Beleggingsplan. Stichting Pensioenfonds Groothandel Vegro. Nationale-Nederlanden Levensverzekering Maatschappij N.V. ING AM Insurance Companies B.V.

Transcriptie

1 Beleggingsplan Stichting Pensioenfonds Groothandel Vegro Nationale-Nederlanden Levensverzekering Maatschappij N.V. ING AM Insurance Companies B.V. Versie januari 2008

2 INLEIDING...3 HET BELEGGINGSPLAN... 3 A) Het strategisch beleggingsbeleid ) Liquiditeiten ) Vastrentende waarden ) Aandelen...6 4) Derivaten...8 B) De opzet van de uitvoering van de vermogensbeheeractiviteiten... 8 C) De wijze van risicometing en beheersing, met name van marktrisico s en kredietrisico s...8 D) De opzet van de resultaatevaluatie met betrekking tot de onderwerpen genoemd in de onderdelen A en C... 9 E) De waarderingsgrondslag van de beleggingen F) Wijziging beleggingsplan en afwijkende concrete beleggingsbesluiten Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage

3 INLEIDING Tussen Stichting Pensioenfonds Groothandel Vegro (hierna te noemen Verzekeringnemer) en Nationale-Nederlanden Levensverzekering Maatschappij N.V. (hierna te noemen Nationale- Nederlanden) is een verzekeringsovereenkomst afgesloten ter dekking van de uit de pensioenregeling van de Verzekeringnemer voortvloeiende verplichtingen. Uit deze overeenkomst vloeit voort dat de wijze van belegging van de middelen nodig ter dekking van de voor Nationale-Nederlanden uit de verzekering voortvloeiende verplichtingen en van de overige door de Verzekeringnemer aan Nationale-Nederlanden ter belegging toevertrouwde middelen wordt geregeld in een beleggingsplan. In het onderhavige beleggingsplan zijn de uit de verzekeringsovereenkomst voortvloeiende beleggingsrichtlijnen nader uitgewerkt, zoals die voor Verzekeringnemer zullen worden gehanteerd door ING AM Insurance Companies B.V. als gevolmachtigde van Nationale-Nederlanden (hierna te noemen Beheerder) De in het beleggingsplan neergelegde afspraken treden in werking per 01/03/2008 tegen het slot van de koersen van de voorgaande handelsdag en komen in de plaats van de voordien tussen partijen geldende afspraken. 1 HET BELEGGINGSPLAN A. Het strategisch beleggingsbeleid In deze paragraaf wordt het strategisch beleggingsbeleid beschreven waarin tevens opgenomen een beschrijving van de beleggingsdoelstelling, de samenstelling van de beoogde beleggingsportefeuille alsmede de mate waarin van de samenstelling van de beleggingsportefeuille mag worden afgeweken. Beleggingsdoelstelling De Beheerder streeft ernaar met een actief beleggingsbeleid een optimaal beleggingsresultaat te behalen, dat voor elke in dit beleggingsplan omschreven beleggingscategorie ligt boven het rendement van de daarmee corresponderende benchmark. Daarbij dienen de beleggingsrestricties ten aanzien van de samenstelling van de portefeuille in acht te worden genomen, zoals die in dit beleggingplan zijn omschreven. Samenstelling van de beoogde beleggingsportefeuille alsmede mate waarin van de samenstelling van de beleggingsportefeuille mag worden afgeweken De beschikbare middelen dienen te worden belegd in de in Tabel 1 opgenomen beleggingscategorieën in overeenstemming met de corresponderende minimale-, maximaleen norm percentages. 1 Indien dit beleggingsplan niet 8 werkdagen voor de datum van inwerkingtreding door Beheerder getekend retour is ontvangen, zullen de in dit beleggingsplan neergelegde afspraken pas in werking treden per de eerste dag van de maand, tegen de slotkoersen van de voorgaande handelsdag, waarin het beleggingsplan wel 8 werkdagen voor maandultimo door Beheerder retour is ontvangen. 3

4 Het deel van de middelen dat in de betreffende beleggingscategorie mag worden belegd is uitgedrukt als percentage van de marktwaarde van de belegde middelen op enig moment: Tabel 1: normverdeling Beleggingscategorie Norm Minimum Maximum Liquiditeiten 0% -5% 5% Vastrentende waarden 77% 75% 79% Aandelen 23% 21% 25% Er wordt geen tactisch beleid gevoerd op bovengenoemde beleggingscategorieën. De toegestane afwijkingen ten opzichte van de normen zijn slechts bedoeld om marktschommelingen op te vangen. Stortingen en onttrekkingen zullen worden belegd/onttrokken richting de genoemde normwegingen in tabel 1. De Beheerder streeft ernaar om te allen tijde het percentage dat belegd is in een beleggingscategorie binnen de voorgeschreven bandbreedtes te houden. Indien de bandbreedtes op enig moment overschreden worden, zal de Beheerder binnen een maand actie ondernemen om dit te corrigeren. Het in Tabel 1 neergelegde wordt in het navolgende per beleggingscategorie uitgewerkt. 1) Liquiditeiten Het saldo op de bankrekening alsmede het saldo van Debiteuren/Crediteuren. Tot deze categorie behoren ook uitgezette deposito's en opgenomen kasgelden met een looptijd van maximaal één jaar. Het opnemen van kasgeldleningen is toegestaan bij de voorfinanciering van beleggingen en/of het overbruggen van tijdelijke tekorten voor zover dit passend is binnen het risicoprofiel van de portefeuille. 2) Vastrentende waarden De vastrentende portefeuille is opgebouwd uit participaties in het ING Fixed Income All Grade Basis Fonds. Binnen dit fonds zal worden belegd in: Obligaties Liquide en aan algemeen erkende beurzen officieel genoteerde leningen met een oorspronkelijke looptijd van langer dan één jaar. De categorie medium term notes (MTN s) wordt mede hieronder begrepen. Onderhandse leningen In Euro luidende vastrentende waarden met specifieke leningvoorwaarden van gegoede debiteuren en met een looptijd bij aangaan van langer dan één jaar Investment-grade credits/bedrijfsobligaties Beleggingen in niet-staatsleningen met een rating hoger dan of gelijk aan BBB. Het verschil in rendement tussen een credit en een qua looptijd vergelijkbare staatslening wordt de creditspread genoemd. Deze creditspread is uit te splitsen naar 2 componenten. 4

5 a) Swapspread: renteverschil tussen de swaprente en het rendement op een qua duratie vergelijkbare staatsobligatie; de swapspread is in feite de generieke opslag boven staatsobligaties voor de private sector. b) Liborspread: extra opslag boven deze swaprente voor sector- of ondernemingsspecifieke factoren. In Bijlage 1 is een indeling naar swapcredits en naar liborcredits/corporates opgenomen. Emerging Market Debt Beleggingen in schuldpapier (zijnde obligaties, geldmarktpapier en schuldvorderingen) van Emerging Markets. Onder Emerging Markets worden verstaan opkomende landen die veelal niet in het bezit zijn van een investment-grade rating van de toonaangevende rating-agencies. Exposure in deze categorie kan worden opgebouwd door middel van beleggingen in Emerging Markets Debt Hard Currency (EUR) (hierna: EMD HC (EUR)) en Emerging Markets Debt Local Currency (EUR) (hierna: EMD LC (EUR)). De valuta s van de beleggingen in EMD HC (EUR) luiden veelal in US-dollar welke in principe worden afgedekt naar de Euro. Beleggingen in EMD LC (EUR) zijn gedenomineerd in lokale valuta, waarbij het aan de USdollar gerelateerde valutarisico in principe wordt afgedekt naar de Euro. Corporate High Yield Beleggingen in bedrijfsleningen vallende in de categorie non-investment grade, zijnde vastrentende waarden met een kredietwaardigheidsrating lager dan BBB en een minimale rating bij uitgifte van CCC. Deze categorie belegt als norm voor 70% in U.S. High Yield bedrijfsleningen en voor 30% in Europese High Yield bedrijfsleningen, waarbij het valutarisico voor minimaal 90% en maximaal 110% wordt afgedekt naar de Euro. De restricties ten aanzien van het ING Fixed Income All Grade Basis Fonds staan opgenomen in Tabel 2. De maximale ex-ante tracking-error (actief risico ten opzichte van de benchmark) voor het ING Fixed Income All Grade Basis Fonds zal naar verwachting 2% op jaarbasis bedragen. Tabel 2 (vastrentende waarden) Categorie Max. afwijking van benchmark ING Fixed Income All Grade Basis Fonds 1 Duratie 1,5 jaar 2 Yield Curve Positionering Beperkt door duratie 3 Geografische Allocatie 1,5 jaar 4 Valuta s 10% 5 Swap-exposure 2,0 jaar 6 Libor-exposure 2,0 jaar 7 Emerging Markets Debt HC (EUR) 5% 8 Emerging Markets Debt LC (EUR) 15% 9 Corporate High Yield 10% Indien een maximale afwijking wordt uitgedrukt in jaren (categorie 1, 2, 3, 5 en 6) wordt een afwijking in gewogen duratie bedoeld. Gewogen duratie is het product van de duratie van een obligatie en de procentuele weging van deze obligatie in de vastrentende portefeuille. Indien een maximale afwijking wordt uitgedrukt in percentages (categorie 4, 7, 8 en 9), wordt marktwaardepercentage van de vastrentende portefeuille bedoeld. 5

6 Swap-exposure is de som van de gewogen duraties van alle niet-staatsobligaties. Liborexposure is de som van de gewogen duraties van alle liborcredits/corporates (naar indeling van Lehman Brothers Euro Aggregate Index, zie bijlage 1). Daarnaast worden de volgende restricties in acht genomen: Het totale belang in EMD HC (EUR) en EMD LC (EUR) zal tezamen niet hoger zijn dan 15%. Het totale belang in EMD HC (EUR), EMD LC (EUR) en Corporate High Yield zal tezamen niet hoger zijn dan 20%. Er mag in valuta s worden belegd van landen met een minimale rating van BBB- (Investment Grade). Valuta-exposure kan als volgt worden opgebouwd: als gevolg van een vastrentende belegging buiten de Euro en/of door het (op termijn) aan- of verkopen van, dan wel het aanhouden van posities in niet- Euro valuta, al of niet door middel van derivaten. 3) Aandelen Beleggingen in aandelen vinden plaats via participaties in het ING Aandelen Basis Fonds, het ING Dividend Aandelen Basis Fonds en het ING Emerging Markets Equity Basis. De strategische verdeling binnen de aandelenportefeuille is in beginsel als volgt: Tabel 3 aandelen (genoemde percentages zijn geformuleerd binnen categorie aandelen) Aandelenfonds Strategische Norm Minimum Maximum ING Aandelen Basis Fonds 77% 62% 92% ING Dividend Aandelen Basis Fonds 15% 5% 25% ING Emerging Markets Equity Basis Fonds 8% 3% 13% Binnen de aandelenportefeuille is tactisch beleid toegestaan. De bandbreedtes staan weergeven in tabel 3. ING Aandelen Basis Fonds Binnen het wereldwijd beleggende ING Aandelen Basis Fonds wordt de aandelenselectie en de regioverdeling overgelaten aan de beheerder van het fonds. Daarbij positioneert zij zich ten opzichte van de volgende benchmark: MSCI (DM) World (Net) Index 50% Europe. De maximale ex-ante tracking-error van de aandelenportefeuille (actief risico ten opzichte van de benchmark) zal naar verwachting 4% op jaarbasis bedragen. ING Dividend Aandelen Basis Fonds In het ING Dividend Aandelen Basis Fonds wordt de aandelenselectie en de sectorenverdeling overgelaten aan de beheerder van het fonds. De beheerder richt zich op ondergewaardeerde aandelen met degelijke bedrijfsfundamentals. Hierbij wordt ervan uitgegaan, dat dividenden 6

7 stabieler zijn dan earnings en daarom een beter inzicht geven in het verwachte koersrendement van de aandelen. De ex-ante tracking error van het ING Dividend Aandelen Basis Fonds is niet specifiek gemaximeerd. Het fonds heeft de MSCI (DM) World (Net) Index als benchmark. ING Emerging Markets Equity Basis Fonds In het ING Emerging Markets Equity Basis Fonds wordt de aandelenselectie, sectoren- en de landenallocatie overgelaten aan de beheerder van het fonds. Het beleggingsuniversum van het ING Emerging Markets Equity Basis Fonds bestaat uit ongeveer 700 aandelen. Dit betreft, naast alle aandelen uit de MSCI Emerging Markets Free ND Index, ook een aantal prominente, liquide aandelen uit verschillende indexen van lokale en regionale opkomende landen. De ex-ante tracking error van het ING Emerging Markets Equity Basis Fonds is niet specifiek gemaximeerd. Het fonds heeft de MSCI (EM) Emerging Markets Free (Net) Index als benchmark. 4) Derivaten Onderstaande tekst heeft alleen betrekking op eventuele discretionaire posities in de portefeuille van Verzekeringnemer en heeft geen betrekking op de ING Beleggingsfondsen waarin Verzekeringnemer participeert. Voor de ING Beleggingsfondsen gelden separate richtlijnen voor het gebruik van derivaten. Derivaten vormen als afgeleide instrumenten geen aparte beleggingscategorie. Beheerder mag in overeenstemming met onderstaande derivatenrichtlijnen gebruik maken van alle soorten derivaten, mits de exposure van de belegde middelen inclusief derivaten ten opzichte van de toepasselijke benchmark, door het gebruik van derivaten binnen de in dit beleggingsplan vermelde Beleggingsrestricties blijft. Derivaten zullen door Beheerder ondermeer, doch niet uitsluitend, mogen worden gebruikt: 1. vooruitlopend op het voornemen van aankoop of verkoop van Effecten; 2. ter bescherming van tot de belegde middelen behorende Effecten tegen een mogelijke koersdaling; 3. ter sturing van valutarisico; 4. ter sturing van het renterisico; 5. om invulling te geven aan tactische asset allocatie. Beheerder is bevoegd om alle verplichtingen die eventueel uit de derivatenposities voortvloeien of daarmee samenhangen, namens Verzekeringnemer te voldoen. Hiertoe wordt ondermeer doch niet uitsluitend gerekend het storten van gelden en/of Effecten als margin en het anderszins (doen) verbinden van (een deel van) de belegde middelen tot zekerheid. Beheerder zal uitsluitend onderhandse ( OTC ) derivatencontracten doen aangaan door inschakeling van een INGV Vennootschap. De betreffende INGV Vennootschap zal, mede ter uitvoering van het Beheer voor Verzekeringnemer en voor diens rekening en risico, uitsluitend handelen met wederpartijen die voldoen aan door haar gehanteerde derivatenrichtlijnen ten aanzien van toegestane wederpartijen ( Qualified Counterparties ), 7

8 met uitzondering van valuta transacties en valuta termijn transacties. Laatstgenoemde soorten transacties mogen behalve met Qualified Counterparties, ook worden aangegaan met uitsluitend de custody bank van Verzekeringnemer ongeacht of die bank als Qualified Counterparty kan worden aangemerkt. Op het moment van ondertekening van deze Overeenkomst gelden als Qualified Counterparties, wederpartijen: 1. die een rating hebben van tenminste AA- (S & P) en/of Aa3 (Moody s) en 2. waarmee een ISDA Master Agreement is afgesloten. Bovendien geldt dat indien de rating van een Qualified Counterparty lager wordt dan onder 1. boven beschreven, maar boven investment grade blijft (BBB- voor S & P en/of Baa3 voor Moody s), dat de INGV Vennootschap lopende transacties in stand laat, maar geen nieuwe transacties zal aangaan. Indien de rating beneden investment grade zakt, zullen met de betreffende wederpartij alle lopende transacties worden opgeheven. Beheerder behoudt zich het recht voor eenzijdig wijzigingen aan te brengen in de richtlijnen ten aanzien van Qualified Counterparties en zal Verzekeringnemer van eventuele wijzigingen op de hoogte stellen. B) De opzet van de uitvoering van de vermogensbeheeractiviteiten De Beheerder is verantwoordelijk voor het tactische en operationele beleggingsbeleid. De Beheerder is binnen de geformuleerde randvoorwaarden vrij in de wijze van belegging en herbelegging. C) De wijze van risicometing en beheersing, met name van marktrisico s en kredietrisico s De risicobeheersing is vormgegeven door de in dit beleggingsplan geformuleerde randvoorwaarden. De Beheerder zal deze restricties respecteren. Binnen het beleggingsproces voor de verschillende beleggingscategorieën wordt het specifieke risico van beleggingstitels gecontroleerd ( specifiek risico ). Op portefeuilleniveau worden er restricties aangebracht bijvoorbeeld op het gebied van rating en geografische verdeling. De klantenrestricties worden geadministreerd en geconfronteerd met de actuele portefeuilles. Alle portefeuillerestricties zijn in het beleggingsplan opgenomen ( portefeuillerisico ). D) De opzet van de resultaatevaluatie met betrekking tot de onderwerpen genoemd in de onderdelen A en C De behaalde beleggingsresultaten (direct en indirect) ten aanzien van het deel van de belegde middelen dat wordt belegd in de beleggingscategorieën die zijn opgenomen in Tabel 1, zullen op kwartaalbasis per beleggingscategorie worden vergeleken met de in het onderstaande 8

9 schema corresponderende benchmarks en voor alle beleggingscategorieën gezamenlijk met een benchmark die is samengesteld uit onderstaande indices ( Samengestelde Benchmark Totale Portefeuille ). Samengestelde Benchmark Totale Portefeuille De weging van elke index binnen de Samengestelde Benchmark Totale Portefeuille zal gelijk zijn aan de werkelijke weging die geldt voor de betreffende beleggingscategorie aan het begin van iedere maand. De Samengestelde Benchmark Totale Portefeuille wordt op maandbasis berekend. Om tot een Samengestelde Benchmark Totale Portefeuille op kwartaalbasis te komen worden deze maandelijkse rendementscijfers doorvermenigvuldigd. Samengestelde Vastrentende Benchmark Er is geen samengestelde benchmark van toepassing bij vastrentende waarden. Samengestelde Aandelen Benchmark De Samengestelde Aandelen Benchmark wordt opgebouwd uit de benchmarks van het ING Aandelen Basis Fonds, het ING Dividend Aandelen Basis Fonds en het ING Emerging Markets Equity Basis Fonds. De weging van elke index binnen de Samengestelde Aandelen Benchmark is gelijk aan de normweging die geldt voor de betreffende beleggingscategorie, zoals vastgelegd in Tabel 3. De Samengestelde Aandelen Benchmark wordt op maandbasis berekend; om tot een Samengestelde Aandelen Benchmark op kwartaalbasis te komen worden deze maandelijkse rendementscijfers doorvermenigvuldigd. Tabel 4: gehanteerde indices als benchmarks Beleggingscategorie Vastrentende waarden ING Fixed Income All Grade Basis Fonds Aandelen ING Aandelen Basis Fonds ING Dividend Aandelen Basis Fonds ING Emerging Markets Equity Basis Fonds Samengestelde Aandelen Benchmark Benchmark Lehman Brothers Euro Aggregate Index MSCI (DM)World (Net) Index 50% Europe MSCI (DM) World (Net) Index MSCI (EM) Emerging Markets Free (Net) Index Samengestelde Benchmark van MSCI (DM) World (Net) Index + MSCI (DM)World (Net) Index 50% 9

10 Europe + MSCI (EM) Emerging Markets Free (Net) Index E) De waarderingsgrondslag van de beleggingen Beheerder gaat bij de waardering van de beleggingen, bij de berekening van de beleggingsresultaten en bij alle informatie en rapportages als bedoeld in onderhavig beleggingplan uit van de marktwaarde zoals die door Beheerder wordt vastgesteld. F) Wijziging beleggingsplan en afwijkende concrete beleggingsbesluiten Het beleggingsplan kan, al dan niet periodiek, worden aangepast. Voor iedere aanpassing van het beleggingsplan, welke door Beheerder en Verzekeringnemer noodzakelijk of wenselijk geacht wordt, dan wel ieder concreet beleggingsbesluit dat Beheerder, al dan niet op verzoek van en/of in overleg met de Verzekeringnemer, neemt en dat naar het uitsluitend oordeel van Beheerder afwijkt van het op dat moment geldende beleggingsplan, is, naast voorafgaande schriftelijke goedkeuring door genoemden, tevens schriftelijke goedkeuring van Nationale- Nederlanden vereist. Het is aan het uitsluitend oordeel van Beheerder overgelaten of zij de hierboven vereiste schriftelijke goedkeuring van Nationale-Nederlanden dient te verkrijgen voordat een daar bedoelde wijziging in het beleggingsplan dan wel een concreet beleggingsbesluit door Beheerder wordt uitgevoerd, dan wel zij meent dat volstaan kan worden met zulk een schriftelijke goedkeuring achteraf. Nationale-Nederlanden Levensverzekering Maatschappij N.V. Datum: Naam: Datum: Naam: Stichting Pensioenfonds Groothandel Vegro Datum: Naam: Datum: Naam: ING AM Insurance Companies B.V. Datum: Naam: Datum: Naam: 10

11 Bijlage 1 Indeling van de Lehman Brothers Euro Aggregate Index. Lehman Brothers Euro Aggregate Index Geen swap en libor Swapcredits Liborcredits/Corporates Government Sovereign Supranational For. Agencies Agency Local Authority Jumbo Pfandbriefe Pfandbriefe MBS/ABS Financials Industrial Utility 11

12 Bijlage 2 Mogelijke belangenconflicten tussen Beheerder en Cliënt & Omgang met koersgevoelige informatie Mogelijke belangenconflicten tussen Beheerder en Cliënt ING AM Insurance Companies B.V. is een dochtermaatschappij van ING Groep N.V. en heeft als doel het voeren van beheer over het vermogen toebehorend aan verzekeringsmaatschappijen behorend tot ING Groep. De activiteiten van ING AM Insurance Companies B.V. vinden plaats binnen ING Investment Management Europe in Den Haag, een organisatorische eenheid van de ING Groep. Als centrum van beleggingsexpertise opereert ING Investment Management in organisatorisch opzicht onafhankelijk van andere onderdelen van de ING Groep. Voor de uitvoering van beleggingstransacties maakt zij gebruik van de diensten van verschillende banken en brokers, waaronder ook die behoren tot ING Groep N.V. ING Investment Management ( ING IM ) is verdeeld in drie regio s: ING IM Europe, ING IM America s en ING IM Asia Pacific. ING AM Insurance Companies B.V. valt onder de verantwoordelijkheid van ING IM Europe. ING Investment Management (Europe) B.V. is de holdingmaatschappij van de vennootschappen waarvan ING IM Europe zich bedient. De directie van ING Investment Management (Europe) B.V. wordt gevormd door het Management Committee van ING IM Europe. Het Management Committee rapporteert aan de Raad van Bestuur van ING Groep. De directie van ING AM Insurance Companies B.V. rapporteert aan de directie van ING Investment Management (Europe) B.V. Binnen de beschreven structuur kunnen zich belangenconflicten voordoen, bijvoorbeeld tussen cliënten van ING AM Insurance Companies B.V. onderling en tussen cliënten van ING AM Insurance Companies B.V. en cliënten van andere vennootschappen waarvan ING Investment Management zich bedient. Omgang met koersgevoelige informatie Belangenconflicten kunnen deels worden beperkt door het instellen van procedures en regels en door het nemen van maatregelen. In dat kader bestaan er binnen de ING Groep regels ter bevordering van een gescheiden behandeling van koersgevoelige informatie of andere vertrouwelijke marktinformatie, alsmede regels ter voorkoming van mogelijk misbruik van dergelijke informatie. Voor iedere medewerker van ING Groep geldt de Algemene Gedragscode ING Groep, kort gezegd (o.a.) inhoudende dat zorgvuldigheid betracht moet worden in de behandeling van vertrouwelijke en koersgevoelige informatie en dat men zich dient te onthouden van het handelen c.q. het adviseren met betrekking tot effecten, zowel direct als indirect, indien men beschikt over vertrouwelijke of koersgevoelige informatie met betrekking tot de effecten. Daarnaast geldt voor medewerkers van ING IM Europe in Den Haag een aparte Gedragscode 12

13 inzake vertrouwelijke informatie en Chinese Walls alsmede de Procedure behandeling koersgevoelige informatie binnen ING Investment Management (Den Haag). De Gedragscode geeft een nadere uitwerking aan de Gedragscode van ING Groep en regelt de gescheiden behandeling van koersgevoelige informatie of andere vertrouwelijke marktinformatie. De Procedure regelt dat koersgevoelige informatie wordt gemeld aan de Compliance Officer van ING IM Europe in Den Haag en dat de medewerker/afdeling die over koersgevoelige informatie beschikt zich zal onthouden van het verrichten of het aanzetten van transacties in de effecten waarop de koersgevoelige informatie betrekking heeft. Gescheiden behandeling van koersgevoelige informatie wordt tevens bevorderd door zogenaamde Chinese Walls, die tussen diverse onderdelen van de ING Groep zijn aangebracht, waardoor koersgevoelige informatie of andere vertrouwelijke marktinformatie die bekend is bij medewerkers van een bepaald bedrijfsonderdeel, niet bekend wordt bij andere medewerkers anders dan wanneer deze informatie noodzakelijk is voor de uitoefening van hun functie. Chinese Walls zijn zowel tussen als binnen verschillende bedrijfsonderdelen geplaatst. Zo zijn er onder andere Chinese Walls aangebracht tussen ING IM Europe in Den Haag en ING Bank, maar ook tussen verschillende afdelingen binnen ING IM Europe in Den Haag zijn Chinese Walls aangebracht. Dit betekent onder meer dat koersgevoelige informatie of andere vertrouwelijke marktinformatie aanwezig bij medewerkers van een afdeling waarvoor Chinese Walls voorzieningen zijn getroffen, niet verspreid wordt naar andere afdelingen binnen ING IM Europe in Den Haag. Het bestaan van Chinese Walls en van gedragsregels voor medewerkers betekent voor Cliënt ook, naast het feit dat door hem verstrekte informatie met de nodige zorgvuldigheid zal worden behandeld, dat bij de verschillende bedrijfsonderdelen van de ING Groep en bij verschillende afdelingen van ING IM Europe in Den Haag aanwezige voorkennis niet aan hem bekend zal worden gemaakt noch zal worden aangewend bij het Beheer indien dit (schijnbaar) ongeoorloofd is. In de top van ING IM Europe (en vanzelfsprekend in de top van ING Groep) komen de diverse informatiestromen samen. De medewerkers van de afdeling Compliance van ING IM Europe in Den Haag houden toezicht op de hierboven bedoelde gescheiden behandeling van informatie en op de naleving van de voor de medewerkers geldende gedragscodes en procedures. 13

14 Bijlage 3 Kenmerken van Effecten en daaraan verbonden specifieke risico s Aan alle vormen van beleggen zijn risico s verbonden. Beheerder is verplicht Verzekeringnemer hierop te wijzen. De risico s zijn afhankelijk van de belegging. Een belegging kan in meer of mindere mate speculatief zijn. Meestal geldt dat een belegging met een hoger verwacht rendement grotere risico s met zich meebrengt. Zeker bij het beleggen in buitenlandse Effecten kan de overheidspolitiek in het desbetreffende land gevolgen hebben voor de waarde van de belegging. Daarnaast dient bij het beleggen in buitenlandse effecten rekening te worden gehouden met het valutakoersrisico. Hieronder worden de kenmerken van Effecten besproken alsmede de daaraan verbonden specifieke beleggingsrisico s. Aandelen Aandelen zijn deelnemingen in het aandelenkapitaal van een vennootschap. De aandeelhouder mag zich -economisch gezien- beschouwen als een bezitter van een deel van het vermogen van een onderneming. Aandelen kunnen op naam zijn gesteld of aan toonder luiden. Bij aandelen is sprake van risicodragend kapitaal. Ingeval van faillissement kan de waarde teruglopen tot nul. De waarde-ontwikkeling is vooral afhankelijk van de gerealiseerde en verwachte bedrijfsresultaten en de dividendpolitiek van de betrokken vennootschap. Aandeelhouders komen pas voor dividend in aanmerking, nadat alle overige kapitaalverschaffers het aan hen toekomende rendement hebben ontvangen. De risico s van een belegging in aandelen kunnen dus zeer verschillend zijn, afhankelijk van onder meer de ontwikkelingen bij de onderneming en de kwaliteit van het management. Certificaten van aandelen Certificaten van aandelen zijn Effecten die originele aandelen vertegenwoordigen. De aandelen zelf zijn meestal in beheer bij een administratiekantoor. Certificaathouders zijn als het ware gerechtigd in de onderliggende aandelen. Niet alle rechten die zijn verbonden aan aandelen, zijn ook van toepassing op certificaten van aandelen (vaak is bijvoorbeeld het aan aandelen verbonden stemrecht beperkt). De risico s zijn in principe dezelfde als de risico s aan gewone aandelen. Obligaties Obligaties zijn schuldbrieven van een lening uitgegeven door een (overheids)instelling. Over de schuld wordt door de instelling die de obligatie heeft uitgegeven, over het algemeen een 14

15 vooraf overeengekomen rente vergoed. Nagenoeg alle obligaties zijn aflosbaar. Obligaties behoren tot het zogenaamd vreemd vermogen (geleend geld) van een onderneming. Er bestaan bijzondere vormen van obligaties. Deze bijzondere vormen kunnen betrekking hebben op de wijze van rentebetaling, de wijze van aflossing, de wijze van uitgifte en bijzondere leningvoorwaarden. Het rendement op de obligatie kan bijvoorbeeld (mede) afhankelijk worden gesteld van de geldende rentestand (voorbeelden zijn surplus-obligaties en rente-indexobligaties) of van de winst van de instelling die de obligaties heeft uitgegeven (zoals winstdelende obligaties en inkomsten-obligaties). Er bestaan ook obligaties waarop geen rente wordt uitbetaald (zerobonds). Het rendement op deze obligaties wordt verkregen uit het verschil tussen de uitgiftekoers en de latere aflossingskoers. Ook een belegging in obligaties draagt risico s met zich mee. De koers van een obligatie is over het algemeen in de eerste plaats afhankelijk van de rentestand, zodat koersschommelingen kunnen plaatsvinden. Voorts is de gegoedheid van de uitgevende instelling belangrijk. Ingeval van faillissement van de uitgevende instelling gelden de obligatiehouders als concurrente onverzekerde crediteuren van de uitgevende instelling, tenzij ten behoeve van de obligatiehouder een speciale zekerheid is bedongen. Converteerbare obligaties De converteerbare obligatie is een obligatie die gedurende de zogenaamde conversieperiode tegen de conversiekoers onder bepaalde voorwaarden (meestal op verzoek van de belegger) kan worden omgewisseld tegen aandelen. Een converteerbare obligatie vertoont kenmerken van zowel een obligatie als van een aandeel. Voor de risico s wordt derhalve verwezen naar de risico s die zijn verbonden aan deze Effecten. Opties Een optie is een contract waarbij de partij die de optie verstrekt (de "schrijver") aan zijn wederpartij het recht toekent om een onderliggende waarde, bijvoorbeeld een pakket aandelen of een vastgestelde hoeveelheid goud, gedurende of aan het einde van een overeengekomen periode te kopen (we spreken dan van een "call-optie") of te verkopen (we spreken dan van een "put-optie") tegen een prijs welke van tevoren is bepaald of waarvan overeengekomen is op welke wijze deze bepaald zal worden. Voor dit recht betaalt de wederpartij meestal een premie aan de schrijver. De premie bedraagt slechts een fractie van de onderliggende waarde. Hierdoor leidt een koersschommeling van de onderliggende waarde tot grotere winsten of verliezen voor de houder van een optie (de zogenaamde hefboomwerking). Meestal is de optie tussentijds verhandelbaar: zowel call-opties als put-opties kan men kopen en verkopen. De tegenpartij van een koper van een call-optie is de schrijver (verkoper) van de call-optie en de tegenpartij van een koper van een put-optie is de schrijver van de put-optie. De premie die dient te worden betaald, is onder meer afhankelijk van de waarde-ontwikkeling (koers) van de onderliggende waarde. 15

16 Het kopen van opties Een optie(contract) geeft de koper het recht (niet de verplichting) gedurende of aan het eind van een zekere periode een zekere hoeveelheid van een onderliggende waarde (bijvoorbeeld obligaties of een vastgestelde hoeveelheid dollars) te kopen (call-optie) of te verkopen (putoptie) tegen een vooraf overeengekomen prijs. De koper hoeft dus geen gebruik te maken van de optie. Voor het recht dat de koper van een optie verkrijgt, betaalt de koper een premie. De koper van een optie loopt het risico dat de betaalde premie verloren gaat. Het verkopen of schrijven van opties Een schrijver (verkoper) van een optie neemt de verplichting (geen recht) op zich de onderliggende waarde te leveren (schrijver van de call-optie) of af te nemen (schrijver van de put-optie) tegen de afgesproken prijs. Hij heeft dus een leveringsplicht of ontvangstplicht, waarvoor de schrijver een premie ontvangt. Bij het schrijven van opties wordt onderscheid gemaakt tussen het gedekt en ongedekt (naakt) schrijven van opties. Onder gedekt schrijven wordt verstaan het schrijven van een call-optie op de onderliggende waarde die de schrijver zelf in bezit heeft (de Verzekeringnemer kan dus leveren). Bij het ongedekt of naakt schrijven heeft men deze stukken niet in bezit en zullen tegen de dan geldende koers alsnog moeten worden geleverd. Het schrijven van put-opties wordt altijd als ongedekt beschouwd (men is immers verplicht de onderliggende waarde te kopen, indien de koper van de optie van zijn recht gebruik wenst te maken). Om er zeker van te zijn dat een schrijver aan zijn verplichtingen kan voldoen, dient de schrijver een zekerheid (margin) te voldoen. De schrijver van een optie kan te maken krijgen met (onbeperkte) verliezen, die vele malen groter kunnen zijn dan de ontvangen premie. Hierbij dient onderscheid te worden gemaakt bij het gedekt en het ongedekt schrijven van opties. Het gedekt schrijven van een call-optie kan bijvoorbeeld een effectenportefeuille juist beschermen tegen waardevermindering van de portefeuille. Bij het ongedekt schrijven van opties kunnen de verliezen in principe onbeperkt zijn. Zorgvuldig afgewogen dient te worden of een dergelijke transactie voor de Verzekeringnemer geschikt is, mede gelet op de financiële positie en het doel van de belegging van Verzekeringnemer. Warrants Een warrant vertegenwoordigt het recht gedurende een vastgestelde periode een bepaald aantal (certificaten van) aandelen of obligaties (of in een enkel geval een bepaalde hoeveelheid vreemde valuta) te kopen tegen een vooraf vastgestelde prijs van de vennootschap die ze beschikbaar heeft gesteld. Een warrant lijkt op een optie met dien verstande dat een warrant een recht vertegenwoordigt jegens het betrokken bedrijf. De risico s die zijn verbonden aan warrants zijn vergelijkbaar met de risico s die zijn verbonden aan het kopen van call-opties. Termijncontracten Een termijncontract is de verplichting (geen recht) om een zekere hoeveelheid van een bepaalde onderliggende waarde (zoals valuta, goederen of grondstoffen) te kopen of te 16

17 verkopen tegen een vastgestelde prijs met levering op termijn. Een termijncontract kan worden gekocht of worden verkocht. De koper van een termijncontract (ook wel houder van een "long positie" genoemd) neemt de verplichting op zich om de afgesproken hoeveelheid in ontvangst te nemen en te betalen. De verkoper (houder van een "short" positie) heeft een leveringsplicht. Het is over het algemeen niet de bedoeling de partij goederen of financiële waarden daadwerkelijk te ontvangen of te leveren. De termijnhandel kent een hoge mate van hefboomwerking. Bij het afsluiten van een termijncontract behoeft maar een gering deel van de werkelijke waarde te worden gestort. Een beperkte koersschommeling kan derhalve tot grote verliezen (of winsten) leiden. Het verlies op termijncontracten, alsmede opties hierop, kan aanzienlijk zijn. Het verlies hoeft niet beperkt te zijn tot de inleg. Onder bepaalde marktomstandigheden kan het moeilijk of zelfs onmogelijk zijn om een positie te sluiten/liquideren. De verliezen zijn alsdan niet gelimiteerd. Het geven van een "stop-loss"- of "stop-limit"-opdracht zullen de verliezen niet noodzakelijkerwijs kunnen beperken. Zorgvuldig afgewogen dient te worden of dergelijke transacties voor de Verzekeringnemer geschikt zijn, mede gelet op de financiële positie van Verzekeringnemer en het doel van de belegging van de Verzekeringnemer. Overig Deze bijlage kan niet alle kenmerken van alle Effecten en de daaraan verbonden risico s beschrijven. Ingeval de kenmerken van de Effecten die hierboven zijn beschreven (en waarin wordt belegd) afwijken, zal de Verzekeringnemer schriftelijk van deze afwijkende kenmerken en specifieke beleggingsrisico s op de hoogte worden gesteld. Ook in het geval voor de Verzekeringnemer wordt gehandeld in Effecten die hierboven niet zijn beschreven, zal de Verzekeringnemer schriftelijk op de hoogte worden gesteld van de kenmerken van deze Effecten en de daaraan verbonden specifieke risico s. Bij het kiezen van beleggingen dient de Verzekeringnemer een goede afweging te maken welke Effecten binnen zijn of haar beleggingsdoelstelling vallen. Aan alle vormen van beleggen zijn in meer of mindere mate risico s verbonden. Met name het schrijven van ongedekte opties, termijncontracten (en opties op termijncontracten) kunnen zeer risicovol zijn. De Verzekeringnemer dient alleen in deze risicovolle beleggingen te (doen) handelen indien de Verzekeringnemer het (eventuele) verlies kan en wil dragen en zich terdege bewust is van de risico s. 17

18 Bijlage 4 Beheer- en transactiekosten Voor de in dit beleggingsplan genoemde fondsen zijn de onderstaande beheerfees en aan- en verkoopkosten van toepassing. De beheerfees kunnen tussentijds worden gewijzigd. Een wijziging in de beheerfee zal schriftelijk aan Verzekeringnemer worden meegedeeld. Fees en kosten in basispunten ING Fixed Income All Grade Basis Fonds Staatsobligaties (voorheen ING Synergy Basis Fund) ING Euro Credit Basis Fonds ING Global ABS Basis Fonds (fixed) ING AAA ABS Basis Fonds ING Emerging Fixed Income Basis Fonds HC (euro) ING Emerging Fixed Income Basis Fonds LC (euro) ING Global High Yield Basis Fonds Aandelenfondsen Fees en kosten in basispunten Beheerfee Aankoopkosten Verkoop- ING Aandelen Basis Fonds ING Dividend Aandelen Basis Fonds ING Emerging Markets Equity Basis Fonds Vastrentende fondsen Beheerfee Aankoopkostekosten Verkoop- Nvt Nvt Nvt 12,5 Nvt Nvt 12,5 Nvt Nvt 12,5 Nvt Nvt 32 Nvt Nvt 32 Nvt Nvt 32 Nvt Nvt 18