GEMEENTEFINANCIËN: WAAR GAAN DE OCMW S NAARTOE?

Transcriptie

1 Association de la Ville et des Communes de la Région de Bruxelles-Capitale ASBL Vereniging van de Stad en de Gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest VZW GEMEENTEFINANCIËN: WAAR GAAN DE OCMW S NAARTOE? Dexia Bank heeft zopas haar jaarlijkse studie gepubliceerd over de financiën van de OCMW s en de politiezones. Wij spitsen ons dit keer toe op de evolutie van de uitgaven van de OCMW s. De politiezones zullen in een later artikel aan bod komen. De boekhoudkundige methodes van de OCMW s verschillen ieder jaar meer van elkaar in de drie gewesten. Vergelijkingen tussen de gewesten worden dus steeds moeilijker. Het Vlaamse systeem is immers gebaseerd op een bedrijfsboekhouding die draait rond een analytische aanpak, terwijl de Brusselse en Waalse boekhoudingen gebaseerd zijn op de gemeenteboekhouding. Om dezelfde redenen verdwijnen de vergelijkingen tussen grote steden uit de analyses van Dexia Bank. Evolutie van de gemeentedotati otatie aan het OCMW Dotatie aan de 19 Brusselse in variatie OCMW s (begroting) ,16 % ,06 % ,69 % ,33 % ,27 % ,27 % Evolutie 2010/ % Bron: Verslag over de Financiën van de Brusselse gemeenten (Kabinet van de Minister-Voorzitter) en eigen berekeningen Zoals voorzien stijgen de dotaties van de Brusselse gemeenten aan hun OCMW s aan een verontrustend tempo. Zo stegen de Brusselse gemeentedotaties aan de OCMW s tussen 2004 en 2010 met 44 %, zijnde twee maal sterker dan in de vier andere grote steden van het land (+ 17,47 % tussen 2003 en 2009). Deze cijfers bevestigen dat het Brussels Gewest jammer genoeg blijft kampen met een feller toenemende verarming van de bevolking dan de vier andere grote steden. Vereniging van de Stad en de Gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vzw 1

2 Evolutie van de exploitatie-uitgaven 19 Brusselse OCMW's (in /inwoner) /2008 (in %) el ,76 Werking ,04 Herverdeling ,27 Leefloon ,85 Steunverlenend centrum ,03 Financiële lasten ,82 Aantal inwoners ,91 De drie voorbije jaren zijn de posten leefloon en steunverlenend centrum 1 (d.w.z. maatschappelijke bijstand) enorm de hoogte in gegaan, als gevolg van de financiële en de bankencrisis, waarvan de effecten sterk te voelen waren in 2009 en 2010, en ook de toestroom van een groeiend aantal asielzoekers. We stippen aan dat de uitgaven voor personeel, werking en financiële lasten onder controle blijven als we rekening houden met de toename van de bevolking en het aantal behandelde dossiers. Wat het personeel betreft, stelden de Brusselse OCMW s (ziekenhuizen en verenigingen van de OCMW s, de zogenaamde hoofdstuk 12, buiten beschouwing gelaten) op 30 juni 2010 in totaal personen te werk, waaronder statutairen en contractuelen. Op diezelfde datum, maar rekening houdend met de ziekenhuizen en verenigingen hoofdstuk 12 stelden de Brusselse OCMW s voor alle functies en statuten tezamen beschouwd personen te werk, waaronder statutairen en contractuelen. Evolutie van de voornaamste uitgavenposten (relatie relatief f aandeel) 19 Brusselse OCMW's (in %) el 40,66 41,07 38,79 Werking 9,82 9,66 9,57 Herverdeling 47,99 47,79 50,38 Leefloon 25,31 25,91 26,70 Steunverlenend centrum 10,10 8,99 11,59 Financiële lasten 1,52 1,48 1,26 exploitatie-uitgaven Het steunverlenend centrum is het OCMW van de gemeente op het grondgebied waarvan een hulpbehoevende zich bevindt, waarvan het centrum de staat van behoeftigheid erkend heeft en aan wie hij steun levert waarvan het de aard en het bedrag beoordeelt. Het steunverlenend centrum is doorgaans dat van de gebruikelijke en effectieve woonplaats, die bepaald wordt in functie van de plaats waar de betrokkene zich bevindt en de erkenning van zijn staat van behoeftigheid door het OCMW. 2

3 Doordat de herverdelingsuitgaven zo spectaculair stijgen (+15,27 % sinds 2008) overschrijdt hun aandeel in het totaal van de uitgaven in 2010 voor het eerst de 50 %, voornamelijk omwille van de sterke stijging van de bedragen voor leefloon en steunverlenend centrum. Terwijl de uitgaven globaal fel de hoogte in gaan, blijft het relatieve aandeel van de werkings- en personeelskosten binnen de perken. Het is dus duidelijk de herverdeling die de budgetten doet stijgen. Toenemende dualisering binnen het Gewest Achter deze cijfergegevens gaan echter sterke verschillen tussen de gemeenten onderling schuil. Zo baseert Dexia zich in zijn studie op de volgende clusters: - de residentiële gemeenten Zuid-Oost: Oudergem, Ukkel, Watermaal-Bosvoorde, Sint-Pieters- Woluwe en Sint-Lambrechts-Woluwe - de residentiële gemeenten Noord-West: Evere, Ganshoren, Jette, Koekelberg en Sint-Agatha- Berchem - de gemeenten van de 1 e kroon: Etterbeek, Elsene, Sint-Gillis en Sint-Joost-ten-Node - de industriële gemeenten van het kanaal: Anderlecht, Vorst, Sint-Jans-Molenbeek en Schaarbeek De stad Brussel is 'buiten categorie' omdat het OCMW er zo groot en specifiek is. Toch werd het in de totale cijfers van het Gewest opgenomen. Toch stippen wij aan dat het gemiddelde resultaat van een cluster niets zegt over de specifieke situatie van de gemeenten die er deel van uitmaken: de gemeenten kunnen op hun eigen grondgebied met zeer uiteenlopende sociale situaties geconfronteerd worden. Exploitatie-uitgaven per inwoner Begroting 2010 (in ) Aantal inwoners (op ) Zuid-Oo Oost Noord ord-west e kroon Kana anaalzone * el Werking Herverdeling Leefloon Hospitalisatiekosten Tegemoetkoming in medische kosten Steunverlenend centrum Financi inanciële lasten al * Brussel-stad: Bron: DEXIA 3

4 Relati elatieve aandelen Zuid-Oo Oost Noord ord-west 1 e kro roon Kan anaal alzone al (in %) el 47, ,02 41, ,00 38,79 Werking 15,85 9,62 7,53 5,31 9,57 Herverdeling 35, ,67 50,46 59,89 50,38 Leefloon 20,56 25,60 28,42 35,72 26,70 Hospitalisatiekosten 0,43 1,03 1,48 1,86 1,13 Tegemoetkoming in 1,71 1,37 1,37 1,33 1,13 medische kosten Steunverlenend 6,21 9,62 11,07 9,69 11,59 centrum Financiële lasten 1,28 0,69 0,57 0,80 1, Bron: DEXIA + eigen berekeningen % groei t.o.v Zuid-Oost Noord-West 1 e kroon Kanaalzone 4,3-0,5 1,3 5,9 3,2 Werking 4,7 6,7 9,8 13,4 6,9 Herverdeling 0,8 8,3 6,8 15,5 14,9 Leefloon 6,6 10,7 8,3 21,7 12,3 Hospitalisatiekosten -19,1 15,9-1,0 5,0 2,9 Tegemoetkoming in -5,5-3,2 6,1 18,7 10,5 medische kosten Steunverlenend -10,5 8,2 12,2 18,0 41,7 centrum Financiële lasten p.m. p.m. p.m. p.m. p.m. 2,7 3,7 4,5 11,5 9,0 Bron: DEXIA + eigen berekeningen Qua uitgaven per inwoner onderscheiden we de residentiële gemeenten (zuid-oost en noord-west) van de gemeenten van de eerste kroon en de kanaalzone. Er is dus nog steeds een opvallend verschil tussen het oosten van het Gewest en de kanaalzone in het westen wat de herverdelingsuitgaven per inwoner betreft. Toch wijzen de groei van de herverdelingsbedragen op een toenemende distantiëring tussen de residentiële gemeenten van het zuid-oosten enerzijds en de gemeenten van het noord-westen anderzijds: deze laatste evolueren immers van jaar tot jaar meer als de gemeenten van de eerste kroon en de kanaalzone. Deze beweging in 2010 versterkt de vaststellingen van vorig jaar. We vestigen ook de aandacht op de zeer sterke stijging op één jaar tijd van de herverdeling voor de gemeenten van de kanaalzone in alle posten, met inbegrip van de tegemoetkoming in hospitalisatie- en medische kosten en het gebruik van het steunverlenend centrum. 4

5 Besluit De laatste jaren groeit de dotatie van de Brusselse gemeenten (buiten zone zuid-oost) aan hun OCMW s sterk, tegen een veel hoger tempo dan in de andere grote steden van het land. Net zoals elders weerspiegelt de stijgende dotatie van de Brusselse gemeenten aan hun OCMW s de effecten van de financiële crisis van 2008 op de economie en de tewerkstelling, maar deze trend bevestigt ook de aanhoudende verarming van de Brusselse bevolking, zoals de evolutie van het netto belastbaar inkomen per inwoner aantoont. Belastbaar inkomen per inwoner (in ) /1994 (België = 100) (België = 100) Brussels Hoofdstedelijk Gewest , ,23 47,24 % Antwerpen Gent Luik Charleroi ,13 105,55 89,29 81, ,96 104,76 84,67 77,82 51,33 % 64,86 % 57,50 % 58,92 % Vlaams-Brabant Waals-Brabant ,30 116, ,06 114,51 65,75 % 63,21 % Vlaams Gewest Waals Gewest ,74 92, ,24 93,66 68,47 % 67,28 % België ,09 % Bron: FOD Financiën + eigen berekeningen Zo is het in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest dat de inkomens het minst gestegen zijn tussen 1994 en (de enige entiteit waar de stijging lager is dan 50 %) en was in enkel de stad Charleroi minder goed geklasseerd op het vlak van de nationale index. Die vaststelling is verontrustend, te meer daar het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gelukkig ook enkele gemeenten omvat die zich bij de hoogste inkomens van het land mogen rekenen. 5

6 Belastbaar inkomen per inwoner (in ) /1994 (BHG = 100) (BHG = 100) Anderlecht , ,73 41,78 % Oudergem , ,63 44,61 % Sint-Agatha-Berchem , ,61 41,37 % Brussel , ,81 55,62 % Etterbeek , ,65 44,94 % Evere , ,24 34,09 % Vorst , ,03 50,11 % Ganshoren , ,97 40,08 % Elsene , ,22 56,61 % Jette , ,93 38,50 % Koekelberg , ,45 46,17 % Sint-Jans-Molenbeek , ,74 41,61 % Sint-Gillis , ,83 70,20 % Sint-Joost-ten-Node , ,46 79,83 % Schaarbeek , ,00 51,54 % Ukkel , ,12 47,02 % Watermaal-Bosvoorde , ,38 51,80 % Sint-Lambrechts-Woluwe , ,74 42,01 % Sint-Pieters-Woluwe , ,11 46,14 % Brussels Hoofdstedelijk Gewest ,25 % Bron: FOD Financiën + eigen berekeningen Hoewel het Brussels Hoofdstedelijk Gewest net zoals de andere entiteiten van het land geleden heeft onder de gevolgen van de financiële crisis, toch blijft het kampen met een constante verarming van haar bevolking, ondanks de inspanningen van de gemeenten en het Gewest, met alle gevolgen die we vaststellen op de OCMW s en de gemeentefinanciën. 6