Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 3

Transcriptie

1 Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 3 Samenvatting door M woorden 20 januari ,9 2 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Paragraaf 1 Wat is politiek? Politiek kan je beschrijven als een manier om het land te besturen. Orde en Veiligheid, Onderwijs, Welvaart, Welzijn, Buitenlandse Betrekkingen en Infrastructuur zijn de dingen waar de politiek zich mee bezighoudt. Om dit te laten lukken, betalen wij belasting. Hier voor terug krijgen wij stemrecht, en/ of een uitkering. Democratie Een democratie is een staatsvorm waarbij het volk direct of indirect invloed uitoefent op de politieke besluitvorming. Bij een directe democratie stemt het volk rechtstreeks op een beslissing, zoals in het oude Athene. Nederland heeft een indirecte democratie. Wij kiezen vertegenwoordigers die de beslissingen voor ons neemt. Dit noem je ook wel een Parlementaire Democratie, omdat het parlement beslissingen voor ons neemt. Kenmerken parlementaire democratie Burgers hebben politieke grondrechten; dit betekent dat je vanaf je 18 e passief en actief kiesrecht hebt. Passief kiesrecht houdt in dat je je verkiesbaar kan stellen, terwijl actief kiesrecht inhoudt dat je op partijen mag stemmen. Politieke besluitvormingen staan in de grondwet. Dit betekent dat wetten vastgesteld worden door de regering en de Staten-Generaal. Ook worden de leden van de Staten-Generaal in een geheime kiezing gekozen. Vrije Media is dat de media mag publiceren over Ministers etc. wat ze willen. De enige uitzondering hierop is het Koningshuis, paparazzi mogen geen foto s maken zonder hun toestemming Dictatuur. Bij een dictatuur is alle macht in de handen van 1 of een kleine groep personen. Zulke mensen zijn Fascisten. Ook bestaan er religieuze dictaturen zoals in Iran. Alle wetten en regels worden daar nageleefd zoals de Koran het zegt. Een militaire dictatuur ontstaat als het land in de macht van het leger is. Kenmerken Dictatuur; geen bescherming van grondrechten, geen vrije media, geen oppositie partijen, grote militaire inbreng, verkiezingsfraude. Paragraaf 2 Welke verschillende politieke stromingen zijn er en wat willen ze? Pagina 1 van 5

2 Bijna alle politieke partijen zijn vanuit ideologieën ontstaan. een samenhangend geheel van ideeën over de mens en de gewenste inrichting van de samenleving Iedere ideologie heeft verschillende opvattingen op de gebieden van; normen en waarden, sociaaleconomische verhoudingen, machtsverdeling in de samenleving. De 3 grootste stromingen zijn het Liberalisme, het Socialisme en het Confessionalisme. Liberalen vinden vrijheid belangrijk. Ze willen dat de overheid een kleine rol op het sociaaleconomische gebied moet spelen, en zich moet beperken tot defensie, onderwijs en de bescherming van de grondrechten en de rechtstaat. Ze willen dat de vrijemarkteconomie niet in gevaar komt, dat mensen hun eigen verantwoordelijkheid dragen en dat de uitkeringen zo laag mogelijk blijven. Sociaaldemocraten zijn voor de vrijemarkteconomie, maar willen dat de overheid de zwakkeren in de samenleving beschermt. Ze vinden dat kennis, inkomen en macht eerlijk verdeeld moeten worden. Daarom zijn ze voor de verzorgingsstaat, omdat rechten zoals recht op gezondheidszorg daarin staan vastgelegd. Confessionalisme. Deze stroming richt zicht op het geloof. In Nederland is dat het Christendom. De zogenoemde Christendemocraten richten zich op harmonie, gespreide verantwoordelijkheid, naastenliefde en rentmeesterschap. Het rentmeesterschap houdt in dat zij vinden dat we voor de Aarde moeten zorgen. Samengevat willen zij dus een zorgzame samenleving. De regering moet zich op alles richten wat maatschappelijke organisaties niet kunnen. De rest willen ze zelf doen. Paragraaf 3 Welke partijen zijn er en wat zijn hun standpunten? Een politieke partij bestaat uit een groep mensen met dezelfde ideeën over de manier waarop onze samenleving het best bestuurd kan worden. dit onderscheid ze van belangorganisaties en actiegroepen. Actiegroepen hebben 1 belang, en grijpen in als dat belang in gevaar wordt gebracht. Belangorganisaties behartigen 1 groep mensen. Er zijn 5 soorten partijen. Op basis van ideologie. Een one-issue partij; deze focust zich op 1 probleem. Protestpartijen; ontstaan uit onvrede onder de bevolking. Populistische partijen; deels uit protest, maar focussen zich op de zwijgende massa. Niet-democratische partijen; fascistische of extreem rechtse partijen. Racistische standpunten, de oorspronkelijke autochtone bevolking staat voorop. Politieke partijen hebben een paar belangrijke functies. Intergratiefunctie; partijen zetten hun eigen ideologie op basis van hun standpunten. Informatiefunctie; burgers informeren over hun huidige standpunten. Pagina 2 van 5

3 Participatiefunctie; burgers stimuleren om actief deel te nemen aan hun politiek. Selectiefunctie; een partij kunnen oprichten of aansluiten bij een bestaande partij. Paragraaf 4 Wie mogen er in Nederland stemmen en hoe verlopen de verkiezingen? Mensen met een buitenlands paspoort die langer dan 5 jaar in Nederland wonen, mogen alleen op gemeenteraads niveau stemmen (actief en passief.) Ook kan een rechter iemand het kiesrecht ontnemen. De meeste partijen hebben een verkiezingsprogamma; hier staan hun standpunten in. De bekendste uit de partij is de lijsttrekker, hij verwoordt de partij zijn standpunten op debatten en campagnes. Verkiezingen worden volgens het evenredige vertegenwoordigings stelsel gehouden. Dit betekent dat een partij een 1 zetel per zoveel stemmen. De Stem/Zetel verhouding word berekend met de Kiesdeler. Voor de verkiezingen stellen de partijen een campagneteam op. Hier zitten de partijleiders en spindoctors in. Spindoctors zijn communicatie specialisten die de partij en hun leiders adviseren. In de laatste weken van de verkiezingen komen lijsttrekkers van de dan grote partijen soms wel meerdere keren per dag op TV, om hun standpunten te verspreiden zodat de zwevende kiezers (mensen die twijfelen over hun keus) hun stem op hun uitbrengen. De avond komt er een debat op TV tussen de belangrijkste lijsttrekkers. Door de grote rol van de media tijdens verkiezingen word er ook wel van een tv- en internetdemocratie gesproken. Na de verkiezingen kijken de lijststrekkers met wie ze een coalitie kunnen vormen, om het kabinet te vormen. Paragraaf 5 Hoe wordt een kabinet gevormd en wat zijn de taken van de regering? De regering bestaat uit de Koning en de ministers. De ministers en hun staatssecretarissen vormen het kabinet. Na de verkiezingen begint de kabinetsformatie. Het doel hiervan is om ministers en staatssecretarissen zo samen te voegen dat ze het globaal eens zijn over het beleid en samen de meer dan 50% van de 2 e kamer achter zich hebben staan. Verloop van de kabinetsformatie De dag na de verkiezingen ontvangt de koning de vice-president van de Raad van State, de voorzitters van de 1 e en 2 e kamer en de fractievoorzitters van de partijen in de 2 e kamer. Zij adviseren apart welke partijen het best het kabinet kunnen vormen. Op basis hiervan benoemt de koning de informateur. De informateur onderzoekt eerst welke partijen het best kunnen samenwerken. Vanwege hun verschillende standpunten, moeten ze dan compromissen sluiten. Lukt dat, dan kan er een coalitie gevormd worden. Onder leiding van de informateur stellen deze partijen het regeerakkoord op. Hierna breng de informateur verslag uit aan de koning. Heeft hij gefaald, word er een nieuwe informateur aangesteld. Zo niet, word een formateur door de koning benoemd. Die de geschikte staatssecretarissen bij ministers zoekt. Meestal word de formateur ook de minister-president. Is dit allemaal achterwege, word de beroemde op het bordes foto genomen. Pagina 3 van 5

4 Nederland is een rechtstaat. Iedereen moet zich dus aan de grondwet houden. Omdat we een koning hebben, is het een constitutionele monarchie. De belangrijkste taken van de koning zijn; wetten ondertekenen, de troonrede voorlezen, ministers en (in)formateurs benoemen, overleggen met de minister-president. De ministers vormen het dagelijks bestuur. Hun belangrijkste taken zijn; wetten opstellen, wetten uitvoeren, opstellen van de rijksbegroting. Op prinsjes dag leest de koning de troonrede voor en geeft de minister van Financiën de miljoenennota. De ministers zijn verantwoordelijk voor alles wat het koningshuis doet. Dit heet de ministeriële verantwoordelijkheid. Ook zijn ze politiek verantwoordelijk voor wat hun ambtenaren doen. Elke minister heeft zijn eigen portefeuille. Dit is hun beleidsterrein. Ook hebben ze een eigen ministerie. Als een minister geen eigen ministerie heeft, en word ondergebracht bij een ander ministerie, word hij een minister zonder portefeuille genoemd. Een kabinetscrisis ontstaat als ministers het onderling niet met mekaar eens zijn, of als de meerderheid van de 2 e kamer hen niet meer steunt. Neemt het kabinet ontslag, dan komen er nieuwe verkiezingen, ipv de standaard 4 jaar. De ministers blijven dan wel in functie tot er een nieuw kabinet is gevormd, dit noem je een demissionair kabinet. Paragraaf 6 Wat doet het parlement en hoe is de taakverdeling met de ministers? Hun taken staan vastgelegd in de grondwet, maar worden ook deels door tradities en gewoontes bepaald. Dit is de politieke cultuur. Kenmerkend voor de Nederlandse politiek is hun bereidheid om te overleggen en compromissen te sluiten. Dit word het poldermodel genoemd. De 1 e kamer heeft 75 leden, en word het Senaat genoemd. De 2 e kamer heeft 150 leden. Alle personen in de Kamers, PS, of gemeenteraad behoren tot een fracties(deel) van een partij. In de 1 e & 2 e kamer worden deze verdeeld in regerings- en oppositiefracties. Ministers hebben de uitvoerende macht, en een deel van de wetgevende macht die wordt gedeeld met het parlement. Dit is fout volgens de trias politica. Het parlement heeft als belangrijkste taken het controleren van minister, (mede) wetgeving. Wetten moeten samen worden opgesteld door de Staten-Generaal. (1 e &2 e kamer) Zij hebben dan ook 2 rechten; stemrecht bij wetsontwerpen (wet goed- of afkeuren) en het budgetrecht. (rijksbegroting goed- of afkeuren) Ook heeft de 2 e kamer nog 2 extra rechten; het recht van initiatief; mogelijkheid om wetsontwerpen in te dienen, en het recht van amendement, de mogelijkheid om wetsvoorstellen te wijzigen. Ook hebben de 1 e en 2 e kamer rechten om informatie te verkrijgen. Het recht om schriftelijke vragen te stellen aan ministers en hun staatssecretarissen, het recht van interpellatie ( een minister ter verantwoording roepen), het recht op een parlementaire enquête; een gedetailleerd onderzoek naar een onderdeel van het regeringsbeleid, en het recht van motie. Motie van afkeuring; hiermee wordt het beleid van een minister afgekeurd. Motie van wantrouwen; het vertrouwen in de minister word opgezegd. De minister neemt dan ontslag. Paragraaf 7 Wat wordt er op provinciaal niveau geregeld en wat op gemeentelijk niveau? De overheid stelt het beleid in grote lijnen vast, en dan moeten de lageren het uitvoeren. Dit heet decentralisatie. Nederland is dan ook een gedecentraliseerde eenheidsstaat. Hier wordt gebruik van gemaakt omdat bv de gemeente dichter bij de mensen staat en beter weet wat er speelt. De belangrijkste taken van de provincie zijn ruimtelijke ordening en het milieu. Ook stelt de provincie een structuurvisie op, die rekening met het rijksbeleid moet houden. Iedere 4 jaar zijn er provinciale verkiezingen. De Pagina 4 van 5

5 winnaars vormen de Provinciale Staten. Gedeputeerden zijn een soort provinciale ministers. Zij ontstaan uit de provincies die een coalitie gevormd hebben. De voorzitter van de PS en de Gedeputeerde Staten wordt de Commissaris van de Koning genoemd. Hij wordt benoemd. De PS geven een profielschets, waarin staat wat voor soort commissaris zij willen. De gemeente staat het dichtstbij de bevolking. Hun taak is het leven goed te laten verlopen. De belangrijkste beslissingen in een gemeente worden door de gemeenteraad genomen. Deze worden eens in de 4 jaar gekozen, net als de PS en de 2 e kamer. Het aantal leden is afhankelijk van de inwoners van de gemeente, net als bij de PS verkiezingen. Als je langer dan 5 jaar in Nederland woont met een andere nationaliteit mag je actief en passief op plaatselijke verkiezingen stemmen. Het dagelijkse bestuur van de gemeente is in handen van het College van Burgemeester & Wethouder. (B&W) De burgemeester word eens in de 6 jaar gekozen. Zijn verkiezing is te vergelijken met die van de Commissaris van de Koning. Pagina 5 van 5