Het begrijpelijk communiceren van een gezondheidsrisico

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Het begrijpelijk communiceren van een gezondheidsrisico"

Willem Smets
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Het begrijpelijk communiceren van een gezondheidsrisico Dr. Olga Damman Dr. Maaike van den Haak Nina Bogaerts, Msc Amber van der Meij, Bsc Prof.dr. Danielle Timmermans Quality of Care EMGO Institute for Health and Care Research

2 Project Doel: onderzoeken hoe online informatie over een gezondheidsrisico in een gezondheidscheck kan worden gecommuniceerd zodat mensen: - de informatie gemakkelijk verwerken - hun gezondheidsrisico goed begrijpen - geïnformeerde keuzes kunnen maken t.a.v. hun risico Samenwerking: VUMC, VU, maatschappelijke partners Overzicht: korte beschrijving en huidige status

3 Probleemstelling project Mensen begrijpen de risico-boodschap vaak niet Inadequate informatieverwerking kan ertoe leiden dat - Er geen geïnformeerde beslissing plaatsvindt - Er geen gedragsverandering optreedt Informatie vaak gecreëerd vanuit het perspectief van experts Nog weinig bekend over hoe gebruikers de informatie begrijpen en gebruiken, met name onder mensen met beperkte cognitieve vaardigheden

4 Case study Het Preventieconsult heeft een health check ontwikkeld die bestaat uit twee onderdelen: In beide tests worden gezondheidsrisico s gecommuniceerd Begrip risico essentieel voor geïnformeerde keuze

5 Test uw risico Doel van risicocommunicatie in Test uw risico : Laten begrijpen dat iemand een verhoogd risico op ziekte heeft. Laten begrijpen hoe iemand het risico kan verlagen. Motiveren tot gedrag: screening bij HA en/of leefstijlverandering.

6 Test uw leefstijl Doel van risicocommunicatie in Test uw leefstijl : Laten begrijpen hoe iemand ervoor staat qua leefstijl. Laten begrijpen waarom iemands leefstijl gezond/ongezond is. Laten begrijpen hoe iemand zijn leefstijl kan verbeteren. Motiveren om leefstijl aan te passen.

7 Onderzoeksvragen 1. Hoe verwerken mensen de online risico-informatie en welke implicaties heeft hun wijze van informatieverwerking voor het verbeteren van de informatie? Deel 1 Kwalitatief + eye tracking 2. Leiden alternatieve presentaties van het risico tot effectievere informatieverwerking? Deel 2 Kwantitatief

8 Deel 1 risicotest: Opzet 16 deelnemers, geworven via lokale krant Usability lab op de VU Onderzoek bestond uit 3 onderdelen: 1. De online risicotest (eye-tracking) 2. Een recall taak over de risico-informatie 3. Een interview over de interpretatie van het risico en de evaluatie van de risico-test

9 Deel 1 risicotest: Resultaten eye-tracking

10 Deel 1 risicotest: Voorbeeld recall taak Dit is een lege uitslag van de risicotest. Kunt u de uitslag die u op de website heeft gekregen op deze print invullen?

11 Deel 1 risicotest: Resultaten recall taak Percentage werd goed onthouden; 1 keer niet ingevuld en 1 keer verkeerd ingevuld Frequentie werd niet goed onthouden; 5 keer niet ingevuld en 5 keer verkeerd ingevuld Label werd niet goed onthouden; 4 keer niet ingevuld, 7 keer verkeerd ingevuld Het bezoek uw huisarts percentage (bij het staafdiagram) werd slecht onthouden; 15 keer niet ingevuld en 1 keer verkeerd ingevuld

12 Deel 1 risicotest:voorbeeld interview U heeft een aantal vragen ingevuld op de website en op basis van uw antwoorden heeft u een uitslag over uw risico gekregen. Wat kunt u vertellen over de hoogte van uw risico op het ontwikkelen van hart en vaatziekten, diabetes of nierfalen? Hoe waarschijnlijk denkt u dat het is dat u een van de aandoeningen uit deze test zal krijgen? Kunt u aangeven waarom u dat zo denkt? Waardoor denkt u dat het komt dat uw risico (licht verhoogd/verhoogd) is?

13 Deel 1 risicotest: Resultaten interviews Mensen gebruiken vooral hun al bestaande kennis en beliefs om het risico te interpreteren, veel meer dan de risico-informatie uit de test/testuitslag Ervaren kwetsbaarheid hangt vooral af van het feit of risicofactoren wel of niet aanwezig zijn, zowel de factoren uit de test als factoren buiten de test (bloeddruk, stress, gezonde leefstijl, gezondheid ) en veel minder van de hoogte van het gecommuniceerde risico Ervaren kwetsbaarheid hangt ook af van of men zich oud voelt en of men zich zorgen maakt over de ziektes

14 Deel 1 risicotest: Resultaten interviews Mensen hebben stereotypische ideeën over wie er een verhoogd risico heeft en vergelijken zichzelf met deze stereotypen om de ernst van hun eigen risico in te schatten Interpretatie risico vaak in termen van gezondheid en ziekte in het algemeen, bv. verhoogde kans op ziekte hoort bij het ouder worden

15 Deel 1 risicotest: Resultaten interviews Interpretatie percentage: wordt goed begrepen maar maakt niet perse indruk Interpretatie frequentie: wordt door meerdere mensen verkeerd begrepen, maakt wel meer indruk Interpretatie verbale label: het label zegt mensen niet veel en ze weten niet welke uitkomst eraan gekoppeld is

16 Deel 1 risicotest: Resultaten interviews Interpretatie Staafdiagram: Mensen denken ten onrechte dat het risico kan oplopen tot 100%, waardoor hun eigen risico wel meevalt. Vergelijking risico van een leeftijdgenoot zonder risicofactoren wordt vaak niet begrepen

17 Eerste conclusies Deel 1 Mensen gebruiken de getalsmatige informatie weinig in de interpretatie van hun risico. Ze gebruiken eerder aan- of afwezigheid van risicofactoren in de interpretatie van hun risico. Mensen hebben geen goed beeld wat een hoog of laag risico is, of wanneer het risico ernstig is. Huidige presentatiewijzen helpen mensen niet om dit te duiden.

18 Deel 2: een eerste experiment Literatuur: ankerpunt geven kan helpen om mensen een idee te geven van wat een hoog of laag risico is Ankerpunt dat nu wordt gegeven wordt niet begrepen / gebruikt

19 Deel 2: een eerste experiment Doel van het onderzoek: Onderzoeken of een ankerpunt in de vorm van een sociale vergelijking leidt tot: - Meer negatief affect - Meer adequate risicoperceptie - Meer betekenisvolle interpretatie van het risico - Hogere gedragsintenties - Informatie zoeken - Huisartsbezoek en leefstijl veranderen

20 Deel 2: een eerste experiment Hypothetische situatie risico op hart- en vaatziekten Vier condities: - Geen vergelijking - Vergelijking met risico van gemiddeld persoon van uw leeftijd - Vergelijking met risico van een persoon van uw leeftijd zonder risicofactoren - Vergelijking met een ouder persoon die hetzelfde risico heeft als u

21 Deel 2: een eerste experiment Controleconditie

22 Deel 2: een eerste experiment Vergelijking met risico van gemiddeld persoon van uw leeftijd

23 Deel 2: een eerste experiment Vergelijking met risico van persoon van uw leeftijd zonder risicofactoren

24 Deel 2: een eerste experiment Vergelijking met een ouder persoon die hetzelfde risico heeft als u

25 Deel 2: een eerste experiment Respondenten Online panel (FlyCatcher) N= 272 (respons = 47%) Uiteindelijk N=207 in de doelgroep Respondenten (binnen de doelgroep) zijn representatief voor de Nederlandse bevolking van 45 t/m 69 jaar wat betreft geslacht, leeftijd, opleidingsniveau en regio.

26 Deel 2: een eerste experiment Controlevraag: Hoe hoog is volgens de bovenstaande testuitslag:.. uw risico op hart- en vaatziekten? %.. het risico op hart- en vaatziekten van een gemiddeld persoon van uw leeftijd? %

27 Deel 2: een eerste experiment Vragen over - Affect - Risicoperceptie - Interpretatie van het risico - Intentie om informatie te zoeken - Intentie om naar de huisarts te gaan - Intentie om leefstijl aan te passen

28 Deel 2: een eerste experiment Controlevraag bij de grafieken vaak fout beantwoord (67 personen; 32%) N = 140 Manipulatie had effect op Negatief affect Beeld van het risico / risicoperceptie Gedragsintenties

29 Deel 2: een eerste experiment Significant verschil tussen vergelijking persoon zonder risicofactoren en de controlegroep

30 Deel 2: een eerste experiment Significant verschil tussen vergelijking met persoon zonder risicofactoren en controlegroep

31 Deel 2: een eerste experiment Persoon zonder risicofactoren en ouder persoon significant hoger dan controlegroep

32 Deel 2: een eerste experiment Vergelijking met ouder persoon significant lager dan persoon zonder risicofactoren en gemiddeld persoon

33 Conclusies deel 2 Ankerpunt d.m.v. sociale vergelijking - Lijkt meerwaarde te hebben.. - maar moet nog onderzocht worden met echte risico s -... maar werkt niet per se voor mensen met lage numerieke vaardigheden - Vergelijking met persoon zonder risicofactoren komt als beste naar voren

34 Conclusies Kwalitatief onderzoek ondersteund door eyetracking geeft inzicht in problemen begrip en interpretatie risico-informatie Huidige info geeft onvoldoende inzicht in of risico laag of hoog is Het geven van een ankerpunt d.m.v. een sociale vergelijking en twee aparte staafdiagrammen geeft de risico-informatie meer betekenis, maar vooral voor mensen met relatief adequate numerieke vaardigheden

35 Leden projectgroep Nina Bogaerts, Msc (oio, VUMC, Sociale Geneeskunde) Amber van der Meij, Bsc (stagiaire, Sociale Geneeskunde) Dr. Olga Damman (post doc, VUMC, Sociale Geneeskunde) Dr. Maaike van den Haak (UD, VU, Taal en Communicatie) Prof. dr. Danielle Timmermans (hoogleraar, VUMC, Sociale Geneeskunde) Dr. Charlotte van Hooijdonk (projectadviseur, VU, Taal en Communicatie) Dr. Joyce Karreman (projectadviseur, Universiteit Twente, Communicatiewetenschap) Dr. Roderik Kraaijenhagen (projectadviseur, NIPED) Drs. Monique Schrijver (projectadviseur, LekkerLangLeven: Diabetesfonds, Hartstichting, Nierstichting)

Vergelijkbare documenten

Perceptie van elektromagnetische velden: een arbeidshygiënische zorg?

Perceptie van elektromagnetische velden: een arbeidshygiënische zorg? Prof.dr.ir. Tjabe Smid Drs. Diana van Dongen Prof.dr. Danielle Timmermans Department of Public and Occupational Health Quality of Care