Hoe denkt de arts? Huishoudelijke mededelingen. Indeling. Wat doet een arts? Introductie. Dr. Peter Moorman Medische Informatica ErasmusMC.
|
|
- Leen Mulder
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Hoe denkt de arts? 1 Dr. Peter Moorman Medische Informatica ErasmusMC Mulrow CD, Cook DJ, Davidoff F. Systematic reviews: Critical links in the great chain of evidence. Annals of Internal Medicine, : Huishoudelijke mededelingen Blackboard Selectie college slides Allerhand achtergrond materiaal Zelfstudie Opdracht Omgaan met onzekerheden Vragen / opmerkingen: graag! Indeling Introductie Gegevens, informatie en kennis Kennis toepassen, en beslissen Onzekerheid, extrapolatie, en fouten Conclusie Tussendoor: stellingen Wat doet een arts? Introductie is geen absolute, objectief aantoonbare waarheid. Vaststellen diagnose en therapie is onzekerheid. Wat doet de arts, en welke beslissingen neemt de arts? De arts probeert vanuit bevindingen een diagnose te stellen om van daaruit de prognose van de patiënt te kunnen beïnvloeden / voorspellen / verbeteren 1
2 Diagnose De diagnose is datgene wat de arts denkt dat de patiënt heeft, niet datgene wat de patiënt daadwerkelijk heeft. Bv blinde darm ontsteking Geen harde objectieve waarheid Slechts indirect waarneembaar verschijnselen Geen diabetes stofje, leukemie stofje Wat heeft de patiënt? Biologische variatie: Normaal waardes Ontstekingen? Angina Tonsillaris door Streptococcus Viridans Kanker? Ontstaanswijze Ontdekt?? Gezondheids definitie! WorldHealthOrganisation- Health definition: Complete physical, psychological, and social wellbeing 2
3 Te hard rijden als ziekte Geneeskunde: Bepaling grenswaarde Hoe hard rijdt iedereen? Bekeuring voor 2.5% hardrijders en 2.5% langzaamrijders Of met veel variabelen Stelling 1. s zijn geen absolute, objectief aantoonbare waarheden. Geschiedenis Hippocrates (500 voor Christus) : Reason based upon observation Disbalans van de 4 lichaams vloeistoffen (bloed, lymfe, en gele en zwarte gal) Sydenham (17 e eeuw) : Determinisme, classificeren als entiteit Pathofysiologische processen Zenuw prikkeling Bacterie Kapotte cel Stoffen vrij Ontstekings reaktie (Indirecte) Waarnemingen BEELDEN Longontsteking Plek op thorax Rö foto Hoesten Pijn Koorts Bezinking Plek op thorax Rö foto Hoesten Pijn Koorts Bezinking Zenuw prikkeling Zenuw prikkeling Bacterie Kapotte cel Stoffen vrij Ontstekings reaktie Bacterie Kapotte cel Stoffen vrij Ontstekings reaktie 3
4 BEELDEN Plek op thorax Rö foto Longontsteking Hoesten Longkanker Pijn Koorts Zenuw prikkeling Bezinking NAAM van iets (een aandoening ) Toekenning geschiedt op basis van de aan of afwezigheid van één of meerdere definiërende kenmerken. Veelheid aan definiërende kenmerken Soms: definiërende kenmerk = naam van de ziekte Bacterie Kapotte cel Stoffen vrij Ontstekings reaktie Diagnose Uitgangspunt van handelen en denken [zie Grundmeijer] Sleutel tot medische kennis Basis voor handelen Uitspraak prognose mogelijk Uitgangspunt communicatie Toegang gezondheidszorg / erkenning Basis wetenschappelijk onderzoek Voorbeelden werkhypothese (opnamediagnose acuut infarct) differentiaaldiagnose (lijst van waarschijnlijke diagnoses) waarschijnlijkheidsdiagnose (werkhypothese met de hoogste waarschijnlijkheid) - / syndroom- / symptoom- diagnose Diagnose Waarschijnlijk Onzeker Gebaseerd op de waarnemingen pathofysiologische processen: obductie (wil je wel altijd de diagnose weten?) Diagnostisch proces Stellen diagnose: weten dat de beslissing om te handelen alsof de patiënt de ziekte heeft, niet zal veranderen door meer informatie Uitsluiten diagnose: weten dat de beslissing om te handelen alsof de patiënt de ziekte NIET heeft, niet zal veranderen door meer informatie. Stelling 2 Zelfs bij het stellen van een diagnose en instellen van therapie is er onzekerheid 4
5 Wat doet de arts? Kennis nodig Wat doet de arts? Anamnese en lichamelijk onderzoek. Opstellen probleem en DD. Aanvullend onderzoek Instellen behandelplan Welke vraag beantwoordt de arts? Wat is er aan de hand? Gegeven de symptomen, welke ziektebeelden zijn hoog waarschijnlijk of laag waarschijnlijk, maar met grootte consequentie Hoe kan ik de waarschijnlijkheid van de diagnoses in de DD vergroten of verkleinen Welke therapie? Voor elke stap kennis nodig. Essentiele stap is diagnose stellen: Vergelijken bevindingen bij patiënt met kennis Wat zijn bevindingen / wat is kennis? Hoe???? Geneeskunde is gebaseerd op gegevens Gegevens, informatie en kennis Gegevens en kennis zijn nodig voor stellen diagnose. Gegevens waarmee we werken in de geneeskunde, zijn onzeker. De kennis die de arts gebruikt is slechts een klein gedeelte van de kennis die de arts zou kunnen gebruiken. interpretatie gegevens informatie kennis aggregatie Gegevens Stelling 3 De gegevens, waarmee we in de geneeskunde werken, zijn onzeker Kwantitatief (maat en getal) Discreet (slagen per minuut) Continu (temp, bloeddruk) Kwalitatief (of- en in welke vorm aanwezig) Hoesten +/- geen / lichte / matige / ernstige moeheidsklachten 5
6 Waarom zijn gegevens onzeker? Meetfouten: de uitkomst komt niet overeen met de werkelijke waarde door meet instrument en/of waarnemer systematische en toevallige meetfouten Meetfouten Systematische meetfout Steeds ongeveer het zelfde Hoe kleiner hoe accurater Toevallige meetfout Steeds anders Hoe kleiner hoe preciezer herhalingsnauwkeurigheid (reproduceerbaarheid) Dus: Geneeskunde gebaseerd op gegevens Gegevens (alle!) zijn onzeker Gegevens moeten geïnterpreteerd worden Stelling 4 De kennis die de arts gebruikt is slechts een klein gedeelte van de kennis die de arts zou kunnen gebruiken. Kennis Geneeskundige beslissingen op basis van kennis Een arts gebruikt ongeveer stukjes kennis/informatie Kennis is georganiseerd Ervaren arts: scripts van patiënt prototypes Onervaren arts: hypothetico-deductieve aanpak Vragen per 3 patienten: 2 vragen Meeste mbt geneesmiddelen Antwoord zoeken: 12-36% Geneesmiddel dosis 85% Als gezocht: antwoord in 80% Wyatt JC. Clinical questions and information needs. J R Soc Med 2000;93:
7 Kennis Veel Moeilijk up tot date te blijven Moeilijk te vinden Kennis toepassen, en beslissingen nemen Hoe weet je of een ziektebeeld waarschijnlijk is? de differentiaal diagnose Hoe wordt een ziektebeeld meer of minder waarschijnlijk? aanvullend onderzoek Hoe weet je hoe een ziektebeeld behandeld moet worden? therapie 38 Wat doet de arts? Hoe wordt kennis toegepast? Wat doet de arts? Anamnese en lichamelijk onderzoek. Opstellen probleem en DD. Aanvullend onderzoek Instellen behandelplan Welke vraag beantwoordt de arts? Wat is er aan de hand? Gegeven de symptomen, welke ziektebeelden zijn hoog waarschijnlijk of laag waarschijnlijk, maar met grootte consequentie Hoe kan ik de waarschijnlijkheid van de diagnoses in de DD vergroten of verkleinen Welke therapie? Wat doet de arts? verzamelen van gegevens Speciële anamnese Tractus anamnese Lichamelijk onderzoek differentiaal diagnose 40 Wat is differentiaal diagnose? Geen standaard Mogelijkheden: Possibilistic Probabilistic Prognostic Pragmatic Richardson WS et al. Users' guides to the medical literature: XV. How to use an article about disease probability for differential diagnosis. Evidence-Based Medicine Working Group. JAMA 1999;281: Hoe kennis toe te passen op de patiënt? Vuistregels (heuristiek), bv een veel voorkomend ziektebeeld is waarschijnlijker dan een zeldzame 1 ziektebeeld dat een (groot) deel van de verschijnselen verklaard is waarschijnlijker dan 2 ziektebeelden die ieder een deel verklaren Behandel de patiënt, niet de getallen Primam non nocere wetenschappelijk basis? McDonald CJ. Medical heuristics: the silent adjudicators of clinical practice. Ann Intern Med. 1996;124:
8 Regel van Bayes Formelere wijze Bepalen hoe groot de kans op een ziekte is gegeven een bepaald symptoom. 1. Hoe vaak komt de ziekte voor? Voorafkans Prevalentie Hoe vaak komt het symptoom bij de ziekte voor? Niet iedereen die de ziekte heeft, heeft ook het symptoom 3. Symptoom bij mensen die de ziekte NIET hebben? Er zijn ook mensen die wel het symptoom hebben, maar niet de ziekte Wat is, gegeven een rood rondje, de kans op blauw hokje? 8/24=1/3 Wat als de ziekte 2 keer vaker voorkomt (of de voorafkans 2 keer groter is?) 16/32=0,5 48 8
9 Zijvraag 1: Hoe vaak komt het symptoom voor in de bevolking? Zijvraag 2: Hoeveel mensen hebben ziekte EN symptoom? Bij mensen MET de ziekte PLUS Bij mensen zonder de ziekte Theorema van Bayes P(ziekte met symptoom) P(Z)* P(S Z) P(Z S)= (P(Z)*P(S Z)) + (P(nZ)*P(S nz)) Casus 20 jarige vrouw bij huisarts voornaamste klacht moeheid sinds 3 weken [Hb bepalen -> blijkt leukemie te zijn] P(symptoom) Wat is nu de kans dat het bij deze pt leukemie is bij de klacht moeheid? Hoe vaak komt de ziekte voor? Prevalentie [Incidentie] P(Z) De kans op ziekte Z P=probilitas=kans P(leukemie in huisartspraktijk)=1: Hoe vaak komt het symptoom bij de ziekte voor? Niet iedereen die de ziekte heeft, heeft ook het symptoom (Sensitiviteit) P(S Z) Kans op symptoom S gegeven ziekte Z P(beginnen met moeheid leukemie)=
10 3. Symptoom bij mensen die de ziekte NIET hebben? P(S nz) Kans op het symptoom gegeven NIET de ziekte nz= niet ziek of andere ziekte (nz= Z=Z=!Z) P(S nz) = 1:30 moeheid bij huisarts terwijl ze geen leukemie hebben Kans op leukemie bij moeheid Voorafkans: 1/ Kans symptoom gegeven ziekte: 6/10 Kans symptoom maar niet de ziekte: 1/30 Kans is 2/ Kans op NIET de ziekte P(nZ)* P(S nz) P(nZ S)= P(Z)*P(S Z)+P(nZ)*P(S nz) Differentiaal diagnose moeheid bij huisarts Geen leukemie Wat dan wel? (veel mogelijkheden) Differentiaal diagnose moeheid bij huisarts (volgens richtlijn) Werkhypothese (Zelf-limiterende) moeheid Actieve alternatieven (pas na 4 weken klachten) Anemie (bloedarmoede) (probabilistisch) Ontsteking (probabilistisch) Diabetes (suikerziekte) (pragm. + progn.) Schildklierziekte (pragm. + progn.) Andere hypotheses Kans op bloedarmoede bij moeheid Voorafkans: 16.3/1.000 Kans symptoom gegeven ziekte: 9/10 Kans symptoom maar niet de ziekte: 1/30 Kans is 31/
11 Bayes in de praktijk Vaak onbekend: Prevalenties van ziektebeelden Prevalenties van eigen (sub)populatie Frequentie van symptoom bij ziekte Frequentie symptoom bij NIET de ziekte en/of symptoom in de (sub)populatie Kans op leukemie bij moeheid. bij de hematoloog Voorafkans: 1/100 Kans symptoom gegeven ziekte: 6/10 Kans symptoom maar niet de ziekte: 1/30 Kans is 15/ Moe thuis : leukemie? Wat doet de arts? Voorafkans: 1/ Kans symptoom gegeven ziekte: 6/10 Kans symptoom maar niet de ziekte: 4/30 Kans is 4/ Wat doet de arts? Anamnese en lichamelijk onderzoek. Opstellen probleem en DD. Aanvullend onderzoek Instellen behandelplan Welke vraag beantwoordt de arts? Wat is er aan de hand? Gegeven de symptomen, welke ziektebeelden zijn hoog waarschijnlijk of laag waarschijnlijk, maar met grootte consequentie Hoe kan ik de waarschijnlijkheid van de diagnoses in de DD vergroten of verkleinen Welke therapie? Aanvullend Onderzoek Bewijs van de ziekte? Nee Normale uitslagen bij zieken Afwijkende uitslagen bij niet zieken Want vaak: hoger of lager dan normaal 66 11
12 Normaal als statistische definitie Lab als ondersteuning Vast percentage afwijkende uitslagen Schildklier afwijking: Gouden standaard: schilkier verwijderen en bekijken Voorbeeld: schildklier Prevalentie schildklierziekte 4:1000 Aanwezig Afwezig Positief Negatief Totaal Totaal Maar: overlap ±4% Z-, T+ FP Aanwezig Afwezig Positief Negatief Totaal Totaal
13 Maar: overlap ±15% Z+, T- FN Aanwezig Afwezig Positief Negatief Totaal Totaal Aanwezig Afwezig Positief Negatief Totaal Terecht-positief Fout-positief Fout-negatief Terecht-negatief Elke test fout-positieven en foutnegatieven Behalve als uitslag definierende kenmerk is Totaal Indicators van test proportie terecht-positieven (34/40=0,85) hoe vaak is de test, bij ziekte, positief: sensitiviteit proportie terecht-negatieven (9562/9960=0,96) hoe vaak is de test, bij niet-ziekte, negatief: specificiteit
14 Maakt een positieve testuitslag bij een test met sensitiviteit van 100% de ziekte zeker? (nee!) Maakt een positieve testuitslag bij een test met sensitiviteit van 100% de ziekte zeker? (nee!) Positief Negatief Totaal Positief Negatief Totaal Aanwezig Aanwezig Afwezig Afwezig Totaal Totaal Kans op ziekte bij positieve testuitslag =Bayes P(Z)=40/10.000=0.004 P(S Z)=34/40=0.85=sensitiviteit P(S nz)=398/9.960=0.04=1-specificiteit Voorafkans: 40/ Kans symptoom gegeven ziekte: 85/100 Kans symptoom maar niet de ziekte: 4/100 Kans is 7.9/100 Bayes in Sensitiviteit en Specificiteit =Bayes Prev * Sens P(Z S)= Prev * Sens + (1-Prev)*(1-Spec) P(Z)=40/10.000=0.004 P(S Z)=34/40=0.85=sensitiviteit P(S nz)=398/9.960=0.04=1-specificiteit P(Z S)=X?/Y? 14
15 Goede test? =Bayes =Bayes P(Z)=40/10.000=0.004 P(S Z)=34/40=0.85=sensitiviteit P(S nz)=398/9.960=0.04=1-specificiteit P(Z S)=34/432= P(Z)=40/10.000=0.004 P(S Z)=34/40=0.85=sensitiviteit P(S!Z)=398/9.960=0.04=1-specificiteit Specificiteit=0.96 P(Z S)=34/432=0.078 LET op! Prevalentie was vooraf-kans voor hele bevolking In klinische praktijk ALLEEN onderzoek bij verdenking boven drempelwaarde Stel zelfde Sensitiviteit en Specificiteit maar nu voorafkans 0.1 (ipv 0.004) Kans bij positieve uitslag = 850/1210=70,2% Betekenis: Betekenis test-uitslag afhankelijk van vooraf-kans! Diagnostisch onderzoek alleen om vermoedens te bevestigen. Dus nooit zomaar aanvullend onderzoek» Zonder vooraf verdenking betekenisloze uitslagen» bij 12 testen 50% kans op positieve test» Betekenis alleen bekend bij hoge verdenking als een test doorgaans alleen verricht wordt bij mensen waarbij al een verdenking op een ziekte bestaat, en een positief resultaat doorgaans een zeer sterke indicator voor de ziekte is, dan wil dat nog niet zeggen dat een positief test-resultaat bij iemand zonder die vooraf-verdenking ook zo n sterke indicator is 15
16 Stelling 5 Het diagnostisch proces is een afweging van kansen Stelling 6 Fouten ten opzichte van de (uiteindelijke) werkelijkheid / waarheid zijn inherent aan de onzekerheid in de geneeskunde Wat doet de arts? Therapie Wat doet de arts? Anamnese en lichamelijk onderzoek. Opstellen probleem en DD. Aanvullend onderzoek Instellen behandelplan Welke vraag beantwoordt de arts? Wat is er aan de hand? Gegeven de symptomen, welke ziektebeelden zijn hoog waarschijnlijk of laag waarschijnlijk, maar met grootte consequentie Hoe kan ik de waarschijnlijkheid van de diagnoses in de DD vergroten of verkleinen Welke therapie? Hoe weten dat therapie werkt? Werkingsmechanisme? Aangrijpingspunten? Onderliggende pathologie tegengaan? Het werkt omdat wetenschappelijk bewezen is dat het werkt : onderzoek Bv randomized controlled trial (RCT) Randomized Controlled Trial Statistiek Is 60% meer dan 40%? 16
17 Therapie Kans dat werking op toeval berust <5% Dus niet zozeer HOE Toevalsbevinding Verschil met homeopathie + alternatieve geneeswijzen? Werking begrijpen Effectiviteit (nog?) niet bewezen op 5% nivo Therapie Bewezen effectiviteit niet de enige voorwaarde voor acceptatie Complex, therapie moet bv wel begrepen worden Vaag Placebo Bidden Stelling 7 Van veel therapie weten we dat het werkt, en niet zozeer hoe het werkt Harris WS, Gowda M, Kolb JW, Strychacz CP, et al. A randomized, controlled trial of the effects of remote, intercessory prayer on outcomes in patients admitted to the coronary care unit. Arch Intern Med 1999;159: Welk middel? Meeste effect? Niet perse, want complex Bijwerkingen Patient belasting Kosten Wens patient Welk middel? Kennis (maar moeilijk) 1. Afweging goed werkend, en bekend, vertrouwd middel vs nieuw, beter, maar onbekend 2. Vergelijkbaar? (extrapoleerbaar?) 17
18 Extrapoleerbaarheid Onzekerheid, extrapolatie en fouten Kennis, gebaseerd op populaties, toepassen op individu: onzekerheid Medische fouten Op wetenschap gebaseerde geneeskunde Een voorbeeld: Hypertensie kans op hart en vaatziekten In verleden: bloeddruk leidt tot sterfte (Ann Int med, ) (alleen mannen in studie!) Sindsdien: veel nieuwe, anders werkende middelen verlagen bloeddruk Maar ook mortaliteit???? (JAMA ) Essentieel dilemma Niet alles kan onderzocht worden (praktisch en theoretisch) Kennis (populatie)? Individu Zelfs als deel populatie: uitzondering? Inschattingen en voorspellingen Patient presenteert zich niet zoals het ziektebeeld zich presenteert uitslag - < > waarde - Middel werkt meestal bij ziektebeeld < > werkend bij patient met ziektebeeld 5 jaars overleving 98%, patient kan in 2% zitten Medische fouten Stelling 8 Onzekerheid in de geneeskunde komt ook voort uit het feit dat populatiegebaseerde kennis toegepast moet worden op het individu To Err Is Human: Building a Safer Health System Linda T. Kohn, Janet M. Corrigan, and Molla S. Donaldson, Editors Committee on Quality of Health Care in America, Institute of Medicine 18
19 To Err Is Human Adverse events Letsel/schade veroorzaakt door medische management (handelen of juist niet handelen), en niet door de onderliggende conditie van de patient 3% van ziekenhuisopnames Niet noodzakelijkerwijs een fout : Operatie aan galblaas Normale hygienische maatregelen/ omstandigheden longontsteking Fout een actie wordt niet afgerond zoals de bedoeling was 10 ipv 1 mg voorschrijven Recept vergeten [Reason: slip, lapse] [error of execution] het gebruik van een verkeerd plan om het doel te bereiken Verkeerd geneesmiddel (kennis/informatie) [Reason: mistake] [error in planning] (Het verkeerde doel stellen!) Preventable Adverse Events Als AE door fout: voorkoombaar Groot deel PAE door nalatigheid Vergelijk: Voorschrijven antibiotica waarvoor pt allergisch blijkt Voorschrijven antibiotica waarvan je had kunnen weten dat pt daarvoor allergisch is 3% opnames AE 50% van AE zijn PAE In 10% van PAE dood (15:10.000) US: doden Fouten (naast execution errors ) Meten Inzicht gegevens Interpretatie Kennis Toepassen kennis Merkwaardigheden Intraobserver variabiliteit Door: Interpretatie verschillen Interobserver variabiliteit Door: Interpretatie verschillen Andere kennis Andere interpretatie van kennis Merkwaardigheden [overuse, underuse and misuse] Bypass operaties: Oost US 2x West US Length of Stay: Oost US 1.5x > West US 40% diabeten jaarlijks oogonderzoek 21-43% betablokkers na hartinfarct Verkoudheid: 50% antibiotica Hysterectomie: 16% onnodig We weten eigenlijk nog weinig: meer aandacht, meer gegevens nodig 19
20 Medische kennis Vanoudsher via prof (of zijn boek) op student Sinds ± 25 jaar Wetenschappelijk bewijs Maar teveel kennis Evidence Based Medicine In praktijk Minder intuitie, klinische ervaring, pathophysiologische rationale, en expert kennis Meer wetenschappelijk bewijs Meta-analyses Guyatt GH, Haynes RB, Jaeschke RZ, et al. Users' Guides to the Medical Literature: XXV. Evidence-based medicine: principles for applying the Users' Guides to patient care. Evidence-Based Medicine Working Group. JAMA 2000;284(10): Voetangels Populatie vs individu Feiten vs waarden Bewijs (feiten) kan niet dicteren wat er gedaan moet worden (waarden, en $$) Steroiden bij dreigende vroeggeboorte Tonelli MR. The philosophical limits of evidence-based medicine. Acad Med 1998;73: Niet slechts kennis Is kennis geldig? Mag toepassen? Geneeskunde Kritische houding Wetenschappelijke denkwijze Conclusie Geneeskunde is werken en kunnen omgaan met onzekerheden. Nodig: Vaardigheden om (betrouwbare) gegevens te kunnen verkrijgen. Kennis feiten kennis, en inzicht Kennis kennis om kennis toe te kunnen passen, waaronder: Klinische blik (Ervaring) Kritische blik (Kritisch denken, wetenschappelijk inzicht en scepsis, interpretatiekunde) 20
Kennis toepassen, en beslissingen nemen. Hoe denkt de arts? 2. Wat doet de arts? Hoe wordt kennis toegepast? Wat is differentiaal diagnose?
Hoe denkt de arts? 2 Kennis toepassen, en beslissingen nemen Dr. Peter Moorman Medische Informatica ErasmusMC 1 Hoe weet je of een ziektebeeld waarschijnlijk is? de differentiaal diagnose Hoe wordt een
Nadere informatieHoe denkt de arts? 3. Kans op ziekte bij positieve testuitslag. Bayes in Sensitiviteit en Specificiteit
Maakt een positieve testuitslag bij een test met sensitiviteit van 100% de ziekte zeker? (nee) Hoe denkt de arts? 3 Dr. Peter Moorman Medische Informatica ErasmusMC Ziekte Aanwezig Ziekte Afwezig Totaal
Nadere informatieDe 7 stappen van een CAT
De 7 stappen van een CAT Patiënt (praktijk) Vertaalslag (expert) Wetenschap (literatuur) 1 klinisch scenario trefwoorden 2 klinische vraag 3 literatuur search 4 kritisch beoordelen artikel 7 bottom line
Nadere informatieCritical Appraisal of a Topic De 7 stappen van de CAT Bachelor geneeskunde 3de jaar AWV
Critical Appraisal of a Topic De 7 stappen van de CAT Bachelor geneeskunde 3de jaar AWV Arno Roest en Saskia Le Cessie CAT-project@lumc.nl Evidence based medicine (EBM) (Patho)fysiologie: Klachten, ziekte,
Nadere informatie- Geplaatst in VISUS EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE?
- Geplaatst in VISUS 4-2017 - EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE? Om de verschillen tussen de kennis uit het laatste wetenschappelijk bewijs en de klinische praktijk kleiner te maken is de afgelopen
Nadere informatieFYSIOTHERAPIE en het behandelen van patiënten met SCHOUDERKLACHTEN. Januari 2014, blok 3, Gerard Koel.
FYSIOTHERAPIE en het behandelen van patiënten met SCHOUDERKLACHTEN. Januari 2014, blok 3, Gerard Koel. INHOUD : 1. Enige statistische begrippen omtrent studies naar diagnostische middelen. 2. Diagnostische
Nadere informatieSneltesten voor respiratoire virussen: geschikt voor point-of-care? 13 juni 2017 Werkgroep Algemene Medische Microbiologie
Sneltesten voor respiratoire virussen: geschikt voor point-of-care? 13 juni 2017 Werkgroep Algemene Medische Microbiologie Andrea Bruning, MD PhD AIOS Medische Microbiologie Overzicht Introductie - Point-of-care
Nadere informatieDIAGNOSTIEK. Hans Reitsma, arts-epidemioloog Afd. Klinische Epidemiologie, Biostatistiek & Bioinformatica Academisch Medisch Centrum
DIAGNOSTIEK Hans Reitsma, arts-epidemioloog Afd. Klinische Epidemiologie, Biostatistiek & Bioinformatica Academisch Medisch Centrum Test Evaluatie Meer aandacht voor de evaluatie van testen Snelle groei
Nadere informatieKlinisch wetenschappelijk onderzoek: een studentengids
Klinisch wetenschappelijk onderzoek: een studentengids Eerste druk, 2016 2016 Paul Emons isbn: 9789048439867 nur: 890 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming
Nadere informatie24 september 2015. Van harte welkom!
24 september 2015 Van harte welkom! Programma 20.00: Welkom Wendy de Valk, verpleegkundig specialist cardiologie 20.10: Het vrouwenhart. Is er verschil tussen mannen en vrouwen? Mw. A. Lubbert-Verberkmoes,
Nadere informatieEen onverwachte draai in het verhaal Over valkuilen en blinde vlekken
Een onverwachte draai in het verhaal Over valkuilen en blinde vlekken dr. Geert-Jan Geersing huisarts-onderzoeker dr. Alfred Sachs huisarts-onderzoeker dr. Janneke Hendriksen aios Huisartsgeneeskunde Introductie
Nadere informatieKleef hier onmiddellijk een identificatiesticker. geel. Toelatingsexamen tandarts. 3 juli Generieke competenties (GC) VAARDIG 2
Kleef hier onmiddellijk een identificatiesticker geel Toelatingsexamen tandarts 3 juli 2019 Generieke competenties (GC) VAARDIG 2 Figuur 1: Leeftijdsverdeling van de gemelde gevallen van mazelen in Italië
Nadere informatieDe kunst van fouten maken
De kunst van fouten maken Programma De kunde van patiëntveiligheid Kick-off Inleiding patiëntveiligheid Pauze De kunst van het zien en leren van incidenten VIM Human Factor Engineering Video Inleiding
Nadere informatieDIAGNOSTIEK. Shandra Bipat, klinisch epidemioloog Afd. Radiologie Academisch Medisch Centrum
DIAGNOSTIEK Shandra Bipat, klinisch epidemioloog Afd. Radiologie Academisch Medisch Centrum Test Evaluatie Meer aandacht voor de evaluatie van testen Snelle groei in aantal (kostbare) testen EBM: aantonen
Nadere informatie1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström
1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström Dr. S.A.M. van de Schans, S. Oerlemans, MSc. en prof. dr. J.W.W. Coebergh Inleiding Epidemiologie is de wetenschap die eenvoudig gezegd
Nadere informatieMarvaanse reminiscentie 3 medische besliskunde
Marvaanse reminiscentie 3 medische besliskunde Johan WENS 26 ste IWC-congres 2 april 2016 Ons dagelijks werk Zoeken naar verklaringen en oplossingen voor problemen = waarnemen verzamelen interpreteren
Nadere informatieOverzicht. Help! Statistiek! Stelling van Bayes. Hoe goed is leverscan ( test T ) voor het diagnostiseren van leverpathologie ( ziekte Z )?
Help! Statistiek! Overzicht Doel: Informeren over statistiek in klinisch onderzoek. Tijd: Doorlopende serie laagdrempelige lezingen, voor iedereen vrij toegankelijk. Derde woensdag in de maand, 12-13 uur
Nadere informatieZorgpaden: Evidence Based or Wishful thinking?
Zorgpaden: Evidence Based or Wishful thinking? Jeroen van Oostrum Hoofd Business Intelligence Center 24 november 2009 Stellingen Stelling 1: Patiëntuitkomstmaten, zoals heropnames, complicaties en patiënttevredenheid,
Nadere informatieBij gebrek aan bewijs
Bij gebrek aan bewijs kennis is macht! internet in de spreekkamer P.A. Flach Bedrijfsarts Arbo- en milieudienst RuG 09-10-2006 1 3 onderdelen 1. Wat is EBM 2. Zoeken in PubMed 3. Beoordelen van de resultaten
Nadere informatieVerdiepingsmodule. Medische besliskunde 1: De patiënt met een dikke enkel. Medische besliskunde 1: De patiënt met een dikke enkel. 1.
Medische besliskunde 1: De patiënt met een dikke enkel 1. Toelichting Hoe groot is de kans dat een patiënt met enkelletsel een fractuur heeft? In deze module maken de deelnemers rekensommen met fictieve
Nadere informatieGeautomatiseerde medicatiereviews bij polyfarmacie patiënten in de eerstelijn: een retrospectieve studie Eerstelijnsgeneeskunde (ELG) Radboudumc
Geautomatiseerde medicatiereviews bij polyfarmacie patiënten in de eerstelijn: een retrospectieve studie Eerstelijnsgeneeskunde (ELG) Radboudumc Jorrit Harms OSV: Dr. Kees van Boven Inhoud Achtergrond
Nadere informatieFYSIOTHERAPIE en het behandelen van patiënten met SCHOUDERKLACHTEN. Januari 2015, blok 3, Gerard Koel.
FYSIOTHERAPIE en het behandelen van patiënten met SCHOUDERKLACHTEN. Januari 2015, blok 3, Gerard Koel. INHOUD : 1. Enige statistische begrippen omtrent studies naar diagnostische middelen. 2. Diagnostische
Nadere informatiePrimaire preventie Behandeling P(rimaire p)reventie Secundaire preventie
1 Screening en gezondheidsbeleid Voorkomen is altijd beter dan genezen? Leuven, 24 april 2015 Prof. Dr. Joost Weyler Epidemiologie en Sociale Geneeskunde Screening en preventie Schema 2 Screening en preventie
Nadere informatieLiteratuuronderzoek. Systematische Review Meta-Analyse. KEMTA Andrea Peeters
Literatuuronderzoek Systematische Review Meta-Analyse KEMTA Andrea Peeters Waarom doen? Presentatie 1. Begrippen systematische review en meta-analyse 2. Hoe te werk gaan bij het opzetten van een review
Nadere informatieFormulier voor het beoordelen van de kwaliteit van een artikel over een diagnostische test of screeningsinstrument.
Formulier voor het beoordelen van de kwaliteit van een artikel over een diagnostische test of screeningsinstrument. Behorend bij: Evidence-based logopedie, hoofdstuk 3. Toelichting bij de criteria voor
Nadere informatieVAN KLINISCHE ONZEKERHEID NAAR EEN ZOEKSTRATEGIE
VAN KLINISCHE ONZEKERHEID NAAR EEN ZOEKSTRATEGIE Drs. Willemke Stilma Docent verpleegkunde HvA Mede met dank aan dr. Anne Eskes 1 INHOUD 5 stappen EBP Formuleren van een klinische vraagstelling PICO Zoekstrategie
Nadere informatieGebruik van PROMs individueel versus groepsniveau. Riekie de Vet
Gebruik van PROMs individueel versus groepsniveau Riekie de Vet Klinimetrie: meten in de geneeskunde Het meten van symptomen, diagnostiek, uitkomsten van behandelingen, gezondheidsstatus en bijvoorbeeld
Nadere informatie15Niet-pluisgevoel Rubriekhouder: Mw. dr. G. A. Donker, (NIVEL) ( )
15Niet-pluisgevoel Rubriekhouder: Mw. dr. G. A. Donker, (NIVEL) (2010-2012) Inleiding Tijdens de opleiding leren huisartsen systematisch en door middel van vragen en onderzoek tot een diagnose te komen.
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Zowel beleidsmakers en zorgverleners als het algemene publiek zijn zich meer en meer bewust van de essentiële rol van kwaliteitsmeting en - verbetering in het verlenen van
Nadere informatieAchtergronden bij casusschetsen 18 oktober 1999
Angina pectoris Achtergronden bij casusschetsen 18 oktober 1999 Inleiding Eerste werkafspraak angina pectoris dateert uit 1996, tweede herziene versie in 1999 door gedeeltelijk nieuwe werkgroep. Voorbouwend
Nadere informatieDia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1
Dia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1 Effecten en verklarende mechanismen Juliane Menting Nivel, Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg NKCV, Nederlands
Nadere informatieVraag 1: Voelt u zich thuis in de medische besliskunde of diagnostische logica? 1. Ja 2. Redelijk 3. Een beetje 4. Nee
Vraag 1: Voelt u zich thuis in de medische besliskunde of diagnostische logica? 1. Ja 2. Redelijk 3. Een beetje 4. Nee 1 De dochter van Jeanne (78 jaar) heeft een afspraak gemaakt om met haar moeder op
Nadere informatieHet begrijpelijk communiceren van een gezondheidsrisico
Het begrijpelijk communiceren van een gezondheidsrisico Dr. Olga Damman Dr. Maaike van den Haak Nina Bogaerts, Msc Amber van der Meij, Bsc Prof.dr. Danielle Timmermans Quality of Care EMGO Institute for
Nadere informatieEvidence Based Practise versus Practice Based Evidence
Evidence Based Practise versus Practice Based Evidence Dr. John Verhoef (Lector) Lectoraat Eigen Regie Hogeschool Leiden, Cluster Zorg verhoef.j@hsleiden.nl Waar hebben we het over? Evidence Based Practice
Nadere informatieLipiden behandelen bij de oudere patiënt: starten, stoppen of doorgaan?
Lipiden behandelen bij de oudere patiënt: starten, stoppen of doorgaan? Dr. Mike Peters Internist VU medisch centrum Amsterdam mjl.peters@vumc.nl Ouderen passen niet in een richtlijn 1. Dhr S, 89 jaar,
Nadere informatieResponsiviteit van meetinstrumenten. Prof. dr. ir. Riekie de Vet. EMGO Instituut, Amsterdam
Responsiviteit van meetinstrumenten Prof. dr. ir. Riekie de Vet EMGO Instituut, Amsterdam Meet-eigenschappen Klinimetrische eigenschappen Reproduceerbaarheid Validiteit Responsiviteit Interpretatie Definitie
Nadere informatieVoorjaarsymposium KARVA
Voorjaarsymposium KARVA De voorspellende waarde van een positieve test: een gemiste kans Prof. Dr. Joost Weyler Epidemiologie en Sociale Geneeskunde Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen UA Voorspellende
Nadere informatieBig Data. Gaat het iets voor de zorg betekenen? Dr N.S. Hekster 18 maart 2015. Big Data in de Zorg. 2015 IBM Corporation
Big Data Gaat het iets voor de zorg betekenen? Dr N.S. Hekster 18 maart 2015 1 Introductie Spreker Nicky Hekster Technical Leader Healthcare & LifeSciences IBM Nederland BV Johan Huizingalaan 765 1066
Nadere informatieEvidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten. Ton Kuijpers, Epidemioloog
Evidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten Ton Kuijpers, Epidemioloog Guru based medicine Inhoud Voorbeeld van een wetenschappelijk onderzoeksdesign (RCT) Mate van bewijs Conclusies
Nadere informatieHartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen?
Hartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen? Drs. Mariëlle AMJ van der Velden-Daamen Prof. Dr. Jan PH Hamers Prof. Dr. Hans Peter Brunner la Rocca Dr. Frans ES Tan Prof. Dr. Jos MGA
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33063 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Tan, Melanie Title: Clinical aspects of recurrent venous thromboembolism Issue
Nadere informatieAndere kijk op validiteit
Andere kijk op validiteit Waarde van klinische testen Mark Vongehr Fysio-/manueeltherapeut klinimetrie Het objectiveren van klinische symptomen en tekenen met behulp van valide meetinstrumenten meetinstrumenten
Nadere informatieEvidence based nursing: wat is dat?
Evidence based nursing: wat is dat? Sandra Beurskens Lector kenniskring autonomie en participatie van mensen met een chronische ziekte Kenniskring autonomie en participatie EBN in de praktijk: veel vragen
Nadere informatieDappere of defensieve dokters. Chris de Kruiff Veerle Langenhorst algemeen kinderartsen AMC Amsterdam, Isala Klinieken Zwolle
Dappere of defensieve dokters Chris de Kruiff Veerle Langenhorst algemeen kinderartsen AMC Amsterdam, Isala Klinieken Zwolle Disclosure belangen sprekers Geen potentiële belangenverstrengeling Leerdoelen
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 119 120 Samenvatting 121 Inleiding Vermoeidheid is een veel voorkomende klacht bij de ziekte sarcoïdose en is geassocieerd met een verminderde kwaliteit van leven. In de literatuur
Nadere informatieVerschillendedesigns beantwoorden verschillende vragen
Verschillendedesigns beantwoorden verschillende vragen Zelf echo s uitvoeren bij IVF Hoe betrouwbaar zijn de beelden? Hoe vaak worden vrouwen zwanger? Hoe voelende koppelszicherbij? Watkosthet? 1 Hoe betrouwbaar
Nadere informatieNet de diagnose gekregen
Net de diagnose gekregen Vragen die u kunt stellen Hieronder vindt u een lijst met vragen die in verschillende stadia van het onderzoek, de behandeling en de verzorging van patiënten van pas komen. Deze
Nadere informatieOntstekingsparameters in de huisartspraktijk. Warffum 2012
Ontstekingsparameters in de huisartspraktijk Warffum 2012 Onderwerpen CRP, bezinking of beide CRP bij acuut hoesten CRP sneltest voor andere indicaties? CRP, bezinking of beide? Indicaties - infectie/ontsteking
Nadere informatieOefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit. Mariëtte de Rooij
Oefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit Mariëtte de Rooij Inhoud Artrose en comorbiditeit Aangepaste oefentherapie bij comorbiditeit Resultaten pilot studie Voorbeeld Conclusie Randomized
Nadere informatiePeer review EBM. Ontwikkeld door WVVK in opdracht van Pro-Q-Kine
Peer review EBM Inleiding Doelstellingen? Attitude: bereid zijn om evidence based te handelen, om expertise te delen, om evidentie te bespreken Kennis: wat is EBM, wat is evidentie, wat is een richtlijn,
Nadere informatieSamenvatting. geweest als de gemaakte keuzes, namelijk opereren. Het model had daarom voor deze patiënten weinig toegevoegde waarde.
Klinische predictiemodellen combineren patiëntgegevens om de kans te voorspellen dat een ziekte aanwezig is (diagnose) of dat een bepaalde ziekte status zich zal voordoen (prognose). De voorspelde kans
Nadere informatieThuiswerktoets Filosofie, Wetenschap en Ethiek Opdracht 1: DenkTank De betekenis van Evidence Based Practice voor de verpleegkunde
Thuiswerktoets Filosofie, Wetenschap en Ethiek Opdracht 1: DenkTank De betekenis van Evidence Based Practice voor de verpleegkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Verplegingswetenschappen cursusjaar
Nadere informatieOnderzoeksdesigns. Ellen Tromp, epidemioloog St Antonius ziekenhuis
Onderzoeksdesigns Ellen Tromp, epidemioloog St Antonius ziekenhuis Inhoud Inleiding Wetenschappelijk bewijs Opdracht Verschillende onderzoekdesigns De drie componenten van evidence-based practice Wetenschappelijk
Nadere informatieSystematic Reviews Dr. Hester Vermeulen
Systematic Reviews Dr. Hester Vermeulen Amsterdam School of Health Professionals / HvA Amsterdam Kwaliteit en Proces Innovatie / AMC Amsterdam Goede zorg Effectief Doelmatig Veilig Tijdig Toegankelijk
Nadere informatieOplossingsgerichte gespreksvoering in medische consulten. Het team: wie zijn wij?
Oplossingsgerichte gespreksvoering in medische consulten { Esther de Wolf & Christiaan van Woerden Workshop congres Samen nog Beter 5 -Vrijdag 13 oktober 2017, Woudschoten Zeist Each patient carries hisowndoctor
Nadere informatiePerifere zenuw blokkade bij een patiënt at risk voor compartiment syndroom? Lucie van Genugten 3 e jaars AIOS Anesthesiologie 7 November 2014
Perifere zenuw blokkade bij een patiënt at risk voor compartiment syndroom? Lucie van Genugten 3 e jaars AIOS Anesthesiologie 7 November 2014 Vraag Maskeert een perifere zenuwblokkade het optreden van
Nadere informatieWERKT DE WEBCARE INTERVENTIE?
WERKT DE WEBCARE INTERVENTIE? Onderwerp: Hoe lees ik een wetenschappelijk artikel? Marjolein Snaterse, docent/onderzoeker Faculteit Gezondheid, Hogeschool van Amsterdam TOCH MAAR WEER: EVIDENCE BASED PRACTICE
Nadere informatieLeidraad beoordelingen behandelingen tot verzekerde pakket door Kenniscentrum GGZ van Zorgverzekeraars Nederland
Leidraad beoordelingen behandelingen tot verzekerde pakket door Kenniscentrum GGZ van Zorgverzekeraars Nederland Mei 2014 Aanleiding Het CVZ beschrijft in het Rapport geneeskundige GGZ deel 2 de begrenzing
Nadere informatieEcho en klinisch onderzoek hebben ze een plaats in de screening? 3de Logo borstkankersymposium zaterdag 3 december 2005
Echo en klinisch onderzoek hebben ze een plaats in de screening? 3de Logo borstkankersymposium zaterdag 3 december 2005 Filip De Roeck Isabelle Biltjes Peter Naudts screening reductie van de mortaliteit
Nadere informatieVerdiepingsmodule. Medische besliskunde 3: De patiënt met een vergrote prostaat. Medische besliskunde 3: De patiënt met een vergrote prostaat
1. Toelichting Aan de hand van een casus maken de deelnemers rekensommen met fictieve gegevens om prostaatcarcinoom te voorspellen bij mannen met een vergrote prostaat. 2. Doel, doelgroep, tijdsduur Doelstelling
Nadere informatieLeren verbeteren met gegevens over voorgeschreven medicijnen. Bram Plouvier Predictive analytics consultant
Leren verbeteren met gegevens over voorgeschreven medicijnen Bram Plouvier Predictive analytics consultant BI Podium Advanced Analytics 23 mei 2017 Advanced Analytics in de gezondheidszorg Santeon en de
Nadere informatieHoe goed is een test?
Hoe goed is een test? 1.0 het ideale plaatje Als we een test uitvoeren om te ontdekken of iemand ziek is hebben we het liefst een test waarbij de gezonde en de zieke groepen duidelijk gescheiden zijn.
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3
Samenvatting 11 Samenvatting Bloedarmoede, vaak aangeduid als anemie, is een veelbesproken onderwerp in de medische literatuur. Clinici en onderzoekers buigen zich al vele jaren over de oorzaken en gevolgen
Nadere informatieerdiepingsmodule erdiep Medische besliskunde 2: edi De patiënt met een knobbeltje in de borst s c he bes ing l is kunde 2: dule De p iën met een kn
1. Toelichting Aan de hand van een casus van een vrouw met een knobbeltje in de borst maken de deelnemers rekensommen met fictieve gegevens om mammacarcinoom bij vrouwen met een knobbeltje in de borst
Nadere informatieBehandeling van het acute herseninfarct
Behandeling van het acute herseninfarct VPL symposium 14-03-2014 Puck Fransen, onderzoeker neurologie, Erasmus MC Inhoud Achtergrond (epidemiologie/etiologie) Behandeling endovasculaire behandeling Huidige
Nadere informatie23-1-2014. Classificeren en meten. Overzicht van de officiële definities van de meter sinds 1795. Raymond Ostelo, PhD. Klinimetrie
Raymond Ostelo, PhD Professor of Evidence-Based Physiotherapy Dept. Health Sciences EMGO+ Institute for Health and Care Research VU University Amsterdam, the Netherlands r.ostelo@vumc.nl 1 Classificeren
Nadere informatie5-jaars Follow-up van de FAME studie
5-jaars Follow-up van de FAME studie WCN Congres 2015, Amsterdam 20-11-2015 Drs. L.X. van Nunen namens de FAME studiegroep Potential conflicts of interest Ik, Lokien X. van Nunen, heb GEEN conflicts of
Nadere informatieSAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie
166 Samenvatting SAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie Deel I Introductie In de introductie van dit proefschrift (Hoofdstuk
Nadere informatieKLINISCH REDENEREN: CENTRAAL IN DE VERPLEEGKUNDIGE BEROEPSUITOEFENING. CHE 26 oktober 2016 Jos Dobber
KLINISCH REDENEREN: CENTRAAL IN DE VERPLEEGKUNDIGE BEROEPSUITOEFENING CHE 26 oktober 2016 Jos Dobber KLINISCH REDENEREN het continue proces van kritisch denken, gegevensverzameling en analyse, gericht
Nadere informatieNico Mensing van Charante Lezing 2014. Grenzen aan de Geneeskunde
Nico Mensing van Charante Lezing 2014 Grenzen aan de Geneeskunde Hermitage Amsterdam, Vrijdag 17 januari 2014 Deel 1: Grenzen aan de diagnostiek prof dr Patrick Bindels, huisarts Deel 2: Grenzen aan de
Nadere informatieZelfmanagement en eigen regie bij borstkanker
Zelfmanagement en eigen regie bij borstkanker AnneLoes van Staa PhD RN MD a.van.staa@hr.nl Mariëtte Bergmans (BVN) 1 wie staat hier? AnneLoes van Staa PhD RN MD a.van.staa@hr.nl 1 Definitie zelfmanagement
Nadere informatieKritische reflectie over alternatieve geneeswijzen voor rugpijn
Kritische reflectie over alternatieve geneeswijzen voor rugpijn N. Fraeyman Maart 2012 1 Scope van de presentatie 1. Afbakening van het onderwerp 2. Alternatieve therapieën en rugpijn 3. Bestuderen van
Nadere informatieDe oudere patiënt met comorbiditeit
De oudere patiënt met comorbiditeit Dr. Arend Mosterd cardioloog Meander Medisch Centrum, Amersfoort Dr. Irène Oudejans klinisch geriater Elkerliek ziekenhuis, Helmond Hartfalen Prevalentie 85 plussers
Nadere informatieSomatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten: De richtlijn
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten: De richtlijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Dokter, ik ben zo moe. Vermoeidheid Hoofdpijn Buikklachten
Nadere informatieHomeopathie voor paarden
Artikel: http://horsefulness.be/homeopathie-voor-paarden/ site van Horsefulness van Karine Vanderborre Homeopathie voor paarden Homeopathie, niet iedereen heeft er vertrouwen in Ikzelf sta er volledig
Nadere informatieInhoud. 5 Chantage (2) Een kritische blik op de verkregen gegevens De tandarts schrijft Slot...56 Literatuur...
1 Tornen.... 1 1.1 Tornen aan zekerheden... 2 1.2 Samenvatting van de essenties uit het gepubliceerde verslag.... 2 1.3 Kritische noot vooraf.... 3 1.4 Feedback op de zes gememoreerde essenties.... 3 1.5
Nadere informatieIk zorg dus ik Phamous. Meten en verbeteren. Achtergronden: Multidisciplinaire Richtlijn Schizofrenie 2012 (1)
Implementatie van shared decision making in het behandelproces door invoering van FUR (Follow Up Rom) gesprekken 31 januari 2013 Marga van Leersum Verpleegkundig Specialist (MANP) UMCG, UCP Ik zorg dus
Nadere informatieCHAPTER. Samenvatting
CHAPTER 9 Samenvatting CHAPTER 9 Klachten aan pols en hand komen veel voor; bij 9 tot 12.5% van de Nederlandse volwassenen. Niet alle mensen bezoeken de huisarts voor pols- of handklachten. De huisarts
Nadere informatieKennislacunes NHG-Standaard Buikpijn bij kinderen
Kennislacunes Buikpijn bij kinderen Kennislacunes 1. Prevalentie prikkelbare darm syndroom bij kinderen met chronische buikpijn (noot 5, 15). 2. Verschil in prognose van kinderen met prikkelbare darm syndroom
Nadere informatieEvidence-Based Nursing. Bart Geurden, RN, MScN
Evidence-Based Nursing Bart Geurden, RN, MScN Trends in Verpleegkunde Jaren 1980: Systematisch werken Focus op proces Jaren 1990: Verpleegkundige diagnostiek Focus op taal Aandacht verschuift van proces
Nadere informatieHairy cell leukemie. Mariëlle Wondergem hematoloog VUmc
Hairy cell leukemie Mariëlle Wondergem hematoloog VUmc Wie krijgen leukemie? Elk jaar krijgen in Nederland rond de 1500 mensen leukemie Ongeveer 750 acute leukemie Bij de anderen gaat het om chronische
Nadere informatiePRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten
PRO De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten Prof. dr. Saskia Middeldorp, internist Afdeling Vasculaire Geneeskunde Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Wat zegt de NHG standaard
Nadere informatieEBM. Domein arts. Overwegingen bij domein arts
EBM Wetenschappelijke uitkomsten uit klinisch relevant prognostisch, diagnostisch en therapeutisch onderzoek. Kennis, ervaring, persoonlijke waarden en verwachtingen van de dokter zelf. De individuele
Nadere informatieGezamenlijke besluitvorming. Dr. Arwen Pieterse Afdeling Medische Besliskunde Leids Universitair Medisch Centrum
Gezamenlijke besluitvorming Dr. Arwen Pieterse Afdeling Medische Besliskunde Leids Universitair Medisch Centrum Overzicht Geschiedenis Noodzaak Definitie Effect van gezamenlijke besluitvorming Geschiedenis
Nadere informatiePreventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog i.o./onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant
Preventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog i.o./onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant Film: fragmenten Iedereen depressief (VPRO) - Depressie groot
Nadere informatieThink sepsis! Namens de expertgroep sepsis Ingmar Waardenburg, huisarts Enter Jolein Huttenhuis, SEH-arts ZGT
Think sepsis! Namens de expertgroep sepsis Ingmar Waardenburg, huisarts Enter Jolein Huttenhuis, SEH-arts ZGT Wat is - volgens u - sepsis? Wat is volgens u sepsis? Mijn definitie... Een septische patiënt
Nadere informatiehoofdstuk 1 doelstellingen hoofdstuk 2 diagnosen
Dit proefschrift gaat over moeheid bij mensen die dit als belangrijkste klacht presenteren tijdens een bezoek aan de huisarts. In hoofdstuk 1 wordt het onderwerp moeheid in de huisartspraktijk kort geïntroduceerd,
Nadere informatieHoe ziek word je van zitten?
Hoe ziek word je van zitten? Evi van Ekris EMGO + Instituut afd. Sociale Geneeskunde VU Medisch Centrum Er is altijd wat te doen Naast het stimuleren van sporten is het belangrijk bewegen meer te integreren
Nadere informatieVoorbeeld keuzehulp. Tips voor de professional
Voorbeeld keuzehulp Tips voor de professional Deze keuzehulp is ontwikkeld in het kader van het onderzoek, gesubsidieerd door KWF Kankerbestrijding. Inleiding Verderop ziet u tips voor het gebruik. Ga
Nadere informatieDoel van college 2. College 2: CASNET systeem. Bestuderen van een concreet systeem dat model-gebaseerd redeneert. CASNET is een medisch expertsysteem:
College 2: CASNET systeem Doel van college 2 CASNET is een medisch expertsysteem: diagnose therapie selectie model gebaseerde methode toepassing in glaucoom domein Bestuderen van een concreet systeem dat
Nadere informatieEen noodlottige casus
Handout voordracht Giard voor nieuwe leden tuchtcolleges Raimond Giard, arts en jurist 2 Een noodlottige casus Vrouw, 42 jaar. Moeheidsklachten Naar huisarts: ernstige bloedarmoede (Hb: 4,9 mmol/l); krijgt
Nadere informatieWetenschappelijk onderzoek naar Q- koorts
Wetenschappelijk onderzoek naar Q- koorts Mede dankzij de steun van Q- support vindt er onderzoek naar Q- koorts plaats. Q- support heeft 2 miljoen van haar budget uitgegeven aan ondersteuning van wetenschappelijk
Nadere informatiePneumocystis jirovecii pneumonie Behandeling met corticosteroïden. Teske Schoffelen, arts-assistent IC
Pneumocystis jirovecii pneumonie Behandeling met corticosteroïden Teske Schoffelen, arts-assistent IC 28-02-2019 Casus Vrouw, 67 jaar Presentatie Koorts, niet-productieve hoest, dyspnoe Acuut hypoxisch
Nadere informatieWelke vragenlijst voor mijn onderzoek?
Welke vragenlijst voor mijn onderzoek? NHG wetenschapsdag 2010 Caroline Terwee Kenniscentrum Meetinstrumenten VUmc Afdeling Epidemiologie en Biostatistiek VU medisch centrum Inhoud 1. Presentatie 2. Kritisch
Nadere informatieInleiding tot Medische Beslissingsondersteuning
Onzekerheid Inleiding tot Medische Beslissingsondersteuning (deel 4) Bij de behandeling van een patiënt heeft een arts te maken met onzekerheden: de gegevens van de anamnese en het lichamelijk onderzoek
Nadere informatieWetenschappelijke vorming in de huisartsopleiding
Versiedatum: 0-0-06 Pagina van 5 De wetenschappelijke onderbouwing van het huisartsgeneeskundig handelen vormt een belangrijke leidraad voor de huisarts. Deze moet een wetenschappelijke onderbouwing kunnen
Nadere informatieVerstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen
Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen Congres Focus op Onderzoek, 22 juni 2015 Gerda de Kuijper, AVG/senior senior onderzoeker CVBP/UMCG Dederieke Festen AVG/senior onderzoeker
Nadere informatieCardiovasculaire medicatie: gezondheidswinst versus valrisico
Cardiovasculaire medicatie: gezondheidswinst versus valrisico Geeske Peeters Susan Tett Samantha Hollingworth Danijela Gnijdic Sarah Hilmer Annette Dobson Ruth Hubbard Richtlijn Acuut Coronair Syndroom
Nadere informatieSerologische testen en interpretatie van testresultaten
Serologische testen en interpretatie van testresultaten Serologische testen Serologie is de leer van de stoffen die zich bevinden in het bloedserum. Bloedserum is het vocht dat verkregen is nadat bloed
Nadere informatie