Veilig werken langs de weg

Transcriptie

1 Veilig werken langs de weg Correcties en aanvullingen op de 9 e en 10 e druk Pagina 1 van 24

2 Veilig werken langs de weg Correcties en aanvullingen op de 9 e en 10 e druk Door: A. Bakker (trainer ) Bron: richtlijn 96b 2015 van het CROW Datum: januari 2015 Waarom deze correcties en aanvullingen? Vanaf 1 januari 2015 geldt de vernieuwde richtlijn 96b, vastgesteld door het CROW. Deze nieuwe richtlijn heeft een aantal wijzigingen ten opzichte van de oude richtlijn 96b tot gevolg. Alle wijzigingen in het boek Veilig werken langs de weg die dit tot gevolg heeft, zijn weergegeven in dit document. De wijzigingen betreffen de volgende hoofdstukken uit Veilig werken langs de weg: Hoofdstuk 2 Verkeersborden en afzettingsmateriaal Hoofdstuk 3 Basisinformatie tijdelijke verkeersmaatregelen Hoofdstuk 4 Keuzeproces tijdelijke verkeersmaatregelen Hoofdstuk 5 Tijdelijke verkeersmaatregelen bij specifieke omstandigheden Opmerkingen over veranderingen in het boek staan cursief tussen vierkante haken: [Opmerking]. Pagina 2 van 24

3 2 Verkeersborden en afzettingsmateriaal Langsafzetting van het werkvak [De oranje verkeerkegels zoals afgebeeld op de foto op p.22 mogen per 1 januari 2015 niet meer worden gebruikt. Alleen de klasse 2/3-verkeerkegels (zie onderstaande foto) mogen worden gebruikt.] 3 Basisinformatie tijdelijke verkeersmaatregelen [De huidige paragraaf 3.1 uit het boek vervalt. Hiervoor in de plaats komt de onderstaande nieuwe paragraaf 3.1.] 3.1 Richtlijn Werk in uitvoering 96b Op 1 januari 2015 is de vernieuwde richtlijn 96b van kracht geworden. Dit is om meerdere redenen gedaan, onder andere vanwege: de integratie van de CROW- en RWS (Rijkswaterstaat)-richtlijn; terugtredende overheid ( minder regisserend), men laat meer over aan de marktpartijen; andere contractvormen, toepassing van geïntegreerde contracten; ruimere en meer abstracte eisen om ontwerp- en uitvoeringsvrijheid mogelijk te maken; systeemgerichte contractbeheersing; het formuleren van eisen op verschillende niveaus; de implementatie van Duurzaam Veilig; veranderende verschijningsvormen van niet-autosnelwegen. Het aantal modules in de richtlijn is teruggebracht van acht naar zes. Met het verschijnen van deze publicatie vervallen de publicaties 972 'Maatregelen naast de rijbaan', 973 'Maatregelen op de rijbaan', 974 'Maatregelen op fietspaden en voetpaden' en 975 'Maatregelen op kruispunten en rotondes' uit Pagina 3 van 24

4 Overzicht van de modulen over het nemen van tijdelijke verkeersmaatregelen. De delen gaan in op verschillende detailniveaus. De indeling is gebaseerd op drie vragen: Waarom is een verantwoorde verkeersmaatregel nodig bij werk in uitvoering? (beleid en proces); Hoe wordt een verantwoorde verkeersmaatregel ingedeeld/geplaatst? (maatregelen); Waarmee wordt een verantwoorde verkeersmaatregel bij werk in uitvoering opgebouwd? (middelen). De richtlijnen ( modules) zijn van toepassing op alle planbare en niet-planbare werkzaamheden op, boven en naast de openbare weg waarvoor de wegbeheerder in zijn rol als bevoegd gezag verantwoordelijk is. Het deel Beleid en proces veilig werken aan wegen is opgesteld om de keuzes zo overzichtelijk en volledig mogelijk te kunnen maken. Ingegaan wordt op de keuzes van voorbereiding tot en met realisatie en beheer. Bij de uitwerking van een verkeersmaatregel gelden wettelijke, technische en economische afwegingen en eisen. Dit deel is geschreven vanuit praktische, verkeerstechnische, contractueel privaatrechtelijke en bestuursrechtelijke kaders. Voor de verbinding met de praktijk is gekozen voor begeleidende voorbeelden en toelichtingen in aparte kaders. In de eerste module Beleid en proces veilig werken aan wegen wordt het volgende aangegeven. Het treffen van verkeersmaatregelen voor wegwerkzaamheden is alleen verantwoord als weggebruikers de weg veilig kunnen blijven gebruiken. Hiervoor gelden de volgende topeisen: de maatregelen voldoen aan het gestelde in de wegenverkeerswetgeving; Pagina 4 van 24

5 het veiligheidsniveau bij wegwerkzaamheden is minimaal gelijk aan dat in reguliere situaties; het ontwerp van verkeersmaatregelen is begrijpelijk, logisch en eenduidig, waarbij alle elementen goed zichtbaar en leesbaar zijn; weggebruikers worden afgeschermd van personeel, materiaal en materieel; weggebruikers krijgen genoeg tijd om zich aan te passen aan de veranderde verkeerssituatie; weggebruikers krijgen een logisch alternatief, dat eenduidig, tijdig en begrijpelijk wordt gecommuniceerd zodat kan worden gekozen en geanticipeerd; extra inspanning voor weggebruikers (rijtaakverzwaring) wordt gecompenseerd door aanvullende maatregelen binnen het ontwerp van de verkeersmaatregel. Een maatregel wordt genomen vanuit de volgende beleidsuitgangspunten: verkeersveiligheid; de veiligheid van de weggebruiker wordt gewaarborgd; veiligheid wegwerker; werknemers hebben een veilige werkplek; verkeersmanagement; optimale doorstroming voor weggebruiker met minimale overlast voor de omgeving wordt bewerkstelligd; informeren; weggebruikers worden adequaat geïnformeerd; lifecycle; (belasting)geld wordt doelmatig ingezet, bezien vanuit de totale lifecyclekosten. In werkelijkheid is elke situatie anders. Door middel van risico-afweging en inschattingen die gericht zijn op de specifieke situatie, zal de optimale maatregel voor een bepaalde situatie gekozen worden. De veiligheid is voor alle partijen gelijkwaardig gewaarborgd. Het voorbereidingsproces Het voorbereidingsproces bestaat uit een aantal herkenbare stappen, te weten: In de initiatieffase ligt de aandacht op het verkeer en in het bijzonder op verkeersmanagement (bereikbaarheid en doorstroming). Het zwaartepunt in de initiatieffase ligt bij het afstemmen op de raakvlakken. De initiatiefnemer maakt in het voorbereidingsproces eenduidige afspraken over wie welk onderdeel van de communicatie voor zijn rekening neemt. Pagina 5 van 24

6 In de ontwerpfase (of voorbereidende fase) worden de uitgangspunten en voorwaarden uit het programma van eisen (of de vraagspecificatie) uitgewerkt tot een ontwerp. Afhankelijk van de contractvorm wordt in deze fase ook een verkeersplan opgesteld. Een verkeersplan is alleen van toepassing als er geen standaardverkeersmaatregel wordt getroffen. De realisatiefase begint met de werkvoorbereiding door de realiserende partij (aannemer, opdrachtnemer) en eindigt met de evaluatie en archivering. In de realisatiefase worden werknemers en bezoekers geïnstrueerd over de risico s en te treffen maatregelen. In deze fase verschuift het zwaartepunt voor de veiligheid en gezondheid van de initiatief nemende naar de realiserende partij. In de realisatiefase zijn mogelijk drie fases terug te vinden te weten: Werkplan/verkeersplan: Het werkplan/verkeersplan heeft tot doel aanrijdingsgevaar te voorkomen en een veilige werkplek in het verkeer te creëren. Hiertoe wordt beschreven welke afschermingsmaatregelen worden getroffen, welke omleidingsroutes worden ingesteld en hoe de fasering van deze maatregelen eruit ziet. Daarnaast wordt de communicatie met weggebruikers, omwonenden, politie, hulpdiensten en andere relevante partijen uitgewerkt. Calamiteitenplan: De noodzaak van een calamiteitenplan is afhankelijk van de afweging van de risico s die bij een werkwijze horen, voor zowel weggebruikers als wegwerkers.. Voor de afweging kan een risico-inventarisatie en -evaluatie worden gebruikt. Pagina 6 van 24

7 Een calamiteitenplan wordt opgesteld in goed overleg met politie en hulpdiensten. In het plan worden de maatregelen beschreven die nodig zijn bij de afhandeling van ongevallen. Dit kunnen zowel verkeersongevallen zijn als ongevallen met wegwerkers binnen het werkvak. Evaluatie: Een evaluatie van het gehele proces wordt aanbevolen. Communicatie en informatie Communicatie en informatie worden niet echt als procesonderdeel genoemd, maar zijn zeer zeker wel belangrijk. Het voorlichten van weggebruikers, bewoners en belanghebbenden over tijdelijke verkeersmaatregelen bij wegwerkzaamheden stimuleert aangepast rijgedrag. Duurzaam Veilig Duurzaam Veilig is een integrale benadering van het verkeerssysteem: mens, voertuig en weg. De weg en het voertuig sluiten aan bij wat de mens kan (en niet kan) en bieden de mens voldoende bescherming. Het doel van Duurzaam Veilig is het voorkomen van ongevallen en het uitsluiten van de kans op ernstig letsel. Daarbij wordt de mens als uitgangspunt gehanteerd voor het ontwerp en de inrichting van de verkeersruimte om een optimale afstemming te bewerkstelligen tussen mensen, voertuigen en weginrichting. Duurzaam Veilig streeft naar verkeersveiligheidsmaatregelen die zo vroeg mogelijk ingrijpen in de keten van het wegontwerp naar het uiteindelijk verkeersgedrag. De hiaten in het verkeerssysteem leiden tot onveilig gedrag (fouten en overtredingen) die de kans op ongevallen vergroten. Het principe van Duurzaam Veilig is leidend voor het ontwerp van de weginfrastructuur. Door afstemming van de functie, de vorm, de regelgeving en het gebruik wordt de kans op verkeersongevallen verkleind en het aantal verkeersslachtoffers verminderd. Als gevolg van het toepassen van het Duurzaam Veilig-principe is de inrichting van het wegennet in Nederland veranderd. De vorm en de inrichting van wegen zijn meer in overeenstemming gebracht met de functie en het gebruik ervan. De meeste veranderingen hebben plaatsgevonden op de 50- en 70 km/h-wegen binnen de bebouwde kom en de 80- en 100 km/h-wegen buiten de bebouwde kom. Voor het bepalen van de verkeersmaatregelen bij wegwerkzaamheden was in het verleden vooral de verschijningsvorm van de weg leidend; tegenwoordig zijn ook de functie van de weg en het gebruik hiervan bepalend voor de maatregelen. Voor de gebruikers van publicatie 96b betekent dit dat bij de selectie van maatregelen niet alleen gekeken wordt naar de weg- en verkeerskenmerken die zijn af te leiden uit de verschijningsvorm van de weg maar ook naar de functie en het gebruik van de weg. De functie kan variëren van het toegankelijk maken van de aanliggende bestemmingen (woonstraat) tot het snel en veilig afwikkelen van grote verkeersstromen (autoweg). Het gebruik kan variëren van alle weggebruikers (voetgangers, fietsers, auto s) tot uitsluitend gemotoriseerd verkeer (of een andere specifieke groep). Pagina 7 van 24

8 Basiskenmerken wegcategorie Uit het oogpunt van de herkenbaarheid van de wegcategorie zijn de volgende basiskenmerken relevant voor de maatregelen bij wegwerkzaamheden: het wegprofiel (enkel- of dubbelbaans, fysieke of visuele rijrichtingscheiding, aantal rijstroken); ligging binnen of buiten bebouwde kom; de verkeerssamenstelling (bijvoorbeeld wel of geen (brom)fietsers); de maximumsnelheid. Voor de uitwerking van de maatregelen zijn ook de volgende basiskenmerken relevant: de aanwezigheid van verkeer in een twee richtingen; de aanwezige fiets- en voetgangersvoorzieningen; de eventuele voorzieningen voor landbouwverkeer; het wel of niet aanwezig zijn van erfaansluitingen; het wel of niet aanwezig zijn van openbare verlichting. 3.2 Factoren die de keuze van de juiste verkeersafzetting bepalen [Het onderdeel Wegtypen in deze paragraaf wordt vervangen door het onderstaande nieuwe onderdeel Wegtypen.] Wegtypen In de nieuwe richtlijn 96b wordt onderscheid gemaakt in: erftoegangswegen ETW; gebiedsontsluitingswegen GOW; regionale stroomwegen RSW; nationale stroomwegen NSW; bijzondere werk- en wegsituaties. Pagina 8 van 24

9 Op erftoegangswegen is sprake van menging van alle verkeerssoorten. De snelheid van het gemotoriseerd verkeer ligt laag en er kunnen overal oversteekbewegingen worden gemaakt, zowel op wegvakken als op kruispunten. Tussen de verschillende verkeerssoorten bestaan conflictmogelijkheden. Er zijn veel omgevingsinvloeden. Noemenswaardige problemen worden voorkomen door de lage rijsnelheden en doordat de bestuurders door de korte afstand die ze afleggen alert zijn. Gangbare aanduidingen voor erftoegangswegen binnen de bebouwde kom zijn woonstraat en erf ; buiten de bebouwde kom wordt vaak gesproken van een plattelandsweg. Verschijningsvorm binnen de bebouwde kom. Verschijningsvorm buiten de bebouwde kom. Pagina 9 van 24

10 Bij gebiedsontsluitingswegen is sprake van een scheiding tussen langzame en snelle vervoerswijzen, dat wil zeggen tussen enerzijds voetganger en fiets en anderzijds auto, motor, bus, bestel- en vrachtauto. Bromfietsers rijden binnen de bebouwde kom op de rijbaan en buiten de bebouwde kom op het fiets-/bromfietspad of op de parallelweg. Landbouwvoertuigen rijden buiten de kom bij voorkeur op erftoegangswegen en niet op gebiedsontsluitingswegen. Gangbare aanduidingen voor gebiedsontsluitingswegen binnen de bebouwde kom zijn hoofdweg en wijkontsluitingsstraat ; buiten de bebouwde kom wordt vaak gesproken van een provinciale weg. Verschijningsvorm binnen de bebouwde kom. Verschijningsvorm buiten de bebouwde kom. Op stroomwegen rijdt het verkeer relatief snel, omdat het (meestal) een grotere afstand aflegt. De doorstroming van het verkeer is belangrijk. Op stroomwegen komen weinig conflicten voor met tegemoetkomend of kruisend verkeer en er is geen langzaam verkeer aanwezig. Het verkeer rijdt in een overzichtelijke omgeving met weinig verstorende invloeden. Gangbare aanduidingen voor stroomwegen buiten de bebouwde kom zijn Autosnelweg (valt buiten het bestek van deze publicatie, zie Maatregelen op autosnelwegen ) en Autoweg. (Geen cursusdoel) Buiten de bebouwde kom komen alle drie de wegcategorieën voor. Binnen de bebouwde kom komen alleen erftoegangswegen en gebiedsontsluitingswegen voor. De stroomwegen zijn onderverdeeld in nationale stroomwegen (autosnelwegen) en regionale stroomwegen (autowegen). Pagina 10 van 24

11 Een maatregel wordt genomen vanuit de volgende beleidsuitgangspunten: verkeersveiligheid: de veiligheid van de weggebruiker wordt gewaarborgd; veiligheid wegwerker: werknemers beschikken over een veilige werkplek; verkeersmanagement: de doorstroming is optimaal en de overlast voor de omgeving is minimaal; informeren: weggebruikers worden adequaat geïnformeerd; lifecycle: (belasting)geld wordt, bezien vanuit de volledige levenscyclus van de weg, doelmatig ingezet. Obstakelvrije zone [In dit onderdeel moet tabel 4 worden vervangen door onderstaande tabel:] Wegcategorie Snelheid Minimale afstand tussen werkruimte en reguliere verkeersruimte Regionale stroomwegen 100 km/h 10,00 m Gebiedsontsluitingsweg 80 km/h 4,50 m 70 km/h 4,50 m 50 km/h 3,00 m Erftoegangsweg 60 km/h 3,00 m 30 km/h 1,50 m Fietspaden en 1,50 m bromfietspaden Voetpaden n.v.t. Let op: het is ook mogelijk dat bij werkzaamheden buiten de obstakelvrije zone verkeersmaatregelen noodzakelijk zijn, bijvoorbeeld bij veel stof veroorzakende werkzaamheden. De plaats van het werk ten opzichte van de rijbaan [Dit onderdeel wordt vervangen door de onderstaande gewijzigde tekst plus afbeelding:] Het type weg bepaalt in belangrijke mate de keuze en de opbouw van de wegafzetting. Maar ook de plaats van de werkzaamheden is zeer belangrijk. Dit kan op verschillende posities naast of op de weg zijn. De afstand tussen de werkruimte en de verkeersruimte is in eerste instantie bepalend voor de keuze van de tijdelijke verkeersmaatregel. Er zijn vier situaties mogelijk. Pagina 11 van 24

12 Indeling van de plaats van het werk ten opzichte van de rijbaan. Hoe dichter de werkruimte bij de weg is, hoe zwaarder de te nemen verkeersmaatregel zal zijn. Bij werkzaamheden direct naast de rijbaan waarbij in het dwarsprofiel te weinig verkeersruimte overblijft, moet de keuze voor situatie 2 of 3 goed afgewogen worden. Voor situatie 2 mag alleen gekozen worden als de verkeersruimte voldoende ruimte biedt om het verkeer gewoon in beide richtingen te laten passeren. In de richtlijnen-wiu wordt de exacte maatvoering gegeven voor de verkeersruimte per wegtype, het verkeersaanbod en de WiU-snelheid. De WiU-snelheid is de toegestane snelheid bij werk in uitvoering. Als bijvoorbeeld de WiU-snelheid 50 of 30 km/u is, dan is de verkeersruimte voor één rijstrook bij weinig vrachtverkeer 2,50 m. Is er wel vrachtverkeer en een busroute, dan wordt dit 2,75 m. In beide voorbeelden is geen aparte breedte voor het fietsverkeer opgenomen. Fietsers kunnen achter de auto s rijden of een andere route volgen. Anders moet hiervoor ook verkeersruimte worden bijgeteld (namelijk 0,75 m). Blijft er te weinig verkeersruimte over, dan zal het verkeer omgeleid moeten worden. Het soort werk en de tijdsduur [P.34 bovenaan: tekst Bij de tijdsduur [ ] 1dag vervangen door onderstaande tabel:] Categorie Tijdsduur Zeer kort 30 min alleen op RSW 100 en GOW 70/80 Kort 2 uur Lang 1 dag Zeer lang > 1 dag Pagina 12 van 24

13 3.3 Inrichting van de wegafzetting [Een belangrijke verandering bij dit onderdeel betreft de betekenis van de termen nulpunt en nulpuntinrichting. Het nulpunt geeft nu het begin van het daadwerkelijke werkvak aan. De term nulpuntinrichting vervangt het oude nulpunt. Zie de volgende afbeelding.] Opbouw wegafzetting. Pagina 13 van 24

14 4 Keuzeproces tijdelijke verkeersmaatregelen [Bij het keuzeproces is voornamelijk de manier van zoeken veranderd. In het verleden bepaalde de combinatie van wegtype en situatie de weg naar het betreffende figuur. Nu vindt dit plaats via een stromenschema. Uiteraard blijven de genoemde vragen (p. 37, 38 en 39) van kracht in de voorbereidingsfase.] [P.38 Wat is het wegtype [ ]gemaakt. plus de afbeelding wordt vervangen door:] Wat is het wegtype? Erftoegangswegen (zie paragraaf 3.2) ETW Gebiedsontsluitingswegen GOW Regionale stroomwegen RSW 4.2 Voorbeeld van het bepalen van verkeersmaatregelen [De huidige paragraaf 4.2 uit het boek vervalt. Hiervoor in de plaats komt de onderstaande nieuwe paragraaf 4.2.] Hieronder wordt een voorbeeld gegeven van het keuzeproces om de juiste verkeersmaatregelen te bepalen. Het werk bestaat uit snoeiwerkzaamheden van drie achter elkaar staande grote bomen met behulp van een hoogwerker binnen de bebouwde kom. Tabel 7 Inventarisatie van de situatie. Vraag Welke moduul is van toepassing? Wat is het wegtype? Wat is de werkplekpositie t.o.v. de rijbaan? Wat is het soort werkzaamheden? Wat is de tijdsduur van de werkzaamheden? Wat is de breedte van de weg? Wat is de breedte van de werkruimte? Wat is de breedte van de verkeersruimte? Wat is de lengte van het werkvak? Wat is de snelheid van het verkeer? Wat is de samenstelling van het verkeer? Antwoord maatregelen op de rijbaan ETW IV statisch 3 uur 7 m 2,5 m 3,15 m 50 m 50 km/u geen busroute, weinig vrachtverkeer, fietsers op de rijbaan Er blijft dus voldoende verkeersruimte over om het verkeer in één richting het werkvak te laten passeren. Als de situatie verder overzichtelijk is, dan is er geen verkeersregelinstallatie (VRI) nodig. De rijbaan kan versmald worden tot één rijstrook. Door via de diverse stromenschema`s naar het bewuste figuur te zoeken zal men uiteindelijk terechtkomen bij figuur 1205 (vervanging van het oude figuur 96b-19). Pagina 14 van 24

15 1 Keuzeboom wegtype Pagina 15 van 24

16 2 Tabel Erftoegangsweg ETW Pagina 16 van 24

17 3 Sleutel naar het bewuste figuur 4 Uitwerking Pagina 17 van 24

18 Figuur zonder tijdelijke verkeerslichtenregeling Pagina 18 van 24

19 Toepassing figuur 1205: Statische werkzaamheden naast de rijbaan. Uitvoering: Standaardmaatregel bestaande uit waarschuwingshekken als nulpuntinrichting, een langsafzetting en inleidende bebording. De verkeersafwikkeling op de wisselstrook wordt geregeld met doorgangsregeling (borden F5 en F6). Op ETW 30 bestaat inleidende bebording alleen uit RVV-bord J16. Aanduiding inhaalverbod en versmalling blijven in principe achterwege. Op ETW 30 met brede rijbaan kan aanduiding inhaalverbod noodzakelijk zijn. Bord F1 of F3 wordt dan gecombineerd met bord J16. Bij een rijbaanbreedte 5,00 meter wordt ook links van de rijbaan inleidende bebording geplaatst. Bij ETW 30 is links plaatsen van de borden veelal niet nodig. Op een erftoegangsweg kan het verkeersaanbod zo hoog zijn en/of het werkvak zo lang, dat het verkeer op de wisselstrook met een tijdelijke verkeerslichtenregeling moet worden afgewikkeld. Voor de maatregel met een tijdelijke verkeerslichtenregeling wordt verwezen naar figuur De langsafzetting bestaat uit geleidebakens (bij > 1 dag) of verkeerskegels (bij 1 dag). Bij werkzaamheden met extra risico s voor weggebruikers kan een voertuigkerende barrier als langsafzetting noodzakelijk zijn. Voorwaarden: Verkeersruimte is afgestemd op maatgevend gebruik tijdens de werkperiode. Verkeersaanbod en lengte van de afzetting zijn zodanig dat weggebruikers zonder verkeersregelaars of tijdelijke verkeerslichtenregeling de afzetting kunnen passeren. Tijdsduur: Wegcategorie Snelheid Tijdsduur Figuur/opmerking ETW bibeko 30 km/h > 2 uur figuur km/h > 2 uur figuur 1205 > 50 km/h n.v.t. zie GOW ETW bubeko 60 km/h > 2 uur figuur 1205 > 60 km/h n.v.t. zie GOW bibeko = binnen de bebouwde kom Pagina 19 van 24

20 bubeko = buiten de bebouwde kom Snelheidsbeperking Wegcategorie Snelheid Tijdelijke snelheidsbeperking(a) ETW 30 km/h geen 50/60 km/h 30 km/h Voor toepassing van tijdelijke snelheidsbeperking wordt verwezen naar paragraaf 5.3. RVV-borden A1 en F8 alleen toepassen bij tijdelijke snelheidsbeperking, met dien verstande dat bord F8 niet geplaatst wordt op ETW met V max = 30 km/h. Eenrichtingsverkeer Bij eenrichtingsverkeer wordt alleen inleidende bebording geplaatst voor de rijrichting en borden F1 en T31 vervallen. Bij fietsverkeer in twee richtingen wordt de maatregel uitgevoerd als bij autoverkeer in twee richtingen (inleiding voor fietsers in tegenrichting afstemmen op snelheid 30 km/h). Bij fietsers en voetgangers in de verkeersruimte wordt altijd in beide nulpuntinrichtingen een waarschuwingshek geplaatst. Maatvoering Wegcategorie Snelheid b c d ETW 30 km/h 10 m 30 m n.v.t. 50/60 km/h 10 m 50 m 50 m Voor toepassing van figuur 1205 op gebiedsontsluitingswegen wordt de inleiding uitgebreid met borden T31 op afstand en geldt maatvoering b t/m e van figuur 1306c (zie de richtlijn). Pagina 20 van 24

21 5 Tijdelijke verkeersmaatregelen bij specifieke omstandigheden [Tijdelijke verkeersmaatregelen zijn bij de vernieuwde richtlijn gewoon via het stromenschema te benaderen. De genoemde figuren hebben alleen een ander nummer gekregen, zie onderstaande conversietabel.] Pagina 21 van 24

22 5.3 Fiets- en voetpaden [De huidige paragraaf 5.3 uit het boek vervalt. Hiervoor in de plaats komt de onderstaande nieuwe paragraaf 5.3.] Fiets- en voetpaden komen tegenwoordig in allerlei verschijningsvormen voor. Daarom zijn deze gewoon opgenomen in het stromenschema. Verkeersbegeleidende maatregelen zijn noodzakelijk. Fietspaden zijn die gedeelten van het wegprofiel die uitsluitend bestemd zijn voor fietsers en snorfietsers en eventueel ook voor bromfietsers. Er wordt onderscheid gemaakt in verplichte fietspaden, verplichte fiets-/bromfietspaden en onverplichte fietspaden. Een verplicht fietspad wordt aangeduid met bord G11 (RVV 1990) en is alleen bestemd voor fietsers en snorfietsers. Een fiets-/bromfietspad wordt aangeduid met bord G12a (gewijzigd RVV 1990); fietsers, snorfietsers en bromfietsers zijn verplicht van dit pad gebruik te maken. Een onverplicht fietspad wordt aangeduid met bord G13 (RVV 1990); hierop zijn alleen fietsers en snor- en bromfietsers met uitgeschakelde motor toegestaan. Aanduidingen van fietspaden conform het RVV Er wordt onderscheid gemaakt in vrijliggende, aanliggende en solitaire fietspaden en fiets- /bromfietspaden. Een vrijliggend fietspad of fiets-/bromfietspad loopt parallel aan een Pagina 22 van 24

23 naastgelegen rijbaan en is daarvan door een tussenberm gescheiden. Een aanliggend fietspad of fiets-/bromfietspad ligt direct naast een rijbaan of wordt door een zeer smalle tussenberm of verharde strook gescheiden van de rijbaan. Solitaire fietspaden of fiets- /bromfietspaden volgen een eigen tracé en zijn niet gebundeld met andere weginfrastructuur. Een bijzondere vorm van een fietsvoorziening is de fietsstraat. Dit is een erftoegangsweg die door speciale vormgeving en inrichting herkenbaar is als (belangrijke) fietsroute. In fietsstraten is autoverkeer te gast en slechts beperkt aanwezig (er rijden in principe meer fietsers dan auto s). Fietsstraten zijn herkenbaar aan een rijloper van rood asfalt met rabatstroken voor het passeren van autoverkeer en aan speciale bebording. Er zijn fietsstraten met en zonder (overrijdbare) rijrichtingscheiding. Naast fietspaden zijn er ook fietsvoorzieningen in de vorm van fietsstroken. Een fietsstrook is een door een doorgetrokken of onderbroken streep afgescheiden gedeelte van de rijbaan, waarop fietssymbolen zijn aangebracht en dat bestemd is voor fietsers en snorfietsers. Fietsstroken worden vaak in rood uitgevoerd, maar er zijn ook fietsstroken in de kleur van de rijbaan. Fietsvoorzieningen moeten voldoen aan vijf hoofdeisen, te weten samenhang, directheid, aantrekkelijkheid, veiligheid en comfort. Bij tijdelijke maatregelen voor fietsverkeer is het daarom van groot belang zo min mogelijk afbreuk te doen aan deze hoofdeisen en de basiskwaliteit van de bestaande fietsverbinding te handhaven. Bij een omleiding moet ook naar de sociale veiligheid van de omleidingsroute worden gekeken. Voor voetgangers kunnen dezelfde vijf hoofdeisen worden gebruikt. Bij sommige werken kan het vereist zijn dat voetgangers altijd langs het werkvak kunnen lopen vanwege de bereikbaarheid van woningen, winkels en dergelijke. Omleiden is in zulke gevallen geen optie. De kwaliteit van de voorziening voor voetgangers en fietsers langs het werkvak moet wat betreft weg- en verkeerskenmerken van hetzelfde niveau zijn als de kwaliteit van de voorziening voor het werkvak. Er moet altijd worden getoetst of de tijdelijke situatie ook voor voetgangers en fietsers voldoende veiligheid biedt. De maatregel fietsers afstappen mag niet worden toegepast, omdat fietsers nauwelijks gedwongen kunnen worden af te stappen. Alleen als uit de omstandigheden duidelijk blijkt dat afstappen noodzakelijk is, is deze maatregel toegestaan bij kortdurende werkzaamheden, tijdens rustige uren en bij geringe intensiteiten (< 300 fietsers/spitsuur). Bovendien mag de te lopen afstand niet meer zijn dan circa 25 meter en moet de ondergrond goed beloopbaar zijn. Op het bord fietsers afstappen dient ook de reden voor het afstappen vermeld te worden. Pagina 23 van 24

24 5.4 Verkeersregelaars [Aan verkeersregelaars is nu een aparte module gewijd, namelijk Verkeersregelaars bij werkzaamheden. Hierin zijn ook zaken opgenomen als wanneer ze ingezet moeten/mogen worden, maar er wordt ook verwezen naar diverse figuren met verkeerregelaars.] Pagina 24 van 24