INHOUD VII. Intersentia

Transcriptie

1 INHOUD De gespannen verhouding tussen artikel 1134 BW en de sociaalrechtelijke finaliteit inleidende beschouwingen Marc Rigaux gewoon hoogleraar, Onderzoeksgroep Sociaal Recht, Universiteit Antwerpen, assessor bij de Raad van State 1 1. Probleemstelling 1 2. De arbeid als productiefactor in een vrije markteconomie De ondergeschiktheid van de inbreng van arbeid aan de inbreng van kapitaal in het productieproces De vrije arbeidsmarkt en de (vrije) sociale concurrentie 5 3. Het (burgerlijk) recht als factor van institutionalisering van de marktverhoudingen Vrijheid van ondernemen en vrijheid van arbeid De pijlers van de burgerlijke rechtsordening Het contract als instrument tot regeling van de maatschappelijke verhoudingen en van de marktverhoudingen 7 4. Een conceptie van de (contract)vrijheid wars van de economische en (dus) van de machtsverhoudingen De negatie van de machtsverhoudingen De gevolgen voor de werking van de vrije arbeidsmarkt: een niet gecorrigeerde sociale concurrentie 9 5. De demarche van de sociale wetgever: het onderkennen en bijsturen van de gevolgen van de economische ongelijkheid De potentiële juridische technieken om de bijsturing te realiseren De inhoudelijke beperkingen aan de arbeidsovereenkomst door dwingende wetsbepalingen Het primaat van de collectieve contractvrijheid Het bestaan van een arbeidsovereenkomst: toegangsdrempel tot de arbeids- en sociale wetgeving De Arbeidsrelatiewet: negatie van de uitgangspunten van het sociaal recht? De Arbeidsrelatiewet, exponent van een groeiende liberalisering van de arbeidsmarkt De Arbeidsrelatiewet, de negatie van de uitgangspunten van de sociale wetgever? 19 VII

2 Rechts(on)zekerheid omtrent (schijn)zelfstandigheid Basisprincipes van de Arbeidsrelatiewet: herkomst en kritische analyse Kim Van den Langenbergh doctor-assistent, Onderzoeksgroep Sociaal Recht, Universiteit Antwerpen Inleiding Werking van de wet in de tijd Opzet Toepassingsgebied Principes Algemene en specifieke criteria Algemene criteria Specifieke criteria Tenslotte Commissie tot regeling van de arbeidsrelatie Het preventieve luik: de sociale ruling De rulingprocedure De beslissing Gunstregeling in geval van herkwalificatie Besluit 59 De arbeidsrelatiewet ingebed in de programmawet: een kwestie van wetgevingsbeleid? Patricia Popelier hoogleraar, Onderzoeksgroep Staats- en bestuursrecht, Universiteit Antwerpen (UALS) Inleiding De Arbeidsrelatiewet als het resultaat van een ontbrekend wetgevingsbeleid Een ideaal wetgevingsproces De praktijk: (g)een federaal wetgevingsbeleid Concreet: de Arbeidsrelatiewet Ex post evaluatie zonder ex ante evaluatie? De evaluatiebepaling Wat wil men evalueren? Wanneer wil men evalueren? Wie zal evalueren? Hoe zal men evalueren? De Arbeidsrelatiewet ingebed in een programmawet Het fenomeen van programmawetten Het beleid: vergeefse inspanningen om programmawetten in te dijken 83 VIII

3 Inhoud 3.3. Concreet: de Arbeidsrelatiewet en de programmawet van 27 december Conclusie 89 De Arbeidsrelatiewet: continuering van de cassatierechtspraak? Anne Van Regenmortel hoogleraar, Universiteit Antwerpen en hoofddocent, Vrije Universiteit Brussel, advocaat aan de balie te Antwerpen Algemene situering van de cassatierechtspraak Betekenis van de wilsautonomie en de door partijen overeengekomen kwalificatie bij de beoordeling van de arbeidsrelatie Krachtlijnen van de cassatierechtspraak Kwalificatie van de partijen als uitgangspunt, zonder dat een geschrift wordt vereist Kwalificatieleer geënt op respect voor de wilsautonomie en de toepassing van de algemene principes inzake bewijslast Kwalificatieleer enkel toepasselijk bij afwezigheid van een tegen deze kwalificatie ingaand wettelijk vermoeden Kwalificatieleer blijft toepasselijk, zelfs bij opgedrongen kwalificatie Wijziging van statuut is toegelaten, indien deze wijziging zich in de feiten laat gevoelen Doorwerking van deze krachtlijnen in de nieuwe Arbeidsrelatiewet Betekenis van de wilsautonomie in de nieuwe Arbeidsrelatiewet De nieuwe Arbeidsrelatiewet getoetst aan de krachtlijnen van de cassatierechtspraak Kwalificatie van de partijen als uitgangspunt, zonder dat een geschrift wordt vereist Kwalificatieleer geënt op respect voor de wilsautonomie en de toepassing van de algemene principes inzake bewijslast Kwalificatieleer enkel toepasselijk bij afwezigheid van een tegen deze kwalificatie ingaand wettelijk vermoeden Kwalificatieleer blijft toepasselijk, zelfs bij opgedrongen kwalificatie Wijziging van statuut is toegelaten, indien deze wijziging zich in de feiten laat gevoelen Invulling van het begrip band van ondergeschiktheid Krachtlijnen van de cassatierechtspraak 123 IX

4 Rechts(on)zekerheid omtrent (schijn)zelfstandigheid 3.2. Doorwerking van deze krachtlijnen in de nieuwe Arbeidsrelatiewet Slotbedenking 141 De normatieve afdeling van de Commissie ter regeling van de arbeidsrelatie: het organisatorische kader Patrick Humblet hoogleraar, Vakgroep Sociaal Recht, Universiteit Gent m.m.v. Thomas Martens, advocaat Laga, aan de balie te Kortrijk Opdracht Samenstelling Werking Taken Hoe wordt een zaak aanhangig gemaakt? Adviesprocedure Het concept Uitleiding 157 De normatieve afdeling van de Commissie ter regeling van de arbeidsrelatie: een e en niet-evidente evidente zoektocht naar specifieke criteria Jan Buelens onderzoeker sociaal recht, Universiteit Antwerpen advocaat aan de balie te Antwerpen Inleiding Opname in de Arbeidsrelatiewet Plaats in de Arbeidsrelatiewet Recapitulatie van de cascade Hiërarchie of diversiteit? De uitwerking van de specifieke criteria Fundamentele bedenkingen Alternatieven PC 124 (bouwsector) PC 118 (voedingssector) Besluit 175 De e gevolgen van de herkwalificatie Daniël Cuypers gewoon hoogleraar, Universiteit Antwerpen Inleiding Het onderscheid tussen werknemers en zelfstandigen Het belang en de aanleiding van de herkwalificatie 181 X

5 Inhoud 3.1. Definitie van herkwalificatie De aanleiding tot de herkwalificatie De impact van de Arbeidsrelatiewet Subjectief recht van de werknemer De omvang van het subjectief recht Eventuele aansprakelijkheid wegens foutieve kwalificatie Toepassing van de Wet Handvest Sociaal Verzekerde en de Wet Motivering Bestuurshandelingen Arbeidsrechtelijke gevolgen van de herkwalificatie Algemeen: impact van de Arbeidsrelatiewet Herkwalificatie van zelfstandige naar werknemer Herkwalificatie van werknemer naar zelfstandige Gevolgen inzake de bijdragen Er werden geen bijdragen betaald De herkwalificatie van zelfstandige tot werknemer Terugvordering van de bijdragen als zelfstandige Schuldenaar en schuldeiser Overeenkomst Omvang van de terugvordering en verjaringstermijn Bijdragen te betalen als werknemer Schuldeiser en schuldenaar Omvang Verjaringstermijn Herkwalificatie van werknemer tot zelfstandige De sociale amnestie van de Arbeidsrelatiewet De sociale amnestie Eerste hypothese: regularisatieperiode na wet of KB Tweede hypothese: na uitspraak van de rulingscommissie Derde hypothese: start van de activiteit Nog beperking: niet van toepassing indien geen beslissing van rulingcommissie mogelijk Inhoud van de amnestie Herkwalificatie van zelfstandige naar werknemer Bij herkwalificatie van werknemer naar zelfstandige Herkwalificatie na herkwalificatie Gevolgen inzake prestaties Algemeen Beroepsziekten Arbeidsongevallen Ziekte- en invaliditeitsverzekering 223 XI

6 Rechts(on)zekerheid omtrent (schijn)zelfstandigheid 9.5. Werkloosheidsverzekering Pensioenen Gezinsbijslagen Conclusie 226 XII