Schoordijk Instituut Centrimi voor wetgevingsvraagstukken. Mensen met macht

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Schoordijk Instituut Centrimi voor wetgevingsvraagstukken. Mensen met macht"

Emmanuel van der Woude
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Schoordijk Instituut Centrimi voor wetgevingsvraagstukken Mensen met macht Rechtsstatelijkheid ah organisatiedeugd voor maatschappelijke organisaties Caroline Raat Boom Juridische uìtgevers Den Haag 2007

2 Inhoud Hoofdstuk 1 Verhalen over macht 1 Inleiding Een praktijk van woonruimteverdeling Macht in de praktijk 4 2 Privaat of publiek, privaat en publiek Een kwestie van etiketten plakken Het etiket privaat Het etiket publiek Hoe privaat is privaat? Privaat is soms publiek 12 3 Juridische literatuur over het onderscheid tussen publiek en privaat Inleiding De magische lijn Voorbij de grenzen Maatschappelijk organisatierecht 18 4 Het onderzoek Het normatieve uitgangspunt De onderzoeksvraag 23 5 Rechtsstatelijkheid van maatschappelijke organisaties Enkele definitiekwesties Inperking van het onderzoek Pian van behandeling 27 Deel I 29 Hoofdstuk 2 Praktijken en verhalen 1 Op zoek naar een rechtsstatelijke voedingsbodem Inleiding Doelstelling van het empirisch onderzoek Het onderzoek van Selznick 33 VII

3 Mensen met macht 2 Street-level medewerkers Street-level bureaucratieèn en medewerkers Doelen De relatie met de klant Favoritisme Morele regels 37 3 Onderzoek naar ambtelijke regeltoepassing Onderzoek naar "stijlen van regeltoepassing" De regels van het huis Street-level leiderschap 41 4 Discoursanalyse als methode De werkelijkheid is anders Achtergronden van discoursanalyse Praktijken en het discours 46 5 Story-telling Narratieve analyse De inhoudelijke analyse van verhalen Tekstuele analyse Inhoudelijke verhaalsanalyse Zoeken naar rechtsstatelijkheid 58 6 Het interview Leren van vreemden Het verzamelen van verhalen Leeswijzer 60 Hoofdstuk 3 Temperantia et Vigilantia 1 Algemeen 61 2 Het verhaal van meneer Nieuwland Karin: halverwege het socialisatieproces Laura: de boodschap gelnternaliseerd Nico: man met een missie 66 Vili

4 Inhoud 3 De medewerkers Achtergrond Nico Een verhaal over kruiwagenrjes 70 4 De gemeente De rol van de gemeente De luxe urgente Waar is de wet? De gemeente deugt niet 78 5 De relatie met de klant De eigen verantwoordelijkheid van de klant Kennis, macht en onmacht Menselijkheid, klantgerichtheid en rechtvaardigheid 83 6 De organisatie Taak en werkwijze De visie Commercieel of sociaal 88 7 Omgaan met de regels Juridische regels voor de woonruimteverdeling De informatie aan de klant Onvrede over de bestaande regels De weigerachtige echtgenoot Een harmonieuze scheiding De regels kloppen niet 95 8 Werkinstructies en ongeschreven regels Eigen regels Bescheidenheid sieri de mens De Haagse urgente De meeste klanten zijn niet leuk 101 IX

5 Mensen met macht Hoofdstuk 4 Prudentia et ) usti ti a 1 Inleiding De medewerkers Achtergrond De afdeling Woondiensten De motivane van de medewerkers De organisatie Het imago van de organisatie Interne contacten De identiteit van de organisatie De spanning tussen commercieel en sociaal De tennissende directeur De regels Juridische regels met betrekking tot woonruimteverdeling Passendheid Regels over urgentie Tweede-kansbeleid en beleid voor drugsoverlast Ervaringen met het systeem en de regels Voor-en nadelen van het nieuwe systeem De kenbaarheid van de regels en de procedure De toegankelijkheid van het systeem voor ouderen Actìeve benadering van cliénten Achter de gordijntjes De toewijzing Opvattingen over de klant en de taak Schriftelijke informatie De klant De lastige kinderen Menselijkheid en rechtvaardigheid De ex-collega De beschaafde zwerver Verantwoordelijkheid en macht Eigen normen De vakantieganger 136

6 Inhoud Urgentie Beschrijving van de werkzaamheden Uitleg van de procedure Het omgaan met een dubbelrol Omgaan met de mondige urgente De kritische urgenten 142 Hoofdstuk 5 Twee organisaties, twee werelden 1 Algemeen Inleiding De gebruikte methode Temperantia et Vigilantia Meneer Nieuwland Leren onder leiding De visie van de organisatie Eigen verantwoordelijkheid als norm en mythe Een gesloten praktijk Rechtsstatelijkheid van Temperantia Legaliteit Responsiviteit Rechtsstatelijke waarden Prudentia et Justitia Los zand Vrijheid en verantwoordelijkheid Verschillen en overeenkomsten Een open praktijk Rechtsstatelijkheid van Prudentia Legaliteit Responsiviteit Rechtsstatelijke waarden Twee werelden vergeleken Temperantia en Prudentia Legaliteit en responsiviteit Rechtsstatelijke waarden Toepasbaarheid van Lipsky's theorie 175 xi

7 Mensen met macht 7 Naar een algemene theorie Een gedachte-experiment Verantwoordelijkheid en hulpvaardigheid als basisartitudes Attitude, cultuur en rechtsstaat 179 Deel Hoofdstuk 6 Rechtsstaat, macht en verantwoordelijkheid 1 Rechtsstaat of rechtsstatelijkheid Rechtsstaat als een beperking Externe naleving van normen Legalisme De gevolgen van legalisme Rechtsstatelijkheid als ideaal voor organisaties Recht als geinternaliseerde norm De rechtsstaat als staatsrecht De ideale overheid Uitbreiding van het rechtsstaatbegrip Zoeken naar een juridische vormgeving De rechtsstaat als rechtsorde Horizontale werking van grondrechten De juridische en de socìologische rechtsstaat Rechtsstaat en zelfbinding Wie bindt wie? Juridische zelfbinding: alleen de staat Een historiserende benadering van zelfbinding Alleen juridische zelfbinding? De rechtsstaat als ethisch concept Vier stappen van macht naar recht Rechtsstatelijkheid als organisatiedeugd Organisatie en deugdethiek De verantwoordelijke organisatie Verantwoordelijkheid en rechtsstaat 213 XII

8 Inhoud Cultuur en attitude De relatie met het praktijkbegrip Organisatiecultuur Attitude: de rechtsstaat op individueel niveau Tussen cultuur en attitude 218 Hoofdstuk 7 Willekeur en verantwoordelijkheid 1 Inleiding Willekeur Inleiding Willekeur in het bestuursrecht Het niet-juridische willekeurbegrip Willekeur als centraal begrip in de rechtsstaatgedachte Twee vormen van willekeur Inleiding Bureaucratische willekeur Willekeur pur sang Responsiviteit Inleiding Responsiviteit in het recht Andere bronnen voor responsiviteit De dienende overheid Bureaucratische waarden Inleiding Professionaliteit en organisatievorm Recht en rechtsbeginselen Rechtsbeginselen als kwaliteitsmaatstaven Rechtsbeginselen als ethische norm Rechtsstatelijkheid als evenwichtskunst 251 XIII

9 Mensen met macht Hoofdstuk 8 Van macht naar verantwoordelijkheid 1 Inleiding Organisatie en leiding: onlosmakelijk verbonden De verantwoordelijkheid van de organisatie Een ontspoorde cultuur De verantwoordelijkheid van de leiding De folie à deux Naar rechtsstatelijkheid als organisatiedeugd Ideaal en realiteit Van management naar govemment Openheid van organisaties Leren Kwaliteit De individuele medewerker De verantwoordelijkheid van de medewerker(s) Institutioneel burgerschap Loyaliteit De mogelijkheden van de medewerkers Externe belnvloeding De verantwoordelijkheid van de overheid en de klant De rechtsstaat Nederland Wetgeving Clièntenparticipatie Tot slot 293 Literatuur 295 Register 311 XIV

Vergelijkbare documenten

1 Inleiding EEN PRAKTIJK VAN WOONRUIMTEVERDELING Macht in de praktijk 4

1 Inleiding EEN PRAKTIJK VAN WOONRUIMTEVERDELING Macht in de praktijk 4 Hoofdstuk 1 Verhalen over macht 1 Inleiding 1 1.1 EEN PRAKTIJK VAN WOONRUIMTEVERDELING 1 1.2 Macht in de praktijk 4 2 Privaat of publiek, privaat en publiek 6 2.1 Een kwestie van etiketten plakken 6 2.2