INHOUDSOPGAVE. Inleiding 4. Programma 7 Raad 49. Toelichting op de kostenplaatsen 53. Financiële positie 6

Transcriptie

1 Begroting 2013

2 INHOUDSOPGAVE Inleiding 4 Programma 7 Raad 49 Financiële positie 6 Toelichting op de kostenplaatsen 53 Recapitulatie-overzicht 12 Programma 1 Wonen en leven in Moerdijk 14 Programma 2 Werken en ondernemen in Moerdijk 21 Programma 3 Meedoen in Moerdijk 28 Programma 4 Veiligheid in Moerdijk 35 Programma 5 Duurzaam leven in Moerdijk 40 Paragrafen Lokale Heffingen en algemene dekkingsmiddelen 59 Weerstandsvermogen 68 Onderhoud kapitaalgoederen 70 Financiering 76 Bedrijfsvoering 80 Verbonden partijen 86 Grondbeleid 92 Subsidies 95 Vaststellingsbesluit 98 Bijlage 1. Overzicht incidentele baten en lasten Overzicht producten behorend bij ieder programma 103 Programma 6 Samen vóór en mét de klant 44

3 Inleiding

4 Inleiding Samen met de unaniem vastgestelde Strategische Visie 2030 vormt de raadsagenda het kader waarbinnen het college een vertaling heeft gemaakt naar in eerste instantie de collegeagenda en in een later stadium de beleidsbegroting 2011 en Dit met het oogmerk richting te geven aan het beleid, het resultaat daarvan meer zichtbaar en meetbaar te maken en daar verantwoording over af te leggen. Bij de beleidsbegroting 2011 was aangegeven dat er sprake was van een groeidocument, om die reden misschien ook nog niet geheel volledig, maar in de ogen van het college wel een stap in de juiste richting. In 2011 is vervolgens gestart met de ontwikkeling van de bestuursrapportages nieuwe stijl. Ruim een jaar later kunnen we stellen dat deze rapportages zowel door het college als door de raad goed worden ontvangen. In lijn met de nieuwe bestuursrapportages is het college met een afvaardiging van de gemeenteraad aan de slag gegaan de verbeteringen ook door te voeren in de begroting, door de begroting meer resultaatgericht te maken. Met de werkgroep is een aantal verbeterpunten doorgevoerd. Het doel van deze verbeteringen is dat de vernieuwde begroting de gemeenteraad beter in positie brengt om enerzijds de kaders voor het komende jaar (en verder) te stellen en anderzijds de invulling van deze kaders door het college tussentijds en achteraf te controleren (aan de hand van de bestuursrapportages en de jaarrekening). Hierbij is van belang dat de begroting altijd leidend is voor de bestuursrapportages. Na een aantal sessies zijn we samen uitgekomen op de nu voorliggende beleidsbegroting Bij de huidige opzet hebben de Strategische Visie, raadsagenda en de coalitieverklaring meer dan in voorgaande begrotingen als vertrekpunt gediend. De komende jaren zal ingezet worden op een verdere verbetering van de begroting. Evenals bij de bestuursrapportages is namelijk sprake van een groeidocument. Omdat in de vernieuwde opzet de beleidsbegroting meer resultaatgericht is opgezet en per programma een aantal indicatoren bevat, is er voor gekozen geen linkerpagina op te nemen in de productenraming. De linkerpagina levert op dit moment geen toegevoegde waarde op. In de toekomst zullen we bezien in hoeverre en op welke manier de linkerpagina in aansluiting op de vernieuwde beleidsbegroting vorm gegeven kan worden.

5 Financiële positie

6 Financiële positie Algemeen Voor u ligt de programmabegroting 2013 en de meerjarenprogrammabegroting De programmabegroting 2013 is de start van het budgetcyclusproces Later volgen de bestuursrapportages; waarna de jaarrekening en het jaarverslag het sluitstuk vormen. In dit onderdeel van de programmabegroting wordt ingezoomd op de belangrijkste items van de begroting 2013 en de meerjarenbegroting Ingegaan wordt op de volgende onderdelen: -kadernota begrotingspositie vanuit kadernotaperspectief -reëel sluitende begroting -begrotingspositie meerjarenbegroting belastingen/retributies -reserves en voorzieningen -vervangingsinvesteringen -grondslagen begroting 2013 Voor de toetsing en bepaling van het toezichtsregime door de provincie is het van belang om te voldoen aan de volgende voorwaarden: -de begroting 2013 is minimaal reëel sluitend of de meerjarenbegroting is in 2016 minimaal reëel sluitend; -de begroting wordt vóór 15 november van het jaar voorafgaand aan het begrotingsjaar vastgesteld en toegezonden aan Gedeputeerde Staten; -de jaarrekening 2011 is sluitend of heeft een positief resultaat; -de jaarrekening van het jaar 2011 is vóór 15 juli 2012 vastgesteld en toegezonden aan Gedeputeerde Staten. Reëel sluitend houdt in dat de begroting structureel in evenwicht is (jaarlijks terugkerende lasten zijn gedekt door jaarlijks terugkerende baten). Eenmalige ruimte binnen de begroting (o.a. grondexploitatie en kapitaallasten) kan daarbij ingezet worden om eenmalige uitgaven te bekostigen. De provincie kijkt verder kritisch naar opgenomen stelposten om de begroting sluitend te krijgen. Wil de provincie een dergelijke stelpost accepteren binnen de toets van een reëel sluitende begroting, dan moet deze voldoen aan een aantal eisen (waaronder een voldoende concrete onderbouwing). Kadernota 2013 Het College heeft voor het opstellen van de meerjarenbegroting de uitgangspunten gehanteerd die zijn vastgelegd in de Kadernota De technische doorberekening op basis van deze gehanteerde uitgangspunten in de Kadernota leidde tot het volgende resultaat: (bedragen x 1.000; N = nadeel, V = voordeel) Totaal Kadernota N V 551 N 113 V waarvan algemene dienst N 115 V 539 N 75 V waarvan grondexploitatie 366 V V 12 N 38 V Begrotingspositie vanuit kadernotaperspectief De Kadernota liet een behoorlijk tekort zien in In meerjarenperspectief was het jaar 2016 sluitend. Na het opstellen van de Kadernota 2013 is op basis van bestaand beleid een aantal reguliere mutaties doorgevoerd. De belangrijkste mutaties betroffen: -OZB-opbrengst niet-woningen op basis van V gegevens saldering uitkeringen/rijksbijdrage m.b.t. WWB, V IOAW e.d. -bijstelling WMO-budgetten, o.a. uitvoeringskosten, V bijdragen HOOM en vervoersvoorziening o.b.v. ervaringcijfers -vervallen vacature plv. griffier V -lagere storting in voorziening riolering V -hogere renteopbrengsten V -aanpassing budgetten o.b.v. confrontatie jaarrekeningen en begrotingsraming V -taakstelling op organisatie V -kapitaallasten n.a.v. toezichtskader provincie N

7 (bedrag mag als éénmalige baten worden ingezet voor éénmalige uitgaven) -lagere opbrengst bouwleges N -kosten gemeenschappelijke regelingen, o.a N Veiligheidsregio -verlaging algemene uitkering uit gemeentefonds N -bijstelling niet verrekenbare BTW, o.a. door BTWverhoging N -extra kosten bestekken groen, bomen incl N areaaluitbreiding -kosten software kantoorautomatisering N Na verwerking van de mutaties op de uitkomsten van de Kadernota ontstaat het volgende beeld: uitgezonderd werd. Naast de grondexploitatie zijn er echter nog meer éénmalige baten en lasten opgenomen. Het saldo hiervan bedraagt nadelig. Wanneer ook dit bedrag wordt uitgezonderd resteert een resultaat van structurele lasten en baten van voordelig. Op grond van bovenstaande voldoet naar onze mening de begroting aan de provinciale toets om in aanmerking te komen voor het repressieve toezichtsregime. Hieromtrent bestaat echter pas zekerheid nadat de provinciale toets daadwerkelijk heeft plaatsgevonden. Begrotingspositie 2013 Rekening houdend met de verwerkte aanpassingen zoals hiervoor is toegelicht, is het totaalresultaat van de begroting voordelig. De opbouw van dit resultaat is als volgt: (bedragen x 1.000; N = nadeel, V = voordeel) Omschrijving Uitkomsten begroting structurele budgetten 374 V 399 V 46 V 906 V -incidentele budgetten: -algemene dienst -grondexploitatie 450 N 366 V 317 V V 595 V 12 N 591 V 38 V begrotingspositie 2013 (x 1.000, V=voordeel en N=nadeel) -resultaat algemene dienst -resultaat grondexploitatie -resultaat vóór bestemming -mutaties reserves -resultaat ná bestemming -algemene dienst -grondexploitatie 140 N 445 V 305 V 15 N 290 V 76 N 366 V -totaal structureel en incidenteel 290 V V 629 V V Zoals uit bovenstaand overzicht kan worden opgemaakt bedraagt het resultaat vóór bestemming in het begrotingsjaar voordelig. Reëel sluitende begroting Om in aanmerking te komen voor het repressieve toezichtsregime van de provincie is het van belang dat de begroting 2013 minimaal reëel sluitend is. Reëel sluitend houdt in dat de begroting structureel in evenwicht is (jaarlijks terugkerende lasten zijn gedekt door jaarlijks terugkerende baten). Dit betekent dat van het voordelige saldo van in 2013 de incidentele lasten en baten uitgezonderd moeten worden. Dit overzicht van incidentele lasten en baten is opgenomen in de begroting. Op voorhand stond vast dat de grondexploitatie als incidenteel wordt beschouwd, waardoor deze in de Kadernota ook al apart weergegeven en Door de raad is echter al een aantal besluiten genomen waarbij exploitatieuitgaven en inkomsten ten laste van en/of ten gunste van reserves worden gebracht. Deze mutaties van reserves heffen het effect van de daarmee samenhangende lasten/ baten binnen het begrotingsjaar 2013 op. Het resterende saldo van het begrotingsjaar (resultaat ná bestemming) is het saldo waar nog bestedingen voor gedaan kunnen worden. Dit is voor 2013 een positief saldo van Meerjarenbegroting Van de uitkomsten van de (meerjaren)begroting 2013 tot en met 2016 kan het volgende overzicht worden gegeven.

8 (x 1.000; + = voordeel; - = nadeel) Jaar Totaal begroting algemene dienst grondexploitatie structureel incidenteel De cijfers van de meerjarenbegroting zijn berekend met als uitgangspunt de volgende basisgegevens: -post onvoorziene uitgaven gebaseerd op 0; -rente- en afschrijvingslasten, voortvloeiend uit reeds beschikbaar gestelde kredieten en de vervangingsinvesteringen voor de jaren 2013 t/m 2016; -gemeentefondsuitkering gebaseerd op de junicirculaire 2012; -geen effecten uitkomsten nieuw regeerakkoord; -overige mutaties, zoals die thans zijn in te schatten voor een aantal functies (o.a. indexatie onderhoudsbudgetten, aantal uitkeringsgerechtigden, aantal inwoners, ontwikkeling WOZwaarden). -nieuw rentebeleid -nieuwe werkwijze investeringen maatschappelijk nut. Bij het interpreteren van de cijfers van de meerjarenbegroting moet bedacht worden dat deze naarmate het jaar verder af komt te liggen van het begrotingsjaar steeds zachter worden. Het is daarom niet goed om aan deze cijfers absolute waarde toe te kennen. Het betreft niet meer dan een indicatie voor de toekomst. Rentebeleid In de Kadernota is aangegeven dat het voornemen bestond om de rentesystematiek die tot op heden is gevolgd met betrekking tot bespaarde rente en de rentetoerekening aan investeringen te herzien. Deze herziening is van belang om de schommelingen in het renteomslagpercentage in de afgelopen jaren, en dan met name de afwijking tussen de berekening voor de begroting en de werkelijke uitkomsten bij de jaarrekening, te beperken. Dit had voor o.a. de reserve onderwijshuisvesting tot gevolg dat de uitname van de werkelijke kosten hoger uitkwam dan de gemiddelde jaarlijkse storting, die was berekend. In onderstaande tabel is het verloop van de rentepercentages weergegeven: Jaar Rente% begroting Rente% jaarrekening ,00 5, ,73 6, ,23 6, ,92 5, ,91 3, ,67 4,15 gemiddeld 3,91 5,27 Wat opvalt is dat het werkelijke rentepercentage bij de jaarrekening steeds aanmerkelijk hoger uitkomt dan het berekende percentage in de begroting. Oorzaken hiervan zijn dat de boekwaarde aan investeringen in de begroting meestal hoger wordt ingeschat en de boekwaarde van de reserves en voorzieningen lager. In het algemeen is de laatste jaren wel sprake van een dalende trend, wat aansluit bij de trend op de geld- en kapitaalmarkt. Om deze schommelingen tussen begroting en jaarrekening te nivelleren hanteren wij in het vervolg voor enkele categorieën vaste rentepercentages. Vanaf begroting 2013 zijn de volgende aanpassingen doorgevoerd: 1. Hanteren van een vast rentepercentage van 4% m.b.t. investeringen onderwijshuisvesting en rioleringen (t.b.v. het bereiken van een constant lastenniveau) 2. Blijven berekenen van bespaarde rente. Bij afschaffen hiervan zou een negatief rente-omslagpercentage ontstaan. Het percentage is voor 2013 bepaald op 3%. Gevolg van deze aanpassingen is dat het rente-omslagpercentage voor 2013 uitkomt op 1,5 procent. Belastingen/retributies In de begroting 2013 is met betrekking tot de tarieven van de belastingen en retributies als uitgangspunt gehanteerd, hetgeen is opgenomen in de kadernota Dit heeft dit geleid tot het volgende: - er is rekening gehouden met autonome ontwikkelingen, zoals nieuwbouw en verbouw;

9 - toepassing prijsindexcijfer van 2,0%. Dit leidt tot een tariefsverhoging van 2,0% voor de marktgelden, haven- en kadegelden en begraafrechten; - een verhoging van de OZB met de index van 2,0%. - verhoging van de tarieven hondenbelasting en toeristenbelasting met de index van 2,0% - kostendekkendheid afvalstoffenheffing en rioolrechten. Dit leidt tot een verlaging van het tarief voor de afvalstoffenheffing met 1,0% en een gelijkblijvend tarief voor de rioolrechten; - De lokale lastendruk voor een meerpersoonshuishouden (het totaalbedrag dat betaald moet worden aan OZB, afvalstoffenheffing en rioolrechten) komt in 2013 uit op een bedrag van 686,75. Ten opzichte van 2012 ( 686,95) een nagenoeg gelijkblijvende belastingdruk. In deze berekening is uitgegaan van een (gemiddelde) koopwoning met een waarde van Reserves en voorzieningen De omvang van de algemene reserve bedraagt per 1 januari ,9 miljoen. Hiervan wordt voorgesteld een bedrag van 16 miljoen aan te houden in de algemene reserve weerstandsvermogen. De algemene reserve heeft een belangrijke functie als algemeen weerstandsvermogen en buffer tegen gecalculeerde risico s. In de Kadernota zijn de risico s geactualiseerd. De omvang van de restrisico s bedraagt 10 à 11 miljoen. Uitgaande van het weerstandsvermogen van 16 miljoen leidt deze omvang van de restrisico s van 11 miljoen tot een weerstandsratio van 1,5 (afgerond). Dit valt binnen de door de raad vastgestelde ratiobandbreedte van 1,4 / 2,0. Op basis hiervan kan geconcludeerd worden dat nog steeds sprake is van een goede verhouding tussen risico en weerstandsbuffer. De omvang van de diverse bestemmingsreserves bedraagt per 1 januari miljoen. Deze middelen zijn afgezonderd van de algemene reserve ten behoeve van bepaalde afgesproken activiteiten. Alleen na tussenkomst van de raad kan aan deze afgezonderde gelden een andere bestemming worden gegeven. Bij berekening van dit saldo is ervan uitgegaan dat alle geplande onttrekkingen in 2012 daadwerkelijk hebben plaatsgevonden. In de praktijk zal hier echter geen sprake van zijn, waardoor het werkelijke saldo op 1 januari 2013 hoger zal zijn. Op 1 januari 2013 bedraagt de omvang van de diverse voorzieningen 26.8 miljoen. Vervangingsinvesteringen In de begroting 2013 en volgende jaren is rekening gehouden met de lasten van de vervangingsinvesteringen. Hiervan kan het volgende overzicht gegeven worden: Omschrijving Investeringen 2013 Jaarlast 2013 Jaarlast 2014 Jaarlast 2015 Jaarlast 2016 Vervanging tractie Sport Kantoorautomatisering Kantoorinventaris Rioleringen Totaal De jaarlast voor 2013 is verwerkt volgens de voorschriften van de provincie waarbij deze als eenmalige ruimte ingezet kan worden. Een uitgebreid overzicht van de vervangingsinvesteringen is opgenomen in het Bijlagenboek bij de begroting Grondslagen begroting 2013 Bij de samenstelling van de begroting 2013 is uitgegaan van de volgende grondslagen: Financiële structuur -salarissen en sociale lasten: 1,50% CAO-aanpassing 2012: 1,0% Stijging sociale lasten (pensioenpremies): 0,5% -norm opleidingen, vorming en training 2,50% v.d. loonsom -norm vervangingen wegens ziekte 3,60% v.d. loonsom -kostenontwikkeling (m.u.v. beheerplannen) 0.00% -inflatiecorrectie lokale heffingen 2,00% -rente berekend financieringstekort 3,00% -rente eigen financieringsmiddelen 3,00% -renteomslagpercentage bestaande investeringen 1,50053% -basisraming uitkering gemeentefonds juni-circulaire 2012

10 Fysieke structuur -woonruimten oppervlakte in land (in ha.) oppervlakte binnenwater (in ha.) Sociale structuur -inwoners inwoners jonger dan 20 jaar inwoners ouder dan 64 jaar 6.332

11 Recapitulatie-overzicht

12 Recapitulatie-overzicht (bedragen x ) Num- Programma mer Raming begroting 2013 Baten Lasten Saldo Lokale heffingen Overige baten Lasten Wonen en leven in Moerdijk Lokale heffingen Overige baten Lasten Werken en ondernemen in Moerdijk Lokale heffingen Overige baten Lasten Meedoen in Moerdijk Lokale heffingen Overige baten Lasten Veiligheid in Moerdijk Lokale heffingen Overige baten Lasten Duurzaam leven in Moerdijk Lokale heffingen Algemene uitkeringen Dividend Saldo financieringsfunctie Overige baten Lasten Samen vóór en mét de klant Overige baten Lasten Raad Onvoorzien 0 0 Resultaat voor bestemming Toevoegingen/onttrekkingen aan reserves 1 Wonen en leven in Moerdijk Werken en ondernemen in Moerdijk Meedoen in Moerdijk Veiligheid in Moerdijk Duurzaam leven in Moerdijk Samen vóór en mét de klant Raad Sub-totaal mutaties reserves Resultaat na bestemming

13 Programma s

14 Programma 1 Wonen en leven in Moerdijk Doelstelling Kernen Een goede leef- en woonomgeving in de eigen kern in fysieke zin. Wij wensen het hoofd te bieden aan toenemende bevolkingskrimp en vergrijzing. Concreet zetten wij in dit kader in op het minimaal behouden van het huidige inwoneraantal, zijnde inwoners. We menen dit te kunnen bereiken door middel van een adequate koppeling van wonen, werken en recreatie. Naast de inzet op de verbetering van de leef- en woonomgeving in de afzonderlijke kernen, het realiseren van een toekomstbesteding netwerk van voorzieningen, hechten we aan het realiseren van een zodanige samenhang tussen de kernen dat het geheel meer is dan de som der delen. Kortom: Moerdijk als één gemeente, maar waarin de kernen hun eigenheid behouden. Subdoel 1 Dit betekent voor ons: Bevorderen kwaliteit woonomgeving Het samen met onze burgers en partners via gebiedsplannen realiseren en waarborgen van een prettige woon- en leefomgeving, welke leidt tot een waardering van de woning en woonomgeving van de burger van minimaal een 7. Het op basis van de beeldkwaliteitplannen zorgdragen voor de juiste kwaliteit van de buitenruimte. Bouwen naar behoefte met bijzondere aandacht voor de huisvesting van ouderen en starters. Samen met onze partners voorzien wij in dit kader in een adequaat aanbod van woningen. Het beschermen en instandhouden van cultureel erfgoed. Het verbeteren van het imago van onze gemeente. Uitvoeren van de vastgestelde beeldkwaliteitsplannen en beheerplannen. In 2013 wordt onder meer de volgende grote werken/reconstructies uitgevoerd: - Witte Weideweg in Noordhoek; - Oosterstraat in Klundert. De organisatie van 11 burgerschouwen. Realiseren van woningen, op basis van door de raad vastgestelde startdocumenten, waarin rekening is gehouden met de behoefte in de betreffende kernen. Verstrekken van 8 tot 12 nieuwe startersleningen. Uitvoeren van het gemeentelijk monumentenbeleid. Eén van de instrumenten om het gemeentelijk cultureel erfgoed in stand te houden is het verstrekken van laagrentende leningen. In dit kader worden eigenaren van cultureel erfgoed van goede informatie voorzien en gefaciliteerd bij het aanvragen voor leningen uit het Moerdijks Restauratie Fonds. Indicatoren Waardering van woning in woonkern 7,7 7,8 Waardering van woonomgeving in woonkern Tevredenheid over beheer en onderhoud woonomgeving 7,2 7,1 7,0 6,8 Waardering leefbaarheid in woonomgeving 7,4 7,3 Aantal inwoners (per 31-12) Aantal nieuwe woningen Aantal gesloopte woningen 1 23 Wat gaan we er voor doen: in 2013 Opleveren van de gebiedsplannen voor de pilotkernen Fijnaart en Klundert. Vervolgens het evalueren van deze pilots en op basis van een plan van aanpak starten met het opstellen van gebiedsplannen voor de overige kernen en het buitengebied.

15 Subdoel 2 Dit betekent voor ons: Een toekomstbestendig netwerk van voorzieningen Het bieden van kwalitatieve goede basisvoorzieningen (basisschool, buitensportaccommodatie en gemeenschapshuis) in elke kern. Het faciliteren van het proces gericht op het realiseren van brede scholen. Het aanbieden van volwaardig voortgezet onderwijs aan de inwoners van Moerdijk in Zevenbergen. Het samen met partners en burgers optimalisering van voorzieningen op terrein van wonen, zorg en welzijn. Het voorzien in voldoende kwalitatieve speelruimte. Het optimaliseren van het gebruik van sportvoorzieningen. Wat gaan we er voor doen: in 2013 Gefaseerd uitvoeren van het project uitbreiding Markland College, gericht op de ingebruikname van deze volwaardige onderwijsvoorziening in In 2013 wordt het bestemmingsplan ter vaststelling voorgelegd en zodra het bestemmingsplan onherroepelijk is, wordt gestart met de bouwfase. Realiseren van 12 brede scholen (fysiek en/of in een netwerk) in de kernen Zevenbergen (5), Klundert (4), Zevenbergschen Hoek (1), Noordhoek (1) en Standdaarbuiten (1). Uitvoeren van het onderwijshuisvestingsprogramma Invulling geven aan het scheiden van wonen en zorg, voortkomend uit aanpassing van de AWBZ. Dit in gezamenlijkheid met maatschappelijke partners op terrein van wonen, zorg en welzijn. Ambities en visies op deze onderdelen maken deel uit van de in 2012 vast te stellen paraplunota Maatschappij. Als onderdeel van de paraplunota Maatschappij evalueren van toekomstbestendigheid van basisvoorzieningen. Uitvoeren van de haalbaarheidstudies gericht op de herstructurering van het rusthuis De Westhoek in Zevenbergen en het verzorgingstehuis Mauritshof in Klundert.. Wat betreft speelruimte wordt in 2013 ingezet op: - het opwaarderen van formele speelruimte in Fijnaart in samenspraak met omwonenden; - het uitvoering geven aan de norm van 3% formele en/of informele speelruimte voor nieuw te ontwikkelen wijken; - het inrichten van openbare schoolpleinen op basis van aanvragen van schoolbesturen die voldoen aan de door de gemeenteraad vastgestelde voorwaarden. Indicatoren Waardering van basisonderwijs in buurt 7,4 7,5 Waardering speelruimte in buurt 6,5 - Waardering peuterspeelzalen en BSO - 7,1 Waardering sportvoorzieningen 7,3 7,6 Aantal gerealiseerde brede scholen - - Aantal leerlingen in voortgezet onderwijs Subdoel 3 Dit betekent voor ons: Goede bereikbaarheid van de kernen De kernen van Moerdijk zijn onderling goed bereikbaar, zowel vanuit utilitair als recreatief oogpunt. Het adequaat oplossen van bereikbaarheids- en verkeersveiligheidsknelpunten. Het realiseren van (ontbrekende) fiets- en wandelverbindingen Wat gaan we er voor doen: in 2013 Uitvoering geven aan de ontwerpfase van het project 162 Noordelijke randweg Zevenbergen, hetgeen in 2013 concreet moet leiden tot de besluitvorming inzake de MER en de voorkeursvariant van de randweg. Oplossen van kleine ergernissen na bespreking in het verkeersoverleg. Uitvoering geven aan het parkeerbeleidsplan Dit richt zich onder andere op het oplossen van urgente parkeerknelpunten in bepaalde

16 wijken. De urgente parkeerknelpunten worden in 2012 nader in beeld gebracht. Uitvoering geven aan het fiets- en wandelpadenplan. Voor 2013 staat het volgende gepland: - voorbereiden realisatie snelheidsmaatregelen aan de Boerendijk (Fijnaart), Kraaiendijk (Heijningen) en Noordhoeksedijk- Kreekdijk en Weeldijk (Noordhoek-Standdaarbuiten); - voorbereiden verbeteren fietsverbinding Willemstad-Klundert (fietsstraat en fietsstroken); - voorbereiden van verbeteren van Hellegatsweg door middel van verbreden parkeerstrook Indicatoren Waardering bereikbaarheid van de buurt met auto 7,9 7,9 Waardering parkeren in de buurt 6,5 6,2 Waardering openbaar vervoer 6,0 6,2 Waardering fietsmogelijkheden 7,2 7,1 Waardering verkeersveiligheid in buurt 6,5 6,3

17 Baten en lasten programma 1 ( Cijfers x ) Rekening Begroting Begroting Meerjarenbegroting Lasten Baten Resultaat voor bestemming Storting in reserves Onttrekking aan reserves Resultaat na bestemming Verklaring verschillen resultaat voor bestemming Doorbelasting kostenplaatsen Kapitaallasten Overige verschillen 59 V 529 N 271 V Verschil t.o.v N

18 Toelichting doorbelasting kostenplaatsen De doorbelasting vindt plaats op basis van de op de kostenplaatsen verantwoorde baten en lasten. De toelichting op de verschillen in baten en lasten 2013 ten opzichte van 2012 treft u bij de betreffende kostenplaatsen aan. Toelichting kapitaallasten Het nadelig verschil t.o.v ad is voornamelijk het gevolg van: - Per saldo hogere rentelasten a.g.v. nieuwe investeringen en a.g.v. wijziging rentetoerekening riolering en onderwijs N Per saldo hogere afschrijvingen investeringen o.a. als gevolg van: N Nieuwe investeringen in : - Rioleringen Sportaccommodaties w.o De Knip Zvb Nieuwbouw Neerhofschool Nieuwbouw Regenboogschool Gemeenschapshuizen Waartegenover: - Lagere afschrijvingen afgesloten activa Toelichting overige verschillen De overige verschillen bedragen per saldo voordelig. De belangrijkste verschillen t.o.v zijn: - In de raadsvergadering van 28 juni 2012 heeft de gemeenteraad ingestemd met een gewijzigde verantwoording van investeringen maatschappelijk nut. De restant kredieten t/m 2011 van vervangingsinvesteringen op basis van beheerplannen worden nog wel toegevoegd aan het budget Hierdoor komt de raming van vervangingen in 2012 uit op Vooralsnog wordt er vanuit gegaan dat die investeringen in 2012 worden gerealiseerd. Voor 2013 is uitsluitend de jaarschijf vervangingen uit de beheerplannen opgenomen, tot een bedrag van Hierdoor ontstaat in de begroting 2013 een voordelig verschil ten opzichte van 2012 van V De belangrijkste verschillen in vervangingen 2013 ten opzichte van 2012 zijn: - Vervangingen o.b.v. beheerplan wegen Vervangingen o.b.v. beheerplan openbare verlichting Vervangingen o.b.v. beheerplan bruggen / kunstwerken Op het product ruimtelijke ordening is in 2012 een bijdrage van derden geraamd ter toevoeging aan de reserve bovenwijkse voorzieningen. Het gaat om de bijdrage in verband met de ontwikkeling van het plan Bosselaar Zuid. In 2013 is geen bijdrage geraamd. Ten opzichte van 2012 geeft dat een nadeel van N

19 - Voor de egalisatie van kosten gemoeid met (achterstallig) onderhoud van wegen en gebouwen alsmede die van onderhoud en vervanging van rioleringen vinden jaarlijks stortingen en onttrekkingen aan voorzieningen plaats. In 2013 is het saldo daarvan lager dan in V - Het resultaat op het product Rationeel wegbeheer wordt t.o.v negatief beïnvloed door de volgende oorzaken: Op basis van beeldkwaliteit is de raming voor inspectie planmatig onderhoud wegen en bermen in 2013 aangepast met Voorts is in 2012 een bijdrage van de Provincie geraamd van voor de noordelijke omlegging van de N N - Op grond van de leveringsvoorwaarden komen de kosten van energieverbruik voor openbare verlichting, en sportaccommodaties voor hoger uit dan in N - De raming van diverse exploitatiekosten van openbare basisscholen komt in 2013 per saldo nadeliger uit dan in Dit wordt vooral veroorzaakt door de lasten van vervangingsinvesteringen, met name de blijvende uitbreiding 5 e groep OBS Willem de Zwijger in Willemstad N - De raming van diverse exploitatiekosten van bijzonder basisscholen komt in 2013 per saldo hoger uit dan in Een van de oorzaken daarvan is de herinspectie MOP schoolgebouwen die om de drie jaar plaats vindt ( N). In 2013 zijn verder enkele duurzame aanpassing geraamd die in 2012 niet geraamd waren. Het gaat om de 1 e inrichting meubilair van een 10 e groep op het Bastion en aanpassingen brandveiligheid op de Kennedyschool (tezamen N). De kosten van het gebruik van sporthallen door scholen komt in 2013 bijna hoger uit wegens gestegen tarieven. Verder komt op het product Bijzondere basisscholen de OZB van de nieuwe Aventurijn in Standdaarbuiten ruim hoger uit dan in Toen was nog uitgegaan van de waarde van de oude school. Tenslotte is het bedrag van de niet verrekenbare BTW op dit product hoger dan in 2012 vanwege het hogere BTW percentage per 1 oktober N - De raming van diverse exploitatiekosten op het product Binnensport komt in 2013 per saldo nadeliger uit dan in De exploitatiebijdrage aan de projectontwikkelaar voor een nieuw te bouwen sportzaal bij de nieuwe Neerhofschool wordt in 2013 geraamd op Tegenover dit nadelige verschil staan een hoger bedrag aan te verrekenen BTW wegens ondernemerschap ( ) en hogere huuropbrengsten sportzalen van Per saldo in 2013 nadeliger N - De ramingen op het product Buitensport vallen voordeliger uit vanwege een verhoging van de huuropbrengsten V - De exploitatiebijdrage 2013 aan de exploitant van de zwembaden is met verlaagd ten opzichte van De verlaging van de bijdrage is gebaseerd op de ombuigingen Hierbij is uitgegaan van sluiting van 2 buitenzwembaden V - Op basis van het beeld kwaliteitsplan is de raming van het bestek maaien gazons in 2013 ten opzichte van 2012 verhoogd met en van onderhoud groen (beplantingen) met Dit onderhoud werd eerder in eigen beheer geraamd maar wordt vanaf 2013 uitbesteed aan de WVS. Vacatures in de buitendienst voor onderhoud groen worden niet meer ingevuld N - In het kader van de uitvoering Landschapsbeleid is in 2012 een eenmalige bijdrage aan de Provincie geraamd van t.b.v. GBC Brabantse Delta voor Stimuleringskader Groen Blauwe Diensten V

20 - Op het product Riolen en rioolgemalen zijn in 2013 de lasten van vervangingsinvesteringen geraamd. De lasten van de vervangingsinvesteringen 2012 zijn opgenomen onder de kapitaallasten N - In het kader van de bouwplannen Watertoren Zevenbergen en Stationsstraat Zevenbergen is in 2012 een bijdrage van de projectontwikkelaar geraamd van tezamen ter storting in de reserve bovenwijkse voorzieningen. In 2013 is geen bijdrage geraamd. Daarom ontstaat op het product Volkshuisvesting een nadelig verschil van N - Bij de raming van de opbrengst bouwleges 2013 hebben een tweetal onzekere factoren een rol gespeeld. Het effect van de kredietcrisis is niet precies aan te geven. Daarnaast is de ontwikkeling met de omgevingsdienst van invloed op de vraag welke overheidsinstantie welke vergunningen gaat afgeven. Voorzichtigheidshalve is de raming 2013 t.o.v met verlaagd N Resteert nog een voordelig verschil ter grootte van Dit bestaat uit een aantal kleinere mutaties. Mutaties reserves Onderstaand een opsomming van de mutaties 2013 m.b.t. diverse reserves die het uiteindelijk resultaat beïnvloeden (afgerond op duizendtallen). Financieel-technisch worden deze mutaties verwerkt binnen programma 6. Een vergelijking met 2012 is niet zinvol omdat de activiteiten per jaar (gedeeltelijk) verschillend zijn. Stortingen: Storting in reserve maatschappelijk nut t.b.v. vervangingen beheerplan wegen Storting in reserve maatschappelijk nut t.b.v. vervangingen beheerplan openbare verlichting Storting in reserve maatschappelijk nut t.b.v. vervangingen beheerplan groen Storting in reserve maatschappelijk nut t.b.v. vervangingen beheerplan speelvoorzieningen Storting in reserve maatschappelijk nut t.b.v. vervangingen beheerplan bruggen / kunstwerken Onttrekkingen: Onttrekking reserve maatschappelijk nut t.b.v. vervangingen o.b.v. beheerplan wegen Onttrekking reserve maatschappelijk nut t.b.v. vervangingen o.b.v. beheerplan openbare verlichting Onttrekking reserve maatschappelijk nut t.b.v. vervangingen o.b.v. beheerplan groen Onttrekking reserve maatschappelijk nut t.b.v. vervangingen o.b.v. beheerplan speelvoorzieningen Onttrekking reserve maatschappelijk nut t.b.v. vervangingen o.b.v. beheerplan bruggen / kunstwerken Onttrekking aan de reserve huisvesting onderwijs Onttrekking bruto reserve t.b.v. groot onderhoud Niervaert Onttrekking bruto reserve t.b.v. aansluiting Bosselaar op riolering Onttrekking bruto reserve t.b.v. buitensportaccommodaties Onttrekking herinrichting en overdracht woonwagencentra Onttrekking bruto reserve multifunctioneel centrum Fijnaart

21 Programma 2 Werken en ondernemen in Moerdijk Doelstelling Economisch Klimaat Het realiseren en waarborgen van een goed economisch klimaat. Ten behoeve van het verkrijgen en waarborgen van een goed economisch klimaat richten wij ons op enerzijds een optimale benutting van de bovenregionale economische potentie van onze gemeente als hoogwaardig industrieellogistiek knooppunt en anderzijds het bieden van meer ruimte voor ons lokale bedrijfsleven. Eén en ander uiteraard binnen kaders van duurzaamheid, veiligheid en leefbaarheid. Voorts willen wij door middel van de samenwerking met allerlei partners (o.a. regiogemeenten, 3 O s: Overheid, Ondernemen en Onderwijs) integrale bijdragen leveren aan de economische én toeristische ontwikkeling binnen onze gemeente alsmede het verbeteren van het functioneren van de arbeidsmarkt. De O van ondernemen heeft uiteraard ook betrekking op ons eigen handelen. Wij richten ons hierbij op het vormgeven van een ondernemende, resultaatgerichte organisatie, die tijdig inspeelt op in- en externe ontwikkelingen en hierbij een pro-actieve en oplossingsgerichte houding aanneemt. Subdoel 1 Dit betekent voor ons: Meer ruimte voor lokale bedrijven Het bieden van meer fysieke ruimte voor lokale bedrijven. Optimaal functionerende winkelcentrumgebieden. Het stimuleren van het werken aan huis. Het versterken van de agrarische sector. Het faciliteren van bedrijven en startende lokale ondernemers. Wat gaan we er voor doen: in 2013 Opstellen van een haalbaarheidsonderzoek gericht op realiseren van nieuwe lokale bedrijventerrein. Oplevering van een bedrijventerreinprogramma voor een aantal kernen, gekoppeld aan het traject gebiedsplannen. Vaststellen van en uitvoering geven aan de paraplunota Economisch Klimaat en het bijbehorend (bedrijventerreinen) programma. Via projecten en gebiedsplannen verbeteren van de centrumfunctie (o.a. winkelfunctie) in diverse kernen, waarbij in 2013 de focus ligt op de kernen Zevenbergen, Fijnaart, Klundert, en Standdaarbuiten. Stimuleren van het werken aan huis door middel van het verruimen van de mogelijkheden hiertoe in bestemmingsplannen in het kader van de actualisatie. In 2013 worden de volgende bestemmingsplannen ter vaststelling voorgelegd: - Noordschans; - Noordhoek; - Willemstad; - Heijningen; - Langeweg. Verruimen van de toeristisch-recreatieve mogelijkheden in bestemmingsplannen. In 2013 wordt gestart met het proces tot de integrale herziening van het bestemmingsplan Buitengebied. Op basis van de resultaten van de evaluatie van Servicecentrum Starters en Ondernemers Moerdijk (SOM) in 2012, wordt begin 2013 besloten hoe vervolg wordt gegeven aan dienstverlening voor startende ondernemers. Indicatoren Klantcontacten SOM Inschrijvingen KvK - 45 Faillissementen KvK - 2 Waardering winkels dagelijkse boodschappen Zevenbergen Waardering winkels dagelijkse boodschappen Klundert Waardering winkels dagelijkse boodschappen Fijnaart - 8,2-6,0-6,2

22 Bedrijventerrein uitgifte in ha (peildatum 31-12), exclusief Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk Bedrijventerrein terstond uitgeefbaar in ha (peildatum 31-12), excl. Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk) - 0,5 ha - 2,2 Subdoel 2 Optimale benutting van de strategische ligging Dit betekent voor ons: Het optimaal benutten van economische potenties haven- en industrieterrein Moerdijk. Het realiseren van een hoogwaardig logistiek knooppunt. Het borgen van zorgvuldig duurzaam ruimtegebruik op het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk. Wat gaan we er voor doen: in 2013 Vaststellen van de Havenstrategie en starten met de uitvoering daarvan in samenwerking met provincie en havenschap. Realiseren van het project MoerdijkMeerMogelijk met in 2013 de volgende mijlpalen: - Project 80 Waterfront Moerdijk: Besluit haalbaarheidstudie ontwikkeling waterfront Moerdijk; - Project 120 Logistiek Park Moerdijk: Locatieontwikkelingsovereenkomst ontwikkelentiteit: - Project 162 Noordelijke randweg Zevenbergen: Besluit MER en de voorkeursvariant van de randweg; Inrichting Stationgebied Lage Zwaluwe: Besluit haalbaarheidsstudie en locatieontwikkelingsovereenkomst. Vaststellen van de Integrale herziening van het bestemmingsplan van het Zeehaven- en Industrieterrein Moerdijk, waarin zorgvuldig ruimtegebruik publiekrechtelijk geborgd is. Toezien op duurzaam en intensief benutten van bedrijventerrein en het juiste bedrijf op de juiste plek, via bestuur Havenschap en Commissie Vestiging. Indicatoren Nieuwe vestigers - 7 Vertrokken bedrijven - 10 Zeeschepen aantal Zeeschepen overslag (ton x 1.000) Binnenvaartschepen - aantal Binnenvaartschepen overslag (ton x1.000) Subdoel 3 Het versterken van de toeristisch-recreatieve product Dit betekent voor ons: Het versterken van de toeristisch-recreatieve structuur. Wat gaan we er voor doen: in 2013 Uitvoeren van project 22, Golfbaan Zevenbergen, met in 2013 de noodzakelijke grondtransactie voor de daadwerkelijke start van de aanleg van de golfbaan. Uitvoeren van project 80, Waterfront Moerdijk (als onderdeel van Moerdijk MeerMogelijk) met in 2013 de oplevering van de haalbaarheidstudie naar de ontwikkeling van de westelijke oever. Faciliteren van fiets-voet-veerverbindingen vanuit gemeentelijke havens. Vaststellen van een toeristisch promotieplan en starten met de uitvoering hiervan. Vaststellen van een cultuurhistorisch ontwikkelingsplan voor de vesting Willemstad en starten met de uitvoering hiervan. Beter benutten van de forten voor toeristisch-recreatieve doeleinden op basis van de huidige ruimtelijke en financiële mogelijkheden. In dit kader staat in 2013 het volgende op de agenda: - Fort de Hel: besluit al dan niet continueren huidige huurrelatie en vaststelling (ontwerp)bestemmingsplan;

23 - Fort Sabina: monitoren afspraken beheer Fort, waarin is vastgelegd dat Fort op bepaalde tijd toegankelijk is voor publiek; - Uitvoeren project verbonden forten en vestingen in het kader van de regionale samenwerking Waterpoort. Subdoel 4 Betere aansluiting van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt Dit betekent voor ons: Het verkleinen van afstand tot arbeidsmarkt van cliënten Wet Werk en Bijstand (WWB). Het verbeteren van de dienstverlening op gebied Werk & Inkomen. Het versterken van de samenwerking tussen onderwijs-bedrijfslevenoverheid. Het versterken van netwerken tussen ondernemers. Wat gaan we er voor doen: in 2013 Uitvoering van het werkgelegenheidsproject Moerdijk. Actief benaderen van werkgevers om leer/werkstageplaatsen en reguliere banen te verkrijgen voor cliënten WWB. Implementeren van de Wet Werken naar Vermogen. Uitvoeren van de nog vast te stellen businesscase voor de regionale samenwerking op gebied van Werk en Inkomen. In het kader 3O-samenwerking realiseren van 3 nieuwe leerlingbouwplaatsen, waarbij leerlingen werkervaring opdoen bij erkende leer-werkbedrijven in de bouw. Organiseren van netwerkbijeenkomsten voor ondernemers, zoals het ondernemersontbijt en het ondernemersgala. Indicatoren Instroom WWB Uitstroom WWB Totaal aantal cliënten WWB Intakes werkgelegenheidsproject Instroom werkgelegenheidsproject Uitstroom werkgelegenheidsproject Deelnemers werkgelegenheidsproject Aantal bedrijfsbezoeken - - Resultaat bedrijfsbezoeken - - Aantal deelnemers ondernemersontbijt (max. 250) Aantal deelnemers Ondernemersgala (max. 260) Subdoel 5 Meer en beter optreden als regisseur en ondernemer Dit betekent voor ons: Het gecoördineerd inzetten van het publiekrechtelijk instrumentarium. Het continueren van bijzondere aandacht voor risicomanagement. Wat gaan we er voor doen: in 2013 Vaststellen van de nota Grondbeleid. 1 Betrouwbare cijfers nog niet te geven i.v.m. overgang naar nieuwe software

24 Baten en lasten programma 2 ( Cijfers x ) Rekening Begroting Begroting Meerjarenbegroting Lasten Baten Resultaat voor bestemming Storting in reserves Onttrekking aan reserves Resultaat na bestemming Verklaring verschillen resultaat voor bestemming Doorbelasting kostenplaatsen Kapitaallasten Overige verschillen 638 N 68 V 417 N Verschil t.o.v N

25 Toelichting doorbelasting kostenplaatsen De doorbelasting vindt plaats op basis van de op de kostenplaatsen verantwoorde baten en lasten. De toelichting op de verschillen in baten en lasten 2013 ten opzichte van 2012 treft u bij de betreffende kostenplaatsen aan. Toelichting kapitaallasten Het voordelig verschil t.o.v ad is voornamelijk het gevolg van: - Lagere rentelasten a.g.v. afschrijvingen in 2012 en wegens verlaging van de renteomslag 2013 tot 1,50053% (2012: 3,66572%) - Lagere afschrijvingskosten vervanging steigers haven Willemstad omdat de werkelijke kosten van de investering lager uitkwamen dan begroot. In 2012 is nog van het begrote bedrag uitgegaan V V Toelichting overige verschillen De overige verschillen bedragen per saldo nadelig. De belangrijkste verschillen t.o.v zijn: - Op het programma economische zaken wordt o.a. een bijdrage verantwoord aan het RWB wegens apparaatskosten, programmakosten en voor het Rewin. Die bijdrage bedraagt voor In 2012 werd nog een bijdrage aan het SES geraamd van Per saldo betekent dat een nadelig verschil van Tezamen met hogere kosten ad voor inhuur en uitvoering t.b.v. de paraplunota s bedraagt het nadelig verschil t.o.v N - Bij het product haven Willemstad is sprake van een gesloten exploitatie. Een voor- of nadelig verschil wordt verrekend met de voorziening onderhoud havens. Omdat de toerekening van uren en de kapitaal lasten aan de haven lager uitkomen dan in 2012 valt de storting in de voorziening voor onderhoud hoger uit dan in N - In het nieuwe MOP gebouwen is de storting in de voorziening voor onderhoud voor 2013 met verlaagd ten opzichte van Daarnaast zijn op basis van de uitgaven en inkomsten in de afgelopen jaren de kosten voor onderhoud ( 5.000) en de haven-en kadegelden ( ) verlaagd respectievelijk verhoogd. De totale raming op het product Haven Moerdijk komt hierdoor hoger uit V - Op grond van het nieuwe subsidiebeleid heeft herschikking plaats gevonden en is budget overgeheveld ten behoeve van initiatiefsubsidies ( ). Gelet op de uitgaven in de laatste jaren is het budget voor externe adviseurs met verlaagd. Hierdoor komt de raming op het product overige cultuur en recreatie hoger uit N - Op grond van het aantal cliënten WWB, elders verzorgden en WIJ is een inschatting gemaakt van de te verwachten kosten. Omdat de vergoeding van het ministerie in de vorm van het Gebundeld Budget pas in oktober 2012 bekend wordt is vooralsnog uitgegaan van de toekenning voor Per saldo betekent een en ander een voordeliger resultaat t.o.v van Daartegenover komen de lasten van BBZ naar verwachting nadeliger uit. In totaal komen de lasten op het product WWB inkomen in 2013 daarmee voordeliger uit dan in V - In de raadsvergadering van 19 april 2012 is de herstructurering van de Sociale Werkvoorziening besproken. Besloten is om in 2012 eenmalig een bedrag van ruim uit de algemene

26 reserve te bestemmen voor de cofinanciering van de herstructurering. De storting in de voorziening gebeurt ten laste van het product Sociale Werkvoorziening. Omdat het om een eenmalige storting gaat ontstaat in 2013 een voordelig verschil. De onttrekking aan de algemene reserve is opgenomen in het resultaat na bestemming. De aan de gemeenschappelijke regeling WVS te betalen herstructureringsbijdrage 2013 bedraagt Ten opzichte van 2012 is dat een nadelig verschil. De bijdrage van het ministerie t.b.v. WSW / beschutte arbeid wordt één op één doorbetaald aan het Werkvoorzieningschap. In de begroting 2012 was nog een nadelig verschil geraamd van In 2013 is de raming van de bijdrage en de doorbetaling gelijk. Daardoor ontstaat een voordelig verschil ten opzichte van 2012 van Tezamen met enkele kleinere verschillen bedraagt het voordelig verschil op dit product V - Het nadelig verschil op het product Participatie / reïntegratie bedraagt ten opzichte van De belangrijkste oorzaken daarvan zijn: De BTW op kosten reïntegratie projecten na de onderzoeksfase is niet verrekenbaar. Hiermee is gemoeid. Op grond van de uitgaven 2012 zijn de loonkostensubsidies voor 2013 doorgerekend. Die komen t.o.v ruim hoger uit. Tenslotte pakken de kosten activering en scholing op werkgelegenheidsprojecten nadeliger uit. Tegenover deze nadelige verschillen wordt in 2013 minder personeel van derden ingezet. Het gaat met name om de gemeentelijke bijdrage aan het Werkplein voor management en projectbegeleiding. Hiervoor was in 2012 eenmalig geraamd. Per saldo nadeliger op dit product N - Actualisatie van de projecten van de grondexploitatie levert een nadeel op ten opzichte van N Het verschil wordt veroorzaakt door het dynamische karakter van de diverse exploitaties. Met name in de plannen Kop Rode Vaart Zuid, Oude Moerdijkseweg en Sancta Maria is het verwachte saldo van kosten bouw- en woonrijpmaken en verkopen / bijdragen in 2013 nadeliger dan in 2012 omdat in 2013 minder verkopen / bijdragen verwacht worden dan in Daartegenover worden op het plan Havenfront Willemstad, evenemententerrein Klundert en Moye Keene per saldo juist minder kosten bouwrijpmaken / meer verkopen verwacht dan in Resteert per saldo nog een voordeel ter grootte van Dit bestaat uit een aantal kleinere mutaties. Mutaties reserves Onderstaand een opsomming van de mutaties 2013 m.b.t. diverse reserves die het uiteindelijk resultaat beïnvloeden (afgerond op duizendtallen). Financieel-technisch worden deze mutaties verwerkt binnen programma 6. Een vergelijking met 2012 is niet zinvol omdat de activiteiten per jaar (gedeeltelijk) verschillend zijn. Stortingen: Storting in reserve bovenwijkse voorzieningen t.l.v. Vlinderbuurt Storting in reserve bovenwijkse voorzieningen t.l.v. Stoofstraat, Zevenbergen Onttrekkingen: Onttrekking reserve strategische grondverwerving t.b.v. diverse complexen

27 - Onttrekking bruto reserve t.b.v. aanleg openbare ruimte Sportcomplex Klundert Onttrekking bruto reserve t.b.v. brandweerkazerne industrieterrein Onttrekking bruto reserve t.b.v. opwaardering Dintelmond Onttrekking algemene reserve t.b.v. mutatie grond Fijnaart West en gronden BB Onttrekking bruto reserve t.b.v. Fort Sabina

28 Programma 3 Meedoen in Moerdijk Subdoel 2 Iedereen kan meedoen Doelstelling Sociale cohesie Versterken van de sociale cohesie in de kernen. Sociale cohesie staat voor de samenhang in de maatschappij, solidariteit, zorg en verantwoordelijkheid voor elkaar. Bij onze inzet gericht op het versterken van de sociale cohesie ligt de nadruk op mee doen. Dit geldt niet alleen voor de kwetsbare doelgroepen, maar voor alle inwoners. Wij vinden het van groot belang dat meer mensen mee kunnen doen in de samenleving. Hierbij beroepen wij ons in eerste instantie op de eigen verantwoordelijkheid en kracht van de burger en zijn of haar omgeving. Daar waar nodig ondersteunen wij de burger zo goed als mogelijk om zolang mogelijk zelfstandig te kunnen blijven participeren. De samenleving heeft sociaal cement nodig om niet af te brokkelen. Het verenigingsleven, of het nu gaat om sport of cultuur, draagt hier in belangrijke mate aan bij. Wij waarderen en ondersteunen daarom activiteiten en initiatieven door vrijwilligers die het welzijn bevorderen. Subdoel 1 Dit betekent voor ons: Herijking visie en beleid Een beleid waar ons sociale gezicht tot uitdrukking wordt gebracht, dat voldoet aan en inspeelt op nieuwe wetgeving. Wat gaan we er voor doen: in 2013 Opstelling en vaststelling van een paraplunota Maatschappij: een geactualiseerde visie inclusief een uitvoeringsagenda. Invulling geven aan de verantwoordelijkheden die als direct gevolg van het (nieuwe) regeerakkoord worden overgeheveld naar de gemeente. Dit betekent voor ons: Het bieden van ondersteunende zorg- en onderwijsstructuren. Het bieden van een vangnet voor kwetsbare doelgroepen. Wat gaan we er voor doen: in 2013 Realiseren van doorgaande (zorg)lijnen door: - warme overdracht van 85% van de kinderen die de peuterspeelzaal en kinderopvang bezoeken aan de basisschool; - warme overdracht van 100% van de kinderen van de basisschool naar Markland College Zevenbergen. Voorkomen en verminderen van onderwijsachterstanden bij de binnenkomst op de basisschool door 80% van doelgroepkinderen te laten deelnemen aan voorschoolse educatie. Voeren van een breed keukentafelgesprek met 900 burgers door het realiseren van de Kanteling Wmo, met als doel de hulpvraag eerder op te vangen in de direct sociale omgeving of door middel van collectieve diensten. Burgers met beperkingen op basis van maatwerk ondersteunen zodat zij zelfstandig hun huishouden kunnen voeren, mobiel kunnen zijn en sociale contacten kunnen aangaan voor zover zij zelf niet in staat zijn deze ondersteuning te realiseren. Versterken van de positie van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) door: - de bekendheid van het CJG te vergroten door gerichte publiciteit bij doelgroepen op minimaal vijf momenten in het jaar; - te investeren in contacten om het netwerk van het CJG op lokaal niveau uit te breiden, met name met professionals die werken voor de doelgroep 12+.; - het in regionaal verband voorbereiden van het CJG op de transformatie van de jeugdzorg. Vaststellen van de Regionaal Educatieve Agenda (REA) Moerdijk- Roosendaal-Halderberge, waarmee mede invulling geven wordt aan de transitie Wet passend onderwijs.