notitie Lesplan Introductie SE (voor de gww sector) Werkgroep opleidingen Definitief; vastgesteld Stuurgroep 4P 25 juni 2012 Lesplan

Transcriptie

1 ntitie Van prject nderwerp pgemaakt dr Systems Engineering Lesplan Intrductie SE (vr de gww sectr) Werkgrep pleidingen status datum pmaak bijlagen Definitief; vastgesteld Stuurgrep 4P 25-juni-2012 Lesplan aan Stuurgrep 4-P kpie Inleiding Vr de cursus Intrductie SE ligt met dit dcument het lesplan vr. Een lesplan geeft de uitgangspunten, definities en inhud vr een 1- f meerdaagse cursus Intrductie SE. Op basis van het lesplan kunnen rganisaties verder een cursus ntwikkelen ten beheve van interne pleiding binnen een bedrijf f cursussen met pen inschrijving. De stuurgrep begt met het beschikbaar stellen van lesplannen pleidingen in de markt te stimuleren, een bepaalde minimum kwaliteit weer te geven en gelijke uitgangspunten en één taal te brgen. Uitgangspunten Het uitgangspunt vr het lesplan Intrductie SE is dat het aansluit p de Leidraad vr Systems Engineering binnen de GWW-sectr, de relevante ISO nrmen en beschreven in diverse SE handbeken zals bijvrbeeld het Systems Engineering Handbk van INCOSE en het Handbek Specificeren van CROW. De nderwerpen die minimaal aan de rde dienen te kmen staan verderp vermeld. Het gaat nder andere in p de prcessen, analysemethdieken en de SE definities zals eisen, een WBS, System f Interest en raakvlakken. De cursusduur is minimaal 1 dag, maar kan k langer zijn afhankelijk van de klant en klantbehefte. Onderdelen lesplan p hfdlijnen In de cursus dienen de vlgende nderwerpen in vldende mate aan bd te kmen, zie vr verdere detaillering de bijlage: - Wat is SE? Definitie en leidende principes; - Waarm SE tepassen (in een prject, rganisatie, sectr), wat kan SE betekenen?; - Definities van diverse basisbegrippen (cnfrm de Leidraad SE); - Cntext met de ISO nrmen en Celenec V-mdel) en diverse handbeken; - SE prcessen uit de ISO-15288, technische-, prject-, bedrijfs- en afspraakprcessen en hun relaties; - Van klantbehefte tt geverifieerd en gevalideerd peratineel systeem, de functinele lifecycle; - Systemen en hun cntext; sytems f interest, externe raakvlakken; - Raakvlakmanagement, analyseren, rganiseren en beheersen; - Het palet van beschikbare analysemethdieken uit de SE tlbx (bc cntextanalyse, tradeff); - Mdelleren van infrmatie bij expliciet werken (SBS, WBS, Functinele analyse, enz.); - SE en buwcntracten; Lesplan Cursus: Intrductie Systems Engineering 25 juni 2012

2 - He kun je SE implementeren in je rganisatie (bv CMMI greimdel)? Vrkennis / ervaring MBO, HBO, WO en enige ervaring met prjecten binnen de GWW sectr Delgrep: Medewerkers van pdractgevers en (aannes)ingenieursbureaus die in aanraking zijn gekmen met SE en deze methdiek (willen) gaan tepassen. Behalve vr systems engineers, prjectmanagers, prjectleider, ntwerpleiders, technisch managers, etc. k geschikt vr hger management die inzicht willen krijgen in de gevlgen vr de rganisatie. Vr al diegene die nu eens echt de behefte (requirements) van een klant in kaart wil brengen, cnceptuele- en/f ntwerpkeuzes maakt en specificaties (SMART) wil pstellen. Lesplan cursus: Intrductie Systems Engineering

3 Cursus: Intrductie Systems Engineering Lesdag: 1 Versie: 0.13 Leerdelen Na de cursus heeft de deelne kennis van: 1. Systems Engineering, therie en betekenis; 2. De beschikbare dcumenten waar hij uit kan putten (leidraad, ISO nrmen, handbeken); 3. Belangrijke begrippen als Systems f Systems, System f Interest 4. De klantgerichte, functinele- en lifecyclle gerichte hlistische benadering van SE 5. SE prcessen en methdieken 6. Mgelijke vervlgstappen m SE te te gaan passen en kán de deelne: 7. Aangeven wat SE is en wat SE kan betekenen; 8. Een aantal eenvudige SE methdieken uitveren; 9. Weet waar publicaties ver SE te vinden zijn. Lesplan cursus: Intrductie Systems Engineering

4 BIJLAGE: Vrbeeld van uitwerking van een cursus Intr SE (uitgaande van de basis van 1 dag): Prgramma van de lesdag: Welkm/Prgramma/Huishudelijke mededelingen - Leerdelen vaststellen - Wat is SE? Definitie en leidende principes; - Waarm SE tepassen (in een prject, rganisatie, sectr), wat kan SE betekenen?; - Definities van diverse basisbegrippen (cnfrm de Leidraad SE); - Cntext met de ISO nrmen 5288, (en Celenec V-mdel) en diverse handbeken; - SE prcessen uit de ISO-15288, technische-, prject-, bedrijfs- en afspraakprcessen en hun relaties; - Van klantbehefte tt geverifieerd en gevalideerd peratineel systeem, de functinele lifecycle; - Systemen en hun cntext; sytems f interest, externe raakvlakken; - Raakvlakmanagement, analyseren, rganiseren en beheersen; - Het palet van beschikbare analysemethdieken uit de SE tlbx (bc cntextanalyse, tradeff); - Mdelleren van infrmatie bij expliciet werken (SBS, WBS, Functinele analyse, enz.); - SE en buwcntracten; - He kun je SE implementeren in je rganisatie (bv CMMI greimdel)? - Samenvatting - Evaluatie en afsluiting met een drankje Lijst van mgelijke hulpmiddelen Deelnesmappen (deze map wrdt tijdens de bijeenkmst gevuld met hand-uts, afdruk van de sheets, pdrachten, e.d.) Presentielijst Naambrdjes Flip-ver en stiften Schilderstape Pst-its en dunnere stiften Pwerpintpresentatie digitaal beschikbaar Laptp Hand-uts Didactische en pdrachtbladen Evaluatiefrmulieren Paperclips, stickers Leidraad SE Lesplan cursus: Intrductie Systems Engineering

5 Vlgnum ONDERWERP/LEERINHOUD WERKVORM Leerdelen DIDACTISCHE AANDACHTSPUNTEN 1 Welkm NB bij ppervlakkige verwachtingen drvragen waarvr ze SE willen gebruiken, wat ze van de cursus verwachten, specifieke leerdelen, ambities. prcesbegeleiding intrductie pleiders naam, functie en bedrijfseenheid intrductie deelnes naam, functie, bedrijfseenheid en verwachting van deze dag verwachtingen bespreken gedurende de dag handuts van praktijkvrbeelden uitdelen, sheets aan het eind van de dag uitdelen 2 Huishudelijke mededelingen dceren verbrengen huishudelijke mededelingen 3 Leerdelen vaststellen NB del = verzicht belangrijkste begrippen SE te geven dceren interactief (bijvrbeeld dr de cursisten zelf leerdelen te frmuleren en spiegel dat daarna aan de leerdelen in de cursus). (kennismaking en verwachtingen management) (rken, lunch, kffie/thee, begin- en eindtijd, mbiele telefns uit, vluchtrute en verzamelplaats bij calamiteiten) Prgramma p flip-ver uitschrijven en phangen telichting geven p prgramma stap vr stap drnemen glbaal del van de dag duiden relatie met de praktijk duiden bij afrnding per prgrammapunt afvinken Lesplan Cursus: Intrductie Systems Engineering 25 juni 2012 pagina 5

6 Vlgnum ONDERWERP/LEERINHOUD WERKVORM Leerdelen DIDACTISCHE AANDACHTSPUNTEN 4 Wat is SE? Definitie en leidende principes dceren 1 en 9 Refereren aan: 1.Prjecten beter te beheersen 2.Inhudelijke vrspelbaarheid te vergrten 3.Opdracht- en klantvragen expliciet te maken 4.Eén taal 5.Transparant p te leveren (risicgestuurde V&V) 6.Inzicht te vergrten in ksten/baten afwegingen en ntwerp/implementatie beslissingen 5 Waarm SE tepassen dceren 1 Refereren aan 1. Hgere kwaliteit behalen van het prduct en prces 2. de faalksten in de buw beter beheersen en vraf analyseren 3. de nieuwe cntracten beter beheersbaar maken. 4. De leidende principes, zals Kffie Klantvraag centraal Systeem denken Transparant en traceerbaar Efficiency Beste prijs/kwaliteit Balans ntwerpvrijheid/cntractafspraken V&V Afstemming met Prject Open cmmunicatie Lesplan cursus: Intrductie Systems Engineering pagina 6

7 Vlgnum ONDERWERP/LEERINHOUD WERKVORM Leerdelen DIDACTISCHE AANDACHTSPUNTEN 6 Definities van diverse basisbegrippen efening dceren 7 Cntext met de15288, (en Celenec V-mdel) Handbek INCOSE en HB Specificeren CROW 1, 3 en 4 Basisdefinities van SE, systemen, functies, eisen, SOI Verdieping p Systeem cntext Belanghebbenden inventarisatie Fysieke cntext + prject afbakening (Systems f Interest) Oefening Systeemcntext dceren 2, (5) en 9 Nrmen en beken benemen en laten zien. Inhud weergeven en laten zien wat de gwwsectr hiermee det/wil gaan den, ~ lunch ~ 8 Technische-prcessen uit de ISO in relatie tt prject- en bedrijfsprcessen dceren rllenspel 2, 5 en 9 Verdieping van de technische prcessen beschrevfen in de ISO Rllenspel irt tt prcessen, welke rl heeft u in welk prces? Lesplan cursus: Intrductie Systems Engineering pagina 7

8 Vlgnum ONDERWERP/LEERINHOUD WERKVORM Leerdelen DIDACTISCHE AANDACHTSPUNTEN 9 Van klantbehefte tt geverifieerd en gevalideerd peratineel systeem. De functinele lifecycle dceren efening 4 Van eisen functinaliteit alternatieven varianten plssingen Laten zien en efening met de verschillende stappen Kffiepauze 10 Systemen en hun cntext;; systems f interest, raakvlakken (intern, extern en cntractuele raakvlakken) 11 Raakvlakmanagement, analyseren, rganiseren en beheersen dceren efening - Stevig neerzetten: Wat is de vraag achter de vraag van de klant. Vrkm herwerk met meer kans p futen. Hier geldt, een ged begin is het halve werk. Drvragen, waarm, waarm, waarm Speciale aandacht vr aspecteisen zals veiligheid, duurzaamheid, etc. Bijvrbeeld aspect veiligheid anders invullen (verbergen i.p.v. hge muren f ntwijken i.p.v. cnfrnteren). - Cnsequentie van een systeemkeuze De nderligende, afgeleide f tch ng beter de, additinele eisen. - Wat is een trade ff matrix 3 en 5 Cntextanalyse uitwerken tt externe raakvlakken, Leidende en vlgende werkpakketten laten zien Systeemdenken dceren 3 en 5 aandacht vr het gegeven dat een extern raakvlak een afspraak inhud met een andere partij (interne raakvlakken zijn binnen de scpe maar kunnen dr pknippen, bijvrbeeld in cntractuele percelen,weer meilijker beheersbaar zijn). Tls m dit risic te beheersen kunnenzijn: n2 chart en werkpakket afspraken. Lesplan cursus: Intrductie Systems Engineering pagina 8

9 Vlgnum ONDERWERP/LEERINHOUD WERKVORM Leerdelen DIDACTISCHE AANDACHTSPUNTEN 12 Het palet van beschikbare analysemethdieken uit de SE tlbx dceren efeningen 3 en 5 cntextdiagram trade ff mrflgische bx FAST mdelling & / flwblck N 2 chart RAMS analyses, bv Veiligheid & Safety case eisenanalyse 13 Overzicht creëren in een prject. dceren case 1 f 2 efeningen m gevel bij het nut te krijgen. 1 en 5 Kennis nemen van mdellen als SBS, WBS, FBS, enz. Een aggregatie laag bestaande uit een functiebm, eisenbm, bjectenbm en activiteitenbm aan de hand van een case. 14 Cnfiguratie en infrmatie dceren 4 en 5 Baseline, wat is het. Verschil in cnfiguratie- en datamanagement 15 SE en buwcntracten Dceren interactief 16 He kun je SE implementeren in je rganisatie dceren interactief 5 Waar leg je de knip, wat zijn de mgelijkheden? Cntractraakvlak. He lpt het prject de minste financiële risic s. 6 en 9 CMMI greimdel Stappenplan RWS Kernprces PrRail SE implementeren de je als Systems Engineers niet alleen. Welke valkuilen zijn er te nderscheiden in de verschillende rganisatie van de deelnes. Lesplan cursus: Intrductie Systems Engineering pagina 9

10 Vlgnum ONDERWERP/LEERINHOUD WERKVORM Leerdelen DIDACTISCHE AANDACHTSPUNTEN 17 Samenvatting belangrijkste leerdelen herhalen SE in GWW-sectr, Creëren van een winwin situatie vr alle partijen in de branche Transparantie in de samenhang 18 Evaluatie & afsluiting Evaluatie als feedback beschuwen. dceren interactief 1 t/m 7 wat is SE: waarm SE: cntext nagaan f er ng vragen nbeantwrd zijn gebleven evalueren evaluatierndje (mndeling en evaluatiefrmulier) Bedanken vr aandacht Lesplan cursus: Intrductie Systems Engineering pagina 10