Kwaliteit van leermateriaal Hendrianne Wilkens & Arno Reints h.wilkens@clu.nl a.reints@clu.nl www.clu.nl
Over het CLU Expertisecentrum Leermiddelenontwikkeling evalueren van leermiddelen maken van leermiddelen opleiden van ontwikkelaars Verbonden aan de Universiteit Utrecht wij leiden studenten op wij doen (samen) onderzoek wij combineren een academische insteek met de praktische kant van ons werk
Wat zijn leermiddelen? Leermiddelen zijn papieren en digitale middelen die specifiek gemaakt zijn om leerprocessen te ondersteunen. Dat noemen we de primaire functie van leermiddelen.
Uitgangspunten Iets leren (het verwerven van kennis) is iets anders dan het raadplegen van informatie. Het verwerven van vaardigheden is iets anders dan het toepassen van technieken. Leermiddelen moeten dus niet verward worden met informatiemateriaal en met gebruikershandleidingen.
Kennis verwerven! Selectie Organisatie Integratie Multimedia presentatie Sensorisch geheugen Werkgeheugen Lange termijn geheugen Woorden Oren Geluiden Auditief model Organisatie Voorkennis Beelden Ogen Beelden Visueel model
De MILK Kwaliteit van de content Selectie van content Ordening van content Verpakking van de content (modaliteiten) Pedagogisch-didactische benadering Keuze van de didactische strategieën Keuze van de werkvormen Reguleren van het leerproces Kwaliteit van design en presentatie Leesbaarheid van teksten Functionaliteit van beelden Ondersteunende vormgeving
Kwaliteit van de content
Selectie van de content - Aansluiten bij het bekende (motivatie) - Identificatie (zelfbeeld) - Zone van naaste ontwikkeling (Vygotskij)
Ordenen van content Breinonderzoek heeft laten zien dat: Content altijd in samenhang met elkaar gebracht moet worden; Verbindingen tussen content zichtbaar moeten worden; Lerenden geholpen moeten worden die verbindingen te leggen; Hoe sterker de verbinding, hoe groter de kans dat de aangeboden informatie kennis wordt; Hoe vaker de verbindingen gelegd worden hoe sterker de verankering in het lange termijn geheugen.
Ordeningspatronen ketting ster driehoek wiel
Verpakken van content (modaliteiten) - Tekst (geschreven en gesproken) - Beeld - Geluid - Smaak - Tast - Reuk Gebruik van verschillende modaliteiten via eenzelfde sensorisch kanaal belast het werkgeheugen (zie informatie verwerkingsmodel)!
Kwaliteit van de pedagogisch- didactische benadering
Didactische strategieën - Gericht op het bereiken van een optimaal leerproces - Belangrijke strategieën: * activeren van voorkennis * richten van de aandacht * oefenen en verwerken * motiveren * geven van feedback - Hou rekening met verschillen tussen lerenden! * interesses * cognitief niveau * leerstijl
Didactische werkvormen - Gericht op het bereiken van een specifiek leerdoel - Niet alle werkvormen zijn even geschikt voor het bereiken van ieder leerdoel - Leerdoelformulering à la Bloom van belang!
Reguleren van leerprocessen - Oriënteren - Plannen - Monitoren - Evalueren
Kwaliteit van design en presentatie
Leesbaarheid van leerteksten - woordniveau: * bekende woorden * oppassen met meerdere betekenissen - zinsniveau: * lengte? * actief formuleren - tekstniveau: * verbindingswoorden * opbouw
Functionaliteit van beelden Decoratieve plaatjes leiden de aandacht af en hinderen het leren Sterkere plaatjes zijn: representerende plaatjes (laten zien wat de tekst zegt; vaak natuurgetrouwe plaatjes) organiserende plaatjes (brengen processen en relaties in beeld; natuurgetrouw en grafisch) interpreterende plaatjes (vereenvoudigen de tekst; vaak grafische plaatjes)
Vormgeving Functies van vormgeving: richten van de aandacht structureren van de informatie Door: typografie kleurgebruik markeringen bladspiegel titels en tussenkopjes
Afsluiting Less is more