NOTA RENTEBELEID GEMEENTE BERGEN OP ZOOM

Transcriptie

1 l lllllll llll lllll llll llllll NOTA RENTEBELEID 2015 GEMEENTE BERGEN OP ZOOM Bergen op Zoom, oktober 2015

2 1. INLEIDING."""""""""""""""""""""""""""""""""" """"""""""""""""""""""""""."""."""""""""" 2 Doelstelling van de nota."" """""."."""".".""""""."." """"".. "" """" """ """"""" """""" "."""" """" ""."" 2 Relevante kaderstellende nota's.""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""".. """""""""""" 2 De kaderstellende en controlerende rol van de raad """"" """" """.""".""""""""" """" """"" """""" """"" 2 Ingangsdatum """.. " ".. "... ".... ".. ".. "... """... "... "... ""... " "... "... ""... ".. ""... 2 ll. VAN TOEPASSING ZIJNDE REGELGEVING"."."""""."."""""""""""""""""""".""""""."""""""""" 3 Externe financiering """"""" "" ".". """ """"" """""""""" "" "" """""""" """ """"""." "."" "."""""".". ""."" 3 Interne financiering "."" """""" """"" """"" "" """ """""" "" "" "" """"""" """ """""""""" ".""" """."."". "" 3 Interne rente versus werkelijke rente """"""""."".""""""""""""""""""""""""""""""""".""""."""""""" UITGANGSPUNTEN VOOR HET RENTEBELEID """""""""""""""."""."."""""""""""""."""""".""" 4 Eén(duidig) rentepercentage """".".""""""""".". """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 4 Toerekening rente aan activa. """"""""""""""""""""""".".""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 4 Interne financiering..... " ".. """.. ".. ".. "... """"".. "... "".. """.. """"" ".. " """.. """ """... " """ 4 Bespaarde rente... ".. "".. ".. "".. ".. ".. "... """""" "..... ""... ".. """""".. """".. " ""... "... "... ".""... "" 5 Renteresultaat... "".. "".. " """""".. ""... "... "... "".... ""... "" ".. ".. " """ """.. ".... """.. ""... "... """.. "... " 5 IV. PROCESBEHEERSING""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""."""."""".""""""""""". 6 Rol van de gemeenteraad en het college """"""."".""""."".""". "."""""" """"""""." """" """""."" "" """. 6 Budgetverantwoordelijkheid " "... ".. "" "... "... "... " Bestendige gedragslijn en voorzichtigheidsprincipe. """ ""."." """" ".".""" """" """"""""" """" ". "". """" "" 6 Controle """"""""""""""""""""""."."""""""""""""""""""""""""""".".""""""""."."""""""""""" """ 6 Evaluatie... """""... "... "..... " """""""... "... ".. "".. ".. ".. "... ".. ""... """".. "... "... 6 V. BESLISPUNTEN."... ".. """.. "... "... ".. ".. """""""... ""... ".. "".. "... "... "".. ""... """"... "".. 7 Gemeente Bergen op Zoom Pagina 1 van 7

3 1. INLEIDING Doelstelling van de nota De doelstelling van deze nota is kaderstelling voor de bepaling van de omvang en de verwerkingswijze van de rentelasten en - baten in de begroting en jaarrekening. Grotendeels wordt voortgeborduurd op de in 2010 vastgestelde nota waarmee het beleid bestendigd wordt. Financieringskosten maken onderdeel uit van de kostprijs van producten. Deze nota gaat in op de wijze waarop de omvang van de financieringskosten wordt bepaald. Naast de rente van geldleningen van banken gaat het dan om de zogenoemde bespaarde 1 rente omdat eigen vermogen wordt ingezet. In deze nota worden de volgende onderdelen uitgewerkt: 1. Eén(duidig) rentepercentage; 2. Toerekening rente aan activa; 3. Interne financiering; 4. Bespaarde rente; 5. Renteresultaat. In de volgende paragraaf worden deze nader uitgewerkt. Waar nodig wordt de relatie gelegd met andere geldende kaders. Relevante kaderstellende nota's De richtlijnen en kaders voor het aantrekken en uitzetten van financieringsmiddelen liggen vast in het Treasurystatuut van de gemeente. De Nota Rentebeleid heeft daarnaast een relatie met de "nota Investeren en Afschrijven" en de "nota Reserves en Voorzieningen". De kaderstellende en controlerende rol van de raad De raad heeft een kaderstellende en controlerende rol. Door het vaststellen van het rentebeleid formuleert de raad de kaders. Het college is verantwoordelijk voor de uitvoering en het verstrekken van informatie daarover. Met de ontvangen informatie kan de raad haar controlerende taak invulling geven. Deze informatie dient uiteraard betrouwbaar te zijn. Daartoe vindt zowel interne controle als (externe) accountantscontrole plaats. Ingangsdatum De Nota Rentebeleid gaat in vanaf het kalenderjaar Bespaarde rente is de rente die berekend wordt over het gedeelte van het eigen vermogen dat is aangewend ter financiering van investeringen. Rente wordt in de begroting als lastverantwoord, maar een deel daarvan is geen werkelijke uitgave omdat de werkel ijk betaalde rente lager is. Door deze werkwijze worden de kostprijs van de producten niet beïnvloed door de wijze van financie ri ng (met eigen of met vreemd vermogen). Gemeente Bergen op Zoom Pagina 2 van 7

4 ll. VAN TOEPASSING ZIJNDE REGELGEVING Externe financiering Gemeente Bergen op Zoom financiert haar activiteiten (o.a. investeringen, grondexploitaties, diensten) met lange- en kortlopende geldleningen en eigen financieringsmiddelen. Daarbij wordt het principe van concernbrede financiering gehanteerd dus geen projectfinanciering. Aan de financieringsfunctie zijn per saldo kosten verbonden. Het gaat dan om het totaal van de rentelasten op de langlopende geldleningen, de rentelasten van de kortlopende financiering minus de renteopbrengsten van uitgezette middelen. Deze 'per saldo' kosten dienen op grond van het BBV te worden toegerekend, oftewel: omgeslagen naar de verrichte activiteiten. Toerekening kan plaatsvinden aan: Investeringen Grondexploitaties Reguliere producten c.q. diensten (door middel van kapitaallasten) Interne financiering Een belangrijk deel van de activiteiten wordt ook met eigen middelen gefinancierd, denk hierbij aan de reserves en de voorzieningen. Door deze middelen in te zetten bespaart de gemeente op de rentelasten. Door de inzet van dit vermogen rijst de vraag of aan deze intern beschikbare financieringsmiddelen een 'fictieve' rentelast toegekend dient te worden. Daar zijn zeker bedrijfseconomische motieven voor. Voor een activiteit zou het namelijk niet uit mogen maken of hiervoor externe financierings- of eigen financieringsmiddelen worden ingezet. Vanuit het principe "gelijke monniken, gelijke kappen" zou ook deze uitgespaarde rente aan de activiteiten toegerekend kunnen worden. Door aan de activiteiten ook rentelasten toe te rekenen ontstaan elders rentebaten. Er wordt als het ware bestedingsruimte gecreëerd ten laste van alle producten. Deze rentebaten kunnen vervolgens worden benut. Benutting kan plaatsvinden door: de rente toe te voegen aan de reserves (en eventueel voorzieningen op basis van contante waarde); de rente te gebruiken als structureel of incidenteel dekkingsmiddel in exploitatie. Interne rente versus werkelijke rente We vinden het belangrijk dat de interne rente die we doorberekenen aan de investeringen in lijn is met de rente die we daadwerkelijk betalen over onze financieringen ie de rente die we betalen op de leningen die we hebben opgenomen. Dit sluit aan op ons systeem van kostentoerekening waarbij directe en indirecte kosten die samenhangen met de betreffende activiteiten hieraan worden toegerekend. De hoogte van deze omslagrente (= interne rente) voor de rentetoerekening aan de investeringen wordt bepaald door het gemiddeld rentepercentage dat de gemeente betaald over haar portefeuille langlopende leningen. Zodra deze meer dan 1% afwijkt van de omslagrente wordt deze aangepast. Uitgangspunt: de interne rente wordt aangepast wanneer deze meer dan 1 % afwijkt van de gemiddelde rente die betaald wordt op de portefeuille opgenomen geldleningen. Gemeente Bergen op Zoom Pagina 3 van 7

5 111. UITGANGSPUNTEN VOOR HET RENTEBELEID Eén(duidig) rentepercentage Rente is een complex fenomeen binnen de gemeentelijke financiën, zoals blijkt uit de vorige paragraaf. Om zoveel mogelijk eenduidigheid en transparantie hierin te krijgen wordt er naar gestreefd om zoveel mogelijk met één rentepercentage te werken. Eén rentepercentage voor de rente die wordt toegerekend aan de vaste activa (hierbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen vaste activa voor de algemene dienst en de grondexploitaties), de berekening van de rentebijschrijving, c.q. de bespaarde rente en eventuele voorzieningen mits berekend op basis van contante waarde. Uitzondering hierop vormt het rentepercentage dat wordt toegerekend aan de investeringen in riolen welke hoger is dan het algemene percentage vanwege het langdurige karakter (afschrijvingstermijn van 60 jaar) van deze activa. Hierover vindt echter wel een afbouw plaats. Met ingang van de begroting 2016 wordt ieder jaar 0,25% hierop in mindering gebracht totdat deze rente gelijk is aan het renteniveau dat aan de andere investeringen wordt toegerekend. Het rentepercentage is gebaseerd op de huidige leningenportefeuille en de ontwikkelingen op de kapitaalmarkt (10-jaar), waarbij de renteontwikkelingen op langere termijn een belangrijke rol spelen. Dit rentepercentage wordt jaarlijks bij de begroting vastgesteld en meerjarig opgenomen in het overzicht van de renteomslag. Ten aanzien van de langlopende financiering wordt gerekend met de werkelijke rentepercentages die contractueel met de geldverstrekkers zijn overeengekomen. Er wordt zoveel mogelijk geprobeerd om schommelingen in dit percentage te voorkomen, in verband met het gewenste meerjarige inzicht in de gemeentelijke financiën. Daarbij wordt het rentepercentage vastgesteld, afgerond op maximaal 2 decimalen. Uiteraard heeft het de voorkeur, mede vanuit het oogpunt van eenvoud, om het rentepercentage zoveel mogelijk af te ronden op een 'geheel percentage'. Tot slot wordt opgemerkt dat bij het bepalen van het rentepercentage het voorzichtigheidsbeginsel in acht wordt genomen. Uitgangspunt: er wordt, met uitzondering van de investeringen in riolen, één rentepercentage gehanteerd voor: rente toe te rekenen aan de vaste activa (inclusief grondexploitaties) en de berekening van de rentebijschrijving, c.q. bespaarde rente over de reserves en eventuele voorzieningen mits berekend op basis van contante waarde. Dit percentage wordt vastgesteld bij de begroting. Toerekening rente aan activa Gelet op het duurzame en meerjarige karakter is in de "nota investeren en afschrijven" vastgelegd dat aan de vaste activa en de grondexploitaties rente wordt toegerekend volgens een vast percentage. Daarnaast is bepaald dat de rentetoerekening voor wat betreft de reguliere investeringen plaats zal vinden over de boekwaarde van het betreffende actief per 1 januari. Voor wat betreft de grondexploitaties vindt rentetoerekening plaats op kwartaalbasis. Interne financiering In de "nota Reserves en voorzieningen " is het uitgangspunt geformuleerd voor de toevoeging van rente aan reserves. Het uitgangspunt is dat in principe géén rente wordt toegevoegd. Reserves dienen bij voorkeur namelijk toereikend te zijn voor het doel waarvoor zij worden gevormd. Aan voorzieningen wordt eveneens geen rente toegevoegd, dit is op grond van het BBV uitgesloten, met uitzondering voor voorzieningen die worden gewaardeerd tegen contante waarde (o.a. verliesvoorzieningen van de grondexploitaties). Gemeente Bergen op Zoom Pagina 4 van 7

6 Bespaarde rente De rente die niet wordt toegevoegd aan de reserves en voorzieningen is inzetbaar als dekkingsmiddel, de zogenaamde bespaarde rente. Deze bespaarde rente wordt berekend over de stand van de reserves en voorzieningen per 1 /1. Renteresultaat Begrotingstechnisch wordt de bespaarde rente verantwoord in de exploitatie. Volgens het Besluit Begroting en Verantwoording voor provincies en gemeenten vindt dit plaats op functie 914. Naast de bespaarde rente wordt op deze functie ook het renteresultaat verantwoord. Dit renteresultaat wordt veroorzaakt doordat in de financieringsbehoefte gemiddeld tegen een lager/ hoger rentepercentage wordt voorzien, dan het rentepercentage dat aan de gemeentelijke activiteiten wordt toegerekend (het renteomslagpercentage). Bij de realisatie van de rentelasten en -baten ontstaan afwijkingen met de begroting. Substantiële afwijkingen worden gerapporteerd aan de gemeenteraad overeenkomstig de afspraken die in de nieuwe financiële verordening 2010 gemeente Bergen op Zoom zijn gemaakt rondom de Planning & Control-cyclus. Gemeente Bergen op Zoom Pagina 5 van 7

7 IV. PROCESBEHEERSING Rol van de gemeenteraad en het college Het budgetrecht ligt bij de gemeenteraad. De gemeenteraad beslist daardoor bij begroting op welke wijze de gerealiseerde budgetruimte wordt ingezet. Budgetverantwoordelijkheid Zowel de structurele als incidentele dekkingsmiddelen maken onderdeel uit van de begroting. De budgetverantwoordelijkheid ligt bij de afdeling Middelen. De budgethouder bewaakt de gemeentelijke kaders en richtlijnen en legt verantwoording af, in lijn met de vastgestelde budgethoudersregeling. Bestendige gedragslijn en voorzichtigheidsprincipe Het is van belang dat een bestendige gedragslijn wordt gevolgd voor de berekening van de rente om ongewenste fluctuaties in de budgetten meerjarig te voorkomen. Daarnaast moet voldoende prudent worden omgegaan met het rente-instrument ter voorkoming van opportunistisch begroten. Controle Jaarlijks zal de externe accountant de rente en renteomslag controleren aan de hand van de kaders en richtlijnen. Evaluatie De "Nota rentebeleid 2015 Bergen op Zoom" wordt eens in de vier jaar geactualiseerd, in de lijn met de Financiële verordening 2015 gemeente Bergen op Zoom, of zoveel eerder als de ontwikkelingen daarom vragen. Gemeente Bergen op Zoom Pagina 6 van 7

8 ~ BESLISPUNTEN De Nota Rentebeleid 2015 is in lijn met de voorgaande nota. Een aantal beleidsuitgangspunten is nieuw, daarom de volgende beslispunten: 1. Met ingang van 1 januari 2016 de nota Rentebeleid 2015 vast te stellen, met daarbij de volgende beslispunten: a) Er wordt één rentepercentage gehanteerd voor rentetoerekening aan de vaste activa en de rentebijschrijving / bespaarde rente over de reserves. Dit percentage wordt vastgesteld door de gemeenteraad; b) Met uitzondering van punt 1 wordt het rentepercentage voor de investeringen in riolen stapsgewijs jaarlijks met 0,25% verlaagd totdat het niveau bereikt onder punt 1; c) Het rentepercentage wordt aangepast wanneer deze meer dan 1 % afwijkt van de gemiddelde rente die betaald wordt over de aangetrokken geldleningen. 2. Gelijktijdig intrekken van de Nota Rentebeleid 2010 Bergen op Zoom. Gemeente Bergen op Zoom Pagina 7 van 7