Veranderingen in de agrarische bebouwing

Transcriptie

1 ONTHEFFINGEN De activiteiten met betrekking tt het buwen die in het bestemmingsplan nder een ntheffing zijn gebracht kunnen glbaal als vlgt wrden aangeduid: buwactiviteiten; veranderingen van de situering van buwwerken. Vr alle bebuwing wrdt in de betreffende bestemmingen bij recht ruime buwmgelijkheden gegeven. Alleen ten aanzien van karakteristieke bebuwing zijn de regels strak gehuden. Wat de situering betreft zijn er k slechts geringe beperkingen pgenmen; er met binnen de gegeven buwvlakken wrden gebuwd en slechts in uitznderingssituaties mag er (deels) buiten de buwvlakken wrden gebuwd. Zwel vr uitbreidingen als vr veranderingen van de situering bestaan er daarnaast ntheffingen. Hierbij wrden de vlgende berdelingscriteria gehanteerd: relatie van de betreffende activiteit met de hfdfunctie van de bestemming; het aantnen van de ndzaak van de activiteit; de landschappelijke inpassing; de gevlgen vr de bewningssituatie in het mringende gebied; de gebruiksmgelijkheden van belendende percelen. Er met altijd gekeken wrden naar de relatie die er bestaat tussen een activiteit waarvr ntheffing wrdt verleend en de hfdfunctie van de bestemming waarbinnen die activiteit plaatsvindt. Indien de activiteit ten beheve van de hfdfunctie is, zal dit ver het algemeen weinig prblemen geven. In deze gevallen zal de nadruk vral liggen p een gede landschappelijke inpassing. Indien de activiteit echter ten beheve van een andere dan de hfdfunctie wrdt uitgeverd, dient vrp te staan dat de hfdfunctie hierdr slechts marginaal geschaad mag wrden. Z mag bijvrbeeld de buw van andere buwwerken ten beheve van het extensieve dagrecreatieve medegebruik in het agrarische gebied geen ingrijpende gevlgen vr de landbuw hebben. Vr bepaalde activiteiten met de ndzaak wrden aangetnd, alvrens een ntheffing kan wrden verleend. Dit zijn activiteiten die wel ten beheve van de hfdfunctie zijn, maar die in meerdere pzichten ingrijpende gevlgen kunnen hebben. Vrbeelden hiervan zijn: het buwen van kelhuizen. Kelhuizen kenmerken zich dr een ndzakelijke grte gthgte. Vandaar dat de kelhuizen, qua functie dan wel vanwege de afwijkende gthgte, nder een ntheffing zijn gebracht m zrg te dragen vr een gede inpassing. Niet alleen is de relatie met het landschap en daarmee met een landschappelijke inpassing van belang, k de verhuding met de bestaande bebuwing is een belangrijk gegeven. Het kelhuis met zich inpassen in het ensemble van bebuwing en in het landschap. Vrts is k de relatie met de bewningssituatie van belang. Met de situering van kelhuizen dient rekening te wrden gehuden met de invled p de gebruiksmgelijkheden van de wnpercelen.

2 het buwen van mestsil s f mestvergistingsinstallaties. Deze buwwerken kunnen ingrijpende landschappelijke gevlgen hebben. Ok hier is het belangrijk dat bekeken wrdt f de buw werkelijk ndzakelijk is. De belangrijkste wegingsfactr bij de berdeling van ntheffingen zijn de landschappelijke waarden. Zwel bij buwactiviteiten als bij aanpassingen van de situering dient hiermee ged rekening te wrden gehuden. Om het belang van een gede landschappelijke inpassing duidelijk te maken, is een algemene beschrijving gemaakt met betrekking tt de agrarische bedrijfsgebuwen in het landschap. Hierbij is gebruik gemaakt van tekeningen en ft s m een en ander te illustreren. Het verhaal is betrkken p de agrarische gebuwen, mdat deze het meest bepalend zijn in het buitengebied en ze hebben daarbij de grtste uitbreidingsmgelijkheden. Vr mvangrijke buwwerken, die in juridische zin geen gebuwen zijn, maar zich wel qua mvang en invled laten vergelijken met gebuwen, is de beschrijving van vereenkmstige tepassing. In algemene zin kan het verhaal dienen als tetsingskader vr alle activiteiten die landschappelijke gevlgen hebben. Tensltte dient rekening te wrden gehuden met de bewningssituatie in het mringende gebied, in zverre buwactiviteiten wrden gepleegd ten beheve van functies die het wnen p aangrenzende percelen kunnen schaden. Bij de berdeling hiervan hanteert het cllege van burgemeester en wethuders het evenredigheidsbeginsel. Agrarische bedrijfsgebuwen in het landschap In het Nederlandse landschap spelen de berderijen vanuds een belangrijke rl. Met name in pen gebieden zijn ze sterk medebepalend vr het karakter van het gebied. De vrm van die berderij en (berderij type) is per streek sterk verschillend. Het ntstaan van de verschillende berderijtypen is niet alleen verrzaakt dr verschillen in de bedrijfsvering, maar k de traditie en de geïsleerde ligging hebben hierin een belangrijke rl gespeeld. De laatste tientallen jaren wrden de veranderingen in de landbuw steeds meer zichtbaar in de agrarische bedrijfsgebuwen. In het hierna vlgende schema zijn de belangrijkste veranderingen in de landbuw en de gevlgen daarvan vr de agrarische bedrijfsgebuwen weergegeven. Schema: Veranderingen in de agrarische bebuwing Veranderingen in de landbuw Gevlgen vr agrarische bebuwing intensivering van bedrijfsvering (grter aantal keien, verbuw van intensievere * * tename van de ttale ppervlakte grtere gebuwen akkerbuwprducten, e.d.) vergrting van de ppervlakte van de * de vrmalige berderijen krijgen meestal bedrijven; afname van het aantal bedrijven een andere functie; de verblijvende bedrijven hebben een tenemende gebuwenbehefte andere methden vr de ver en * mvangrijkere buwwerken aan de randen mestpslag (sleufsil s, mestsil s, van de buwpercelen; verhging van de kelhuizen) gthgte tenemende mechanisatie: minder arbeid, meer machines specialisatie in de bedrijfsvering; ge mengde bedrijven verdwijnen steeds meer * dikwijls tename van het aantal bedrijfsgebuwen (machineberging) * aangepaste vrmgeving (b.v. hgere gthgte) gede bereikbaarheid is essentieel * per bedrijfstype wrdt de agrarische bebuwing steeds meer eenvrmig dit alles wrdt gestimuleerd dr de in * grtere verspanningen mgelijk

3 trductie en tepassing van nieuwe * gebruik van glfplaten; daardr zijn lichtere materialen kapcnstructies mgelijk verdergaande eisen p gebied van * hgere nkhgtes, pen gebuwencnstructies, dierenwelzijn en prductbeheersing * meer ppervlakte aan gebuwen In de afgelpen decennia is tijdens die snelle veranderingen het bedrijfsgebuw gedegradeerd tt uitsluitend een prductiemiddel: het is niet meer dan een verpakking gewrden van de activiteiten die erin plaatsvinden. Mede dr hun pvallende plaats in het landschap is er kritiek ntstaan p de vrmgeving en de aankleding van de mderne bedrijfsgebuwen en de plaatsing daarvan in het landschap. Vandaar dat de laatste jaren vanuit meerdere invalsheken een kentering is pgetreden, p grnd waarvan er meer aandacht is vr het aanzien van de bedrijfsgebuwen, de inpassing in het landschap, de ruimtelijke kwaliteit en de verhuding met de bestaande bebuwing. Vanuit de prvincie heeft dat geleid tt een studie genaamd De Nije Pleats. De gedachtegang van die studie is in dit bestemmingsplan verwerkt. Suggesties ter verbetering van de inpassing Uitgangspunt bij de buw f verbuw van agrarische bedrijfsgebuwen zal altijd het functinele gebruik dr de landbuw meten zijn. Dat betekent: een ratinele indeling; een gede situering in verband met werkbaarheid; lage ksten. Bij landschappelijke inpassing van bedrijfsgebuwen dient ervan te wrden uitgegaan dat bvenstaande vereisten niet wrden aangetast. Uitgaande van dat standpunt, is in het nderstaande een pging gedaan m mgelijkheden aan te dragen vr de landschappelijke inpassing van bedrijfsgebuwen.

4 De schaal van de gebuwen De landbuw vraagt m gebuwen met een grtere ppervlakte en in veel gevallen k m grtere hgtes. Een grt gebuw beheft echter ng niet grt van buwkundige schaal 1 ) te zijn. Smmige ude berderijtypen leveren hier een duidelijk bewijs vr: een Friese kphalsrmpberderij is meestal wel grt van mvang, maar niet van schaal. Ter illustratie: vergelijk p ft 1 de buwkundige schaal van de kphalsrmpberderij en van het gebuwencmplex p de vrgrnd. Ft 1 Er zijn verschillende middelen aanwezig m de schaal van een gebuw aan te passen: 1. a. Aanpassing aan de schaal van bestaande gebuwen De mgelijkheid det zich vral vr bij uitbreiding bij bestaande bedrijven. In figuur 1 zijn een paar ideeën hiervr aangegeven. Figuur 1 1 ) De buwkundige schaal heeft betrekking p de vrm en afmeting van de gebuwen en met wrden bepaald in relatie tt de mliggende bebuwing en het landschap.

5 Ok het kunstmatig verlagen van de gthgte dr de dakbedekking een eindje langs de zijmuren te laten drlpen, geeft in veel gevallen een betere aansluiting bij de bestaande bebuwing. Ft 2 geeft hier een ged vrbeeld van. Ft 2 Verder is het vr karakteristieke berderijen belangrijk, dat deze dr hun plaats p het buwperceel en dr hun afmetingen (vral nkhgte en dakhelling zijn daarbij belangrijk) het beeldbepalende element blijven p het buwperceel. Vergelijk hierbij de ft's 2, 3 en b. Het vrkmen van grte lengte Afhankelijk van de functie van een gebuw, kunnen bepaalde gebuwnderdelen ten pzichte van elkaar wrden verschven. Figuur 2

6 Figuur 3 Bij een ligbxenstal kan verschuiving zelfs het vervallen van een stuk vergang pleveren Figuur 4 Bij gelijkblijvende ppervlakte zijn verschillende lengtebreedte verhudingen mgelijk 1. c. Het drbreken en nderverdelen van grte vlakken In figuur 5 zijn schematisch een paar vrbeelden aangegeven. Dit kan verder ng wrden gecmbineerd met andere methden, zals: een iets inspringende deur; het gebruik van glfplaten met twee verschillende kleurtinten f dr afwisseling met lichtdrlatende glfplaten (zie ft 7). Figuur 5 Lange daklijnen kunnen wrden nderbrken dr er een grep bmen, een ander gebuw f sil s vr te plaatsen. Ft 3 geeft een duidelijk vrbeeld van een bedrijfsgebuw, waar geen meite is gedaan m grte vlakken te nderbreken f m p een andere wijze het gebuw in het landschap in te passen.

7 Ft 3 1. d. Het maken van minder grte verspanningen Het is vr veel gebuwen niet ndzakelijk m deze gebuwen znder steunpunten te buwen. Niet alleen uit bedrijfsmatig gpunt, maar k uit ecnmisch gpunt is in smmige gevallen meerkappig gebuw meer verantwrd, bijvrbeeld bij een ligbxenstal. Vrdeel van meerkappige gebuwen is, dat er meer variatie in de vrm van grte bedrijfsgebuwen kmt. Figuur 6 Vrbeelden van een meerkappige ligbxenstal.

8 Erfbeplanting Erfbeplanting is een middel m een inpassing van bebuwing in het landschap te bevrderen. Het is echter niet mgelijk m vr het aanbrengen van erfbeplanting vaste regels aan te geven. Wel kan een aantal punten wrden aangegeven, die bij het al dan niet aanbrengen van een erfbeplanting een rl dienen te spelen. Zie hiervr het vlgende schema. Uit het schema blijkt dat erfbeplanting afhankelijk is van een grt aantal variabelen. Het is dan k niet mgelijk m in het algemeen te zeggen: een erfbeplanting met er z uitzien. Tch is als illustratie in figuur 7 een pging gedaan m dr middel van een schets enige mgelijkheden aan te geven. Verder is een bijlage pgenmen, waarin is aangegeven welke bmsrten bij een erfbeplanting kunnen wrden gebruikt. Daarin is een indeling gemaakt naar type beplanting en naar grndsrt. Tt slt met wrden pgemerkt, dat niet alleen het aanbrengen van erf beplanting belangrijk is, maar k het nderhud daarvan. Bij het aan brengen van erfbeplanting kan hiermee reeds rekening wrden gehuden. Schema Aandachtspunten bij het aanbrengen van beplanting Erfbeplanting Mgelijke delen inpassing van een agrarisch buwperceel in het landschap en de streek begeleiding en sterke vergangen in type bebuwing accentuering van bepaalde gebuwen, bijv. een karakteristieke berderij camuflering van een lelijk gebuw DOEL Plaatskeuze Afhankelijk van: reeds aanwezige erfbeplanting bedrijfsactiviteiten p het buwperceel indeling van het buwperceel (incl. tekmstige ntwikkelingen) het karakter van het mliggende landschap, zals mate van begreiing type begreiing plaats begreiing tv bebuwing vrkmende bebuwing beschikbare ppervlakte Srtenkeuze Afhankelijk van: vrkmende srten in de betreffende streek grndsrt en grndwaterstand, hgteligging, beznning gewenste hgte en dichtheid van de beplanting reeds aanwezige srten in bestaande erfbeplanting nderhud bebuwing p het buwperceel

9 Figuur 7 Beplanting bepaalt vr een belangrijk deel het silhuet van een berderij De situering De wijze waarp de bedrijfswning en de bedrijfsgebuwen van een agrarisch bedrijf ten pzichte van elkaar zijn gesitueerd, is zeer bepalend vr het landschappelijke beeld van een agrarisch bedrijf. Als factren die hierbij een rl spelen, kunnen wrden genemd: De bebuwing van een agrarisch bedrijf dient een eenheid te vrmen. Vr zver de bedrijfsvering dat telaat, dienen nieuwe gebuwen daarm zveel mgelijk te wrden gecncentreerd rnd de bestaande bebuwing. Op deze wijze ntstaat een geheel waarvan het functineren herkenbaar is en dat in een gemeente als het Bildt de waardevlle penheid van het landschap accentueert. In de bebuwing dient een zekere hiërarchie te wrden aangebracht. Als uitgangspunt kan daarbij wrden gekzen vr de wijze waarp de bebuwing zichtbaar is. Vr de meeste bedrijven zal dit vanaf de weg zijn. Uitgaande van deze situatie kan aan het vlgende wrden gedacht: de hgte van de verschillende gebuwen vanaf de weg te laten aflpen. Vral in pen gebieden, waar pgaande elementen hfdzakelijk gecncentreerd zijn langs wegen, kan daardr een gede vergang wrden gevrmd; vr de herkenbaarheid van een landschap speelt met name de cultuurhistrie een belangrijke rl. In de pen gebieden van Friesland vrmen de karakteristieke Friese berderijen waardevlle herkenningspunten in het landschap. Bij uitbreidingen kan hiermee rekening wrden gehuden, dr nieuwe gebuwen zdanig te situeren dat de ude berderij het beeldbepalende element van de bebuwing blijft vanaf de zichtbare zijde. Daarbij valt te denken aan een ligbxenstal, die wel aansluit bij het bedrijfsgedeelte van de berderij, maar niet pal naast de berderij is gezet. In principe dienen de gebuwen en andere buwwerken ten beheve van agrarische bedrijven p de buwpercelen te wrden gebuwd. Alleen vr sleufsil s en windmlens kan hierp een uitzndering wrden gemaakt; deze mgen buiten het buwperceel wrden gebuwd.

10 De afstand tt het buwperceel mag hierbij niet te grt wrden en er dient gestreefd te wrden naar een gede landschappelijke inpassing. Ok kan rekening wrden gehuden met de schaal van bebuwing: bij grte gebuwen kan de afstand tussen de gebuwen grter zijn dan bij kleine gebuwen. Ter illustratie zijn tensltte een aantal ft's pgenmen, waarbij enkele kanttekeningen zijn geplaatst. Ft 4 De Friese berderij blijft ged zichtbaar en het beeldbepalende element vanaf de weg. Er is ng weinig erfbeplanting aanwezig. De berderij wrdt wel mgeven dr een ndersteunende pgaande beplanting. Ondanks de andere buwstijl van de ligbxenstal is er geen schril cntrast tussen berderij en stal. Ft 5

11 Ft 6 Het buwperceel vrmt visueel duidelijk een eenheid. Vanaf de dijk neemt de hgte van de bebuwing af. Daardr vrmt de bebuwing een gede vergang naar het pen landbuwgebied. Vanaf de westzijde zijn de rmneyldsen, dr het ntbreken van beplanting, sterk aandachttrekkend en daardr beeldbepalend. Aan de stzijde valt de lichte kleur van de lds achter de berderij p. De beplanting en de vlakverdeling zrgen tch vr een redelijk beeld in het landschap. Ter vergelijking: in het Bildt is dit het agrarische bedrijf met de grtste bebuwde ppervlakte: ± 2500 m 2. In het bestemmingsplan buitengebied zijn de vlgende bebuwingsmaten vr een agrarisch bedrijf vrgesteld: Ft 7 Het gaat hier m een veehuderijbedrijf met een grte ligbxenstal (de grtste binnen de gemeente het Bildt): ± 2000 m 2. De stal det, ndanks zijn grte ppervlakte, niet bijznder massaal aan; de lage gt en nkhgte spelen daarbij een belangrijke rl. Met behulp van een gede erfbeplanting zu de inpassing in het gebied verder kunnen wrden verbeterd. Om de verschillen in de verschijningsvrm van bedrijfsgebuwen aan te geven, is hiernder een ft pgenmen van een pslaglds in het buitengebied van het Bildt. Oppervlakte: ± 1500 m 2.

12 Ft 8 Znder een ged beeld te hebben van het mringende landschap, wrdt uit bvenstaande wel duidelijk dat een bedrijfsgebuw met een dergelijke grte ppervlakte een negatief effect kan hebben p het landschap: het vrmt een afwijkend en verstrend element in het gebied. In het bestemmingsplan buitengebied wrdt de buw van een bedrijfsgebuw > 1500 m 2 daarm gekppeld aan een ntheffing van burgemeester en wethuders: er dient een afweging plaats te vinden, waarbij nder andere met wrden berdeeld in heverre het gebuw geen afbreuk det aan de landschappelijke waarden en het karakter van het gebied. Bvendien kunnen vrwaarden wrden gesteld aan plaats, afmetingen en landschappelijke inpassing van het gebuw.

13 Ft 9 Ft 10 De gebuwenbehefte van een akkerbuwbedrijf is, in vergelijking met een veehuderijbedrijf van dezelfde mvang, ver het algemeen minder grt. Daar staat tegenver dat de gebuwen (met name de nieuwe) een vaak massaal karakter hebben dr de hge gthgte. Kapvrm en erfbeplanting zrgen vr een gede inpassing in het landschap.

14 Ft 11 Het buwperceel is erg lang: alle gebuwen zijn achter elkaar geplaatst. Er is geen relatie aangebracht tussen de wning en het bedrijfsgedeelte. De pbuw van het bedrijf is ngebruikelijk: de grtste en hgste lds staat achteraan. Aan de p de ft zichtbare zij de is geen erfbeplanting aangebracht. Dr een cmbinatie van bvenstaande factren vrmt het bedrijf een verstrend element in het landschap.

15 WIJZIGINGSBEVOEGDHEID Bij een wijzigingsbevegdheid is er in veel gevallen sprake van een vergang van de ene naar de andere bestemming, dan wel vindt er een frse wijziging plaats ten pzichte van de bestemde situatie. Het is dus anders dan bij aanlegvergunningen en ntheffingen, waar de activiteiten binnen het kader van de betreffende bestemming wrden berdeeld. Bij de wijzigingsbevegdheid dient een berdeling plaats te vinden naar de relatie van de ude en de nieuwe bestemming met het buitengebied dan wel de invled p het buitengebied. Hierbij zijn drie mgelijkheden: de wijziging heeft een psitieve relatie met het buitengebied; de wijziging heeft een neutrale relatie met het buitengebied; de wijziging heeft een negatieve relatie met het buitengebied. Bebuwing met een psitieve functinele relatie met het gebied De bebuwing is p grnd van de hfdfunctie gewenst en/f ndzakelijk: bijvrbeeld grndgebnden agrarische bedrijven in het agrarische gebied. Dit det zich bijvrbeeld vr bij vergrting f bij een andere situering van een buwperceel; Bebuwing met een neutrale functinele relatie met het gebied De bebuwing heeft geen f in geringe mate een functinele relatie met het gebied, maar heeft k geen f nauwelijks negatieve invled p de primaire functies. Vrbeelden hiervan zijn burgerwningen, verschillende vrzieningen, verschillende ambachtelijke en dienstverlenende bedrijven. Bebuwing met een negatieve functinele relatie met het gebiedstype De bebuwing heeft geen functinele relatie met het gebied en een negatieve invled p de hfdfunctie van het gebied. Vrbeelden hiervan zijn grtschalige en industriële bedrijven in het agrarisch gebied, wningen in natuurgebieden, buwvallen. Bij wijzigingen waarbij de relatie met het buitengebied verbetert f gelijk blijft zullen geen prblemen ntstaan. Indien er sprake is van verslechtering van de relatie, dan zal de ndzaak van de betreffende wijziging meten wrden aangetnd. Steeds zal bij wijziging de ruimtelijke kwaliteit, zals die met het hele bestemmingsplan wrdt begd, deel van het tetsingskader zijn. Twee elementen waarmee ten sltte rekening met wrden gehuden zijn: het ccupatiepatrn en de waardevlle penheid. Het grndgebied van het Bildt is in de tijd p een bepaalde manier dr de bewners in bezit genmen. De wijze waarp dit gebeurd is, is herkenbaar in het landschap, met name de drsnijdingen van het landschap dr watergangen, wegen en dijken geven hierver infrmatie. Om dit ccupatiepatrn z ged mgelijk in stand te huden dient bij de situering van nieuwe zelfstandige bebuwing, wegenaanleg e.d. aangeslten te wrden p het in de tijd ntstane patrn van wegen, waterlpen en dijken en de situering van bebuwing ten pzichte van deze elementen. De waardevlle penheid wrdt hiermee eigenlijk impliciet k beschermd De wijze van in bezitneming van het gebied heeft namelijk de penheid als een der belangrijkste landschappelijke kenmerken in het Bildt tt gevlg gehad. Wanneer bij de tepassing van wijzigingsbevegdheden de daardr ntstane veranderingen p een gede wijze in het ccupatiepatrn wrden verweven is daarmee k het behud van de waardevlle penheid gewaarbrgd.

16 BIJLAGE: BOOMSOORTEN EN ERFBEPLANTING Glbale aanduiding van de mgelijkheden bij het aanbrengen van erfbeplanting lichte klei zware klei arme zandgrnd gede zandgrnd veengrnd Vrijstaande bmen bij het huis iep paardekastanje tamme kastanje linde nt wilde kers beuk berk Bmen vr erfbeplanting ppulier wilg es iep esdrn eik beuk berk Struikbeplanting meidrn zwarte els wilg veldesdrn es vlier eik berk vuilbm lijsterbes gelderse rs trilppulier eurpese vgelkers hazelaar hulst hndsrs sleedrn Hagen beuk haagbeuk meidrn veldesdrn = geschikt = matig geschikt = ngeschikt