VERSLAG. VERGADERING van de COMMISSIE VOOR WELSTAND EN MONUMENTEN ROTTERDAM. WOENSDAG 19 april 2017

Transcriptie

1 VERSLAG VERGADERING van de COMMISSIE VOOR WELSTAND EN MONUMENTEN ROTTERDAM WOENSDAG 19 april 2017 Locatie: Het Timmerhuis Halvemaanpassage 90 1 e verdieping, kamer AANWEZIG Commissie: Michel (voorzitter), Galema, Diederen, Molenaar, Van Oort, Ruitenbeek Secretariaat: Pronk, Van der Klauw (verslag), Pennock (gedeeltelijk), Van den Berg (gedeeltelijk) Bureau Monumenten: Knibbeler (gedeeltelijk) 4 BOUWPLANNEN 14:30 15: Achterweg 10, Hoogvliet, (1 e behandeling) (gemeentelijk monument) (30 min) 14:30 omschrijving: Aanpassen dorpskerk voor hedendaags en toekomstig kerkgebruik ontwerp/opdracht: Van Hoogevest architecten Protestantse Kerk OLO (conceptaanvraag) 4.2 Lodewijk Pincoffsplein, Feijenoord (2 e behandeling) (20 min) 15:00 omschrijving: Complex de Peperklip: voorstel groot onderhoud ontwerp/opdracht: Clara Froger OLO (conceptaanvraag) 4.3 Coolsestraat nabij 102, Centrum (1 e behandeling) (20 min) 15:20 omschrijving: Nieuwbouw woningen (Klein en Fijn) ontwerp/opdracht: Anne-Marie Verheijden / Mirella Kersten OLO (conceptaanvraag)

2 BOUWPLANNEN 4.1 Achterweg 10, Hoogvliet (1e behandeling) (gemeentelijk monument) (30min) 14:30 omschrijving: ontwerp/opdracht: Aanpassen kerk voor hedendaags en toekomstig kerkgebruik Van Hoogevest architecten Protestantse Kerk OLO (conceptaanvraag) Commissielid Joris Molenaar trekt zich tijdens de behandeling van dit agendapunt terug uit de commissie. Toetsingskader De commissie voor Welstand en Monumenten heeft de conceptaanvraag getoetst aan de in de redengevende omschrijving beschreven monumentale waarde. (grondslag: Wet algemene bepalingen omgevingsrecht 2.2, lid 1 onder b) Daarnaast is de conceptaanvraag getoetst aan de criteria zoals omschreven in de Welstandsnota Rotterdam. (grondslag: art. 9.1 van de Bouwverordening Rotterdam en art. 10 van het reglement van orde) Omschrijving van het plan De architect presenteert het plan voor de wijzigingen aan het monumentale kerkgebouw en de uitbreiding uit 1996, genaamd de aanbouw. De Dorpskerk dateert van Het gebouw is als een eenvoudige, éénbeukige zaalkerk met een rechte sluiting gebouwd. De klokkenstoel werd in 1806 vervangen door een aan de Westzijde gemetselde toren met daarin een ingangsportaal. Rond dezelfde periode is de kerk aan de Oostzijde uitgebreid met de consistorie. Met de eerste restauratie in 1926 zijn aan beide zijden van de kerk drie steunberen geplaatst. Omstreeks 1951 is het interieur grotendeels verwijderd en heeft plaats gemaakt voor een modern interieur. Hiermee zijn veel waardevolle elementen verdwenen. In 1996 is de Aanbouw naast de Dorpskerk gerealiseerd naar ontwerp van Molenaar en van Winden. De zaal staat los, maar is met de kerk verbonden door een glazen corridor waardoor een hof is ontstaan. In de zijgevel langs de Groene Kruisweg zijn pilasters opgenomen die zich voortzetten in de open colonnade rond de hof. Een kroonlijst loopt langs het hele gebouw als verbindend element. Een sierlijk gedraaid smeedijzeren hekwerk dat tussen de open colonnade is geplaatst, sluit de hof en de ingang af. Het plan omvat het openen van de hof, het aanpassen van de verschijningsvorm van de aanbouw, het koppelen van de consistorie en de entreehal tot één grote ontmoetingsruimte, het maken van een koppeling van de kerkzaal aan deze ontmoetingsruimte en het vernieuwen van de inrichting van de kerkzaal. Werkzaamheden: - Het kerkgebouw Op de plaats van de oorspronkelijke preekstoel (niet meer aanwezig) wordt een grote opening gemaakt om een ruimtelijke verbinding te maken tussen kerkgebouw (vieren) en aanbouw (ontmoeten). De toegangsdeuren in de toren en de zijdeuren blijven behouden. De zijdeuren worden uitgebreid met stiltehoeken, die volledig kunnen worden geopend door het wegschuiven van een volglazen vouwwand. Hierboven wordt het balkon met balustrade verlengd naar oorspronkelijke vormgeving. De glazen vouwdeuren sluiten hierop aan, zodat de stilteruimten licht en hoog zijn. - De buitenruimte De colonnade met het hekwerk wordt verwijderd. Het hek wordt herplaatst tussen de steunbeer van de kerk en de aanbouw. De aanbouw krijgt een nieuw gezicht door het plaatsen van een asymmetrische dakopbouw, Voorgesteld wordt om het dak te coaten in een grijze kleur en deze materialisering ook door te zetten in de gevel. - De aanbouw Twee kerkelijke gemeenten fuseren in dit gebouw en de Antwoordkerk wordt afgestoten. Het gekleurde glaskunstwerk uit de Antwoordkerk wordt hergebruikt in de verbindende ontmoetingsruimte. Welstandsbeleid (Welstandsnota Rotterdam) Gebiedstype: Historische linten en kernen Welstandsniveau: Regulier Relevante criteria Verschijningsvorm - Uitgangspunt voor bouwinitiatieven is de samenhang binnen de architectonische eenheid - Een van de omgeving afwijkende vormentaal is mogelijk, mits dit niet ten koste gaat van het historische karakter van het lint of de kern. - Bijgebouwen zijn herkenbaar als op zichzelf staande volumes en zijn ondergeschikt aan het hoofdgebouw. - Aan- en uitbouwen, dakkapellen en dakopbouwen zijn in samenhang met het hoofdgebouw ontworpen. 2

3 - Het gevelontwerp is consequent en goed van verhouding, en qua indeling en plasticiteit afgestemd op de omliggende bebouwing. - De gevel aan de straatzijde heeft een uitgesproken vormgeving. - Beganegrondgevels aan de openbare ruimte hebben een bij de situatie passende openheid. In woon-, winkel-, en kantoorgebieden zijn dichte (bergings-)gevels aan de straat ongewenst. Materiaal, kleur en detaillering - Kleuren zijn terughoudend en afgestemd op de omliggende bebouwing. - Materiaal, kleur en detaillering ondersteunen de verschijningsvorm op samenhangende wijze. - Materialen en kleuren passen bij het afwisselende kleinschalige karakter van het lint of de kern. - Detaillering is ambachtelijk en benadrukt het kleinschalige karakter van de bebouwing. Reactie van de commissie op de ingediende conceptaanvraag, de beelden zoals toegelicht, en de nabespreking De commissie geeft aan het plan beoordeeld te hebben op basis van de redengevende omschrijving en de Welstandsnota Rotterdam. Bij de beoordeling van het plan is de commissie op een aantal bezwaren gestuit omdat met het plan nog in onvoldoende mate rekening wordt gehouden met de monumentale waarde van het kerkgebouw. Ook vanuit het welstandsaspect stuit het plan op bezwaren. Desalniettemin spreekt de commissie ook haar waardering uit over de wijze waarop gezocht wordt om het kerkgebouw toekomstbestendig te maken met behoud van de oorspronkelijke functie. Ook de zoektocht die wordt gedaan om het bijzondere gekleurde glaskunstwerk uit de Antwoordkerk in te passen in het plan wordt gewaardeerd. In onderstaande tekst wordt nader ingegaan op een aantal voorgestelde ingrepen: - De commissie begrijpt dat de wijze waarop de kerkdienst voltrokken wordt veranderd is ten opzicht van vroeger waardoor er behoefte is aan een andere, minder hiërarchische, opstelling. Echter de consequenties voor het monument die hiermee gepaard gaan tasten de monumentale waarde van het gemeentelijk monument in te grote mate aan. Met de voorgestelde doorbraak in de 17 e eeuwse muur kan niet worden ingestemd. Door de totale omkering van binnenkomst in de kerk wordt de hiërarchie van de monumentale kerk aangetast. Daarnaast gaat veel oorspronkelijk materiaal verloren van het oudste deel van de kerk. Ook esthetisch gezien wordt de doorbraak door de grote omvang en centrische positionering heel erg monumentaal. Het voorstel doet afbreuk aan de beleving van het monument. De commissie pleit voor een meer ondergeschikte aanpassing. - Het hergebruik van het bijzondere glaskunstwerk uit de Antwoordkerk ondersteunt de commissie. Maar de manier waarop het kunstwerk nu in de Dorpskerk wordt geplaatst levert geen meerwaarde op voor zowel het kunstwerk zelf als het gemeentelijk monument. Het kunstwerk wordt niet alleen opgeknipt maar ook voor een dichte wand geplaatst. Natuurlijk licht achter het kunstwerk is cruciaal, kunstlicht lijkt hiervoor niet de oplossing. Het effect gaat verloren. Ook de afstand tot het kunstwerk wordt veel kleiner, met name ter plaatse van de nieuwe entree in de corridor waar het kunstwerk voor de toiletten en garderobe wordt geplaats. De commissie raadt de architect aan om een stap terug te doen in het ontwerp en te onderzoeken of met bijvoorbeeld het verplaatsen van garderobe en toiletten het kunstwerk niet beter kan worden ingepast. Zodat het niet opgeknipt hoeft te worden en wellicht onderdeel uit kan maken van de gevel. Daarnaast adviseert de commissie om contact te zoeken met het CBK. Deze gemeentelijke instelling heeft veel ervaring met het verplaatsen van kunstwerken en kan wellicht helpen bij het vinden van een passende oplossing. - Verder wijst de commissie de architect op het feit dat de aanbouw uit 1996 op een zeer zorgvuldige manier is ontworpen in samenhang met het monumentale kerkje maar duidelijk van ondergeschikt aard is. De kracht van de kerk en aanbouw samen wordt in het gepresenteerde plan gemist. De overtuigende en heldere totaalcompositie van de monumentale kerk en de later toegevoegde aanbouw wordt met het beoogde ontwerp aangetast. De wijziging waarbij de gevel van de aanbouw aan de voorzijde juist een meer gesloten karakter krijgt wordt niet begrepen. Ook geeft de commissie aan zich niet te kunnen vinden in de voorgestelde dakopbouw/dakkapel die de heldere, ondergeschikte hoofdvorm van de aanbouw ontkracht. Ook de voorgestelde aanpassing van de colonnade, die de aanbouw en de kerk nu samenbindt, ondersteunt de commissie niet. Hetzelfde geldt voor het wijzigen van de dakbedekking. Een ander minder defensief hekwerk acht de commissie wel voorstelbaar. Daarbij doet de commissie de suggestie om de aanbouw aan de voorzijde te voorzien van puien om meer openheid te krijgen. - De voorgestelde omkasting van de vuilcontainers tussen de steunberen van de kerk acht de commissie niet akkoord. Zij vraagt om hier een andere oplossing voor te bedenken. - Ten slotte adviseert de commissie in dit soort situaties altijd om contact op te nemen met de architect van het gebouw (in dit geval de aanbouw uit 1996). Conclusie De commissie vraagt aandacht voor de hierboven genoemde opmerkingen en ziet de architect graag terug in een volgende vergadering. Met het plan wordt onvoldoende rekening gehouden met de monumentale waarde van het gemeentelijk monument. Daarnaast is het plan strijdig met de criteria uit het welstandsbeleid. Aldus zal de commissie bij een eventuele definitieve aanvraag negatief adviseren aan het bestuur ten aanzien van het afgeven van de omgevingsvergunning. 3

4 4.2 Lodewijk Pincoffsplein, Feijenoord (2 e behandeling) 15:00 omschrijving: ontwerp/opdracht: Complex de Peperklip: voorstel groot onderhoud Clara Froger OLO (conceptaanvraag) Commissielid Galema trekt zich gedurende de behandeling van dit agendapunt, wegens betrokkenheid bij dit project, terug uit de commissie. Toetsingskader De commissie voor Welstand en Monumenten heeft de aangepaste conceptaanvraag getoetst aan redelijke eisen van welstand op basis van de Welstandsnota Rotterdam. (grondslag: Bouwverordening Rotterdam artikel 9.1 en artikel 10 van het reglement van orde) Omschrijving van het plan De architect presenteert het aangepaste plan voor het groot onderhoud aan het complex De Peperklip. Naar aanleiding van de behandeling van het plan in de commissievergadering van 8 maart en de vragen en opmerkingen van de commissie is het plan aangepast. De hekwerken voor de loggia s en entrees op de begane grond zijn qua vormgeving aangepast. Er is gekozen voor de T-module, die samenhang heeft met de vormgeving van het gebouw maar wel duidelijk als een nieuwe toevoeging oogt. In tegenstelling tot de getoonde doorsnedes in de presentatie zullen de hekwerken niet worden voorzien van lexaan of perspex. Dit voorstel is komen te vervallen. Van de hekwerken in de loggia s op de verdiepingen wordt afgezien. Voor de entrees ter plaatse van de onderdoorgangen is het voorstel ongewijzigd gebleven. De architect heeft naar alternatieven gezocht voor de inpassing van de ventilatieroosters. In het aangepaste voorstel wordt een glasrooster voorgesteld. Voor de verfraaiing van de kopgevels is gekozen voor ontwerp C. Relevante criteria Verschijningsvorm - Uitgangspunt voor bouwinitiatieven is de samenhang binnen de architectonische eenheid - Bindende elementen binnen een gevelwand dienen in stand te blijven of worden op overeenkomstige manier vernieuwd: lateibalken boven ramen en deuren, doorlopende dakrand, doorlopende (houten) gevelbekleding (indien aanwezig). Binnen het frame van bindende elementen is ruimte voor verandering. - Ingrepen aan de gevel, waaronder nieuwe balkons en luifels of winkelpuien, passen binnen de structuur, maat en schaal van het hoofdgebouw. Materiaal, kleur en detaillering - Kleuren zijn terughoudend en afgestemd op de omliggende bebouwing. - Materiaal, kleur en detaillering ondersteunen de verschijningsvorm op samenhangende wijze. - Materialen en detaillering worden zo gekozen dat veroudering en weersinvloeden geen negatieve gevolgen hebben voor het uiterlijk. - Ventilatieroosters zijn niet zichtbaar of architectonisch ingepast in het gevelontwerp. Reactie van de commissie op de aangepaste conceptaanvraag, de beelden zoals toegelicht, en de nabespreking De commissie reageert positief op de gewijzigde vormgeving van de hekwerken. Wel vraagt zij zich af of de naar binnendraaiende hekwerken in de loggia s niet op praktische bezwaren in het gebruik stuiten. Is bijvoorbeeld een vouwsysteem niet praktischer in gebruik? Ook reageert de commissie positief op de entrees ter plaatse van de onderdoorgang en het voorstel voor de verfraaiing van de kopgevels. Zij begrijpt dat het verplaatsen van de postkasten naar binnen niet mogelijk is. Waar de commissie wel bezwaar tegen heeft is de voorgestelde ventilatieroosters in de nieuwe puien. Vanuit de criteria wordt verlangd dat deze indien mogelijk, niet zichtbaar worden ingepast in het gevelontwerp. De commissie vraagt om dit onderdeel te herzien en met een passende verdekte oplossing te komen. Conclusie De commissie reageert op hoofdlijnen positief op de aangepaste conceptaanvraag (voor zover uitgewerkt). Zij vraagt aandacht voor de hierboven genoemde opmerkingen. In de nadere uitwerking van het planvoorstel dient sprake te zijn van passend materiaalgebruik en verfijnde / zorgvuldige detaillering. De nadere uitwerking van het plan in de vorm van een definitieve aanvraag wordt met belangstelling tegemoet gezien. De commissie mandateert het secretariaat voor de beoordeling van de definitieve aanvraag omgevingsvergunning. Bij twijfel kan het plan opnieuw aan de commissie worden voorgelegd. 4

5 4.3 Coolsestraat nabij 102, Centrum (1 e behandeling) 15:20 omschrijving: ontwerp/opdracht: Nieuwbouw woningen (Klein en Fijn) Anne-Marie Verheijden / Mirella Kersten OLO (conceptaanvraag) Toetsingskader De commissie voor Welstand en Monumenten heeft de conceptaanvraag getoetst aan redelijke eisen van welstand op basis van de Welstandsnota Rotterdam. (grondslag: Bouwverordening Rotterdam artikel 9.1 en artikel 10 van het reglement van orde) Omschrijving van het plan De architect presenteert het plan voor de nieuwbouw van vier stadswoningen. De locatie is op eigen initiatief van de architect aangedragen als Klein en Fijn locatie. Stadsontwikkeling ondersteunt het initiatief voor de ontwikkeling van de woningen op dit relatief ondiepe kavel. De vier woningen worden voorzien van een inpandig dakterras, in de gevel afleesbaar als loggia s. Het blok is in het midden plaatselijk verlaagd om de daglicht- en zontoetreding in het binnengebied en de achtergelegen woningen zo min mogelijk te belemmeren. De gevel wordt voorgesteld in stucwerk. De openingen zijn in principe overal gelijk maar de invulling verschilt van beneden, bovenraam tot gevelopening met hekwerk ter plaatse van de loggia s en beneden- bovenraam met blindnis. Het gevelprincipe wordt ook op de kopgevels doorgezet. Op de begane grond zijn zes gelijke deuren getekend met bovenlicht, waarvan twee deuren naar de bergingen leiden. Beleid (Welstandsnota Rotterdam) Gebiedstype: Centrumgebied, Niet-planmatige uitbreidingen Welstandsniveau: Bijzonder Relevante criteria Ruimtelijke inpassing - Bouwinitiatieven houden de stedenbouwkundige structuur herkenbaar en verstoren deze niet. - De blokverkaveling is pandsgewijs of in kleine ensembles. - Bouwinitiatieven (waaronder hoogbouw) zijn in maat en schaal afgestemd op de omliggende bebouwing en de stad als geheel. Verschijningsvorm - Nieuwbouw heeft een bij de omliggende bebouwing passende hoofdvorm. - Vrijstaande zelfstandige bebouwing heeft een herkenbare hoofdvorm. - Het gevelontwerp is consequent en goed van verhouding, en qua indeling en plasticiteit afgestemd op de omliggende bebouwing. - Het gevelontwerp kent een driedeling (basement, middendeel, gevelbeëindiging) en wordt gekenmerkt door een verwevenheid van verticaal (ramen) en horizontaal (lijstwerk, linten, kroonlijsten etc.). - Straathoeken worden architectonisch verbijzonderd (afgeschuinde hoek, afwijkende vormgeving, e.d.). - In- en uitspringende delen van de gevel (balkons, erkers en loggia s) blijven ondergeschikt aan de hoofdmassa. - Entreegebieden van gebouwen, inclusief luifels en logo s, zijn uitnodigend en kwalitatief hoogwaardig vormgegeven. Materiaal, kleur en detaillering - Kleuren zijn terughoudend en afgestemd op de omliggende bebouwing. - Materiaal, kleur en detaillering ondersteunen de verschijningsvorm op samenhangende wijze. - Materiaal en detaillering zijn afgestemd op de bestaande materialen (vooral baksteen en hout) van de oorspronkelijke bebouwing en van gelijke kwaliteit (vervanging van gevelonderdelen conform het origineel). - Detaillering ondersteunt de verwevenheid van verticaal en horizontaal in het gevelbeeld. - Materialen en detaillering worden zo gekozen dat veroudering en weersinvloeden geen negatieve gevolgen hebben voor het uiterlijk. - In woon-, kantoor- en winkelgebieden zijn detaillering en materiaalgebruik van de beganegrondgevel aan de straatzijde (met name rond de entree) van hoge kwaliteit (rijker en expressiever). - Ventilatieroosters zijn niet zichtbaar of architectonisch ingepast in het gevelontwerp. Reactie van de commissie op de ingediende conceptaanvraag, de beelden zoals toegelicht, en de nabespreking De commissie spreekt haar waardering uit over het initiatief op de relatief kleine plot. De commissie kan zich vinden in de ruimtelijke inpassing en de hoofdopzet van het bouwblok maar niet in de manier waarop de gevels zijn uitgewerkt. In het ontwerp is niet helder of gekozen wordt voor een klein ensemble of een pandsgewijs karakter. Het ontwerp hinkt nu op twee gedachten. Verticaal is onderscheid aangebracht terwijl horizontaal alles op een hoogte zit. Ook de openingen, gevelmateriaal, bouwhoogte en voordeuren zijn overal gelijk. De commissie vraagt een keuze te maken en deze keuze op heldere wijze te vertalen in het ontwerp. Daarnaast wordt de keuze voor stucwerk 5

6 op deze plek niet begrepen, metselwerk zou veel passender zijn en beter aansluiten op de omliggende bebouwing. Daarnaast is niet in beeld gebracht hoe de gevels aansluiten op de aangrenzende panden. Ook wordt in het ontwerp onvoldoende ingespeeld op het criterium met betrekking tot de voor dit gebied kenmerkende driedeling van plint, middendeel en gevelbeëindiging. De interpretatie die hieraan is gegeven door de architect volstaat niet. In de omliggende 19 e eeuwse bebouwing is de driedeling zeer sterk aanwezig door een afwijkende vormgeving, materialisering of detaillering van de begane grond (plint), en het afleesbare middendeel met een gevelbeëindiging in de vorm van een kroonlijst. Het beleid is niet gestoeld op een letterlijke kopie hiervan, een eigentijdse vertaling is ook goed mogelijk. Daarnaast is de beganegrondgevel (plint) van onvoldoende kwaliteit en ontbreekt het aan expressie. De woningentrees die nu op eenzelfde manier zijn vormgegeven als de bergingdeuren met bovenlichten voldoen niet aan de verlangde kwaliteit voor dit gebied. Van een uitnodigende entree is geen sprake. Door dezelfde behandeling van de deuren lijkt het bouwblok ook te zijn opgedeeld in zes woningen, in plaats van vier. Waarom twee bergingdeuren nodig zijn en niet volstaan kan worden met één ondergeschikte deur begrijpt de commissie niet. Conclusie De commissie vraagt aandacht voor de bovengenoemde opmerkingen en vragen. Zij ziet de architect graag in een volgende vergadering terug met een plan dat hier antwoord op geeft. Op een definitieve aanvraag overeenkomstig het nu voorliggende plan zal een negatief advies aan het bestuur afgegeven worden. 6