Grondgebonden landbouw in Zuid-Holland; Structuur en economische betekenis

Transcriptie

1 Grondgebonden landbouw in Zuid-Holland; Structuur en economische betekenis Masterclass Provinciale Statenleden ZH Marc Ruijs, 8 oktober 2014

2 Inleiding Grondgebonden landbouw Structuuraspecten Economische betekenis

3 Structuur - 1 Grondgebonden landbouw (primaire sectoren): Melkveehouderij Overige graasdieren Akkerbouw Opengrond groenteteelt Gemengde grondgebonden bedrijven

4 Structuur - 2 Aantal bedrijven per type en totaal grondgebonden 2013 (index: 2003 = 100) Totaal aantal ZH: (2013) - 69% van 2003 (NL: 79%) Bedrijven met ov. graasdieren in ZH toegenomen Daling ov. grondgebonden sectoren in ZH/NL gemengde bedrijven en groenteteelt open grond

5 Structuur - 3 Areaal grondgebonden gewassen in Zuid Holland in 2003, 2008 en 2013 (ha) Areaal grondgebonden gewassen gedaald, behalve granen Totaal areaal 2013: ha (93% van 2003)

6 Structuur - 4 Aantal grondgebonden bedrijven naar omvang in hectares, 2013 Grootschalig: bedr. met melkvee (>30ha) Kleinschalig: bedr. met groente og/ov. graasdieren (<30ha) Bedr ha: 22%; 1-5/50-100ha: 16%; <1/>100ha: 4%

7 Structuur 5 Ontwikkeling veestapel in Zuid Holland in 2003, 2008 en 2013 Sterke daling in veestapel: (index: 2003=100) Vleesrunderen: 51% Lam/schaap: 16% Overig veestapel in aantallen stabiel

8 Structuur - 6 Gemiddeld melkquotum per bedrijf in Zuid-Holland en Nederland Melkquotum per bedrijf is gestaag gestegen ZH: 62%; NL: 73% (2003=100). ZH: 112%; NL: 135% (1997=100) Vervalt in 2015 (schaalsprong verwacht) Verwachte toename melkproductie in 2020: 20%

9 Structuur - 7 Aantal bedrijven naar soort verbreding in Zuid-Holland in 2003, 2007, 2011 en 2013 Totaal aantal ZH: : : 1612 (95% van 2011) Verbreding op bijna 40 % van het aantal bedrijven Natuurbeheer: meest voorkomende vorm van verbreding Recreatie en zorg nam gestaag en in lichte mate toe

10 Structuur - 8 Leeftijd en opvolgingssituatie in Zuid-Holland naar bedrijfstype in 2004, 2008 en 2012 Ov. graasdieren: ca. 70% ondernemers > 50j Groente opengrond: ca. 55% ondernemers < 50j

11 Structuur - 9 Eigendom/pacht in 2003, 2008 en 2013 in ZH (grondgebonden landbouw, in ha) Eigendom meest voorkomende grondgebruikstitel (59%) Pacht schommelt rond de 40%

12 Economie- 1 Werkgelegenheid grondgebonden sectoren in Zuid-Holland in 2003, 2008 en 2013 (aje) Toename werkgelegenheid bedr. ov. graasdieren (28%) Afname werkgelegenheid: melkvee en akkerbouw: -17%; gemengd en groente og: -50% Melkveebedrijven: grootste werkgelegenheid (2600 aje)

13 Economie - 2 Aantal SO per hectare naar bedrijfstype in Zuid-Holland, 2013 SO: Standaard Opbrengsten (euro) Bedr. groente og: hoogste opbrengsten per ha in 2013 (9.925 /ha) (NL: /ha) Gemiddelde opbrengst ZH blijft achter bij gemiddeld NL 5-50%

14 Economie 3 Agrocluster Het (grondgebonden) agrocluster in ZH zijn de directe en indirecte economische activiteiten (primaire sector, toeleverende/verwerkende industrie) Toegevoegde waarde grondgebonden agrocluster in ZH: 2 miljard euro Grondgebonden veehouderij: 50%, akkerbouw: 30% en opengrond tuinbouw: 20% Werkgelegenheid: arbeidsjaren Grondgebonden veehouderij: 50%, akkerbouw: 30%, en opengrond tuinbouw 20% Opvallend: omvang akkerbouwcluster (Heineken)

15 Drijvende krachten t.a.v. de grondgebonden landbouw in Zuid-Holland Masterclass Provinciale Statenleden ZH Theo Vogelzang, 8 oktober 2014

16 Drijvende krachten Structuur Toename internationale vraag, meer afzet voor met name zuivel Duurzaamheidaspecten spelen steeds grotere rol in productie (wensen ketenpartners, samenleving, beleid) Benutting van technologie, innovatie en investeringen leidt tot verruiming aanbod producten, kostprijsverlaging en schaalvergroting Voldoende aanbod (geschoolde) arbeid t.b.v. de sector punt van aandacht (zie discussie over arbeidsmigratie)

17 Drijvende krachten - Structuur Liberalisatie landbouw/handelsbeleid: minder prijsondersteuning en afschaffing quotering. Melkproductie na 2015 stijgt Grondgebonden landbouw in Zuid-Holland heeft veel mogelijkheden om in te spelen op vergroening van bedrijfstoeslagen (met name de akkerbouw) Productievoorwaarden ook afhankelijk van beleid rond RO, natuur, dierenwelzijn, energie, KRW en milieu

18 Drijvende krachten Multifunctionele landbouw Verstedelijkte Randstad: landbouw biedt veel mogelijkheden voor publieke en private diensten Ontwikkeling multifunctionele landbouw afhankelijk van economisch perspectief, RO-beleid, gebiedsinrichting, inpasbaarheid in bedrijf, opvolging en managementstijl. Gerichte besteding van middelen van POP-III (pijler 2 GLB) kan stimulansen geven aan (multifunctionele) landbouw. Voor continuïteit en ontwikkeling bijdrage landbouw aan natuur- en waterbeheer is, naast hoogte en duur vergoeding, de organisatie een cruciale factor (collectieven).

19 Drijvende krachten Ruimtelijke Ordening en Mestbeleid Mestbeleid: in ZH is voldoende grond beschikbaar voor de afzet van de dierlijke mest Ammoniak (PAS): Ontwikkelingsruimte grondgebonden landbouwbedrijven is nog niet duidelijk Bodemdaling: geringere drooglegging in delen van veenweidegebieden noodzakelijk (knikgebieden?) Verzilting: ook hier geringere drooglegging nodig en eventueel andere landbouwsystemen (zilte landbouw) Weidegang: belangrijk maatschappelijk vraagstuk; regelen via RO-spoor?

20 Drijvende krachten - Multifunctionele activiteiten: locatie- en gebiedsgebonden Mogelijkheden agrarisch natuurbeheer afhankelijk van: Agrarisch natuurbeheer in EHS/ Weidevogelkerngebieden Vertrouwen in de overheid (langjarige contracten?) Financiering Streekproducten Kansen liggen vooral in gezamenlijkheid Huisverkoop slechts geschikt voor enkele bedrijven in regio Voorkeuren en interesses ondernemer van belang Plezier in direct contact met consumenten essentieel Activiteiten recreatie en toerisme afhankelijk van locatie bedrijf

21 Drijvende krachten - Multifunctionele activiteiten: locatie- en gebiedsgebonden Zorglandbouw Groeit door Professionaliseringsslag Educatie en opvang Nog relatief nieuwe takken, sterke groei Toenemende maatschappelijke impact van multifunctionele landbouw. Groei stadslandbouw.

22 Drijvende krachten - Groene en blauwe diensten Groene en blauwe diensten Gaat om bovenwettelijke prestaties en activiteiten van ondernemers Realisatie van maatschappelijke wensen van belang Gaat om publieke diensten op het gebied van natuur, landschap, waterbeheer en private diensten op het gebied van recreatie, toerisme en zorg (ecosysteemdiensten) Kostendekkende vergoeding voor ondernemers van belang en langere termijn zekerheid

23 Drijvende krachten - Groene diensten Agrarisch natuurbeheer Weidevogel- en akkerfaunabeheer Ganzenfoerageergebieden Botanisch waardevol grasland en akkerland Landschap Onderhoud van landschapselementen Cultuurhistorie (o.a. gebouwen) Wandelpaden over boerenland (recreatie)

24 Drijvende krachten - Blauwe diensten Nutriënten en verontreiniging Waterzuivering (o.a. helofytenfilter) Verminderen uitspoeling nutriënten en pesticiden (slootranden) Waterkwaliteit en ecologie Zilte landbouw om om te gaan met kwel Verdroging en inklinking tegengaan Hogere grondwaterstanden gedogen Irrigatiewater beperken door betere technieken Veiligheid en waterberging Boerenland gebruiken voor piekwaterberging?

25 Afsluiting Bedankt voor uw aandacht. Heeft u nog vragen?