Beginselen van het Nederlands Staatsrecht

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Beginselen van het Nederlands Staatsrecht"

Frieda van Dijk
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Prof.mr. A.D. Belinfante Mr. J.L. de Reede Beginselen van het Nederlands Staatsrecht druk Samsom H.D. Tjeenk Willink Alphen aan den Rijn 1997

2 VOORWOORD II AFKORTINGEN 13 I INLEIDING Benadering van het begrip Staat Verdeling van de Staatsmacht over verschillende Organen Grondregels van een staatsorganisatie Vormen van inspraak en referendum Historisch-systematische methode 2g II DE BRONNEN VAN HET STAATSRECHT Bronnen van het Staatsrecht Geschiedenis van de Grondwet Betekenis van de Grondwet voor het Staatsrecht Inhoud en systeem van de Grondwet Ongeschreven Staatsrecht Verdere bronnen van Staatsrecht Staatsrechtelijke band met de Nederlandse Antillen en Aruba De betekenis van internationaal recht voor het Staatsrecht De Europese Unie 43 III DE WERKING VAN HET STAATSRECHT Territoriale en personele werking 4g 2. Het grondgebied Betekenis van het Nederlanderschap Vreemdelingen Regeling Nederlanderschap JJ IV DE REGERING 5g 1. Inleiding 5g 2. De regering, een samengesteld orgaan 5g

3 De Koning 6i De troonopvolging 62 Regentschap en voogdij 64 De inhuldiging en de Raad van State als waarnemer van het koninklijk gezag 64 Ministers 65 De ministerraad 66 De Minister-President 70 Staatssecretarissen 70 V DE STATEN-GENERAAL Twee-kamerstelsel Tweede Kamer: samenstelling, onafhankelijkheid Tweede Kamer: verkiesbaarheid Tweede Kamer: actief kiesrecht Algemeen kiesrecht Kiesstelsels Eerste Kamer Incompatibiliteiten &/ VI RAAD VAN STATE, ALGEMENE REKENKAMER EN VASTE COLLEGES VAN ADVIES Raad van State Bevoegdheden van de Raad van State Werkwijze van de Raad van State De Algemene Rekenkamer Vaste Colleges van advies go VII DE VERHOUDING VAN PARLEMENT, MINISTERS EN KONING Inleiding g2 2. Het absolute koningschap. Ontwikkeling in Engeland g3 3. Ontwikkeling in Nederland Strafrechtelijke ministeriele verantwoordelijkheid g6 5. De politieke ministeriele verantwoordelijkheid en het parlementaire stelsel g8 6. Koning en ministers gg 7. Regering en Staten-Generaal De kabinetsformatie De effectuering van de parlementaire invloed Het vragenrecht en openbare hoorzittingen Demotie Het recht van enquete 109

4 13. Overleg tussen regering en parlement Motie van wantrouwen Kamerontbinding Kamerontbinding en parlementair overwicht 115 VIII DE FUNCTIE VAN DE STAATSORGANEN 116 (I. Wetgeving) 1. Organen en functie De wetgever Het legaliteitsbeginsel De totstandkoming van de wet. Interne voorbereiding door de regering Voorbereidend onderzoek door de Tweede Kamer J22 6. Openbare behandeling. Amendementen Behandeling in de Eerste Kamer Bekrachtiging door de Koning Referendum Initiatief-ontwerp Bekendmaking en inwerkingtreding van de wetten Gedecentraliseerde wetgeving Gedelegeerde wetgeving Delegatie aan de Kroon, algemene maatregelen van bestuur Delegatie aan de minister, ministeriele regeling Controle van het parlement op gedelegeerde wetgeving Beleidsregels Noodrecht 138 IX DE FUNCTIE VAN DE STAATSORGANEN 140 (II. Bestuur: Algemeen) 1. Het bestuur De organisatie van het bestuur Parlementaire controle op het beleid Het bestuursapparaat Gedeconcentreerd en gedecentraliseerd bestuur Territoriale en functionele decentralisatie De typische bestuursdaden: de beschikking en het plan Openbaarheid van bestuur 151 X DE FUNCTIE VAN DE STAATSORGANEN 154 (III. Bestuur: Enkele speciale onderwerpen) 1. Speciale regelingen in Grondwet voor bestuur financien, buitenlands beleid en defensie Het bestuur der financien 154

5 3. Het bestuur der buitenlandse betrekkingen Het bestuur der defensie Bestuur in oorlogstijd en bij zeer einstige binnenlandse spanningen 165 XI DE FUNCTIE VAN DE STAATSORGANEN 168 (IV. De rechtspraak) 1. Strafrechtspraak Burgerlijke rechtspraak Administratieve rechtspraak De rechterlijke macht Waarborgen van onafhankelijkheid De Hoge Raad der Nederlanden Het begrip rechterlijke macht Controle van de rechter op de wetgeving Controle op de rechter 177 XII RECHTSBESCHERMINGTEGENDEOVERHEID Inleiding Het oude stelsel van administratieve rechtspraak: de Wet-Arob Het oude Kroonberoep en de Tijdelijke wet Kroongeschillen De herziening van de rechterlijke organisatie Het begrip 'besluit' Bezwaar, en beroep op de rechtbank Het hoger beroep De Afdeling bestuursrechtspraak als eerste en enige instantie Controle van de burgerlijke rechter op handelingen van de overheid De Nationale ombudsman 204 XIII DECENTRALISATIE 207 (I. Algemeen) 1. Het beginsel der decentralisatie Twee vormen van decentralisatie: autonomie en medebewind Toezicht van hogere lichamen Goedkeuring Vernietiging Voorziening bij verwaarlozing Coexistentie van wetten en verordeningen Financiele verhouding 215

6 XIV DECENTRALISATIE 218 (II. Provincie, gemeente, waterschap, p.b.o.) I. De provincie 1. Oorsprong Provinciale Organen Provinciale staten Gedeputeerde staten De commissaris van de Koning De provinciale verordening Toezicht 225 II. De gemeente 8. De gemeentelijke indeling De organen van de gemeente De gemeenteraad Het College van burgemeester en wethouders De burgemeester Verantwoordingsplicht van College van burgemeester en wethouders en van de burgemeester De gemeentelijke verordening Hoger toezicht; goedkeuring Hoger toezicht; veraietiging door de regering Samenwerking van gemeenten 241 III. Waterschappen 18. Taak en bevoegdheid van de waterschappen 242 TV. De publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie 19. Oorsprong en begrip van de bedrijfsorganisatie De Sociaal-Economische Raad De produktschappen en bedrijfschappen Trage uitbouw van de p.b.o. 247 XV DE GRUNDRECHTEN Begrip en ontstaan der grondrechten Klassieke en sociale grondrechten Internationale regeling van grondrechten Waarom grondrechten in de Grondwet, naast verdragen? Systematiek van de Grondwet inzake grondrechten Horizontale werking van grondrechten 25g 7. Beperking van grondrechten Bespreking van afzonderlijke grondrechten De overige grondrechten: sociale grondrechten 2g2

7 io Inhoud XVI HERZIENING VAN DE GRONDWET 2g4 1. Procedure van grondwetsherziening 2g4 2. Grondwettelijk overgangsrecht 2gg XVIIDESTRUCTUURVANHETKONINKRUK Inleiding Het ontstaan van het Koninkrijk Grondslagen van het Statuut De organen van het Koninkrijk De rijkswetgeving Verdragen Samenwerking Toetsingsrecht door de rechter Wijziging van het Statuut 30g REGISTER VAN ARTIKELEN VAN DE GRONDWET 311 ZAKENREGISTER 314

Vergelijkbare documenten

INHOUD. Verkort aangehaalde literatuur. Afkortingen EERSTE BOEK INLEIDING De aanvang van de westerse staatsleer 3

INHOUD. Verkort aangehaalde literatuur. Afkortingen EERSTE BOEK INLEIDING De aanvang van de westerse staatsleer 3 Verkort aangehaalde literatuur Afkortingen XV XIX EERSTE BOEK INLEIDING 1 Afdeling I Van staatsleer tot staatstheorie 3 1. De aanvang van de westerse staatsleer 3 2. De onafhankelijke en soevereine staat