Logistieke Poort Vlaams-Brabant: Fase 1 De inventaris van de logistieke sector

Transcriptie

1 Logistieke Poort Vlaams-Brabant: Fase 1 De inventaris van de logistieke sector Uitgevoerd in opdracht van: POM Vlaams-Brabant, The Brussels Airport Company, Waterwegen en Zeekanaal NV, Infrabel Toegang tot het Net, sectie 61, Haviland en Interleuven Projectleider: Vlaams Instituut voor de Logistiek (VIL) Opdrachthouder: Buck Consultants International in samenwerking met VUB MOSI-T en Randstad Zaventem, 23 januari 2008

2 Inhoudsopgave Blz. Hoofdstuk 1 Inleiding Achtergrond Werkwijze Centrale vraagstelling Fase 1 3 Hoofdstuk 2 Toelichting methodologie, gebruikte data en analyses Inleiding De te gebruiken data Beschrijving analyses Samenstelling van de longlist Opstellen van de logistieke foto 13 Hoofdstuk 3 Evolutie productiviteit en werkgelegenheid in de Vlaams- Brabantse logistieke sector Toegevoegde waarde creatie en productiviteit in de provincie Vlaams- Brabant Evolutie van de werkgelegenheid 25 Hoofdstuk 4 Longlist van de logistieke hotspots in de Provincie Vlaams- Brabant Inleiding Longlist 40 Hoofdstuk 5 Infrastructuur en ruimte Inleiding De logistieke infrastructuur Bedrijfsruimte 55

3 Blz. Hoofdstuk 6 Arbeidsmarkt en opleiding Aantrekkelijkheid van de sector t.o.v. andere sectoren Sector in ontwikkeling De werkloosheid geanalyseerd Knelpunten Opleidingsaanbod Conclusies 83 Hoofdstuk 7 Goederenstromen in de provincie Vlaams-Brabant Inleiding Goederenstromen in de provincie Vlaams-Brabant Transitstromen Intermodaal Transport in de provincie Vlaams-Brabant Conclusies 125 Hoofdstuk 8 Krachtlijnen uit de interviews Inleiding Synthese interviews Schematisch overzicht van het ambitieniveau van de gemeenten 135 Hoofdstuk 9 Logistieke foto van Vlaams Brabant Inleiding Scoretabel Beschrijving van de scores per gemeente Cluster Air Cargo 154 Hoofdstuk 10 Bespreking van de logistieke foto van Vlaams-Brabant Een korte methodologische uitleg Algemene achtergrond van de logistieke foto De logistieke foto 163

4 Blz. Bijlage 1 Formules Shift-Share analyse 170 Bijlage 2 Ruimtebalans volgens de RSV-indeling 172 Bijlage 3 Ruimtebalans volgens de GOM-indeling 186 Bijlage 4 Werkloosheidsgraad per gemeente 202 Bijlage 5 Magazijnruimte in Vlaams Brabant 204 Bijlage 6 Zoekzones geïdentificeerd in de ROTO-studie 206 Bijlage 7 Goederenstroomanalyse 216 Bijlage 8 Overzicht van de interviews 230 Bijlage 9 Detail van de score per longlistgemeente 232

5 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Achtergrond Vlaanderen is een topregio voor logistiek. Dit is reeds uit verscheidene studies gebleken. Deze status dankt Vlaanderen aan zijn centrale ligging in Europa, zijn bereikbaarheid, zijn knowhow op logistiek vlak, de beschikbaarheid en de kwaliteit van zijn werknemers, enz. Dit alles maakt van Vlaanderen een ideale vestigingsplaats voor Europese distributiecentra. De logistiek creëert een belangrijke meerwaarde voor het Vlaamse economische weefsel. Wanneer een Europees distributie- of logistiek centrum zich ergens in Vlaanderen vestigt, neemt namelijk de kans toe dat ook productie, callcenters en zelfs hoofdkwartieren naar Vlaanderen komen. De concurrentie van omliggende regio s is echter groot. Bijgevolg is het van enorm belang dat de positie van Vlaanderen op logistiek vlak versterkt en verankerd wordt voor de toekomst. Met dit doel voor ogen werd door de Vlaamse Regering Flanders Logistics opgericht. Flanders Logistics zal de voorsprong van Vlaanderen verder uitbouwen, met aandacht voor duurzame ontwikkeling. Ook voor het Vlaams Instituut voor de Logistiek (VIL) is in dit verband een belangrijke rol weggelegd. Het VIL tracht door innovatie, kennisvergaring en kennisverspreiding, promotie, kennisoverdracht, netwerking en begeleiding de logistiek in Vlaanderen almaar competitiever te maken. Een belangrijk aandachtspunt binnen deze Vlaamse strategie is om ervoor te zorgen dat onze logistieke poorten (havens, luchthavens) ook in de toekomst bereikbaar blijven. Het concept van de Extended Gateway dat door het Vlaams Instituut voor de Logistiek (VIL) werd uitgewerkt, zal hierin een belangrijke rol spelen. Deze studie kadert binnen de Vlaamse doelstellingen. Het betreft hier de uitwerking van een strategiebepaling voor de verdere ontwikkeling van de provincie Vlaams-Brabant als logistieke topregio geïnspireerd op het concept van de Extended Gateway. Om dit te bereiken, moeten de opportuniteiten van de provincie als strategische logistieke draaischijf op een geobjectiveerde manier onderzocht worden. Met het oog op een vlotte aan- en afvoer van of naar de belangrijkste gateways in Vlaanderen, moet de provincie Vlaams- Brabant efficiënt ingeschakeld kunnen worden in de Extended Gateway Vlaanderen. Daarenboven moet de logistieke sector in de provincie verder ontwikkeld worden om de aanwezige industrie, blijvend te ondersteunen. Buck Consultants International 1

6 Tegen deze achtergrond hebben een aantal betrokken partijen beslist om de opmaak van een strategisch logistiek plan op maat van de provincie Vlaams-Brabant te financieren. De financiers zijn de POM Vlaams-Brabant, Brussels Airport Company, Infrabel, Waterwegen en Zeekanaal nv en de intercommunales Haviland en Interleuven. Het Vlaams Instituut voor de Logistiek treedt hierbij op als procesbegeleider. De opdrachthouder is Buck Consultants International in samenwerking met VUB MOSI-T en Randstad. Dit strategisch plan moet voldoende ambitieus zijn en leiden tot het aantrekken van logistieke activiteiten die naast werkgelegenheid ook hoge toegevoegde waarde creëren. Tegelijk moet het plan realistisch en objectief zijn. Zowel het aanbod aan bedrijventerreinen als het logistieke ontwikkelingskader moeten op de juiste manier afgestemd worden op de vraag. Er dient eveneens aandacht uit te gaan naar een aantal maatregelen voor het faciliteren van nieuwe logistieke ontwikkelingen en bovendien moet er rekening gehouden worden met de ligging tegenover de bestaande Europese multimodale infrastructuurnetwerken en consumentenmarkten, de positie van de gateways en algemene Europese logistieke trends en ontwikkelingen. Om te komen tot een realiseerbaar plan, dienen er een aantal geografische ankerpunten geselecteerd te worden, verspreid over de provincie. Een logistiek ankerpunt kan bestaan uit één of een cluster van functioneel samenhangende gemeentes die een grote logistieke dynamiek vertonen. De verzameling van alle clusters geeft het zwaartepunt of de logistieke hotspots weer waar logistieke activiteiten het best uitgebouwd kunnen worden. Deze logistieke hotspots worden voor een groot deel bepaald aan de hand van een geobjectiveerde methodologie die onder meer rekening houdt met werkgelegenheid, toegevoegde waarde, ruimte en infrastructuur. Anderzijds is regionaal economische ontwikkeling geen exacte wetenschap. Bij het selecteren van de logistieke hotspots dient ook rekening gehouden te worden met kwalitatieve elementen, zoals de politieke ambitie van regionale en lokale overheden en organisaties om al dan niet de ontwikkeling van logistieke activiteiten te ondersteunen. Het rapport dat nu voorligt, is het rapport van Fase 1 De inventaris van de logistieke sector van de Strategische Logistieke Studie Vlaams-Brabant Potenties als logistieke regio Strategie en Uitvoeringsplan. Dit rapport bevat een overzicht van elementen die bijdragen tot het begrijpen en beoordelen van de positie van de logistieke sector in de provincie. De elementen waarop de nadruk wordt gelegd zijn o.a. ruimte, arbeid, toegevoegde waarde, infrastructuren, goederenstromen en logistieke ambitie. Samen vormen zij de actuele state of play van de logistiek van de provincie. 2 Buck Consultants International

7 1.2 Werkwijze De Strategische Logistieke Studie Vlaams-Brabant Potenties als logistieke regio Strategie en Uitvoeringsplan wordt uitgevoerd in vier fases. Deze zijn: Fase 1: De logistieke kaart van Vlaams-Brabant Fase 2: Workshop Fase 3: Optekenen van het logistieke potentieel voor Vlaams-Brabant Fase 4: Aanbevelingen en stappenplan Dit rapport geeft de resultaten van het werk van Fase 1 weer. In deze fase wordt met behulp van verschillende analysetechnieken een longlist opgesteld van Vlaams-Brabantse gemeentes waar een groot deel van de logistieke activiteiten van de provincie zijn geconcentreerd. Deze longlist zal getoetst worden aan de visie van een aantal bestuur- en marktpartijen en aan de hand daarvan teruggebracht worden tot een shortlist van een vijftal gemeentes/clusters met het grootste logistieke potentieel. Verder worden eveneens de ruimte, infrastructuur en de goederenstromen van de provincie in kaart gebracht. De gebruikte analysetechnieken worden in het rapport uitvoerig toegelicht. 1.3 Centrale vraagstelling Fase 1 De centrale onderzoeksvragen in dit rapport zijn: Wat is de huidige toestand van de logistiek in de provincie? Waar bevinden zich de logistieke hotspots in de provincie? Moet er werk gemaakt worden van een geconcentreerde of gedeconcentreerde aanpak? Buck Consultants International 3

8 4 Buck Consultants International

9 Hoofdstuk 2 Toelichting methodologie, gebruikte data en analyses 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk volgt een uitvoerige beschrijving van de gebruikte data en de analysetechniek. Deze beschrijving kan gebruikt worden als handleiding bij de hierna volgende hoofdstukken. De doelstelling van onze methodologie is het onthullen van de dynamiek van de transporten logistieke sector binnen de provincie en het identificeren van de gemeentes die aan de basis liggen van deze dynamiek. Dat gefocust wordt op het gemeentelijk niveau is logisch, aangezien op het vlak van logistiek ook meer plaatselijke factoren een belangrijke rol spelen. Hierbij denken we bijvoorbeeld aan de kwaliteit van de vervoersinfrastructuur en bestaande knelpunten, aan het aanbod van bedrijventerreinen, aan de bestaande goederenstromen, aan de arbeidsmarkt en de aan de ambitie van de lokale overheden. Om logistieke hotspots te identificeren, baseren we ons in eerste instantie op werkgelegenheids- en toegevoegde waardecijfers. De combinatie van de evolutie van de toegevoegde waarde en werkgelegenheid geeft een nauwkeurige bottom-up benadering die op een objectieve manier de dynamiek van een sector weergeeft. Aan de hand van deze cijfers worden analyses uitgevoerd, die in dit hoofdstuk toegelicht worden. Op basis van de resultaten van deze analyses zal een longlist van gemeenten met een sterke dynamiek ten aanzien van de transport- en logistieke sector opgesteld worden. Vervolgens zal deze lijst geconfronteerd worden met meer kwalitatieve kenmerken, zoals o.a. de intermodale ontsluiting, het aanbod van bedrijventerreinen en de lokale ambitie t.a.v. logistiek, om alzo te komen tot een shortlist van gemeenten of clustes van gemeenten met ontwikkelingspotentieel voor de transport- en logistieke sector. Buck Consultants International 5

10 2.2 De te gebruiken data Sectorindeling Wat de sectorindeling betreft, maken we gebruik van de twee- en driecijferige Nacebel 1 - activiteitennomenclatuur. In de tweecijferige indeling van de nacebelcodes, worden de activiteiten met codes 60 tot 64 gedefinieerd als de sector vervoer en communicatie. Deze sector bevat behalve transport, distributie en logistiek ook telecommunicatie en ruimtevaart. Daarom gebruiken we de driecijferige Nacebel-codes die ons toelaten de niet logistieke activiteiten uit te zuiveren. Hierdoor houden we enkel de arbeidsplaatsen en de toegevoegde waarde over die volledig toe te wijzen zijn aan de sector Transport, Distributie en Logistiek. Behalve de laatst vernoemde sector nemen wij in onze analyses ook de sector Been verwerkende nijverheid mee. Deze wordt gedefinieerd door de tweecijferige Nacebelcodes 15 tot 37. Tabel 2.1 geeft een overzicht van de gebruikte Nacebelcodes en de respectievelijke sectorindeling, terwijl 2.2 een gedetailleerde weergave is van de activiteiten (op driecijferig Nacebel-niveau) die tot de sector Transport, Distributie en Logistiek behoren. Tabel 2.1 Sectorindeling met bijbehorende Nacebel-codes Nacebel-codes Sector 01, 02, 05 Landbouw, bosbouw, visserij Extractieve nijverheid Be- en verwerkende nijverheid 45 Bouwnijverheid 40, 41 Elektriciteit, gas, water 50-52, 55, 65-67, Handel, financiën, commerciële diensten (exclusief 623, 633, 642) Transport, distributie en logistiek 623 Ruimtevaart 633 Reisbureaus en reisorganisatoren 642 Telecommunicatie 85, Niet-Commerciële diensten Openbaar bestuur, onderwijs 1 De NACEBEL is de Belgische versie van de NACE (Nomenclature générale des Activités économiques dans la Communauté Européenne) 6 Buck Consultants International

11 Tabel 2.2 Samenstelling sector Transport, distributie en logistiek Nace 3 Activiteit 60.1 Vervoer per spoor 60.2 Stadsvervoer en wegvervoer 61.1 Zee- en kustvaart 61.2 Binnenvaart 62.1 Luchtvaart volgens dienstregeling 62.2 Luchtvaart zonder dienstregeling 63.1 Vrachtbehandeling en opslag 63.2 Overige vervoerondersteunende activiteiten 63.4 Overige tussenpersonen op het gebied van vervoer 64.1 Posterijen en koeriers Er moet opgemerkt worden dat het deel van de logistieke bedrijvigheid dat plaatsvindt in de eigen logistieke diensten van bedrijven met een andere hoofdactiviteit hierdoor niet wordt gecapteerd. Deze werkgelegenheid verschijnt immers onder de Nacebel-code van de hoofdactiviteit van het bedrijf en kan niet uitgezuiverd worden. Een voorbeeld: een bedrijf in de metaalverwerkende sector met een eigen warehouse met eigen werknemers, is opgenomen onder de hoofdcode 28 en niet onder 63. Hetzelfde geldt voor de categorie groothandel, die ook een aantal logistieke activiteiten omvat. Werkgelegenheid Voor onze analyses maken we, wat de werkgelegenheidscijfers betreft, gebruik van RSZdata van 2001 en 2005 per twee- en driecijferige Nacebel activiteitennomenclatuur voor de sectoren Be- en verwerkende nijverheid en Transport, distributie en logistiek. De reden waarom we ervoor kiezen om de Be- en verwerkende nijverheid mee te nemen in de analyse, is het feit dat de markt van Transport, distributie en logistiek een afgeleide markt is van de Be- en verwerkende nijverheid. Toegevoegde waarde Net als voor de werkgelegenheid maken we voor de toegevoegde waarde gebruik van gegevens van de jaren 2001 en 2005 voor de sectoren Be- en verwerkende nijverheid en Transport, distributie en logistiek. Deze gegevens werden opgehaald uit de Belfirstdatabank. Buck Consultants International 7

12 2.3 Beschrijving analyses Zoals reeds vermeld opteren wij ervoor om de logistieke dynamiek te bekijken vanuit het perspectief van toegevoegde waarde en de werkgelegenheid. Dit is een bottom-up benadering die rechtstreeks locatiebeslissingen en dynamiek, die plaatsvinden op microeconomisch niveau, tracht te vatten. De analyses die we uitvoeren zijn een specialisatiegradenanalyse gekoppeld aan de evolutie van de werkgelegenheidsgroei en een shift-share analyse. Een specialisatiegradenanalyse leert ons waar de werkgelegenheid is geconcentreerd in de provincie Vlaams-Brabant, terwijl de shift en share analyse iets zegt over het waarom van deze concentratie. Wat de toegevoegde waarde betreft, analyseren we de creatie en de groei ervan. Toegevoegde waarde en arbeidsproductiviteit De toegevoegde waarde is de maatstaf voor de hoeveelheid geproduceerde goederen en diensten. Ze wordt uitgedrukt in Euro en gemeten door het verschil tussen de omzet en de kosten verbonden aan de productie van een goed of een dienst. Goederen die onderhevig zijn aan lange of ingewikkelde productieprocessen creëren vaak een hoge toegevoegde waarde. Dit is onder meer het geval voor de productieprocessen van vele bedrijven die actief zijn in de be- en verwerkende nijverheid. In deze sector zijn er vaak een groot aantal handelingen nodig vooraleer het eindproduct tot stand komt. Door de toegevoegde waardecreatie te linken aan het aantal arbeidsplaatsen, kan ook de productiviteit per werknemer van een provincie berekend worden: Creatie toegevoegde waarde in een regio (in euro) Totale werkgelegenheid in de regio (aantal) = Productiviteit per werknemer (euro / werknemer) Specialisatiegradenanalyse Specialisatiegraden meten aan de hand van de werkgelegenheid de mate waarin een regio meer of minder gespecialiseerd is in een bepaalde bedrijfstak vergeleken met een hoger geografisch niveau en t.o.v. de totale werkgelegenheid. Een score hoger dan 1 wijst op een concentratie van werkgelegenheid en dus een specialisatiestatus van de betrokken regio voor de onderzochte bedrijfstak. Vervolgens worden de specialisatiegraden gekoppeld aan een groei-index, die aangeeft in welke mate de werkgelegenheid in een bepaalde (sub)sector en regio is toe- of afgenomen in een bepaalde periode. De referentiewaarde van de groei-index is gelijk aan 100. Door een dergelijke werkwijze kan de sectorale dynamiek in de provincie, gemeten aan creatie van werkgelegenheid, bijzonder goed worden weergegeven. 8 Buck Consultants International

13 Onderstaande figuur is een grafische weergave van de resultaten van een specialisatiegradenanalyse. In dit geval gaat het om een analyse op provinciaal niveau. Het hogere grafische niveau waartegen een Vlaamse provincie wordt afgezet is het Vlaams gewest. Figuur 2.1 Grafische weergave Specialisatiegradenanalyse Bron: BCI, 2007 Op de X-as van deze figuur wordt de groei-index weegegeven en op de Y-as de specialisatiegraden. Voor elke provincie worden 2 gekleurde cirkels weergegeven, één voor 2001 en één voor De grootte van de cirkel is een weerspiegeling van het aantal arbeidsplaatsen binnen de sector. Voor zowel het jaar 2001 als het jaar 2005 worden de specialisatiegraden gekoppeld aan dezelfde groei-index, namelijk die van 2005 ten opzichte van Aan de hand van de groei-index komt men te weten of de werkgelegenheid binnen de sector toe- of afgenomen is binnen het gekozen tijdsinterval. Verder komt men ook de specialisatiegraad van de provincies in de sector te weten, in vergelijking met het Vlaams Gewest, voor de referentiejaren 2001 en Ook de evolutie van de specialisatiegraden kan afgeleid worden, aan de hand van de verticale stijging of daling van de cirkels. Shift-Share analyse De shift-share analyse is een methode die inzicht doet verwerven in de karakteristieken van de provinciale groei en de competitieve slagkracht van de activiteiten. De shift-share analyse ontleedt de werkgelegenheidsgroei in drie componenten: 1 De Nationale Component geeft het deel van de werkgelegenheidsgroei weer dat te wijten is aan de totale Vlaamse groei. Met andere woorden, de Nationale Component geeft aan met hoeveel de werkgelegenheid gestegen/gedaald zou zijn indien ze met eenzelfde percentage zou toe/afgenomen zijn als de totale Vlaamse werkgelegenheid. 2 De Industriële Mix geeft weer in welke mate de samenstelling van het industriële weefsel de totale werkgelegenheidsgroei beïnvloedt. Sommige sectoren creëren op Buck Consultants International 9

14 Vlaams niveau meer werkgelegenheid dan andere sectoren. Indien de industriële mix positief is in een provincie, dan wijst dit op de sterkte van het industriële weefsel omdat de provincie dan beschikt over een belangrijk aantal bedrijven die actief zijn in de sectoren waar zich de grootste werkgelegenheidsgroei bevindt. 3 De Residuele Component is gelijk aan het verschil tussen de verwachte werkgelegenheidsevolutie (Nationale Component + Industriële Mix) en de reële werkgelegenheidsgroei. Hoewel berekend als residu geeft deze component een indicatie van het competitief voor- of nadeel die sectoren ondervinden. Er zou kunnen gesteld worden dat deze component de locatievoordelen meet. De formules die hiervoor gehanteerd worden bevinden zich in bijlage 1. De onderstaande figuur is een voorbeeld van de grafische weergave van de resultaten van een shift-share analyse. Figuur 2.2 Voorbeeld grafische weergave Shift-Share analyse Residuele Component 56,84% Industriële Mix 1,25% Nationale Component 41,91% 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% Bron: BCI, Buck Consultants International

15 2.4 Samenstelling van de longlist De parameters waarop we ons baseren om de samenstelling van de longlist te bepalen zijn: Absolute werkgelegenheid Groei-index Specialisatiegraden Productiviteit De groei-index, specialisatiegraden en de productiviteit zijn relatieve parameters. Dit betekent dat zij grote verschuivingen kunnen aantonen, terwijl de verschuiving in absolute aantallen minimaal kan zijn. Een verschuiving van 1 naar 2 is in absolute termen niet veel, maar het staat wel voor een groei van 100%. Om dit te vermijden selecteren we de steden en gemeentes die een absolute werkgelegenheid hebben die groter is dan de mediaan. Gemeentes met een te klein aantal banen in de TDL-sector worden daarom in deze eerste stap initieel uitgesloten (zie tabel 2.3). Tabel 2.3 Mediaanberekening Totale werkgelegenheid 2001 Transport, Distributie en Logistiek 2001 Totale werkgelegenheid 2005 Transport, Distributie en Logistiek 2005 Gemeente 1 Gemeente I Gemeente E Gemeente G Gemeente A Gemeente B Gemeente D Gemeente C Gemeente J Gemeente F Gemeente H Mediaan= 1.312,5 Een rangschikking op absolute werkgelegenheid voldoet echter niet. Deze zal immers automatisch de grotere steden bevoordelen en houdt geen rekening met het dynamische vestigingsgedrag van de ondernemingen. De longlist houdt daarom eveneens rekening met parameters die de sectordynamiek van de sector Transport, Distributie en Logistiek per gemeente op een geobjectiveerde manier weergeven. Daarom stellen wij een longlist samen die naast absolute werkgelegenheid gebaseerd is op de productiviteitsgroei, de werkgelegenheidsgroei en de specialisatie in de sector Transport, Distributie en Logistiek. Buck Consultants International 11

16 Tabel 2.4 Berekening van groei-index, specialisatiegraden en de toegevoegde waarde op gemeentelijk niveau De absolute werkgelegenheid in de Sector Transport, Distributie en Logistiek in 2005 De groei-index van de Sector Transport, Distributie en Logistiek tussen 2001 en 2005 Specialisatiegraad van de Sector Transport, Distributie en Logistiek in 2005 De evolutie van de Productiviteit van de Sector Transport, Distributie en Logistiek tussen 2001 en 2005 Gemeentes Gemeente A ,64 1,03-41,64% Gemeente B ,14 1,08-8,46% Gemeente E ,31 0,81 32,83% Gemeente G ,38 1,05-23,02% Gemeente I ,73 0,59 49,65% Daarna wordt per gemeente een score toegekend aan elke parameter. Deze scores variëren al naar gelang het aantal gemeente die in de lijst worden opgenomen. In dit voorbeeld zijn er 5 gemeenten opgenomen en variëren de scores dus van 1 t.e.m. 5. De gemeente B scoort hier het hoogst qua absolute werkgelegenheid in 2005 en krijgt bijgevolg een score van 5. De gemeente I scoort hier het laagst en behaalt daarom een score van 1. Op basis van de specialisatiegraden van 2005 scoort gemeente B het hoogst en gemeente I het laagst en krijgen ze daarom een score van respectievelijk 5 en 1. Tenslotte wordt de totale score berekend door de som te maken van de score die elke gemeente op elk van de vier parameters behaalde. De score kan maximaal 20 (5 * 4) en minimaal 4 (1 * 4) zijn. In tabelvorm wordt dan de rangschikking naar hoogste score gegeven. Door de lijst van gemeentes te rangschikken op de hoogste score wordt het mogelijk om een top van gemeentes te selecteren. In dit rapport worden zo de eerste 15 gemeenten meegenomen. Indien nodig worden nog een aantal extra gemeenten aan de longlist toegevoegd wanneer blijkt dat deze gemeenten een onmiskenbare rol te vervullen hebben in het logistieke en industriële weefsel van de provincie. Tabel 2.5 Longlist Gemeentes De absolute werkgelegenheid van de Sector Transport, Distributie en Logistiek in 2005 De groei-index van de Sector Transport, Distributie en Logistiek tussen 2001 en 2005 Specialisatiegraad van de Sector Transport, Distributie en Logistiek in 2005 De evolutie van de Productiviteit van de Sector Transport, Distributie en Logistiek tussen 2001 en 2005 Gemeente B ,14 1,08-8,46% 17 Gemeente G ,38 1,05-23,02% 12 Gemeente A ,64 1,03-41,64% 12 Gemeente I ,73 0,59 49,65% 10 Gemeente E ,31 0,81 32,83% 9 Totale Score 12 Buck Consultants International

17 2.5 Opstellen van de logistieke foto In dit deel werken we van de longlist naar een shortlist van logistieke gemeentes en/of clusters. Dit doen we door per gemeente op de longlist een score te geven op een aantal kwalitatieve en kwantitatieve indicatoren die de kwaliteit van een locatie als logistieke hotspot bepalen. De factoren die we gebruiken in deze multicriteria-analyse hebben betrekking op de kwaliteit van de ontsluiting, de productiviteit, de densiteit van de goederenstromen, de beschikbare en mogelijke ruimte, de arbeidsmarkt en de logistieke ambitie. We hanteren verschillende wegingen per factor. Deze wegingen zijn bepaald op basis van locatie-advies dat door BCI wordt gedaan voor bedrijven. Buck Consultants International 13

18 Tabel 2.6 geeft een overzicht van de in deze studie gebruikte factoren en wegingen. De scores die aan elke factor of subfactor afzonderlijk gegeven worden, variëren van 1 tot en met 4. Wanneer een gemeente op één of meerdere factoren niet gescoord kan worden (er is bijvoorbeeld geen mogelijkheid tot ontsluiting via het spoor), dan is de score 0. Tabel 2.6 Multicriteria-analyse Score Logistieke Ambitie Gemeentebestuur Industrieel en Logistiek Weefsel Kwaliteit van de ontsluiting Ruimte (Bestaande ruimte en zoekzones) Goederenstromen Andere factoren 10% 10% 35% 25% 10% 10% Gemiddelde productiviteit van de TDL-sector ( ) (in euro x 1.000) Percentage van de TW in de be- en verwerkend nijverheid gemeente/provincie ( ) Weg Spoor Binnenvaart (in Ton) 50% 50% 50% 25% 25% 1 Laag 20,0-30,0 0,0% - 1,0% Laag Laag Laag 0 ha - 10 ha Laag 2 Medium Laag 30,1-40,0 1,1% - 3,0% Medium Laag Medium Laag Medium Laag 11 ha - 25 ha Medium Laag 3 Medium Hoog 40,1-50,0 3,1% - 5,0% Medium Hoog Medium Hoog Medium Hoog 26 ha - 50 ha Medium Hoog 4 Hoog > 50,0 > 5,0% Hoog Hoog Hoog > 51 ha > Hoog Bron: BCI, 2008 Hieronder worden de gebruikte (sub)indicatoren nader toegelicht. 14 Buck Consultants International

19 De logistieke ambitie van het gemeentebestuur De eerste indicator is het ambitieniveau van het gemeentebestuur inzake de ontwikkeling van bestaande / nieuwe logistieke activiteiten. Een gemeente is in vele gevallen een belangrijke interface voor een locatiekeuze. De ambitie en visie van een gemeentebestuur zijn daarom belangrijke elementen voor de slaagkansen van nieuwe of extra logistieke projecten. Deze factor telt voor 10% door op het eindresultaat. De scores op deze factor zijn kwalitatief en worden gegeven op basis van de informatie uit de interviews. Ze variëren van laag (1) naar hoog (4). Een gemeente scoort laag wanneer uit de interviews bleek dat de gemeente omwille van uiteenlopende redenen weinig tot geen ambities koestert op het vlak van logistiek en het onwaarschijnlijk is dat dit in de toekomst zal veranderen. Een gemeente scoort hoog wanneer een gemeente duidelijke ambities in de richting van logistiek koestert en actief stappen onderneemt om logistieke activiteiten aan te trekken. De scores 2 medium laag en 3 medium hoog worden gegeven voor de gemeenten waar het ambitieniveau meer genuanceerd werd voorgesteld. Het industrieel en logistiek weefsel De impact van het industrieel en logistiek weefsel heeft eveneens een invloed op een locatiekeuze. De aanwezigheid van grote logistieke en industriële spelers wijzen bijvoorbeeld op het feit dat know-how en ervaren arbeidskrachten in de nabije omgeving beschikbaar zijn. Deze factor geven we een weging van 10%. Het industrieel en het logistiek weefsel worden elk afzonderlijk, maar met gelijk gewicht (50%), gescoord. Het logistieke weefsel wegen we op basis van de productiviteit van de TDL-sector in de gemeente. Een hoge productiviteit wijst op de aanwezigheid van logistieke spelers die activiteiten uitvoeren die een hoge toegevoegde waarde creëren en zo logistieke know-how verwerven. Het belang van het industrieel weefsel meten we in deze studie door de verhouding te nemen tussen de toegevoegde waarde in de be- en verwerkende nijverheid van een longlistgemeente ten opzichte van de totale provinciale toegevoegde waarde in deze sector. De grootte van de ratio bepaalt zo het belang van het industrieel weefsel van een longlistgemeente op het totale industriële weefsel van de provincie. Een concentratie van industriële bedrijvigheid opent mogelijkheden om meer vervoersgebonden- en logistieke activiteiten naar een gemeente toe te trekken. Kwaliteit van de ontsluiting Een vlotte ontsluiting is primordiaal voor het functioneren van logistieke activiteiten. Deze factor krijgt dan ook het grootste gewicht (35%) in de scoretabel. We maken wel onderscheid tussen de drie vervoersmodi wegtransport, spoorvervoer en binnenvaart. Wegens het grote belang wordt aan wegtransport de grootste weging (50%) gegeven. De twee andere modi scoren we gelijkwaardig (25%). Buck Consultants International 15

20 Om de kwaliteit van de wegontsluiting te bepalen kijken we naar de gemiddelde afstand van een gemeente ten opzichte van een op- en afrittencomplex van een autosnelweg. Hoe kleiner de afstand, hoe hoger de score. We houden eveneens rekening of een vlotte aansluiting met de transeuropese Oost-West en Noord-Zuid assen mogelijk is. De kwaliteit van de spoor- en binnenvaartontsluiting bepalen we door volgende factoren af te wegen: Is rechtstreekse spoorvervoer/binnenvaart in de longlistgemeente mogelijk? Is er een spoorweg-/binnenvaartterminal aanwezig? De gemiddelde afstand tot een spoorweg-/binnenvaartterminal Ruimte Zonder voldoende ruimte is logistiek niet mogelijk. De beschikbare bedrijfsruimte krijgt daarom een gewicht van 25%. Zowel het bestaand ruimteaanbod als de oppervlakte van mogelijke zoekzones tellen we hier mee. De grootte van de beschikbare ruimte bepaalt de hoogte van de score. Goederenstromen De densiteit van de goederenstromen geeft een inzicht in het belang van vervoer en afgeleide logistieke diensten voor een bepaalde gemeente of regio. Een hoge dichtheid van goederenstromen wijst bijvoorbeeld op meer bundelingsmogelijkheden voor vrachten waardoor men de transportefficiëntie kan laten toenemen. Hoe hoger de goederenstromen, hoe hoger de score. Deze indicator krijgt een totaalgewicht van 10% Andere factoren De laatste indicator is een residuele factor die we voor 10% laten doorwegen. Hieronder vallen ondermeer de arbeidsmarkt, ligging, enz. Een gemeente kan hier hoog scoren wanneer er een voldoende groot arbeidspotentieel aanwezig is of wanneer ze gunstig gelegen is ten opzichte van belangrijke consumentenmarkten. Op elke (sub)factor kan maximum een score van vier worden toegekend. Daarna worden op al de scores de verschillende wegingen toegepast. Tabel 8.2 geeft de maximumscore per indicator weer, rekening houdend met de verschillende wegingen. 16 Buck Consultants International

21 Tabel 2.7 Maximum score Logistieke Ambitie Gemeentebe stuur Industrieel en Logistiek Weefsel Kwaliteit van de ontsluiting Mogelijke Ruimte Goederenstro men Andere factoren Score Weging 10% 10% 35% 25% 10% 10% Maximum score 0,4 0,4 1,4 1 0,4 0,4 Bron: BCI, 2008 Wanneer al de scores zijn ingevuld, stellen we per gemeente het resultaat voor in een radardiagram. In dit diagram vergelijken we de score van de desbetreffende gemeente met de maximum score. Hoe kleiner de oppervlakte tussen de ideale score en de score van de gemeente, hoe hoger de logistieke ontwikkelingkansen zijn in de desbetreffende gemeente. Een voorbeeld: Gemeente A is vooral interessant voor logistieke ontwikkelingen in de provincie omdat deze gemeente nog over een voorraad bedrijfsruimte beschikt waar logistieke activiteiten mogelijk zijn. Gemeente A is goed ontsloten via de weg en beschikt over een eigen op- en afrittencomplex aan een autostrade. Echter ontbreken er wel de multimodale schakels van het spoorvervoer en de binnenvaart. Zowel het industriële als het logistieke weefsel is hier minder sterk uitgebouwd en dat vertaalt zich ook in een kleinere densiteit van de goederenstromen die deze gemeente doorkruisen. Het gemeentebestuur staat open voor logistieke activiteiten op voorwaarde dat er voldoende toegevoegde waarde gecreëerd kan worden. Figuur 2.3 Grafische voorstelling eindresultaat gemeente A Andere factoren Logistieke Ambitie Gemeentebestuur 1,40 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 Industrieel en Logistiek Weefsel Maximum Score Gemeente Score Goederenstromen Kwaliteit van de ontsluiting Mogelijke Ruimte Bron: BCI, 2007 Buck Consultants International 17

22 Tenslotte, zal er een toprangschikking gemaakt worden van de gemeentes of clusters van gemeenten die de grootste ontwikkelingsperspectieven bieden voor de TDL-sector in de provincie en kan de logistieke kaart van de provincie opgemaakt worden. 18 Buck Consultants International

23 Hoofdstuk 3 Evolutie productiviteit en werkgelegenheid in de Vlaams-Brabantse logistieke sector Alvorens onze analyses te focussen op het gemeentelijk niveau, beschrijven we in dit hoofdstuk het provinciale niveau. Dit laat ons enerzijds toe om een algemeen beeld te vormen van de provincie op het vlak van transport, distributie en logistiek en anderzijds de dynamiek binnen de provincie ten aanzien van deze sector beter te begrijpen. 3.1 Toegevoegde waarde creatie en productiviteit in de provincie Vlaams-Brabant In deze paragraaf wordt de toegevoegde waardecreatie van zowel de be- en verwerkende nijverheid als de sector transport, distributie en logistiek op Vlaams-provinciaal niveau besproken. Door een toenemende relatieve desindustrialisatie 2, krijgt de sector Transport, Distributie en Logistiek een stijgend belang als verschaffer van toegevoegde waarde. Relatieve desindustrialisatie wordt meestal gekoppeld aan delocatie en globalisering. Off-shoring en nearshoring van productieactiviteiten heeft er ondermeer voor gezorgd dat in de West-Europese markten logistiek een nog prominentere rol speelt. In 2005 bedroeg de toegevoegde waarde van het Vlaamse gewest voor de sector Transport, Distributie en Logistiek en de Be- en Verwerkende Nijverheid respectievelijk 55,4% en 57,6% van de totale Belgische toegevoegde waarde voor deze sectoren. Figuur 3.1 geeft per gewest de verdeling weer van de toegevoegde waarde in Met relatieve desindustrialisatie wordt bedoeld dat de waarde van de totale output van de industrie stijgt, terwijl de werkgelegenheid daalt. Buck Consultants International 19

24 Figuur 3.1 De toegevoegde waarde per gewest in de sector Transport, Distributie en Logistiek en de be- en verwerkende nijverheid (2005) Aandeel van de gewesten in de toegevoegde waarde in de logistieke sector op Vlaams niveau (2005) Aandeel van de gewesten in de toegevoegde waarde in de be- en verwerkende nijverheid (2005) 35% Vlaams Gewest 25% Vlaams Gewest 55% Waals gewest Brussels Hoofdstedelijk Gewest 18% 57% Waals Gewest Brussels Hoofdstedelijk Gewest 10% Bron: BCI op basis van Belfirst data, 2007 Het hoge aandeel van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor de sector transport, distributie en logistiek wordt voor 81% verklaard door de aanwezigheid van de NMBS, De Post, Fluxys en The Brussels Airport Company. De hoofdkantoren van deze organisaties bevinden zich in Brussel terwijl de activiteiten over het ganse land plaatsvinden. Hetzelfde is ook waar voor het aandeel van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in de toegevoegde waarde van de be- en verwerkende nijverheid. Talrijke bedrijven hebben hier hun hoofdzetel. De gecumuleerde jaarresultaten worden in Belfirst toegewezen aan deze hoofdzetels, hoewel de eigenlijke toegevoegde waarde gecreëerd wordt in elders gesitueerde productiefaciliteiten. Tabel 3.1 Geeft per gewest de evolutie van de toegevoegde waarde weer tussen 2001 en 2005 In Euro x Logistiek, Distributie en Transport Be- en verwerkende Logistiek, Be- en ver- Logistiek, Be- en verwer- Logistiek, Be- en ver- Logistiek, Distributie en werkende Distributie en kende nijverheid Distributie en werkende Distributie en nijverheid Transport nijverheid Transport Transport nijverheid Transport Be- en verwerkende nijverheid Vlaams Gewest Waals Gewest Brussel Hoofdstedelijk Gewest België Bron: BCI op basis van Belfirst data, Buck Consultants International

25 Van al de Vlaamse provincies creëerde de provincie Antwerpen in 2005 zowel in de sector Transport, Distributie en Logistiek (54%) als in de be- en verwerkende nijverheid (43%) de hoogste toegevoegde waarde. Vlaams-Brabant scoort met 16% het tweede hoogst voor de sector Transport, distributie en Logistiek. De Vlaams-Brabantse economie is sterk gericht op de diensten- en kennissector. In verhouding tot de andere Vlaamse provincies is de nijverheidssector minder sterk vertegenwoordigd. Dit laat zich ondermeer gevoelen in het aandeel van 11% van de Vlaamse toegevoegde waarde in de be- en verwerkende nijverheid. Figuur 3.2 illustreert de verdeling van de toegevoegde waarde per provincie in Figuur 3.2 De toegevoegde waarde in de sector Transport, Distributie en Logistiek en de be- en verwerkende nijverheid (2005) Aandeel van d e p ro vincies in d e t o eg evo eg d e waard e in d e logistieke sector op V laams niveau ( 2005) A and eel van d e p ro vincies in d e t o eg evo eg d e waard e in d e be- en verwerkende nijverheid op V laams niveau (2005) 7% 13% 10% 54% 10% 43% 17% 16% 11% 19% Limburg Oost - Vlaanderen West - Vlaanderen Vlaams - Brabant Antwerpen Limburg Oost - Vlaanderen West - Vlaanderen Vlaams - Brabant Antwerpen Bron: BCI op basis van Belfirst data, 2007 Buck Consultants International 21

26 Tabel 3.2 geeft per provincie de absolute toegevoegde waarde weer tussen 2001 en 2005 in absolute getallen. Tabel 3.2 Toegevoegde waarde per provincie, In Euro x Logistiek, Distributie en Transport Be- en verwerkende nijverheid Logistiek, Distributie en Transport Be- en verwerkende nijverheid Logistiek, Distributie en Transport Be- en verwerkende nijverheid Logistiek, Distributie en Transport Be- en verwerkende nijverheid Logistiek, Distributie en Transport Be- en verwerkende nijverheid Limburg Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen Vlaams-Brabant Antwerpen Vlaanderen Bron: BCI op basis van Belfirst data, Buck Consultants International

27 In figuren 3.3 en 3.4 wordt deze evolutie grafisch weergegeven. Figuur 3.3 Evolutie toegevoegde waarde per provincie: Transport, Distributie en Logistiek Toegevoegde waarde per provincie Transport, Distributie en Logistiek TW (euro x 1.000) Limburg Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen Vlaams-Brabant Antw erpen Bron: BCI op basis van Belfirst data, 2007 Figuur 3.4 Evolutie toegevoegde waarde per provincie: Be- en verwerkende nijverheid Toegevoegde waarde per provincie Be- en verwerkende nijverheid TW (euro x 1.000) Limburg Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen Vlaams-Brabant Antw erpen Bron: BCI op basis van Belfirst data, 2007 Buck Consultants International 23

28 Figuren 3.3 en 3.4 tonen aan dat, tussen 2001 en 2005, de toegevoegde waarde creatie van de TDL-sector en de be- en verwerkende nijverheid in alle Vlaamse provincies steeg. In absolute cijfers is de toegevoegde waarde van de be- en verwerkende nijverheid substantieel hoger dan deze van de sector logistiek, distributie en transport. In verhouding groeit de toegevoegde waarde van de sector Transport, Distributie en Logistiek wel sneller dan de be- en verwerkende nijverheid. Wat de sector Transport, Distributie en Logistiek betreft, bedroeg de groei in de provincie Antwerpen tussen 2001 en ,3%. Dit is veel hoger dan de gemiddelde Vlaamse groei van 43%. Na Antwerpen groeide de toegevoegde waarde het snelst in Limburg (+35%). Voor Vlaams-Brabant is de groei +24%, Oost-Vlaanderen +22% en West-Vlaanderen (+21%). Ook in de be- en verwerken de nijverheid kende Antwerpen tussen 2001 en 2005 de sterkste groei in toegevoegde waarde van alle Vlaamse provincies. De Antwerpse groei bedraagt 18,5%, wat uiteraard hoger is dan de gemiddelde Vlaamse groei van 15%. Oost- Vlaanderen komt op de tweede plaats met een groei van 18,39%. West-Vlaanderen volgt met een stijging van 13% en gaat Vlaams-Brabant (+10%) en Limburg (+8%) vooraf. Wanneer we vervolgens de verhouding tussen beide sectoren berekenen, zien we dat de toegevoegde waarde van de TDL-sector in de provincie Vlaams-Brabant 37,1% bedraagt van de toegevoegde waarde van de be- en verwerkende nijverheid. In vergelijking met de andere provincies is deze ratio zeer hoog te noemen. Het Vlaamse gemiddelde bedraagt namelijk 25,1%. Dit wijst erop dat in Vlaams-Brabant veel contract logistiek aanwezig is en dat de aanwezige nijverheid veel logistieke activiteiten uitbesteedt. Tabel 3.3 Verhouding tussen de Toegevoegde Waarde van de TDL-sector en de industrie in 2005 In Euro x Toegevoegde Waarde van de sector Transport, Distributie en Logistiek Toegevoegde Waarde van de Be- en Verwerkende Nijverheid Aandeel van de Toegevoegde waarvan de TDL-sector in vergelijking met de toegevoegde waarde van de be- en verwerkende nijverheid Limburg ,6% Oost-Vlaanderen ,2% West-Vlaanderen ,6% Vlaams-Brabant ,1% Antwerpen ,2% Vlaanderen ,1% Bron: BCI op basis van Belfirst data, 2007 Op basis van de toegevoegde waarde en het aantal werknemers, berekenen we vervolgens de productiviteit per werknemer. Tabel 3.4 geeft per provincie de arbeidsproductiviteit tussen 2001 en 2005 weer voor de sectoren Transport, Distributie en Logistiek en de Be- en verwerkende nijverheid. 24 Buck Consultants International

29 Tabel 3.4 Productiviteit per provincie Productiviteit sector Transport, Distributie en Logistiek Evolutie in % Be- en Verwerkende Nijverheid Productiviteit sector Transport, Distributie en Logistiek Be- en Verwerkende Nijverheid Productiviteit sector Transport, Distributie en Logistiek Be- en Verwerkende Nijverheid in Euro x Antwerpen ,9% 14,1% Limburg ,5% 22,2% Oost - Vlaanderen ,4% 14,0% Vlaams - Brabant ,0% 12,3% West - Vlaanderen ,9% 15,1% Vlaams Gewest ,6% 15,9% Bron: BCI op basis van RSZ en Belfirst Data, 2007 Rekening houdend met de jaarlijkse inflatie steeg de arbeidsproductiviteit tussen 2001 en 2005 in alle provincies. De arbeidsproductiviteit in de provincie Antwerpen ligt beduidend hoger dan in de andere provincies. De productiviteitsstijging van de sector Transport, Distributie en Logistiek is in Vlaams-Brabant het tweede hoogst (29%). Hoewel de Vlaamse-Brabantse productiviteit in de be- en verwerkende nijverheid het minst snel stijgt, is ze met euro per werknemer wel het tweede hoogst van al de Vlaamse provincies. Dat de productiviteit in de TDL-sector telkens lager ligt dan in de be- en verwerkende nijverheid, kan toegeschreven worden aan de steeds grotere automatisering in de be- en verwerkende nijverheid, gekoppeld aan resource substitution, waardoor de productiviteit stijgt. 3.2 Evolutie van de werkgelegenheid Door de centrale ligging, deelt Vlaams-Brabant een aantal hoofdstedelijke functies met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De aanwezigheid van grote internationale bedrijven die in de rand hun administratieve centra gevestigd hebben, zorgt hierdoor voor heel wat werkgelegenheid. Voorbeelden zijn Bridgestone, Toyota en Johnson Controls. Ook buiten de Brusselse rand valt op te merken dat de dienstensector in Vlaams-Brabant sterker vertegenwoordigd is dan in de andere provincies. Wanneer we kijken naar de evolutie van de totale werkgelegenheidscijfers zien we dat deze in Vlaams-Brabant steeg met arbeidsplaatsen tussen 2001 en Deze stijging van ongeveer 1% is lager dan de Vlaamse werkgelegenheidsgroei (+3,25%). De onderstaande tabel geeft de evolutie per sector weer. Buck Consultants International 25

30 Tabel 3.5 Evolutie van de totale werkgelegenheid in Vlaams-Brabant tussen 2001 en 2005 Werkgelegenheid 2001 Werkgelegenheid 2005 Werkgelegenheidsgroei Vlaams-Brabant Vlaanderen Aantal Aandeel Aantal Aandeel Evolutie in Evolutie Aandeel Evolutie Sector jobs in % jobs in % aantallen in % in % in % Landbouw, bosbouw, visserij ,84% ,68% ,66% 1,06% -15,00% Extractieve nijverheid 14 0,00% 23 0,01% 9 64,29% 0,02% -18,99% Be- en verwerkende nijverheid ,39% ,14% ,34% 20,06% -8,03% Bouwnijverheid ,57% ,07% ,13% 5,76% -0,44% Elektriciteit, gas, water ,47% ,41% ,49% 0,54% -7,26% Handel, financiën, commerciële diensten ,95% ,11% ,95% 31,54% 8,42% Transport, distributie en logistiek ,47% ,23% ,90% 6,64% 3,35% Reisbureaus en reisorganisatoren ,40% 822 0,24% ,52% 0,24% 0,97% Telecommunicatie ,90% ,64% ,46% 0,41% -23,74% Niet-Commerciële diensten ,32% ,66% ,27% 16,66% 16,95% Openbaar bestuur, onderwijs ,68% ,82% ,93% 17,07% 1,22% Totaal % % ,09% 100% 3,25% Bron: BCI op basis van RSZ data, 2007 In 2005 situeerde meer dan 42% van de werkgelegenheid zich in handel, financiën en commerciële diensten in vergelijking met 31% op Vlaams niveau. Deze sector was tussen 2001 en 2005 goed voor bijkomende arbeidsplaatsen. Naast de tertiaire, is de quartaire sector met een aandeel van meer dan 30% de tweede belangrijkste jobgenerator. Het aantal arbeidsplaatsen steeg met bijna voor de nietcommerciële diensten en het openbaar bestuur en onderwijs samen. De overige sectoren met een belangrijk aandeel in de Vlaamse Brabant arbeidsmarkt kenden tussen 2001 en 2005 een negatieve groei. In absolute getallen gingen de meeste banen verloren in de sector Transport, Distributie en Logistiek ( jobs). Daarnaast ging ook de werkgelegenheid in de be- en verwerkende nijverheid met 8,34% of jobs achteruit. In vergelijking met de Vlaamse groei in de verschillende sectoren, groeide enkel de quartaire sector sterker in Vlaams-Brabant. De werkgelegenheid in de private sectoren steeg in Vlaams-Brabant minder snel in vergelijking met het Vlaamse niveau. Figuur 3.5 illustreert de werkgelegenheidsgroei in absolute cijfers voor de provincie Vlaams- Brabant. 26 Buck Consultants International

31 Figuur 3.5 Werkgelegenheidsevolutie Provincie Vlaams-Brabant: Openbaar bestuur, onderw ijs Niet-Commerciële diensten Telecommunicatie Reisbureaus en reisorganisatoren Transport, distributie en logistiek Sector Handel, financiën, commerciële diensten Electricteit, gas, w ater Bouw nijverheid Be- en verw ekende nijverheid Extractieve nijverheid Landbouw, bosbouw, visserij Werkgelegenheidsgroei Bron: BCI op basis van RSZ data, 2007 De evolutie van de werkgelegenheid in de be- en verwerkende nijverheid en de TDL-sector worden in volgende paragrafen in meer detail besproken. Sectorale dynamiek We voeren een specialisatiegradenanalyse uit op provinciaal niveau. Dit betekent dat alle Vlaamse provincies worden afgezet tegen het niveau van het Vlaams Gewest. Deze analyse geeft inzicht in de dynamiek van de provincies in de bestudeerde sector. Eerst bekijken we de specialisatiegraden in de Be- en verwerkende nijverheid om daarna te focussen op de sector Transport, distributie en logistiek. Buck Consultants International 27

32 Be- en verwerkende nijverheid Tabel 3.6 Specialisatiegraden be- en verwerkende nijverheid per Vlaamse provincie Be- en verwerkende Nijverheid SG 2001 SG 2005 groei-index Tot. tewerkst. sector Tot. tewerkst. sector (01-05) Antwerpen 1, , , Limburg 1, , , Oost-Vlaanderen 1, , , Vlaams-Brabant 0, , , West-Vlaanderen 1,1793 1, , VLAAMS GEWEST 91, Bron: BCI op basis van RSZ data, 2007 Wanneer we de absolute werkgelegenheidscijfers beschouwen, stellen we vast dat er in de periode in Vlaanderen in de sector Be- en verwerkende nijverheid banen (-8%) verloren gingen. De afname van de werkgelegenheid in deze sector geldt voor alle provincies. In verhouding is de Vlaamse daling vergelijkbaar met het verlies aan banen in Vlaams-Brabant (-8,34%). In onderstaande figuur worden de specialisatiegraden van de provincies in 2001 en 2005 uit de tabel grafisch weergegeven, alsook de evolutie van de werkgelegenheid in deze periode (groei-index). Dit laat toe om de cijfers beter te kunnen interpreteren en te vergelijken. Figuur 3.6 Specialisatiegraden be- en verwerkende nijverheid per Vlaamse provincie Be-en verwerkende Nijverheid Limburg 01 Limburg 05 Oost-Vlaanderen 05 Oost-Vlaanderen 01 West-Vlaanderen 05 West-Vlaanderen 01 Antwerpen 05 Antwerpen ,9 1,3 1,2 1,1 0,8 0,7 Vlaams-Brabant 05 Vlaams-Brabant 01 0,6 0,5 Bron: BCI op basis van RSZ data, Buck Consultants International