Paragraaf 1: Democratie

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 3985 woorden 9 februari keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Samenvatting Maatschappijleer. Hoofdstuk 2: Politieke besluitvorming. Paragraaf 1: Democratie Om een samenleving mogelijk te maken zijn er veel regels, waar je je aan moet houden. Sommige regels worden zo belangrijk gevonden dat iedereen er zich aan moet houden=> wetten; voor iedereen geldende regels. Bij overtreding grijpt de politie of rechter in. Wetten gelden binnen een bepaald land, ook wel staat genoemd. Een staat heeft drie kenmerken: - Een staat heeft een afgebakend grondgebied. - Binnen een staat woont een bevolking die veel gemeenschappelijk heeft. - De staat, ook wel overheid, heeft binnen dat gebied de hoogste macht. De overheid mag optreden wanneer de regels overtreden worden. De overheid beschikt over macht, maar ook over gezag. Macht=> de overheid kan de burgers via straffen dwingen om zich aan de wetten te houden. Gezag=> de macht van de overheid wordt als juist en redelijk aanvaard. Men vindt het rechtvaardig dat misdadigers gestraft worden en dat kinderen naar school moeten. Alle verschillende groepen (vrouwen, mannen, kinderen enz.) hebben verschillende belangen; dingen die we belangrijk vinden. De staat verdeelt niet alleen geld, maar zorgt er ook voor dat de conflicten tussen de groepen binnen de perken blijven. Er mag gestaakt worden, maar niet als het bij anderen schade aanricht. Vaak hebben deze conflicten met politiek te maken. Politiek=> alles wat te maken heeft met de overheid. Bv. Hoe komen besluiten tot stand en welk effect hebben ze? Overheid en andere organisaties voeren een beleid=> proberen een doel te bereiken door het doelgericht gebruik van middelen. Dictatuur=> 1 persoon of een kleine groep mensen heeft de macht in handen. De inwoners hebben weinig rechten, ze zijn onderdanen, ondergeschikt aan de staat. Hun mening is niet belangrijk. Democratie=> het volk heerst. De bewoners mogen invloed uitoefenen op besluiten en mogen hun mening geven. De bewoners zijn niet ondergeschikt, maar zijn burgers die naast rechten ook plichten hebben. Tegenwoordig vinden wij onze rechten en vrijheden erg normaal. Toch leeft het overgrote deel van de wereld nog in een dictatuur. Pagina 1 van 10

2 Indirecte of representatieve democratie=> het volk heerst niet rechtstreeks, maar via vertegenwoordigers. Alleen bij een kleine bevolking is directe democratie mogelijk. Alle burgers praten en beslissen mee. Meestal vindt men een besluit democratisch als de meerderheid het ermee eens is. Toch staan gelijkheid en vrijheid bij een democratie ook centraal. Gelijkheid=> alle burgers hebben gelijke rechten, er mag niet gediscrimineerd worden. Vrijheid=> de burgers richten hun leven in zoals zij dat willen. Zolang ze geen schade aanrichten, mag deze vrijheid niet beperkt worden. Kenmerken van een democratie: 1) Algemeen kiesrecht: alle volwassenen mogen stemmen. De stemmen zijn geheim. 2) Regelmatige verkiezingen: de Nederlandse burgers kiezen elke 4 jaar leden van een volksvertegenwoordiging of parlement=> neemt besluiten over wetten en controleert de regering. Regering=> dagelijks bestuur van het land. Kan alleen blijven besturen wanneer men het vertrouwen van de meerderheid van het parlement heeft. 3) Vrijheid van meningsuiting: mensen kunnen vrij hun mening geven via tv, radio enz. Er zijn wel grenzen aan die vrijheid, bijv. wanneer je iemand beledigd, maar zelfs dan mag de regering niks verbieden. 4) Vrijheid van vereniging en vergadering: iedereen mag een vereniging of partij oprichten. Ze mogen allemaal mee doen aan de verkiezingen. Ze proberen de politieke besluiten te beïnvloeden. 5) Machtenscheiding: zie paragraaf 2. Zonder deze punten is er geen democratie. Toch blijft het risico dat grote groepen, zoals de regering, mensen in de maatschappij rechten en vrijheden ontnemen. Daarom heeft een goede democratie een rechtstaat=> belangrijke rechten van de burgers zijn gegarandeerd en iedereen moet zich aan de wetten houden. Democratische regels zijn niet altijd genoeg, ze werken alleen onder bepaalde omstandigheden. Er zijn ook sociale voorwaarden voor een democratie. Een democratie gaat goed, als: Er een sociaal-economische ontwikkeling is. De lonen kunnen omhoog en er is minder werkloosheid. Zo blijven ze positief over het democratische stelsel. Er sociaal-economische gelijkheid is. Wanneer er ongelijkheid is in opleiding en inkomen, hebben de laagopgeleiden minder kansen. En kunnen minder invloed uitoefenen op politieke besluiten. Velen zullen zich van de democratie afkeren. Er een democratische politieke cultuur is. Dit betekent dat conflicten worden vermindert door verkiezingen en discussies. Tolerantie=> mensen moeten ook luisteren naar meningen waar zij het niet mee eens zijn. Men moet rekening houden met de rechten en belangen van minderheden. Zonder deze cultuur is vrijheid van meningsuiting niet eens mogelijk. Burgers zich verenigen in organisaties op grond van gemeenschappelijke ideeën of belangen. Zo kunnen ze ook buiten de verkiezingen invloed uitoefenen op de politiek. Militairen geen invloed hebben. Zij kunnen door geweld democratische besluiten ongedaan maken. De staat goed functioneert. Men moet goede diensten verlenen, belangen behartigen en men moet niet omkoopbaar zijn. De mensen moeten vertrouwen hebben in de staat. De staat moet eigen wetten kunnen uitvoeren, maar ook open staan voor kritiek. Er geen conflicten zijn tussen etnische groepen. Zo blijft er niks van tolerantie over. De vrijheid van Pagina 2 van 10

3 mensen wordt aangetast. In sommige landen werkt een democratie erg goed, in andere landen niet. Bv. Rusland. Er zijn economische problemen, er is een groot verschil tussen arm en rijk en militairen spelen een grote rol binnen de politiek. Paragraaf 2: Rechtstaat Kenmerken van een rechtstaat: 1. Alle burgers hebben gelijke rechten. Iedereen wordt gelijk behandeld en mag niet gediscrimineerd worden. Deze rechten moeten in de praktijk nageleefd worden. 2. Iedereen moet zich aan de wetten houden, ook de overheid. In een rechtstaat kan een burger een proces beginnen tegen de overheid. 3. Er bestaat een machtenscheiding tussen: -Wetgevende macht; maakt de wetten. Het parlement samen met de regering. -Uitvoerende macht; voert de wetten uit. De regering en de ambtenaren. -Rechterlijke macht; rechters treden op als de wetten overtreden worden. 4. In de grondwet zijn de belangrijkste grondrechten opgenomen. Deze rechten perken de macht van de overheid in. Om te voorkomen dat de belangrijke regels te snel verandert worden, moet 2/3 van het parlement toestemming geven voor een grondwetswijziging. Bij mensrechten wordt er onderscheid gemaakt tussen klassieke (individuele) en sociale mensenrechten. Beide soorten staan in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van de Verenigde Naties. Klassieke mensenrechten: - vrijheid van godsdienst - vrijheid van meningsuiting - vrijheid van vergadering, vereniging enz. - onaantastbaarheid van het lichaam - bescherming tegen huiszoeking - bescherming tegen arrestatie - brief- en telefoongeheim Wanneer burgers vinden dat ze verkeerd behandeld zijn, kunnen ze naar de rechter gaan. Een klacht tegen de overheid is vaak kansloos. De rechter is vaak niet onafhankelijk, maar volgt de aanwijzingen van de regering op. De sociale mensenrechten zijn: recht op onderdak, eten, werk, onderwijs en gezondheidszorg. In vergelijking met andere landen is het in Nederland redelijk gesteld met de mensenrechten. Paragraaf 3: Politieke stromingen en partijen De politiek spreekt vaak over het algemeen belang, zoals onderwijs, gezondheidszorg enz. Meestal hebben mensen verschillende belangen, ze hebben verschillende ideeën over bepaalde dingen. Ideologieën=> opvattingen over hoe de maatschappij functioneert en in de toekomst moet functioneren. Politieke stroming=> mensen met dezelfde ideologie. Mensen met dezelfde ideologie kunnen een politieke partij vormen. Dit is een georganiseerde groep mensen die: Pagina 3 van 10

4 1) Ideeën heeft over bepaalde zaken, zoals economie, maar ook over onderwijs, veiligheid enz. Deze ideeën worden het programma genoemd. 2) Kandidaten stelt bij de verkiezingen. Men hoopt dat er veel kandidaten gekozen worden, zodat men een grote kans heeft om hun programma uit te kunnen voeren. Politieke partijen kunnen ingedeeld worden in links en rechts. Links=> wil gelijke kansen en wil dat de overheid ingrijpt bij sociale ongelijkheid op gebied van onderwijs, inkomen enz. Rechts=> vindt dat de overheid zich niet teveel met sociaal-economische zaken moet bemoeien. Uiterst links is het communisme, daarna het socialisme, christen-democratie, liberalisme en tenslotte het fascisme, uiterst rechts. Communisme: - gelijkheid - geen economische vrijheid, dat leidt tot sociale ongelijkheid. - de communistische partijen kwamen in de 20e eeuw aan de macht. Tegenwoordig zijn de meeste partijen omgevormd tot sociaal-democratische partijen. Fascisme: - keert zich tegen democratische principes, zoals vrijheid, gelijkheid en tolerantie. - Vereert elite, leiderschap, hiërarchie. Dit leidt tot verering van het eigen volk of natie. Er ontstond een rassenleer, het eigen ras was superieur. Dit was vooral te zien in de jaren 20 en 30 in Duitsland met Hitler en in Italië met Mussolini. Er kwamen fascistische één-partijdictaturen. Na 1945 kwamen de extreemrechtse partijen die zich afkeren tegen de allochtonen. Zij krijgen de schuld van de werkloosheid, criminaliteit enz. net zoals in WO 2 de joden. Liberalisme: - Individuele vrijheid - Eigen leven leiden en daar zelf verantwoordelijk voor zijn. - Weinig bemoeienis van de overheid, brengt economische vrijheid in gevaar. - Overheid moet wel zorgen voor veiligheid, onderwijs, gezondheidszorg en uitkeringen. Uitkeringen moeten niet te hoog zijn, zodat er misbruik van gemaakt wordt. Oplossing volgens liberalen is: het nastreven van je eigen belangen zonder de wetten te overtreden. Liberale partijen: vooral de VVD en voor een deel D 66. D 66 hecht veel waarde aan de rechten van de individu en is voor meer overheidsbemoeienis dan de VVD. Socialisme: (tegenwoordig sociaal-democratie) - ontstaan uit het liberalisme. - Geen economische vrijheid, leidt tot uitbuiting: lage lonen, slechte omstandigheden enz. - Veel bemoeienis van de overheid om gelijke kansen te realiseren. De overheid moet regels stellen zodat er goede sociale voorzieningen komen, en mensen zich in hun levensonderhoud kunnen voorzien. - Ideeën over euthanasie en abortus zijn hetzelfde als bij de liberalen. Je moet er zelf over kunnen beslissen. Socialistische partijen: PvdA, GroenLinks en SP. Vooral de PvdA heeft een grote rol gespeeld bij de sociale voorzieningen, de verzorgingsstaat. Christen-democatie: Pagina 4 van 10

5 - confessionele partijen die zich laten inspireren door de bijbel. - Zitten tussen de liberalen en socialisten in; minder vertrouwen in individu dan de liberalen en minder vertrouwen in de overheid dan de socialisten. - Vindt dat problemen opgelost moeten worden in overleg en harmonie. Organisaties zoals de kerk en vakbonden,spelen een grote rol, zij moeten het eens worden. - Steun van overheid is niet voldoende, maar ook familie, vrienden zijn van belang. Gezin is de hoeksteen van de samenleving. - In principe tegen abortus en euthanasie. Partijen: CDA, Christen Unie en SGP. CU en SGP laten zich meer leiden door het geloof dan het CDA. Ze zijn strenger op gebied van homohuwelijken, abortus enz. SGP; voor staatsgodsdienst en doodstraf, tegen vrouwenkiesrecht CU: veel bemoeienis van overheid en maatregelen tegen milieuverontreiniging. Leefbaarheidsbeweging: Volgens deze beweging is er een grote kloof ontstaan tussen de burgers en de bestuurders. De partijen schuiven de problemen voor zich uit i.p.v. ze op te lossen. Er zijn te veel regels, die het onmogelijk maken om echt iets aan te pakken. Deze beweging wil harder optreden tegen criminaliteit, ervoor zorgen dat allochtonen zich aanpassen en dat wachtlijsten in de gezondheidszorg verdwijnen. Deze beweging wordt tot het populisme gerekend. Omdat men een beroep doet op het volk tegen de gevestigde machten. De LPF haalde hierdoor een groot succes. Paragraaf 4: Verkiezingen, regering en parlement. Naast een democratie hebben we ook een constitutionele monarchie. (met een koningin als erfelijk staatshoofd) De taken van de koningin staan in de grondwet, maar haar macht is erg beperkt. Ze heeft vooral een symbolische functie. Ze mag zelf geen beslissingen nemen of uitspraken doen, de ministers zijn altijd verantwoordelijk. Wanneer de koningin op Prinsjesdag de Troonrede (plannen van de regering voor het komende jaar) voorleest, zijn de ministers verantwoordelijk. De Troonrede is opgesteld door de regering, die steunt op het gekozen parlement. Elke vier jaar kunnen we stemmen voor: - De Tweede Kamer: het belangrijkste onderdeel van het parlement of de volksvertegenwoordiging. - Provinciale Staten: de volksvertegenwoordiging van de provincies - Gemeenteraad: de volksvertegenwoordiging in de 500 gemeenten - Europees parlement: volksvertegenwoordiging in de Europese Unie - Deelgemeenteraden: volksvertegenwoordiging voor wijken zoals Amsterdam of Rotterdam. Toch is niet alles democratisch. We kunnen niet kiezen wie er in de Eerste kamer komt, dat wordt bepaald door de provinciale staten. Ook kunnen we niet kiezen voor een burgemeester of president. Een monarchie past ook niet echt bij een democratie. De koningin wordt niet gekozen. Actief kiesrecht: iedereen van 18 jaar en ouder kunnen hun stem uitbrengen. Passief kiesrecht: zij kunnen gekozen worden als lid van bijv. de tweede kamer. Als kiezer mag je 1 stem uitbrengen op 1 partij. Je stemt op een persoon binnen die lijst, meestal de lijsttrekker. Er wordt steeds meer geld aan verkiezingscampagnes besteedt. Mensen worden beïnvloedt door bijv. reclamespotjes en stemmen elke keer weer op een andere partij. In deze televisiedemocratie Pagina 5 van 10

6 worden soms de personen belangrijker dan hun politieke standpunten. De tweede kamer telt 150 leden/zetels. Bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer is er sprake van evenredige vertegenwoordiging=> het aantal zetels is evenredig aan het aantal stemmen. 10 procent van de stemmen, zorgt voor 15 leden. Na de verkiezingen moet er een regering gevormd worden uit partijen die samen de meerderheid hebben in de Tweede Kamer. Deze kabinetsformatie duurt soms enkele maanden. Er moet goed onderhandeld worden. Hierbij speelt de koningin ook een rol, ze benoemt een informateur=> bekijkt wat voor soort regering er mogelijk is, welke partijen het met elkaar eens kunnen worden. Daarna benoemt de koningin een formateur=> stelt de nieuwe regering samen en kijkt hoeveel ministers elke partij krijgt en wie minister wordt. De formateur wordt meestal de leider van de nieuwe regering, de premier. Coalitie=> een regering bestaande uit verschillende partijen. De belangrijkste plannen van de regering staan in het regeerakkoord. Het is niet vanzelfsprekend dat de grote partijen in de regering komen. De partijen die de regering vormen, moeten het eens worden over de hoofdpunten van het beleid. Paars kabinet=> kabinet zonder het CDA. Regering=> 14 ministers + koningin Kabinet=> 14 ministers + 14 staatssecretarissen. Kabinet wordt geleid door de minister-president. De andere ministers hebben een gespecialiseerd beleidsterrein, bijv. onderwijs of gezondheidszorg. Ze hebben de leiding over een ministerie, waar ambtenaren werken die het beleid uitvoeren. De staatssecretarissen (onderministers) zijn verantwoordelijk voor een deel van het ministerie. Ministerraad=> 14 ministers De regering maakt haar plannen voor 4 jaar bekend, maar moet ook in kunnen grijpen bij noodsituaties. De plannen in het regeerakkoord worden jaarlijks uitgewerkt in de troonrede en de miljoenennota=> concrete plannen, een begroting en waar wordt het geld vandaan gehaald. Parlement=> Eerste + Tweede Kamer. (1e= 75 leden, 2e= 150 leden) Toch is er een duidelijk verschil tussen de regering en het parlement. De ministers en staatssecretarissen komen regelmatig naar de vergadering in de 1e en 2e kamer, maar ze mogen geen lid zijn van het parlement. Binnen het parlement is er een verschil tussen de regeringspartijen en de niet-regeringspartijen (oppositiepartijen). De regeringspartijen stellen wel kritische vragen aan de regering, maar steunen liever hun regering. De oppositiepartijen willen het regeringsbeleid juist bijstellen en verbeteren. Fractie=> de leden van 1 partij, geleid door de fractievoorzitter. Bij belangrijke discussies voeren zij het woord, bij specialistische zaken komen de fractiespecialisten aan het woord. Twee belangrijke taken van het parlement: - wetgeving. Alle wetsvoorstellen moeten door het parlement, eerst de tweede kamer, dan de eerste kamer, worden goedgekeurd. - Controleren van de regering. Rechten van het parlement voor de wetgeving: begrotingsrecht. De jaarlijkse begroting moet voor ieder ministerie worden goedgekeurd. De tweede kamer heeft het recht van amendement=> de kamerleden kunnen bij een meerderheid veranderingen aanbrengen in wetsvoorstellen. Het recht van initiatief=> wanneer kamerleden vinden dat er een nieuwe wet moet komen, kunnen zij zelf Pagina 6 van 10

7 een wetsontwerp indienen. Van wetsontwerp tot wet: 1. de regering maakt een wetsontwerp. 2. de regering zendt het ontwerp naar de Tweede Kamer. Ze wijzigen zo nodig nog wat, en gaan dan stemmen. 3. als de meerderheid voor stemt, gaat het ontwerp naar de Eerste Kamer.Deze mag het ontwerp niet meer wijzigen, maar alleen ja of nee zeggen. 4. de minister en koningin zetten hun handtekening onder de wet. Het parlement beschikt over de volgende middelen om de regering te controleren: - ze mogen vragen stellen aan de regering. - Het houden van een interpellatie over een belangrijk onderwerp. Dit is een spoeddebat waarbij een minister uitleg aan de kamer moet geven. - Het parlement kan een enquête instellen, als men vindt dat er te veel misgaat. Motie van wantrouwen: kamerleden kunnen dit indienen als men vindt dat er fouten zijn gemaakt. Kabinetscrisis: de motie is aangenomen en het kabinet moet aftreden. Er komen nieuwe verkiezingen. Het kabinet mag nog wel de lopende zaken behandelen, maar mag geen grote politieke besluiten nemen. Paragraaf 5: Gemeente, provincie, Europa Gedecentraliseerde eenheidsstaat: de belangrijkste regels worden centraal voor het hele land vastgesteld, maar de provincies en gemeenten kunnen op een aantal punten een eigen beleid voeren. De provincies beschikken over een eigen autonomie, maar meestal worden de taken van bovenaf opgedragen. Wel kunnen de provincies en gemeenten hun eigen regels maken, verordeningen. Toch is voor de burgers het werk van de provincie niet duidelijk zichtbaar. Hun taken zijn: ruimtelijke ordening, verkeer en milieu. Provinciale Staten: wetgevende orgaan van de provincie. Wordt elke vier jaar door de burgers gekozen. De PS kiezen 6 tot 8 leden van het college van Gedeputeerde Staten. Samen met de Commissaris van de Koningin vormen zij het dagelijks bestuur van de provincie. De commissaris wordt niet gekozen, maar benoemd door de regering. Hij kan besluiten van de PS vernietigen. De gemeente vindt de burgers wel belangrijk. Bij de gemeentelijke verkiezingen kiezen de burgers een gemeenteraad, die vervolgens 2 tot 9 wethouders kiest. De wethouders en de burgemeester vormen het dagelijkse bestuur: het college van burgemeester en wethouders. Over deze samenstelling wordt, net als bij de kabinetsformatie, onderhandeld. De burgemeester wordt benoemd door de regering. De burgemeester behartigt de belangen van de burgers, vertegenwoordigt het rijk en is altijd verantwoordelijk voor de veiligheid. Vanaf 1950 wordt er steeds meer samengewerkt. Men wilde nieuwe oorlogen voorkomen en wilde vooral op economisch gebied samenwerken. Het begon met de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, daarna de Europese Economische Gemeenschap en sinds 1992 de Europese Unie. De samenwerking werd versterkt door de komst van de euro. Intergouvernementele organisaties=> deelnemende landen behouden hun zelfstandigheid en zonder hun toestemming mogen er geen besluiten genomen worden. Pagina 7 van 10

8 Supranationale organisaties=> nemen de bevoegdheden van de deelnemende landen over. De EU is supranationaal, maar de besluitvorming is nog overwegend intergouvernementaal. Het belangrijkste besluitvormende orgaan in de EU is de Raad van Ministers. Voor belangrijke besluiten is instemming van alle landen nodig, het vetorecht. Europees Parlement: wordt elke 5 jaar gekozen door de burgers van de deelnemende landen. De uitvoerende macht wordt samengesteld door de regering van de lidstaten=> de Europese commissie. Deze commissie vormt het dagelijks bestuur, maakt beleidsplannen en geeft de leiding aan de Europese ambtenaren. De bevoegdheden van het Europees parlement zijn wel uitgebreid, maar in vergelijking met het nationale parlement nog steeds beperkt. Stemmingen zijn vaak niet meer dan advies, want uiteindelijk mag alleen de Raad van Ministers beslissen. Men spreekt van een democratisch tekort. De EU streeft naar vrij verkeer van goederen, kapitaal en mensen. Via Europese richtlijnen krijgen de landen opdracht om hun nationale wetgeving aan te passen aan de Europese afspraken. Wanneer men vindt dat een land zich niet aan de regels houdt, kunnen ze zich richten tot het Europese Hof van Justitie in Luxemburg. Als het hof vindt dat dit land gelijk heeft, moet het land de nationale wetgeving aanpassen. Tijdens de Koude Oorlog was er alleen samenwerking tussen West-Europa. In 2004 worden ook Middenen Oost-Europese landen toegelaten binnen de EU. Paragraaf 6: Proces van besluitvorming. Bij de besluitvorming maken we gebruik van 2 modellen, waarin de werkelijkheid schematisch wordt weergegeven. Politieke systeemmodel: regering en parlement. Het systeem functioneert in een omgeving: in de nationale en internationale samenleving. Uit de omgeving komen eisen, de imput. Het politieke systeem heeft onvoldoende geld om alles te vervullen, daarom wordt er door de poortwachters (media en politieke partijen) een selectie gemaakt. Wanneer de eisen erg belangrijk zijn, komen ze op de politieke agenda=> lijst van onderwerpen waarover de politiek een besluit gaat nemen. Ook komt er steun, vanuit de omgeving. Burgers stemmen op de partijen en blijven die meestal ook trouw, ook al zijn ze het niet altijd eens met hun partij. Nadat de eisen bij de poortwachters zijn geweest, gaan ze naar de parlementsleden en ministers, de omzetting. In deze fase komen er ook ambtenaren. Dit leidt uiteindelijk tot een besluit of wet. Dit is de output, de wet komt door regering en ambtenaren in de samenleving terecht. Toch levert dit niet altijd de gewenste resultaten op, soms komt er een terugkoppeling=> de burgers eisen een wijziging van een bepaald besluit. Bij het systeemmodel ligt de nadruk op besluitvorming als een kringloop, het besluit gaat naar de politiek en weer terug enz. In het barrièremodel ligt de nadruk op de hindernissen die genomen moeten worden om de wensen in besluiten om te kunnen zetten. Eerst moet de overheid kijken of men wel iets kan doen aan de eisen van de burgers. Dan moeten er keuzes gemaakt worden, welke eisen het belangrijkst zijn. Dan de derde barrière, het besluit nemen. Ten slotte moeten de wetten zo uitgevoerd worden, dat het resultaat goed is. Ambtenaren spelen een grote rol bij het nemen van besluiten. Ze worden wel bureaucratie of 4e macht genoemd. Zij zijn er naast de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht en kunnen zich bezig houden met details en wetsontwerpen. Toch werkt dit in de praktijk niet goed, het is erg omslachtig en het duurt erg lang, doordat de ambtenaren geen contact houden. Ze werken langs elkaar heen. Ambtenaren en politici worden vaak benaderd door pressiegroepen, zij verschillen op twee punten van Pagina 8 van 10

9 politieke partijen: 1) Pressiegroepen richten zich op een deel van het beleid, terwijl partijen zich richten op het hele beleid. 2) Pressiegroepen doen niet mee aan verkiezingen, politieke partijen wel. Pressiegroepen zijn vooral belangengroepen, die opkomen voor de belangen van bijv. werkgevers, winkeliers enz. Naast de grote organisaties zijn er ook kleine actiegroepen=> burgers die het beleid proberen te beïnvloeden, door bijv. acties op straat. Soms gaan ze ook met de ministers en ambtenaren over hun wensen praten=> lobbyen. De mensen met de hoogste opleidingen maken de meeste kans. Naast de werkgevers, lobbyen de bedrijven ook.ze vragen bijv. financiële steun van de overheid. Ook is er sprake van corruptie=> illegale middelen gebruiken om de politiek te beïnvloeden. De belangengroepen praten over het beleid in adviesorganen, zoals de Sociaal-economische Raad. De echt grote groepen zijn hier niet vertegenwoordigd. Daarnaast zijn er planbureaus=> doen onderzoek en voorspellingen over wat er de komende jaren zal gebeuren. Ook de massamedia speelt een rol in de politieke besluitvorming. Zij volgen de politiek erg kritisch en proberen fouten te ontdekken. Ook besteden zij aandacht aan bepaalde zaken, zodat de politici zich wel gedwongen voelt om zich er ook mee bezig te houden. Kamerleden vinden dat ze o.a. hierdoor te weinig ruimte hebben. Ze worden door iedereen in de gaten gehouden. Ook speelt het buitenland een rol bij de besluitvorming. Steeds meer besluiten worden in de EU genomen, waar Nederland zich dan ook aan moet houden. Al deze beperkingen beïnvloeden de besluitvormingen, daarom moeten er vaak compromissen gesloten worden. Hierbij krijgt geen enkele partij helemaal haar zin. Iedereen moet wat toegeven. Bij de besluitvorming staat de regering meestal sterker, dan het parlement. De regering heeft veel meer ambtenaren en bovendien willen de regeringspartijen in het parlement geen kabinetscrisis. Ook bij compromissen hebben de mensen met een lage opleiding en een laag inkomen weinig kans. Paragraaf 7: Burgers. Toch hebben de burgers ook kansen, ze kunnen actie voeren. Bijv. tegen het aanleggen van een snelweg. De mensen kunnen een actiegroep oprichten. Ze kunnen een brieven schrijven aan de politieke partijen en uitleggen waarom ze tegen zijn. Krijgt de actiegroep niet de meerderheid van de partijen, dan kunnen ze kiezen voor een alternatief plan. Het Rijk organiseert een inspraakavond voor de bewoners en iedereen mag hun mening geven. De actiegroep kan ook een bezwaarschrift indienen, handtekeningen inzamelen of een demonstratie houden. Wanneer dit niet helpt, kun je een burgerlijke ongehoorzaamheid veroorzaken, door bijv. een blokkade te vormen op een snelweg. Dit zorgt voor publiciteit en dan dringt het misschien ook door bij de politiek. Wanneer de Algemene Wet Bestuursrecht ook vindt dat het Rijk er te weinig aandacht aan heeft besteed, moet het Rijk het plan opnieuw bekijken en tot een besluit komen, waarin de elementen van het alternatieve plan zijn opgenomen. Om succes te krijgen als burgers, moet je doorzettingsvermogen hebben, je moet goed georganiseerd zijn en je moet kennis van zaken hebben. Referendum=> een volksstemming, waarbij gevraagd wordt te stemmen tegen of voor bijv. een wijziging van de grondwet. In Nederland bestaat dit nog niet. Een correctief referendum kan aangevraagd worden als een wet al aangenomen is door het parlement. Er zijn voor en tegenstanders van zo n referendum. Tegenstanders vinden dat de burgers te weinig kennis van zaken hebben, om te kunnen beslissen. Ze vinden het referendum slecht voor de democratie, de burgers kunnen een onverstandig besluit nemen. Voorstanders hebben vertrouwen in de burgers, en geloven dat ze zich in de kwestie zullen verdiepen. Ze Pagina 9 van 10

10 weten door discussies, kranten en tv al erg veel over het onderwerp. We laten ons meeslepen door emoties, maar dat doen de ambtenaren zelf ook, vinden de voorstanders. Pagina 10 van 10