ADVIEZEN Welstands- en Monumentencommissie 1 28 november 2018 Locatie: Spui 70, kamer C01.09 Aanwezig: Rens Schulze Voorzitter, niet aanwezig bij agendapunt 11 Gus Tielens Lid Jaap van den Bout Lid, plv. voorzitter bij agendapunt 11 Olivier Graeven Lid, aanwezig bij agendapunt 11 Philomene van der Vliet Lid Wijnand Galema Lid Secretaris: Sander van der Ven 1
B. INGEKOMEN BOUWPLANNEN De commissie heeft over onderstaande plannen geadviseerd. De adviezen zijn ter plekke vastgesteld. 1 Guido van Dethstraat ongenummerd Wcie 20181128/201817947 Bouwen: het bouwen van 30 appartementen met 30 parkeerplaatsen aan Guido van Dethstraat ongenummerd hoek Paul Steenbergenlaan, alsmede het aanleggen van een in- en uitrit. onder voorwaarde Eerder heeft de commissie positief gereageerd op de opzet en de architectuur van het appartementengebouw, maar vraagtekens geplaatst bij de landing van het gebouw op het maaiveld en de inpassing van het gebouw in de omgeving. Nu voor alle balkons dezelfde vormgeving wordt gehanteerd, dat wil zeggen hangend aan de gevel en met dezelfde balustrade, ontstaat een helder gebouw op een duidelijke plint. De uitzondering boven de entree van het gebouw hier wijkt de vormgeving van de balustrade af is een verbijzondering die past binnen de genoemde helderheid: een subtiele aanduiding van de toegang. Het plaatsen op een sokkel is een passende manier om het gebouw te laten landen op het maaiveld. De sokkel vormt een overgang van het groene talud naar het gebouw en incorporeert daarbij de buitenruimten van de woningen op de begane grond. Voor een helderder beeld stelt de commissie echter als voorwaarde dat de sokkel niet wordt uitgevoerd in schanskorven, maar in het metselwerk van de plint van het gebouw. Zo wordt de sokkel een onderdeel van het gebouw en staat er één object op het maaiveld. De commissie waardeert de wijziging van de parkeeroplossing. Deze ligt nu meer vanzelfsprekend in de omgeving. 2 Koninginnegracht 20 en 21 Wcie 20181128/201815111 Bouwen/Cultuurhistorie (beginselaanvraag): het in- en uitwendig veranderen, vergroten en het gedeeltelijk slopen van de kantoren Koninginnegracht 20 en 21 tot 'flexhuis' met 38 short-stay studios (logiesfunctie), 19 woonappartementen (woonfunctie) en gedeelde voorzieningen in de vorm van ontmoetingsruimten (bijeenkomstfunctie) met een parkeergarage, alsmede het kappen van 7 bomen. Het beginselplan is getoetst aan de Welstandsnota en beoordeeld in het kader van de dubbelbestemming Waarde-Cultuurhistorie. 2
De commissie kan instemmen met de opzet van het nieuwe volume op het achterterrein van het dubbele pand, grenzend aan het Bosje van Repelaer. Woonbebouwing op het achterterrein komt in deze omgeving vaker en historisch voor. De nu voorgestelde opzet is een hedendaagse typologie met parkeren op beganegrondniveau en wonen op de verdiepingen. Er is echter duidelijk sprake van één gebouw dat door de afstand tot de hoofdbebouwing en door de dakvorm ook verwijst naar de historische typologie van achterhuis of koetshuis. Zowel aan het binnenterrein als aan het bos ontstaat zo een vanzelfsprekende toevoeging. Wel uit de commissie haar ernstige twijfels over de verblijfskwaliteit van de souterrainruimtes. Het groen is een serieuze poging deze kwaliteit te verbeteren en is voor de commissie een absolute noodzaak. Voor de uitwerking van beginsel- naar bouwplan vraagt de commissie aandacht voor de volgende zaken. De vormgeving van de begane grond in het bijzonder de entrees van de woningen vraagt om een hoge kwaliteit om de uitstraling van onderkant te voorkomen; De abstracte vormgeving in hout en zink vraagt om verfijning en een hoge kwaliteit van detaillering om op deze plek te slagen; Het groen op het binnenterrein, zowel op souterrain- als op beganegrondniveau, moet met integraal ontworpen voorzieningen mogelijk gemaakt worden. 3 Lutherse Burgwal 10 Wcie 20181128/201820369 Bouwen/Cultuurhistorie: het veranderen en renoveren van het kantoor Lutherse Burgwal 10 tot woningen en winkels. Niet akkoord Het bouwplan is getoetst aan de Welstandsnota en beoordeeld in het kader van de dubbelbestemming Waarde-Cultuurhistorie. De commissie kan niet instemmen met de voorgestelde aanpassingen aan de voorgevel van het kantoorgebouw aan de Lutherse Burgwal ten behoeve van de transformatie van kantoor naar wonen met commerciële functies op de begane grond. Van de drie ingrepen in de voorgevel nieuwe puien ter plaatse van de begane grond, het plaatselijk verwijderen van de luifel en begroeiing van het verticale middendeel van de gevel ziet de commissie enkel de nieuwe puien als een verbetering van de gevel. De commissie waardeert de opzet van de gevel en de (architectonische) inpassing in de omgeving. De gevel is eigentijds, maar gaat trefzeker een relatie aan met de historische omgeving. Het openen van de plint die nu een wat gesloten uitstraling heeft, is een overtuigende ingreep. Een functionele en transparante begane grond heeft niet alleen een positieve invloed op de gevel, maar ook op de omgeving. De voorgestelde stalen puien passen goed binnen de opzet van de gevel, binnen de architectuur en binnen de kwaliteit van 3
materialen van dit pand en van de omgeving. De geveltuintjes naast de nieuwe puien acht de commissie overbodig. Het verwijderen van delen van de over de breedte doorlopende luifel beoordeelt de commissie als een verstoring van de structuur van de gevel. De doorlopende luifel werkt als kader voor de beganegrondgevel, als scheiding tussen de begane grond en de verdiepingen en als begeleiding van de bocht van de gevel en de straat. De luifel leidt door de sprongen per parcelleringseenheid niet tot een schaalprobleem, maar doet mee in de ritmiek die de goede inpassing van de gevel in de omgeving mogelijk maakt. De voorgestelde 'gaten' in de luifel onderbreken de doorgaande lijn, passen niet bij de architectuur en doen het gevelbeeld uit elkaar vallen. Ook de verticale begroeiing zorgt ervoor dat de gevel uit elkaar valt. Het benadrukken van de knik in de gevel onder meer om de hoofdentree onderaan de knik te benadrukken acht de commissie goed mogelijk. Het nu voorgestelde groen lijkt echter een willekeurig toevoeging, zonder enige relatie met of meerwaarde voor de gevel. Het groen dikt de gevel op, terwijl de bestaande terug liggende gevel met afwijkende vensterhoogtes de knik juist accentueert. Architectuureigen middelen zouden moeten worden ingezet om het 'centrum' van het gebouw te accentueren. De commissie pleit voor subtiele ingrepen die zijn ontworpen vanuit het DNA en de kwaliteit van het gebouw. Een analyse van de oorspronkelijke detaillering en kleuren zou daarbij kunnen helpen. Het voorgestelde terras of het dak van de middenvleugel, het bouwdeel op het binnenterrein tussen en haaks op de Lutherse Burgwal en de Raamstraat, kan de commissie niet beoordelen, omdat detaillering van deze toevoeging ontbreekt. 4 Lutherse Burgwal 10 Wcie 20181128/201820369 Monument: het veranderen en renoveren van het kantoor Lutherse Burgwal 10 tot woningen en winkels. De commissie waardeert het herstel van de deuren en vensters in de drie gevels aan de Raamstraat. Het weer bewegend maken van de deuren en ramen met de oorspronkelijke draairichting en het oorspronkelijke schuifprincipe brengt een belangrijk deel van de uitstraling van deze monumentale gevels terug. Het weer functioneel maken zorgt ervoor dat de deuren en vensters gebruikt kunnen worden en de gevels hun betekenis in de straat terugkrijgen. 5 Madepolderweg ongenummerd, nabij nr. 53 Wcie 20181128/201812618 Bouwen: het bouwen van 13 vrijstaande woningen Madepolderweg ongenummerd, nabij nr. 53 (Vroondaal Zuid II - Parck Madestein) en het maken van een in-en uitrit. Niet akkoord 4
De commissie adviseert positief over de hoofdopzet van het wijkje, maar ziet nog verbeterpunten in de architectuur in relatie tot die hoofdopzet en in de inpassing van het wijkje in of de aansluiting op de ruimere omgeving. De adressering van alle woningen aan de binnenstraat is een belangrijke verbetering. Dit leidt wel tot achtergevels aan de Madepolderweg. Deze achtergevels zouden als zichtgevels moeten worden behandeld. De nu voorgestelde gevels zijn te gesloten en te vlak. Elementen als erkers en openslaande deuren zouden dit kunnen oplossen. De vormgeving van de verschillende typen woningen is voldoende gevarieerd, maar vraagt voor alle varianten nog iets meer uitwerking. Van de gestuukte varianten ontbreekt informatie over de plint, waarbij de commissie sterkt aanstuurt op een bekleding in (kunst)steen. Ook informatie over het reliëf in de gevels ontbreekt. Van de metselwerk variant dient de steen nog ter nadere goedkeuring te worden voorgelegd. Bij alle woningen zou de ventilatievoorziening via de te openen delen of via verholen roosters moeten worden opgelost. De commissie kan instemmen met de voorgestelde inrichting van de buitenruimte en de elementen waarmee de woningen worden ingepast en de overgang van openbaar naar privé wordt begeleid. De commissie constateert dat de onderdelen van de inrichting (zoals de hagen op de grens openbaar-privé) nog niet door het hele wijkje consequent worden ingezet en nog niet consequent zijn ingetekend op alle stukken. 6 Pompstationsweg 351 Wcie 20181128/201813671 Bouwen: het bouwen van een slib-opslag, buffer/bezinker en vlokvormer/bezinker en een pompput op het terrein van het duinwaterbedrijf Pompstationsweg 351. Niet akkoord De commissie kan in beginsel instemmen met de voorgestelde toevoegingen aan het bestaande ensemble van gebouwen en installaties, maar vraagt voor een beoordeling meer informatie over de (landschappelijke) inpassing. De toevoegingen zijn geprojecteerd in wat nu nog duinlandschap is, buiten de huidige bebouwing. Dit vraagt om een zorgvuldige en hoogwaardige inpassing. 7 Rotterdamsebaan naar het Molenvlietpark en het parkeerterrein Wcie 20181128/201820585 Bouwen: het realiseren van een loopbrug nabij Drievliet over het trace van de Rotterdamsebaan naar het Molenvlietpark en het parkeerterrein. 5
De commissie adviseert positief over de vormgeving en de inpassing van de loopbrug. De brug is een zelfstandig element in het landschap, wat in deze setting als verbinding tussen twee delen van Molenvlietpark, maar ook dicht bij de tunnelmond van de Rotterdamsebaan de juiste oplossing is. De voorgestelde vormgeving is sterk. Met maar enkele materialen en een consequente detaillering wordt de brug een object, één gebaar boven de Rotterdamsebaan en tussen twee parkdelen. 8 Saturnusstraat 95 Wcie 20181128/201815176 Bouwen: het veranderen en vergroten van het bedrijf Saturnusstraat 95 tot bedrijfsverzamelgebouw door het realiseren van een extra bouwlaag alsmede het plaatsen van dakramen, kozijnen, zonnepanelen en zonwering. De behandeling van dit agendapunt is uitgesteld. 9 Strandweg 1 Wcie 20181128/201818527 Bouwen: het gewijzigd uitvoeren van de vergunning met kenmerk 201421239/6703579 d.d. 20-4-2018 voor het bouwen van een hotel aan de Strandweg 1 en Adriaan Maasplein 5T. Niet akkoord De commissie constateert dat de wijzigingen ten opzichte van haar eerdere akkoord het dak van de laagbouw, het dak van de hoogbouw en de indeling en detaillering van de gevel betreffen. Het op één niveau brengen van het dak van de hoogbouw beoordeelt de commissie als een verbetering, omdat dit een minder opvallende glasbewassingsinstallatie mogelijk maakt en omdat hiermee een minder opvallende constructie van de boven het dak uitstekende geveldelen mogelijk maakt. In plaats van goed zichtbare schoren zijn nu staanders tegen de gevel getekend. De aanpassing van de te openen delen van de gevel van de hoogbouw door de bovenzijde van de ramen los te trekken van het gevelgrid leidt tot extra belijningen, wat de abstractie van de gevelvlakken, de 'zeilen', negatief beïnvloed. Ook de nieuwe kliklijsten die duidelijk dikte hebben en het grid benadrukken, verstoren de abstractie. Daarnaast verflauwt het toepassen van deze kliklijsten in de laagbouw in plaats van kitvoegen het onderscheid tussen hoog- en laagbouw, of de sokkelwerking van de laagbouw. Het aangepaste detail van het punt waar het zeil van gebouwgevel overgaat in uitstekend scherm doet het concept van zeilen te niet. Het zetwerk in plaats van glas, de spleet die ontstaat en het duidelijke onderscheid tussen gebouwgevel en het scherm daarbuiten ontnemen het gebouw zijn verhaal, zijn kracht, zijn kwaliteit. 6
De commissie herhaalt haar verzoek de bemonstering van het glas van de hoogbouw in de vorm van een mock-up, inclusief een oplossing voor de bovenstaande punten, op locatie te kunnen beoordelen. Het dak van de laagbouw was voorzien van een landschappelijk dak. Het reduceren van dit landschap tot een smalle strook langs beide dakrand beoordeelt de commissie als een ernstige verarming van dit bouwdeel en van het gebouw als geheel. 10 Tesselsestraat 67 Wcie 20181128/201814101 Bouwen: het bouwen van een woongebouw bevattende 68 woningen en een parkeergarage ter plaatse van de te slopen woningen Tesselsestraat 65 en 69 en de te slopen kerk Tesselsestraat 67, alsmede het realiseren van een in- of uitrit. onder voorwaarde Eerder heeft de commissie ingestemd met de opzet en de architectuur van het appartementengebouw. Met de nu voorgestelde aanpassingen aan de entree, de detaillering van de balkonbeglazing en de vormgeving en inpassing van de inrit van de parkeergarage ontstaat een in zichzelf en in de omgeving passend gebouw. Nu de entree aan de Tesselsestraat een verdieping hoog is, sluit de gevel als geheel aan bij de schaal van de bestaande (woon)bebouwing aan de straat. Het verschil met de entree aan de achterzijde werkt door het verschil in gevelhoogte en 'voorruimte' natuurlijk. Voor de entree aan de Tesselsestraat stelt de commissie de voorwaarde deze in een donkerdere kleur dan de kleur van alle overige puien en vensters uit te voeren, waarbij het gaat om de entreepui en om het verdiepte kader van vloer, plafond en wanden. De aangepaste detaillering van de balkonbeglazing aan de Tesselsestraat zorgt ervoor dat de rails van de beglazing minder opvallen en minder bepalend zijn in het gevelbeeld. 11 Turfmarkt tussen het Spuiplein en de Turfhaven (OCC) Wcie 20181128/201610896 Bouwen: het oprichten van een onderwijs- en cultuurcomplex (OCC) en het verbouwen van de bestaande parkeergarages aan de Turfmarkt tussen het Spuiplein en de Turfhaven. Aan een deel van de voorwaarden in het positieve advies over het ontwerp van het onderwijs- en cultuurcomplex van 14 december 2016 is met planwijzigingen die op 24 januari 2018 en 31 oktober 2018 zijn geaccordeerd, voldaan. Nog open staat de definitieve keuze van materialen, afwerkingen en kleuren. Daarbij gaat het om de gevelkolommen en de lijst daarboven, om het stucwerk van de gevels achter de kolommen en om de puien, kozijnen, ramen en deuren. 7
De commissie beoordeelt de beschreven en getoonde materialen, texturen en kleuren als passend ten opzichte van elkaar, binnen het concept van het gebouw en in de omgeving, waarmee aan de laatste op 14 december 2016 gestelde voorwaarden is voldaan. Er is een balans gevonden tussen de verschillende materialen, een passende opeenvolging van texturen en een samenhangend palet van kleuren. De commissie benadrukt het belang en de waarde van intensief overleg met het ontwerpteam van het onderwijs- en cultuurcomplex. Zij verwacht dat dit overleg wordt gecontinueerd, bijvoorbeeld over volgende aanpassingen van het ontwerp, over signing/reclamevoering en over de openbare ruimte rondom het gebouw, in het bijzonder daar waar de openbare ruimte het gebouw raakt. 12 Veenweg 188 Wcie 20181128/201810574 Bouwen (beginselaanvraag): het bouwen van 2 twee-onder-een-kapwoningen, kavels 1 tot en met 4 ter plaatse van de te slopen woning Veenweg 188. Het beginselplan is getoetst aan de Welstandsnota. De commissie kan instemmen de positionering van de twee twee-onder-één-kappers aan het lint van de Veenweg en met de vormgeving. Voor de uitwerking van beginsel- naar bouwplan vraagt de commissie aandacht voor de volgende zaken. Dakkapellen in een rieten kap moeten worden opgenomen in of onderdeel zijn van de rieten kap, geen herkenbare toevoegingen; De eenlaagse uitbouwen moeten los blijven van de rieten kap; De kleurstelling van de woningen (gevels, kozijnen, ramen en deuren) moet zich voegen in de omgeving, te grote contrasten moeten worden voorkomen. 13 Waterpas 91 Wcie 20181128/201818745 Bouwen (beginselaanvraag): het bouwen van een woning en paardenstallen ter plaatse van de te slopen als woning en stallen in gebruik zijnde bedrijfsruimte Waterpas 91. Het beginselplan is getoetst aan de Welstandsnota. De commissie adviseert positief over de opzet van de woning. De eenvoudige, maar sterke hoofdvorm en de uitvoering in hout passen goed in deze omgeving. Voor de uitwerking naar bouwplan vraagt de commissie aandacht voor de kleurstelling van de woning, die nu erg contrastrijk is. In het bijzonder het wit kan zachter. Omdat informatie over de vormgeving van de stallen ontbreekt, heeft de commissie deze nog niet beoordeeld. 8
14 Westeinde 189-191 Wcie 20181128/201817942 Bouwen (beginselaanvraag): het bouwen van een gebouw bevattende een commerciele ruimte, 8 woningen, parkeervoorzieningen en daktuin ter plaatse van het parkeerterrein en de garageboxen Westeinde 189-191. Niet akkoord Het beginselplan is getoetst aan de Welstandsnota. Over de opzet van twee 'pandjes' met een winkelplint en woonverdiepingen en een achterhuis adviseert de commissie in beginsel positief. Tussen de bestaande, historische bebouwing is deze opzet een passende. In het beginselplan zitten echter ook onderdelen die een goede architectonische inpassing bemoeilijken. In de horizontale geleding is de plint te gedrukt, zowel binnen de individuele gevel als in de straatwand. De plint zelf is wat onsamenhangend, door de verschillen elementen. In de verticale geleding zijn de vensters te smal, de twee keer vier smalle vensters introduceren een ritme dat in de historische binnenstad niet gebruikelijk is. Bovendien ontstaat een afwijkende, erg gesloten open/dicht verhouding. Een scherpe analyse van de opbouw, de rijkdom en de kwaliteit van de gevels aan dit deel van het Westeinde kan helpen een overtuigende eigentijdse invulling te ontwerpen. Eigentijdse abstractie is een interessant uitgangspunt, maar vraagt om precisie. De commissie waardeert het groene dek boven het parkeren op het achterterrein en benadrukt de noodzaak dit mogelijk te maken door het integraal meeontwerpen van voorzieningen voor de begroeiing. Aanvullend Nassauplein ongenummerd Wcie 20181128/201817184 Bouwen/Cultuurhistorie: het vervangen van de snackviskiosk Nassauplein ongenummerd ter plaatse van de kruising met de Javastraat. onder voorwaarde Het bouwplan is getoetst aan de Welstandsnota en beoordeeld in het kader van de dubbelbestemming Waarde-Cultuurhistorie. De commissie kan instemmen met de vormgeving van de kiosk op het middendeel van het Nassauplein aan de zijde van Javastraat. Met deze vormgeving is de kiosk een passende toevoeging aan het plein en aan de rijksbeschermde omgeving. De huidige kiosk wordt gewaardeerd vanwege de luchtige manier waarop hij op het plein staat, met een eenvoudige uitstraling rondom. De nieuwe kiosk is groter en architectonischer, maar heeft door de verwijzing naar de bestaande kiosk en door de alzijdige vormgeving een vergelijkbare aanwezigheid op het plein. 9
Het toepassen van gelakte houten latten als gevelbekleding rondom met uitzondering van de toonbank en het opnemen van elementen als deuren en een venster in deze lattenstructuur maken de kiosk één element. Een kiosk die weliswaar aan drie zijden niet transparant is, maar rondom benaderbaar is en kwaliteit heeft. De toonbank of de winkelgevel heeft door de terug liggende positie de uitstraling van interieur: een lichter doosje binnen de houten huls. Zowel in open als gesloten toestand heeft de winkelgevel voldoende uitstraling en voldoende kwaliteit. Wel stelt de commissie als voorwaarde het bemonsteren van het gevelmateriaal (dekton) en de kleur van het rolluik, om beide in samenhang te beoordelen en om de lichte kleur van de winkelgevel in relatie tot de donkere huls te beoordelen. Een te groot contrast moet voorkomen worden. De architectonische uitwerking van gevels, dak, de installatiedoos op het dak en het plaveisel onder de luifel is zorgvuldig en passend voor een kiosk in deze hoogwaardige omgeving. Aanvullend Waldeck Pyrmontkade 872 Wcie 20181128/201820931 Bouwen (beginselaanvraag): het veranderen en vergroten van het kantoor Waldeck Pyrmontkade 872 tot kantoor en 30 short-stay appartementen. Het beginselplan is getoetst aan de Welstandsnota. De commissie adviseert positief over het ontwerp van de transformatie en uitbreiding van het kantoorgebouw. Het beginselplan laat een mooie alzijdige kwaliteit zien. Een gebouw met een eigen uitstraling en een overtuigende aansluiting op de beide buurpanden. Het gebouw is een reactie op beide buren, neemt elementen over van beide en vormt zo een intermediair tussen het monumentale pand op de hoek Waldeck Pyrmontkade/Laan van Meerdervoort en het grootschalige woongebouw aan de rechterzijde. Hierbij speelt de integratie van volumeopbouw en gevelontwerp een bepalende rol. Met het grid ontstaat schaal en met het geringe aantal principes en materialen waarmee het grid wordt ingevuld een helder en sterk gevelbeeld. De commissie vraagt voor de uitwerking van beginsel- naar bouwplan aandacht voor de volgende zaken. De commissie vraagt hout als invulling van het grid te heroverwegen. In deze historische stedelijke omgeving is hout niet het meest geëigende materiaal voor gevelbekleding; De onderzijde van de balkons aan de voorgevel is beeldbepalend en moet worden meeontworpen; De woningen in de plint aan de achterzijde zijn kwetsbaar. Een hoogwaardige inrichting van het achterterrein kan deze woningen kwaliteit geven; Een goede parkeeroplossing kan het achterterrein en de genoemde woningen daaraan kwaliteit geven. 10
Rens Schulze Voorzitter Welstands- en Monumentencommissie Jaap van den Bout Plv. voorzitter Welstands- en Monumentencommissie 11