openstelling van schoolpleinen is de regeling openbare schoolpleinen versoepeld toegepast. Deze versoepeling wordt volgend jaar ingebed in het subsidiebeleid. Nieuwe speelruimte Noordhoek Over een periode van een half jaar zijn verschillende mogelijkheden voor speelruimte voorgelegd aan de inwoners van Noordhoek. Uiteindelijk is geconcludeerd dat er te weinig draagvlak aanwezig is onder de bewoners van de wijk t Reekje voor een nieuwe speelplek. Om het speelaanbod in de kern Noordhoek toch op niveau te houden, wordt de speelplek aan de Vlasaard uitgebreid met een speeltoestel. Medio november is een zogenaamde vogelnestschommel aan de Vlasaard geplaatst. Fijnaart De bewoners zijn geïnformeerd over de geplande opwaardering van de speelplek aan de Hazebrouckstraat. Er zijn twee nieuwe speeltoestellen geplaatst en het plein is opgeknapt. In juni is het pannaveldje aan de Wielerstraat in Fijnaart officieel geopend en in gebruik genomen. Aan dit buurtinitiatief is uiteindelijk succesvol uitvoering gegeven. Na de oplevering verzorgt de gemeente het onderhoud en beheer van de voorziening. Subdoel 3 Goede bereikbaarheid kernen Het uitgangspunt voor ons is dat de kernen van Moerdijk onderling goed bereikbaar zijn zowel vanuit utilitair als recreatief oogpunt, waarbij belangrijke aandacht is voor fietsen en openbaar vervoer. De negatieve effecten van mobiliteit (geluids- en trillingshinder, luchtverontreiniging, verminderde doorstroming, verkeersonveiligheid) willen wij hierbij zo veel mogelijk trachten te beperken. Het herijken van het lokaal mobiliteitsplan Het herijken van het lokaal mobiliteitsplan vormt een onderdeel van de opgestelde Paraplunota Leefomgeving (planet) en de op te stellen Paraplunota s Maartschappij (people) en Economisch Klimaat (profit). In de Paraplunota Leefomgeving, die op 25 oktober is vastgesteld door de gemeenteraad, zijn doelen geformuleerd met betrekking tot verbetering van de luchtkwaliteit en vermindering van geluidhinder door verkeer. Hieraan is onder andere gekoppeld het stimuleren van het gebruik van elektrische auto s en het opwaarderen van de P+R voorzieningen. Verder wordt in het kader van de Intentieovereenkomst Duurzame Verbindingen Moerdijk een duurzame ontsluiting van het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk nagestreefd door middel van het stimuleren van multimodaal transport en collectief personenvervoer. In 2012 is ook de Paraplunota Economisch Klimaat opgesteld. Deze nota beschrijft doelen als de goede en veilige bereikbaarheid van bedrijven(terreinen), agrarisch gebied en het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk. Ook de bereikbaarheid van en het parkeren in centrumgebieden is in een doelstelling verweven. Verder is het fiets- en wandelpadennetwerk aan deze nota gekoppeld. In oktober is het startdocument Paraplunota Maatschappij vastgesteld. Hierin staat aangegeven dat binnen het thema wonen en woonomgeving de onderdelen parkeren en verkeersveiligheid worden opgenomen. Bij het thema voorzieningen wordt de bereikbaarheid hiervan aangekaart. Er wordt ingezet op openbaar vervoer, fietsen en wandelen binnen de woonkern en Wmo-vervoer (deeltaxi). Het oplossen van bereikbaarheids- en verkeersveiligheidsknelpunten - Naar aanleiding van klachten en snelheidsmetingen is de inrichting van de Kreekdijk (Standdaarbuiten) gewijzigd in een 30 km/h zone; - Om een beter beeld te krijgen van de verkeerssituatie in Klundert is een analyse uitgevoerd naar de exacte problematiek en oplossingsrichtingen. De commissie Fysieke Infrastructuur is mondeling geïnformeerd over de resultaten van het onderzoek; - Er zijn zienswijzen ingediend met betrekking tot de maximale snelheidsverhoging op de rijkswegen A16, A17, A29 en A59. Hiervan is het resultaat dat op een gedeelte van de A16 de maximum snelheid permanent is verlaagd naar 120 km/h. Openbaar vervoer (OV) - Bij het busstation in Fijnaart is een extra halte gecreëerd voor buurtbus 200 (Heijningen). Hiermee is het probleem van een te krappe ruimte voor 3 buslijnen opgelost;

- In 2012 is de Regionale OV visie vastgesteld door de 19 deelnemende gemeenten. Deze visie beschrijft op hoofdlijnen wat de regio wil met OV, welke accenten men legt en welke ambities eraan ten grondslag liggen. De visie vormt een basisdocument van waaruit de regio zowel haar eigen vraagstukken als relevante externe plannen (bijvoorbeeld de provinciale OV-visie en aanbesteding) kan beoordelen en afwegen; - De gemeente heeft opmerkingen, opvattingen en wensen kenbaar gemaakt aan de provincie voor zowel de exploitatie van het OV in 2013 als de aanbesteding van OV vanaf 2015. Er is met name ingezet op de geplande negatieve wijziging van frequenties in het westelijk deel van de gemeente Moerdijk. In het Programma van Eisen aanbesteding openbaar vervoer 2015 wordt namelijk voorgesteld om in de avonduren en weekenden geen OV meer aan te bieden in de kernen Willemstad, Helwijk, Fijnaart en Klundert. Daarentegen wordt de frequentie naar Zevenbergen in daluren verhoogd. Parkeren - Om de klachten over de bereikbaarheid van de winkels voor bezoekers en de parkeerproblemen voor bewoners op te lossen is op verschillende plekken in het centrum van Klundert een blauwe zone ingesteld en is er nieuwe parkeerruimte voor langparkeerders gerealiseerd. In de Westerstraat wordt de zone aangepast naar aanleiding van meldingen; - In het kader van de evaluatie van de blauwe zone in Zevenbergen hebben er zogenaamde parkeerdrukmetingen plaatsgevonden in het centrum. Hieruit volgt dat de parkeerschijfzones (na een gewenningsperiode) veelal gebruikt worden zoals bedoeld. De gemeentelijke handhavers delen dit beeld. In de Molenstraat wordt naar aanleiding van meldingen de zone aangepast; - Ook in andere (woon)wijken in Zevenbergen is onderzoek gedaan naar de eventuele parkeerproblematiek. Uit tellingen en het theoretische onderzoek komt naar voren dat door de hoge parkeerdruk in enkele straten een verminderde bereikbaarheid ontstaat. In 2013 wordt in samenspraak bezien of extra parkeervoorzieningen noodzakelijk zijn en of deze (relatief eenvoudig) gerealiseerd kunnen worden. Op enkele andere locaties veroorzaken foutgeparkeerde voertuigen de verminderde bereikbaarheid. Bewoners zullen erop aangesproken worden. - Er zijn door de gemeente 32 extra parkeerplaatsen gerealiseerd bij het station Lage Zwaluwe waarmee het totale aantal op 214 komt; - Prorail heeft de fietsenstalling bij station Zevenbergen uitgebreid met circa 350 plaatsen. Geluidmetingen Zowel bij Heijningen als Zevenbergschen Hoek zijn in 2012 geluidmetingen verricht. Dit is naar aanleiding van geuite zorgen en klachten over geluid van enerzijds de A29 (en de geplande doortrekking van de A4) en anderzijds het spoor (HSL). De resultaten volgen in het 1 e kwartaal 2013. Landbouw/vrachtverkeer - Een stagiair heeft onderzoek gedaan naar de problematiek rondom landbouwverkeer. Hierbij is objectief naar zowel het perspectief van bewoners als agrariërs gekeken. De uitvoerbaarheid van de voorgestelde oplossingsrichtingen wordt in 2013 met het Agroplatform besproken; - Een deel van de Slobbegorsedijk (Heijningen) is en wordt naar aanleiding van klachten en een ingediend bezwaar afgesloten voor zowel landbouw- als vrachtverkeer. Er is besloten om de alternatieve route, op advies van VVN, te verbreden en overzichtelijker te maken; - De kern Langeweg is in 2012 afgesloten voor vrachtverkeer. Er is hierop bezwaar en beroep ingediend. De procedure wordt vervolgd.

Het realiseren van (ontbrekende) fiets- en wandelverbindingen Medio juni is tijdens een informatiebijeenkomst de uitwerking van de motie fietspadennetwerk aan de gemeenteraad gepresenteerd. Voor twee specifieke fietsverbindingen (Moerdijk-Zevenbergen en Willemstad- Klundert-Zevenbergen) is een plan van aanpak opgesteld. Dit geeft inzicht in nut en noodzaak van de aanpak van beide verbindingen, de analyse van mogelijke tracévarianten en de uitwerking van de voorkeursvariant voor beide verbindingen. Naar aanleiding hiervan is de meerjarenplanning enigszins aangepast. Verder zijn in 2012 de volgende maatregelen getroffen: - Langs de Stoofdijk (Klundert) en de Zwingelspaansedijk zijn dynamische snelheidsindicatoren (DSI s) geplaatst; - De markering op de Maltaweg is aangepast; - Er heeft overleg met de provincie plaatsgevonden over oversteekvoorzieningen voor fietsers op de N285 (ter hoogte van de Galgenweg) - Er zijn snelheidsremmende maatregelen getroffen op de Kreekdijk (30 km zone); - Op de Koekoekendijk zijn verschillende drempels gerealiseerd en is de markering verbeterd. Overige ontwikkelingen Starterslening In maart en september 2012 heeft de gemeenteraad opnieuw besloten om respectievelijk 300.000 en 500.000 beschikbaar te stellen voor het verstrekken van Startersleningen. In 2012 zijn er in totaal 12 Startersleningen verstrekt. Hiermee komt het totaal aantal verstrekte Startersleningen neer op 38 (periode 2008-2012). Tevens heeft er in 2012 een evaluatie van de Starterslening plaatsgevonden. Een belangrijk onderdeel uit deze evaluatie is het aantal Startersleningen die voor terugbetaling in aanmerking zijn gekomen. Dit bedroeg slechts vijf en dit aantal is te laag om er conclusies aan te verbinden. Daarom zal eind 2013 opnieuw de balans worden opgemaakt. Een andere belangrijke conclusie uit deze evaluatie is dat de Starterslening voldoet aan de verwachting. De Starterslening is met name gebruikt voor de aankoop van een bestaande woning, vooral eengezinswoningen. De leeftijdgrens van 35 jaar lijkt gezien de leeftijdscategorieën die een beroep doen op de Starterslening gerechtvaardigd. Er kan gesteld worden dat de echte starters op de kopersmarkt worden bediend met de Starterslening. Project 56 Frisostraat/Plein 1940 Het bestemmingsplan Kern Zevenbergschen Hoek is onherroepelijk geworden, nadat een beroepschrift is ingetrokken. Daarnaast loopt het contact met het RVOB (voormalig Domeinen) om tot afhandeling van een benodigde grondtransactie te komen. Project 92 Oevers Roode Vaart In september heeft de gemeenteraad het bestemmingsplan (gewijzigd) vastgesteld. Het vastgestelde plan heeft tot en met 14 november ter inzage gelegen voor beroep. Er is 1 ontvankelijk beroepschrift ingesteld bij de Raad van State. Project 116 Vlinderbuurt Standdaarbuiten Eind 2011 is gestart met de bouw van de 10 starterswoningen, in de vorm van een CPO-format. Op 16 november 2012 was de formele oplevering door middel van een bijzondere bewonersbijeenkomst. Er moet nog 1 woning worden verkocht.

Project 146 Achterstraat Willemstad In september heeft de gemeenteraad het bestemmingsplan (gewijzigd) vastgesteld. Er is geen beroep ingesteld bij de Raad van State. Hiermee is in november het bestemmingsplan onherroepelijk geworden. Project 149 Moye Keene In april is het bestemmingsplan Moye Keene, ten behoeve van de realisatie van 26 appartementen, onherroepelijk geworden. Voor het project kan door Brabantse Waard een omgevingsvergunning worden aangevraagd. Project 152 Noordhoeksedijk 12-14 Noordhoek De verkoop van het plan is opgestart. De verkoop verloopt niet zoals verwacht vanwege de crisis op de woningmarkt. Hierdoor kent de realisatiefase een langer verloop. Tot op heden is één vrije kavel verkocht en is voor de bouw vergunning verleend. Inmiddels is het terrein bouwrijp gemaakt (aanleg nutsvoorzieningen, bouwstraat etc.). Project 160 Helwijk/Van der Linden Op 13 december 2012 heeft de gemeenteraad ingestemd met het ondertekenen van de locatieontwikkelingsovereenkomst (LOO) Van der Linden Helwijk en heeft daarmee groen licht gegeven voor het opstarten van de bestemmingsplanprocedure voor de realisatie van 12 appartementen. Project 161 Langenoordstraat/Lage Wipstraat Zevenbergen Het ontwerpbestemmingsplan werd in augustus vastgesteld. Met inachtneming van de zienswijzen heeft het college in december besloten het bestemmingsplan aan de gemeenteraad ter vaststelling voor te leggen in de raadsvergadering van 7 februari 2013. Project 165 Watertoren Zevenbergen Voor het project is in januari 2012 een LOO gesloten. De uitgangspunten van het nieuwe bestemmingsplan en de nadere stedenbouwkundige uitwerking zijn gepresenteerd tijdens de informatieavond voor de omgeving op 21 juni 2012. Het college heeft in november het ontwerp bestemmingsplan vastgesteld. Dit ontwerp lag ter inzage in de periode van 29 november tot en met 9 januari 2013. Stand van zaken grote projecten Project 126 Bosselaar Zuid Wat willen we bereiken Realisatie van circa 575 woningen, brede school en bijbehorende infrastructuur. Stand van zaken Het bouwrijp maken van fase 1 van het plangebied is afgerond. In november is de eerste bouwstroom van 71 woningen in aanbouw genomen. Ook zijn er 6 kavels voor particuliere bouw verkocht. Tevens is de bouw van de permanente brug over de Roode Vaart gestart. Prognose De eerste woningen zullen eind 2013 worden opgeleverd. Afwijkingen van planning/budget De vervolgplanning is grotendeels afhankelijk van het verkooptempo van de woningen. Verder heeft de ontvangst van de bijdrage bovenwijks van 800.000 niet plaatsgevonden in 2012. De verwachting is dat dit niet eerder dan 2015 zal worden. Project 128 Evenemententerrein Klundert (Rodeborg) Wat willen we bereiken - Concentratie van (sport)verenigingen rondom de Niervaert; - Realisatie van circa 100 woningen op de vrijkomende locatie. Stand van zaken Voor de zomer zijn de 16 2-onder-1 kap woningen aan Kristiansand en Larvik opgeleverd. Ook de bouw op de 7 particuliere kavels aan de Van Strijenstraat is afgerond en het deelgebied is woonrijp gemaakt. Tevens zijn de 2 toegangsbruggen voor het autoverkeer gerealiseerd en is de langzaamverkeersbrug vanaf de Van Strijenstraat geplaatst. Deze brug is uniek in de zin dat het de eerste brug is in de gemeente die volledig van duurzaam composiet is vervaardigd. In december heeft er een avond plaatsgevonden voor de bewoners van Rodeborg over het duurzaam spelen -concept. Dit concept behelst een aantal speelvoorzieningen die geheel aansluiten bij de Noorse thematiek, en bovendien zijn vervaardigd van natuurlijke materialen. Aanwezigen konden hun voorkeur uitspreken voor 2 verschillende varianten.

Prognose Insteek is om het duurzaam spelen concept in het voorjaar van 2013 te realiseren. Tevens wordt het plandeel fase 1 op dat moment woonrijp gemaakt. Fase 2 is op dit moment in voorbereiding. Er is een vergunning verstrekt voor de bouw van 16 rijwoningen en 7 grondgebonden nultredewoningen. De daadwerkelijke realisatie is afhankelijk van de verkoop van deze woningen. Afwijkingen van planning/budget Realisatie van fase 2 duurt langer dan gepland vanwege het uitblijven van voldoende afzet voor de woningen. Aangezien de grondtransacties reeds zijn afgewikkeld heeft dit geen gevolgen voor het budget. Project 148 Kloosterblokje IV Wat willen we bereiken Realisatie van een nieuwe woonwijk met circa 108 woningen als laatste fase van het uitleggebied Kloosterblokje in Willemstad. Stand van zaken In 2012 is het bestemmingsplan Kloosterblokje IV Willemstad verder in procedure gebracht. Het plan is op 2 februari 2012 vastgesteld door de gemeenteraad. Tegen dit besluit is beroep ingesteld bij de Raad van State. De ingediende zienswijzen zijn eind 2012 door de Raad van State ongegrond verklaard waarmee het plan onherroepelijk is geworden. Prognose Op basis van het bestemmingsplan vindt in 2013 de verdere planuitwerking plaats. Het is de bedoeling om het totale plangebied in 1 keer bouwrijp te maken en vervolgens zal de concrete woonbebouwing in 3 fasen worden ontwikkeld. De 1 e fase omvat de bouw van 15 huurwoningen en 18 koopwoningen. Afwijkingen van planning/budget Geen. Project 159 Uitbreiding Markland College Wat willen we bereiken Realisering uitbreiding Markland College ten behoeve van de vorming van een volwaardige school voor voortgezet onderwijs. Stand van zaken Met het raadsbesluit van 6 september 2012 is besloten: - In te stemmen met het voeren van een gecoördineerde procedure gericht op de vaststelling van het bestemmingsplan en de omgevingsvergunning ten behoeve van de uitbreiding van het Markland College; - Een krediet beschikbaar te stellen ten bedrage van 605.000 voor de uitvoering van civieltechnische werken bij het Markland College en dit te dekken uit de algemene reserve. - In te stemmen met de daartoe vast te stellen anterieure LOO. De bestemmingsplanprocedure en de uitwerking voor de bouwvergunning/ bouwvoorbereiding zijn in voorbereiding. Aan het begin van het schooljaar werd de dependance in het voormalige Kompas in de Dr. Ariënslaan in gebruik genomen. Op 3 oktober 2012 werden de omwonenden van het Markland College uitgebreid geïnformeerd over de stand van zaken en planvorming tot heden. Prognose Op 8 januari 2013 vind de inspraakavond plaats ten aanzien van het voorontwerpbestemmingsplan. In maart 2013 worden naar verwachting de omgevingsvergunning en het bestemmingsplan verder in procedure gebracht. Verwacht wordt dat het bestemmingsplan in november 2013 wordt vastgesteld. De bouwtijd staat gepland tussen november 2013 en september 2014. Afwijkingen van planning/budget Niet van toepassing.

Effectindicatoren Programma 1 Doelstellingen per agendapunt (maatschappelijke effecten) Effectindicator 2008 2009 2010 2011 2012 Doelstelling 2014 1. Kernen Bouwen naar behoefte Waardering van woning in de eigen woonkern 7,9 7,8 7,7 7,8 7,8 7,0-7,9 Waardering van woonomgeving in de eigen woonkern 7,0 7,1 7,2 7,1 7,0 7,0-7,9 Een toekomstbestendig, goed gespreid netwerk van voorzieningen Waardering van beheer en onderhoud van de woonbuurt in de eigen woonkern 6,6 6,9 7,0 6,8 6,8 7,0 Waardering van onderhoud van openbaar groen 5,9 6,7 6,5 6,3 6,4 Waardering van onderhoud van verharding 5,4 6,0 6,0 5,8 5,9 Beoordeling van verkeersveiligheid 6,1 6,6 6,5 6,3 6,3 7,0 Waardering van parkeergelegenheid in eigen woonbuurt 6,6 6,8 6,5 6,2 6,4 Waardering van parkeergelegenheid in gemeente 6,4 6,0 6,3 5,9 5,8 Alle voorzieningen voor iedereen bereikbaar Tevredenheid van burger over de voorzieningen in de eigen woonkern Waardering van de aanwezigheid van speelplekken in eigen woonbuurt Waardering van de aanwezigheid van speelplekken binnen gemeente Waardering van burger van het openbaar vervoer in eigen woonkern 6,6 6,6 6,7 6,7 6,8 7,0 7,4 6,6 6,5 6,0* 6,0 6,6 6,5 6,6 6,3 6,5 5.8 5.5 6,0 6,2 6,4 Waardering van burger van het openbaar vervoer in de gemeente 5.8 5.5 6,0 6,2 6,3 Waardering van de bereikbaarheid van de eigen woonbuurt met de eigen auto 7,7 7,9 7,9 7,9 7,9 Waardering van fietsmogelijkheden binnen de gemeente 7,2 7,2 7,2 7,1 7,2 * in 2011 Waardering over aanwezigheid van voorzieningen voor kinderen in de buurt, daarvoor Waardering over aanwezigheid van speelplekken voor kinderen in de buurt

Baten en lasten programma 1 (cijfers x 1.000) Lasten Realisatie 2011 Raming begroting 2012 voor wijzigingen Raming begroting 2012 na wijziging Realisatie 2012 Verschil realisatie en begroting na wijziging Bestaand beleid 24.010 24.958 25.070 23.808-1.261 Totaal lasten programma 24.010 24.958 25.070 23.808-1.261 Baten Bestaand beleid 3.514 2.888 2.239 2.378 139 Totaal baten programma 3.514 2.888 2.239 2.378 139 Saldo programma 20.496 22.070 22.831 21.430-1.400 Resultaat voor bestemming 20.496 22.070 22.831 21.430-1.400 Storting in reserves 819 572 1.471 1.471 0 Onttrekking aan reserves 2.644 2.322 7.140 6.212-929 Resultaat na bestemming 18.671 20.320 17.162 16.689-471 Het resultaat voor bestemming op programma 1 Wonen en leven in Moerdijk ten opzichte van het begrote resultaat (na wijziging) bedraagt 1.400.000 voordelig. Dit resultaat valt uiteen in de volgende onderdelen: - Kapitaallasten 0 -- - Doorbelastingen vanuit de kostenplaatsen 78.000 N - Overige verschillen 1.478.000 V Totaal 1.400.000 V

Programma 2 Werken en ondernemen in Moerdijk Doelstelling Economisch Klimaat Het realiseren en waarborgen van een goed economisch klimaat. Subdoel 1 Herijking visie en beleid De economische ontwikkelingsmogelijkheden van onder meer de Regio West-Brabant hebben ruime aandacht en vormen de agenda van menig platform. Wij wensen vanuit een eigen visie mede invulling te geven aan het benutten van onze strategische ligging op de as Rotterdam-Antwerpen en de kansen die dit biedt voor de locale economie (in de kernen en het buitengebied). Opstellen Paraplunota Economisch Klimaat In 2012 is de Paraplunota Economisch Klimaat opgesteld. Deze is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met interne en externe stakeholders. De stakeholders hebben o.a. inbreng kunnen leveren via bijeenkomsten, interviews en een consultatieronde. Algemene ambitie is een goed, duurzaam ondernemingsklimaat te bieden en ondernemers te stimuleren om maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Dat is uitgewerkt in vier hoofdthema s: de economische basis op orde, levendige kernen, toeristische bestemming Moerdijk en hoogwaardig logistiek en industrieel knooppunt Moerdijk. Besluitvorming is voorzien in het 1 e kwartaal van 2013. Samen met de Paraplunota s Leefomgeving en Maatschappij wordt ingezet op een duurzame woon-, werk- en leefomgeving. Het verkrijgen van inzicht over Moerdijk als vestigingslocatie De Benchmark Ondernemingsklimaat Gemeente Moerdijk 2011 is samen met het rapport Economisch Profiel Gemeente Moerdijk 2012 in het 2 e kwartaal ter kennisgeving aangeboden aan de gemeenteraad. De beoordeling van de ondernemers is vrijwel gelijk aan die in 2007. Over het algemeen is de beoordeling voldoende en krijgt het cijfer 6,5. Deze beoordeling is mede gebaseerd op aspecten als gemeentelijke dienstverlening, woonklimaat, veiligheid, arbeidsmarktbeleid en ruimtelijk beleid. De bevindingen zijn gebruikt als bouwsteen voor de Paraplunota Economisch Klimaat. Benutten potenties van Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk Opstellen Havenstrategie (project 170) De verwachting is dat er voor de zomer van 2013 een concept Havenstrategie ligt voor het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk. Eerder was voorzien dat het concept in het begin van 2013 ter visie zou worden aangeboden. De onderzoeken om de drie P s (people, planet en profit) goed en zorgvuldig in beeld te krijgen, die in 2012 zijn gestart, vragen echter meer tijd. Vaststelling is voorzien in november/december 2013. De noodzakelijke aanvullende onderzoeken (o.a. milieudruk, onderbouwing en toetsing van het gewenste profiel) en de verlenging van de procesbegeleiding leiden tot een verhoging van de kosten met circa 100.000. In de stuurgroep is afgesproken dat gemeente en provincie deze kosten gezamenlijk dragen. Voor externe adviseurs nieuwe plannen is in 2013 een bedrag in de begroting opgenomen van 40.000. Afhankelijk van eventuele andere claims wordt dit budget dus overschreden met minimaal 10.000. In een van de bestuursrapportages 2013 zullen wij u nader informeren en om bijstelling van het beschikbare budget vragen. Met de Havenstrategie ligt er straks een heldere visie op hoe de kansen voor de zeehaven van Moerdijk in de Vlaams Nederlandse delta te benutten. Met enerzijds een helder beeld op de economische waarde vanuit een bovenregionaal perspectief, anderzijds met oog voor de lokale en regionale context als het gaat om veiligheid en leefbaarheid. Gemeente Moerdijk, provincie Noord-Brabant en Havenschap Moerdijk werken gezamenlijk aan deze strategie waarbij de zogenoemde drie P s goed in balans zijn. Subdoel 2 Optimale benutting van het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk Ons streven is erop gericht Moerdijk op de kaart te zetten als logistieke knooppunt van Zuid West Nederland. De basis hiervoor vormt het huidige Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk in combinatie met de voorgenomen uitbreiding van dit complex met een hoogwaardig logistiek park. Zorgvuldig duurzaam ruimtegebruik Deze doelstelling staat onder meer centraal bij de integrale herziening van het bestemmingsplan voor de Zeehaven- en het Industrieterrein Moerdijk. Vanuit de inspraakprocedure in het 3 e kwartaal zijn diverse inspraakreac-

ties binnengekomen. Belangrijke aspecten van de reacties zijn de externe veiligheid en milieuonderzoek. Ook het nut en de noodzaak van het bieden van ruimte voor bedrijvigheid in de hoogste milieucategorie wordt door diverse insprekers ter discussie gesteld. De reactie van het college op deze inspraak en op het advies externe veiligheid van Ale en van Duin wordt in het 1 e kwartaal 2013 verwacht tegelijk met het ter inzage leggen van het ontwerpbestemmingsplan. In 2012 hebben zich 2 nieuwe bedrijven gevestigd op het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk en hebben 4 bedrijven uitgebreid. Plannen voor vestiging en uitbreiding worden aan de hand van duurzaamheidscriteria getoetst in de Commissie Vestiging. Havenschap Moerdijk heeft in 2012 een certificaat behaald in het kader van EcoPorts, van de European Sea Ports Organisation. Zie hoofdstuk 5 voor meer informatie hierover. Integrale aansturing dossiers Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk De economische crisis is ook niet voorbij gegaan aan het Havenschap Moerdijk en de bedrijven die op het Zeehaven- en Industrieterrein gevestigd zijn. De totale overslag is met 7% gedaald ten opzichte van 2011. De gronduitgifte is beperkt gebleven, met 3.087 m². Dit heeft zijn weerslag op de omzet van het Havenschap, die over 2012 lager is dan begroot. Overslag Haven Moerdijk Periode Aantal zeeschepen Overslag zeevaart Aantal binnenvaart Overslag binnenvaart 1 e kwartaal 500 1.727.540 3.219 3.306.708 2 e kwartaal 513 1.844.212 3.211 3.634.495 3 e kwartaal 493 1.725.141 3.134 3.209.976 4 e kwartaal 466 1.640.740 3.158 3.197.607 Totaal 1.972 6.937.633 12.722 13.348.786 Strategische allianties en een gezamenlijke lobby Gemeente Moerdijk participeert namens Regio West-Brabant (RWB) in het Deltri Platform, waarin partners uit de regio s Rotterdam, Drechtsteden en West-Brabant samenwerken aan een maritieme en logistieke topregio. Het bestuurlijke Deltri Platform is in 2012 2 keer bijeen geweest. Centrale onderwerpen op de agenda waren de Havenvisie Rotterdam, Havenstrategie Moerdijk, Agenda Bedrijventerreinen, arbeidsmarkt en de bereikbaarheidsagenda ten behoeve van de gezamenlijke inzet voor Europese TEN- T-programma (Trans-European Transport Network, het Europese investeringsprogramma voor transportinfrastructuur) en MIRT (rijksprogramma: Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport). De RWB heeft voor het Deltri-platform een bestuurlijk diner rond het thema arbeidsmarkt georganiseerd op 26 november. Tijdens dit diner bespraken de betreffende vakbestuurders en andere stakeholders (van de drie O s) uit de drie regio s best practices en interregionale kwesties. Het doel was met name te spreken over de (toekomstige) tekorten in de technische beroepen en in de transportsector op de arbeidsmarkt De realisatie van een hoogwaardig logistiek knooppunt De positie van Moerdijk als hoogwaardig logistiek knooppunt wordt onder andere versterkt door diverse plannen die vallen onder het parapluproject Moerdijk MeerMogelijk. Dat omvat 9 plannen die onderdeel uitmaken van de gebiedsontwikkeling Moerdijk-Oost. Moerdijk MeerMogelijk zet kracht achter de verbetering en verdere ontwikkeling van de leefbaarheid en economie in Moerdijk. Hieronder volgt een korte samenvatting van de highlights in deze plannen. 029 Noordrand Zevenbergen Nadat eerder Caldic verworven was door de provincie heeft de gemeente in het 4 e kwartaal het perceel van Wolst aan de Schansdijk gekocht. 080 Waterfront Moerdijk Als gevolg van de economische crisis en de daardoor veranderde markt is er in 2012 een gewijzigd plan van aanpak opgesteld. Hierin is aangegeven op welke wijze de leefbaarheidimpuls kan worden aangepakt, zowel qua programma als planning. 120 Logistiek Park Moerdijk De provincie Noord-Brabant, de gemeente Moerdijk en het Havenschap Moerdijk hebben in mei 2012 het Akkoord op Hoofdlijnen ondertekend. Daarnaast heeft Gedeputeerde Staten het voorontwerp inpassingsplan en de concept project milieueffectrapportage vastgesteld. De planning is erop gericht de initiatieffase begin 2013 af te ronden met een LOO tussen pro-

vincie, gemeente en Havenschap en vervolgens met het ontwerp inpassingplan de procedure in te gaan. 147 Uitvoering gemeentelijk programma Moerdijk MeerMogelijk Hieronder vallen de drie leefbaarheidsprojecten in Zevenbergen (Huijzersdijk-Zuid), Zevenbergschen Hoek (aanpak verkeer) en Klundert (aankoop in 2011 door gemeente van terrein Leijten aan de Schansweg). In 2012 heeft het college besloten om niet over te gaan tot het saneren van de bedrijvigheid aan de Bloemendaalse Zeedijk (voormalig Campinaterrein). In plaats daarvan wordt een investering voorbereid om de verkeersoverlast in de kern door sluipverkeer van de A16 te minimaliseren en de ontsluiting van het bedrijventerrein aan de Bloemendaalse Zeedijk op een veilige manier over De Vlijt plaats te laten vinden. Daarvoor is inmiddels een verkeersstudie opgesteld waarin ontwerpprincipes worden benoemd. Naar verwachting wordt de gemeenteraad het 1 e kwartaal 2013 geïnformeerd over deze verkeersstudie. In het kader van het leefbaarheidsproject aan de Huijzersdijk-Zuid is een taxatie uitgevoerd ter voorbereiding van een onderhandelingstraject. 162 Noordelijke Randweg Begin 2012 is door de gemeente, in samenwerking met de provincie, een Europees aanbestedingstraject doorlopen voor het opstellen van een MER/bestemmingsplan Noordelijke randweg Zevenbergen. In april heeft de gunning plaatsgevonden en is gestart met het opstellen van de notitie Reikwijdte en Detailniveau Noordelijke randweg. Dit is de eerste stap in de MER-procedure. Bij het opstellen van deze notitie is een klankbordgroep betrokken en heeft een informatiebijeenkomst voor de gemeenteraad plaatsgevonden. Na instemming van de provincie en een akkoord van het college is de notitie eind november ter inzage gelegd waardoor iedereen de mogelijkheid heeft om zienswijzen kenbaar te maken. In december heeft een brede informatieavond over de notitie plaatsgevonden. Naar verwachting wordt in het 2 e kwartaal 2013 deze notitie inclusief de nota van antwoord (reacties op de ingebrachte zienswijzen) ter besluitvorming voorgelegd aan de gemeenteraad. 164 Inrichting Stationsgebied Lage Zwaluwe Na vaststelling van het startdocument door de gemeenteraad is de uitvoering van de haalbaarheidsstudie na een aanbestedingsprocedure gegund aan Arcadis. Het onderbouwen en uitwerken van het functioneel programma (marktonderzoek) bleek een grotere opgave dan verwacht. Hierdoor loopt de uitvoering van de haalbaarheidsstudie vertraging op. Naar verwachting kan de studie in het 4 e kwartaal 2013 worden afgerond. Subdoel 3 Meer ruimte voor lokale bedrijven Voor de leefbaarheid in de kernen achten wij een levensvatbare lokale bedrijvigheid, passend bij de functie van een kern, van groot belang. Verkrijgen van inzicht in de (ruimte)behoeften van bedrijven De resultaten van de enquête naar de ruimtebehoefte van het lokale bedrijfsleven medio 2012 bleken onvoldoende bruikbaar om de bedrijventerreinenaanpak op te kunnen baseren. Eind 2012 is een aanvullend onderzoek gestart. De resultaten worden in het 1 e kwartaal 2013 verwacht. Het vertalen uitkomsten naar een bedrijventerreinenprogramma De gemeenteraad heeft middelen beschikbaar gesteld voor het opstellen van een bedrijventerreinenprogramma waarbij kerngericht een bedrijventerreinenvisie en uitvoeringsprogramma wordt gemaakt in de periode 2012-2014. In 2012 zijn bedrijventerreinenprogramma s opgesteld voor Klundert en Willemstad/Helwijk (pilots). Dit is gedaan in samenwerking met het lokale bedrijfsleven, dat ook een belangrijke rol heeft in de uitvoering. De programma s voor Klundert en Willemstad/Helwijk zijn eind 2012 vastgesteld door het college en ter kennisgeving aangeboden aan de gemeenteraad. De ervaring tijdens het proces was dat het waardevol is om samen te werken met ondernemers aan betere benutting van de lokale bedrijventerreinen.

Het faciliteren van bedrijven en startende lokale ondernemers Het Servicecentrum voor Starters en Ondernemers Moerdijk (SOM) is het hele jaar 2012 geopend geweest. Deze dienstverlening wordt (in ieder geval) het eerste half jaar van 2013 verlengd. De mogelijkheden tot samenwerking op het gebied van (startende) ondernemers met andere gemeenten uit de regio worden in het 1 e kwartaal van 2013 verder onderzocht. Klantcontacten SOM Inschrijvingen KvK Faillissementen KvK 1 e kwartaal 22 58 3 2 e kwartaal 19 27 1 3 e kwartaal 16 8 1 4 e kwartaal 27 74 0 Totaal 84 167 5 Subdoel 4 Het versterken van het toeristisch-recreatieve product De peilers van ons toeristisch-recreatief product zijn het water, de cultuurhistorie en de natuur en uiteraard de verbindende schakels. De inzet in dit kader is erop gericht te komen tot een optimale benutting van de toeristisch-recreatieve mogelijkheden op een zodanige wijze dat het een bijdrage levert aan het gewenste woon- en leefklimaat. Versterken van de toeristische-recreatieve structuur Mauritshuis/TAB Het TAB is per 1 december 2012 verhuisd van het Mauritshuis naar het direct aan de haven gelegen pand Raadhuisstraat 4. Het college heeft besloten dat het Mauritshuis openbaar toegankelijk blijft en dat het mogelijk blijft er huwelijken te sluiten. In 2012-2013 wordt het pand opgeknapt en beheerd vanuit de gemeente. Fort Sabina Het project Fort Sabina is vanwege het ontbreken van voldoende financiële middelen door de gemeenteraad afgeblazen. Vanaf mei 2012 is, na een openbare aanbesteding, voor Fort Sabina een nieuwe beheerder actief die zich vooral gefocust heeft op het gastheerschap. Met name in de weekenden komen er veel individuele bezoekers. De publieke toegankelijkheid verzorgd door de nieuwe beheerder is een succes gebleken. Blauwe vlag Op 25 mei ontving de haven in Willemstad voor het eerst de Blauwe Vlag. De Blauwe Vlag is een internationale onderscheiding die jaarlijks wordt toegekend aan stranden en jachthavens die veilig en schoon zijn. Het is een erkenning voor kustplaatsen en jachthavenbeheerders. Voor de toerist en recreant is het een symbool voor schone en veilige jachthavens. Havengeld- en havengebruiksverordening gemeente Moerdijk Deze verordening is in het 2 e kwartaal van 2012 vastgesteld. Deze verordeningen zijn een instrument om de gemeentelijke havens goed te kunnen beheren. Tevens heeft er een onderzoek plaatsgevonden inzake de havenadministratie en dat heeft geleid tot diverse aanbevelingen en een aantal randvoorwaarden waaraan voldaan moet worden. Voorbeelden hiervan zijn: het invoeren van pinbetalingen en het verminderen van het aantal soorten abonnementen. Het beter beleefbaar maken van de oevers van de Mark-Dintel-Vliet Afgelopen jaar zijn potentiële locaties voor de kanosteiger en andere oevervoorzieningen onderzocht. Daarna is overleg gevoerd met de grondeigenaren, zijn vergunningen aangevraagd en is een bestek opgesteld. Het overleg met de verschillende eigenaren en belanghebbenden heeft meer tijd gekost dan voorzien. Hierdoor heeft het project enige vertraging opgelopen en zullen de voorzieningen in 2013 worden aangelegd. Verbeteren van de bereikbaarheid van toeristische trekpleisters Waterpoort Waterpoort brengt verschillende werelden bij elkaar: zee en land, zoet en zout, zand en klei, stad en platteland, hoog en laag. Moerdijk is regionaal gezien één van de initiatiefnemers van Waterpoort. Tijdens de eerste Waterpoort Conferentie is een intentieovereenkomst ondertekend, door 5 gemeenten, 3 provincies, de regio, waterschap en terreinbeheerders. Bestuurlijk wordt binnen Waterpoort, op dit moment ingezet op zes kansrijke thema s: - Atelier en loket (Bestuurlijk trekker: Steenbergen) - Verbonden vestingen en forten (Bestuurlijk trekker: Moerdijk) - Zoetwatersysteem (Bestuurlijk trekker: Waterschap) - Innovatieve landbouw en zilte teelten (Bestuurlijk trekker: Tholen) - Familie van Waterpoort (Bestuurlijk trekker: Goeree Overflakke) - Horizontale synergie (Bestuurlijk trekker: Bergen op Zoom) Het laatste kwartaal van 2012 is binnen de afzonderlijke kansrijke thema s

gewerkt aan concreet uitvoerbare projecten en de tweede Waterpoortconferentie op 14 maart 2013. Tijdens deze conferentie worden de voortgang en resultaten gepresenteerd onder de noemer Waterpoort Werkt. Wandelknooppuntennetwerk Op 12 oktober 2012 jl. is het regiodekkende wandelknooppuntennetwerk van West-Brabant officieel geopend. Naast de gemeente Moerdijk zijn het afgelopen jaar ook Etten-Leur, Roosendaal, Halderberge, Steenbergen, Woensdrecht en Bergen op Zoom op het wandelknooppuntennetwerk aangesloten. Heel West-Brabant is nu bewegwijzerd voor wandelaars. Fiets-voet-veerverbinding Afgelopen jaar hebben vanaf Goede Vrijdag tot en met eind september de pontjes Willemstad-Numansdorp en Moerdijk-Strijensas weer gevaren. De overtochten zijn goed te combineren door met de fiets een mooie tocht te maken met behulp van het fietsknooppuntennetwerk. Beleidsregel evenementen De ontwikkelingen op het gebied van evenementen geven aanleiding om de huidige beleidsregels op enkele punten aan te passen. Vanuit de deregulering zijn delen van de beleidsregels overgenomen in de Algemene Plaatselijke Verordening. Om de evenementen in goede banen te leiden, is het van belang dat de gemeente aangeeft wat wel en niet mag en wanneer een vergunning is vereist. Tevens is door de gemeenteraad verzocht om de geluidsbelasting te onderzoeken om meer ruimte te creëren voor het geluid van openluchtevenementen. Een voorstel tot aanpassing van de beleidsregels wordt in het 1 e kwartaal 2013 ter besluitvorming voorgelegd. Subdoel 5 Betere aansluiting van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt Een belangrijke basis voor het terugdringen van de werkloosheid is naast een adequate uitvoering van onder meer de Wet werk en bijstand (WWB), het realiseren van een adequate aansluiting van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt en bemiddeling van werklozen. Het jaar 2012 staat in het teken van de invoering en implementatie van de Wet Werken naar vermogen (Wwnv). Verkleinen van afstand tot arbeidsmarkt van cliënten Wet werk en Bijstand De effecten van de economische crisis zijn duidelijk merkbaar. Er blijft sprake van in- en uitstroom (zie bijlage Kengetallen ). De totale omvang van het klantenbestand blijft, ondanks de crisis, ongeveer op een gelijk niveau. Wel is er voor 2012 extra menskracht ingehuurd om de extra aanvragen te kunnen verwerken. Specificatie uitstroom 2012: Werk/opleiding/werkervaringsplaats 24 Lichamelijke psychische beperkingen 7 Verhuizing 3 Eind uitkering/uitkering geweigerd 6 Niet gestart 6 Overige redenen 2 Totaal 48 Uitgaven reïntegratie: In 2011 is in verband met de overschrijding van de beschikbare middelen voor reïntegratie het besluit genomen om te kiezen voor een andere aanpak. Deze aanpak bestond in hoofdlijnen uit: - Reïntegratie van de klanten meer in eigen beheer uit te voeren en te kijken naar een doelgroepbenadering in plaats van benadering van het individu. Hiervoor is in de dienstverlening aan klanten met een gemeentelijke uitkering besloten om een splitsing te maken tussen het casemanagement Inkomen en casemanagement Reïntegratie; - Slechts in incidentele en individuele situaties gebruik te maken van de diensten van externe reïntegratiepartners; - Het Werkgelegenheidsproject (WGP) nog meer te benutten als reïntegratie-instrument. Resultaten van deze wijziging zin dat in 2012: - De beschikbare financiële middelen niet overschreden zijn; - De omvang van het klantenbestand, ondanks de nog steeds verslechterende economische situatie, ongeveer constant is gebleven. In het 4 e kwartaal 2012 zijn de voorbereidingen getroffen voor een pilot Diagnose van deelnemers aan het WGP Moerdijk. Door talenten en beperkingen van deelnemers goed in kaart te brengen moet dit klantmanagers ondersteunen om deelnemers nog beter te begeleiden naar een passende (betaalde) baan. Deze pilot wordt eind 2013 geëvalueerd.

Indicator 01-01- 2012 01-04- 2012 01-07- 2012 01-09- 2012 01-12- 2012 WWB 301 300 294 294 297 IOAW 1 17 19 23 20 21 IOAZ 2 3 3 3 2 1 BBZ 3 1 2 2 2 0 Totaal 322 324 322 319 319 WGP Indicator 2010 2011 2012 Intakes WGP 54 107 78 Instroom WGP 33 73 53 Uitstroom WGP 36 40 48 Deelnemers WGP 23 56 61 Versterken samenwerking tussen onderwijs-ondernemers (bedrijfsleven)- overheid Het dichter bij elkaar brengen van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt is de uitdaging voor de samenwerking met de 3 O s. In het 1 e kwartaal heeft een goed bezochte inspiratiebijeenkomst plaatsgevonden rond het thema arbeidsmarkt. In het 4 e kwartaal heeft de stuurgroep doelstellingen geformuleerd voor de komende jaren: - Het verhogen van de arbeidsparticipatie in de gemeente Moerdijk; - Het voorzien in de toekomstige personeelsbehoefte van werkgevers in de gemeente Moerdijk. Het betreft hier een gezamenlijke verantwoordelijkheid waarin alle O s elkaar nodig hebben om bovenstaande doelstellingen te realiseren. In 2013 worden deze verder vertaald naar projecten die hier toe bij kunnen dragen (dit dan naast de reeds bestaande projecten). Eind oktober heeft weer de Verrassend Leerzaamdag plaats gevonden waarbij bedrijven 1 Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers 2 Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen 3 Besluit bijstandsverlening zelfstandigen op het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk hun deuren openden voor leerlingen van het Markland College. Participatiewet De in het voorjaar van 2012 controversieel verklaarde Wwnv is opgevolgd door de Participatiewet welke per 1 januari 2014 wordt ingevoerd. Hierin worden de WWB, de Wsw en een deel van de Wajong samengevoegd. In 2013 zullen meer details bekend worden over de inhoud van deze nieuwe wet. Duidelijk is wel dat gemeenten een grotere verantwoordelijkheid gaan krijgen op het gebied van reïntegratie en dit moeten gaan doen met fors minder middelen. Verbeteren van de dienstverlening op gebied van Werk & Inkomen De samenwerkende gemeenten op het Werkplein regio Etten-Leur (Etten- Leur, Rucphen, Zundert, Halderberge en Moerdijk) hebben besloten de samenwerking verder uit te breiden. Per januari 2014 zal er een gezamenlijke uitvoeringsorganisatie Werk & Inkomen bestaan. In het 4 e kwartaal van 2012 is een kwartiermaker/beoogd directeur geselecteerd. Deze persoon heeft de opdracht om in 2013 de nieuwe organisatie verder op te bouwen en in te richten. Het UWV heeft zich in het 2 e kwartaal 2012 vanwege bezuinigingen teruggetrokken uit het Werkplein regio Etten-Leur. De (voornamelijk) digitale dienstverlening vindt nu plaats vanuit Werkplein Breda. Subdoel 6 Meer en beter optreden als regisseur en ondernemer Onze ondernemende rol willen wij meer invulling geven door middel van het continueren van een actief grondbeleid. Het doen van strategische verwervingen met het oog op het realiseren van onze ruimtelijke opgave (woningbouw, ontwikkeling bedrijventerreinen e.d. o.g.v. de Structuurvisie) op (middel)lange termijn is hierbij onontbeerlijk. Ook bij het feitelijke realiseren van gewenste ruimtelijke ontwikkelingen, bij voorkeur met onze partners, dienen wij ons meer als ondernemer op te stellen. Het gecoördineerd inzetten van het publiekrechtelijk instrumentatrium In 2012 is het terrein van de firma Wolst verworven. Dit nadat er afspraken werden gemaakt over de juridische voorwaarden en afronding van alle benodigde onderzoeken.

Ten behoeve van de herontwikkeling locatie Stoofstraat is met het ondertekenen van de koopovereenkomst van de garagebox, het hele plangebied Stoofstraat in handen van de gemeente gekomen. Overige ontwikkelingen Detailhandel/Winkeltijdenverordening In september heeft de gemeenteraad de winkeltijdenverordening voor de gemeente Moerdijk vastgesteld. Deze verordening geeft op dit moment de mogelijkheid om alleen in Willemstad de winkels op zondag open te stellen. Inmiddels is het eerste onderzoek naar de omvang van het toerisme t.b.v. koopzondagen afgerond. Dit onderzoek was nodig om te voldoen aan de eisen die gesteld zijn in de huidige Winkeltijdenwet. De resultaten laten zien dat de gemeente voldoet aan de wettelijke eisen van substantieel en autonoom toerisme zoals dit wordt bepaald in de huidige Winkeltijdenwet. De Tweede Kamer heeft nu een initiatiefwetsvoorstel aangenomen, waarin de gemeenten zelf mogen gaan bepalen hoeveel zondagen winkels open kunnen zijn. Verwacht wordt dat de wet per 1 juni 2013 in werking zal treden. Het onderzoek wordt onderdeel van de onderbouwing van een mogelijk nieuw voorstel tot aanpassing van de winkeltijdenverordening. Versterken van netwerken De gemeente Moerdijk is ook in 2012 gastheer geweest voor zowel het ondernemersontbijt als het ondernemersgala. Bij het ondernemersontbijt was een record aantal deelnemers aanwezig (237) die o.a. luisterden naar een presentatie van oud-bokskampioen Arnold Vanderlijde. World Ports Classic: de internationale wielerronde Rotterdam - Antwerpen Al enige tijd wordt in de regio West-Brabant en in de gemeente Moerdijk ingezet op topsport en in het bijzonder de wielersport. Naast de plaatselijke wielerrondes, zijn er ook steeds meer nationale en internationale wielerwedstrijden die de regio en/of Moerdijk aandoen. Dit jaar werd voor de eerste keer de wielerkoers World Ports Classic gereden tussen Rotterdam en Antwerpen. De World Ports Classic is een nieuwe tweedaagse profwielerkoers (gereden op 31 augustus en 1 september) van Rotterdam naar Antwerpen v.v. en staat in het teken van de zeehavens. Op 1 september is de koers voor een belangrijk deel door de gemeente Moerdijk gegaan. De route ging onder meer langs Zevenbergen, Klundert, Helwijk en over het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk. De koers, georganiseerd door de A.S.O. de organisatie van o.a. de Tour de France, biedt een goede gelegenheid om het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk en de gemeente Moerdijk in beeld te brengen. Dit past bij de ambitie van de regio West-Brabant, om de regio als belangrijke wielerregio op de kaart te zetten. Herstructurering Sociale Werkvoorziening Eind oktober werd de komst van de Participatiewet aangekondigd vanuit het nieuwe regeerakkoord. Deze ontwikkeling is meegenomen in de bestuursopdracht die in het 4 e kwartaal is opgesteld. De 12 uitgangspunten, die eerder in 2012 akkoord zijn bevonden door de negen gemeenteraden, voor de herstructurering van WVS-Groep vormen het fundament van deze opdracht. Centraal staat een integrale benadering van arbeidsontwikkeling voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. In het 1 e kwartaal van 2013 wordt deze bestuursopdracht ter vaststelling aangeboden in het Poho-overleg WVS-Groep. Daarmee komt het door de gemeenteraad op 19 april 2012 beschikbaar gestelde krediet van 193.500 te vervallen. Liquidatie SES West-Brabant In het kader van de oprichting van de gemeenschappelijke regeling Regio West-Brabant (RWB) heeft de gemeenteraad op 16 december 2010 besloten om de gemeenschappelijke regeling Sociaal Economische Samenwerking West-Brabant (SES) op te heffen. De liquidatierekening liet een feitelijk tekort zien van 250.000. Het tekort wordt in rekening gebracht bij de deelnemende gemeenten op basis van inwoneraantallen. Voor onze gemeente betekent dit een rekening van 13.300. Overigens zijn de in bewaring gegeven middelen aan SES vanuit ESF vrijgevallen. Deze middelen worden nu teruggegeven aan de deelnemende gemeenten van het SES. Gemeente Moerdijk ontvangt hierdoor 11.000. Uitkering Intergas In 2011 is besloten alle aandelen van Intergas te verkopen aan Enexis. Van de verkoopopbrengst is een bedrag van 20 miljoen achtergehouden voor het dekken van mogelijke toekomstige aanspraken op garanties en/of vrijwaringen. Afspraak hierbij was dat mochten er geen claims worden

gedaan, dan wel toegekend, er na 1 jaar een bedrag van 15 miljoen aan de aandeelhouders zou worden uitgekeerd. Er zijn geen claims ingediend, dus in genoemd bedrag uitgekeerd aan de aandeelhouders. Voor Moerdijk betekende dit een éénmalig bedrag van afgerond 960.000. Stand van zaken projecten Project 22 Golfbaan Zevenbergen Wat willen we bereiken Versterken van de toeristisch-recreatieve structuur door (onder meer) ontwikkeling van de golfbaan Zevenbergen. Stand van zaken Het bestemmingsplan Golfbaan Zevenbergen is in 2012 verder in procedure gebracht en is op 25 oktober 2012 vastgesteld door de gemeenteraad. Afgewacht moet worden of tegen dit besluit beroep wordt ingesteld bij de Raad van State. Omdat de beroepstermijn nog loopt wordt dit pas in 2013 bekend. Prognose De planning wordt voornamelijk bepaald door het in werking treden van het bestemmingsplan. Omdat niet duidelijk is of er beroep bij de Raad van State zal worden ingesteld is de planning dus ongewis. Daarnaast verloopt de voorbereiding van de noodzakelijke grondtransactie door de Regeling Nazorg Gesloten Stortplaatsen Zevenbergen naar de ontwikkelende partij uiterst stroef. Afwijkingen van planning/budget In de planning is uitgegaan van worst-case-scenario, dus is met beroep bij de Raad van State rekening gehouden. Qua budget is geen rekening gehouden met een intermediaire rol van de gemeente daar waar het de grondverwerving betreft; zodra hier meer duidelijkheid over is volgt een voorstel naar de gemeenteraad. Project 122 Revitalisering Voorstraat Molenstraat Fijnaart Wat willen we bereiken Versterking van het kernwinkelgebied in Fijnaart. De versterking van de kernwinkelfunctie richt zich onder andere op de verplaatsing van de supermarkt van de Kadedijk (nr. 120) naar het centrumgebied. Stand van zaken Het college heeft kennis genomen van de rapportage ten aanzien van de mogelijkheden in omvang van de detailhandel in Fijnaart en de positie van het kernwinkelgebied. Het rapport is beschikbaar gesteld aan de winkeliers in Fijnaart en de sleutelfiguren in het kader van het gebiedsplan Fijnaart. De gemeenteraad is in de vorm van een raadsinformatiebrief op de hoogte gebracht van het rapport en de vervolgaanpak. Prognose Aan de hand van het rapport zal in het kader van de dorpstafels met de sleutelfiguren van het gebiedsplan nader worden gediscussieerd over de verlangde kernwinkelfunctie en de positie daarvan binnen het centrum van Fijnaart. Daarmee wordt meer recht gedaan aan de gevraagde rol van bewoners bij de totstandkoming van het gebiedsplan. Besluitvorming met betrekking tot het gebiedsplan Fijnaart wordt medio 2013 verwacht. Afwijkingen van planning/budget Er is binnen het beschikbare budget voor externe adviseurs ad 25.000 een onderzoek (d.p.o.) verricht. Project 153 Revitalisering centrum Zevenbergen Wat willen we bereiken Realisatie Masterplan Centrum Zevenbergen. Stand van zaken Er ligt een regionaal voorstel met collega-overheden voor het heropenen van de haven. De gemeenteraad heeft op 25 oktober 2012 gekozen voor deze blauwe variant en besloten middelen beschikbaar te stellen voor de herinrichting van de openbare ruimten haven en Markt. Daarnaast is groen licht gegeven voor de volgende stap in de ontwikkeling van de deellocatie Markt/Molenstraat/Doelstraat (met parkeergarage, supermarkt, overige commerciële functies en appartementen) en is hiertoe de reservering in de reserve bovenwijkse voorzieningen aangepast. Op de deellocatie Stoofstraat zijn de sloopwerkzaamheden afgerond nadat ook met de eigenaar van de aanwezige garagebox overeenstemming was bereikt. Begin 2013 wordt de volgende stap (ontwerp) in de bestemmingsplanprocedure genomen. Prognose Na het raadsbesluit van 25 oktober 2012 zijn de vervolgstappen voor de diverse deellocaties in gang gezet. Wat betreft het heropenen van de ha-

ven gaat het om het sluiten van een samenwerkingsovereenkomst met de collega-overheden en daarna te starten met het participatietraject om te komen tot inrichtingsplannen voor haven en Markt. Wat betreft de deellocatie Markt/Molenstraat/Doelstraat is in december gestart met de verkennende gesprekken met de eigenaren van de panden in dit gebied. De planning voor de deellocatie Stoofstraat staat hier los van. Voor de zomer van 2013 kan het bestemmingsplan ter vaststelling aan de gemeenteraad worden aangeboden. Begin 2013 wordt gestart met de selectie van een ontwikkelende partij voor het beoogde vastgoed. Afwijkingen van planning/budget Geen.

Effectindicatoren Programma 2 Doelstellingen per agendapunt (maatschappelijke effecten) Effectindicator 2008 2009 2010 2011 2012 Doelstelling 2014 2. Industrie en bedrijvigheid Het versterken van de toeristisch-recreatieve sector Aantal dagtoeristen - pm - Aantal overnachtingen - pm - Toeristische bestedingen - pm - Oordeel toeristen over toeristisch aanbod in de gemeente - pm - Stimuleren bedrijvigheid en werkgelegenheid Beoordeling ondernemers van vestigingslocatie Beoordeling ondernemers van bedrijfsomgeving Aantal arbeidsplaatsen in het algemeen Aantal arbeidsplaatsen op lokale bedrijventerreinen Aantal bedrijven gevestigd op een woonadres pm pm pm pm pm Aantal werklozen - - pm Aantal jeugdwerklozen - - pm Aantal ww-ers - - pm Omvang instroom in de WWB - - pm Omvang uitstroom uit de WWB - - pm Aantal vacatures - - pm 22

Baten en lasten programma 2 (cijfers x 1.000) Lasten Realisatie 2011 Raming begroting 2012 voor wijzigingen Raming begroting 2012 na wijziging 2012 Verschil realisatie en begroting na wijziging Bestaand beleid 19.564 17.182 19.994 19.009-985 Totaal lasten programma 19.564 17.182 19.994 19.009-985 Baten Bestaand beleid 17.853 11.680 16.788 14.909-1.879 Totaal baten programma 17.853 11.680 16.788 14.909-1.879 Saldo programma 1.711 5.502 3.206 4.100 894 Resultaat voor bestemming 1.711 5.502 3.206 4.100 894 Storting in reserves 12.297 48 2.563 1.972-591 Onttrekking aan reserves 9.600 37 3.696 3.355-341 Resultaat na bestemming 4.408 5.513 2.073 2.717 644 Het resultaat voor bestemming op programma 2 Werken en ondernemen in Moerdijk ten opzichte van het begrote resultaat (na wijziging) bedraagt 894.000 nadelig. Dit resultaat valt uiteen in de volgende onderdelen: - Kapitaallasten 0 -- - Doorbelastingen vanuit de kostenplaatsen 140.000 N - Overige verschillen 754.000 N Totaal 894.000 N 23

Programma 3 Meedoen in Moerdijk Doelstelling Sociale cohesie Versterken van de sociale cohesie in de kernen. Subdoel 1 Herijking visie en beleid Het opstellen van een Paraplunota Maatschappij De Paraplunota Maatschappij dient als kader voor de integrale uitwerking van ambities en doelstellingen voor het sociale domein. Hierin wordt omschreven wat, wanneer, hoe, met wie en voor welk budget invulling wordt gegeven aan het streven naar een duurzame samenleving. Het startdocument is in oktober 2012 vastgesteld. Volgens de vastgestelde planning is de Paraplunota eind 2013 gereed. Implementeren van decentralisatie van extramurale begeleiding van AWBZ naar de Wmo bij de gemeente In 2012 hebben we met zes gemeenten 4 onze krachten gebundeld voor de decentralisatie van de extramurale begeleiding. Het wetsvoorstel inzake deze decentralisatie is in juni, door de val van het Kabinet, controversieel verklaard. Dit betekent dat de extramurale begeleiding niet per 1 januari 2013 naar de gemeenten is gedecentraliseerd. Inmiddels is door het nieuwe regeerakkoord duidelijk geworden dat gemeenten vanaf 2015 verantwoordelijk worden voor de activiteiten op het gebied van ondersteuning, begeleiding en verzorging. Over hoe dit verder uitgewerkt wordt, heeft het Kabinet in 2012 nog geen duidelijkheid gegeven. Wel is bekend dat deze decentralisatie gepaard gaat met fikse bezuinigingen (25% is in het Regeerakkoord aangekondigd). De onduidelijkheden in 2012 betekenden voor ons niet dat wij onze voorbereidingen op de decentralisatie stop hebben gezet. We zijn blijven investeren. Aan de hand van een gezamenlijk werkprogramma voor 2012 zijn de volgende acties uitgevoerd: - werkbezoeken bij 15 zorgaanbieders; - consulentenmiddag voor Wmo consulenten van de zes gemeenten; - een krachtenveldanalyse met grote en kleine zorgaanbieders uit de regio, welzijnsorganisaties en de gemeenten. Dit heeft ons meer inzicht gegeven in bijvoorbeeld de diversiteit van de doelgroep, de rol van de mantelzorger en de directe omgeving van de klant, de rol van de professionals, de positie van de zorgaanbieders en de bereidheid tot samenwerking. Implementeren besluit ministerie van VWS om alle hulpmiddelen t.b.v. zelfredzaamheid in en om de woning onder te brengen in de Wmo Betreffend voorstel is van de baan door het aannemen van een daartoe strekkende motie in de Tweede Kamer. Subdoel 2 Iedereen kan meedoen (zorg) Wij zetten ons er voor in om de maatschappelijke ondersteuning zo te organiseren dat het bijdraagt aan gemeenschapszin en verantwoordelijkheid van de burgers. Als burgers door hun beperkingen niet in staat zijn volwaardig deel te nemen aan de samenleving, dan bieden wij hen hierbij ondersteuning. Voor jeugd hebben we als gemeente specifiek beleid. Dit beleid is erop gericht dat kinderen zich veilig tot gezonde en gelukkige volwassenen kunnen ontwikkelen die meedoen in onze samenleving. Vormgeven en uitvoeren van jeugdbeleid Transitie jeugdzorg We bereiden ons voor op de inwerkingtreding van de nieuwe wet Zorg voor Jeugd die wordt verwacht per 1 januari 2015. Gemeenten krijgen de regie over alle jeugdhulp, zoals de jeugd-ggz, jeugdzorg en jeugdbescherming. Negen gemeenten 5 in de regio West-Brabant-West werken samen aan de transformatie van de zorg voor jeugd. Vorig jaar is een gezamenlijke visie vastgesteld, dit jaar is een schets gemaakt van de jeugdzorg in 2015. De schets laat het jeugdbos zien, dit is synoniem voor het totale opgroeiklimaat, waar onze kinderen zich kunnen ontwikkelen tot zelfstandige volwassenen, die op een volwaardige manier meedoen aan de samenleving. Het bos kent twee hoofdelementen: de pedagogische civil society en de professionele ondersteuning voor de jeugd. Meer informatie is te vinden op www.voordejeugdwestbrabantwest.nl 4 Dit zijn bij deze transitie de gemeenten Moerdijk, Halderberge, Roosendaal, Rucphen, Etten-Leur en Zundert 5 De samenwerkende gemeenten bij deze transitie zijn de gemeenten Moerdijk, Halderberge, Roosendaal, Rucphen, Etten-Leur, Zundert, Bergen op Zoom, Steenbergen en Woensdrecht 24

Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) als de front-office voor alle jeugdzorg Het CJG is in september 2011 gestart. Door een aantal acties in 2012 is de bekendheid van het CJG vergroot: - de CJG krant is huis-aan-huis verspreid; - er zijn informatiebomen geplaatst op scholen en kinderdagverblijven; - in de opvoedweek (eerste week van oktober) vond er elke dag een activiteit plaats; - het 1-jarig bestaan van het CJG is gevierd met een actie voor basisschoolleerlingen; - de CJG medewerkers zijn geregeld aanwezig op scholen en andere voorzieningen waar ouders en kinderen komen. Omdat de bekendheid groter wordt, komen er steeds meer vragen bij het CJG binnen, voornamelijk telefonisch. Om de meer complexe casussen te bespreken vindt maandelijks een casusoverleg plaats. Het CJG wordt daarnaast betrokken bij de transformatie jeugdzorg. De schets is gemaakt in samenspraak met organisaties die werken met ouders en kinderen. De maatschappelijke partners hebben aangegeven dat zij waardering hebben voor het gezamenlijke traject dat wordt doorlopen. Aanbesteden integrale jeugdgezondheidszorg Met 18 gemeenten (Regio West-Brabant) wordt gewerkt aan de uitvoering van de integrale jeugdgezondheidszorg (ijgz). De jeugdgezondheidszorg wordt in Moerdijk door meerdere partijen uitgevoerd: de GGD West-Brabant, Thebe, Thuiszorg West-Brabant en Careijn. We streven naar het contracteren van één organisatie, met één aanbod, één begroting, één maatwerk pakket voor de hele gemeente Moerdijk. Alle taken van de genoemde organisaties zullen opgaan in de bedrijfscoöperatie ijgz West- Brabant. Om de samenwerking van gemeenten in de regio met de bedrijfscoöperatie te formaliseren is afgesproken om gezamenlijk bestuurlijk aan te besteden. Bestuurlijk aanbesteden is een visie op inkopen: continu onderhandelen op belangen om flexibele contracten te sluiten. Het is een vorm die gekozen wordt wanneer, naast de producten, ook de relatie en de wederzijdse afhankelijkheid een belangrijke rol spelen. Het bestrijden van overgewicht De coördinator sport (combinatiefunctionaris) biedt op het basisonderwijs het programma Moerdijkfit4kids aan. De bedoeling is dat kinderen kunnen kiezen voor een sport(vereniging) die ze met plezier beoefenen. In 2012 is het aanbod van de sportcoördinator aangevuld met activiteiten op het gebied van gezonde voeding, zoals smaaklessen en het Europees schoolfruit programma. Op www.moerdijkfit4kids.nl/doet-mijn-school-mee is te zien welke 14 scholen in 7 kernen structureel deelnemen aan het programma. Speciaal voor kinderen (en hun ouders) die problemen hebben met hun gewicht wordt de cursus B eat it! aangeboden onder de vlag van het CJG. In 2012 hebben 14 kinderen hun B eat it! - diploma behaald. Zij hebben geleerd hoe ze gezond kunnen eten en genoeg bewegen. Er is in het najaar voor het eerst ook aandacht besteed aan weerbaarheid van de kinderen. Door veranderingen bij zorgverzekeraars vervalt vanaf 2013 de vergoeding voor de groepssport - en dieetlessen van B eat it!. In het 4 e kwartaal zijn de mogelijkheden bekeken hoe we het wegvallen van de vergoeding kunnen opvangen. Door de sportlessen door de buurtsportcoaches te laten uitvoeren en de groepsles van de diëtiste op te nemen in de afspraken met de thuiszorgorganisatie kan het programma volgend jaar toch weer gratis aan de kinderen worden aangeboden. 25

Realiseren adequate zorgfaciliteiten Project 53 Fendershof Dit project draait om de herstructurering en uitbreiding van het bestaande verzorgingshuis. Er zijn 79 woonzorgappartementen en 32 verpleegunits gerealiseerd. Het project is begin 2012 opgeleverd. De formele afronding van dit project (door middel van vaststelling van een eindevaluatie) zou eind 2012 plaatsvinden, maar heeft nog niet plaatsgevonden. Door het vertrek van de oorspronkelijke projectleider moet de evaluatie door een ander opgesteld worden; dat vergt meer tijd dan verwacht. Project 143 Kreuk Fijnaart Woningstichting WSG heeft verzocht om ontbinding van de lopende overeenkomsten in de gemeente Moerdijk. Voor de locatie Kreuk betekent dit dat de startovereenkomst met betrekking tot ontwikkeling van de oorspronkelijke beoogde zorgappartementen, dure koopwoningen en medisch centrum is beëindigd. Nadere besluitvorming over de gewenste invulling wordt betrokken bij het gebiedsplan Fijnaart. Spreiding van consultatiebureaus Het college heeft criteria vastgesteld om te bepalen in welke kernen er een consultatiebureau gevestigd moet worden en in welke vorm. Deze criteria zijn: de behoefte van ouders en verzorgers, de aantallen kinderen, het advies van de thuiszorgorganisatie en voldoen aan de uitgangspunten van het CJG. Er zijn twee aanbieders: Thebe (Zevenbergen en Klundert) en Thuiszorg West-Brabant (overige kernen). De volgende voorzieningen zullen worden behouden dan wel worden gerealiseerd:volledig consultatiebureau: Fijnaart, Klundert, Zevenbergen.Verpleegkundig bureau/inlooppunt: Standdaarbuiten, Willemstad. Het realiseren van een goede aansluiting van voorschoolse voorzieningen op basisscholen en van basisscholen op voortgezet onderwijs Een goede aansluiting begint bij een goede overdracht van kinderen. In 2012 is geïnvesteerd in een uniforme manier van signaleren en registreren van ontwikkelingsachterstanden bij jonge kinderen. Er is een nieuw kindvolgsysteem voor kinderen van 0-4 jaar geïntroduceerd in alle kindcentra en peuterspeelzalen in de gemeente Moerdijk. Het CJG speelt een grote rol in de ondersteuning van pedagogisch medewerkers in de voorschoolse voorzieningen. Omdat het CJG ook de zorgteams van scholen begeleidt, krijgt een doorgaande zorglijn steeds meer vorm. De overdracht van leerlingen van de basisscholen aan het Markland College Zevenbergen is geformaliseerd en dit jaar conform deze afspraken uitgevoerd. Het gaat hier om de overdracht van 250 nieuwe leerlingen voor het schooljaar 2012/2013. Op basis van de warme overdracht zijn 9 oorspronkelijke schooladviezen bijgesteld en is met 9 leerlingen en ouders een zorggesprek gevoerd. Het zorgdragen voor een toekomstbestendig peuterspeelzaalwerk Er is besloten om in het kader van Toekomst peuterwerk het hele peuterspeelzaalwerk in de gemeente Moerdijk om te vormen. Het project heeft een forse impact op de organisatie van Kindercentra de Roef. Daarom is intensief overleg gevoerd met deze instelling. In Noordhoek en Moerdijk zijn met ingang van het schooljaar 2012-2013 pilot-voorschoolgroepen gestart. Als vervolg hierop zijn in december ouders geïnformeerd over de omvorming van het peuterspeelzaalwerk in de kernen Willemstad, Fijnaart en Zevenbergen. De peuterspeelzalen in Klundert, Standdaarbuiten, Zevenbergenschen Hoek, Helwijk en Langeweg zijn nu nog in oude stijl maar zullen op termijn ook worden omgevormd. Het aanpakken van laaggeletterdheid In Nederland hebben 1,1 miljoen mensen van de potentiële beroepsbevolking zoveel lees- en schrijfproblemen dat zij niet goed kunnen functioneren in onze maatschappij. Ruim 50% heeft een baan en kan bijvoorbeeld geen veiligheidsinstructies, bestelformulieren of personeelsblad lezen. De aanval op de laaggeletterdheid heeft zich dit jaar daarom gericht op de doelgroep werknemers. Op 9 oktober 2012 heeft de gemeente samen met de Stichting Lezen en Schrijven de regionale bedrijven netwerkbijeenkomst Taal Werkt georganiseerd. Voor de regio West-Brabant was deze benadering een pilot. Het aantal deelnemende bedrijven aan de bijeenkomst is tegen gevallen. Ook blijken weinig gemeenten in de regio een vervolg te willen geven aan deze insteek. Samen met enkele belangstellende ondernemers uit de gemeente Moerdijk zal er lokaal wel een vervolg worden gegeven aan het project. 26

Schuldhulpverlening De wachtlijst voor budgetbegeleiding is in de eerste helft van 2012 definitief weggewerkt. Voor de personen die nu nog op de wachtlijst staan, geldt dat de budgetbegeleiding nog niet kan worden gestart omdat het wachten is op een schuldregeling. Door te wachten tot de schuldregeling is getroffen hebben de cliënten het meeste profijt van de budgetbegeleiding, welke dan maximaal drie jaar ingezet kan worden. Het evalueren en actualiseren van de visie schuldhulpverlening Evalueren en actualiseren van de visie schuldhulpverlening Vanaf juli 2012 is de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wsg) in werking getreden. Door deze wet wordt schuldhulpverlening voor alle gemeenten een wettelijke taak. In deze wet is opgenomen dat de gemeenteraad een beleidsplan vaststelt voor een periode van vier jaar. In september 2012 heeft de gemeenteraad van Moerdijk dit plan vastgesteld. Met de uitvoering van schuldhulpverlening willen wij de participatie bevorderen en maatschappelijke kosten beperken. Dit willen we bereiken door de dienstverlening zó te kantelen dat burgers in de eerste plaats proberen om problemen zelf op te lossen. De basis voor de dienstverlening vormt de verantwoordelijkheidsladder. Het beleidsplan schuldhulpverlening gaat onderdeel uitmaken van de Paraplunota Maatschappij. Transitie Wet werken naar vermogen (Wwnv) De Wwnv, bedoeld om één regeling te treffen voor de onderkant van de arbeidsmarkt, is in juni 2012 door de Tweede Kamer controversieel verklaard. Desondanks zijn voorbereidingen getroffen om meer activiteiten in eigen beheer te gaan uitvoeren. In het 4 e kwartaal is duidelijk geworden dat in plaats van de Wwnv de Participatiewet met ingang van 1 januari 2014 zal worden ingevoerd. Het aanpakken van Voortijdig Schoolverlaten Het ministerie van OCW heeft de cijfers voortijdig schoolverlaten (vsv) 2010-2011 bekendgemaakt. De ambitie van het Rijk was om in de 4 schooljaren 2007-2008 tot en met 2010-2011 een daling van totaal 40% vsv ers te bereiken ten opzichte van het schooljaar 2005-2006. Een behoorlijke daling is gerealiseerd. Echter de ambitie van 40% daling is niet gehaald. Ten opzichte van de landelijke en regionale resultaten doet Moerdijk het goed met een daling van ruim 30% (landelijk gemiddeld 27%; gemiddelde RWB 27%). Omdat de ambitie niet is gerealiseerd wordt wederom ingezet op daling van het aantal vsv ers met het nieuwe Convenant Voortijdig Schoolverlaten 2012-2015, met de landelijk ambitie van maximaal 25.000 vsv ers in 2016. Overige ontwikkelingen Bestrijden van eenzaamheid en armoede onder ouderen Er zijn in Moerdijk veel oudere mensen eenzaam. Daarom heeft het project Samen is Wijs in 2012 een vervolg gekregen. Onder de doelgroep, 75-plussers en 55-plussers van wie de partner is overleden, bestaat een duidelijke behoefte. Ongeveer een kwart geeft aan een huisbezoek te willen ontvangen van een vrijwilliger. Een groep enthousiaste vrijwilligers heeft ruim 50 bezoeken afgelegd. Aan de hand van een vragenlijst kijken zij naar het welzijn, de zelfredzaamheid en de behoeften van de persoon in kwestie. Wet passend onderwijs De invoeringstermijn van de Wet passend onderwijs, die op 9 oktober is aangenomen in de Eerste Kamer, is met een jaar verlengd. De zorgplicht van schoolbesturen zal op 1 augustus 2014 worden ingevoerd. In 2012 is ingezet op de samenwerking met gemeenten en samenwerkingsverbanden binnen het primair en voortgezet onderwijs die straks een regio gaan vormen. Voor het voorgezet onderwijs, is de samenwerking gezocht met de gemeenten Roosendaal en Halderberge en het Samenwerkingsverband VO Roosendaal. Hier ligt een gezamenlijke bestuursopdracht aan ten grondslag. De planning die hieraan gekoppeld is, is door het uitstel van de invoering van de Wet passend onderwijs verlengd. Het eindproduct, een Regionaal Educatieve Agenda (REA), wordt in 2013 gerealiseerd. 27

Aanrijtijden Regionale Ambulancevoorziening (RAV) Gezien de relatief lange aanrijdtijden van enkele westelijk gelegen kernen in Moerdijk (o.a. Willemstad en Fijnaart) heeft er bestuurlijk overleg plaatsgevonden met de directeur van de Regionale Ambulancevoorziening (RAV). Uit dit overleg bleek dat de RAV aan haar verplichtingen voldoet. Het aanschaffen van een extra ambulance is financieel niet haalbaar. Wel heeft de RAV aangegeven dat zij een taak heeft in het ondersteunen en initiëren van lokale AED werkgroepen. Kanteling Wmo In 2012 is besloten om in projectvorm een extra impuls te geven aan de Kanteling Wmo in onze gemeente. Kantelen is inmiddels een ingeburgerd begrip in de Wmo. Het heeft tot doel dat burgers, samenwerkingspartners en gemeente de ondersteuning van mensen met een beperking anders vormgeven. Het vraagt bij iedereen om veranderingen in denken en in doen, zodat een goede balans ontstaat tussen zelf doen, samen doen en laten doen. krijgen toegang tot de stagebank. Een koppeling met algemeen vrijwilligerswerk inclusief een digitale vacaturebank is in ontwikkeling. Het waarderen van de inzet van vrijwilligers d.m.v. een te organiseren gala-avond Op 7 december 2012 zijn de Moerdijkse vrijwilligers en sporters in het zonnetje gezet en bedankt voor hun sportieve en vrijwillige inzet voor de Moerdijkse samenleving. Vrijwilligers- en sportorganisaties konden hun favoriete sporters en vrijwilligers nomineren en vervolgens kon het publiek stemmen op hun favoriete vrijwilliger en/of sporter. Tijdens de Moerdijkse Feestavond werden de winnaars bekend gemaakt: De 14-jarige zwemkampioen Ronaldo Nagtzaam is gehuldigd als Sportkampioen Moerdijk 2012. De oprichter van het Jeugdbrandweercorps Jack Krielen is verkozen tot Vrijwilliger Moerdijk 2012. Subdoel 3 Iedereen doet mee (vrije tijd) Naast de maatschappelijke ondersteuning aan de burger richten wij ons tevens op de ondersteuning van vrijwilligers en verenigingen. Hierbij is de inzet gericht op waardering en inhoudelijke, praktische ondersteuning, waardoor er een aantrekkelijk klimaat ontstaat om vrijwilligerswerk uit te voeren en zelf activiteiten te ontplooien. Het vaststellen en uitvoeren van een (verbreed) vrijwilligersbeleid incl. maatschappelijke stages Vrijwilligersbeleid In het 4 e kwartaal heeft als eerste stap op weg naar de Paraplunota Maatschappij een evaluatie plaatsgevonden. Hieruit is naar voren gekomen dat het integraal werken de voorkeur heeft boven het opstellen van afzonderlijke beleidsplannen. Dit betekent voor het nieuwe vrijwilligersbeleid dat het onderdeel wordt van de Paraplunota Maatschappij. Maatschappelijke stage Eind 2012 is een website en online stagebank in gebruik genomen voor de maatschappelijke stages. Leerling, stagemakelaar en stageaanbieder Het waarderen van voorbeeldgedrag van jonge inwoners door de invoering van jeugdlintjes In 2012 is de uitreiking van jeugdlintjes nog niet ingevoerd. De reden hiervoor is de ervaring van een aantal andere gemeenten: er kwamen geen aanmeldingen en de prijs werd niet uitgereikt. Inmiddels is er ook contact gelegd met gemeenten waar wel goede ervaringen zijn opgedaan (o.a. Woensdrecht). De bedoeling is om deze goede ervaringen in 2013 alsnog te benutten. 28

Themabijeenkomsten gericht op deskundigheidsbevordering en ondersteuning van verenigingen De Vrijwilligerscentrale Moerdijk heeft in 2012 een aantal themabijeenkomsten georganiseerd. Het totale aantal deelnemers is behoorlijk gestegen ten opzichte van vorige jaren (2010: 39 vrijwilligers; 2011: 56 vrijwilligers, 2012: 111 vrijwilligers). De stijging komt doordat de bijeenkomsten meer bekendheid krijgen, maar ook omdat de doelgroep is verbreed. Voor het eerst was het dit jaar voor alle vrijwilligers mogelijk om zich op te geven voor de gratis avonden. Theama Aantal deelnemers Vrijwilligers werven en behouden 16 De kunst van het fondsenwerven 21 Website communicatie 17 Social Media 17 Omgaan met lastig gedrag bij kinderen/jongeren 40 Totaal 111 Bevorderen van een actieve levensstijl Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is in 2012 gestart met de regeling Sport & Bewegen in de Buurt. Door middel van een jaarlijkse uitkering in het gemeentefonds ontstaat de mogelijkheid om extra te investering in sport en bewegen, zodat gezondheid van burgers en de leefbaarheid van de kernen verbeterd worden. Er is gezocht naar een werkgever voor de bestaande én nieuwe sportfunctionarissen, die er voor moeten gaan zorgen dat iedereen in de gemeente Moerdijk in zijn of haar buurt kan gaan sporten. Dat gebeurt door per kern een zogenaamd buurtactieplan op te gaan stellen samen met de verenigingen die zich hiervoor hebben opgegeven. De werkgever van de sportfunctionarissen is voor 2013 en 2014 Sportplaza Moerdijk geworden. Doelmatige(re) inzet van subsidies Om een doelmatige inzet van subsidies te realiseren is in de raadsvergadering van 8 maart 2012 een nieuwe Algemene subsidieverordening gemeente Moerdijk vastgesteld. Daarin zijn aanbevelingen vanuit de VNG verwerkt om minder regels, meer service voor vrijwilligersorganisaties mogelijk te maken. Alle 230 ingediende aanvragen zijn verwerkt, met de volgende resultaten: Subsidie categorie Aantal verenigingen Aangevraagd Niet aangevraagd Basissubsidie 222 8 1. Plus educatie 158 72 2. Plus participatie 145 85 3. Plus recreatie 188 42 4. Plus toerisme 140 90 5. Plus samenwerking 172 58 De totale subsidie aan 230 vrijwilligersorganisaties bedraagt 445.000. Met 135 verenigingen zijn dit jaar gesprekken gevoerd. De overige 95 organisaties komen in 2013 aan de beurt. 29

Een netwerk van aanbieders van sport- en cultuuractiviteiten realiseren De combinatiefunctionarissen hebben een netwerk opgezet tussen aanbieders van cultuur, sport, het onderwijs en de buitenschoolse opvang. Uit de evaluatie blijkt dat er een relatief groot bereik is gerealiseerd van kernen, maatschappelijke organisaties en activiteiten. De toename in activiteiten is voor sport vooral binnenschools en voor cultuur vooral na- en buitenschools. Het streven is ruim gehaald dus kan worden gesproken van goede resultaten. Bereik combinaties Streven Gerealiseerd Bereik scholen 23 100 % 87 % + 13 % Bereik kinderen 4-12 2.949 80 % 60 % + 20 % Bereik verenigingen 40 25 % 25 % Ja meer te liggen bij basisscholen, muziekverenigingen, aanbieders van cultuureducatie en ouders/verzorgers. De rol van de gemeente wordt kleiner. Overige ontwikkelingen Project 118 Herhuisvesting Fitnessbedrijf Zevenbergen De beoogde verplaatsingen van accommodaties van SGZ, Groene Ster atletiek, handbal en jeu de boules zijn afgerond. Met de officiële opening van de jeu de boulesbaan op 3 november 2012 werd de laatste verplaatsing afgesloten. De renovatie van het atletiekcomplex werd eerder in 2012 afgerond. Bezuinigingen en nieuw beleid cultuureducatie Vanaf 2014 wordt de subsidie aan Centrum voor de Kunsten Amadeus afgeschaft. Er is wel financiële ruimte om nieuw beleid uit te voeren om kinderen in aanraking te brengen met muziek en cultuur. In 2012 is gewerkt aan een oplossing voor de vraag: hoe gaan we er met minder financiële middelen voor zorgen dat kinderen wel in aanraking blijven komen met muziek en cultuur? In het 4 e kwartaal heeft de gemeenteraad besloten om: 1. basisscholen met een financiële bijdrage te stimuleren om cultuureducatie op school te versterken; 2. muziekles in de vrije tijd voor kinderen van 7 t/m 14 jaar met een financiële bijdrage te stimuleren; 3. deel te nemen aan het Jeugdcultuurfonds Brabant (een minimaregeling voor kinderen t/m 18 jaar) zodat alle kinderen kunnen meedoen. De verantwoordelijkheid voor cultuureducatie komt met dit nieuwe beleid Verhoging eigen bijdragen Meer Bewegen voor Ouderen (MBvO) In 2012 is invulling gegeven aan de bezuinigingsopdracht om de inkomsten van MBvO te verhogen met 5.000. Door de tarieven te verhogen is in totaal een bezuiniging gerealiseerd van 6.400 ten opzichte van 2011. Daarnaast is veranderd dat de eigen bijdragen van de deelnemers door de gemeente zelf worden geïnd. Hierdoor is er een beter zicht ontstaan op het aantal deelnemers en de grootte van de groepen. Eind 2012 waren er 570 deelnemers aan MBvO-activiteiten. Wegwijs op het gemeentehuis In januari 2012 vond Wegwijs op het gemeentehuis plaats. Zo n 70 jongeren van het Markland College gingen aan de slag met het onderwerp Uitgaan en gezondheid. In een speciale jeugdgemeenteraadsvergadering werd gekozen om het project zwembadfestival uit te voeren. Een beach- 30

party zonder alcohol, met sport en dans. De jongeren hebben dit begin augustus uitgevoerd onder leiding van de jongerenwerkers. De Summer Dance vond plaats bij het zwembad in Zevenbergen en was een groot succes. Er waren ongeveer 1.000 bezoekers. De campagne van de regionale werkgroep Think before you drink was te zien; hierdoor werden jongeren op een leuke manier bewust gemaakt van hun drinkgedrag. Stand van zaken projecten Project 32 Sancta Maria Wat willen we bereiken Renovatie en nieuwbouw van zorgcomplex Circonflex te Zevenbergen. Concreet gaat het om o.a. de realisatie van verpleegruimte (180 bedden), verzorgingsruimte (70 bedden), 60 woningen, functies ter ondersteuning van verzorging en verpleging; een steunpunt voor ouderen en circa 150 parkeerplaatsen. Stand van zaken Bouwkundige oplevering heeft plaatsgevonden in juni 2012. Met de uitvoering van de buitenomgeving binnen en buiten het plangebied is in het 3 e kwartaal gestart. Prognose Ingebruikname accommodatie en inrichting buitenomgeving incl. herstel Doelstraat zal afgerond zijn juni 2013. Afwijkingen van planning/budget Geen. nader haalbaarheidsonderzoek uit te voeren naar een mogelijke uitbreiding van de begraafplaats in Klundert aan de zijde van de Ambachtsherenweg. Het afgelopen jaar is over de conceptplannen voor een nieuwe begraafplaats gesproken met omwonenden. In het 4 e kwartaal is een financiële vertaling gemaakt van de plannen en hebben diverse gesprekken plaatsgevonden met onder andere begrafenisondernemers en kerkgenootschappen. Dit heeft geleid tot enkele aanpassingen in de plannen. Prognose In het 2 e kwartaal 2013 wordt het resultaat van het haalbaarheidsonderzoek nieuwe algemene begraafplaats en de uitbreiding Klundert ter besluitvorming aangeboden aan de gemeenteraad. Afwijkingen van planning/budget In het raadsbesluit van februari is toegezegd voor 1 oktober 2012 het haalbaarheidsonderzoek naar een nieuwe begraafplaats af te ronden en uiterlijk 1 januari 2013 de haalbaarheid van een uitbreiding in Klundert in beeld te brengen. Tijdens de onderzoeksperiode is gebleken dat deze twee onderzoeken niet los van elkaar kunnen worden gezien. Tevens vergt het project een dusdanig zorgvuldige aanpak dat meer tijd benodigd is dan vooraf voorzien. In plaats van de toegezegde data in het besluit van februari, zal in het 2 e kwartaal 2013 het resultaat van de onderzoeken aan de gemeenteraad worden aangeboden. Project 150 Algemene begraafplaatsen Wat willen we bereiken De benodigde begraafcapaciteit tot 2040 veiligstellen, in ieder geval voor de kern Zevenbergen maar eventueel (afhankelijk van de uitkomsten van het nadere haalbaarheidsonderzoek) ook voor andere kernen binnen de gemeente Moerdijk, in combinatie met een crematoriumfunctie. Stand van zaken In februari 2012 heeft de gemeenteraad de locatie Klundertseweg aangewezen als definitieve locatie voor een nieuwe algemene begraafplaats voor de hele gemeente. Tevens heeft de gemeenteraad besloten een 31

Effectindicatoren Programma 3 Doelstellingen per agendapunt (maatschappelijke effecten) Effectindicator 2008 2009 2010 2011 2012 Doelstelling 2014 3. Sociale cohesie Iedereen kan meedoen (zorg) Aantal verzoeken voor schuldhulpverlening - - pm - - Aantal geslaagde schuldhulpverleningstrajecten - - pm - - Aandeel recidivisten schuldhulpverlening - - pm - - Waardering van welzijnsvoorzieningen in de gemeente 5,6 5,3 5,9 6,1 6,1 Saamhorigheidsgevoel - - 5,9 5,6 5,6 Mate van sociale cohesie in woonbuurt - - 7,5 7,5 7,6 Mate van tevredenheid over basisonderwijs in de eigen woonbuurt Mate van tevredenheid over onderwijsvoorzieningen in de gemeente Waardering voor voorzieningen gezondheidszorg in de gemeente 7,7 6,9 7,4 7,5 7,5 7,1 7,0 7,1 7,4 7,3 6,7 7,1 7,1 7,1 7,2 Iedereen doet mee (vrije tijd) Waardering van voorzieningen jongeren in de eigen woonbuurt 4,8 4,4 5,4 5,4 5,5 Waardering van voorzieningen jongeren in de gemeente 5,1 4,3 5,3 5,5 5,6 Waardering van sportvoorzieningen in de gemeente 7,4 7,4 7,3 7,6 7,5 Waardering van de verenigingen in de gemeente 7,4 7,2 7,2 7,4 7,4 Waardering van culturele voorzieningen in de gemeente 5,9 5,7 6,0 6,3 6,3 Waardering van het totaal aan voorzieningen 6,4 6,2 6,5 6,6 6,6 32

Baten en lasten programma 3 (cijfers x 1.000) Lasten Realisatie 2011 Raming begroting 2012 voor wijzigingen Raming begroting 2012 na wijziging 2012 Verschil realisatie en begroting na wijziging Bestaand beleid 15.154 14.520 13.779 14.361 582 Totaal lasten programma 15.154 14.520 13.779 14.361 582 Baten Bestaand beleid 2.211 1.305 629 1.072 443 Totaal baten programma 2.211 1.305 629 1.072 443 Saldo programma 12.943 13.215 13.150 13.289 139 Resultaat voor bestemming 12.943 13.215 13.150 13.289 139 Storting in reserves 1.165 45 2.812 2.812 0 Onttrekking aan reserves 1.433 739 1.265 1.155-110 Resultaat na bestemming 12.675 12.521 14.697 14.946 249 Het resultaat voor bestemming op programma 3 Meedoen in Moerdijk ten opzichte van het begrote resultaat (na wijziging) bedraagt 139.000 nadelig. Dit resultaat valt uiteen in de volgende onderdelen: - Kapitaallasten 0 -- - Doorbelastingen vanuit de kostenplaatsen 493.000 N - Overige verschillen 354.000 V Totaal 139.000 N 33

Programma 4 Veiligheid in Moerdijk Doelstelling Veiligheid Het creëren van een veilige(re) woon- en leefomgeving. Een veiliger Moerdijk is een gezamenlijke doelstelling van de overheid, burgers, bedrijfsleven en onze partners in de veiligheidsketen. Wij willen dat onze inwoners zich veilig voelen. Dat vergt de nodige inspanningen gezien het feit dat onze gemeente de 4 e plaats op de ranglijst van risicoconcentratiegebieden in Nederland inneemt. Subdoel 1 Versterken regierol Binnen de provincie Noord-Brabant huisvest onze gemeente de grootste concentratie aan risicovolle inrichtingen. Wij dienen er op toe te zien dat onze gemeentelijke organisatie, onze veiligheidspartners, medeoverheden, het bedrijfsleven én onze burgers de vereiste inspanningen leveren ter bevordering van een veilige woon-, werk- en leefomgeving. Het positioneren van de gemeente binnen het veiligheidsnetwerk In 2011 is mede naar aanleiding van de grote brand bij Chemie-Pack een groot aantal verbeteracties ingezet voor meer Veiligheid in Moerdijk, maar ook binnen de rest van de regio. Deze acties werden ingezet door de gemeente en haar (regionale en lokale) veiligheidspartners. Eind 2011 werd besloten om de krachten te bundelen en samen in actie te komen. Begin 2012 werd het actieprogramma Moerdijk veilig vastgesteld door gemeente, provincie, Veiligheidsregio en Havenschap, waarmee de verantwoordelijkheid ten aanzien van het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk werd ingevuld. Samen met een verscheidenheid aan andere partners, zijn onder de regie van de Stuurgroep Veiligheid en Zorg, de nodige successen behaald. Een voorbeeld hiervan is de oprichting van de PPS brandweerzorg. Op 24 september 2012 is door de gemeente, in samenwerking met haar stuurgroeppartners, de VeiligheidsTOP Moerdijk Veilig georganiseerd. Met ruim 150 aanwezigen en diverse hoogwaardigheidsbekleders, waaronder demissionair Minister Opstelten, was de dag een succes. Tijdens deze dag werd het actieprogramma gepresenteerd. Ook op het vlak van de sociale veiligheid en de crisisbeheersing heeft de gemeente Moerdijk zich beter in regionaal verband weten te positioneren, met als doel haar veiligheidsdoelstellingen met meer efficiency te kunnen bereiken. Zo wordt vanaf 1 januari 2013 binnen het basisteam Roosendaal, tussen de 6 gemeenten en de Veiligheidsregio, samengewerkt op het gebied van Bevolkingszorg. In plaats van 6 afzonderlijke piketten te draaien, maken we nu gebruik van 1 intergemeentelijk piket met beter opgeleide mensen die beschikken over betere spullen. In 2013 wordt de samenwerking in dit verband verder uitgebreid. De gemeenten binnen het politiedistrict De Markiezaten werken met ingang van 2012 steeds meer samen om de lokale (veiligheids)speerpunten te behalen. Voorbeelden zijn o.a. de samenwerking op buurtbemiddeling, buurtpreventie, jeugdoverlast, nazorg gedetineerden, huiselijk geweld. Ook ervaringen ten aanzien van bepaalde incidenten worden beter gedeeld en vastgelegd in draaiboeken. Zo heeft de gemeente Moerdijk n.a.v. de illegale Houseparty in Zevenbergen op 15 april een regionaal draaiboek Aanpak illegale houseparty s ontwikkeld. Deze wordt nu als leidraad binnen de regio uitgerold. 34

Het instellen van een haventeam Moerdijk Haventeam Wabo Het afgelopen jaar is een plan van aanpak opgesteld. Vaststelling door de gemeente en haar partners zal begin 2013 plaatsvinden. Door middel van dit plan van aanpak krijgt het team de opdracht om op een projectmatige en programmatische manier gestalte te geven aan een duurzame samenwerking tussen de gemeente Moerdijk, provincie Noord- Brabant en het Waterschap Brabantse Delta. Het doel van dit plan is te komen tot een structurele vorm van samenwerking met alle andere overheden die met toezicht zijn belast op de industrieterreinen Moerdijk, Dintelmond en Zwartenberg en het bedrijf Caldic. Een andere doelstelling is te komen tot beter afgestemde risicogerichte toezichtprogramma s. Deze volgen in grote lijnen de Moerdijkse aanpak, aangevuld met de volgende uitgangspunten: - Het toezicht vindt onaangekondigd plaats, tenzij het in het kader van effectief en doelmatig houden van toezicht niet wenselijk is. Met name op verzoek van de provincie is dit uitgangspunt in het plan van aanpak opgenomen; - Er is een nieuw communicatieprotocol tussen de gemeente en de provincie; - Integratie toezicht Brzo en Vernieuwing Toezicht Chemie. In het 1 e kwartaal van 2013 zal met het project officieel worden gestart. Doorontwikkeling overhedenoverleg In 2012 is gestart met een periodiek overhedenoverleg, waaraan alle handhavingspartners met taken op het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk deelnemen. Dankzij het overleg weten de verschillende partners elkaar steeds beter te vinden. In september 2012 hebben diverse leden van het overhedenoverleg samengewerkt aan de actualisatie van het havenbeveiligingsplan Moerdijk. Politiehaventeam Binnen de Regionale Eenheid van politie Zeeland-Midden- en West-Brabant krijgen de zeehavens van Moerdijk, Vlissingen en Terneuzen meer aandacht. Er wordt voor deze havens 1 haventeam opgericht, waarbij een gedeelte van de mensen vanaf de zomer van 2013 wordt ondergebracht binnen de nieuwe brandweerkazerne op het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk. Subdoel 2 Inzicht krijgen en behouden in fysieke risico s Om te kunnen werken aan een veiliger Moerdijk is het noodzakelijk dat we als gemeente een goed beeld hebben van de fysieke risico s binnen onze gemeentegrenzen en dat wij er op toezien dat deze risico s tot een minimum beperkt worden. De focus ligt in 2012 op de risico s op het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk. Verantwoord omgaan met risico s op het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk Deze doelstelling staat onder meer centraal bij de integrale herziening van het bestemmingsplan voor de Zeehaven- en het Industrieterrein Moerdijk. Voor meer informatie zie Programma 2, subdoel 2. Een veilige haven Herziening van het havenbeveiligingsplan In het 3 e kwartaal heeft een risk-assesment plaatsgevonden. Hieraan heeft een brede vertegenwoordiging van het bedrijfsleven en de overheidsorganisaties in het gebied meegewerkt. In het laatste kwartaal van 2012 zijn de uitkomsten verwerkt in een update van het havenbeveiligingsplan van de gemeente. In het 1 e kwartaal van 2013 wordt dit ter kennisname aan de gemeenteraad aangeboden. Grootschalige multidisciplinaire oefening In het 3 e kwartaal heeft een (operationele) oefening bij Shell Moerdijk plaatsgevonden. Luchtmeetnet Er is een landelijk meetnet voor het meten van de luchtkwaliteit rondom Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk. Dit meetnet wordt beheerd door het RIVM. De milieumeetdienst van Omgevingsdienst Midden- en West- Brabant (OWWB) maakt gebruik van de gegevens van dit meetnet. Uit de metingen blijkt dat er soms stoffen in de lucht zitten die overlast veroorzaken. Na de brand bij Chemie-Pack is ook een beperkt meetnet geplaatst rond het Chemie-Packterrein om de luchtkwaliteit tijdens de sloop van de opstallen en sanering van de bodem in de gaten te houden. Ook uit deze metingen blijkt dat er regelmatig stoffen (o.a. benzeen) in de lucht aanwezig zijn met een verhoogde waarde. Er is aangetoond dat deze stoffen niet afkomstig zijn van het Chemie-Packterrein. Onderzocht wordt of bedrijven op het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk mogelijke 35

veroorzakers zijn. Uit analyse is naar voren gekomen dat er ook andere mogelijke bronnen zijn, zoals de scheepvaart op het Hollands Diep (ontgassen van tankschepen). Rijkswaterstaat controleert tankschepen op ontgassen. Met Rijkswaterstaat zijn afspraken gemaakt om bij klachten gezamenlijk op te trekken om de problemen adequaat aan te kunnen pakken. In samenwerking met de provincie Noord-Brabant, OMWB, Rijkswaterstaat, diverse bedrijven, Havenschap Moerdijk en gemeente Moerdijk is het beperkte meetnetwerk per december verder uitgebreid om nog beter in beeld te kunnen brengen wat de mogelijke bron is. Daarnaast is de provincie Noord-Brabant voornemens ook het aantal meetpunten rond het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk in van het landelijk meetnet uit te breiden. Vanwege de aanhoudende klachten over geuroverlast rondom het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk, onder andere ontvangen door Bureau Gezondheid Milieu en Veiligheid (GMV) van de GGD, is er gesproken over het (nog) beter informeren van de burgers. Vanuit de gemeente, Regionale Milieudienst (RMD) en GGD is er gewerkt aan een betere informatievoorziening op de gemeentesite over o.a. waar en hoe je een klacht in kunt dienen, klachtenafhandeling, wat doen we als gemeente, wat meten we. Walradardekking Het dossier walradardekking loopt al enkele jaren binnen onze gemeente. Ook de Veiligheidsregio, het Havenschap Moerdijk en de gemeenten Dordrecht en Strijen hebben hiervoor al enkele jaren expliciet de aandacht gevraagd van Rijkswaterstaat en het Ministerie van I&M. Tot op heden zonder resultaat. Het Ministerie geeft aan dat er geen urgentie zou zijn, dan wel dat de middelen ontbreken. In september 2012 heeft minister Opstelten van V&J de gemeente en haar veiligheidspartners hierover gesproken, tijdens de VeiligheidsTOP. Begin 2013 zullen beide ministers worden verzocht een standpunt in de kwestie in te nemen. PPS brandweerzorg Inmiddels is de publiek-private Brandweerzorg Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk een feit. Op 1 januari 2013 is de nieuwe brandweerkazerne voor het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk in gebruik genomen en per 1 februari 2013 was de bezetting van het brandweerteam voltallig. Vanuit de kazerne biedt een ploeg van (27) gespecialiseerde brandweerlieden 24-uurs brandweerzorg, speciaal voor het Zeehaven- en Industrieterrein. Daarnaast verzorgen zij ook de (publieke) basisbrandweerzorg in het gebied. Beschikt wordt over materieel dat is toegespitst op de risico s en aard van de bedrijven die in het gebied gevestigd zijn. De bedrijven en de Veiligheidsregio zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het in stand houden en bekostigen van de publiek-private brandweerorganisatie. De gemeente Moerdijk is juridisch en economisch eigenaar van de kazerne en betaalt de kosten voor beheer en onderhoud van het pand. De kosten voor personeel, aanschaf en beheer van materieel worden via een verdeelsleutel betaald door het Havenschap, Veiligheidsregio en het bedrijfsleven. Het bedrijfsleven heeft zich samen met het Havenschap verenigd in de eind 2012 opgerichte Stichting Bedrijfsbrandweerzorg Moerdijk (SBM). Na de verbouwing, na de zomer 2013, krijgt ook de havenpolitie een eigen plek in het pand. Medische Zorg Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk In een zeehaven- en industriegebied, waar sprake is van een behoorlijke concentratie aan veiligheidsrisico s, moet de medische kennis en zorg up 36

to date zijn. Zo moet er voldoende kennis van gevaarlijke stoffen zijn en de mogelijke gevolgen hiervan voor de volksgezondheid. De brand bij Chemie-Pack is aanleiding om onder de vlag van het actieprogramma Moerdijk Veilig de GGD en het bedrijfsleven te laten onderzoeken of deze specifieke kennis voldoende aanwezig is. Op 14 november 2011 is hiertoe door de Veiligheidsregio ingestemd met het rapport Zorg op het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk. In verband met de wens een Port Health Center (PHC) te realiseren, is sinds half maart 2012 de ketenfunctionaris Zorg bij de GGD West-Brabant aangesteld om de mogelijkheden te onderzoeken. In de eerste helft van 2012 zijn het zorgnetwerk in het gebied en de mogelijkheden tot samenwerking met het Rotterdamse PHC in beeld gebracht. In de tweede helft van 2012 is vooral gezocht naar draagvlak voor deze samenwerking binnen het bedrijfsleven en zorgaanbieders. Ook is gestart met het opstellen van een business-case waaruit de haalbaarheid van de samenwerking moet blijken. Begin januari 2013 heeft een gesprek plaatsgevonden met huisartsenpraktijk De Clundert (voorheen De Eendracht), welke de belangrijkste zorgaanbieder in het gebied betreft. Op basis van dit gesprek zal de business-case in het 1 e kwartaal 2013 worden afgerond. Evacuatieplan In 2012 zijn de kaders van het evacuatieplan voor het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk opgeleverd. In het 1 e kwartaal 2013 worden deze nader ingevuld en voorgelegd aan de bedrijven. Ingezet wordt op een breedgedragen evacuatieplan in de 1e helft van 2013. In het 3 e kwartaal 2012 zijn ook afspraken gemaakt met de Koninklijke Nederlandse Reddings Maatschappij (KNRM) over de redding op het Hollandsch Diep en de evacuatie van personen in het havengebied bij calamiteiten. Veiligheid Spoorzones In 2012 is een onderzoek afgerond naar de risico s in de spoorzones van de gemeente Moerdijk, de gevolgen van het Basisnet Spoor hierop, alsmede de wijze waarop de burgers hiervan het beste op de hoogte kunnen worden gesteld. Uit dit onderzoek is gebleken dat de ruimtelijke beperkingen die na implementatie van het Basisnet Spoor optreden, groter zijn dan door het Ministerie van I&M in kaart zijn gebracht. De resultaten van dit onderzoek zullen in het 1 e kwartaal 2013 met I&M worden besproken. Op basis van de uitkomsten zal een informatiebijeenkomst voor de bewoners binnen de spoorzones worden belegd. Het verbeteren van de uitvoering van omgevingsrecht In 2012 is in de regio Midden- en West-Brabant veel tijd en energie gestoken in de vorming van een omgevingsdienst. De omgevingsdienst heeft tot doel het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving en het verhogen van de veiligheid. Op 31 juli is het bedrijfsplan vastgesteld. De gemeenteraad heeft op 6 september ingestemd met het aangaan van een gemeenschappelijke regeling. Op 12 december 2012 heeft in het gemeentehuis van Moerdijk de oprichtingsvergadering van de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant (OMWB) plaatsgevonden. De provincie Noord-Brabant en 26 gemeenten vormen samen de 27 eigenaren van de nieuwe dienst. De gemeente Heusden (Veiligheidsregio Noord-Oost) heeft inmiddels het verzoek ingediend om tot de dienst te mogen toetreden.de gemeente Moerdijk heeft de uitvoering van alle taken (verplichte en niet-verplichte) op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving Milieu aan de OMWB overgedragen. Subdoel 3 Bestrijding overlast en verloedering in kernen In dit kader richten wij ons samen met onze partners op het verbeteren van de veiligheid in kernen, wijken en buurten, waarbij het beperken en voorkomen van overlast een voorname plaats inneemt. Actief stimuleren en faciliteren van buurtpreventie Eind 2012 is een plan van aanpak buurtpreventie voor de gemeente Moerdijk opgeleverd, waarin de regisserende en faciliterende rol van de gemeente nader is uitgewerkt. Bij het opstellen van het plan is gebruik gemaakt van de uitkomsten van het buurtpreventie-onderzoek zoals eind 2011 uitgevoerd in Zevenbergen-West. Het plan van aanpak voorziet ook in een draaiboek voor 2013. Terugdringen van het aantal woninginbraken Het aantal woninginbraken is in 2012 fors toegenomen. Van 153 inbraken in 2011 naar 183 inbraken in 2012. Deze stijgende lijn is op meerdere plaatsen binnen het politiedistrict zichtbaar. 37

De uitvoering loopt in de maat van het uitvoeringsprogramma. In 2013 loopt de proef door. De jeugdoverlast over 2012 was minder dan de afgelopen jaren. Vanuit het Jeugd Preventie Overleg (JPO) wordt dit nauwlettend gevolgd en waar nodig worden binnen dit overleg acties voorbereid. In 2012 zou een gemeentelijk plan van aanpak jeugdoverlast worden opgesteld, waarin afspraken en acties worden vastgelegd, waarmee bij meldingen van jeugdoverlast adequaat kan worden opgetreden. Dit plan van aanpak is nog niet afgerond en schuift door naar het 1 e kwartaal van 2013. De toename van het aantal woninginbraken is met name zichtbaar over de laatste maanden van het jaar. Via de districtelijke samenwerking op het gebied van woninginbraken, overvallen en straatroven (WOS) is een aantal gezamenlijke maatregelen ingezet; o.a. communicatie tips inbraakpreventie, maatregelen binnen het donkere dagen offensief, inzet keurmerk veilige wonen, preventie-avond bedrijfsleven. Deze maatregelen hebben de stijgende lijn niet kunnen afbuigen. Bestrijden van buurtoverlast en jeugdoverlast Het buurtbemiddelingsproject dat in 2012 is opgestart verloopt boven verwachting. In 2012 zijn vrijwilligers geworven, zijn deze opgeleid en ingezet op 52 bemiddelingstrajecten. De verdeling aan onderwerpen, waarvoor de trajecten zijn ingezet, is in onderstaande afbeelding weergegeven. Bestrijding van huiselijk geweld Inmiddels zijn de reacties op het concept-beleidskader aanpak huiselijk geweld: Van Handelingsverlegen naar verantwoordelijkheid door de gemeente Breda verwerkt. Het definitieve beleidskader zal in het 1 e kwartaal 2013 worden vastgesteld en dan voor de jaren 2013-2016 het kader voor de aanpak van huiselijk geweld in West-Brabant bieden. Subdoel 4 Verhogen veiligheid (sgevoel) De nadruk van ons handelen ligt op het verbeteren van de totale veiligheidsbeleving, zowel op sociaal als fysiek vlak. Door al in een vroegtijdige stadium bij de visievorming, beleidsontwikkeling, ruimtelijke ordening en planvorming voldoende aandacht te hebben voor het thema veiligheid (o.a. externe veiligheid, brandpreventie), kunnen de grootste slagen worden gemaakt voor een veiliger Moerdijk. Daarnaast zullen onze inspanningen gericht zijn op het samen met burgers en partners signaleren en aanpakken van onveilige situaties. Tot slot wensen wij open en transparant te communiceren over de veiligheidsrisico s binnen de gemeente, vertrouwende hiermee een positieve bijdrage te leveren aan veiligheidsgevoel van burgers. Stimuleren van een scheiding tussen risicobronnen en kwetsbare objecten De grootste (externe)veiligheidswinst wordt geboekt aan de voorkant van de veiligheidsketen, binnen de schakels pro-actie en preventie. Door al bij ruimtelijke ontwikkelingen en bestemmingsplanherzieningen te sturen op veiligheid, bijvoorbeeld door een scheiding van risicobronnen en kwetsbare objecten wordt grote veiligheidswinst geboekt. Ook kan in dit proces worden gestuurd op een verbetering van de bestrijdbaarheid en zelfred- 38

zaamheid. In 2012 is hier sterk op ingezet bij alle ruimtelijke trajecten. Voorbeelden hiervan zijn o.a.: Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk, Logistiek Park Moerdijk, Golfbaan Zevenbergen, maar ook ten aanzien van kleinere ontwikkelingen aan de Stoofstraat Zevenbergen, Stationsstraat Zevenbergen, MFC Moerdijk. Ook zijn onderzoeken uitgevoerd naar verbeterpunten in de verankering van externe veiligheid binnen de bestemmingsplannen Zevenbergen Centrum en Bedrijventerrein Dintelmond. De resultaten hiervan kunnen leiden tot een vervroegde actualisatie van deze plannen. Verhogen veiligheidsgevoel stationsgebied Lage Zwaluwe In 2012 is onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om het aantal diefstallen uit auto s, van rijwielen en beschadigingen van auto s op de parkeerplaats van station Lage Zwaluwe te doen afnemen. In 2012 ging het om 47 feiten (in 2011 stond de teller op 38). Daarnaast scoort de veiligheidsbeleving in het gebied slecht. Eind 2012 is een voorstel afgerond om een vast camerasysteem voor een proefperiode van 6 maanden in het gebied te plaatsen. Voor de inzet van cameratoezicht is toestemming nodig van Openbaar Ministerie en Politie. Dit verzoek zal in het 1 e kwartaal 2013 worden gedaan. gealarmeerd bij incidenten. Vanwege deze signalen hebben gemeente en Veiligheidsregio, samen met de bedrijven in 2012 ingezet op de ontwikkeling van een veiligheidsalerteringssysteem. Implementeren van een Veiligheidsalerteringsysteem In de 2 e helft van 2012 is door de Veiligheidsregio opdracht gegeven voor de bouw van een veiligheidsalerteringsysteem. In het 4 e kwartaal is een eerste demo-versie van het systeem opgeleverd, waarmee berichten met risico-informatie op maat kan worden gegenereerd en via sms en e-mail aan de BHV-organisaties van bedrijven kan worden verzonden. In het laatste kwartaal is de tweede fase van het ontwikkelproces, de zogenaamde POC (proof of concept)-fase, opgestart waarin 5 bedrijven meedraaien om het systeem door te ontwikkelen. In de 1e helft van 2013 wordt het systeem binnen de pilotfase verder binnen het hele Zeehavenen Industrieterrein Moerdijk uitgerold. Binnen en buiten de regio is aandacht voor dit vernieuwende alerteringssysteem en tijdens diverse bijeenkomsten en congressen is door de gemeente en Veiligheidsregio een toelichting op het systeem gegeven. Verhogen veiligheidsgevoel bedrijven Over 2012 bezien is het aantal bedrijfsinbraken niet significant gewijzigd ten opzichte van voorgaande jaren. Een tendens die over het tweede deel van 2012 wel zichtbaar is, betreft een toename van diefstallen uit gebouwen en (van) voertuigen in het Moerdijkse havengebied. Vanuit de wijkagent en andere veiligheidspartners is hier in de laatste maanden van 2012 extra aandacht aan besteed. Op 7 november 2012 is samen met de andere gemeenten uit het politiedistrict een speciale themabijeenkomst rondom Overvallen en Overvalpreventie voor ondernemers georganiseerd. Deze avond was goed bezocht. Het veiligheidsgevoel van bedrijven in risicoconcentratiegebieden, zoals het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk, heeft o.a. door de brand bij Chemie-Pack maar ook andere incidenten in Nederland een deuk opgelopen. Bedrijven vinden dat ze te weinig worden geïnformeerd over de (externe) veiligheidsrisico s in hun omgeving en niet tijdig worden 39

Subdoel 5 Adequaat voorbereid zijn op incidenten Mochten zich ondanks onze inspanningen calamiteiten en incidenten voordoen, dan is het van belang dat we hierop adequaat voorbereid zijn en op basis hiervan adequaat handelen. Bijzondere aandacht gaat uit naar communicatie, zowel tijdens als na calamiteiten en incidenten. Het verbeteren van de gemeentelijke veiligheidsorganisatie/crisisbeheersingsorganisatie Binnen het project versterking van de gemeentelijke crisis-organisatie, is in 2012 de gemeentelijke crisisorganisatie doorontwikkeld. Dit aan de hand van het nieuwe Regionale Crisisplan, deelplannen en draaiboeken die op regionaal niveau zijn vastgesteld. In het 4 e kwartaal is de lokale doorvertaling afgerond. In december 2012 zijn alle (ca. 90) medewerkers met een taak binnen de crisisorganisatie bijgepraat en zijn per taakorganisatie taakkaarten uitgereikt. Dit om per 1 januari 2013 te kunnen beschikken over een crisisbeheersingsorganisatie welke voldoet aan de regionale afspraken en de landelijke eisen. Naast het op orde hebben van de eigen gemeentelijke organisatie is in 2012 ook ingezet op een betere samenwerking binnen de Veiligheidsregio en het politiedistrict. Dit heeft geresulteerd in het eerder genoemde gezamenlijke piket Officier van Dienst Bevolkingszorg, waarmee in 2013 is gestart. Ook zijn nagenoeg alle facilitaire aanpassingen doorgevoerd om ook aan de laatste eisen op dit gebied te kunnen voldoen. Overige ontwikkelingen Afwikkeling Chemie-Pack Op 22 maart is over het bestuurlijk handelen omtrent het incident Chemie- Pack verantwoording afgelegd. Dit was ruim 1 jaar na het tijdstip waarop het incident had plaatsgevonden. Het incident veroorzaakte veel en langdurige overlast en onrust in de samenleving en was uit oogpunt van milieu, communicatie, operationeel en bestuurlijk handelen zeer complex. Naast dat inzicht gegeven is in welke bestuurlijke keuzes er zijn gemaakt tijdens en na het incident is ook aangegeven welke lessen er zijn te trekken voor de toekomst. In de notitie Bestuurlijke Verantwoording Brand Chemie- Pack Moerdijk is op deze onderdelen ingegaan. De projectgroep Herstel en Nazorg brand Chemie-Pack, welke sinds februari 2011 was ingesteld, is gelijktijdig met het afleggen van de bestuurlijke verantwoording beëindigd. In totaal is een bedrag van 7.864.000 beschikbaar gesteld voor de afwikkeling van dit incident. Vanuit het Rijk is een bijdrage ontvangen van 3.850.000. De voor rekening van de gemeente blijvende kosten komen op dit moment uit op ruim 4 miljoen. Begin oktober is de bovengrondse sanering, alsmede de afvoer van het verontreinigd afvalwater volledig afgerond. De aannemer heeft het terrein schoon opgeleverd. De provincie treft nu maatregelen om de bodemsanering op te pakken. De kosten van de gemeentelijke activiteiten in het kader van het bovengronds opruimen zijn via een kostenbeschikking in rekening gebracht bij de eigenaar van Chemie-Pack, het bedrijf Chemie-Pack en de curator. Tegen het uitvaardigen van deze beschikkingen is bezwaar aangetekend. De afwikkeling hiervan loopt nog. In oktober heeft de Hoge Raad arrest gewezen in de zaak Wilchem/ Pafos. In navolging van het advies van de Advocaat-Generaal, is de Hoge Raad onder meer tot de conclusie dat het Gerechtshof niet voldoende heeft gemotiveerd waarom de gemeente onrechtmatig gehandeld zou hebben ten aanzien van Wilchem. De Hoge Raad heeft het arrest van het Gerechtshof Den Bosch vernietigd. Voor een nieuw feitenonderzoek is de zaak doorverwezen naar het Gerechtshof Arnhem. Op 21 december 2012 is arrest gewezen in het strafproces tegen de eigenaar en 2 medewerkers van Chemie Pack. Betrokkene zijn veroordeeld tot voorwaardelijke gevangenisstraffen en taakstraffen. Zowel het Openbaar Ministerie als de verdachten in deze zaak hebben hoger beroep aangetekend tegen de uitspraak. In het 4 e kwartaal is een concept-eindrapportage opgesteld. Deze rapportage wordt in het 1 e kwartaal 2013 besproken met de provincie. Op grond hiervan zal een overdrachtsdocument worden opgesteld, waarmee de werkzaamheden op het terrein zelf voor de gemeente verleden tijd zijn en volledig in handen liggen van de provincie. Na akkoord met de provincie zal de eindrapportage aan de gemeenteraad worden aangeboden. Het bovengronds opruimen en afvoeren van het verontreinigd afvalwater is binnen de beschikbare financiële middelen uitgevoerd. In de eindrapportage zal dit ook worden toegelicht. 40

Stand van zaken projecten 174. Brandweerkazerne Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk Wat willen we bereiken De realisatie van een brandweerkazerne op het voorzieningencentrum van het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk, die geschikt is voor de huisvesting van een op publiek-private leest geschoeide brandweerorganisatie. Stand van zaken De gemeenteraad is eind mei overgegaan tot kredietverstrekking voor de realisatie van een brandweerkazerne. Daarna is een projectgroep gestart met de aankoop van een geschikt pand, de aanpassing van het Programma van Eisen dat voor een mogelijke nieuwbouwsituatie was opgesteld, het uitwerken van bestekken. Uiteindelijk heeft dit geleid tot de aankoop van het bestaande pand aan de Plaza 21 op 1 november 2012. Daarna is voortvarend aan de slag gegaan met de eerste fase van de verbouwing, betreffende een aantal aanpassingen aan de remise (nieuwe deuren, rookgasafvoer voertuigen, stroomvoorziening) en de plaatsing van een aantal tijdelijke woonunits. Fase 1 is in december 2012 afgerond, waardoor de brandweer m.i.v. 1 januari 2013 vanaf de locatie kan uitrukken. In het laatste kwartaal van 2012 zijn ook de bestekken (voor de verbouwing fase 2 en fase 3) grotendeels uitgewerkt en binnen de projectgroep besproken. Prognose Per 1 januari 2013 kan worden uitgerukt vanuit de nieuwe locatie aan de Plaza 21. De verdere verbouwingswerkzaamheden zullen plaatsvinden terwijl de kazerne in bedrijf is. Gepland is dat voor de bouwvak van 2013 de tijdelijke units kunnen verdwijnen, omdat de verbouwing dan dusdanig is gevorderd dat de units overbodig worden. De gehele operatie kan medio oktober 2013 worden afgerond. Hiervoor dient eerst de aanbesteding nog plaats te vinden. De uitvraag hiertoe (aan de hand van uitgewerkte bestekken) is op 1 februari op de markt gezet. Het traject van aanbesteding is zodanig ingericht dat per april de verbouwing (fase 2) kan worden gestart. Afwijkingen van planning/budget Geen. 41

Effectindicatoren Programma 4 Doelstellingen per agendapunt (maatschappelijke effecten) Effectindicator 2008 2009 2010 2011 2012 Doelstelling 2014 4. Veiligheid Bestrijding overlast en verloedering kernen Beoordeling van veiligheid in de eigen woonkern 7,0 7,2 7,3 7,3 7,2 7,0-7,9 Percentage burgers dat zich vaak onveilig voelt in de eigen woonkern 2% 2% 1% 3% 2% Verhogen veiligheid(sgevoel) Percentage burgers dat vaak bepaalde plekken in de woonbuurt mijdt die als onveilig worden ervaren 3% 2% 1% 1% 2% Waardering voor inzet politie 6,1 6,0 6,3 6,2 6,2 Oordeel over aandacht gemeente voor verbeteren van de leefbaarheid en veiligheid binnen de eigen woonkern Algemeen oordeel over de veiligheidssituatie in de directe bedrijfsomgeving Percentage ondernemers dat vaak te maken heeft met vernieling en vandalisme 5,9 5,8 5,8 5,8 5,9 - - pm - - - - pm - - Percentage ondernemers dat vaak te maken heeft met diefstal - - pm - - Percentage ondernemers dat vaak te maken heeft met inbraak - - pm - - 42

Baten en lasten programma 4 (cijfers x 1.000) Lasten Realisatie 2011 Raming begroting 2012 voor wijzigingen Raming begroting 2012 na wijziging Realisatie 2012 Verschil realisatie en begroting na wijziging Bestaand beleid 13.062 4.282 4.316 4.457 141 Totaal lasten programma 13.062 4.282 4.316 4.457 141 Baten Bestaand beleid 4.500 165 238 215-23 Totaal baten programma 4.500 165 238 215-23 Saldo programma 8.562 4.117 4.078 4.242 164 Resultaat voor bestemming 8.562 4.117 4.078 4.242 164 Storting in reserves 10.788 0 3.045 2.985-60 Onttrekking aan reserves 11.078 0 2.462 2.462 0 Resultaat na bestemming 8.272 4.117 4.661 4.765 104 Het resultaat voor bestemming op programma 4 Veiligheid in Moerdijk ten opzichte van het begrote resultaat (na wijziging) bedraagt 164.000 nadelig. Dit resultaat valt uiteen in de volgende onderdelen: - Kapitaallasten 0 N - Doorbelastingen vanuit de kostenplaatsen 132.000 N - Overige verschillen 32.000 N Totaal 164.000 N 43

Programma 5 Duurzaam leven in Moerdijk Doelstelling Duurzaamheid Het creëren van een duurzame(re) leef- en woonomgeving. Subdoel 1 Beschermen en verduurzamen van de leefomgeving Onze ambities op het gebied van duurzaamheid voor de komende jaren wensen wij vast te leggen in een Nota Duurzaamheid. Hierbij is het van belang dat we niet alleen oog hebben voor het heden, maar juist met name ook voor de toekomstige leef- en woonomstandigheden in onze gemeente. Duurzaamheid gaat hierbij verder dan de focus op milieuaspecten. Het gaat vooral om het vinden van een gezonde en structurele balans tussen sociaal-economische ontwikkelingen, de natuurlijke omgeving en maatschappelijk welzijn. Naast de opstelling van de nota Duurzaamheid wordt doorgegaan met concrete projecten gericht op het verduurzamen van de woon-, werk- en leefomgeving. Opstellen Nota Duurzaamheid Op 25 oktober 2012 heeft de gemeenteraad de Paraplunota Leefomgeving vastgesteld. De eerste van de drie Paraplunota s. De Paraplunota Leefomgeving omschrijft de hoofddoelstellingen van de gemeente die betrekking hebben op de elementen bodem, water, lucht, grondstoffen en natuur. De doelen vloeien enerzijds voort uit de wens om de leefomgeving verder te beschermen, te verbeteren en toekomstbestendig te maken en anderzijds uit wettelijke verplichtingen. Onze bewoners (en bedrijven) stellen eisen aan de omgeving. Kernwaarden hierbij zijn "schoon", "veilig", "natuurrijk", "gezond", "vrij van hinder" en "toekomstbestendig". Aanvullend geldt voor de gemeente dat het belangrijk is dat de leefomgeving aantrekkelijk is als vestigingsklimaat voor nieuwe bewoners en bedrijven en dat de gemeente zo een positief imago uitstraalt. landelijk gebruikt. Het gezamenlijk gebruik van deze monitor bevordert de uniformiteit in meten en maakt vergelijking van elkaars gegevens mogelijk. Groen Blauw Stimuleringskader Noord-Brabant Op 1 juli 2012 eindigde het gebiedscontract Brabantse Delta. De hierin deelnemende partijen hebben besloten deze samenwerking voort te zetten. Voor de komende periode van vier jaren is hiertoe een budget vrijgemaakt van 160.000, waarbij de gemeente Moerdijk 50% inbrengt. Dit bedrag wordt gedekt uit de reserve Ruimtelijke Ontwikkeling, onderdeel landschappelijke ontwikkeling. Het ontwikkelen en realiseren van de ecologische verbindingszone (EVZ) Keenehaven Waterschap Brabantse Delta is de trekker van dit proces. De totale ambitie voor het gebied is 7 km EVZ. Met dit plan wordt 5 km EVZ gerealiseerd op de beschikbare gronden in drie stapstenen en corridors. Het ontwikkelen van een duurzaamheidsmonitor In de Regio West-Brabant (RWB) is gekozen voor de klimaatmonitor als monitoringinstrument. De klimaatmonitor brengt de uitstoot van CO 2 in beeld en die van andere broeikasgassen. Ook worden gegevens gepresenteerd met betrekking tot hernieuwbare Energie en een groot aantal onderliggende prestatie-indicatoren als energielabels van gebouwen, aardgasauto s, opgestelde vermogens van diverse duurzame technieken e.d.. De monitor is mede ontwikkeld door AgentschapNL en wordt ook 44

De EVZ wordt ingericht als moeraszone die bestaat uit een corridor langs een waterloop met op grotere afstand van elkaar stapstenen. De bouwstenen zijn: moeras, grasland, struweel en hier en daar wat bos. Met een goede inrichting wordt het gebied voor veel zogenaamde doelsoorten (amfibieën, reptielen, vogels, flora, vlinders en vissen) geschikt. Na verwerving en inrichting van de overige 2 km zal het gebied ook geschikt zijn voor de meest kritische plant- en diersoorten. Het Waterschap voert in overleg met de gemeente gesprekken over de grondverwervingen en -ruilingen met de betrokken eigenaren. Het plan is door het Waterschap definitief vastgesteld en de benodigde vergunningen worden gezamenlijk voorbereid. Het uitvoeren van geluidwerende maatregelen bij woningen Er is een inventarisatie uitgevoerd onder de eigenaren van de woningen aan de Driehoefijzerstraat te Zevenbergsche Hoek voor het treffen van geluidwerende maatregelen. Bij deze woningen is in beeld gebracht welke maatregelen benodigd zijn. Het betreft gevelisolatiemaatregelen en/of het aanbrengen van dubbele beglazing bij vijf woningen aan de Driehoefijzerstraat. Monitoringrapport 2011 Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk Eind november is het jaarlijkse monitoringrapport verschenen. Deze rapportage gaat met name in op de milieugegevens van het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk en lopende projecten op het gebied van duurzaamheid. De gehele rapportage is te vinden op o.a. de websites van de gemeente Moerdijk en Duurzame Verbindingen Moerdijk. Een belangrijke gebeurtenis in 2011 was de brand bij Chemie-Pack. Hier wordt ook specifiek aandacht aan besteed. Bijeenkomst klimaatadaptatie De RMD heeft in opdracht van de eigenaargemeenten een adaptatiescan opgesteld. De scan geeft een beeld van hoe in het landelijk, provinciaal en waterschapsbeleid rekening wordt gehouden met klimaatgevolgen en specifiek met de gevolgen van de stijging van het waterpeil. In de scan is ingezoemd op West-Brabant. De resultaten van de adaptatiescan zijn opgenomen in de rapportage West-Brabant klimaatbestendig, adaptatiescan West-Brabant. Leerlingen van het Technasium van het Markland College zijn bij dit onderwerp betrokken geweest in de vorm van een schoolopdracht. Zij hebben in groepjes tijdens een speciaal hiervoor georganiseerde bijeenkomst presentaties gegeven. Belangrijkste doel is om iedereen bewust te maken van de noodzaak om te anticiperen op de gevolgen van klimaatverandering. Deze bewustwording moet uiteindelijk resulteren in maatregelen op diverse beleidsterreinen, bijvoorbeeld ruimtelijk (overloopgebieden), mobiliteit (onbegaanbare wegen), zorg (hitte en gezondheid), economie (schade aan de oogst) en recreatie (recreatiegedrag). Met name de afstemming tussen deze beleidsterreinen is van belang. Subdoel 2 Voorkomen en duurzaam verwerken van afval De meest duurzame oplossing is het voorkomen van afval. Als er toch afval ontstaat, is de volgende stap zoveel mogelijk hergebruiken en recyclen. Het bevorderen van aandacht voor afvalscheiding en verwerking Afgelopen jaar zijn er diverse acties geweest om afvalscheiding te bevorderen. Zo konden inwoners gratis compost ophalen bij de milieustraat, zijn duobakken gecontroleerd op scheidingsgedrag, is er extra aandacht geweest voor de inzameling van luiers, snoeihout, kerstbomen, glas en frituurvet. Het stimuleren van bewustwording m.b.t. een duurzame leefomgeving Tijdens de themaweek Moerdijk schoon de lente in! hebben scholen en een scoutinggroep zwerfafval opgeruimd. Tevens zijn er inwoners geïnterviewd om aandacht te vragen voor het zwerfafvalprobleem. In de zomer heeft Moerdijk meegedaan aan de landelijke campagne tegen voedselverspilling Eten is om op te eten. Na Sinterklaas kregen de eerste honderd bezoekers van de milieustraat die een oud apparaat met 45

een stekker of een kapotte spaarlamp inleverden een sleetje. Moerdijk deed ook mee aan de landelijke Sinterklaasactie van Wecycle. In de Regio West-Brabant is onderzoek gedaan naar voedselverspilling door huishoudens. 12.000 inwoners van de gemeenten Alphen-Chaam, Breda, Drimmelen, Etten-Leur, Geertruidenberg, Moerdijk, Oosterhout, Steenbergen, Werkendam en Woudrichem ontvingen een vragenlijst over voedselverspilling. Met het onderzoek wilden de gemeenten inzicht krijgen in het weggooigedrag. Helaas was er een zeer lage respons, waardoor de uitkomsten niet representatief zijn. De uitkomsten zijn echter wel vergelijkbaar met landelijke cijfers. In 75% van de huishoudens wordt wel eens eten weggegooid, zo blijkt uit de antwoorden. Meer dan de helft van de deelnemers denkt dat informatie over het voorkomen van voedselverspilling helpt om slimmer in te kopen, te koken en te bewaren. Hiervoor is de bewaarwijzer van het voedingscentrum een handig hulpmiddel. De bewaarwijzer is gratis te downloaden op de website van het voedingscentrum. Een papieren versie is op te vragen bij de gemeente. Het Milieu Educatief Centrum (MEC) heeft op de kinderboerderij twee projecten georganiseerd op het gebied van milieu/natuur. In het voorjaar is een interactieve tentoonstelling georganiseerd met als thema Egeltje in het bos en in het najaar een project over duurzaamheid met als titel Beter Bezig. In december 2012 is er overeenstemming bereikt tussen de gemeente en het bestuur van de kinderboerderij over de bezuiniging op het groot onderhoud van het gebouw. Duurzamere verwerking van afvalstromen De gemeente heeft voor de verwerking van huishoudelijk restafval een contract met Attero. Dit contract loopt nog tot 2017 en kent een hoog tarief en een hoge volumeverplichting. Het college heeft afgelopen jaar besloten om onder voorwaarden tot aanschaf van aandelen over te willen gaan (inbesteden) waardoor invloed uitgeoefend kan worden op de tariefstelling en het verplichte volumeaanbod. Het inbestedingstraject is echter stopgezet omdat niet voldoende gemeenten interesse toonden. Belangrijkste reden hiervan was de te verwachten onzekere financiële positie van Attero na 2017. Gezamenlijk zullen alle gemeenten in Noord-Brabant toch proberen om het nog lopende contract aangepast te krijgen onder gunstigere voorwaarden. Controles op het aanbieden van afval Omdat projecten over het nut en de noodzaak van goede afvalscheiding niet bij iedereen aanslaan, is het nodig om regelmatig handhavend op te treden. In mei hebben de boa s (buitengewone opsporingsambtenaren) extra gecontroleerd op het scheiden van het huishoudelijk afval en het aanbieden van afvalcontainers. Een gele kaart is een waarschuwing en de container wordt nog wel leeggemaakt. Bij een rode kaart wordt de container niet geleegd. Er zijn in het 2 e kwartaal circa 800 duobakken gecontroleerd. Hierbij zijn 20 gele en twee rode kaarten uitgedeeld. Subdoel 3 Terugdringen energiegebruik en stimuleren gebruik duurzame energiebronnen In dit kader trekken wij gezamenlijk op met andere partijen. In regionaal verband is één en ander vastgelegd in de Strategische Agenda West- Brabant en de Verklaring van Dussen. Gezamenlijk zetten wij concreet in op: - een energiebesparing van 2% per jaar tot 2020; - een duurzame energieproductie van 20% in 2020; - een CO 2 -reductie van 30% in 2020. Campagne Energie bewust, thuis besparen Deze campagne werd dit jaar gehouden voor de bewoners van de kernen Willemstad, Helwijk, Oude Molen en Zwingelspaan. De lokale deelnemers, zoals Werkgroep Energiek Moerdijk, de Stadsraad, basisscholen en Kinderopvang De Roef zijn samen met de Brabantse Waard zeer betrokken geweest bij deze actie. Daarnaast namen nog diverse (lokale) bedrijven deel. Tijdens de lokale start op de scholen is de Braintriggeropdracht uitgezet: wat zou je bij jouw thuis veranderen om minder energie te gebruiken? Op de energiemarkt presenteerden de kinderen van De Ruigenhil en De Singel hun innovatieve energiebesparende plannen aan de jury en de bezoekers. Groep 8 van 46

basisschool de Singel had met hun Waterschoep het beste idee! Willem de Zwijger had posters gemaakt met energietips. Er waren circa 250 bezoekers op de energiemarkt. De meeste mensen kwamen voor informatie betreffende cv-ketels en zonnepanelen. E-laad punten voor elektrische auto s De gemeente wil het gebruik van elektrische auto s bevorderen door het plaatsen van oplaadpunten. Op verzoek van een bewoner en een bedrijf zijn de eerste verkeersbesluiten hiervoor genomen. Het betreft de locaties Steenpad te Willemstad en Perzikkruid te Zevenbergen. Hercertificering Havenschap Moerdijk Het Havenschap Moerdijk heeft op 3 oktober 2012 een hercertificering in het kader van het EcoPorts PERS Certificatie ontvangen van de European Sea Ports Organisation. Het betekent dat de zeehaven van Moerdijk aan de voorschriften voldoet op het gebied van duurzame ontwikkeling en milieubescherming. De certificering is twee jaar geldig. Themabijeenkomst duurzaam bouwen Op 24 oktober 2012 heeft in het gemeentehuis van Woensdrecht de inspirerende regionale themabijeenkomst "Duurzaam Bouwen" plaatsgevonden. In de bijeenkomst kregen de gemeenten, architecten, projectontwikkelaars en woningbouwcorporaties ondermeer informatie over de Gemeentelijke Praktijk Richtlijn, zonnestroom en warmte koude opslag. Symposium Lokale Energie-initiatieven Energieprijzen stijgen, fossiele brandstoffen raken op. Het inzicht dat er maatschappelijke omwentelingen nodig zijn om een duurzame samenleving mogelijk te maken, is nauwelijks meer aan discussie onderhevig. Belangrijke vragen daarbij zijn hoe we de woonlasten betaalbaar kunnen houden en hoe we onze energieproductie kunnen verduurzamen? Lokale initiatieven kunnen daar een antwoord op zijn. Om die initiatieven kansrijk te maken zijn sturing, stimulering en samenwerking noodzakelijk. Dat vraagt een nieuwe houding van alle betrokkenen. Tijdens een door de RWB op 21 november georganiseerd symposium zijn kansen en mogelijkheden besproken met vertegenwoordigers van de West-Brabantse gemeenten, AEDES, de Brabantse Milieufederatie en particuliere initiatiefnemers. Centraal stond de vraag welke rol de overheid (gemeenten, regio) hierin kan vervullen. Met name het faciliteren van initiatieven werd genoemd, waaronder het soepel omgaan met en het aanpassen van (belemmerende) wet- en regelgeving. Verduurzamen van de glastuinbouw in de Spiepolder Er is een bedrijfsbezoek gebracht aan aardbeienteler Loos te Moerstraten waar een biovergistingsinstallatie is geplaatst. Aubergineteler Greenbrothers wil in de Spiepolder een vergelijkbare installatie bouwen. Kennis is onder andere opgedaan over de werking hiervan, de ruimtelijke inpact, bestemmingsplan- en vergunningprocedures en het aantal verkeersbewegingen. Momenteel wordt de haalbaarheid onderzocht van het transporteren van restwarmte en CO 2 van het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk naar de Spiepolder. Dit heeft een directe relatie met de ruimtelijke uitwerking van dit plan en de termijn waarop het gehele gebied is ontwikkeld (volloopscenario). De onderhandelingen hierover lopen nog. De afspraken en uitgangspunten worden vastgelegd in een startdocument dat volgens actuele planning voor besluitvorming voorgelegd wordt aan de gemeenteraad in het 2 e kwartaal 2013. Na vaststelling wordt officieel gestart met het project 167 Duurzame ontwikkeling Spiepolder e.o.. Windenergiepark Sabinapolder Op 16 juni 2011 heeft het college aan AgroWind Moerdijk B.V. uit Goes vrijstelling verleend op grond van artikel 19 lid 1 Wet op de Ruimtelijke Ordening en een reguliere bouwvergunning eerste fase voor het bouwen van 3 windturbines, inclusief een bedieningsgebouw en transformatorhuisje op het perceel Sabinaweg in Heijningen. Het college heeft de tegen dit plan ingediende bezwaren ongegrond verklaard, waarna een beroepschrift is ingediend. De rechtbank heeft dit beroep ongegrond verklaard. Uitvoering geven aan het Meerjarenprogramma Duurzame Verbindingen Moerdijk (DVM) 2011-2015. Het kernteam Energyweb is samengesteld uit vertegenwoordigers van de gemeente, de provincie, het Havenschap en de Bedrijvenkring Industrieterrein Moerdijk (BIM). Het belangrijkste doel is om de haalbaarheid van de diverse projecten ten aanzien van reststromen (restwarmte, stoom en CO 2 ) in beeld te brengen. Daarnaast de oprichting van een energiebedrijfje te onderzoeken die de infra beheert en aanbieders en afnemers 47

van deze reststromen bij elkaar brengt. Er heeft een oriënterend gesprek plaatsgevonden met Avans Hogeschool om te kijken of de Stuurgroep DVM en het ambtelijk kernteam DVM uitgebreid moet worden met een vertegenwoordiger van het onderwijs. In overleg is besloten om deze stap (nog) niet te zetten. Na vaststelling van de Havenstrategie is meer duidelijk over waar de prioriteiten liggen en of deze aansluiten bij die van Avans Hogeschool. De werkgroep communicatie is opgericht en er is een communicatieplan opgesteld. Bedoeling is om op structurele wijze aan de omgeving kenbaar te maken wat er precies gebeurt op het terrein en om stil te staan bij successen. Ook bestaat het voornemen om een kennisbank in te richten om alle gegevens en informatie gemakkelijk te kunnen ontsluiten. Overige ontwikkelingen Cursus Zin in Duurzaam Ondernemen Op 26 juni is aan 12 Moerdijkse bedrijven een Certificaat overhandigd voor het volgen van de cursus Zin in duurzaam ondernemen. De cursisten hebben hun eigen bedrijf doorgelicht en een plan van aanpak gemaakt voor het verduurzamen van de bedrijfsvoering. De deelnemers kregen ook de gereedschappen om een goed lange termijnplan op te stellen. Daarbij is aandacht besteed aan een groot aantal aspecten: energieverbruik, koeling, verwarming, bedrijfs- en productieafval, de CO 2 -uitstoot van het wagenpark en manieren om personeel te stimuleren zelf met innovaties te komen. Een centraal onderdeel in de cursus is de milieubarometer; een handige internetapplicatie die de kosten en de milieueffecten met elkaar verbindt. Aan de hand van gegevens over energie, water, afval, emissies, transport en eventueel papierverbruik toont de barometer de totale milieuscore van het bedrijf, een kostengrafiek, een CO 2 -meter en efficiencyindicatoren. De contacten met bedrijven uit verschillende branches maken de cursus extra interessant. Die kennis wordt gedeeld. Elk bedrijf heeft een voucher van 2.500 gekregen. Wanneer deze bedrijven daadwerkelijk duurzaamheidsmaatregelen doorvoeren kunnen ze de voucher verzilveren. Stand van zaken projecten Project 155 Windpark Oud Dintel Wat willen we bereiken De realisatie van een windpark langs de Rolleplaatweg ten zuiden van Heijningen evenwijdig langs de Mark. Stand van zaken In 2012 is met de ontwikkelaar een aanvullende overeenkomst gesloten op de bestaande LOO, waarbij de compensatie voor natuur en landschap financieel is vertaald. Tevens is in 2012 het bestemmingsplan verder in procedure gebracht, waarbij het ontwerpbestemmingsplan tot en met het 4 e kwartaal ter inzage heeft gelegen. Er zijn hierbij zienswijzen ingediend en de hoorzitting vond plaats op 15 december 2012. Prognose Vaststelling van het bestemmingsplan is gepland in de raadsvergadering van 7 februari 2013. Afwijkingen van planning/budget Op basis van de aanvullende LOO met de natuur/landschapscompensatie is in 2012 sprake geweest van een positieve budgettaire afwijking, waarbij de norm uitgaat van een vergoeding van 15.000 per MW. 48

Programma 5 Doelstellingen per agendapunt (maatschappelijke effecten) Effectindicator 2008 2009 2010 2011 2012 Doelstelling 2014 5. Duurzaamheid Goede scheiding en duurzame verwerking van huishoudelijk afval(stromen) Mate van tevredenheid over inzamelen van huisafval 7,6 7,4 7,6 7,7 7,8 Een schone buitenruimte Waardering van schoonhouden woonbuurt 6,1 6,6 6,5 6,3 6,4 Terugdringen energiegebruik en stimuleren gebruik duurzame energiebronnen CO2-scan - - pm - - Baten en lasten programma 5 (cijfers x 1.000) Lasten Realisatie 2011 Raming begroting 2012 voor wijzigingen Raming begroting 2012 na wijziging Realisatie 2012 Verschil realisatie en begroting na wijziging Bestaand beleid 4.331 4.482 4.632 4.511-121 Totaal lasten programma 4.331 4.482 4.632 4.511-121 Baten Bestaand beleid 357 180 245 318 72 Totaal baten programma 357 180 245 318 72 Saldo programma 3.974 4.302 4.387 4.193-193 Resultaat voor bestemming 3.974 4.302 4.387 4.193-193 Storting in reserves 563 0 2.635 2.635 0 Onttrekking aan reserves 608 26 112 89-23 Resultaat na bestemming 3.929 4.276 6.910 6.739-171

Het resultaat voor bestemming op programma 5 Duurzaam leven in Moerdijk ten opzichte van het begrote resultaat (na wijziging) bedraagt 193.000 voordelig. Dit resultaat valt uiteen in de volgende onderdelen: - Kapitaallasten 0 -- - Doorbelastingen vanuit de kostenplaatsen 57.000 V - Overige verschillen 136.000 V Totaal 193.000 V

Programma 6 Samen vóór en mét de klant Doelstelling Bestuur en organisatie Een efficiënte en effectieve dienstverlening aan inwoners, bezoekers, verenigingen, bedrijven en (maatschappelijke) instellingen. Subdoel 1 Verbeteren van de dienstverlening De basis voor het realiseren van dit doel is het verwezenlijken van de zogenaamde Antwoord ambities teneinde het Overheidsloket van de toekomst te worden. Betreffende ambities zijn: Duidelijke ingang, altijd bereikbaar; direct antwoord, 80% in één keer goed en echt geholpen. Het vormgeven van een klantcontactcentrum (KCC) Eén van de deelprojecten waarmee invulling wordt gegeven aan de Dienstverleningsvisie gemeente Moerdijk 2010 is de vormgeving van een KCC. Gelet op de verwachting dat in samenwerking met andere gemeenten voordeel te behalen is, is medio 2012 besloten om aan te haken bij de vorming van een gezamenlijke KCC van de gemeenten Bergen op Zoom, Etten-Leur en Roosendaal (BER gemeenten). In september 2012 heeft de gemeenteraad een krediet beschikbaar gesteld om de randvoorwaardelijke zaken ten behoeve van de vormgeving van een gezamenlijke KCC. In de samenwerking is van onze kant het uitgangspunt ingebracht dat tijdens het vormingsproces van het regionale KCC géén terugval van kwaliteit in dienstverlening bij ieder van de deelnemende gemeenten mag plaatsvinden. Basis van de samenwerking is het vaststellen van een gelijke set van kwaliteitsnormen, welke worden gemonitord en op basis waarvan wordt gestuurd. De vorming van de gezamenlijke KCC vindt gefaseerd plaats. In 2013 wordt gestart met de kanalen telefonie en internet, gevolgd door de kanalen balie en post in 2014/2015. Het ultieme doel is dat het KKC in 2015 op een volwaardige wijze kan functioneren. Het realiseren van diverse verbeteropties Afhandeling burgerbrieven In 2012 heeft binnen het documentaire informatiesysteem een opschoonactie plaatsgevonden rondom openstaande documenten. Betrouwbaarheid van de managementinformatie is hiermee verhoogd en tevens zijn kengetallen in dit kader toegevoegd aan de bestuursrapportages. Verder is het postprotocol in het 3 e kwartaal geactualiseerd. Een van de wijzigingen is dat door het team Documentaire Informatievoorziening meteen na ontvangst bepaald kan worden of naar een burger, bedrijf of maatschappelijke instelling een ontvangstbevestiging verzonden kan worden. Deze nieuwe werkwijze heeft tot een toename geleid van het versturen van ontvangstbevestigingen. Specifieke aandacht voor herhaling verzoeken In de periode van 28 september tot en met 31 december is extra aandacht geschonken aan 32 ingekomen brieven en 9 Meldingen openbare ruimten, waarop volgens de afzender nog geen of onvoldoende aandacht was geschonken. Verzonden en terug ontvangen Taal kaarten In de periode van 3 tot en met 14 december is bij 138 van de in totaal 239 verzonden uitgaande brieven een kaart (Begrijpt u ons?) meegezonden. De ontvanger kon op deze kaart aangeven of de inhoud van de brief snel en makkelijk leesbaar was en of de boodschap duidelijk was. Op 31 december waren slechts 17 kaarten terugontvangen (12,3%). Gelet op de geringe respons is de actie in januari 2013 herhaald. In de 1 e bestuursrapportage 2013 zal over de uitkomsten worden gerapporteerd. Servicenormen Servicenormen zijn vastgesteld en in augustus/september gecommuniceerd met medewerkers en burgers. Met ingang van de het 2 e kwartaal 2013 zullen in de bestuursrapportages de kengetallen m.b.t. de servicenormen opgenomen gaan worden. Pilot werken op afspraak De pilot werken op afspraak is half oktober ingevoerd bij de afdeling Vergunning en Handhaving. Na 12.00 uur is het alleen mogelijk om op afspraak langs te komen. Eind januari 2013 zal dit geëvalueerd worden. De overgang naar het werken op afspraak is goed verlopen. Klanten zijn door middel van flyers, posters en nieuwsberichten op de website op de hoogte gebracht van de invoering. Daarnaast is het productenaanbod werken op afspraak bij de balies van de Gemeentewinkel in november uitgebreid van 2 producten naar 15 producten. Er wordt hier steeds meer gebruik van gemaakt. In oktober had-

den we 29 afspraken staan, in november 37 en in december 50. Ook dit is gecommuniceerd met de burgers. Combineren Gic, Tic en receptie Begin 2012 zijn de taken van het Gic verplaatst naar de receptie. Daarnaast is ook het uitreiken van rijbewijzen en reisdocumenten overgeheveld naar de receptie. Er is een bonnenzuil aangeschaft, zodat de klanten zichzelf kunnen bedienen en een juist volgnummer trekken. In de loop van het jaar is geëvalueerd hoe het is verlopen. Deze evaluatie heeft aangegeven dat er geen problemen zijn ontstaan en ook geen klachten zijn geuit. Er heeft in het laatste kwartaal van 2012 een kleine wijziging plaatsgevonden. Alle producten die met betaling te maken hebben, zijn overgeheveld van de receptie naar de balies van de Gemeentewinkel. Meldingen openbare ruimten In het derde kwartaal zijn de voorbereidingen getroffen om medio oktober, samen met Bergen op Zoom, Roosendaal en Etten-Leur, te starten met een campagne ter promotie van de app BuitenBeter. Via de app kan een probleem buiten op straat of in de buurt gemakkelijk gemeld worden bij de gemeente. Klanten hebben hierbij de mogelijkheid om via een smartphone of tablet onregelmatigheden die zij aantreffen in de openbare ruimte via een foto te melden bij de gemeente. Vervolgens kan de status van de melding tot en met de afhandeling worden gevolgd.de app BuitenBeter is geen vervanging van, maar een aanvulling op de mogelijkheden die inwoners hebben om problemen bij de gemeente te melden. Digitale dienstverlening Met ingang van het 4 e kwartaal 2012 is het project Orde op zaken, zaken op orde: Moerdijk Digitaal! gestart om fasegewijs het volledig digitaal werken organisatiebreed te implementeren. Tijdens dit project worden per team of afdeling de werkprocessen volledig gedigitaliseerd. Vanaf 5 november zijn 1 team (team balie Gemeentewinkel) en 2 volledige afdelingen (Concern Control en Realisatie en Beheer Openbare Ruimte) gestart met de volledige overgang van analoog/digitaal naar volledig digitaal werken. Geheel 2013 wordt organisatiebreed vervolg gegeven aan het Moerdijk digitaal project. Vanwege dit project komt de status en inhoud plaatsonafhankelijk digitaal beschikbaar. Dit verbetert zowel de interne almede de externe dienstverlening. Subdoel 2 Verhogen betrokkenheid van de burgers Wij willen hiertoe met alle participanten binnen de samenleving (burgers, bedrijven, belangengroeperingen, verenigingen etc.) meer in gesprek, waarbij uitgangspunt is dat ieder vanuit zijn of haar invalshoek een positieve bijdrage levert aan het proces. Dit houdt in dat meer wordt geredeneerd vanuit vraagsturing en beter wordt ingespeeld op signalen. Binnen communicatie staat zenden én ontvangen centraal. Het uitvoeren van kerncontactavonden en een wijkschouw per kern op basis van een vernieuwde aanpak Na de zomer is de nieuwe reeks kerncontactavonden gestart. Steeds wordt bij een nieuwe ronde gekozen voor een iets andere insteek. Het programma kent een opzet waarbij de bestuurders de actualiteiten voor de betreffende kern toelichten, gevolgd door een vragenronde. De vragenronde wordt ondersteund door de betreffende locaties ook op scherm in beeld te brengen. De wijkschouw voorafgaand aan de kerncontactavonden vindt niet meer plaats. Gebleken is dat de schouw door burgers en de gemeentelijke gebrekenschouw voldoende is. Het inbedden van de Nota Beginspraak op Maat in processen Afgelopen jaar is de Nota Beginspraak op Maat toegepast bij diverse processen en projecten. Eind van het jaar is door de Rekenkamer West- Brabant een onderzoek gedaan naar burgerparticipatie bij Moerdijk. Het rapport onderschrijft dat de Nota Beginspraak op Maat bijdraagt aan de gewenste verbeterslag. Deze verbeterslag is echter nog niet afgerond. Begin 2013 wordt de eigen interne evaluatie afgerond en conclusies en aanbevelingen van beide rapportages geïmplementeerd. Zo is in ieder geval met nog duidelijker en transparanter maken van de spelregels en de gekozen participatievorm winst te boeken. Ook zal o.a. met de gemeenteraad een bijeenkomst worden belegd over de verwachtingen vanuit de gemeenteraad over burgerparticipatie. Subdoel 3 Een transparantere inzet van middelen Jaarlijks wordt onze dienstverlening financieel vertaald in een begroting. Meer dan ooit te voren is de inzet hierbij gericht op het voorleggen van een sluitende begroting in meerjarenperspectief. De komende jaren ligt daarbij voorts de uitdaging de transparantie van de inzet van middelen te

vergroten. Transparant maken van budgetcyclusproducten In 2012 is, met enkele leden vanuit de gemeenteraad, invulling geven aan verbeteringen binnen de begroting. Doel van deze verbeteringen is dat de vernieuwde begroting de gemeenteraad beter in positie brengt om enerzijds de kaders voor het komende jaar (en verder) te stellen en anderzijds de invulling van deze kaders door het college tussentijds en achteraf te controleren. De verbeteringen zijn in de begroting 2013-2016 in alle programma s doorgevoerd. Subdoel 4 Een efficiëntere inzet van middelen In het kader van een efficiëntere inzet van middelen wordt in 2012 met name gekeken naar het mogelijk anders organiseren van onderdelen van onze dienstverlening, zowel binnen de eigen gemeentelijke organisatie als in samenwerking met andere partners. Een regionale samenwerking KCC Zie toelichting onder subdoel 1. Aansluiten bij gemeenschappelijke regeling belastingsamenwerking In 2012 is het onderzoek afgerond naar de mogelijkheden om met betrekking tot de onderdelen heffen en innen van belastingen, wet onroerende zaken (WOZ) en basisadministratie gebouwen (BAG) aan te sluiten bij de belastingsamenwerking in West-Brabant. Het college heeft een voorgenomen besluit genomen en dit voorgelegd aan de OR. Naar aanleiding van behandeling van een voorstel tot aansluiting bij de West-Brabantse in de commissie Bestuur en Middelen in januari 2013 is verzocht andere mogelijke samenwerkingsopties te bekijken voordat een voorstel aan de gemeenteraad wordt voorgelegd. Eén afdeling bedrijfsvoering Begin oktober 2012 heeft het college een besluit genomen om daadwerkelijk te komen tot één afdeling bedrijfsvoering. Dit besluit is één van de beslispunten in het kader van de verdere doorontwikkeling van de organisatie. Het besluit is voorgelegd aan de OR. De vorming van één afdeling bedrijfsvoering is een van de speerpunten uit het concernplan 2012-2013. In de commissie Bestuur en Middelen van 4 oktober jl. heeft in dit kader een presentatie plaatsgevonden. Formalisering vindt plaats per 1 juni 2013. Samenwerking op gebied leerplicht en voortijdig schoolverlaten Deze samenwerking is, conform planning gestart per 1 augustus jl.. Regionale samenwerking Werk & Inkomen Zie programma 2, subdoel 5. Samenwerking BOA's regiogemeenten In het 4 e kwartaal heeft een aantal gemeenten besloten een onderzoek uit te voeren naar de mogelijkheden van samenwerking op het gebied van de BOA's. De aansturing van de BOA's vanuit één centrumgemeente (Roosendaal) wordt nadrukkelijk in dit onderzoek betrokken. Op dit moment wordt een plan van aanpak door de gemeente Roosendaal opgesteld (planning gereed: 1 e kwartaal 2013). Regionale samenwerking op ICT-gebied Een ontwikkeling die in 2012 op gang is gekomen is die van vergaande samenwerking op het gebied van ICT met de gemeenten Bergen op Zoom, Etten-Leur en Roosendaal. Eind 2012 is besloten om tot deze samenwerking toe te treden. Tevens is besloten dat de medewerkers op gebied van ICT van de 4 deelnemende gemeenten in het gemeentehuis van Moerdijk hun werkplek krijgen. Door deze samenwerking is op termijn een kwaliteitsslag en kostenreductie mogelijk. Gedacht moet worden aan het meer integreren en uniformeren van bestaande systemen en het meer gezamenlijk ontwikkelen van een dienstenpakket wat beter aansluit bij de moderne eisen die gesteld worden aan hendendaagse dienstverlening. In 2012 zijn vooruitlopend op deze samenwerking gezamenlijke de aanbestedingen op het gebied van gegevensopslag en vernieuwing van het draadloos netwerk opgepakt. Goede afstemming van gemeentelijke taken op taken RUD in oprichting Zie programma 4, subdoel 2, onderwerp het verbeteren van de uitvoering van omgevingsrecht.

Overige ontwikkelingen Uitkomsten CAO en personeelsbudget 2012 In de 3 e bestuursrapportage 2012 was een prognose opgenomen voor het P-budget over het totale jaar 2012. De uitkomst hiervan was een overschot van 21.000. Na afsluiting van het boekjaar 2012 kan nu een definitief overzicht worden gegeven. Zie onderstaande tabel. Verloop personeelsbudget 2012 Oorspronkelijk budget: Raming na aanpassing Werkelijke kosten Saldo Reguliere loonkosten 14.820.027 13.990.503 829.524 Stelpost CAOaanpassing 1% Toename pensioenpremies 150.000 315.000 165.000 - - 90.000 90.000 - Overwerk 50.000 88.000 38.000 - Subtotaal 15.020.027 14.483.503 536.524 Terugontvangsten/ verrekeningen - 61.019-61. 019 Inhuur tijdelijk personeel - 648.128 648.128 - Totaal 15.020.027 15.070.612 50.585 Uit het overzicht blijkt nu een saldo van ruim 50.000 negatief. Dit is ruim 70.000 nadeliger dan in de 3e bestuursrapportage was ingeschat. De oorzaak hiervan ligt grotendeels in hogere kosten van inhuur tijdelijk personeel. Deze kosten zijn bij de 3e bestuursrapportage circa 100.000 te laag ingeschat. Uit het overzicht blijkt dat door het niet invullen van vacatures een fors bedrag is bespaard op de reguliere loonkosten van afgerond 830.000. Hieruit zijn naast de kosten van inhuur tijdelijk personeel ook de niet begrote kosten van CAO-aanpassingen en hogere pensioenpremies (totaal 255.000) opgevangen. Het niet opvullen van de vacatures is opgevangen door bijstellen van prioriteiten en door een andere werkverdeling waarbij werkzaamheden zijn opgevangen door collega s. Dit verklaart voor een deel ook de hogere kosten van overwerkvergoedingen. Als interne oplossingen niet mogelijk zijn, en het gaat om werkzaamheden die moeten worden uitgevoerd, wordt extern personeel ingehuurd. Uitwerking bezuinigingsopgaven Om te komen tot een sluitend meerjarenperspectief zijn door de gemeenteraad in november 2011 diverse besluiten genomen. Het college had hiertoe voorstellen gedaan in de nota Een sluitend meerjarenperspectief 2012-2015, gewikt en gewogen. Voor een aantal besluiten geldt dat deze in de jaren 2012 e.v. nader moesten worden uitgewerkt. Voor 2012 is in onderstaand overzicht weergegeven de in de begroting verwerkte bezuinigingen en hetgeen werkelijk gerealiseerd is. Los van het feit dat niet alles is gerealiseerd, is het totaalbedrag wel gehaald. Opdrachtnr. omschrijving 1.2 halveren budget t.b.v. openbaar toegankelijk maken schoolpleinen 1.4 komen tot kostendekkende vrachtwagen-parkeerplaatsen 1.7 huurbedrag peuterspeelzaal/bso baseren op commerciële verhuur 1.9 verhogen uurtarief voor het gebruik van gemeentelijke gymzalen (excl. basisonderwijs) 1.12 terugbrengen gemeentelijke lasten door gebouw bij speeltuin Westerkwartier te Klundert om niet in bruikleen te geven 1.15 door verkoop gemeentelijke woningen en/of terreindelen structurele lasten voorkomen opdracht nov. 2011 voor jaar 2012 gerealiseerd 2012 25.000 25.000 1.000 0 1.200 1.200 4.800 1.800 1.000 0 3.000 0 3.3 -efficiencyslag op kleine subsidies 40.000 40.000 -taakstelling 10% op grote subsidies 120.000 175.000 3.6 -afschaffen structureel budget dorpsplannen 60.000 60.000 -'opfleuren' van de dorpskernen -11.000-11.000 4.3 afschaffen structureel budget voor werkzaamheden in kader van veiligheid 7.000 7.000 6.4 beëindiging deelname millenniumgemeente 10.000 10.000 6.5 beëindiging bijdrage aan stedenband met Jaworze en Opelencia 14.000 5.000

6.6 -opleggen taakstelling uitgaven college (taakstelling verlaagd) -vermindering ondersteuning college door bestuurssecretariaat 4.500 4.500 25.000 0 6.7 verhogen toeristenbelasting naar 1 p.p.p.n. 8.500 8.500 6.9 verhogen leges rijbewijzen naar wetttelijk maximum 28.500 28.500 6.10 extra verhoging OZB 1 % voor 2012 84.000 84.000 totaal 426.500 439.500 Naast deze zaken is in 2012 fors aandacht besteed aan enkele grotere opdrachten, t.w.: - Beëindiging subsidierelatie met regionale muziekschool in relatie met inzet budget 100.000 voor cultuureducatie voor kinderen tot 12 jaar (raadsvergadering 15 december 2012); - Onderzoek naar bezuinigingsmogelijkheden op de zwembadvoorziening in de gemeente; - Onderzoek reëlere dekking van kosten verbonden aan de buitensportaccommodaties. Op 27 september jl. is tijdens een presentatieavond de commissie Bestuur en Middelen bijgesproken over de voortgang van de bezuinigingsopdrachten, zoals deze zijn geformuleerd bij de vaststelling van de begroting 2012-2015. De informatie is via een raadsinformatiebrief ook aan de gemeenteraad aangeboden. Regio West-Brabant (RWB) In februari 2012 heeft het Algemeen Bestuur (AB) van de RWB het Visiedeel van de Strategische Agenda West-Brabant vastgesteld. De visie schetst een beeld over en van West-Brabant tot 2020. In juli heeft het AB van de RWB het concept uitvoeringsprogramma van de Strategische agenda vastgesteld. Het uitvoeringsprogramma is in gezamenlijk overleg met de 3 O's (ondernemers, onderwijs en overheid) opgesteld. Er ligt een uitdaging om gezamenlijk aan de realisering van die visie te gaan werken.het uitvoeringsprogramma en de governance structuur (economie, ecologie en leefbaarheid) zijn dynamische documenten. Het geeft aan wat er voor de komende periode (2012-2013) door de partners opgepakt wordt. Het Uitvoeringsprogramma maakt duidelijk welke inspanningen op het gebied van Maintenance, Logistiek, Biobased Economy, Care and Cure, Ecologie, Leefbaarheid, Mobiliteit, etc. nodig zijn. In september hebben bestuurders uit de regio West-Brabant met elkaar gediscussieerd over de resultaten van de regionale samenwerking tot nu toe en wat dat betekent voor de toekomst. Uit de constructieve gesprekken bleek dat regionale samenwerking een gegeven is. Maar dan wel met een wat modernere (overleg)structuur en meer focus. Dit wordt in 2013 in samenhang met de te voeren kerntakendiscussie nader uitgewerkt. In december is het AB akkoord gegaan met de oprichting van de Stichting Strategic Board Zuidwest-Nederland per 1 januari 2013. Op verzoek van voorzitter van deze stichting hebben vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven, het onderwijs en de overheid hun actieve medewerking toegezegd om Zuidwest-Nederland als onderdeel van de Vlaams-Nederlandse Delta de komende jaren een economische boost te geven en nationaal en internationaal te profileren als topkennis regio op de economische clusters Biobased, Logistiek en Maintenance. Krachtig Bestuur Brabant In 2012 liep het project Krachtig Bestuur van de provincie Noord-Brabant. Daarvoor moesten alle gemeenten een gemeentelijke vragenlijst invullen. De RWB is gevraagd om de regionale vragenlijst in te vullen. Doel is een beeld te schetsen van de actuele bestuurlijke organisatie in Noord-Brabant en de zichtbare initiatieven op dat vlak. Ook Moerdijk heeft de vragenlijst ingevuld en gevraagde documenten toegestuurd. Naar aanleiding hiervan heeft het college en een delegatie vanuit de gemeenteraad een gesprek gehad met Adviescommissie Krachtig Bestuur. Aan de hand van deze gesprekken is een SWOT-analyse opgesteld. Regionaal Archief West-Brabant (RAWB) Op 23 augustus 2012 is de 1 e begrotingswijziging 2012 van het RAWB aangeboden. Deze wijziging is het gevolg van een stijging van de CAO uitkomsten 2011/2012. Op grond van deze wijziging zal de totale bijdrage voor 2012 van de deelnemers 13.500 hoger uitpakken. Voor de gemeente Moerdijk betekent dit een extra bijdrage van 5.100. Bij de behandeling van de begroting 2012 van het RAWB was deze stijging door het RAWB al aangekondigd. Tijdens de Algemene Bestuursvergadering van het RAWB d.d. 8 november is met het voorstel ingestemd.

Registratie en beheer van gevonden en verloren voorwerpen. Deze taak is overgeheveld van politie naar gemeente. De medewerkers van Tic/receptie nemen de meldingen aan en beheren de registratie. Burgers kunnen een melding digitaal doen, via de telefoon of persoonlijk langskomen. Er zijn in 2012 in totaal 118 meldingen verloren voorwerpen gedaan, 80 meldingen gevonden voorwerpen en 28 matches gerealiseerd om het verloren voorwerp weer terug bij de klant te brengen. Een overzicht van de gevonden voorwerpen wordt in de Moerdijkse bode en op de website gepubliceerd. Project Control In de managementletter 2011 van de accountant werd geconcludeerd dat er te weinig voortgang was op het uitvoeren van de aanbevelingen uit vorige accountantsrapporten en interne controles. Op grond hiervan is een top tien aan verbeterpunten geformuleerd, die in de 1e helft van 2012 gerealiseerd moesten worden. Bij de managementletter 2012 is door de accountant geconstateerd dat deze aanpak zijn vruchten heeft afgeworpen. Veel aanbevelingen zijn opgepakt, uitgewerkt en doorgevoerd. Nagegaan wordt of voor de nu nog openstaande punten wederom een dergelijk project kan/moet worden opgestart. Digitaliseren van bouwdossiers Tijdens een bezoek van de provinciale archiefinspecteur in december heeft betrokkene aangegeven nog éénmaal bereid te zijn de verplichting tot het overdragen van bouwdossiers van de voormalige gemeenten naar het RAWB op te schorten. Voorwaarde is dat voor 1 maart 2013 een planning moet worden overlegd hoe het ingezette digitaliseringsproject tot afronding komt. Mocht geen planning kunnen worden overlegd dan moeten de bouwdossiers voor 1 maart 2013 worden overgedragen. In 2009 is het beschikbare krediet voor opschoning en digitalisering met een bedrag van 100.000 verlaagd in het kader van de bezuinigingen. Om nu binnen een jaar de werkzaamheden te kunnen afronden is een bedrag benodigd van 130.000. In het kader van dienstverlening naar burgers en bedrijven, maar ook gelet op de interne dienstverlening is het van groot belang de gegevens digitaal beschikbaar te hebben binnen de gemeentelijke organisatie. Een voorstel voor het beschikbaar stellen van een krediet is ter besluitvorming in het 1 e kwartaal van 2013 door de gemeenteraad aangeboden. Rekenkamerrapport Verwerving subsidies De gemeenteraad heeft het college opgedragen de, in het Rekenkamerrapport quick scan verwerking subsidies, vermelde aanbevelingen uit te voeren c.q. de meerwaarde hiervan te heroverwegen. De conclusie die de Rekenkamer in het rapport trekt is dat meer planmatig kan worden omgegaan met de verwerving van subsidies en andere bijdragen, op basis van een duidelijk geformuleerd subsidiebeleid. In het 1 e kwartaal 2013 wordt de gemeenteraad nader geïnformeerd. Opvang zwerfdieren Gevonden dieren vallen onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. We zijn verplicht een gevonden dier minimaal twee weken te bewaren en te verzorgen. Het gaat om alle gevonden dieren die vermoedelijk een eigenaar hebben (gehad). Door een openbare aanbesteding is de opdracht tot bewaarneming en overdracht van zwerfdieren afkomstig uit de gemeente Moerdijk voor de periode van 4 jaar (2013 t/m 2016) gegund aan de huidige opdrachtnemer, Dierenasiel Arduin in Roosendaal.

Effectindicatoren Programma 6 Doelstellingen per agendapunt (maatschappelijke effecten) Effectindicator 2008 2009 2010 2011 2012 Doelstelling 2014 6. Bestuur en organisatie Verhogen van de klanttevredenheid Waardering burger voor gemeentelijke dienstverlening 6,8 6,8 6,9 7,0 6,9 7,5 Waardering burger voor telefonisch contact 7,0 7,1 7,1 7,1 7,2 Waardering burger voor schriftelijk contact 6,5 6,5 6,4 6,4 6,4 Waardering burger voor digitaal contact 5,9 5,7 6,5 6,6 6,0 Waardering burger voor persoonlijk contact 7,5 7,5 7,5 7,6 7,7 Waardering ondernemer voor dienstverlening gemeente - - pm - - Waardering ondernemer voor behulpzaamheid ambtenaren - - pm - - Waardering ondernemer voor deskundigheid ambtenaren - - pm - - Waardering ondernemer voor bereikbaarheid ambtenaren - - pm - - Waardering ondernemer voor afhandelingsnelheid - - pm - - Verhogen betrokkenheid van de burgers en ondernemers Waardering burger betrokkenheid bij het totstandkomen van beleid Percentage inwoners dat regelmatig lokale politieke ontwikkelingen volgt 5,7* 4,6 4,8 4,6 5,0 6,5 31% 31% 37% 36% 35% 40% Waardering gemeentelijke informatie 7,1 6,7 7,0 6,9 7,4 * in 2008 hadden de respondenten de keuze uit 4 antwoordmogelijkheden, vanaf 2009 uit 5 antwoordmogelijkheden.

Baten en lasten programma 6 (cijfers x 1.000) Lasten Realisatie 2011 Raming begroting 2012 voor wijzigingen Raming begroting 2012 na wijziging Realisatie 2012 Verschil realisatie en begroting na wijziging Bestaand beleid 4.945 5.265 5.923 5.255-668 Totaal lasten programma 4.945 5.265 5.923 5.255-668 Baten Bestaand beleid 52.710 53.010 55.155 54.882-273 Totaal baten programma 52.710 53.010 55.155 54.882-273 Saldo programma -47.765-47.745-49.232-49.627-395 Resultaat voor bestemming -47.765-47.745-49.232-49.627-395 Storting in reserves 1.083 0 5.002 5.002 0 Onttrekking aan reserves 1.687 257 4.911 4.911 0 Resultaat na bestemming -48.369-48.002-49.141-49.536-395 Het resultaat voor bestemming op programma 6 Samen vóór en mét de klant ten opzichte van het begrote resultaat (na wijziging) bedraagt 359.000 voordelig. Dit resultaat valt uiteen in de volgende onderdelen: - Kapitaallasten 0 -- - Doorbelastingen vanuit de kostenplaatsen 854.000 V - Overige verschillen 459.000 N Totaal 359.000 V

Programma 7 Raad In dit programma staan centraal: - Het verder verbeteren van de rol en positie van de gemeenteraad binnen de gemeente Moerdijk; - Het betrekken van de burger bij het besluitvormingsproces. Onderstaand volgt de door het presidium vastgestelde verantwoording van de gemeenteraad zelf. Deze verantwoording valt derhalve buiten de verantwoording door het college. Kerntakendiscussie In het eerste kwartaal van 2012 is een werkgroep uit de gemeenteraad begonnen met de voorbereidingen van de kerntakendiscussie. Het plan van aanpak hiervoor is op 2 februari door de gemeenteraad geaccordeerd. De kerntakendiscussie zal in twee fasen plaatsvinden. De eerste fase is met een raadsbijeenkomst op 16 april afgerond. In deze raadsdiscussie is aan de hand van stellingen gediscussieerd over de thema s sociale cohesie, zorg, voorzieningen. De tweede fase is in het najaar van start gegaan. In december is binnen de gemeenteraad een digitale discussie gevoerd over de thema s. De afronding van de kerntakendiscussie zal op 21 maart 2013 plaatsvinden in een raadsdebat. Evaluatie rekenkamercommissie De gemeente Moerdijk neemt sinds 2007 deel aan de Rekenkamer West- Brabant. Het convenant dat met een negental West-Brabantse gemeenten is gesloten loopt per 31 december 2012 ten einde. De griffiers van de deelnemende gemeenten hebben de samenwerking geëvalueerd. Enkele gemeenten hebben de evaluatie aangegrepen om meer of minder forse bezuinigingen in te boeken. Voor één van de deelnemers is de financiële uitkomst van de evaluatie onvoldoende. Deze zal derhalve na deze periode niet langer deelnemen aan de gezamenlijke rekenkamer. Het presidium van de gemeente Moerdijk heeft geen financiële voorwaarden verbonden aan de evaluatie. In de raadsvergadering van oktober 2012 heeft de gemeenteraad ingestemd met het voorstel tot voortzetting van de samenwerking. Doordat twee deelnemers hebben besloten zelfstandig verder te gaan omvat de Rekenkamer West-Brabant met ingang van 1 januari 2013 nog een zevental gemeenten. Aanpassing regelgeving inzake (rechts)positie griffie(r) Met de invoering van het dualisme in het lokale bestuur heeft de gemeenteraad zijn eigen ambtelijke ondersteuning gekregen in de vorm van een griffier. De snelle invoering van het dualisme heeft over het werkgeverschap indertijd geleid tot een pragmatische benadering. In de raadsvergadering van 19 april 2012 is besloten tot de instelling van een commissie op basis van artikel 83, lid 1 van de Gemeentewet, de Werkgeverscommissie Griffie. Ontslag en benoeming raadsgriffier In de raadsvergadering van 8 maart heeft de griffier zijn verzoek tot ontslag per 1 juni 2012 aangekondigd. Hij heeft aangegeven vanaf die datum gebruik te willen gaan maken van de FPU-regeling. De op 19 april in het leven geroepen werkgeverscommissie is belast geweest met de procedure die moest leiden tot de benoeming van een nieuwe raadsgriffier. De plaatsvervangend raadsgriffier is na het doorlopen van de interne procedure als opvolger van de raadsgriffier voorgedragen. In de raadsvergadering van 31 mei 2012 heeft de gemeenteraad unaniem ingestemd met deze voordracht. Per 1 juni is de heer H.D. Tiekstra benoemd tot raadsgriffier. Het vertrek van de voormalige griffier is aangegrepen om de formatie op de griffie met 1 fte te verminderen. Bestemmingsplan Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk De gemeenteraad heeft voor de beoordeling van de wijze waarop veiligheid in het bestemmingsplan Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk een tweetal externe deskundigen ingeschakeld. Beide deskundigen hebben advies uitgebracht over de verankering van het thema veiligheid in dit bestemmingsplan. Voorontwerp provinciaal inpassingsplan LPM De gemeenteraad heeft bij de provincie zijn opmerkingen kenbaar gemaakt over het voorontwerp provinciaal inpassingsplan LPM. In deze zienswijze is ingegaan op de landschappelijke inpassing, de verkeersdruk op het onderliggende wegennet, de inpassing van de interne baan, de uitstoot van fijnstof, energieopwekking en de verankering van aspecten uit de bestuursovereenkomst die niet in een ruimtelijke plan kunnen worden verwerkt.

Aanpassing reglement van orde en Commissieverordening In verband met de gewijzigde manier van verslaglegging heeft de gemeenteraad het Reglement van orde en de Commissieverordening aangepast. Proces verbetering kwaliteit raadsvoorstellen en raadsbehandeling In toenemende mate leeft bij de gemeenteraad de behoefte om te komen tot een verbetering van de kwaliteit van de raadsvoorstellen, alsmede de verbetering van de wijze van behandeling van raadsvoorstellen. Een werkgroepje met daarin een vertegenwoordiging van drie raadsleden houdt zich hiermee bezig. In het eerste kwartaal 2013 zal een pilot starten met een ander format voor raadsvoorstellen.

Baten en lasten programma 7 (cijfers x 1.000) Lasten Realisatie 2011 Raming begroting 2012 voor wijzigingen Raming begroting 2012 na wijziging Realisatie 2012 Verschil realisatie en begroting na wijziging Bestaand beleid 913 970 973 852-121 Totaal lasten programma 913 970 973 852-121 Baten Bestaand beleid 0 0 0 0 0 Totaal baten programma 0 0 0 0 0 Saldo programma 913 970 973 852-121 Resultaat voor bestemming 913 970 973 852-121 Storting in reserves 0 0 0 0 0 Onttrekking aan reserves 0 0 0 0 0 Resultaat na bestemming 913 970 973 852-121 Het resultaat voor bestemming op programma 7 Raad ten opzichte van het begrote resultaat (na wijziging) bedraagt 121.000 voordelig. Dit resultaat valt uiteen in de volgende onderdelen: - Kapitaallasten 0 -- - Doorbelastingen vanuit de kostenplaatsen 54.000 V - Overige verschillen 67.000 V Totaal 121.000 V

Bedrijfsvoering en Sociaal jaarverslag

Paragraaf Bedrijfsvoering 2012 Organisatieontwikkelingen Niet alleen de buitenwereld verandert in rap tempo, ook de interne organisatie is en komt in beweging. In 2012 is een aantal (voorgenomen) besluiten genomen met betrekking tot de organisatieontwikkeling. Verdere uitwerking en implementatie zal in 2013 geschieden. Belangrijkste hiervan zijn: Versterken bedrijfsvoering, inrichten en implementeren van 1 afdeling bedrijfsvoering; Van 4 naar 3 primaire afdelingen; Inrichten nieuwe staffuncties en rollen; Centraliseren IC-functie. Naast de structuuraanpassingen zal er ook op de zachte onderdelen van de organisatieontwikkeling worden ingezet. Denk hierbij aan: personeel (mens), cultuur en processen. Strategische Personeelsplanning Strategische Personeelsplanning is en blijft een terugkerend onderwerp. Ook een lastig onderwerp, aangezien de ontwikkelingen binnen de gemeente, tussen gemeenten en vanuit het Rijk zich lijken te versnellen. Een veranderende arbeidsmarkt, bezuinigingen, schaarse kennis zijn maar een paar ontwikkelingen die van invloed zijn op ons eigen personeelsbestand. Om hier, vroegtijdig, zo goed mogelijk op in te kunnen spelen, zal het onderwerp strategische personeelsplanning verder inhoud worden gegeven. Dit gebeurt niet alleen binnen onze eigen organisatie, maar wordt gelijktijdig ook regionaal (19 gemeenten) verder uitgewerkt. De zogenaamde foto van de organisatie zal worden aangevuld met meer kwalitatieve gegevens van het huidige en het gewenste / potentiële personeelsbestand. Regionale samenwerking Regionale samenwerking lijkt het devies in roerige tijden. Op verschillende terreinen werkt gemeente Moerdijk samen met omliggende gemeenten. De samenstelling van de samenwerkingsverbanden is divers en ook de schaal waarop wordt samengewerkt verschilt. Zowel de personele component als ook de organisatorische consequenties zijn groot. Het is van groot belang hierop (liefst vroeg-)tijdig en adequaat in te spelen om de belangen van personeel en de gemeente als totaal in het oog te blijven houden. In 2012 heeft met name een intensivering van de samenwerking met de BER (Bergen op Zoom, Etten-Leur en Roosendaal) plaatsgevonden. Op het gebied van ICT-samenwerking en KCC zijn grote stappen tot samenwerking gezet. Verkend wordt of er ook op andere bedrijfsvoeringsterreinen tot samenwerking gekomen kan worden. Regionaal MobiliteitsCentrum (MBC) Ook op de schaal van de 19 samenwerkende gemeenten in West-Brabant zijn veranderingen zichtbaar. Het oorspronkelijke loopbaancentrum ontwikkelt zich door naar een Mobiliteitscentrum. De deelnemers aan de diverse onderdelen van het MBC beperkt zich allang niet meer tot de 19 West-Brabantse gemeenten, maar ook de Provincie, het waterschap, GGD, OMWB en gemeenten uit Midden-Brabant zijn afnemers van diensten. In 2013 zal er meer focus en richting worden gegeven aan het MBC. Financiën Bezuinigingen In 2012 is voortvarend gewerkt aan de uitwerking van de bezuinigingsvoorstellen uit de nota Een sluitend meerjarenperspectief 2012-2015, gewikt en gewogen. In deze nota zijn vanuit het college voorstellen gedaan om te komen tot bezuinigingen om het begrotingstekort van 1, 8 miljoen te dekken. In de raadsvergadering van 10 november 2011 heeft de raad de definitieve keuzes gemaakt. Voor 2012 betrof het effect van de keuzes van de gemeenteraad een bedrag van 426.500. Naast enkele aanpassingen in te hanteren belastingtarieven (een totale extra inkomst van 121.000) waren de meest in het oog springende bezuinigingen: o halveren budget openbaar toegankelijk maken schoolpleinen 25.000 o efficiencyslag op kleine subsidies 40.000 o taakstelling 10% op grote subsidies 120.000 o afschaffen structureel budget dorpsplannen 60.000 o beëindiging deelname millenniumgemeenten 10.000 o beëindiging bijdrage aan stedenband met Jaworze en Opelencia 14.000 In 2012 is in totaal 2012 439.500 aan bezuinigingen/ombuigingen gerealiseerd. Dit ondanks het feit dat niet alle voorgestelde maatregelen ook daadwerkelijk zijn behaald.

Verder is in 2012 door de ambtelijke organisatie met veel energie gewerkt aan een aantal specifieke opdrachten vanuit de raad om, alvorens in de jaren 2013 en volgende bezuinigingen te realiseren, nader onderzoek te doen naar de effecten van de voorstellen. Te denken valt hierbij aan o.a. de volgende opdrachten: o onderzoek te doen naar creatieve mogelijkheden de financiële lasten als het gevolg van het hebben van 4 zwembaden in de gemeente te verlichten; o in beeld brengen wat de consequenties zijn van een mogelijke huurverhoging voor de gebruikers van de buitensportaccommodaties en hierbij het subsidiebeleid en de harmonisatie bij te betrekken; o nadere uitwerking onderzoeken met betrekking tot het gaan heffen van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage WMO voor alle individuele voorzieningen in de gemeente; o effecten in beeld brengen van een aantal kleine ombuigingen/bezuinigingen, zoals kinderboerderij, vrachtwagenparkeerplaats, gemeenschapshuizen, hertenkamp Klundert. Ook is in 2012 ingezet op het beëindigen van de subsidierelatie met het centrum voor de kunsten Amadeus voor bekostiging van de regionale muziekschool met ingang van 2014 (bezuiniging 300.000). Tegenover deze bezuiniging is in de raad van december 2012 een bedrag van 110.000 beschikbaar gesteld voor: o een subsidieregeling voor basisscholen te realiseren op basis van cofinanciering, zodat kinderen van 4 tot en met 12 jaar kennis maken met muziek en cultuur op school; o een subsidieregeling voor muziekonderwijs in de vrije tijd te realiseren, om de lessen bereikbaar te houden voor alle kinderen van 7 tot en met 14 jaar; o deel te nemen aan het Jeugdcultuurfonds Brabant, om muziekonderwijs in de vrije tijd bereikbaar te houden voor minima tot en met 18 jaar; In afzonderlijke voorstellen en via de bestuursrapportages is de gemeenteraad steeds geïnformeerd over de stand van zaken met betrekking tot de bezuinigingsopgave. Bestuursrapportages Ook in 2012 zijn met een werkgroep vanuit de commissie Bestuur en Middelen nog enkele keren de bestuursrapportages geëvalueerd. Op basis hiervan hebben nog enkele aanpassingen plaatsgevonden. Op basis van de reactie van de raadsleden kan geconcludeerd worden dat de bestuursrapportages voldoen aan de verwachtingen. Beleidsbegroting In de zomerperiode van 2012 is hard gewerkt aan het doorvoeren van een aantal verbeterpunten binnen de beleidsbegroting. Doel van deze verbeteringen is dat de vernieuwde begroting de gemeenteraad beter in positie brengt om enerzijds de kaders voor het komende jaar (en verder) te stellen en anderzijds de invulling van deze kaders door het college tussentijds en achteraf te controleren. Deze verbeteringen zijn in samenspraak met een werkgroep vanuit de gemeenteraad tot stand gekomen. Workflow financiële administratie In de gehele organisatie worden de facturen nu digitaal afgewikkeld. Na ontvangst van de factuur wordt deze gescand en via het financieel pakket Coda aangeboden ter codering en accordering. De papierenfactuur gaat dus niet meer door de organisatie, maar wordt gelijk opgeborgen. Na een periode van gewenning mag en kan geconcludeerd worden dat een sneller en eenvoudiger afwikkelingstraject met betrekking tot de facturen is gerealiseerd. Betaling facturen Uit onderzoek blijkt dat in 2012 veel gemeenten bijna een kwart van de facturen te laat betalen. Het sneller betalen zou een steun in de rug kunnen zijn van ondernemend Nederland. In de gemeente Moerdijk wordt 85% van de ontvangen nota s binnen 30 dagen betaald. Er wordt op dit moment gewerkt aan nieuwe landelijke wetgeving die bepaalt dat overheden een boete moeten betalen indien facturen later dan 30 dagen wordt afgehandeld.

Inkoop en aanbesteding Lokale ondernemers Naar aanleiding van de speeddate in 2011 zijn er in 2012 diverse lokale ondernemers uitgenodigd om een offerte uit te brengen bij een aanbesteding. Bij het inkooptraject maaien gazons heeft dit zelfs geleid tot gunning aan de lokale ondernemer. Op het gebied van inkooptrajecten waar wel of niet lokale ondernemers zijn uitgenodigd, zijn de volgende gegevens bekend: Betrekken lokale ondernemers Uitnodigen mogelijk Daadwerkelijk uitgenodigd 2011 63 % 60 % 2012 48 % 48 % In alle gevallen waar het mogelijk was om lokale ondernemers uit te nodigen is dit ook daadwerkelijk gebeurd. In 2011 lag het percentage waar het mogelijk was om lokale ondernemers uit te nodigen ongeveer 15% hoger dan in 2012. Dit is o.a. afhankelijk van de aard van het inkooptraject (bv een aantal grote bestemmingsplan trajecten in 2012 waarbij het niet mogelijk. Duurzaamheid Op het gebied van duurzaam inkopen zijn de volgende gegevens bekend: Toepassen duurzaamheidscriteria Sociaal maatschappelijk Toepassen Toegepast mogelijk Wel mogelijk, niet toegepast Milieutechnisch Toepassen Toegepast mogelijk 2011 40% 40% 53% 53% 2012 26% 26% 52% 48% 3% Wel mogelijk niet toegepast het inkooptraject (veel civiele trajecten dit jaar, waarbij het niet mogelijk was om sociaal maatschappelijke duurzaamheidscriteria toe te passen). In 2011 was het bij 53% van de doorlopen inkooptrajecten mogelijk om milieutechnische duurzaamheidscriteria toe te passen, waarbij het in alle trajecten ook daadwerkelijk is toegepast. In 2012 is het in 52% van de doorlopen inkooptrajecten mogelijk om milieutechnische duurzaamheidscriteria toe te passen, waarbij het in 48% van de trajecten ook daadwerkelijk is toegepast. In slechts 1 geval was het technisch gezien wel mogelijk om milieutechnische duurzaamheidscriteria toe te passen, maar praktisch gezien was dit niet realistisch. De nieuwe aanbestedingswet De nieuwe aanbestedingswet is in 2012 vastgesteld en zal waarschijnlijk op 1 april 2013 in werking treden. Het doel van de nieuwe aanbestedingswet is dat er minder administratieve last is voor de inschrijver. Dit heeft als gevolg dat er meer verplichtingen voor de aanbestedende dienst komen. In het kort komt de Nieuwe aanbestedingswet in de praktijk op het volgende neer: De Nieuwe aanbestedingswet vervangt de Bao, Wira en ARW; Ons eigen beleid moet opgelijnd worden met de nieuwe wet; Veel verplichtingen naar het MKB; Laagste prijs is niet of nauwelijks meer toepasbaar; Veel aandacht voor proportionaliteit; Veel motiveringsplicht voor de keuzes van de aanbestedende dienst. Er is intern een projectgroep opgericht voor de implementatie van de Nieuwe aanbestedingswet binnen onze gemeente. In het 1 e kwartaal van 2013 vindt de implementatie, door middel van presentaties op maat, bij de verschillende afdelingen plaats. Verder zal het inkoopbeleid van de gemeente Moerdijk ook herzien en aangepast worden. In 2011 was het bij 40% van de doorlopen inkooptrajecten mogelijk om sociaal maatschappelijke duurzaamheidscriteria toe te passen, waarbij het in alle trajecten ook daadwerkelijk is toegepast. In 2012 is het in 26% van de doorlopen inkooptrajecten mogelijk om sociaal maatschappelijke duurzaamheidscriteria toe te passen, waarbij het in alle trajecten ook daadwerkelijk is toegepast. In 2012 was het wel in minder gevallen mogelijk om sociaal maatschappelijke duurzaamheidscriteria toe te passen dan in 2011. Dit is o.a. afhankelijk van de aard van

Planning & Control Rechtmatigheid In 2012 heeft de accountant een goedkeurende verklaring op de rechtmatigheid af kunnen geven ten aanzien van de jaarrekening 2011. In december 2011 hebben wij het interne controleplan 2012 vastgesteld, hetgeen in de loop van 2012 de leidraad is geweest voor een planmatige uitvoer. In het interne controleplan wordt per jaar aangegeven welke controles wanneer en door wie moeten worden uitgevoerd. De interne controle is binnen alle afdelingen georganiseerd. In het najaar 2012 is in het kader van de doorontwikkeling besloten om de interne controlefunctie te centraliseren met als doel efficiëncywinst. De centralisatie zal medio 2013 zijn beslag gaan krijgen. Bij de tussentijdse controle 2012 is door de accountant geconstateerd dat de interne beheersing van de organisatie is verbeterd. Door middel van het project Control is de opvolging van de verbeterpunten uit de interne controles en managementletters beter gewaarborgd. De accountant heeft belangrijke verbeteringen geconstateerd ten aanzien van het reïntegratieproces en de projectbeheersing. Belangrijke aandachtspunten blijven het inkoopproces en de verantwoording van de zogenaamde Sisa-uitkeringen (rijkssubsidies). Doelmatigheidsonderzoeken ex art. 213a Onderzoeksprogramma 2012 In december hebben wij het onderzoeksprogramma 2012 voor de doelmatigheidsen doeltreffendheidsonderzoeken ex art. 213a Gemeentewet vastgesteld. Het onderzoeksprogramma 2012 bestond uit twee themagerichte art. 213a-onderzoeken, namelijk een onderzoek naar de kwaliteit van de managementinformatie inhuur externe adviseurs en naar de kwaliteit van de informatievoorziening via de (vernieuwde) website. Het onderzoeksprogramma is op 20 december 2011 via een raadsinformatiebrief aan uw raad ter kennisname voorgelegd. Het onderzoek naar de kwaliteit van de managementinformatie inhuur externe adviseurs vloeit voort uit het nazorgonderzoek Inhuur derden (2011). Uit dit nazorgonderzoek kwam naar voren dat de aanbevelingen van het betreffende rekenkameronderzoek (grotendeels) waren uitgevoerd dan wel in uitvoering zijn gebracht maar dat nog geen uitspraak kon worden gedaan over de kwaliteit van de managementinformatie inhuur externe adviseurs en of dit leidt tot een betere sturing en bewaking. Dit item staat centraal in het art. 213a-onderzoek van 2012. Het onderzoek naar de kwaliteit van de informatievoorziening via de (vernieuwde) website betreft (een gedeelte van) het onderzoek dat vanuit 2011 is doorgeschoven, in verband met de gewijzigde prioriteitstelling binnen de organisatie naar aanleiding van het nazorgtraject van de brand bij Chemie Pack. Beide onderzoeken zijn in het 4 e kwartaal van 2012 uitgevoerd en worden in het 1 e kwartaal 2013 afgerond. Hierna zullen wij uw raad (via raadsinformatiebrief) informeren over de resultaten van de onderzoeken. Nazorgonderzoeken Naast het uitvoeren van onderzoeken is het ook van belang om de afhechting van de onderzoeken te organiseren, d.w.z. het sturen op en het monitoren van de aanbevelingen. Derhalve hebben wij gekozen voor een gestructureerde aanpak voor het uitvoeren van de zogenaamde nazorgonderzoeken. Gestructureerd wil zeggen: de nazorgonderzoeken op te nemen in het onderzoeksprogramma. Bij de nazorgonderzoeken wordt bezien of en in hoeverre de aanbevelingen van de betreffende (in het verleden uitgevoerde) onderzoeken zijn opgevolgd en of het de beoogde effecten heeft opgeleverd. Dit betreft zowel de art. 213a-onderzoeken als de rekenkameronderzoeken. In 2012 stonden de volgende nazorgonderzoeken op het programma: - rekenkameronderzoek 2009: Nakoming toezeggingen - rekenkameronderzoek 2009: Reïntegratiebeleid - art. 213a-onderzoek 2009: Havenadministratie Wij hebben uw raad in mei 2012 van de resultaten van het nazorgonderzoek Nakoming toezeggingen op de hoogte gesteld. Uit dit nazorgonderzoek kwam naar voren dat de aanbevelingen als afgedaan kunnen worden beschouwd, onder voorwaarde dat de (interne) procedure ten aanzien van de registratie en nakoming toezeggingen wordt aangepast. Deze aanpassing is inmiddels gebeurd. Het nazorgonderzoek Reïntegratie is in december 2012 afgerond. De resultaten van dit nazorgonderzoek worden in de eerste helft van 2013 aan u voorgelegd. Het nazorgonderzoek Havenadministratie zal in februari 2013 worden opgestart. Zodra dit nazorgonderzoek is afgerond informeren wij u over de resultaten. Onderzoeksprogramma 2011 In 2012 is nog een nazorgonderzoek uitgevoerd dat oorspronkelijk op het onderzoeksprogramma 2011 stond. Dit betreft het nazorgonderzoek Grondbeleid (rekenkameronderzoek 2008). Uit dit onderzoek kwam naar voren dat de aanbevelingen als afgedaan beschouwd kunnen worden, met dien verstande dat de uitvoering van de verbeterpunten met betrekking tot het instrumentarium (en het effect hiervan in de praktijk) gemonitord zal worden via de follow up van de managementletter.

Risicomanagement Het risicomanagement is gebaseerd op de notitie Aanzet tot risicomanagement gemeente Moerdijk. In het kader van de jaarrekening 2012 is de risico-inventarisatie geactualiseerd en geanalyseerd met bijbehorende beheersmaatregelen. Vervolgens zijn de restrisico s inclusief de financiële omvang berekend. De belangrijkste doelen van het risicomanagement zijn: het risicobewustzijn van de gemeentelijke organisatie te stimuleren en verhogen; het weerstandsratio te bepalen, zodat aan de hand daarvan de omvang van het weerstandsvermogen kan worden bepaald. De risico s en het benodigde weerstandsvermogen zijn in het kader van de Kadernota 2013 met de raad besproken. Het risicobeeld van de gemeente Moerdijk is de afgelopen jaren danig veranderd als gevolg van de brand bij Chemie Pack en de gevolgen van de economische crisis voor de gemeente op het gebied van projecten, bezuinigingen en de sociale uitkeringen. Wij waren daarbij van mening dat een weerstandsratio van 1,4 voldoende is, hetgeen neerkomt op een benodigd weerstandsvermogen van 16 miljoen. Dit is geformaliseerd bij de behandeling van de begroting 2013-2016. Het bedrag van 16 miljoen is 1,5 miljoen lager dan het vorige benodigde weerstandsvermogen dat gebaseerd was op een bandbreedte van de weerstandsratio van 1,4 2,0. Procesmanagement De verbetering van het procesmanagement is een onderdeel van het doorontwikkelingsproces. Er zal gekeken worden naar een verbetering van de inrichting van de primaire processen en het realiseren van een adequate aansluiting van de ondersteunende processen op de primaire processen. Sommigen werkprocessen zullen opnieuw moeten worden ingericht, te denken valt daarbij aan het opzetten van een klantcontactcentrum. In 2012 is een aanvang gemaakt met het in kaart brengen van de werkprocessen van het op te zetten klantcontactcentrum. Juridische Control en juridische kwaliteitszorg Gemeentelijk regelgeving In 2012 heeft wederom een externe deskundige de volledige gemeentelijk regelgeving onderzocht en beoordeeld. Dit heeft geleid tot de conclusie dat er sprake is van goede kwaliteit. De aanbevelingen worden overgenomen. Regionaal is samenwerking voor het opstellen van gemeentelijke regelgeving gezocht. Doel hiervan is een betere afstemming van regelgeving en waar mogelijk afstemming en uniformering. Zo zijn er gezamenlijk voor noodverordeningen modellen opgesteld. Juridische control In samenwerking met concerncontrol is in de ontwikkeling van zowel het risico- als procesmanagement de juridische control verder geïntegreerd, waarbij aandacht is gegeven aan de interne controlprocessen. Bezwaar en klachten Het aantal bezwaarschriften is na een sterke afname van de laatste jaren, inmiddels stabiel te noemen. In 2012 kende het aantal een verlaging van 117 naar 96 bezwaarschriften. Het aantal klachten laat wel een verhoging van 18 naar 27 zien, waarvan ongeveer de helft door middel van een informeel gesprek met betrokkenen is afgehandeld. Mandatenregeling Een actualisatie van de mandatenregeling heeft plaatsgevonden na een uitvoerige analyse van de huidige bevoegdhedentoewijzing in de organisatie. Jaarlijks vindt een aanpassing plaats. Wet Dwangsom en beroep bij niet tijdig beslissen In mei 2012 heet er na 2,5 jaar werken met de Wet Dwangsom een evaluatie in Moerdijk plaatsgevonden. De landelijke trend dat er slechts weinig gebruik wordt gemaakt door burgers van de mogelijkheden die deze wet biedt, is ook in Moerdijk waarneembaar. Het aantal geregistreerde ingebrekestellingen in 2011 is 27 en in 2012 is dit 23, waarvan éénmaal een betaling heeft plaatsgevonden. Aandacht voor bewaking van termijnen is eveneens terug te vinden in de vastgestelde Servicenormen. Algemeen In 2012 zijn er geen ingrijpende wetswijzigingen in werking getreden. Een aantal (Awb, Aanbestedingswet, Wob, Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding ) zijn doorgeschoven naar 2013. Het uitvoeren van juridische kwaliteitszorg is gecontinueerd.

Informatisering en automatisering Infrastructuur Om zoveel mogelijk in de regio tot samenwerking te komen heeft de gemeente Moerdijk zich geconformeerd aan de zogenaamde regionale I en A architectuur. Een ontwikkeling die in 2012 op gang is gekomen is die van vergaande samenwerking op het gebied van ICT met de gemeenten Bergen op Zoom, Etten-Leur en Roosendaal. Eind 2012 is besloten om toe te treden tot de ICT Samenwerking BERM. Tevens is besloten dat de medewerkers op gebied van ICT van de 4 deelnemende gemeenten in het gemeentehuis van Moerdijk hun werkplek krijgen. Dit betekent dat er bij vervangingen naar gestreefd wordt om de ICT-infrastructuren van de BERM-gemeenten zoveel mogelijk op elkaar af te stemmen. Een plan daarvoor is opgesteld in 2012. Resultaten hiervan in 2012 zijn de gezamenlijke aanbestedingen op gebied van gegevensopslag en vernieuwing van het draadloos netwerk. Daarnaast is door middel van een onderzoek naar de wensen van de gebruikers van geautomatiseerde hulpmiddelen vastgesteld waar volgens hen de komende jaren het accent op moet worden gelegd. Op basis van dit onderzoek zullen, daar waar nodig, vervangingen en/of aanvullingen plaatsvinden. Ook hiervoor geldt dat de werkplekinrichting zoveel mogelijk wordt afgestemd op die van de BER-gemeenten. De benodigde licenties daarvoor zijn aangeschaft. De daadwerkelijke implementatie hiervan zal in 2013 gebeuren. Digitalisering externe dienstverlening De door de raad vastgestelde visie op Dienstverlening Moerdijk geeft een aantal speerpunten voor de komende jaren. Om hieraan invulling te geven heeft de gemeente de ambitie uitgesproken om een Klant Contact Centrum (KCC) in te richten als snelle en herkenbare ingang voor de gemeente,maar ook de overheid. De gemeente zal hier vragen beantwoorden en aanvragen in gang zetten. Daar waar geen afdoende antwoord gegeven kan worden dient doorverwijzing plaats te vinden naar andere overheidsorganisaties. Dit KCC zal in samenwerking met de gemeenten Bergen op Zoom, Etten-Leur en Roosendaal ingericht worden. De kanalen post, balie, telefoon en website zullen deel uit gaan maken van dit KCC. Ter bevordering van optimale bereikbaarheid zal het digitale kanaal (website) zo optimaal mogelijk worden ingevuld. Om het KCC te ondersteunen is het nodig om diverse nieuwe systemen te implementeren. Deze systemen zijn en worden gezamenlijk aangeschaft met de BER-gemeenten en zullen naar verwachting vanaf het 2 e kwartaal 2013 fasegewijs operationeel worden. Om digitale dienstverlening en uitwisseling met ketenpartners en andere overheidsinstellingen mogelijk te maken is enkele jaren terug het Nationaal Uitvoeringsprogramma gestart dat een 25 tal projecten bevat. Dit NUP is binnen onze gemeente vertaald in het realisatieplan E-dienstverlening. In dit plan is een aantal bouwstenen benoemd die gezamenlijk de basisinfrastructuur vormen voor de digitale overheid. Het NUP heeft in 2012 een vervolg gekregen via het programma implementatie NUP, afgekort i-nup. Naast voorzieningen die getroffen moeten worden voor verbetering van de dienstverlening aan de burgers omvat het ook de verdere uitbreiding en implementatie van de basisregistraties. In 2012 is de verdere optimalisatie van de Basisadministratie Adressen en Gebouwen en de voorbereiding op de implementatie van de Basisregistratie Grootschalige Topografie ter hand genomen. Informatiebeveiliging Door steeds verder gaande afhankelijkheden van geautomatiseerde informatiesystemen is een optimale beveiliging hiervan hoogst noodzakelijk. Eind 2012 heeft de jaarlijkse risicoanalyse plaatsgevonden De hierop gebaseerde beveiligingsmaatregelen zijn in het Informatiebeveiligingsplan 2012 opgenomen. In 2013 zullen de maatregelen worden uitgevoerd. Digitalisering interne dienstverlening Vanaf het 4 e kwartaal 2012 is een start gemaakt met het project Orde op zaken, zaken op Orde: Moerdijk digitaal,. Hiermee is een begin gemaakt met het organisatiebreed volledig digitaal (zaakgericht) werken. Het resultaat hiervan moet zijn een verhoging van de efficiency van de documentafhandeling. Hierdoor worden werkprocessen geoptimaliseerd en ontstaat niet alleen een efficiëntere interne dienstverlening maar tevens een betere externe dienstverlening t.b.v. onze burgers, bedrijven en verenigingen. Dossiervorming en archivering Analoge dossiervorming vindt momenteel nog steeds plaats op of nabij de afdelingen. Vanaf 2011 worden steeds meer producten/werkprocessen gedigitaliseerd. Momenteel zijn o.a. de producten/werkprocessen Meldingen openbare ruimte, de jaarlijkse subsidie processen en het Bestuurlijke besluitvorming proces volledig gedigitaliseerd. Tijdens de verdere uitrol in 2012-2013 van het project Orde op zaken, zaken op Orde: Moerdijk digitaal zullen steeds meer producten/werkprocessen volledig gedigitaliseerd gaan worden. Het uiteindelijke doel is om op termijn te komen tot volledig digitale zaakdossiers en digitale archieven die volledig voldoen aan de eisen van de archiefwet. Momenteel vraagt de dossiervorming nog extra aandacht/tijdbesteding. Dit omdat dit voor een deel digitaal en voor een deel analoog plaatsvindt. Op termijn moet deze hybride situatie worden beeindigd.

Voor wat betreft de historische archieven is in 2010 een start gemaakt met de verdere digitalisering van kwetsbare oude archieven welke beheerd worden door het Regionaal Archief West Brabant. Ook in 2012 is een deel van het oud-archief gedigitaliseerd. Voor bovenstaand digitalisering project is door het RAWB tot en met 2014 budget geraamd. Sociaal jaarverslag Inleiding In dit verslag worden relevante zaken met betrekking tot de personele aspecten besproken. Door middel van een beknopte uiteenzetting van de diverse onderwerpen wordt een beeld geschetst van de activiteiten in 2012 en de aandachtsgebieden voor de toekomst. Feiten en cijfers Personeelsbestand Op 31 december 2012 waren 294 mensen in dienst bij de gemeente Moerdijk. Dit aantal is inclusief busbegeleiding, schoonmaaksters en de havens. De gemiddelde leeftijd bedroeg 44,8 jaar. Moerdijk kent een percentage van 19 % van medewerkers onder de 35 jaar en 51,4 % ouder dan 45 jaar. Het personeelsbestand bestond op 31 december 2012 voor 56,8 % uit vrouwen en voor 43,2% uit mannen. Van de totale groep werkte 48,3 % in deeltijd. Deze 142 deeltijdwerkers bestond voor 11,27 % uit mannen (16) en 88,73 % uit vrouwen (126). Er is op kleine schaal en voor 2 specifieke projecten gebruik gemaakt van de mogelijkheid om voor bepaalde tijd een aanstelling uit te breiden van 36 naar 40 uur per week (0,68 %,1 man en 1 vrouw). Jaar Aantal Percentage Aantal Percentage Totaal 2008 144 48,2% 155 51,8% 299 2009 141 46,4% 163 53,6% 304 2010 138 46,2% 161 53,8% 299 2011 131 44,4 % 164 55,6 % 295 2012 127 43,2 % 167 56,8 % 294 Schaalindeling De schaalindeling van voornoemd personeelsbestand is als volgt: schaal mannen % vrouwen % 1 t/m 5 13 10,24 8 4,79 6 t/m 8 33 25,98 88 52,69 9 t/m 11a 64 50,39 66 39,52 12 t/m 15 17 13,39 5 2,99 Instroom Leeftijdscategorie Aantal 20 29 jaar 2 30 39 jaar 6 40 49 jaar 1 50 59 jaar 1 10

Doorstroom In 2012 zijn 2 personen intern doorgestroomd naar een andere functie. Uitstroom Ziekteverzuim Leeftijdscategorie Aantal Reden van uitstroom Aantal 20 29 jaar 1 Einde tijdelijk dienstverband 1 30 39 jaar 0 Positieverbetering 1 40 49 jaar 2 FPU 6 50 59 jaar 2 Arbeidsongeschikt 0 60 65 jaar 6 Overleden 0 11 Regio 0 Ontslag eigen verzoek 3 Pensionering 0 7,00 Ziekteverzuimoverzicht Gemeente Moerdijk per maand % 2012 cumulatief % 2012 streef% 2012 cumulatief 2011 Met een gemiddeld verzuim van 4,81 over 2012, zitten we onder het gemiddelde verzuim bij gemeenten (5,4 %) en ook in onze gemeentegrootteklasse 20.000 50.000 (5,1 %). Uitgangspunt voor ons verzuimbeleid is ziek zijn overkomt je, verzuim is een keuze. Medewerkers en leidinggevenden worden zich steeds meer bewust van het feit dat verzuim voor een groot deel te maken heeft met houding en gedrag en dat ze daarin een eigen verantwoordelijkheid hebben. Als uitgangspunt daarbij geldt dat de medewerker en leidinggevende samen kijken naar wat er nog wel kan, in plaats van wat er niet kan. Het vraagt van zowel de medewerker als de leidinggevende een andere denk- en handelwijze die uiteindelijk moet leiden tot minder verzuim. Het verzuimbeleid blijft aandacht vragen van de organisatie. Wij zijn er van overtuigd dat er voor een deel nog sprake is van beïnvloedbaar verzuim. Invloed geldt met name voor kort frequent verzuim. Leidinggevenden worden geïnformeerd over medewerkers met kort frequent verzuim en voeren met de desbetreffende medewerker verzuimgesprekken. De korte interventies die het IZA bedrijfszorgpakket pakket biedt om verzuim te voorkomen, krijgen steeds meer bekendheid binnen de organisatie en er wordt dan ook steeds meer gebruik van gemaakt. Vanaf 1 januari 2013 biedt het pakket ook testen, informatie en e-consulten aan onze medewerkers om zelf hun gezondheid op peil te houden of zelfs te verbeteren. 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 jan febr mrt april mei juni juli aug sept okt nov dec per maand % 2012 4,78 5,24 6,28 4,72 4,07 4,21 4,56 4,91 4,89 4,58 3,94 4,99 cumulatief % 2012 4,78 5,23 5,49 5,28 5,02 4,88 4,84 4,84 4,85 4,85 4,80 4,81 streef% 2012 4,00 4,00 4,00 4,00 4,00 4,00 4,00 4,00 4,00 4,00 4,00 4,00 cumulatief 2011 5,80 5,90 6,09 5,88 5,56 5,54 5,42 5,35 5,17 4,99 4,96 4,98

Arbeidsomstandigheden Binnenklimaat Er zijn vele acties nodig om te komen tot een goed binnenklimaat. Een aantal punten is al opgepakt. Zo zijn bijvoorbeeld de luchtkanalen schoongemaakt en is de bevochtingingsinstallatie vervangen. Dit leidt tot minder klachten over geïrriteerde of droge ogen. Inmiddels is duidelijk wat er precies gebeuren moet aan de klimaatinstallatie en in de loop van het komende jaar starten hiervoor de werkzaamheden. Risico inventarisatie en evaluatie (RI&E) De basis voor het arbo-beleid is de RI&E en het plan van aanpak. Het doel van de RI&E is: Het verkrijgen van inzicht in de gevaren en de hieraan verbonden risico s op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn, waaraan de medewerkers worden blootgesteld; Het op grond van de verkregen inzichten kunnen formuleren van maatregelen om risico s te elimineren of te beperken en beheersbaar te maken; Het kunnen formuleren van criteria voor de inhoud en opzet van arbo- en verzuimbeleid. Het plan van aanpak kent een doorlooptijd van 3 jaar. In oktober/november is over de eerste twee jaar de voortgang van de aanpak van de geconstateerde knelpunten op het gebeid van veiligheid, gezondheid, milieu en welzijn geëvalueerd. De resultaten laten zien dat er voldoende aandacht voor is en dat bijna alle knelpunten zijn opgelost. In de risico inventarisatie is o.a. melding gemaakt van het feit dat we geen vaccinatie programma hebben voor een aantal medewerkers dat door, in of tijdens het werk risico loopt op biologische agentia. Gelet op dit risico is voor een tweetal risicogroepen (buitendienstmedewerkers en toezichthouders) een vaccinatieprogramma gestart om ze te beschermen tegen Hepatitis A en B en Tetanus. keer per jaar herhaald. Opleiden Binnen de organisatie wordt een groot belang gehecht aan het instrument opleiden. Er is een directe relatie met het competentiemanagement, dat primair tot doel heeft de persoonlijke en functionele ontwikkeling van de medewerkers te verbeteren. De medewerkers dragen door deze ontwikkeling bij aan de afdeling- en organisatiedoelstellingen. Door vragen als wat zijn de doelen, welke afwegingen en keuzes kunnen er gemaakt worden en wat zijn de beschikbare middelen, wordt opleiden zo planmatig mogelijk opgepakt. Feitelijk bepaalt niet het aantal medewerkers of de loonsom de hoogte van het budget, maar de opleidingsbehoefte naar ontwikkelingsniveau is hierbij van belang. De uitgaven zoals hierna vermeld, bevestigen dat. De individuele behoefte wordt vastgesteld in de startgesprekken die de leidinggevenden met hun medewerkers voeren. In 2012 was het totaal beschikbaar budget voor opleidingen op afdelingsniveau 220.000. De werkelijke uitgaven waren 208.000. Geconcludeerd kan worden dat goed gebruik is gemaakt van de mogelijkheid om te studeren of trainen. Arbeidsvoorwaarden Er is een Cao voor de Sector Gemeenten gesloten met een looptijd van 1 juni 2011 tot en met 31 december 2012. Deze overeenkomst heeft geleid tot een éénmalige uitkering en een structurele verhoging van het salaris met 2%. Integriteitsbeleid Bijna een jaar na de workshops van integriteit.nl heeft bijna iedereen deelgenomen aan het vervolg in de vorm van een dillemmatraining op internet. Om in lastige situaties houvast te bieden is de gedragscode vernieuwd. Integriteit is iets waar we scherp op moeten blijven. Omdat we dit wel op de meest efficiënte manier willen doen, is gekozen voor de Integriteitmodule. De voorbeeldsituaties uit de dilemmatraining helpen om situaties te herkennen waarbij je extra goed moet nadenken over wat je doet als ambtenaar. De komende vier jaar wordt dit twee

Financiering

Financieringsparagraaf Inleiding In deze paragraaf wordt verantwoording afgelegd over de uitvoering van de financieringsfunctie over het jaar 2012. Het beleid en de verantwoording moeten voldoen aan de wet Financiering Decentrale Overheden (FIDO) en aan de regels en eisen gesteld in het treasurystatuut. De kaderstellende uitgangspunten van het treasurystatuut zijn vastgelegd in de financiële verordening (artikel 212 Gemeentewet). Overtollige liquide middelen worden alleen uitgezet bij banken/instellingen die voldoen aan de eisen gesteld in het statuut. Door te werken volgens de wet FIDO en het statuut blijft het rendement voor de gemeente soms beperkt, maar wordt er ook zo min mogelijk risico gelopen. Ontwikkelingen Beleggingen > 1 jaar Per 1 januari 2012 was in totaal 17,5 miljoen belegd voor langere tijd in 3 verschillende fondsen, namelijk één garantiefondsen en twee rentefondsen. In de tabel hieronder de onderverdeling. Naam Rating Periode Belegd bedrag Garantiefonds 8 jaar Rentefonds 1-3 jaar Rentefonds 4-7 jaar AA 01-08-05/ 01-08-13 AA AA Vanaf 01-08-05 Vanaf 01-08-05 Beschikbaar per Soort 7.500.000 01-08-2013 Deel vast, deel aandelenconstructie Rendement minimaal 2,5 % maximaal 6,78% 7.500.000 maandelijks Obligaties jaarlijks dividend 2.500.000 Maandelijks Obligaties jaarlijks dividend Externe ontwikkelingen De verwachtingen voor wat betreft de economische ontwikkeling en rentevisie worden door ons gehaald uit de publicaties van diverse grote banken en financiële instellingen. Maandelijks worden deze ontwikkelingen gevolgd. Voorts worden wij door onze contactpersonen regelmatig op de hoogte gehouden van actuele belangrijke ontwikkelingen. Interne ontwikkelingen Beleggingen < 1 jaar De verwachting voor 2012 was dat we geen overtollige middelen zouden hebben om in deposito te zetten. In de primitieve begroting is er dan ook enkel een bedrag geraamd voor rente die rekening houdt met de investeringen in de grondexploitatie. Toelichting per belegging 1. garantiefonds 8 jaar In juli 2011 heeft de zesde click van dit fonds plaats gevonden. De Eurostoxx noteerde 2.692,76. In juli 2012 heeft geen click plaatsgevonden Eurostoxx noteerde toen 2.340,31. Er is nog één clik te gaan tot het einde van de looptijd. Een click wil zeggen dat dit rendement is vastgezet voor het afgelopen jaar. Dit wil nog niets zeggen over het eindrendement na 8 jaar, want dit is een optelsom van alle in 8 jaar vastgestelde clicks. Het minimale rendement van 2,5% is wel zeker. 2. rentefonds 1-3 jaar De waarde van dit fonds was ultimo december 2012 6.004.000 (nominale waarde 7.500.000). Deze waarde zegt niets over het uiteindelijke rendement van dit fonds. Het fonds belegt in obligaties met een looptijd tussen de 1 en 3 jaar. Over 2012 bedroeg het uitgekeerde dividend 7,78%.

3. rentefonds 4-7 jaar De waarde van dit fonds was ultimo december 2012 2.373.000 (nominale waarde 2.500.000). Deze waarde zegt niets over het uiteindelijke rendement van dit fonds. Het fonds belegt in obligaties met een looptijd tussen de 4 en 7 jaar. Over 2012 bedroeg het uitgekeerde dividend 5,29%. Gemiddeld rendement beleggingen 2012 Product Belegging Rendement 2012 Rendement 2011 1. garantiefonds 8 jaar 7.500.000 2,70% 2,72% 2. rentefonds 1-3 jaar 7.500.000 -/-12,17% * -/-11,79% 3. rentefonds 4-7 jaar 2.500.000 0,19% * -/- 5,13% * Bij de berekening van het rendement op de rentefondsen is uitgegaan van de dividenduitkering verminderd met de waardedaling van deze fondsen. De berekening van de waardedaling van de fondsen heeft plaatsgevonden per december 2012. De waarden van de fondsen wijzigen maandelijks. Gelet op de berekening van het gemiddeld rendement van de beleggingen van 2012 lijkt het of we in 2012 verlies hebben geleden op de langdurige beleggingen. Echter ons beleid is er op gericht om langdurig te beleggen met middelen die wij voorlopig niet nodig hebben en de rentefondsen pas op te nemen als de waarde minimaal nominaal is. Tot dan ontvangen wij goede rendementen in de vorm van het jaarlijks uitgekeerde dividend. Mocht het toch nodig zijn om een langdurige belegging op te nemen dan kan het verstandig zijn om deze periode te overbruggen met een kortlopende lening. Het gemiddeld rendement op de lange beleggingen (zonder rekening te houden met de huidige waarden van de rentefondsen) voor 2012 komt uit op 3,61 %. Verloop rente-egalisatie reserve Stand per 01-01-2012 1.616.556 Storting 2012 152.951 Onttrekking 2012 1.349.662- Stand per 31-12-2012 419.845 Er wordt jaarlijks een bedrag van 787.500 (4,5% van 17,5 miljoen euro) aan rendement op de beleggingen in de exploitatie opgenomen. De dividenduitkeringen die worden ontvangen op de rentefondsen en het minimumrendement van 2,5% dat wordt gegarandeerd op het garantiefonds van 8 jaar, worden in de exploitatie verantwoord. De koerswinsten die worden gerealiseerd mogen ingevolge de BBV-voorschriften niet ten gunste van de exploitatie worden verwerkt. Deze mogen pas aan het einde van de periode worden meegenomen. Om voor de begroting/jaarrekening een schommeleffect te voorkomen is een rente-egalisatiereserve gevormd waarvan jaarlijks een bedrag vrijvalt ten gunste of ten laste van de exploitatie. Gedurende de looptijd van de diverse producten is in de begroting zodoende sprake van een gelijke opbrengst. Product Realisatie Realisatie Begroting 2011 2012 2012 Beleggingen dividend 361.000 737.000 737.000 Beleggingen minimum rendement 203.000 203.000 203.000 Onttrekking uit reserve t.g.v. exploitatie 417.000 Storting in reserve t.l.v. exploitatie 153.000-153.000- Totaal 981.000 787.000 787.000

Risicobeheer Kasgeldlimiet De werkelijke omvang van de kasgeldlimiet wordt getoetst aan de wettelijke norm uit hoofde van de wet FIDO. Het percentage wordt bij ministeriële regeling vastgesteld en bedraagt thans 8,5% van het totaal van de begroting van de programma s. In absolute zin komt dit voor 2012 neer op een bedrag van afgerond 6,2 miljoen. Tot het bedrag van de kasgeldlimiet is het de gemeente toegestaan om activa te financieren met kort geld. Bij dreigende structurele overschrijding van de kasgeldlimiet moet herfinanciering plaatsvinden met langlopende geldleningen. In het boekjaar van 2012 werd de kasgeldlimiet niet overschreden Renterisiconorm Het doel van de renterisiconorm is het beperken van de gevolgen van een stijgende kapitaalmarktrente op de rentelasten van de organisatie. Dit wordt bereikt door een limiet te stellen aan dat deel van de vaste schuld waarover het rentepercentage in een bepaald jaar moet worden aangepast aan de op dat moment geldende markttarieven. De renterisiconorm voor de gemeente is bepaald op 20% van het totaalbedrag van de vaste schuld per 1 januari van het begrotingsjaar. De renterisiconorm heeft minimaal een omvang van 2,5 miljoen. Voor Moerdijk geldt de minimumnorm, daar 20 % van de vaste schuld uitkomt op afgerond 2,2 miljoen. Van de langlopende leningen van de gemeente wordt hiernaast het volgende overzicht gegeven. In 2012 zijn geen nieuwe langlopende geldleningen aangetrokken. Opgenomen langlopende geldleningen Omschrijving Rente- Saldo Saldo Laatste jr perc. 01-01-2012 31-12-2012 aflossing zero coupon 0,0000 850.625,27 835.375,16 2020 400.087.519 5,5500 51.050,27 34.033,52 2014 400.088.112 5,4400 5.445.362,59 4.991.582,38 2023 B.N.G. 1,8500 5.000.000,00 5.000.000,00 2013 Gemeentefinanciering Rentekosten en renteopbrengsten De kosten die gemaakt worden om te beleggen (zoals bewaarkosten, bemiddelingskosten en uren financiële medewerkers) worden apart verantwoord op de desbetreffende producten. Dit jaar zijn geen deposito s uitgezet dus zijn er geen opbrengsten verantwoord. Het andere deel van de renteopbrengsten komt van de beleggingen op lange termijn. Het betreft in hoofdzaak de rente over de boekwaarde van de gronden in exploitatie en van de gronden niet in exploitatie. EMU-saldo 11.347.038,13 10.860.991,05 Het EMU-saldo heeft betrekking op het vorderingensaldo van de gemeente op transactiebasis. Het geeft het saldo weer van de inkomsten en uitgaven op de lopende en kapitaalrekening. De veranderingen in de vorderingen en schulden op de financiële balans van de gemeenten geven inzicht in de wijze waarop de gemeenten (per saldo) hun tekort hebben gefinancierd of hun overschot hebben uitgezet. Hieronder de berekening van het EMU-saldo t.b.v. de jaarrekening 2012.

begroting jaarrekening begroting 2012 2012 2013 Exploitatiesaldo voor toevoeging aan c.q. 2.059-1.680-304 onttrekking uit reserves (BBV art. 17c) Afschrijvingen t.l.v. de exploitatie 3.436 3.436 4.640 Bruto dotaties aan de post voorzieningen t.l.v. de 4.220 4.265 3.574 exploitatie Uitgaven aan investeringen in (im)materiële vaste 2.603 6.410 2.073 activa die op de balans worden geactiveerd De in mindering op onder 4 bedoelde investeringen gebrachte ontvangen bijdragen van het Rijk, de provincies, de Europese Unie en overigen 1.702 3.828 1.719 Verkoopopbrengsten uit desinvesteringen in 0 0 0 (im)materiële vaste activa (tegen verkoopprijs) Boekwinst op desinvesteringen in (im)materiële 0 0 0 vaste activa Uitgaven aan aankoop van grond en de uitgaven 0 0 0 aan bouw-, woonrijp maken e.d. 0 0 0 Verkoopopbrengsten van grond (tegen verkoopprijs) Boekwinst op de verkopen 0 0 0 Betalingen ten laste van de voorzieningen 2.906 6.659 3.961 Betalingen die niet via de exploitatie lopen maar 0 0 0 rechtstreeks ten laste van de reserves worden gebracht en die nog niet vallen onder één van de ander genoemde posten Boekwinst bij verkoop van deelnemingen en 0 0 0 aandelen Berekend EMU-saldo 5.908-3.220 3.595

Grondbeleid

PARAGRAAF GRONDBELEID JAARREKENING 2012 INLEIDING In het kader van het Besluit Begroting en Verantwoording is de gemeente verplicht om bij zowel de begroting als bij de jaarrekening een paragraaf grondbeleid op te stellen. Doel van deze paragraaf is de gemeenteraad inzicht te bieden en te ondersteunen in haar kaderstellende rol. Uit het rekenkameronderzoek alsmede de bevindingen van de accountant is gebleken dat de informatievoorziening tot op heden te gespreid en (mede) daardoor niet inzichtelijk plaatsvond. Met ingang van dit jaar zal de paragraaf grondbeleid derhalve worden uitgebreid met financiële statistieken en een toelichting op de projecten. Dit alles ter vergroting van het inzicht. Deze paragraaf bevat een inhoudelijke analyse over de realisatie van de voornemens die op het gebied van grondbeleid in de beleidsbegroting 2012 uiteengezet zijn. Daarnaast wordt een actuele verwachting uitgesproken omtrent de financiële uitkomsten van de grondexploitatie. HET JAAR 2012: EEN TERUGBLIK Het streven zoals verwoord in de Nota Grondbeleid 2007-2011 (december 2007) was ook in 2012 van toepassing. De gemeente Moerdijk is bereid alle beschikbare middelen in te zetten om het maximale resultaat te behalen en haar politieke ambities en doelstellingen optimaal wenst te realiseren. Dit alles met inachtneming van financieel/economisch gezonde en marktbewuste uitgangspunten. Hiermee is het uitgangspunt van een (actief) faciliterend grondbeleid vastgesteld. Tevens is omschreven wanneer voor welke strategie wordt gekozen en zijn beleidsregels geformuleerd als het gaat om de wettelijke verwervingsinstrumenten zoals onteigeningswetgeving en de wet voorkeursrecht gemeenten. Met de nieuwe Nota Grondbeleid 2013-2016 (aangeboden in 2013) vindt een aanscherping van de koers plaats en wordt bijzondere aandacht geschonken aan het proces van locatieontwikkeling en risicomanagement. De malaise op de vastgoedmarkt in zijn algemeenheid en de woningmarkt in het bijzonder is ook in de gemeente Moerdijk merkbaar geworden. Afzet stagneert, projecten vertragen of komen moeilijker van de grond en ontwikkelpartners die het moeilijk hebben. Kijkend naar de jaarrekening voor 2012 moet worden geconstateerd dat er zowel aan de kosten als aan de opbrengsten kant eigenlijk voor het eerst echt is doorgeschoven. Verderop in deze paragraaf wordt een korte toelichting gegeven bij deze projecten op de verschillen tussen begroot en werkelijk. GRONDBELEID ALGEMEEN In 2012 is de implementatie van de grondexploitatiewet in de gemeente Moerdijk voltooid. Hiervoor moest eerst de structuurvisie worden vastgesteld vanwege onder andere de koppeling met het kostenverhaal. Inmiddels is door de gemeenteraad het kostenverhaal kader vastgesteld en heeft dit zijn uitwerking gekregen in de Nota Kostenverhaal. Inmiddels is ook de Nota Grondbeleid 2013-2016 vastgesteld. WIJZE VAN GRONDBELEID De laatste jaren is de gemeente Moerdijk, conform de uitgangspunten van de Nota Grondbeleid 2007-2011, een steeds actievere en meer regisserende rol gaan spelen op het gebied van de projectexploitatie. In 2012 is de lijn van 2011 en daarvoor verder doorgezet. De economische crisis en dientengevolge het stagneren in de afzet van woningen (zowel bestaand als nieuwbouw) heeft er toe geleid dat meer marktpartijen niet meer bereid blijken om zelfstandig risico s te nemen met als gevolg dat plannen vertragen of worden herbeoordeeld met daaraan vaak gekoppeld een heronderhandeling. Met de Nota Grondbeleid 2013-2016 wordt een basis gelegd om (ook) bij de voortzetting van de neerwaartse spiraal op de vastgoedmarkt, op verantwoorde wijze ontwikkelingen gaande te houden. 82

INSTRUMENTARIUM Inzet publiekrechtelijk instrumentarium Naast de lopende voorkeursrechten (ingangsdatum juli 2008) ten behoeve van het plangebied Logistiek Park Moerdijk en het plangebied Stationsgebied Lage Zwaluwe, is in 2009 in het centrum van Zevenbergen (Stoofstraat) ook een voorkeursrecht gevestigd. Alle voorkeursrechten zijn met het vaststellen van de structuurvisie op 9 juni 2011 verlengd. Ten behoeve van de centrumlocatie in de kern Zevenbergen kan worden geconstateerd dat deze locatie, met de laatste verwerving (garagebox) in 2012, volledig in eigendom is van de gemeente Moerdijk en is de functie van het voorkeursrecht vervallen. Inmiddels is ten behoeve van deze locatie een projectexploitatie vastgesteld en is de bestemmingsplanprocedure opgestart. Naar verwachting zal deze in de zomer van 2013 aan de raad ter vaststelling worden aangeboden. Inzet privaatrechtelijk instrumentarium In 2012 heeft één strategische verwerving plaatsgevonden. Het gaat hierbij om de aankoop van de grondeigendommen van de fa. Wolst aan de Schansdijk in Zevenbergen. Deze verwerving heeft plaatsgevonden binnen de daarvoor bestemde kaders en spelregels. De strategisch verworven locatie Stoofstraat in Zevenbergen alsmede het object aan de Haakonstraat Moerdijk (voormalig dorpspunt) zijn in 2012 in exploitatie genomen. WONINGBOUW 2012 Zoals eerder gesteld is het grondbeleid dienstbaar aan diverse beleidsaspecten van de gemeente Moerdijk. Met name de relatie met ruimtelijke ordening - volkshuisvesting verdient in deze paragraaf extra aandacht. Met het vaststellen, op 28 juni 2007, van het beleidsplan Wonen 2007-2011 Een (t)huis voor iedereen heeft de gemeenteraad het nieuwe beleid voor het wonen vastgesteld en kennis genomen van de woningbouw-planning. In de bestuursrapportages wordt periodiek de voortgang van de woningbouw weergegeven. De woningen worden gebouwd in de kernen conform het beleidsplan Wonen, naar behoefte, volgens het woningbehoefteonderzoek van 2011 en naar mogelijkheden en signalen vanuit de markt. De gemeente mag op basis van het provinciale beleid en de aanvullende afspraken tot 2022 in totaal 1925 woningen bouwen. BEGROOT Aanvankelijk was voor het jaar 2012 begroot, een aantal van 180 tot 200 op te leveren woningen. Echter als gevolg van het later in aanbouw nemen dan gepland van het project Bosselaar-Zuid is in het eerste kwartaal van 2012 het aantal geprognosticeerde op te leveren woningen bijgesteld naar 90. GEREALISEERD In totaal zijn in 2012, 107 woningen opgeleverd en 8 woningen gesloopt (een netto toename van 99 woningen). Dit is voor een groot deel het resultaat van het gereedkomen van 16 grondgebonden woningen uit het project Groenaert te Fijnaart, 16 grondgebonden woningen uit het project Rodeborg te Klundert, 25 huurappartementen en 24 grondgebonden woningen uit het project Serena in Zevenbergen, 7 grondgebonden huurwoningen Lage Wipstraat te Zevenbergen, 10 CPO-woningen te Standdaarbuiten en een 9-tal particuliere initiatieven. Voor de komende periode rest zodoende een aantal van 1826 woningen. GRONDBELEID EN FINANCIËN A. Complexen in exploitatie - planafsluitingen - winstnemingen - voorziening verliesgevende plannen - grondverkopen - weerstandsvermogen projecten B. Complexen niet in exploitatie - reserve strategische verwerving C. Kostenverhaal D. Resultaat grondexploitatie Uiteenzetting per onderdeel volgt hieronder. 83

A. COMPLEXEN IN EXPLOITATIE NR. COMPLEXEN IN EXPLOITATIE BOEKWAARDE KOSTEN 2012 OPBRENGSTEN 2012 VERWACHTE BOEKWAARDE Per 31-12-2011 begroot werkelijk begroot werkelijk EINDRESULTAAT per 31-12-2012 8 Kop Roode Vaart Zuid 24.017 793.527 1.724-863.495 - -70.596 25.741 14 Havenfront 338.499 624.830 108.517-1.029.739-108.517-51.688 338.499 28 Oude Moerdijkseweg 100.072 114.526 2.752-363.889 - -112.668 102.824 32 Sancta Maria -217.954-5.994-5.994 - - -62.232-223.947 44 Zoetendaal -352.568 427.334 305.746 - - 394.063-46.823 59 Blomhof/Dr. Poelstraat -17.726-488 -688-9.224-9.104 - afgesloten 116 Vlinderbuurt -228.060 161.442 61.283-1.286.781-328.388-2.170.848-495.164 118 De Knip 461.976 17.990 14.923 - - 476.899 afgesloten 112 Herontwikkeling Lindonk 1.059.099 137.016 44.413-359.848-355.000 1.080.410 748.513 128 Even.terrein Klundert -2.149.395 411.241 388.894 - - -171.747-1.760.501 132 Aanl. Won. Westhoek - 4.380 3.283 - - -200.357 5.411 149 Moye Keene - - - - - -267.521-153 Stoofstraat Zevenbergen 795.803 283.583 185.082 - - -588.005 980.885 163 Sporenbergstraat 725.906-23.055 - - 12.127 748.961 TOTAAL 539.671 2.969.387 1.132.990-3.912.976-801.009-1.732.163 424.398 complexen in exploitatie 1 / 2 TOELICHTING ALGEMEEN Bovenstaande complexen betreffen projecten waar de gemeente Moerdijk in risicodragende vorm deel uitmaakt van het productieproces naar bouwrijpe grond en/of grond verkoopt als onderdeel van het project. In 2012 waren 14 projecten actief in deze (grond)exploitatie. Ten behoeve van een aantal projecten is als gevolg van de malaise op de ontwikkelmarkt een vertraging ontstaan met als gevolg dat kosten en opbrengsten in de tijd naar zijn opgeschoven. De risico s en financiële gevolgen hiervan zijn goed te overzien. GRONDVERKOPEN In totaal is in 2012 voor 692.491,-- aan grond verkocht binnen de actieve projecten. Het gaat hier dan om de projecten Vlinderbuurt, de Blomhof en de Lindonk. 1 Exploitatieoverzicht inclusief het kostenverhaal en bijdragen uit reserves 2 Het saldo van baten en lasten in enig jaar is geen resultaat, maar wordt toegevoegd aan de boekwaarde van complexen. 84

VERLIESVOORZIENING Met de voorziening verliesgevende plannen wordt dekking gereserveerd op het verwachte tekort in de afzonderlijke projecten. De voorziening bedroeg op 31-12-2012, 2.167.743,--. Dit is 523.283,-- minder dan op 31-12-2011 doordat De Knip is afgesloten en Zoetendaal als gevolg van aanpassingen in 2012 minder negatief sluit dan aanvankelijk geraamd. De voorziening verlies is als volgt opgebouwd. WEERSTANDSVERMOGEN PROJECTEN Het Weerstandsvermogen projecten is de eerste buffer van waaruit niet voorziene tegenvallers binnen de projecten kunnen worden opgevangen. Per 31-12-2012 bedraagt het gereserveerde bedrag 290.325,--. B. COMPLEXEN NIET IN EXPLOITATIE TOELICHTING Het gaat hierbij om complexen waarvoor nog geen raadsbesluit is genomen inzake (her)ontwikkeling, een projectexploitatie is vastgesteld en/of geen locatieontwikkelingsovereenkomst is ondertekend. Het betreft hier voornamelijk strategisch verworven objecten. VOORZIENING VERLIESGEVENDE PLANNEN 2012 Oliemolenstraat Klundert 558.329 Zoetendaal 394.467 Sporenbergstraat 12.127 Lindonk 1.080.410 Moerdijk Centrum Fase B 122.409 TOTAAL 2.167.743 COMPLEXEN NIET IN EXPLOITATIE BOEKWAARDE BOEKWAARDE OPPERVLAKTE GEMIDDELDE 31-12-2011 31-12-2012 in m² prijs per m² West Fijnaart 210.830 210.830 58080 m² 3,48 Gronden b.b.p. 524.490 524.490 144478 m² 3,63 Oliemolenstraat 977.663 1.008.329 5100 m² 197,71 Leijten Transport 1.050.000 1.050.000 12628 m² 83,15 Frisostraat 23 b 53.252 55.099 495 m² 111,31 Gymlokaal Irenestraat 104.784 107.666 3690 m² 29,18 Woning Haakonstraat 141.988 0 - - Woning Stoofstraat 0 0 - - Gronden Hermus 1.190.417 1.209.065 219330 m² 5,51 Wolst Mortel 0 1.520.000 7965 m² 190,83 Julianastraat M'dijk 460.000 665.746 92280 m² 7,21 Van Diepingen 3.764.625 3.764.625 30117 m² 125,00 Moerdijk fase B 713.536 734.944 2090 m² 351,65 Herontwikkeling Lindonk 0 0 - - Herontw. centrum Stb. 0 74.484 3890 m² 19,15 Aanl. Won. Westhoek 2.128 0 - - Kerkweg Klundert 79.196 0 - - Caldic Zevenbergen 6.000.000 6.000.000 63512 m² 94,47 TOTAAL 15.272.910 16.925.277 643655 m² Gemiddelde 26 m² (*) Caldic is opgenomen onder de balanspost handelsvoorraden. 85

In de vertrouwelijke bijlage bij de Nota Grondbeleid 2013-2016, is een overzicht en risicoprofilering gegeven van deze aankopen. Jaarlijks wordt de waardeontwikkeling van dit bezit gemonitord en zo nodig gecorrigeerd binnen de Reserve. Indien en zodra een complex in exploitatie wordt genomen wordt deze conform de spelregels strategische verwerving uit de reserve gehaald en opgenomen in een projectexploitatie welke aan de gemeenteraad ter vaststelling is of zal worden aangeboden. TOELICHTING Strategisch aangekochte objecten worden geactiveerd tegen de marktwaarde of de verkrijgingsprijs indien deze lager is. De rente van datum transport wordt dan toegevoegd aan het actief totdat de marktwaarde bereikt is. Vanaf dat moment worden de kosten (rente, OZB etc) ten laste gebracht van de reserve strategische verwerving. Vanaf 2008 is op deze wijze ca. 2.000.000,-- aan de reserve onttrokken waarvan het grootste deel als gevolg van de verwerving van Caldic en de Lindonk in Zevenbergen. De toevoeging Julianastraat betreft een correctie teveel onttrokken in 2011. De reserve bedraagt per 31 december 2012, 2.835.406,--. C. KOSTENVERHAAL MUTATIES OP DE RESERVE STRATEGISCHE VERWERVINGEN BEDRAG MUTATIE Leijten Transport 30.914 Caldic 165.000 Wolst 64.646 Julianastraat -155.104 v. Diepingen 108.853 TOTAAL ONTTROKKEN AAN RESERVE 214.309 COMPLEXEN KOSTENVERHAAL 2012 BOVENWIJKS RUIMTELIJKE Voeding ONTWIKKELING STAND RESERVE 1-01-2012-5.145.535-8.200.000 Vlinderbuurt -25.200 - Noordhoeksedijk -59.600 - Pr. Willemstraat Kd. -33.920 - Kloosterlaan 2 Langeweg -1.410 - Achterstraat Willemstad -36.328 Onttrekking centrum Zevenbergen 2.625.000 - Voeding algemene reserve -1.000.000 - STAND RESERVE 31-12-2012-3.676.993-8.200.000 TOELICHTING Bovenstaande complexen betreffen hoofdzakelijk projecten waarin de gemeente niet of in mindere mate risicodragend participeert (faciliterend). Inkomsten worden hier gegenereerd via het kostenverhaal. Tevens kan het zijn dat uit grondverkopen in projecten een deel aan het kostenverhaal wordt toegevoegd (zie bijdrage Vlinderbuurt). Dit conform de systematiek zoals beschreven in de Nota Kostenverhaal. Het totaal resultaat kostenverhaal bedraagt in 2012, 156.458,-- waarvan de Achterstraat Willemstad als vordering. 86