PRIJS VAN ELEKTRICITEIT EN AARDGAS IN BELGIË, IN DE 3 REGIO S EN IN DE BUURLANDEN

Transcriptie

1 PRIJS VAN ELEKTRICITEIT EN AARDGAS IN BELGIË, IN DE 3 REGIO S EN IN DE BUURLANDEN 11 januari 2019 De CREG houdt in het kader van haar algemene monitoringtaken gegevensbanken bij met de prijzen van elektriciteit en aardgas in België, in de 3 regio s (Vlaanderen, Brussel, Wallonië) en in de omringende landen (Duitsland (DE), Frankrijk (FR), Nederland (NL) en het Verenigd Koninkrijk (UK) 1 ). Zij werkt hiervoor op basis van de methodologie zoals ontwikkeld door Frontier Economics 2. Deze methodologie 3 vertrekt vanuit de totale factuur voor de eindklant, van waaruit de verschillende samenstellende delen van de energieprijs worden afgezonderd. Als basis voor de totale factuur aan de eindklant wordt vertrokken van een gewogen gemiddelde energieprijs op basis van: - het standaardaanbod van de standaardleverancier in een bepaalde regio; - het beste aanbod in dezelfde regio van deze standaardleverancier; - een concurrerend aanbod van de op één na grootste leverancier op de markt 4. Deze manier van werken zorgt ervoor dat de prijs vergeleken wordt op basis van de meest representatieve contracten in de markt. Er wordt rekening gehouden met een aantal onderscheiden exploitatiegebieden van distributienetbeheerders, waardoor ook geografische spreiding in de prijsvergelijking wordt meegenomen. Teneinde de prijsvergelijking zo transparant mogelijk te laten verlopen, wordt elke component van de energieprijs in zijn meest zuivere vorm voorgesteld. Dit wil onder andere zeggen dat de kosten voor hernieuwbare energie, in België inbegrepen in de leveranciersprijs, en de kosten voor openbare dienstverplichtingen, in België vooral toegeschreven aan de distributienetbeheerders, werden uitgezuiverd en integraal aan de heffingen werden toegewezen. Voor elektriciteit worden de prijzen weergegeven voor: - residentiële klanten met een jaarverbruik van kwh met een enkelvoudige meter; - professionele klanten met een jaarverbruik van kwh met enkelvoudige meter. 1 De resultaten voor het Verenigd Koninkrijk zoals weergegeven in deze nota worden beïnvloed door de evolutie van de EUR/ wisselkoersen. Verschuivingen in de rangschikking moeten daarom met enige omzichtigheid te worden bekeken. Voor het Verenigd Koninkrijk zijn de energieprijzen aangeboden aan kmo s en zelfstandigen niet publiek beschikbaar. In de methodologie werd daarom geopteerd om de beschikbare residentiële prijzen toe te passen op het vooropgestelde profiel voor kmo s en zelfstandigen en dit zowel voor elektriciteit als voor aardgas. 2 International comparison of electricity and gas prices for household Final Report on a study prepared for the CREG, October 2011, 3 De door Frontier Economics ontwikkelde methodologie werd in de loop van 2012 door de CREG verder verfijnd, door onder andere: een aantal bijkomende distributienetbeheerders toe te voegen aan de Belgische cijfers, voor geen enkel land rekening te houden met kortingen, een aantal producten te updaten, etc. 4 Deze werkwijze impliceert dat leveranciers met een beperkt marktaandeel niet worden opgenomen in de vergelijking. 1/22

2 Voor aardgas worden de prijzen weergegeven voor: - residentiële klanten met een verbruik van kwh/jaar; - professionele klanten met een verbruik van kwh/jaar. De weergegeven prijzen zijn gebaseerd op de prijsformules en tarieffiches, zoals gepubliceerd door de leveranciers op hun website 5 voor de betreffende maanden en houden geen rekening met kortingen. Het zijn all-in prijzen voor de betreffende semesters en bevatten naast de kost voor energie ook de netvergoedingen (transmissie/transport en distributie), de heffingen en de btw 6. Elk semester publiceert de CREG een overzicht van de evolutie van de energieprijzen in België, in de drie regio s en de omringende landen. Figuren 1 tot en met 4 hieronder geven een overzicht van de verschillende componenten van een gemiddelde jaarfactuur voor zowel de Belgische regio s als voor België in haar geheel en haar buurlanden, met name Duitsland, Frankrijk, Nederland en het Verenigd Koninkrijk: - prijs van elektriciteit voor residentiële klanten; - prijs van elektriciteit voor professionele klanten (kmo s en zelfstandigen); - prijs van aardgas voor residentiële klanten; - prijs van aardgas voor professionele klanten (kmo s en zelfstandigen). Het gaat telkens om een vergelijking met het vorige semester (in dit geval het 1 ste semester 2018) en met hetzelfde semester in het vorige jaar (in dit geval het 2 de semester van 2017). Bij elektriciteit zien we dat de evolutie van de component energie bij residentiële klanten en bij professionele klanten gelijklopend is in alle regio s en quasi alle landen. Er is in alle landen, behalve Frankrijk, een licht stijgende evolutie waar te nemen van het 2 de kwartaal 2017 naar het 1 ste kwartaal 2018 van gemiddeld 5 % (in Duitsland is deze stijging iets sterker bij zowel residentiële klanten (+ 8 %) als professionele klanten (+ 13 %). In Frankrijk, waar er voor deze klantengroepen nog gereguleerde tarieven gelden, zien we een zeer lichte daling in deze periode. De evolutie van het 1 ste kwartaal 2018 naar het 2 de kwartaal 2018 is in België en haar regio s zeer sterk stijgend: + 24 % voor zowel een residentiële als een professionele klant waarbij de stijging het sterkste is in de Brusselse regio. In Nederland en het Verenigd Koninkrijk merken we eveneens een stijging op voor beide klantengroepen maar deze stijging is minder sterk dan in België (NL residentieel + 9 %, NL professioneel + 10 % en UK residentieel en professioneel + 8 %). In Duitsland is er een lichte stijging van de energiecomponent voor een residentiële klant (+ 2 %) en een lichte daling van een professionele klant (- 3 %). In Frankrijk is er een lichte daling voor een residentiële klant (- 2 %) en een lichte stijging voor een professionele klant (+ 3 %). Voor wat betreft de component energie, evolueert België voor een residentiële klant van het op 1 na goedkoopste land in het 2 de kwartaal van 2017 (Duitsland is het goedkoopste land) naar het op 1 na duurste land in het 2 de kwartaal van 2018 (het Verenigd Koninkrijk blijft het duurste 5 Alle opgenomen prijzen werden geverifieerd via een externe prijssimulator. 6 Er wordt voor KMO s en zelfstandigen (professionele klanten) geen rekening gehouden met BTW, aangezien deze recupereerbaar is. 2/22

3 land). Voor een professionele klant blijft België het op het 1 na duurste land (het Verenigd Koninkrijk blijft het duurste land). De component netvergoedingen (transmissie en distributie) wordt in het begin 7 van ieder jaar in alle regio s en landen aangepast. De netvergoedingen kennen in begin 2018 enkel in Duitsland een dalende evolutie van - 6 % voor een residentiële klant en - 10 % voor een professionele klant. In de andere landen is er een lichte stijging: in België + 1 % voor zowel een residentiële als een professionele klant, in Frankrijk + 4 % voor een residentiële klant en + 2 % voor een professionele klant, in Nederland + 5 % voor een residentiële klant en + 4 % voor een professionele klant en in het Verenigd Koninkrijk + 1 % voor zowel een residentiële als een professionele klant. De wijzigingen in de component heffingen vinden eveneens voornamelijk in het begin van het kalenderjaar plaats in alle regio s en alle landen. In 2018 zijn er in geen enkele regio of in geen enkel land nieuwe heffingen ingevoerd. In België wordt de sterke daling (- 10 % voor een residentiële klant en - 5 % voor een professionele klant) veroorzaakt door de vernietiging door het Grondwettelijk hof van de verhoogde Vlaamse energieheffing met als gevolg een zeer sterke daling van de heffingen in de Vlaamse regio (- 25 % voor een residentiële klant en - 15 % voor een professionele klant) terwijl de heffingen in Brussel een relatief sterke stijging (+ 10 %) kennen door de verhoging van het ODV-tarief. In de buurlanden valt de zeer sterke stijging in Nederland op van + 44 % voor residentiële klanten en + 14 % voor professionele klanten, die wordt veroorzaakt door de zeer sterke verhoging van het tarief voor de heffing Opslag Duurzame Energie (ODE) om de investering in duurzame energie te stimuleren. Op totaal factuur niveau is België over de 3 beschouwde kwartalen steeds het op 1 na duurste land voor elektriciteit (Duitsland is in alle 3 deze kwartalen het duurste land) voor zowel residentiële als professionele klanten. Bij aardgas zien we dat de evolutie van de component energie bij residentiële klanten en bij professionele klanten gelijklopend is in alle regio s en quasi alle landen. Er is in alle landen, behalve België, een licht stijgende evolutie waar te nemen van het 2 de kwartaal 2017 naar het 1 ste kwartaal 2018 van gemiddeld 1 % tot 2 % (in Nederland is deze stijging iets sterker bij zowel residentiële als professionele klanten (+ 4 %); in België is de stijging veel sterker (in alle 3 regio s) van 9 % bij residentiële klanten tot 10 % bij professionele klanten. De evolutie van het 1 ste kwartaal 2018 naar het 2 de kwartaal 2018 is in België en haar regio s opnieuw zeer sterk stijgend: + 17 % voor zowel een residentiële als een professionele klant waarbij de stijging het sterkste is in de Brusselse regio. In Nederland en het Verenigd Koninkrijk merken we eveneens een stijging op voor beide klantengroepen maar deze stijging is minder sterk dan in België (NL residentieel + 9 %, NL professioneel + 8 % en UK residentieel en professioneel + 8%). In Duitsland is er een lichte stijging van de energiecomponent voor een residentiële klant (+ 3 %) en voor professionele klant (+ 5 %). In Frankrijk is er een zeer sterke stijging (+ 27 % voor zowel een residentiële klant als een professionele klant. Voor wat betreft de component energie, evolueert België voor een residentiële klant van het op 2 na goedkoopste land in het 2 de kwartaal van 2017 (Duitsland en Frankrijk zijn goedkoper) naar het op 1 na duurste land in het 2 de kwartaal van 2018 (het Verenigd Koninkrijk blijft het duurste land). Voor een professionele klant blijft België het op het 1 na duurste land (het Verenigd Koninkrijk blijft het duurste land). 7 In het Verenigd Koninkrijk vindt deze aanpassing plaats in april van het betreffende kalenderjaar, in Frankrijk in augustus van het betreffende jaar. In januari 2018 werd in Frankrijk een systeem van contrepartie financière in werking gesteld dat een invloed heeft op de nettarieven. 3/22

4 De component netvergoedingen (transport en distributie) wordt in het begin 8 van ieder jaar in alle regio s en landen aangepast. De netvergoedingen kennen in begin 2018 enkel in Duitsland een dalende evolutie van - 5 % voor een residentiële klant en - 4 % voor een professionele klant (alsook in de Waalse regio (- 1 %) voor zowel een residentiële als een professionele klant). In de andere landen (en regio s) is er een lichte tot sterke stijging: in België + 1 % voor zowel een residentiële als een professionele klant, in Frankrijk + 9 % voor een residentiële klant en + 13 % voor een professionele klant, in Nederland + 3 % voor een residentiële klant en + 2 % voor een professionele klant en in het Verenigd Koninkrijk + 3 % voor zowel een residentiële als een professionele klant. De wijzigingen in de component heffingen vinden eveneens voornamelijk in het begin van het kalenderjaar plaats in alle regio s en alle landen. In 2018 zijn er in geen enkele regio of in geen enkel land nieuwe heffingen ingevoerd. In België wordt de lichte daling (- 2 % voor zowel een residentiële klant als een professionele klant) veroorzaakt door de sterkere daling van de heffingen in de Vlaamse regio (- 13 % voor zowel een residentiële klant als een professionele klant) door de verlaging van het ODV-tarief. In de buurlanden valt de zeer sterke stijging in Frankrijk op van + 36 % voor residentiële klanten en + 42 % voor professionele klanten, die wordt veroorzaakt door de zeer sterke verhoging van het tarief voor taxe interieure de consommation sur le gaz naturel (TICGN). Op totaal factuur niveau is België over de 3 beschouwde kwartalen van het op 1 na goedkoopste land (het Verenigd Koninkrijk is het goedkoopste land) geëvolueerd naar het op 2 na goedkoopste land (Duitsland en het Verenigd Koninkrijk zijn goedkoper) voor residentiële klanten aardgas. Voor professionele klanten is België geëvolueerd van het goedkoopste land naar het op 2 na goedkoopste land (Duitsland en het Verenigd Koninkrijk zijn goedkoper). 8 In het Verenigd Koninkrijk vindt deze aanpassing plaats in april van het betreffende kalenderjaar, in Frankrijk in juli van het betreffende jaar. In januari 2018 werd in Frankrijk een systeem van contrepartie financière in werking gesteld dat een invloed heeft op de nettarieven. 4/22

5 Figuur 1: Gemiddelde jaarfactuur Elektriciteit residentiële klant 5/22

6 Figuur 2: Gemiddelde jaarfactuur Aardgas residentiële klant 6/22

7 Figuur 3: Gemiddelde jaarfactuur Elektriciteit professionele klant 7/22

8 Figuur 4: Gemiddelde jaarfactuur Aardgas professionele klant 8/22

9 In figuren 5 tot en met 8 zien we de evolutie van de verschillende componenten alsook de evolutie van de totaal prijs voor de gemiddelden van de jaren 2015, 2016, 2017 en 2018 voor de landen uit de CWEzone 9. Hieruit kan duidelijk afgeleid worden dat de evolutie van de zuivere energiecomponent - geliberaliseerd marktsegment - niet de enige bepalende factor is voor de evolutie van de totaal prijs. De totaal prijs wordt zowel bepaald door de zuivere energiecomponent, als door componenten die zich in de gereguleerde markt bevinden, met name de netvergoedingen, de heffingen en BTW. Zo valt het op dat in België 10 de totaal prijs voor elektriciteit over de verschillende jaren heen continu gestegen is, terwijl de totaal prijs voor aardgas initieel een daling kende maar de laatste jaren opnieuw gestegen is tot op een niveau dat net iets hoger is als in Deze stijging bij elektriciteit is in hoofdzaak toe te schrijven aan de sterke stijging van de netvergoedingen en de heffingen. In 2017 kende de zuivere energiecomponent nog een daling ten opzichte van 2015 terwijl deze component in 2018 eveneens een lichte stijging kent ten opzichte van Zo is voor elektriciteit de gemiddelde zuivere energiecomponent voor een residentiële klant van 2015 naar 2018 gestegen met 7,54 % terwijl de gemiddelde totaal prijs gestegen is met 25,06 %, voor een professionele klant betreft dit een stijging van de gemiddelde zuivere energiecomponent met 7,39 % terwijl de gemiddelde totaal prijs gestegen is met 11,75 %. Bij aardgas stijgen de verschillende componenten (zuivere energiecomponent, netvergoedingen en heffingen) eveneens in 2018 ten opzichte van 2015 maar veel minder sterk dan bij elektriciteit. De stijging bij aardgas is in hoofdzaak toe te schrijven aan de stijging van de netvergoedingen. In 2017 kende de zuivere energiecomponent nog een sterke daling ten opzichte van 2015 terwijl deze component in 2018 eveneens een lichte stijging kent ten opzichte van Voor aardgas zien we de gemiddelde zuivere energiecomponent voor respectievelijk een residentiële klant dan wel een professionele klant stijgen met enerzijds 1,81 % en anderzijds 1,83 %, terwijl de gemiddelde totaal prijs hier eveneens stijgt met 2,71 % en 2,45 %. 9 CWE-zone: België (BE), Duitsland (DE), Frankrijk (FR) en Nederland (NL). 10 Deze stijging bij elektriciteit is in hoofdzaak toe te schrijven aan de sterke stijging van de heffingen en een licht stijgende evolutie van de netvergoedingen, terwijl deze componenten bij aardgas slechts zeer licht stijgen of quasi stabiel blijven. 9/22

10 Figuur 5: Evolutie van de verschillende componenten alsook van de totaal prijs Elektriciteit residentiële klant 10/22

11 Figuur 6: Evolutie van de verschillende componenten alsook van de totaal prijs Aardgas residentiële klant 11/22

12 Figuur 7: Evolutie van de verschillende componenten alsook van de totaal prijs Elektriciteit professionele klant 12/22

13 Figuur 8: Evolutie van de verschillende componenten alsook van de totaal prijs Aardgas professionele klant 13/22

14 Onderstaande tabel en figuren 9 tot en met 12 tonen de ranking en de tendens over de jaren heen van enerzijds de zuivere energiecomponent (figuren a) en anderzijds de totaal prijs (figuren b) voor de gemiddelden van de jaren 2015, 2016, 2017 en Hieruit blijkt dat op niveau van de zuivere energiecomponent België in beide vectoren, zijnde elektriciteit en aardgas, in de jaren 2015, 2016 een positieve evolutie heeft doorgemaakt maar dat zij de afgelopen 2 jaar (2017 en 2018) opnieuw voor de 4 beoogde consumentengroepen de duurste energieprijs heeft. Deze evolutie kan verklaard worden door de sterkere stijging voor België op de energiemarkten die veroorzaakt wordt door de onzekere situatie van het nucleaire park. Een permanente monitoring om deze evolutie en positiebenadering opnieuw te verbeteren in de toekomst blijft vereist. Tabel: Overzicht van de positie van BE met betrekking tot de gemiddelde zuivere energiecomponent (1: duurste land, 4: goedkoopste land) Positie BE zuivere energiecomponent ELEKTRICITEIT huishoudelijk ELEKTRICITEIT professioneel (kmo) GAS huishoudelijk GAS professioneel (kmo) De figuren, die de ranking en de tendens over de jaren heen weergeven voor de totaal prijs, tonen eens te meer aan dat de totaal prijs niet enkel door de zuivere energiecomponent wordt bepaald maar tevens door het niveau van de netvergoedingen en de heffingen (en btw voor een residentiële klant). Hierdoor kan de evolutie en de positie van de totaal prijs een ander beeld schetsen dan de evolutie van de zuivere energiecomponent. Zo zien we bijvoorbeeld in Duitsland een tendens van een (licht) stijgende totaal prijs voor elektriciteit, ondanks een dalende tendens voor de zuivere energiecomponent. Voor aardgas kan eenzelfde situatie gezien worden in Nederland: een dalende tendens van de zuivere energiecomponent wordt teniet gedaan door hoge heffingen waardoor er een stijgende tendens waargenomen wordt voor de totaal prijs. 14/22

15 Figuur 9a Ranking en tendens energiecomponent Elektriciteit residentiële klant 15/22

16 Figuur 9b Ranking en tendens totaal prijs Elektriciteit residentiële klant 16/22

17 Figuur 10a Ranking en tendens energiecomponent Aardgas residentiële klant 17/22

18 Figuur 10b Ranking en tendens totaal prijs Aardgas residentiële klant 18/22

19 Figuur 11a Ranking en tendens energiecomponent Elektriciteit professionele klant 19/22

20 Figuur 11b Ranking en tendens totaal prijs Elektriciteit professionele klant 20/22

21 Figuur 12a Ranking en tendens energiecomponent Aardgas professionele klant 21/22

22 Figuur 12b Ranking en tendens totaal prijs Aardgas professionele klant 22/22