VERSLAG. VERGADERING van de COMMISSIE VOOR WELSTAND EN MONUMENTEN ROTTERDAM. W O E N S D A G 2 2 n o v e m b e r

Transcriptie

1 VERSLAG VERGADERING van de COMMISSIE VOOR WELSTAND EN MONUMENTEN ROTTERDAM W O E N S D A G 2 2 n o v e m b e r Locatie: Het Timmerhuis Halvemaanpassage 90 1 e verdieping, kamer AANWEZIG Commissie: Michel (voorzitter), Bloks, Galema, Molenaar, Diederen, Ruitenbeek, Van Oort Secretariaat: Pronk, Van der Klauw (verslag), Pennock (gedeeltelijk), Van den Berg (gedeeltelijk), Verhagen (gedeeltelijk) Bureau Monumenten: Knibbeler (gedeeltelijk), Koudijs (gedeeltelijk) 5 PLANNEN (openbaar) 15:40 16: Groene Hilledijk 315, Feijenoord (2 e behandeling) (30 min) 15:40 Toelichting op restauratiekader Zuiderziekenhuis toelichting/opdracht: Rutger Polderman / Paul Meurs (supervisor) Martijn de Bok (BOEI) OLO (conceptaanvraag) 5.2 Mathenesserlaan 321, Delfshaven (1 e behandeling) (20 min) 16:10 Transformatie Albedacollege naar woningen ontwerp/opdracht: Dennis Hofman (Bos Hofman architecten) OLO (conceptaanvraag) 5.3 Delftsestraat 31, Centrum (10 min) 16:30 Advies op voorgenomen aanwijzing tot rijksmonument voorm. stationspostgebouw Denise Güth (Bureau Monumenten) 5.4 Hogedijk 2, Pernis (10 min) 16:40 Verzoek tot afvoeren van de gemeentelijke monumentenlijst Denise Güth (Bureau Monumenten

2 PLANNEN (openbaar) 6.1 Groene Hilledijk 315, Feijenoord (2 e behandeling) 15:40 toelichting/opdracht: Toelichting op restauratiekader Zuiderziekenhuis Rutger Polderman / Paul Meurs (supervisor) Martijn de Bok (BOEI) OLO (conceptaanvraag) Joris Molenaar trekt zich in verband met betrokkenheid bij dit plan terug uit de commissie Toetsingskader De commissie voor Welstand en Monumenten heeft het restauratiekader beoordeeld binnen de lopende conceptaanvraag voor de herbestemming van het ziekenhuiscomplex. Het conceptplan wordt getoetst aan redelijke eisen van welstand op basis van de Welstandsnota Rotterdam. (grondslag: Bouwverordening Rotterdam artikel 9.1 en artikel 10 van het reglement van orde) Omschrijving van het plan Tijdens de vergadering van de commissie wordt het restauratiekader voor het Zuiderziekenhuis toegelicht door de opdrachtgever, architectuurhistoricus en supervisor. Het restauratiekader vormt de basis voor de verschillende plannen voor de herbestemming van het ziekenhuiscomplex. In het restauratiekader zijn uitgangspunten geformuleerd over de omgang met het gebouw en haar karakteristieke waarden. Tevens is een supervisor aangesteld om de samenhang tussen de ontwerpopgaven van de verschillende gebouwdelen te bewaken. Daarbij is nadrukkelijk omschreven dat niet alles eender moet gebeuren maar dat in lijn van de familieverbanden uit de bouwtijd doorgewerkt zal worden zowel bij de restauratieve werkzaamheden, de inrichting van de buitenruimte en het toevoegen van nieuwe elementen bouwdelen of gebouwen. Daarbij wordt genoemd dat het in hoofdzaak het exterieur, de buitenruimtes van de gebouwdelen, het binnenplein van het monumentale ensemble en de samenhang van al deze onderdelen betreft. Elke aanvraag, dan wel conceptaanvraag zal door de supervisor worden voorzien van een schriftelijk advies, gericht aan de commissie. De plannen zullen door de architecten zelf worden gepresenteerd aan de commissie. Beleid (Welstandsnota Rotterdam) Gebiedstype: Tuindorpen Welstandsniveau: Regulier Relevante criteria Verschijningsvorm - Uitgangspunt voor bouwinitiatieven is de samenhang binnen de architectonische eenheid - Aan- en uitbouwen, dakkapellen, dakopbouwen en andere ingrepen aan het hoofdgebouw zijn in samenhang met de architectonische eenheid ontworpen. - Ingrepen aan de gevel, waaronder nieuwe balkons en luifels of winkelpuien, passen binnen de structuur, maat en schaal van het hoofdgebouw. - Bindende elementen binnen een gevelwand (dakvlak, gootlijn, ingangspartijen, schoorstenen, balkonstroken e.d.) blijven bij verbouw in stand of sluiten bij nieuwbouw aan op het bestaande. - Ritmerende elementen zoals voordeuren, vensters en schoorstenen zijn bij vervanging per architectonische eenheid gelijk of krijgen tenminste dezelfde vormentaal. - Entreegebieden van gebouwen, inclusief luifels en logo s, zijn uitnodigend en kwalitatief hoogwaardig vormgegeven. - Beganegrondgevels aan de openbare ruimte hebben een bij de situatie passende openheid. In woon-, winkel-, en kantoorgebieden zijn dichte (bergings-)gevels aan de straat ongewenst. - Gebouwde erfafscheidingen zijn onderdeel van de architectonische eenheid. - Het duidelijke onderscheid tussen privégroen en (groene) openbare ruimte blijft intact, voor zover mogelijk met behoud van de oorspronkelijke groene of gebouwde erfafscheidingen en voortuinen. Materiaal, kleur en detaillering - Kleuren zijn terughoudend en afgestemd op de omliggende bebouwing. - Materiaal, kleur en detaillering ondersteunen de verschijningsvorm op samenhangende wijze. - Detaillering is ambachtelijk en benadrukt het kleinschalige karakter van de bebouwing. - Materialen en detaillering zijn afgestemd op die van de oorspronkelijke bebouwing (vooral baksteen, hout en zink) en kwalitatief ten minste gelijkwaardig daaraan. - Materialen en detaillering worden zo gekozen dat veroudering en weersinvloeden geen negatieve gevolgen hebben voor het uiterlijk. - Erfafscheidingen zijn van hoogwaardig materiaal en worden zorgvuldig gedetailleerd. - Zonwerend glas of folie op glas verhinderen de visuele relatie tussen binnen en buiten niet. - Ventilatieroosters zijn niet zichtbaar of architectonisch ingepast in het gevelontwerp. 2

3 Reactie van de commissie op het restauratiekader, de beelden zoals toegelicht, en de nabespreking De commissie spreekt haar waardering uit over de zorgvuldige aanpak die is ingezet bij de herbestemming van het karakteristieke Zuiderziekenhuiscomplex. Het gepresenteerde restauratiekader wordt door de commissie ondersteund, echter geeft de commissie wel graag een aantal aanbevelingen en opmerkingen mee: - De rol van de supervisor: De commissie zou graag zien dat de rol van de supervisor verder gaat dan het exterieur. Vraagt de ingestoken restauratieve aanpak niet om minstens ook de publieke delen zoals entrees en trappenhuizen door de supervisor te laten beoordelen? - Nieuwe tijdslaag: De commissie ondersteunt de manier hoe voorgesteld wordt om te gaan met nieuwe toevoegingen, gebaseerd op de omvang en plek van de toevoeging. Echter ontbreekt in het restauratiekader een duidelijke leidraad met betrekking tot de vormgeving en architectuurtaal voor de mogelijke interventies op verschillende schaalniveaus. Hoe wordt voorkomen dat de nieuwe toevoegingen het karakteristieke complex overschaduwen of domineren? Hoe wordt de samenhang geborgd? Ontbreekt het hier niet aan aanvullende criteria of nadere omschrijvingen wat precies bedoeld wordt met de getoonde referentiebeelden? Alleen de beelden lijken te weinig houvast te bieden. Zeker omdat met verschillende architecten gewerkt gaat worden, lijkt dit niet te kunnen ontbreken. - Bouwhistorische onderzoeken en waarderingstekeningen: De commissie kan zich conformeren aan de opgestelde onderzoeken. Echter doet de commissie wel de aanbeveling om de waardenkaarten uit te breiden met geveltekeningen waarop de verschillende gevelonderdelen en de waarden ervan beter inzichtelijk worden. - Buitenruimte en binnenterrein: De commissie vraagt aandacht voor de inrichting van de buitenruimte (waaronder het binnenterrein), de rol van de supervisor acht zij hier van groot belang. Vooral met betrekking tot de samenhang van het geheel (publiek en privaat) en de gebieden buiten het perceel die het complex raken. Daarnaast raadt de commissie aan om ook voor de inrichting van de buitenruimtes passende referentieprojecten te zoeken en toe te voegen aan het restauratiekader. (Bijvoorbeeld het onlangs getransformeerde Militair Hospitaal in Antwerpen, genaamd t Groen Kwartier). - Poortgebouw: In het transformatiekader wordt aandacht gevraagd voor transparantie en behoud van doorzicht voor de onderdoorgang bij het poortgebouw. De commissie ondersteunt de opmerking met betrekking tot transparantie en doorzicht volledig en benadrukt de betekenis van de poort als transparante overgang van openbare ruimte naar 'instituut'. Een representatieve hoofdentree van de school zou op deze plek het meest voor de hand liggen en recht doen aan de oorspronkelijke situatie. Ze pleit daarbij voor een passend ontwerp. - Verbindingsbrug: De commissie geeft aan dat zij het spijtig vindt dat de verbindingsbrug verwijderd wordt. Is het echt niet mogelijk om deze unieke brug (tijdlaag) te behouden? Conclusie De commissie vraagt aandacht voor de bovengenoemde opmerkingen en vragen en geeft aan open te staan voor een nader gesprek over het transformatiekader en de rol van de supervisor. De commissie waardeert de zorgvuldige aanpak maar zou, ten gunste van het proces, graag een aantal zaken nader aangescherpt zien om ingewikkelde discussies en onduidelijkheden tijdens het proces zo veel mogelijk te voorkomen. 3

4 6.2 Mathenesserlaan 321, Delfshaven (1 e behandeling) (20 min) 16:10 ontwerp/opdracht: Transformatie Albedacollege naar woningen Dennis Hofman (Bos Hofman architecten) OLO (conceptaanvraag) Toetsingskader De commissie voor Welstand en Monumenten heeft de conceptaanvraag getoetst aan redelijke eisen van welstand op basis van de Welstandsnota Rotterdam. (grondslag: Bouwverordening Rotterdam artikel 9.1 en artikel 10 van het reglement van orde) Omschrijving van het plan Het is de bedoeling om het voormalige kantoorpand waar nu het Albedacollege in gevestigd is te transformeren naar een woongebouw. Het pand bevindt zich naast een rijksmonument en is gelegen in een beschermd stadsgezicht. Het pand zelf dateert uit 1967, eerste fase en de tweede fase uit 1969, ontworpen door Kraaijvanger. In het nieuwe gevelontwerp gaat het woningbouwkarakter spreken, de gevel wordt opgebouwd uit een combinatie van bruin gemêleerd metselwerk en lichte prefab betondelen. De fietsenstalling en bergingen zijn in de kelder gesitueerd. Parkeren wordt voorzien in de kelder en het binnenterrein. De kopse gevels worden voorgesteld in aluminium beplating, zo ook de dakopbouw. Beleid (Welstandsnota Rotterdam) Gebiedstype: Niet-planmatige uitbreidingen Welstandsniveau: Bijzondere welstand (beschermd stadsgezicht) Relevante criteria Ruimtelijke inpassing - Bouwinitiatieven houden de stedenbouwkundige structuur herkenbaar en verstoren deze niet. - Bouwinitiatieven (waaronder hoogbouw) zijn in maat en schaal afgestemd op de omliggende bebouwing en de stad als geheel. Verschijningsvorm - Het gevelontwerp is consequent en goed van verhouding, en qua indeling en plasticiteit afgestemd op de omliggende bebouwing. - Het gevelontwerp kent een driedeling (basement, middendeel, gevelbeëindiging) en wordt gekenmerkt door een verwevenheid van verticaal (ramen) en horizontaal (lijstwerk, linten, kroonlijsten etc.). - Straathoeken worden architectonisch verbijzonderd (afgeschuinde hoek, afwijkende vormgeving, e.d.). - Ingrepen aan de gevel, waaronder nieuwe balkons en luifels of winkelpuien, passen binnen de structuur, maat en schaal van het hoofdgebouw. - In- en uitspringende delen van de gevel (balkons, erkers en loggia s) blijven ondergeschikt aan de hoofdmassa. - Entreegebieden van gebouwen, inclusief luifels en logo s, zijn uitnodigend en kwalitatief hoogwaardig vormgegeven. - Beganegrondgevels aan de openbare ruimte hebben een bij de situatie passende openheid. In woon-, winkel-, en kantoorgebieden zijn dichte (bergings-)gevels aan de straat ongewenst. Materiaal, kleur en detaillering - Kleuren zijn terughoudend en afgestemd op de omliggende bebouwing. - Materiaal, kleur en detaillering ondersteunen de verschijningsvorm op samenhangende wijze. - Detaillering ondersteunt de verwevenheid van verticaal en horizontaal in het gevelbeeld. - Materialen en detaillering zijn afgestemd op die van de oorspronkelijke bebouwing en kwalitatief ten minste gelijkwaardig daaraan. - Materialen en detaillering worden zo gekozen dat veroudering en weersinvloeden geen negatieve gevolgen hebben voor het uiterlijk. - In woon-, kantoor- en winkelgebieden zijn detaillering en materiaalgebruik van de beganegrondgevel aan de straatzijde (met name rond de entree) van hoge kwaliteit (rijker en expressiever). - Zonwerend glas of folie op glas verhinderen de visuele relatie tussen binnen en buiten niet. - Ventilatieroosters zijn niet zichtbaar of architectonisch ingepast in het gevelontwerp. Reactie van de commissie op de ingediende conceptaanvraag, de beelden zoals toegelicht, en de nabespreking De commissie waardeert de zorgvuldigheid waarmee het plan tot stand is gekomen, echter meent zij dat dit afwijkende gebouw, met een veel grotere schaal dan de omliggende bebouwing, om een andere ontwerpaanpak vraagt. De schaal die nu gebruikt is voor het gevelontwerp is te klein voor het grote gebouw. Daarbij wordt als voorbeeld de plint genoemd die nu erg gedrukt is. De commissie verwijst naar grotere panden aan de Mathenesserlaan die allen een royale, genereuze begane grond hebben die past bij de schaal van het gebouw. De hoge borstwering op de begane grond maakt de eerste laag nog minder hoog dan in de bestaande situatie. Ook komt dit door de kleine raamopeningen en de programmering van de begane grond met woningterrassen. Het in de rooilijn 4

5 van de gevelwand, onderdeel van het beschermd stadsgezicht Heemraadssingel-Mathenesserlaan, plaatsen is niet vanzelfsprekend gezien de grote schaal van het gebouw. De commissie pleit ervoor om het gebouw als uitgangspunt voor het ontwerp te nemen en niet de kleine schaal van de omringende, afzonderlijke woningen. In het voorliggende ontwerp wordt de kleine schaal juist benadrukt door de verspringende balkons en ramen aan de zijde van de Mathenesserlaan. Ook een bij de schaal passende gevelbeeindiging wordt nog gemist.tezamen met de gedrukte plint kan die er voor zorgen dat de klassieke driedeling, waarom gevraagd wordt in de criteria, overtuigend wordt. De commissie vraagt de architect een stap terug te doen en tot een ontwerp te komen dat past bij de grote schaal van het gebouw en de schaalsprong in de omgeving. Verder wordt ook aandacht gevraagd voor de afwerking van de kopgevels. Het gebouw vraagt om een alzijdige aanpak, met de nu gepresenteerde voorstellen is hiervan geen sprake. Door de grote maat van het gebouw zijn de kopgevels vanuit het beschermd stadsgezicht zeer goed zichtbaar waardoor een alzijdige aanpak des te belangrijker is op deze prominente plek in de stad. Conclusie De commissie vraagt aandacht voor de bovengenoemde opmerkingen en vragen. Zij ziet de architect graag in een volgende vergadering terug met een plan dat hier antwoord op geeft. Op een definitieve aanvraag overeenkomstig het nu voorliggende plan zal vooralsnog geen positief advies aan het bestuur afgegeven kunnen worden. 5

6 6.3 Delftsestraat 31, Centrum (10 min) 16:30 Advies op voorgenomen aanwijzing tot rijksmonument voorm. stationspostgebouw Denise Güth (Bureau Monumenten) Reactie van de commissie op de aanwijzing van het stationspostgebouw tot rijksmonument De commissie heeft kennis genomen van de door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed vervaardigde toelichting op het totale aanwijzingsprogramma, de selectiecriteria en de uitgebreide inhoudelijke onderbouwing bij het voorstel. Zij ondersteunt de aanwijzing van stationspostgebouw (nu al een gemeentelijk monument) als rijksmonument van harte en kan zich vinden in de aan het gebouw toegekende cultuurhistorische-, architectuur- en kunsthistorische- en situationele en ensemblewaarden. De commissie doet daarbij de aanbeveling om het huurdersconvenant (interieur) dat bij de grootschalig renovatie en herbestemming in 2008 door de eigenaar is opgesteld te herzien en te updaten om zo dit unieke en waardevolle monument op een zo goed mogelijke manier in stand te houden. 6

7 6.4 Hogedijk 2, Pernis (gemeentelijk monument) 16:40 Verzoek tot afvoeren van de gemeentelijke monumentenlijst Denise Güth (Bureau Monumenten) Reactie van de commissie tot het afvoeren van de boerderij van de gemeentelijke monumentenlijst De commissie geeft aan het verzoek tot het afvoeren van het object van de gemeentelijke monumentenlijst niet te ondersteunen. Zij pleit voor een zorgvuldige herbouw van de historische boerderij, waarbij zo veel mogelijk gebruik wordt gemaakt van de nog gespaard gebleven materialen. De brand en het hierdoor verloren gaan van veel oorspronkelijk materiaal wordt zeer betreurd door de commissie. 7