Sociale kwestie v456. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 31 mei 2017 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Introductie Introductie Thema Probleemstelling Oriëntatie Hoofdvraag-deelvragen Eindtermen Eindproduct Werkwijzer Vooraf Voorkennis Stap1 Stap2 Stap3 Video Bronnen Begrippenlijst Examenvragen Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Introductie Introductie Integratie is de nieuwe Sociale Kwestie Het gaat over de vraag of wij een nieuwe samenleving kunnen bouwen dwars over die steeds grotere verscheidenheid in etniciteit, culturen en religies heen. Het is de nieuwe sociale kwestie van de komende decennia. En wij zullen de leiding moeten nemen. Fragment uit de speech van Wouter Bos, voormalig partijleider van de PvdA. Bron: Volkskrant Waarom zou Wouter Bos het integratie-vraagstuk de nieuwe sociale kwestie hebben genoemd? En waarom, denk je, vindt hij dat de PvdA de leiding moet nemen om de nieuwe sociale kwestie op te lossen? Thema Pagina 2

4 Tijdens de industriële revolutie verschenen overal in Europa grote fabrieken. De werkomstandigheden voor de arbeiders waren in de begintijd erbarmelijk. Kinderen werkten al op jonge leeftijd in de textielfabrieken. Vaak verdienden deze arbeiders net genoeg om hun gezinnen in leven te houden. Sociale wetgeving bestond in Nederland voor 1870 niet. Ook de huisvesting in de grote steden was slecht. Arbeidersgezinnen leefden samengepakt in kleine huizen en kamers. De sociale kwestie zoals deze situatie werd genoemd, werd een van de belangrijkste politieke vraagstukken in de tweede helft van de 19de eeuw. Probleemstelling Over de leef- en werkomstandigheden van arbeiders werd in de politiek fel gediscussieerd. De meningen over oorzaken en de rol van de overheid liepen behoorlijk uiteen. Conservatief-liberalen, links-liberalen, socialisten, protestanten en katholieken hadden ieder hun eigen visie op de sociale kwestie. Het is moeilijk om te zeggen welke partijen verantwoordelijk waren voor de oplossing van de sociale kwestie. Elke politieke stroming had haar eigen visie en leverde een bijdrage aan de oplossing van dit maatschappelijke probleem. Pagina 3

5 Veel van de politieke en maatschappelijke stromingen uit die tijd herken je nog altijd in hun hedendaagse opvolgers. Maar de tegenstellingen en scheidslijnen van nu lopen lang niet altijd parallel aan die van toen. Als eindproduct van deze opdracht schrijf je een artikel voor een opinietijdschrift waarin je de stelling verdedigt (of verwerpt) dat het integratievraagstuk de sociale kwestie van deze tijd is. Pagina 4

6 Oriëntatie Hoofdvraag-deelvragen Hoofdvraag: Is het integratievraagstuk de sociale kwestie van onze tijd? Deelvragen: Hoe ontstond de sociale kwestie? Wat waren de verschillende politieke standpunten over dit probleem? Welke rol speelde de wetgeving bij de aanpak van dit probleem? Hoe werd de sociale kwestie opgelost? Wat wordt verstaan onder het integratievraagstuk? Wat zijn de standpunten van de verschillende politieke partijen ten aanzien van het integratievraagstuk? Persoonlijke leervragen Wat wil je zelf te weten komen tijdens de behandeling van dit thema? Wat zijn jouw persoonlijke leerdoelen? Je kunt daarbij denken aan vragen als: Wat weet ik over mijn eigen voorouders en hun sociale positie tijdens de industriële revolutie? Het standpunt van welke politieke partij ten aanzien van het integratievraagstuk spreekt mij het meest aan? Eindtermen Pagina 5

7 Domein A: Historisch besef A4 Verandering en continuïteit A7 Oordelen Domein B: Oriëntatiekennis Voor tijdvak 8 gelden de volgende kenmerkende aspecten: Discussies over de sociale kwestie. De opkomst van emancipatiebewegingen. De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme. Kernbegrippen: Sociale verhoudingen Industriële samenleving Politieke stroming Liberalisme Socialisme Confessionalisme Communisme Nationalisme Sociaaldemocraten Emancipatiebeweging Sociale wetgeving Eindproduct Pagina 6

8 Je geeft antwoord op de hoofdvraag "Is het integratievraagstuk de sociale kwestie van onze tijd?". Dat doe je door een artikel te schrijven waarin je de stelling verdedigt of verwerpt dat het integratievraagstuk de sociale kwestie van deze tijd is. Beoordeling In je product laat je zien dat je kennis hebt van: De sociale kwestie tijdens de industriële revolutie. De belangrijkste standpunten van het socialisme, het confessionalisme en het liberalisme ten aanzien van sociale problemen zoals armoede. De rol van de overheid in de sociale kwestie. De wijze waarop de sociale kwestie werd opgelost. Het integratievraagstuk. Het standpunt van de verschillende politieke partijen ten aanzien van het integratievraagstuk. Pagina 7

9 Werkwijzer Vooraf Activiteiten Stap Groepsgrootte Activiteit Tijd Voorkennis Alleen Ophalen voorkennis. 0,5 uur Stap 1 Alleen Kennisbank 2e fase bestuderen + vragen beantwoorden. 1,5 uur Stap 2 Samen met een studiegenoot Doornemen van de bronnen en het beantwoorden van de deelvragen. 1,5 uur Stap 3 Alleen of samen Schrijven van het artikel. 2 uur Benodigdheden Geen bijzonderheden. Voorkennis Wat weet je nog over de? Maak de instaptoets. kn.nu/82n15 1 van 5 Wat gebeurde er in de tijd van de Industriële Revolutie met zieke of invalide werknemers? a. Ze kregen een kleine uitkering van de kerk. b. Ze kregen een kleine uitkering van hun gemeente. c. Ze kregen een kleine uitkering van hun werkgever. d. Ze werden afhankelijk van hun familie. 2 van 5 Kinderarbeid was in de tijd van de Industriële Revolutie normaal. Hoe oud was het jongste werkende kind dat de minister van Binnenlandse Zaken in 1867 in Nederland aantrof? Pagina 8

10 a. 4 jaar b. 5 jaar c. 6 jaar d. 7 jaar 3 van 5 Hoeveel procent van de kinderen ging rond 1867 niet naar school? a. 10 % b. 25 % c. 50 % d. 75 % 4 van 5 Hoeveel procent van de arbeiders was in diezelfde periode kind? a. 10 % b. 25 % c. 50 % d. 75 % 5 van 5 In de steden was er veel werkgelegenheid in de fabrieken, maar de arbeiders moesten in armoedige omstandigheden wonen. Welke redenering klopt? (meerdere antwoorden mogelijk) a. De steden waren niet berekend op de komst van zoveel arbeiders. b. Door de schaarste moesten de arbeiders veel huur betalen. c. Een goede betaalbare woning vinden was voor arbeiders praktisch onmogelijk. d. Veel arbeiders leefden in vochtige kelderwoningen of kleine kamers. De antwoorden op de vragen vind je in de volgende Kennisbank geschiedenis onderbouw: KB: Industriële revolutie Stap1 Pagina 9

11 Kennisbank Bestudeer uit de Kennisbank geschiedenis tweede fase de onderwerpen: KB: Tijdvak 8: Sociale Kwestie KB: Tijdvak 8: Emancipatie bewegingen KB: Tijdvak 8: Politieke-maatschappelijke stromingen Maak tijdens het bestuderen van de onderwerpen aantekeningen. Beantwoord na het bestuderen van de Kennisbankitems de volgende vragen. kn.nu/x16wj 1 van 10 Leg in je eigen woorden uit wat bedoeld wordt met: "Nederland was een nachtwakersstaat". 2 van 10 Het Kinderwetje van Van Houten uit 1874 verbiedt kinderarbeid voor kinderen jonger dan 12 jaar. Waarom zorgde deze wet voor maar weinig verbetering? Noem twee redenen. Pagina 10

12 3 van 10 Hoe heette de eerste socialistische partij van Nederland? a. ARP b. SDAP c. SDB d. PvdA 4 van 10 Rerum Novarum heette het geschrift van de hand van paus Leo XIII, toenmalig leider van de katholieke kerk, waarmee hij zich bemoeide met de sociale kwestie. Met welk(e) doel(en) schreef hij het Rerum Novarum? a. Streven naar een menswaardig bestaan in het hier en nu. b. Uit afkeer van het socialisme. c. Uit afkeer van uitbuiting. d. Verzet tegen het bestaande gezag. 5 van 10 In de 19de eeuw voelden verschillende groepen zich achtergesteld. Welke vier groepen roerden zich flink in die jaren? 6 van 10 Drie van de vier groepen die zich achtergesteld voelden, richtten een eigen politieke partij op. Geef aan welke groepen dat waren en wat de naam van hun (bekendste) politieke partij was. 7 van 10 De Schoolstrijd was een strijd om de gelijkstelling van bijzonder en openbaar onderwijs. Wanneer eindigde de schoolstrijd? Pagina 11

13 a b c d van 10 Leg in je eigen woorden uit in hoeverre de emancipatoire bewegingen hebben geleid tot de verzuiling in Nederland. 9 van 10 Leg in je eigen woorden uit wat we bedoelen met de term confessionalisme. 10 van 10 Wie werd gezien als de voorman van het liberalisme en wie als voorman van het socialisme? Geef behalve hun naam ook hun streven met één term aan. Stap2 Pagina 12

14 Bestudeer de websites onder het kopje 'Bronnen'. Gebruik de bronnen en de informatie uit de Kennisbank om antwoord te geven op de deelvragen. Maak een schema met daarin de standpunten van de politieke stromingen ten aanzien van de sociale kwestie. Maak ook een schema met daarin de huidige standpunten van de belangrijkste poltieke partijen ten aanzien van het integratievraagstuk. Bespreek nu samen de overeenkomsten en de verschillen tussen de sociale kwestie tijdens de Industriële Revolutie en het integratievraagstuk. Stap3 Wat vinden jullie: Is het integratievraagstuk de sociale kwestie van deze tijd? Geef zoveel mogelijk argumenten voor de stelling, maar ook zoveel mogelijk argumenten Pagina 13

15 tegen de stelling. Bepaal jullie eigen standpunt en verwerk jullie standpunt in een artkel. Probeer in het artikel ook tegenargumenten te weerleggen. Bekijk of jullie artikel voldoet aan de beoordelingscriteria. Pas het artikel eventueel nog iets aan. Tevreden? Laat het artikel beoordelen door je docent. Pagina 14

16 Video Op internet zijn er veel geschiedenisvideo's te vinden. De volgende video's van Joost van Oort passen bij deze opdracht. Video: Video: De Industriële Revolutie Video: Politieke-maatschappelijke stromingen Pagina 15

17 Bronnen Bekijk de volgende bronnen voor meer infromatie. Tijd van Burgers en Stoommachines Anno.nl - Tijd van Burgers en Stoommachines : Canon van het sociaal werk: De sociale quaestie Politiek en staatsinrichting Parlement en politiek : Geschiedenis alle partijen in Nederland op een rijtje De drie politieke stromingen. Portretten van Willem I, II en III (NRC) Moderne sociale kwestie Onderklasse is het probleem (NRC) Pagina 16

18 Begrippenlijst Sociale verhoudingen Verschillen, overeenkomsten en onderlinge betrekkingen tussen groepen in een samenleving. Met de sociale kwestie bedoelt men de slechte woon- en werkomstandigheden, vrouwen- en kinderarbeid, hongerlonen en massale werkloosheid die in de 19e eeuw het gevolg waren van de Industriële revolutie. Het wordt ook wel het arbeidersvraagstuk genoemd. Industriële samenleving In een industriële samenleving worden de meeste goederen in fabrieken gemaakt en wonen veel mensen in steden. Politieke stroming Denkrichting over hoe de samenwerking van mensen in staatsverband georganiseerd zou moeten worden. Sociale wetgeving Wetten om de zwakkeren in de samenleving te steunen. Liberalisme Het liberalisme is een stroming in de maatschappij die ontstond in de tweede helft van de negentiende eeuw. Het heeft als uitgangspunt de vrijheid van het individu. Dit betekent dat de overheid zo min mogelijk moet ingrijpen in de economie en het maatschappelijk leven. Socialisme Maatschappelijk systeem dat zich aan het eind Confessionalisme van de 19e eeuw ontwikkelde en dat Confessionalisme is een ideologie waarbij gebaseerd is op gelijkheid, sociale politieke partijen hun mening baseren op religie. rechtvaardigheid en solidariteit, met een eerlijke verdeling van macht en goederen en een sterke rol van de staat. Communisme Politieke stroming die is bedacht door Karl Marx ( ). Men streeft in een communistisch land naar een situatie waarin de productie- en consumptiemiddelen gemeenschappelijk eigendom van de burgers zijn. De productie wordt geleid door de staat. Dit zou een eind maken aan armoede en ongelijkheid. Sociaaldemocraten Gematigde socialisten. Zij willen gelijkheid in de maatschappij bereiken via het parlement en niet via een revolutie. Pagina 17 Nationalisme Sterke voorliefde voor het eigen volk en de eigen staat. Deze houding gaat vaak gepaard met een afkeer van of minachting voor andere volkeren. Emancipatiebeweging Maatschappelijke groepering die streeft naar gelijkberechtiging op een bepaald gebied.

19 Pagina 18

20 Examenvragen Examenvragen - VWO Op deze pagina vind je een aantal examenvragen uit examens van vorige jaren. De vragen sluiten zo goed mogelijk aan bij de opdracht die je net hebt afgerond. Maak bij het beantwoorden ook gebruik van hetgeen je al eerder geleerd hebt. Als je de vraag niet kunt beantwoorden, probeer het dan later opnieuw. Nadat je een vraag beantwoord hebt, kun je de vraag zelf nakijken en je score aangeven. VWO Opgave 11 VWO Opgave 17 VWO Opgave 16 Pagina 19

21 Over dit lesmateriaal Colofon De opdracht 'De sociale kwestie' is ontwikkeld door auteurs en medewerkers van StudioVO in opdracht van Stichting VO-content. Fair Use In de Stercollecties van VO-content wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use. Meer informatie: Fair use Vragen Mocht u vragen/opmerkingen hebben, neem dan contact op via de helpdesk van VO-content. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 31 mei 2017 om 16:03 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VWO 6; VWO 4; VWO 5; Leerinhoud en doelen Geschiedenis; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Trefwoorden arrangeerbare, leerlijn Pagina 20