Prostitutie Brussel in Beeld

Transcriptie

1 Prostitutie Brussel in Beeld Bouwstenen voor een Integraal Prostitutiebeleid - Erasmus Hogeschool Brussel m.m.v. Katholieke Universiteit Leuven Arnhem, juni 2008

2

3 Prostitutie Brussel in Beeld Bouwstenen voor een Integraal Prostitutiebeleid - Erasmus Hogeschool Brussel m.m.v. Katholieke Universiteit Leuven Uitgebracht aan: Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Erasmus Hogeschool Brussel m.m.v. de Katholieke Universiteit Leuven Drs. Ing. R. van den Hazel Drs. D. Lesger MSc Drs. T. Peters Mr. S van Oijen Dr. M. Loopmans Dr. K. Gabiam Prof. Dr. C. Kesteloot Projectnummer: Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enigerlei wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Arnhem, juni 2008

4

5 Prostitutie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Voorwoord Het is voor mij een leerrijke ervaring geweest om van op de zijlijn mee te werken aan het onderzoek over prostitutie in Brussel, uitgevoerd door het Nederlandse adviesbureau Seinpost BV en mijn vroegere medewerker, Maarten Loopmans, thans werkzaam op de Erasmus Hogeschool Brussel. Het onderzoek brengt voor de eerste keer de verschillende vormen van prostitutie in Brussel letterlijk in kaart en reflecteert mee op basis van de analyse van het prostitutiebeleid in enkele andere West-Europese steden over de pistes die het beleid kan uitbouwen om de ongewenste gevolgen van prostitutie op het vlak van leefbaarheid, welzijn van de betrokken personen en criminaliteit weg te werken, zoniet de prostitutie als uitdrukking van lichamelijke en financiële uitbuiting van medemensen uit de wereld te helpen. Meer dan elders zijn prostitutie in Brussel en het politiek antwoord op het verschijnsel complexe verschijnselen. Er zijn snelle verschuivingen in de tijd waar te nemen in de prostitutievormen, de oorsprong van de prostituees, de plaatsen en vermoedelijk ook de klanten van de prostitutie. Door haar internationale functies is Brussel ook gekenmerkt door een duale prostitutiemarkt. Naast de publieke en de besloten vormen van prostitutie is er nog een tweedeling binnen de laatste sector tussen de dure escortbureau's en "darkrooms" achteraan bars of nachtclubs. Beleidsmatig strekt het probleem zich uit over alle mogelijke bestuursschalen, gaande van de Verenigde Naties die in 1949 een abolitionistische conventie ter ondertekening van de lidstaten voorlegt, over de uitbreiding van de Europese Unie, waardoor een nieuwe golf van Bulgaarse en Roemeense migranten de prostitutiesector komen voeden, over de meer gekende gefragmenteerde Belgische regelgeving en beleidsinstellingen gaande van de Federale overheid over het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, de Gemeenschappen en hun Brusselse vertegenwoordiging, de zes politiezones en de 19 gemeenten. En het eindigt allemaal bij mensen die meestal veel miserie meesleuren. Voor de meeste prostituees is hun activiteit wat we in vorige onderzoeken een overlevingsstrategie genoemd hebben - een berekende manier om aan bestaansmiddelen te geraken omdat de gewone kanalen het niet toelaten. Het initiatief van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest om de prostitutie in Brussel in kaart te brengen en een integraal gewestelijk prostitutiebeleid uit te bouwen getuigt van politieke moed. Pagina 1

6 Het is ook een uitdaging, waarin de bestuurbaarheid van het Gewest en de geloofwaardigheid van haar complexe institutionele structuur op de proef gesteld worden. Verder onderzoek zou het Gewest daarin steun kunnen bieden. Gelet op de omvang van de onderzoeksopdracht, was het vooralsnog niet mogelijk om op meer systematische wijze de historische evolutie en de logica van de geografische verschuivingen van de prostitutieactiviteiten te bepalen. We weten relatief veel over de persoonlijke welzijnsnoden van de prostituees die de moed hebben om zich aan te melden bij hulpdiensten, maar weinig of niets over hun woonomstandigheden, hun sociale activiteiten buiten de beroepssfeer, hun eventuele kinderen en de intergenerationele effecten van prostitutie. Het zou zeer de moeite zijn uit te zoeken of er voorwaarden zijn waaronder vrouwen die in de prostitutie werkzaam zijn een eigen vrije keuze kunnen maken voor wat betreft hun toekomst. Chris Kesteloot, Instituut voor Sociale en economische Geografie, Katholieke Universiteit Leuven. Pagina 2

7 Prostitutie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Inhoudsopgave Voorwoord 1 1 Inleiding Het verkennend onderzoek Het inventariserend onderzoek De stedenvergelijking Oplossingsrichtingen Brussels Hoofdstedelijk Gewest Opzet rapport Leeswijzer 11 Deel 1 Prostitutie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 13 2 Vormen, aard en ruimtelijke aspecten Publieke vormen Raamprostitutie: bars en carrés Tippelprostitutie Besloten vormen Heteroprostitutie Homoprostitutie Conclusie 31 3 Zorg en welzijn Fysiek geweld Slechte arbeidsomstandigheden Politie Verslaving Onveilige seks Slechte huisvesting Sociaal isolement Conclusie 41 4 Leefbaarheid Bars en carrés 43 Pagina 3

8 4.2 Straatprostitutie Besloten vormen van prostitutie Conclusie 46 5 Criminaliteit Pooierschap en mensenhandel Illegaliteit Minderjarigen in de prostitutie Randcriminaliteit Conclusie 50 6 Instituties Wet- en regelgeving Inleiding en internationale context Gezondheid en welzijn Overlast Criminaliteit Conclusie Beleid en handhaving Zorg en welzijn Overlast Criminaliteit 63 7 Conclusie en overzicht knelpunten Aantallen en vormen Leefbaarheid Zorg en welzijn Criminaliteit Institutioneel 72 Deel 2 Stedenvergelijking 75 8 Quickscan steden 77 9 Antwerpen Vormen, aard en ruimtelijke aspecten Zorg en welzijn Leefbaarheid Criminaliteit 85 Pagina 4

9 Prostitutie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 9.5 Instituties Wetgeving Beleid Conclusie Rotterdam Vormen, aard en ruimtelijke aspecten Zorg en welzijn Leefbaarheid Criminaliteit Instituties Conclusie Glasgow Vormen, aard en ruimtelijke aspecten Zorg en welzijn Leefbaarheid Criminaliteit Instituties Conclusie 133 Deel 3 Integraal Prostitutiebeleid in Brussel Noodzaak van een integraal prostitutiebeleid Inleiding Huidige omstandigheden en knelpunten Huidige belemmeringen om te komen tot een IPB Hoofdlijn van de beleidsopgave Lessen uit de steden Inleiding Vormgeving van het beleid Organisatorische aandachtspunten Streefbeeld IPB Brussel Inleiding Vijf bouwstenen 155 Pagina 5

10 14.3 Streefbeeld Drie routes Inleiding Visieroute Drie sectorenroute Welzijnsroute Organisatie, planvormen en informatie Literatuur 169 Literatuur Brussel, Antwerpen 169 Literatuur overig Bijlagen 179 Bijlage 1 Overzichtskaart Brussel 179 Bijlage 2 survey Nederlands 183 Bijlage 3 survey Frans 189 Bijlage 4 Quickscan 197 Bijlage 5 Prostitution policy statement 213 Bijlage 6 Overzicht interviews 215 Pagina 6

11 Prostitutie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 1 Inleiding Vanuit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (BHG) heeft de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) te kennen gegeven, te willen komen tot een integrale, Gewestelijke beleidsvisie inzake prostitutie. Alvorens een dergelijk beleid kan worden geformuleerd is het noodzakelijk dat de gehele prostitutiebranche in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in kaart wordt gebracht. Met dit doel heeft het Gewest de volgende opdracht geformuleerd: In eerste instantie dient de onderzoeker de prostitutie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te kwantificeren en in kaart te brengen. Dit om een klaar en objectief beeld te krijgen op de prostitutie in het Gewest. In tweede instantie dient de onderzoeker een vergelijkende studie te maken van tenminste drie Europese steden waar een prostitutiebeleid is uitgewerkt. Op basis van deze benchmark dient de onderzoeker een eerste algemene aanzet te geven voor een integraal prostitutiebeleid in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Met bovenstaande opdrachtformulering als uitgangspunt heeft Seinpost Adviesbureau, in samenspraak met de KU Leuven en de Erasmushogeschool Brussel, een onderzoek voorgesteld dat bestaat uit drie afzonderlijke gedeelten. De te onderscheiden onderzoeksdelen zijn: a) een inventariserend onderzoek van de prostitutie en het prostitutiebeleid in Brussel; b) een vergelijking van deze met een drietal Europese steden; c) een verkenning van de oplossingsrichtingen voor het Brussels Gewest. Het inventariserend onderzoek bestaat uit een verkenning en een kwantitatief onderzoek. 1.1 Het verkennend onderzoek Het verkennend onderzoek zorgde voor een eerste screening van het Gewest en was belangrijk om het verdere onderzoek richting te geven en te kaderen volgens de specificiteit van de lokale situatie. Pagina 7

12 De verkenning heeft plaatsgevonden op basis van deskresearch en 10 face-to-face interviews met zorgvuldig geselecteerde sleutelinformanten, die wat prostitutie betreft een helikoptervisie hebben over het hele Gewest. In het onderzoek zijn de volgende vragen aan de orde gesteld: - Welke vormen van prostitutie komen in het Gewest Brussel voor? - Welke organisaties (lokaal, Gewestelijk, federaal) houden zich op enigerlei wijze bezig met prostitutie? - Welke problemen komen er voor in relatie tot prostitutie? - Zijn er relevante signalen, indicaties, informele bronnen die de prostitutieomgeving inkleuren? Tevens heeft het verkennend onderzoek ertoe gediend verdere sleutelinformanten en relevante informatiebronnen die van nut kunnen zouden zijn in het verdere onderzoek, te inventariseren. Aan de hand van de uitkomsten van het verkennend onderzoek is, in samenspraak met de opdrachtgever, bepaald op welke aspecten in het vervolg onderzoek (inventariserend onderzoek voor Brussel, stedenvergelijking) moest worden ingezoomd. 1.2 Het inventariserend onderzoek Tijdens het vervolgonderzoek is dieper ingegaan op omvang, aard en vormen van prostitutie in het Brussels Gewest, het beleid dat hiertegenover wordt gesteld en de betrokken actoren. Hiervoor is gebruik gemaakt van een diversiteit aan methoden. De basis van dit rapport bestaat uit gesprekken met sleutelrespondenten. Zowel in het verkennend onderzoek als in het vervolgonderzoek, zijn langdurige interviews (2-3 uur) gehouden met een diverse groep aan actoren die zij het op lokale, zij het op Gewestelijke schaal betrokken zijn bij verschillende vormen van prostitutie en er een bijzondere kennis over bezitten. Deze interviews werden aangevuld met literatuuronderzoek, een enquête naar de lokale overheden over hun kennis en aanpak van de lokale prostitutieproblematiek en desktop- veldonderzoek naar verdoken prostitutievormen die adverteren via internet. Op basis van deze informatiebronnen kunnen uitspraken worden gedaan over de omvang, vormen, aard en ruimtelijke aspecten van de prostitutie in Brussel, maar ook van de beleidsaanpak die de verschillende actoren hier tegenover stellen. Pagina 8

13 Prostitutie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 1.3 De stedenvergelijking Een onderdeel van het prostitutie onderzoek ten behoeve van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vormt de stedenvergelijking. In dit deel van het onderzoek zijn de oplossingrichtingen die in drie andere Europese steden zijn gevonden voor de regulering van de prostitutiebranche in kaart worden gebracht. Zoals voorgesteld door de opdrachtgever maken de steden Antwerpen en Rotterdam in ieder geval deel uit van het onderzoek. Bij opdrachtverlening werd het onderzoeksteam, voor wat betreft de derde stad die deel zou moeten uitmaken van de stedenvergelijking, de keuze gelaten. Naar het oordeel van het team kwamen -bezien vanuit diverse invalshoeken- meerdere steden voor de stedenvergelijking in aanmerking, waaronder Amsterdam, Stockholm, Glasgow en Zürich. Om tot een gefundeerde keuze van te onderzoeken steden te komen zijn alle steden aan een zogenaamde quickscan onderworpen, waarbij het verschijnsel prostitutie aan de hand van literatuuronderzoek in al zijn facetten in kaart werd gebracht. Tijdens de quickscan werden de steden beoordeeld aan de hand van de thema s: aard van prostitutie, beleid, voorzieningen, locaties, overlast, criminaliteit, handhaving, wet- en regelgeving, evt. bijzonderheden. Na bestudering van het fenomeen vanuit deze dimensies is uiteindelijk besloten de stad Glasgow als derde stad aan een nader onderzoek te onderwerpen. De steden Antwerpen, Rotterdam en Glasgow zijn vervolgens aan een verdiepend onderzoek onderworpen waarbij de drie steden zijn bezocht, diverse sleutelfiguren zijn geïnterviewd en zowel de prostitutielocaties als voorzieningen aan de hand van eigen waarnemingen zijn beoordeeld. 1.4 Oplossingsrichtingen Brussels Hoofdstedelijk Gewest Rekening houdend met de resultaten van het onderzoek die een beeld schetsen van de situatie rond het prostitutiebeleid in diverse steden anno 2008 en de gesprekken die hierover met betrokkenen zijn gevoerd is een beleidsopgave voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest geformuleerd om te komen tot een integraal prostitutiebeleid. Hierbij zijn allereerst op basis van de ervaringen elders inhoudelijke bouwstenen geformuleerd die voor het toekomstige prostitutiebeleid van belang zijn. Vervolgens zijn drie routes uitgezet aan de hand waarvan kan worden gekomen tot een integraal prostitutiebeleid en bijbehorende organisatiestructuur. Pagina 9

14 1.5 Opzet rapport Voor wat betreft de opzet van het rapport is gekozen voor een driedeling. In de drie afzonderlijke delen is aansluiting gezocht bij de vraagstelling van het Brussels Stedelijk Gewest (beschrijving casus Brussel, beschrijving Europese steden, oplossingsrichtingen om te komen tot een integraal prostitutiebeleid). Om eenvormigheid te bewerkstelligen is -binnen de drie afzonderlijke delen- gekozen voor eenzelfde systematiek van beschrijven. Hierbij is uitgegaan van de volgende thema s: - Leefbaarheid - Zorg en welzijn - Criminaliteit - Instituties Leefbaarheid Criminaliteit Zorg en Welzijn Institutioneel Onder het thema leefbaarheid worden alle aspecten van prostitutie beschreven die betrekking hebben op de openbare (fysieke) ruimte zoals; vormen en aard waarin prostitutie zich voordoet, ruimtelijke aspecten, aspecten van overlast. Pagina 10

15 Prostitutie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Binnen het thema zorg en welzijn wordt aandacht besteed aan alle gezondheidsrisico s waaraan prostituees zijn blootgesteld (geweld, verslaving, slechte arbeidsomstandigheden, gezondheidsrisico s, armoede etc.). Tevens worden de voorzieningen die hiervoor zijn getroffen (of ontbreken) en de organisaties/samenwerkingsverbanden die zich bezighouden met dit thema, in kaart gebracht. Onder het thema criminaliteit worden een inventarisatie gedaan van alle vormen van prostitutiegerelateerde criminaliteit (mensenhandel, geweld, etc.). waarbij tevens aandacht wordt besteed aan de methoden die in de diverse steden worden toegepast om de verschillende vormen van criminaliteit het hoofd te bieden. Het thema instituties behandeld de institutionele kaders waarbinnen prostitutiebeleid is vormgegeven in de breedste zin van het woord. Zo wordt beschreven welke kaders van wet- en regelgeving er landelijk en lokaal gelden, welke samenwerkingsverbanden zijn gevonden (structuren) en op welke wijze deze verbanden zijn vormgegeven en geformaliseerd. 1.6 Leeswijzer In deel 1 wordt verslag gedaan van de bevindingen met betrekking tot de omvang en verschillende vormen van prostitutie in het Brussels Gewest. Aard, typen en locaties worden zowel kwantitatief als kwalitatief beschreven. Tevens wordt het fenomeen belicht vanuit de hierboven beschreven thema s. Tenslotte zal, op basis van het voorgaande, een overzicht worden gegeven van de belangrijkste knelpunten die worden ondervonden. In deel 2 wordt verslag gedaan van het stedenvergelijkend onderzoek. In dit gedeelte worden de steden Antwerpen, Rotterdam en Glasgow aan de hand van de vier thema s beschreven waarbij tevens een overzicht wordt gegeven van initiatieven die in de diverse steden tot successen hebben geleid. Daarnaast wordt bezien in hoeverre de steden (zowel qua aard en omvang van de branche, institutionele kaders, wijze van benadering) met Brussel overeenkomen dan wel verschillen. In deel 3 wordt, uitgaande van de situatie in Brussel rond prostitutie, en gebruik makend van de ervaringen met prostitutiebeleid in andere Europese steden een schets gegeven van hoe het Brusselse prostitutiebeleid er uit zou kunnen zien, en via welke route daar gekomen kan worden. Pagina 11

16 Pagina 12

17 Prostitutie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Deel 1 Prostitutie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Pagina 13

18 Pagina 14

19 Prostitutie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 2 Vormen, aard en ruimtelijke aspecten Navolgend wordt verslag gedaan van de bevindingen met betrekking tot de omvang en verschillende vormen van prostitutie in het Brussels Gewest. De belangrijkste bronnen voor dit onderdeel waren de interviews met de verschillende politiediensten (politiezone Brussel-Elsene, politiezone Schaarbeek-Sint-Joost-Evere en de federale gerechtelijke politie); De -enquête, eigen internetsearches voor de besloten vormen en gesprekken met Entre2, Espace P en CAW Mozaïek-straathoekwerk vullen de gegevens verder aan. Belangrijk om aan te stippen is dat geen van de respondenten exacte aantallen konden geven (prostituees worden, wegens het abolitionistische standpunt van de Belgische wetgeving, nergens geregistreerd). Daarom is steeds gewerkt met een minimum- en maximumschatting, waarbij men ervan mag uitgaan dat het minimum een zekerheid is (het zijn er zeker niet minder; vaak is dit minimum wel geteld) en het maximum een waarschijnlijkheid (het kunnen er meer of minder zijn). Er is steeds getracht om verschillende bronnen met elkaar te combineren en te vergelijken, om de betrouwbaarheid van de schatting te controleren. In dit rapport wordt een onderscheid gemaakt tussen de publieke vormen van prostitutie en de besloten vormen van prostitutie. Beide vormen hanteren immers niet enkel hun eigen bedrijfs- en vestigingslogica, het onderscheid zal ook relevant blijken in termen van aanwezige problematiek en beleidsaanpak. Het Gewest kent de volgende prostitutievormen: Wat de publieke vormen betreft kent men de raamprostitutie (bars en carrés) en tippelprostitutie (op straat of op café, zowel hetero- als homoprostitutie). Bij de meer besloten vormen hebben we een drievoudig onderscheid gemaakt. Enerzijds is er het onderscheid tussen homo- en heteroseksuele prostitutie. Anderzijds is er ook het onderscheid tussen vormen die aan een bepaalde plek verbonden zijn en zij die dit niet zijn (de escortprostitutie). Vervolgens dient men een onderscheid te maken tussen plekken die expliciet ingericht zijn voor prostitutie, en plekken waar prostitutie vermengd voorkomt met andere, ook niet betalende seksuele en erotische handelingen. Tenslotte is er nog het verschil tussen zelfstandig werkende prostituees en georganiseerde, meer grootschalige prostitutie-inrichtingen. Bij de locatiegebonden heteroprostitutie heb je enerzijds de clubs, cabarets en stripteasetenten waar prostitutie vaak een belangrijke nevenactiviteit is. Pagina 15

20 Ook in Turkse en Bulgaars-Turkse Verenigingen Zonder Winstoogmerk of theehuizen komt prostitutie als nevenactiviteit voor in verschillende vormen. Louter op prostitutiegerichte inrichtingen ( bordelen ) komen voor onder de noemer van privéhuis, sauna of massagesalon. Daarnaast zijn er ook zelfstandig werkende prostituees die aan thuis- of privé-ontvangst doen. Tenslotte is er de niet-locatiegebonden hetero-escortbranche, waar prostituees aan huis werken, of afspreken in een van de Brusselse rendez-vous hotels. Ook hier vindt men grootschalige vormen (escortbureaus) en zelfstandig werkende escorts. Bij de homoprostitutie heb je zowel escorts als thuisontvangende jongens, die echter bijna uitsluitend op zelfstandige basis werken; ook komt prostitutie vermengd voor op besloten plekken die ook dienst doen als locaties voor vrije, onbetaalde seksuele ontmoetingen als dark- en backrooms, sauna s, en sekscinema s. In de prostitutiebranche in het gehele Brussels Gewest waren in 2006 volgens verschillende bronnen tussen de prostituees actief, die als volgt over de verschillende vormen verdeeld zijn 1. 1 Interview Espace P: 4000; interview federale politie GDA Brussel: / Op basis van onze eigen berekeningen komen we tot een cijfer tussen , waarbij 2250 slaat op een minimale inschatting, en de 3890 op een realistische extrapolatie op basis van de ter beschikking staande gegevens. Niet in dit cijfer inbegrepen zijn de besloten vormen die niet via internet ronselen (bv. aankondigingen in week- en dagbladen, via persoonlijke reclame door de pooier of het netwerk, in Turkse en Bulgaarse horecazaken (vzw s)), terwijl het aantal onafhankelijke escorts meer dan waarschijnlijk sterk onderschat is (zie verder). Deze vorm van activiteiten komen zeker ook voor in Brussel, maar hebben we via de ons ter beschikking staande methodieken en bronnen niet (afdoende) kunnen tellen.. Daarom denken we dat de inschatting van Espace P en de federale politie dicht bij de waarheid moet liggen en nemen we dit cijfer hier over. Pagina 16

21 Prostitutie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest PROSTITUTIEVORMEN BRUSSELS GEWEST Publieke vormen ( ): Besloten vormen ( ): - Raamprostitutie: bars ( ) en carrés ( ). - Tippelprostitutie (straat- en café): heteroseksueel (70-90), homoseksueel ( ). - Privé-huizen, sauna s en massagesalons, ( ) - Privé-ontvangsten ( ) - Onafhankelijke escort (+50) - Escortbureaus ( ) - Private clubs, cabarets, Stripteasegelegenheden ( ) - Turkse/Bulgaarse VZW s (onbekend aantal) - Besloten homoprostitutieplekken: Darkrooms, sekscinema s, sauna s (onbekend aantal werkenden, samen 25-tal bekende locaties) - Internetprostitutie homo ( ) 2.1 Publieke vormen In het Brussels Gewest kunnen de volgende publieke vormen van prostitutie worden onderscheiden: - Raamprostitutie: bars/carrés - Straatprostitutie Achtereenvolgens zullen deze vormen worden besproken waarbij allereerst een definitie zal worden gegeven. Vervolgens zal aandacht worden besteed aan de locaties waar deze specifieke vorm van prostitutie is gesitueerd, de aantallen prostituees die bij benadering- in de specifieke bedrijfstak werkzaam zijn, en de persoonskenmerken van de prostituees werkzaam in deze bedrijfstak. Pagina 17

22 2.2 Raamprostitutie: bars en carrés De raamprostitutie in het Brussels hoofdstedelijk Gewest komt voor in twee varianten te weten, prostitutie in bars en in carrés. De bars staan officieel te boek als drankgelegenheden, maar in feite zitten prostituees achter de ramen om klanten te lokken. De bars zijn 24 uur per dag geopend en prostituees zijn er ingeschreven als werkneemsters (diensters), in drie opeenvolgende diensten. De tweede vorm van raamprostitutie die het Gewest kent is de carréprostitutie. In deze vorm huurt een vrouw een gelijkvloerse voorkamer (carré) en eventueel nog een belendende kamer voor het afwerken- van de huiseigenaar. De prostituee werkt hier zelfstandig en kan niet onderverhuren aan andere prostituees. Bijgevolg zijn carrés gedurende de dag/nacht meestal gedurende slechts één periode geopend. Bars Aantallen en locaties bars Bars vindt men vooral op het grondgebied van de gemeente Schaarbeek in de Aarschotstraat. Rond het jaar 2000 waren er in Schaarbeek een vijftigtal bars. 2 De onderzoekers van comité P (Comité P, 2001) telden er in in de Aarschotstraat, twee in de Kwatrechtstraat en één in de Rogierstraat; de politie van Schaarbeek telde er in datzelfde jaar 59. Einde 2007 telde de lokale politie 58 bars in de Aarschotstraat 3. Uit voorgaand cijfermateriaal kan worden geconcludeerd dat het aantal zich in de loop van de jaren heeft gestabiliseerd. Aantallen en typering prostituees Gelet op het feit dat er per bar naar schatting twee tot drie dames per dienst werken en in een etmaal gemiddeld twee diensten worden gedraaid maakt dat het totaal aantal werkzame prostituees per dag een meisjes per dag voor de hele Aarschotstraat. In sommige bars is er wel wat verloop, zodat het totaal aantal meisjes dat per jaar in de Aarschotstraat werkt wel hoger zal zijn. Het aantal prostituees in de Aarschotstraat is relatief goed gekend, want de politie van Schaarbeek controleert regelmatig de bars en hun personeelsregisters, à rato van minstens twee bars per maand 4. 2 BS 2-152/1. 3 Interview federale politie GDA; bij Espace P schatte men dat er gemiddeld een zestal meisjes per dag aan het werk zijn; de lokale politie spreekt van één tot drie meisjes per shift per raam, à rato van twee shifts per dag. 4 Comité P, 2004; interview politiezone Schaarbeek-Sint Joost-Evere. Pagina 18

23 Prostitutie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Op dit moment bevolken met name Oost-Europese meisjes (in toenemende mate Roemeense en Bulgaarse) van steeds jongere leeftijd deze straat. Er zijn nog een of twee Belgische meisjes actief, voor de rest vooral Oost-Europese. Vroeger waren dit vooral Albanese meisjes met valse documenten en Albanese pooiers (waarbij Albanees staat voor afkomstig uit Albanië of een van de landen uit het vroegere Joegoslavië); dan waren het Bulgaarse meisjes met Albanese pooiers, nu zijn het vooral Bulgaarse meisjes met Bulgaarse pooiers (voor 70%); verder nog 15% Roemeense meisjes (met Roemeense of Albanese pooiers; deze groep wordt kleiner), 10% Albanese meisjes; en nog 5% andere nationaliteiten 5. Evoluties en opmerkingen Onderzoekers van het comité P beschreven in 2001 hoe de Aarschotstraat in sectoren was ingedeeld, met vooral West- en Oosteuropese vrouwen nabij de toegangen tot het Noordstation, en vrouwen uit Zwart-Afrika aan het einde van de straat 6. Espace P meldde dat er destijds ook een indeling in tijd is, waarbij West-Europese vrouwen de middagdienst deden. Op dit moment lijken Afrikaanse en West- Europese vrouwen echter volledig uit de straat verdwenen 7. Er zijn nog een of twee Belgische meisjes actief, voor de rest vooral Oost-Europese. Vroeger waren dit vooral Albanese meisjes met valse documenten en Albanese pooiers (waarbij Albanees staat voor afkomstig uit Albanië of een van de landen uit het vroegere Joegoslavië); dan waren het Bulgaarse meisjes met Albanese pooiers, nu zijn het vooral Bulgaarse meisjes met Bulgaarse pooiers (voor 70%); verder nog 15% Roemeense meisjes (met Roemeense of Albanese pooiers; deze groep groeit nu terug), 10% Albanese meisjes; en nog 5% andere nationaliteiten. 8 5 Interview lokale politie BruNo. 6 Comité P, Observaties studenten Erasmushogeschool Brussel. 8 Interview politiezone Schaarbeek-Sint Joost-Evere; Espace P. Pagina 19

24 Carrés Aantallen en locaties carrés Carrés vindt men vooral op het grondgebied van Sint-Joost en Schaarbeek, in de Linné-, Planten-, Weide- en Groenstraat. In de jaren is het aantal carrés toegenomen van in totaal 125 naar De sluiting van een aantal ramen in Antwerpen in diezelfde periode zou hier debet aan zijn. Vanaf 2001 heeft Sint-Joost een uitdoofbeleid gevoerd waarbij, bij sluiting van een carré, deze niet opnieuw mag worden geopend door een andere prostituee. In 2001 had dit beleid nauwelijks effect, de meeste carrés die werden gesloten werden even snel weer geopend. Vanaf 2002 heeft het beleid meer succes, in de gemeente Sint-Joost zijn er vandaag nog 86 carrés; Op het grondgebied Schaarbeek zijn er nog een 15-tal wat het totaal op ongeveer 100 brengt. Aantallen en typering prostituees In principe hoort het aantal prostituees gelijk te zijn aan het aantal carrés: het is verboden onder te verhuren. In realiteit is bekend dat de Afrikaanse prostituees toch vaak samenwerken of onderverhuren en elkaars paspoorten verwisselen om dit te verdoezelen 10. Het aantal prostituees schatten we daarom tussen 100 (minimale schatting) en de 130 (rekening houdend met de praktijken van Afrikaanse prostituees). In 2002 meldt de Guide Social dat van de 150-tal dames werkzaam achter de 151 ramen, 48% van Belgische afkomst waren, 13% van Ghanese, 9% Nigeriaanse, 7% Franse 11. De geregistreerde leeftijd zou variëren tussen de 20 en 72 jaar. Recentere bronnen spreken mekaar tegen. Burgemeester Demannez beweert dat nog slechts een 20% van de huidige prostituees oudere Belgische dames zijn, en de rest Afrikaanse of Zuid-Amerikaanse. Anderzijds stelt de lokale politie dat de meerderheid nog steeds Belgische dames zijn tot 60 jaar oud, en de rest vooral Afrikaanse prostituees, vaak met een Belgisch paspoort verkregen via huwelijk : vijfentachtig carrés in Sint-Joost en veertig in Schaarbeek. 2001: plusminus honderd in Sint Joost, veertig in Schaarbeek. 2002: totaal Interview Espace P; interview politiezone Schaarbeek/Sint-Joost/Evere. 11 zie 14/03/ Interview Burgemeester Demannez Sint Joost. Pagina 20

25 Prostitutie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Opmerkingen en evoluties Zowel de lokale politie Schaarbeek-Sint-Joost-Evere als Espace P beweren dat de Afrikaanse dames vaak onderverhuren en dus wel verschillende shifts doen in 1 pand; ze geven mekaar dan meteen ook hun identiteitskaart (en eventueel pruik) door. Op die manier zou het aantal dames dat per dag in de carrés werkt licht hoger zijn dan het aantal carrés zelf Tippelprostitutie De straat- en caféprostitutie is in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vaak sterk verweven. In de Alhambrawijk en in de wijk aan het Zuidstation tippelt men zowel in cafés als op straat. Ook in de buurt van het Fontainasplein wordt door jongens zowel op straat als op café getippeld. Wat betreft de aantallen prostituees en hun kenmerken zijn beide vormen dan ook samengenomen. Binnen de straat- en caféprostitutie kunnen we een onderscheid maken tussen de heteroseksuele en de homoseksuele tippelprostitutie. Heteroseksuele straat- en caféprostitutie Aantallen en locaties tippelplekken Men treft straat- en caféprostitutie aan in Sint-Gillis bij het Zuidstation (Ruslandstraat, vroeger ook Merodestraat, Engelandstraat), straatprostitutie in Brussel-stad en Elsene (Louizalaan) en op de grens tussen Brussel, Schaarbeek en Sint-Joost 13 Interview politiezone Schaarbeek-Sint Joost-Evere; interview Espace P. Pagina 21

26 (Koopliedenstraat -Albert II-Laan). De locatie van tippelprostituees is afhankelijk van de aanwezigheid van (goed bereikbare) oppikplaatsen en afwerkplaatsen. Afwerken gebeurt bij straatprostituees vooral in rendez-vous hotels, maar ook in de auto of op een studio. Rendez-vous hotels vindt men vooral in de Kooplieden- en de Van Gaverstraat, vlakbij vindt men ook een bekend tippelcafé waar vooral op het terras wordt getippeld (Tropicana) 14. Een uitloper van deze tippelzone bestond tot voor kort nog richting de Albert II-laan: aan de kant van Schaarbeek-Sint Joost tippelden Zuid-Amerikaanse travestieten, aan de Brusselse kant Oost-Europese en Afrikaanse meisjes. Daar is, door repressief optreden vanwege de politiezone Schaarbeek/Sint-Joost/Evere echter een eind aan gemaakt: op dit moment wordt er nog slechts sporadisch getippeld door maximaal vier transseksuelen of travestieten op de Albert II-Laan, wanneer het te druk wordt in de Alhambrawijk 15 ; ook de Zuid-Amerikaanse travestieten hebben zich meer ingebed in de Alhambrawijk (en huren daar bijvoorbeeld ook appartementen) 16. Tot voor kort was er een concentratie aan tippelcafés met erboven afwerkplaatsen nabij het Zuidstation (Valentino, La Jonction, Charlemagne, Zottegem en Saint- Raphaël) waarvan bekend was dat er prostitutie werd bedreven; dezelfde prostituees tippelden soms ook in de nabijgelegen straten. Sinds de zomer van 2007 zijn al deze cafés afgebroken om plaats te maken voor de grootschalige vastgoedprojecten langs de Fonsnylaan; De vrouwen werken nog slechts in de Ruslandstraat 17. Aan de Louizalaan wordt er afgewerkt in de hotels in de omgeving. Aantal en typering prostituees In 2008 rapporteert de politie van de zone Brussel-Elsene 64 actieve straatprostituees 18. Een 15-tal personen daarvan werken aan de Louizalaan 19 ; 34 in cafés 20 ; de rest houdt zich voornamelijk op in de Alhambrawijk. In Sint-Gillis telt men er nog een zestal in de Ruslandstraat. In de Alhambrawijk zou de tippelprostitutie, onder druk van verschillende maatregelen, sinds 2003 met 60% zijn gedaald. 14 Informatie Espace P (2006). 15 Interview politiezone Schaarbeek/Sint-Joost/Evere. 16 Interview lokale politie zone Brussel/Elsene; interview Espace P. 17 Enquête Sint-Gillis. 18 De federale politie spreekt van een 80-tal straatprostituees. 19 Interview Espace P; politiezone Brussel-Elsene. 20 Enquête lokale politie zone Brussel/Elsene. Pagina 22

27 Prostitutie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest In de hetero-straatprostitutie zijn zowel mannen als vrouwen actief. Bij de straatprostitutie zijn vooral Oost-Europese meisjes uit Albanië en Kosovo betrokken. In toenemende mate stelt men de aanwezigheid vast van andere Oost-Europese nationaliteiten, vooral Roemeense en Bulgaarse meisjes en jonge vrouwen uit de vroegere Sovjet-Unie 21. De in 2005 gecontroleerde tippelprostituees in de zone Brussel-Elsene waren afkomstig uit 33 verschillende landen; ongeveer een derde was afkomstig uit Oost-Europese landen 22. Bijna 60% van alle prostituees bleek niet over geldige verblijfsdocumenten te beschikken. Het merendeel van de huidige meisjes hadden het statuut van kandidaat-politiek vluchteling aangevraagd, waardoor zij beschikten over een «bijlage 26» 23. In meer geringe mate zijn ook West-Europese meisjes betrokken bij de straatprostitutie. Uit de ervaring blijkt dat deze laatste vrouwen slechts in uitzonderlijke gevallen deel uitmaken van een netwerk van mensenhandelaars. Dit gegeven neemt niet weg dat zij onder het toezicht kunnen staan van «souteneurs», voor wiens rekening zij dienen te werken 24. In de cafés aan het Zuidstation ontmoette Espace P in 2006 vrouwen uit Albanië, Rusland, Bulgarije, Polen, Roemenië, Ecuador en de Dominicaanse Republiek; de politie van de zone Zuid meent dat er ook Braziliaanse en Zwart-Afrikaanse vrouwen actief zijn 25. Evoluties en opmerkingen Volgens de lokale overheden zou het fenomeen straatprostitutie in de laatste jaren sterk zijn afgenomen 26. In 2005 had de politie van de zone Brussel-Elsene in totaal met 301 verschillende prostituees contact. Begin 2006 werden door strenge controles vele straatprostituees uit de zone verjaagd; ook het aandeel illegalen onder de prostituees nam door uitwijzingen sterk af 27. Het aantal minderjarige meisjes dat zich prostitueert blijft beperkt maar lijkt te stijgen Interview politiezone Brussel-Elsene. 22 Bron: (03/02/06). 23 (tijdelijke) verblijfsvergunning op basis van asielaanvraag (dit document verviel op 1 juni 2007 door de nieuwe verblijfswet). 24 Interview politiezone Brussel-Elsene. 25 Jaarverslag 2006, politie zone Midi, Interview politiezone Brussel-Elsene; Interview politiezone Schaarbeek-Sint Joost; Interview burgemeester Clerfayt Schaarbeek; schriftelijk antwoord burgemeester Thielemans Brussel. 27 Activiteitenrapport 2006, Politie zone Brussel-Elsene, Dieleman, Pagina 23

28 Daarnaast is met name de groep van prostituees, jonger dan 25 jaar, dominant aanwezig (ongeveer de helft van alle prostituees zou jonger dan 25 zijn) 29. Homoseksuele straat- en caféprostitutie 30 Aantallen en locaties tippelplekken De scène van homoseksuele prostitutie is gevarieerd en vindt zowel plaats op straat als in cafés, via internet en advertenties. CAW Mozaïek heeft vooral contact met straat- en caféprostituees in de buurt rond het Fontainasplein, Bogaardenstraat, Rue de la Gouttière. Een twaalftal cafés in deze buurt zijn bekend als oppikplekken en er wordt ook druk getippeld op straat. Het Warande- en Jubelpark, maar ook andere grote Brusselse parken, alsook parkings langs autostrades en openbare toiletten 31, zijn plekken voor cruising (een gratis vorm van homo-erotische ontmoeting), waar prostitutie zich echter vaak mee vermengt. In en om de Ravensteingalerij waren vroeger Ex-Joegoslavische (vooral uit Macedonië) jongens actief, maar deze zijn rond 2000 verdreven door intensievere politieactiviteit. In het Centraal Station wordt er gewerkt tijdens de ochtend- en avondspits 32. Aantallen en typering prostituees In 2007 had CAW Mozaïek in deze omgeving contacten gehad met 205 jongensprostituees; De totale groep homo-tippelprostituees in het Brussels Gewest zou naar schatting echter zeker een 500-tal bedragen. CAW Mozaïek geeft immers toe lang niet alle jongensprostituees te bereiken binnen hun eigen territorium (het is een weinig toegankelijke groep vanwege de taboes die rusten op homoseksualiteit en op prostitutie): op basis van terreinkennis (CAW Mozaïek doet straathoekwerk) schat men dat ten hoogste de helft van de aanwezige prostituees contact met hen heeft; ook zijn er nog verschillende andere plekken waar tippelen en cruisen gangbaar is. 29 Interview politiezone Brussel-Elsene. 30 Het voormalige Adzon werkte expliciet met een publiek van jongensprostituees. Intussen is Adzon ondergebracht bij CAW Mozaiek-afdeling Onthaal; het werkt nu niet langer doelgroepgericht, maar via de bij de CAW s meer gangbare territoriale aanpak; desondanks blijven ze de enige sociale werkers die intensief met jongensprostituees in aanraking komen; doordat jongensprostitutie ook van de politie geen prioriteit krijgt, zijn zij de enige geïnformeerde bron voor deze groep. 31 Interview CAW Mozaiek. Gabiam, K. (2006) benadrukt dat cruising op parkings van autosnelwegen en openbare toiletten, door toenemende politierepressie, stilaan tot de folklore gaat behoren. 32 Interview CAW Mozaiek; Gabiam, K. (2006) Insertion et contribution des communautés gays et lesbiennes aux changements urbains à Bruxelles, Mémoire présenté en vue de l obtention du titre de licencié en géographie, ULB, Faculté des Sciences. Pagina 24

29 Prostitutie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Sinds 2003 komt men rond het Fontainasplein vooral Bulgaarse prostituees en in de cafés vooral Maghrebijnse jongens van 1ste, 2de, 3de generatie tegen 33. Dit is het resultaat van sociale selectie, waarbij tippelen op café een stapje hoger op de sociale ladder staat dan straatprostitutie. Om werkzaam te zijn in een café heeft de prostituee immers een startbudget nodig (ze moeten een drankje kunnen kopen), bovendien is het noodzakelijk om enkele woorden Frans of Nederlands te spreken. Het café is ook een veiligere plek dan de straat, er is meer controle en uitwijkingsmogelijkheid: de prostitutie is er met een zekere flou omgeven en de prostituees kunnen zich hier verschuilen achter een dubbele rol van klant en prostituee; ze hebben ook tijd om de klant wat te leren kennen, te onderhandelen over bepaalde zaken, zonder dat er druk is. Op straat is dit anders, ook door de vele politiecontroles, is er minder tijd, en is het er onveiliger; men stapt vaak ook mee in een auto waar je meer onder controle staat van de klant. De Bulgaarse jongens, die vaak niet over de nodige vaardigheden beschikken (ze kennen vaak het Latijnse schrift niet -gebruiken het Cyrillisch- of zijn soms zelfs analfabeet), zijn echter aangewezen op de straat. Opmerkingen en evoluties De werkers van CAW Mozaïek maken zich zorgen over de sterke toename aan straatprostituees waar ze mee te maken krijgen. Met een kleiner aantal personeelsleden actief op het terrein (4 in plaats van 7 VTE) bereiken ze nu meer prostituees (205 in 2006 tegenover 160 in 2004); dit is vooral te wijten aan de toestroom van Bulgaarse prostituees. 2.4 Besloten vormen Heteroprostitutie Onder de besloten vormen van heteroprostitutie van prostitutie worden de volgende types onderscheiden: Privé-huizen; Massagesalons; Privé-ontvangsten; Escort; 33 Van Turkse of zigeunerorigine, groepen die in Bulgarije in een sociaal-economisch zwakkere situatie leven. Deze groep beslaat 1/3 van het totaal aantal prostituees waarmee CAW Mozaïek contact heeft. Pagina 25

30 Private clubs; Turkse/Bulgaarse cafés (onder de noemer Verenigingen Zonder Winstoogmerk (vzw s)); Cabarets; Stripteasegelegenheden. De overeenkomst tussen deze varianten is de besloten wijze waarop klanten worden bediend. De klantenwerving vindt binnen deze prostitutievormen meestal plaats door middel van advertenties in dag- en weekbladen, via internet en mobiele telefoon. Over de besloten vormen van prostitutie bestaat bij onze respondenten zeer weinig kennis; Zowel sociale diensten als politie hebben het moeilijk om in deze sectoren binnen te dringen, enerzijds omdat men er soms minder graag pottenkijkers schijnt te hebben, anderzijds omdat het zo een complexe wereld is dat men zich, bij gebrek aan middelen, beperkt tot de meer gemakkelijk toegankelijke vormen van prostitutie. Enkel Adzon heeft, met betrekking tot internetprostitutie, een relatief succesvolle werking opgezet en heeft hierdoor een iets duidelijkere kijk. Door middel van de enquête en internet-searches werd getracht een beeld te krijgen van de besloten vormen die minder bekend zijn. De politiezone Brussel-Elsene kon hierover gedetailleerde registraties voorleggen, waarbij ze echter zelf aangeven dat deze gegevens met de nodige voorzichtigheid moeten worden geïnterpreteerd en meer dan waarschijnlijk onvolledig zijn. Ook onze internetanalyse kan geen uitsluitsel brengen over exacte aantallen (en is hoogstens indicatief voor de prostitutievormen die zich sterk toeleggen op internet als advertentievorm, met name internationaal opererende escorts en escortbureaus, thuisontvangsten en privé-huizen mikkend op een internationaal of in het algemeen rijker cliënteel). De tussenklasse van minder dure escorts en thuisontvangsten lijkt zich minder tot internet te richten als medium (waarschijnlijk omwille van de investeringskost en de beperktere anonimiteit). Mogelijk richten deze zich meer op de Brusselse advertentiebladen als VLAN, Brussel Deze Week, Le Soir e.d. Tenslotte is er ook nog een scène die slechts via mond-tot-mond reclame opereert en dus het sterkst in de verborgenheid blijft; hier vind je pooiers die als koppelaar optreden voor prostituees die in appartementen verborgen zijn, Turkse horeca, etc Federale politie; Espace P. Pagina 26

31 Prostitutie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Privé-huizen, sauna s en massagesalons In privé-huizen kunnen verschillende prostituees tegelijkertijd aan het werk zijn, volgens de principes van de barprostitutie. Deze vorm speelt zich echter af in beslotenheid, klanten worden van het bestaan ervan op de hoogte gebracht via kranten, tijdschriften, internet of mond-tot-mond reclame. Massagesalons en privéhuizen (die vaak ook escortservices aanbieden) vormen duidelijk het upmarket-deel van de prostitutiesector. We vonden via onze internetsearches 48 privé-huizen of massagesalons en 12 sauna s. Op basis van inschattingen door de politiezone Brussel en op basis van eigen screening van het gemiddeld personeelsbestand van de salons en privé-huizen waar het aantal prostituees wordt vermeld op de website, komen we op een schatting van een 280 (minimumschatting) tot 650 prostituees (maximumschatting op basis van het aantal waargenomen internetadvertenties voor privé-huizen en massagesalons). Deze schijnen zich te concentreren in de oostelijke, meer welvarende gemeenten, met een opvallende concentratie in en om de Europese wijk. De nationaliteit van de prostituee wordt vaak vermeld op de website, en vaak zijn ook foto s van de prostituees voorzien. Op basis van die informatie komen we tot de conclusie dat in Brusselse massagesalons en privé-huizen naast Belgische of West- Europese, veel buitenlandse vrouwen voor komen, vooral Zuid-Amerikaanse, Noord- Afrikaanse, of Aziatische en veel minder Oost-Europese. Privé-ontvangsten Sommige vrouwen ontvangen zelfstandig privé. Klanten worden geronseld via advertenties in kranten en tijdschriften, op internet, of men heeft een vast klantenbestand. Op basis van internetsearches werden 160 adressen in het Gewest gevonden; door te vergelijken met de door de politie bekende adressen in de politiezone Brussel/Elsene komen we op een schatting van maximaal 230 adressen en tussen de 160 en 260 thuisontvangsters (afhankelijk van het gemiddeld aantal dames dat per adres ontvangt: bij thuisontvangsten werken dames vaak samen, omwille van de veiligheid). Thuisontvangsten vindt men eveneens vooral in de meer gegoede wijken in het oosten van de stad. Een opvallende concentratie aan thuisontvangers vormt zich rondom de Louizalaan, wat een verwevenheid met andere prostitutievormen daar aanwezig doet vermoeden 35. Wat de herkomst van de prostituees betreft merken we dezelfde nationaliteiten als bij de privé-huizen. Ook bij de thuisontvangsten worden soms escortservices aangeboden. 35 De lokale politie van Brussel-Elsene suggereerde dat voor straatprostituees die daar werkten thuisontvangsten een carrièrestap betekenen; vroegere straatprostituees uit de Louizalaan zouden in de omgeving naar een appartement zoeken. Pagina 27

32 Escort Een escortbureau bemiddelt telefonisch tussen prostituee en klant waarna de prostituee de klant thuis of in een hotel bezoekt. Wie slechts escortservices aanbiedt kan via internetsearches niet worden gelokaliseerd; men geeft enkel zijn/haar telefoonnummer op. Ook escortbureaus geven zelden tot nooit het adres van hun hoofdzetel vrij. De prostitutieactiviteit op zich vindt dan ook verspreid plaats over het Brusselse Gewest, zowel bij de klanten thuis als in de bestaande rendez-vous hotels. Wel wordt meestal (per prostituee) gemeld welke stad men als uitvalsbasis of voornaamste werklocatie gebruikt. In de hier opgegeven aantallen werden enkel escorts opgenomen die aangeven van Brussel en omgeving als uitvalsbasis en voornaamste werklocatie te gebruiken; de vele escorts die vanuit andere steden opereren (tot in Warschau toe) maar aangeven naar Brussel te willen overkomen werden niet in de berekeningen opgenomen. De activiteiten van de escortsector in het BHG worden in dit rapport dus per definitie onderschat omdat men ervan mag uitgaan dat de zeer mobiele escorts met een andere stad als uitvalsbasis wel degelijk regelmatig in Brussel komen werken. Topescorts reizen bovendien vaak Europa of de wereld rond en resideren dan voor enige tijd in een grote stad waar men ze voor die periode kan boeken. Ook deze groep werd niet in de berekeningen opgenomen. Wat de escortbureaus betreft, werden zo een prostituees ontdekt die Brussel als permanente uitvalsbasis hebben. De groep van onafhankelijke escorts is moeilijker te berekenen. Deze dames hebben vaak geen eigen website maar posten slechts een telefoonnummer op specifieke sites op internet of in lokale advertentiebladen. Voor Brussel werd slechts 1 overzichtssite gevonden waar ook onafhankelijke escorts op werden vermeld; hier telden we er 50. Meer dan waarschijnlijk is dit een ruime onderschatting van het reële aantal omdat andere belangrijke advertentiemethodes niet systematisch werden onderzocht; spijtig genoeg kunnen we geen betrouwbare inschatting geven van de mogelijke fout waarmee rekening moet worden gehouden. Turkse/Bulgaarse vzw s Net als in andere Belgische steden voorzien ook in Brussel Turkse of Bulgaars-Turkse vzw s wel eens prostituees/serveuses in hun cafés. Enkel leden van de vzw hebben althans officieel- toegang tot deze cafés. Het fenomeen wordt door de politie in de gaten gehouden, maar anders dan bv. in Gent wordt hierover niet echt alarm geslagen (comité P, 2005). Soms wordt er in deze cafés ook gehosseld en worden bereidwillige klanten vervolgens meegenomen naar een auto of appartement nabij waar het meisje op hen wacht. Pagina 28

33 Prostitutie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Turkse of Turks-Bulgaarse vzw s vindt men vooral in de wijken met veel Turkse bewoners zoals Schaarbeek, Sint-Joost, Molenbeek 36. Cabarets, clubs en stripteasetenten Dit is een gevarieerde groep waarin alles is ondergebracht waar prostitutie niet altijd de hoofdactiviteit is. Sommige cabarets hebben séparées waar men zich kan terugtrekken met een artieste ; soms gaan artiestes ook naar een hotel met een klant. Ook in strip- en lapdancingclubs is de grens tussen strippen, dansen en prostitutie vaak dun. In parenclubs worden vaak prostituees ingehuurd om het aandeel vrouwen op te drijven. In tegenstelling tot de privé-huizen en massagesalons is in private clubs een lidkaart vereist om toegelaten te worden. Cabarets, strip- en andere clubs zijn geconcentreerd in Brussel en in mindere mate Elsene, met name in de bekende prostitutiebuurten (rond de Circussstraat en de Louizalaan). Een derde kern bevindt zich rondom de Europese wijk Homoprostitutie Ook in de homoprostitutie is de sector van de besloten vormen omvangrijk. Er kunnen twee vormen worden onderscheiden: enerzijds de prostitutie in allerlei private of semiprivate voorzieningen zoals darkrooms, homosauna s en sekscinema s; Anderzijds de prostitutie (escort of thuisontvangst) via internet. Back-/darkrooms, seksclubs, homosauna s, sekscinema s Prostitutie vindt ook plaats op private of semi-private voorzieningen voor homoseks. Homosauna s en sekscinema s zijn bekende plaatsen waar vluchtige seksuele contacten kunnen plaatsvinden tussen klanten; jongensprostituees mengen zich hier al eens onder. In seksclubs en andere instellingen (bv. fuiven, discotheken, cafés) met backrooms, darkrooms of cabines, waar seks een expliciete doelstelling is, is dit ook het geval. 36 Interview Federale gerechtelijke politie; interview politiezone Schaarbeek-sint-Joost-Evere. Pagina 29