Accountantsrapport bij de achttiende aarrapportage van het Project Vervanging Pantservoertuigen M577 en YPR

Transcriptie

1 Auditdienst Rijk Ministerie van Financiën Accuntantsrapprt bij de achttiende aarrapprtage van het Prject Vervanging Pantservertuigen M577 en YPR

2 Clfn Titel Uitgebracht aan Accuntantsrapprt bij de Achttiende Jaarrapprtage van het Prject Vervanging Pantservertuigen M577 en YPR Uitgebracht ten beheve van de Tweede Kamer Datum 5 april 2017 Kenmerk Inlichtingen Auditdienst Rijk

3 Inhud Inleiding 1.1 Opdracht Beschrijving van het bject van nderzek Nrmatiek Reikwijdte Openbaarmaking 5 leverklaring van de nafhankelijke accuntant 2.1 Verantwrdelijkheid van de minister van Defensie Verantwrdelijkheid van de accuntant Ordeel 7 Bevindingen met betrekking tt de Financiële Verantwrding ver het jaar 2016 van het prject Vervanging Pantservertuigen M577 en YPR (bijlage 1 van de achttiende Jaarrapprtage) 8 Vrderingen Overige bevindingen 4.1 Inleiding Verrichte werkzaamheden Bevindingen Industriële participatie 11 Bijlage Financiële verantwrding 2016 prject Vervanging Pantservertuigen M577 en YPR 12

4 Inleiding 11 0 racht Het prject Vervanging Pantservertuigen M577 en YPR van de tenmalige Kninklijke Landmacht van het ministerie van Defensie is dr de Tweede Kamer p 26 juni 1997 aangewezen als grt prject. De Vaste Cmmissie vr Defensie (VCD) van de Tweede Kamer der Staten Generaal heeft in een brief van 18 juni 1998 aangegeven p welke wijze de cmmissie de Regeling Grte Prjecten (RGP) vr dit prject wil hanteren. De VCD stelt in haar brief ten aanzien van de betrkkenheid van de auditdienst dat deze een rdeel geeft ver de kwaliteit en vlledigheid van de jaarrapprtage en ver de tereikendheid van de prjectrganisatie, inclusief administratieve Organisatie en interne cntrle. Om dit del te realiseren is een nderzek uitgeverd naar de specifiek in de RGP genemde aspecten: de beheersing en het beheer van het prject; de kwaliteit en vlledigheid van de in de jaarrapprtage pgenmen financiële en niet-financiële infrmatie. Over de pdracht rapprteren wij als vlgt: een cntrleverklaring bij de financiële verantwrding, zals pgenmen in Bijlage 1 Financiële Verantwrding achttiende Jaarrapprtage Vervanging pantservertuigen M577 en YPR ; een rapprt van bevindingen. 1.2 Beschrijving van het bject van nderzek 1.3 Nrmatiek Wij hebben de achttiende Jaarrapprtage ver het jaar 2016, die als bijlage bij ns rapprt is gevegd, nderzcht. Deze Jaarrapprtage is pgesteld nder de verantwrdelijkheid van de Minister van Defensie. Het is nze verantwrdelijkheid m in dit rapprt een cntrleverklaring af te geven en feitelijke bevindingen te frmuleren ver: de beheersing en het beheer van het prject; de kwaliteit en vlledigheid van de in de Jaarrapprtage pgenmen financiële en niet-financiële infrmatie in relatie tt de eisen gesteld in artikel 12 van de RGP en in relatie tt de gestelde infrmatiebehefte in de brief van de Vaste Cmmissie vr Defensie van 18 juni 1998 (nr. 98-DEF-16). Vr het verstrekken van een assurance-rapprt is het van belang dat wij beschikken ver duidelijke en eenduidige criteria waaraan wij kunnen tetsen en vldende en tereikende assurance-infrmatie. Binnen het prject Vervanging Pantservertuigen M577 en YPR hebben wij.a. te maken met aanzienlijke beperkingen in de reikwijdte van nze werkzaamheden (zie paragraaf 1.4 en in het bijznder het eerste punt van die paragraaf).

5 Als gevlg van vrenstaande mstandigheden vlstaan wij, sinds de vrige jaarrapprtage, met rapprten van feitelijke bevindingen ver de beheersing en beheer van het prject en de niet-financiële infrmatie. 1.4 Reikwijdte Inmiddels heeft in het 2e halfjaar 2016 dr een extern bureau een evaluatie plaatsgevnden van de RGP. De ADR is daarbij als een van de stakehlders eveneens betrkken geweest. Naar aanleiding van deze evaluatie is eind februari de RGP dr aanpassing van het Reglement van Orde van de Tweede Kamer gewijzigd. Hierdr is vr de VCD de mgelijkheid gecreëerd m frequenter de dialg p te zeken met de ADR. Dit betreft dan het maken van afspraken ver mvang en diepgang van de werkzaamheden van de ADR en de uitgangspuntenntitie. Betreffende de infrmatie in de Jaarrapprtage hebben wij met de vlgende beperkingen in ns nderzek te maken: vr wat betreft het deelprject grt pantserwielvertuig (de Bxer), hebben wij de internatinale prjectrganisatie Organisatin Cnjinte de Cöperatin en matière d Armamant (OCCAR) niet berdeeld aangezien Nederland frmeel geen lid is van OCCAR. Wel heeft een berdeling plaatsgevnden van de wijze waarp de Nederlandse prjectrganisatie de infrmatie afkmstig van OCCAR heeft verwerkt; de tekmstgerichte infrmatie is gebaseerd p vernderstellingen en schattingen. De werkelijke uitkmsten zullen naar alle waarschijnlijkheid afwijken van de vrspelling, aangezien de vernderstelde gebeurtenissen zich niet altijd zullen vrden zals verwacht en de afwijking van materieel belang kan zijn; bij een aantal lpende en nieuwe prjecten binnen Defensie wrdt rekening gehuden met het prject Vervanging Pantservertuigen M577 en YPR. Deze gerelateerde prjecten zijn niet in het budget van het prject pgenmen. Omdat deze gerelateerde prjecten niet nder de prjectdefinitie vallen, hebben wij deze gerelateerde prjecten niet in ns nderzek betrkken. 1.5 Open armaking De ADR is de interne auditdienst van het Rijk. In de ministerraad is beslten dat het pdrachtgevende ministerie waarvr de ADR een rapprt heeft geschreven, het rapprt binnen zes weken p de website van de rijksverheid plaatst, tenzij daarvr een uitzndering geldt. De minister van Financiën stuurt elk halfjaar een verzicht naar de Tweede Kamer met de titels van dr de ADR uitgebrachte rapprten en plaatst dit verzicht p de website. Dit accuntantsrapprt wrdt in vereenstemming met de RGP als afznderlijk dcument met de Jaarrapprtage meegeznden naar de Tweede Kamer.

6 2 Cntrleverklaring van de nafhankelijke accuntant Cntrleverklaring behrende bij de in bijlage 1 van de achttiende Jaarrapprtage van het prject Vervanging Pantservertuigen M577 en YPR pgenmen financiële verantwrding ver het jaar 2016 (tevens pgenmen als bijlage bij dit rapprt). Den Haag, 5 april 2017 Afgegeven ten beheve van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Wij hebben de financiële verantwrding ver 2016 van het prject Vervanging Pantservertuigen M577 en YPR, zals pgenmen in bijlage 1 van de achttiende Jaarrapprtage gecntrleerd. Het verzicht is pgesteld dr de Minister van Defensie, in vereenstemming met de vereisten vr financiële verslaggeving, zals pgenmen in de Cmptabiliteitswet en de Regeling Grte Prjecten. 2.1 Verantwrdelijkheid van de minister van Defensie De Minister van Defensie is verantwrdelijk vr het pstellen van deze financiële verantwrding, in vereenstemming met de vereisten vr financiële verslaggeving, zals pgenmen in de Cmptabiliteitswet en de Regeling Grte Prjecten. De Minister is tevens verantwrdelijk vr de cmptabele rechtmatigheid en vr een zdanige interne beheersing als zij ndzakelijk acht m het pstellen van de financiële verantwrding mgelijk te maken znder afwijkingen van materieel belang als gevlg van fraude f futen. 2~2 Verantwrdelijkheid van de accuntant Onze verantwrdelijkheid is het geven van een rdeel ver de financiële verantwrding p basis van nze cntrle. Wij hebben nze cntrle verricht in vereenstemming met Nederlands recht, waarnder de Nederlandse cntrlestandaarden. Dit vereist dat wij vlden aan de vr ns geldende ethische vrschriften en dat wij nze cntrle zdanig plannen en uitveren dat een redelijke mate van zekerheid wrdt verkregen ver de juistheid, de vlledigheid en de cmptabele rechtmatigheid van de in de Jaarrapprtage pgenmen financiële verantwrding. Een cntrle mvat het uitveren van werkzaamheden ter verkrijging van cntrle-infrmatie ver de bedragen en de telichtingen in de financiële verantwrding. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de dr de accuntant tegepaste rdeelsvrming, met inbegrip van het inschatten van de risic s dat de financiële verantwrding een afwijking van materieel belang bevat als gevlg van fraude f futen.

7 Bij het maken van deze risic-inschattingen neemt de accuntant de interne beheersing in aanmerking die relevant is vr het pmaken van de financiële verantwrding dr de Ministers, gericht p het pzetten van cntrlewerkzaamheden die passend zijn in de mstandigheden. Deze risic-inschattingen hebben echter niet tt del een rdeel tt uitdrukking te brengen ver de effectiviteit van de interne beheersing van de ministeries. Een cntrle mvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grndslagen vr financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de dr de Ministers gemaakte schattingen. Wij zijn van mening dat de dr ns verkregen cntrle-infrmatie vldende en geschikt is m een nderbuwing vr ns rdeel te bieden. 2.3 Ordeel Naar ns rdeel is de financiële verantwrding ver 2016 van het prject Vervanging Pantservertuigen M577 en YPR, zals pgenmen in bijlage 1 van de achttiende Jaarrapprtage, in alle van materieel belang zijnde aspecten pgesteld in vereenstemming met de vereisten vr financiële verslaggeving, zals pgenmen in de Cmptabiliteitswet en de Regeling Grte Prjecten en is een redelijke mate van zekerheid verkregen ver de juistheid, de vlledigheid en de cmptabele rechtmatigheid van deze financiële verantwrding. Au dienst Rijk m nis ~rie van Financië R. Da 7RE RA Cluste anager

8 3 Bev~ndingen met betrekking tt de Financiële Verantwrding ver het jaar 2016 van het prject Vervanging Pantservertuigen M577 en YPR (bijlage 1 van de achttiende Jaarrapprtage) 3.1 Vrderingen In 2016 is Lituwen tegetreden tt het Memrandum f Understanding met betrekking tt PHASE 3 OF THE BOXER PROGRAMME ten beheve van de aankp van 91 Bxer-vertuigen. Op grnd van deze tetreding zal Lituwen met het g p de dr Duitsland en Nederland gefinancierde ntwikkehngsuitgaven een entrance fee betalen vr een bedrag van C 11 mln. Dit bedrag zal gelijkelijk tussen Duitsland en Nederland wrden verdeeld. Op grnd hiervan is tabel 1.4 Vrderingen als nieuwe tabel pgenmen in de financiële verantwrding. De prjectcntrller heeft begin maart 2017 aangegeven dat ver de wijze waarp de betaling dr Lituwen zal wrden verwerkt (verrekenen met tekmstige betalingen aan OCCAR f een vrdering instellen) mmenteel wrdt nagedacht. Ok dient ng te wrden beslten f de betreffende ntvangst vr het prject wrdt aangewend dan wel ten gunste van Defensie Investeringsplan (DIP) met kmen. Op grnd van de Cmptabiliteitswet geven wij aan dat ngeacht de wijze waarp deze gelden naar Nederland zullen terugvleien, deze brut meten wrden gebekt en niet nett in mindering kunnen wrden gebracht van de bedragen die het ministerie van Defensie p grnd van de dr haar aangegane verplichtingen verschuldigd is aan OCCAR. Vrts zal de Inspectie der Rijksfinanciën (IRF) van het ministerie van Financiën uitsluitsel meten geven f deze ntvangsten ten gunste van de begrting van Defensie kunnen kmen, dan wel aan de Rijksschatkist meten wrden afgedragen.

9 4 Overige bevindingen 4.1 Inleiding In dit hfdstuk zijn nze feitelijke bevindingen pgenmen met betrekking tt de (tereikendheid van de) beheersing en het beheer van het prject, de vlledigheid en kwaliteit van de in de Jaarrapprtage pgenmen infrmatie en de inschakeling van de Nederlandse industrie. De minister van Defensie is verantwrdelijk vr de beheersing en het beheer van het prject en vr het pmaken en de inhud van de Jaarrapprtage. Wij hebben bij de uitvering van de pdracht z veel mgelijk gebruik gemaakt van de aanwijzingen pgenmen in Standaard 4400 uit de Nadere Vrschriften Cntrle en Overige Standaarden, Opdrachten tt het verrichten van vereengekmen specifieke werkzaamheden met betrekking tt financiële infrmatie. Met betrekking tt de genemde nderwerpen in dit hfdstuk wrdt geen zekerheid verschaft mdat er geen cntrle-, berdelings- f andere assurance pdracht is uitgeverd. Indien aanvullende werkzaamheden zuden zijn verricht f indien er een cntrle- f een berdelingspdracht zu zijn uitgeverd, zuden wellicht andere nderwerpen zijn gecnstateerd die vr rapprtering in aanmerking zuden zijn gekmen. 4.2 Vem te werkzaamheden a. De beheersing en het beheer van het yrject Wij hebben de pzet en werking van het beheer en de beheersing van het prject - waarnder de administratieve prcessen en interne cntrlemaatregelen - nderzcht dr middel van interviews en de bestudering van de relevante dcumentatie ter zake. Vr wat betreft nze bevindingen ver de beheersing en het beheer van het prject nemen wij nder andere in genschuw: f belangrijke wijzigingen zijn pgetreden in de prjectrganisatie en in de wijze van beheersing en beheer van het prject; p welke wijze en in welke mate de prjectcntrller, de cntrller van de DM0 en de cncerncntrller invulling hebben gegeven aan hun betrkkenheid bij het prject; f er één eindverantwrdelijke is vr de verwerving en vr de transitie vrbereiding van het prject en f deze vldende mandaat heeft, gezien de imprtantie van het prject, m de gestelde taak uit te kunnen veren; f alle relevante disciplines betrkken zijn bij het prject; f de taken, verantwrdelijkheden en bevegdheden van de bij het prject betrkken functinarissen in vldende mate duidelijk zijn en vastgelegd in prcedures; f er vldende functiescheiding is binnen de prjectrganisatie; f er vldende verleg is met de mgeving van het prject; f er een prject management plan / transitieplan is m.b.t. het prject en dit plan van vldende niveau is; f sprake is van een adequate (financiële) prjectadministratie waarin verplichtingen, vrschtten, uitgaven en eventuele ntvangsten juist, vlledig en tijdig wrden vastgelegd;

10 f het duidelijk is, met het g p een adequate sturing, welke infrmatie met welke frequentie aan de prjectleiding wrdt verstrekt. De rapprtage richting prjectleiding bevat minimaal de ijkpunten, tussendelen en kritische succesfactren zals die dr de prjectleiding zijn vastgesteld. Vrts f duidelijk is wanneer en aan wie gerapprteerd met wrden bij grte afwijkingen van de planning/raming. b. De kwaliteit en vlledigheid van de in de Jaarrapprtage pgenmen financiële en niet-financiële infrmatie Ten aanzien van de kwaliteit zijn wij nagegaan dat de infrmatie in de Jaarrapprtage rdelijk, cntrleerbaar en deugdelijk tt stand is gekmen. Vr tekmstgerichte financiële infrmatie geldt dat wij de redelijkheid van de schattingen zijn nagegaan alsmede de aanvaardbaarheid van de daaraan ten grndslag liggende vernderstellingen en dat deze juist zijn gepresenteerd en tegelicht. Vrts zijn wij nagegaan dat de histrische financiële infrmatie en de niet-financiële infrmatie in de Jaarrapprtage, vr zver wij dat kunnen nagaan, verenigbaar is met elkaar. Ter zake van de vlledigheid van de in de Jaarrapprtage pgenmen financiële en niet-financiële infrmatie, zijn wij nagegaan f de vlgens artikel 12 van de RGP en de uitgangspuntenntitie van de VCD gestelde infrmatiebehefte, is pgenmen in de Jaarrapprtage. 4.3 Bevindingen Overeenkmstig de pdracht frmuleren wij hiernder, met inachtneming van de beperkingen in de reikwijdte als vermeld in paragraaf 1.4, en vr zver relevant nze bevindingen. Aspecten die dr ns zijn nderzcht en waar niets ver te melden valt zijn niet pgenmen. a) De beheersing en het beheer van het prject Van de prjectrganisaties van de drie deelprjecten is er inmiddels ng één ver, namelijk die van het Grt Pantserwielvertuig (de Bxer). Dit deelprject heeft een Prject Managementplan (PMP) waarin nder andere pgenmen de prjectpdracht, een beschrijving van de Organisatie, de fasering en de wijze van prjectbeheersing. Dit dcument is in 2012 geactualiseerd. Gezien het stadium waarin het prject zich bevindt (aflevering laatste vertuig is gepland in februari 2018) achten wij het niet ndzakelijk dat dit dcument ng met wrden herzien. De infrmatievrziening ver de prjecten richting departementsleiding vindt p een gestructureerde wijze plaats. Alle cntrllers (prjectcntrller, cntrller DM0 en cncerncntrller) hebben dr het geven van hun paraaf ingestemd met de financiële rapprtage en de bijlage 1 zals pgenmen in de achttiende Jaarrapprtage. Hiermee wrdt invulling gegeven aan het gestelde in de Cmptabiliteitswet, Besluit Taak FEZ en de hierp gebaseerde interne Defensie-regelgeving. Bij het deelprject Grt Pantserwielvertuig (Bxer) is dr de gekzen verwervingsstructuur via OCCAR min f meer sprake van gedelegeerd prject- en risicmanagement. Risic s wrden vastgelegd en gemnitrd dr middel van risicregisters. 10 1

11 Dit vindt plaats p drie niveaus: Het zwaartepunt ligt binnen het OCCAR Bxer prgramma, maar daarnaast vindt risic-management k plaats in een Nederlandse risicregister en een risic-register p het niveau van Defensie televeranciers. b) De kwaliteit en vlledigheid van de pgenmen infrmatie Het prces van ttstandkming van de Jaarrapprtage is in zijn algemeen heid adequaat verlpen. De niet-financiële infrmatie in de achttiende Jaarrapprtage is ntleend aan interne infrmatie (de binnen Defensie gehanteerde Principal TlBx vr prjectrapprtages, verslagen van beraden van de Defensie Materieel Organisatie) en externe infrmatie (rapprtages van OCCAR). Ondanks dat de instandhuding (van de ingestrmde vertuigen) geen nderdeel uitmaakt van het prject Vervanging Pantservertuigen M577 en YPR, wrdt k in deze Jaarrapprtage, evenals die ver , aanvullende infrmatie verstrekt ver de inzetbaarheid van de CV-90 en de Bxer. - In de jaarrapprtage ver 2011 is de Kamer geïnfrmeerd ver de herijking van de wijze waarp materieelprjecten wrden geëvalueerd en dat na deze herijking de evaluatie van het deelprject Infanteriegevechtsvertuig (IGV) ter hand zu wrden genmen. Deze herijking stnd als nderdeel van de herijking van het DMP-prces vr 2014 geagendeerd in de Kamer. Defensie heeft gewacht met de evaluatie van het IGV ttdat deze herijking was afgernd. In dit verband is de Kamer p 15 december 2015 het evaluatierapprt DMP bij de tijd aangebden (Kamerstuk 27830, nr. 166) en heeft p 31 maart 2016 hierver een Algemeen Overleg plaatsgevnden. Eind 2016 heeft het ministerie van Defensie een eindevaluatie pgesteld cnfrm de artikelen 15 en 16 van de RGP. Deze eindevaluatie is het DMP-E dcument in het DMP-prces vr de verwerving van het Infanterie gevechtsvertuig en is bject van nderzek geweest in de audit van de ADR (28 februari 2017, ). De minister van Defensie heeft u in haar brief van 28 maart 2017 ver de resultaten geïnfrmeerd. 4.4 Industriële participatie Het ministerie van Ecnmische Zaken infrmeert de Tweede Kamer in beginsel tweejaarlijks cmmercieel vertruwelijk ver de directe en indirecte invulling van cmpensatievereenkmsten. De tekst in de 18e jaarrapprtage is vr cmmentaar vrgelegd aan het ministerie van Ecnmische Zaken. Vr wat betreft het Grt Pantserwielvertuig (de Bxer) is ARTEC cntractueel verplicht m peridiek aan OCCAR te rapprteren ver de nadere invulling van de participatiepdrachten en det dit p basis van een tweetal rapprten gedurende het kalenderjaar. Het laatste uitgebrachte wrkshare reprt van ARTEC is van 4 nvember Gebaseerd p het wrkshare reprt van 27 ktber 2015 rapprteerde wij vrig jaar een stand van 503,6 miljen. Uit de rapprtage van 4 nvember 2016 blijkt dat de stand verhgd is naar 510,4. Au dienst Rijk mi rie van Financi~ - R.Daa~- RERA Clustermanager

12 Bijlage Financiële verantwrding 2016 prject - Vervanging Pantservertuigen M577 en YPR Ta ei 1~1~ Betaald t/m Betaald in Betaald t/m Realisatiecijfers Betalingen (in miljen) Infanteriegevechts ,9 1, ,7 vertuig (CV-90) Grt pantserwiel vertuig (Bxer) 657,5 151,3 808,8 Ttaal 1.773,4 153, ,5 Tabel 1.2: Openstaande Aangegane Betaald i Openstaande Openstaande ver lighl~ingen ve plichtingen 2016 verpli~hting n verplichtingen (in per in 20 6 per miljen) Infa nteriegevechts vertuig (CV-90) 1,8 0,0 1,8 0 Grt pantserwiel vertuig (Bxer) 226,6 10,5 151,3 85,8 Ttaal 228,4 10,5 153,1 85,8 Tabel 1.3: Vrschtten (in miljen) Openstaand vrseht per Verstrekt vrscht in 2016 Verrekend vrs ht in 2016 Openstaa d vrscht per Infa nteriegevechts vertuig (CV-90) 0,0 0,0 0,0 0,0 Grt pantserwiel vertuig (Bxer) 215,6 121,0 152,9 183,7 Ttaal 215,6 121,0 152,9 183,7 Tabel 1.4: Openstaande Ingesteld in Ontvangen in Openstaande Vrderingen (in vrderingen ~t6 vrdering pe miljen) per Infanteriegevechts- 0,0 0,0 0,0 0,0 vertuig (CV-90) Grt pantserwiel vertuig (Bxer) 0,0 5,5 0,0 5,5 Ttaal 0,0 5,5 0,0 5,5

13 Auditdienst Rijk Pstbus EE Den Haag (070)