Nieuwe ronde, nieuwe kansen GLB-voorstellen voor na 2020

Transcriptie

1 Nieuwe ronde, nieuwe kansen GLB-voorstellen voor na 2020 Workshop 4 symposium Vergroening Landbouw Flevoland Dronten, 7 januari 2016, Bert Smit Inhoud Grote lijn GLB Waar komt GLB vandaan? Hoe heeft GLB zich ontwikkeld? Waar moet GLB naar toe? Met aandacht voor: Inkomenstoeslagen Biodiversiteit Vergroening En hoe dan? 2

2 GLB: waar komen we vandaan...? GLB als gemeenschappelijke urgentie in Europa na WOII: noodzaak tot gemeenschappelijke aanpak Nooit meer oorlog, nooit meer honger...! 5 doelen GLB artikel 39 uit Europees verdrag (vanaf 1952): Agrarische productiviteit Levensstandaard agr. beroepsbevolking Stabilisatie van markten Garanderen van voedselvoorziening Redelijke voedselprijzen voor consumenten Geen doelen voor natuur, milieu, biodiversiteit? 3 Landbouw in 50-er jaren: (meer) in balans met natuurlijke omgeving dan in

3 ... via een hele set aan regelingen... Systeem van prijsondersteuning, minimum- en interventieprijzen succes (te) groot! McSharry: naar systeem van hectare- en dierpremies Vervolgens ontkoppeling en bedrijfstoeslagen om landbouw meer marktgericht en duurzaam te maken nieuwe doelen Vanaf 2015 richting uniforme basispremie + vergroeningspremie vergroening als nieuw doel Samengevat: Nog maar weinig markt- en prijsbeleid Minder inkomensondersteuning, mét tegenprestatie Meer plattelandsbeleid, maar regionale invulling 5... naar GLB na GLB na 2020: 250 basis vergroeningspremie per ha Voorwaarden voor vergroeningspremie strenger Totale premie in NL per ha daalt door: Daling EU-budget Daling aandeel GLB in EU-budget Egalisatie van ha-premies Scenariostudie LEI voor EZ: Hoe GLB na 2020 vormgeven? Wens/noodzaak: robuust GLB bij verschillende toekomstbeelden 6

4 In GLB na 2020 oude en nieuwe doelen Voedselzekerheid Risicomanagement Innovatie Eerlijke ketens Inkomensondersteuning Leefbaar platteland Publieke gezondheid Milieu en klimaat Natuur en biodiversiteit 7 Tussenstand Effect van GLB op agr. productie EU zeer groot, maar ook grote neveneffecten (berouwvolle Mansholt): Ondersteuning Europese landbouw middels toeslagen historisch gezien niet gewoon, wel verklaarbaar Vanuit GATT/WTO druk om ondersteuning af te bouwen incl. quota liberalisering als globale trend Burger kritisch naar landbouw over voedselveiligheid, milieueffecten, grootschaligheid, biodiversiteit, (afnemende) beweiding Gewenste landbouw vraagt ondersteuning van innovatie om hoge afnemerseisen te kunnen combineren met hoge maatschappelijke ambities 8

5 Tussenstand (2) Verdere aanpassing GLB nodig Maar: welk streefbeeld? Terug naar jaren 50 (of nog eerder)? Ot en Sien = lekker (bio)divers en (ver)breed, kleinschalig, maatschappelijk ingebed Of toch: moderne, hoogproductieve landbouw: Met minimale belasting van bodem, lucht, water, landschap, én: Toegevoegde waarde voor: Leefbaarheid platteland Relatie stad-platteland Biodiversiteit 9 Vragen voor beleid en praktijk Vraag 1: is verlies nog te herstellen? Biodiversiteit op/onder de grond, natuurlijke weerbaarheid Bouwplannen, gewasdiversiteit Landschappelijke kwaliteit Landbouw als gemeenschapsgebeuren Of zijn productieomstandigheden blijvend veranderd? Verschraald ecosysteem met beperkte hersteloptie Idem ondergronds Jaar van de Bodem Economisch systeem dwingt tot... 10

6 Vragen voor beleid en praktijk (2) Vraag 2: Herstelopties meenemen in GLB na 2020? Zo ja, hoe dan? Bijvoorbeeld: Geen ondersteuning van intensivering en schaalvergroting Wel van vormen van: (extra) duurzame of verbrede landbouw Natuurinclusieve landbouw natuurbehoud als integraal onderdeel van agrarische bedrijfsvoering Extra biodiverse landbouw kruidenrijk grasland, low-input akkers met kruiden Vraag 3: Stimuleren of afdwingen? 11

7 Dank voor uw aandacht - tijd voor debat Bertb.smit@wur.nl wageningenur.nl/lei Bijlage 1: Article 39 European Treaty The common agricultural policy shall have as its objectives: (a) to increase agricultural productivity by developing technical progress and by ensuring the rational development of agricultural production and the optimum utilisation of the factors of production, particularly labour; (b) to ensure thereby a fair standard of living for the agricultural population, particularly by the increasing of the individual earnings of persons engaged in agriculture; (c) to stabilise markets; (d) to guarantee regular supplies; and (e) to ensure reasonable prices in supplies to consumers.

8 Bijlage 2: RESET: Toepasbaar als gewenst gedrag duidelijk is Regels: verplicht meedoen kwaliteitssysteem, verplicht actieplan bij lage score op duurzaamheidsthema, strenge basiseisen nieuwe leveranciers - Past bij structuurzoekers Educatie: workshop, thematraject, advies, marktinformatie delen - Past bij informatiezoekers Sociale druk: prijs beste leverancier, via erfbetreders, benchmark, via familieleden, contact met burgers - Past bij statuszoekers Economische prikkels: premie op goede prestatie, meer ontwikkelruimte bedrijf, direct financieel voordeel - Past bij prijszoekers Tools of ontzorgen: regelen dataverzameling voor benchmark, oplossingen op maat aanbieden - Past bij gemakszoekers.