OP1 LIJN. Bussen rijden vlotter langs corridors zonder flessenhalzen. Dossier. Doorstroming. Hoe ziet een goede omleiding eruit?

Transcriptie

1 OP1 LIJN 6 Dossier Doorstroming Hoe ziet een goede omleiding eruit? LOKALE BESTUREN EN DE LIJN, PARTNERS IN DUURZAME MOBILITEIT 9 Snelle tips voor een betere doorstroming NR 99 - najaar afgiftekantoor Gent X 16 De Lijn onderzoekt zelfrijdende bussen in stadscentra 4 Bussen rijden vlotter langs corridors zonder flessenhalzen

2 Edito Inhoud 2 3 Edito Ook kleinere steden pakken verkeersproblemen aan Dossier Doorstroming De Lijn helpt! Een vlotte doorstroming van het openbaar vervoer: het blijft een heikel punt in Vlaanderen, waar de auto heer en meester is. Op reis bewonderen we prachtige autovrije winkelstraten en pleinen, maar eenmaal thuis willen we onze wagen toch liefst vlak voor de etalage parkeren. Om een goede doorstroming te realiseren, is het belangrijk dat we win-win-maatregelen zoeken waar alle partijen zich achter kunnen scharen. Alleen zo werken we samen aan hetzelfde doel: een vlotte en duurzame mobiliteit. De grootste knelpunten vinden we in de centra van onze steden en gemeenten. De invalswegen zitten overvol en de bus staat mee aan te schuiven. De komende jaren willen we ons vooral concentreren op hoogfrequente corridors, want daar renderen investeringen het meest. Maar doorstromingsmaatregelen alleen zijn niet zaligmakend: pas als een stad of gemeente op elk vlak voor duurzaam vervoer gaat, kunnen we de verkeersknoop ontwarren. Hoe gaan we om met parkeren in de centra? Willen we al het autoverkeer nog steeds tot aan de markt aanzuigen? Dat heeft een negatieve impact op de doorstroming, de veiligheid en de leefbaarheid van de buurt. Vergeet niet: elke autochauffeur is ook een voetganger en een fietser. Waar de auto minder plaats krijgt, keert de gezelligheid terug. Heel wat kleine ingrepen kunnen helpen om de doorstroming te verbeteren. Het is bijvoorbeeld perfect mogelijk om verkeerslichten zo te beïnvloeden dat het openbaar vervoer altijd voorrang krijgt. Wie twijfelt over een ingreep of over de herinrichting van een straat of plein, kan contact opnemen met De Lijn. Stuur ons een schets door of bel ons even op: we bekijken de plannen met veel plezier. Dat is vooral belangrijk om later niet voor voldongen feiten gesteld te worden: een iets bredere draaicirkel voor een bus kan een wereld van verschil maken. Maak dus gerust gratis gebruik van onze expertise! Zo werken we samen aan een modal shift. Een vlotte doorstroming en stipte dienstverlening zijn de belangrijkste aspecten die reizigers verleiden om naar het openbaar vervoer over te stappen. Tim Debrabandere, deskundige Doorstroming bij De Lijn West-Vlaanderen Meer nieuws en praktische info vind je elke maand (behalve juli en augustus) in ons gratis e-zine. Schrijf je nu in op We bekijken kruispunten niet meer apart, maar binnen een corridor Hoe ziet een goede omleiding eruit? Snelle tips voor een betere doorstroming De Lijn ondersteunt nieuw vervoerplan NMBS Groen licht voor trambus op Ring rond Brussel Hoe verteert De Lijn de knip van de Leien? Kort nieuws De Lijn onderzoekt zelfrijdende bussen in stadscentra Toegankelijke halte vinden wordt makkelijker Jongeren welkom COLOFON VERANTWOORDELIJK UITGEVER Mark Cammaerts, De Lijn, Motstraat 20, 2800 Mechelen REDACTIE Katleen Put (Pantarein), Stefanie Holvoet (Pantarein), Katelijne Norga (Pantarein), Cécile Dusart (De Lijn), Astrid Hulhoven (De Lijn), Griet Similon (De Lijn), Eline Dams (De Lijn), FOTOGRAFIE Jef Boes, Ivan De Cuyper, Stefaan Van Hul, Patrick Sleeuwaert. CONTACTPERSONEN Astrid Hulhoven, De Lijn, Motstraat 20, 2800 Mechelen, tel: , astrid.hulhoven@delijn.be Erwin Debruyne, VVSG, Paviljoenstraat 9, 1030 Brussel, tel: , erwin.debruyne@vvsg.be EINDREDACTIE Pantarein OPMAAK Artoos DRUK Geers Offset De papiersoort van het Op 1 Lijn-magazine, de Condat matt Perigord, heeft een label FSC-Mixed Sources. REACTIES ALTIJD WELKOM Wil je graag reageren op een artikel in dit Op 1 Lijn-magazine? Of heb je suggesties voor een onderwerp dat in een volgend nummer aan bod kan komen? Laat het dan weten aan de redactie via op1lijn@delijn.be.! 2 OP 1 LIJN - NAJAAR 2017

3 In beeld Ook kleinere steden pakken verkeersproblemen aan De nieuwe circulatieplannen van Gent en Antwerpen maakten de afgelopen maanden veel reacties los. Ook kleinere steden als Halle en Sint-Niklaas bekijken hoe het verkeer vlotter kan verlopen en hoe ze de stadskern leefbaarder kunnen maken. Het nieuwe circulatieplan van Halle is sinds september van kracht. Vier straten zijn doorgeknipt en er wordt met lussen gewerkt om de stad in en uit te rijden. In de Halse binnenstad kwamen te veel wagens die er niet hoefden te zijn, vaak op zoek naar een parkeerplaats of om andere drukke straten te mijden, zegt burgemeester Dirk Pieters. Vanaf nu leiden we bezoekers naar randparkings: door de stad rijden is niet meer mogelijk. In de binnenstad geven we voorrang aan fietsers, voetgangers en openbaar vervoer. De Parklaan is een volwaardige fietsstraat geworden, waar fietsers en voetgangers absolute voorrang hebben op auto s. Door de aanpassingen in de binnenstad zijn 37 parkeerplaatsen gesneuveld, maar op termijn zouden er aan het zwembad 275 nieuwe plaatsen bij komen. Bewoners krijgen inspraak Ook Sint-Niklaas haalt in 2020 het doorgaand verkeer uit de binnenstad. Met maar liefst vijftien circulatie-ingrepen wil het stadsbestuur de stadskern veiliger en leefbaarder maken. Schepen van Mobiliteit Carl Hanssens: In tegenstelling tot Gent kiezen we niet voor een big bang : de maatregelen worden geleidelijk ingevoerd. Heel wat centrumstraten krijgen een nieuwe functie als voetgangerszone of fietsstraat. Om de inwoners inspraak te geven voorzien we een uitgebreid participatietraject. De stad streeft naar kwaliteitsvolle verbetering: niet zomaar betonblokken plaatsen, maar extra ruimte creëren om te zitten, te spelen en elkaar te ontmoeten. Een informatiecampagne biedt de inwoners meer uitleg over de gekozen maatregelen. NAJAAR OP 1 LIJN 3

4 Dossier Doorstroming We bekijken kruispunten niet meer apart, maar binnen een corridor Nog niet zo lang geleden werden knelpunten in het verkeer één voor één weggewerkt. De Lijn, het Agentschap voor Wegen en Verkeer (AWV) en de lokale besturen testen nu een corridoraanpak uit: Door een traject globaal te bekijken, kunnen we maatregelen optimaal op elkaar afstemmen. Het wegwerken van één flessenhals leidde vaak elders tot problemen Tom Roelants, administrateur-generaal AWV Problemen met doorstroming zijn niet nieuw. Al sinds 2004 overleggen De Lijn en AWV regelmatig over knelpunten op bus- of tramlijnen. Maar het wegwerken van één flessenhals leidde vaak elders tot problemen. Sinds 2012 testen we een nieuwe aanpak met corridors uit. We gaan niet langer één kruispunt apart bekijken, maar een volledige bus- of tramlijn, zegt Tom Roelants, administrateur-generaal van AWV. We identificeren alle knelpunten op een traject en proberen de globale reistijden te verbeteren. Als we ergens maatregelen nemen, houden we ook rekening met de invloed van die maatregelen op andere locaties. Het resultaat is een geïntegreerd, betrouwbaar geheel. 4 OP 1 LIJN - NAJAAR 2017

5 Dossier Doorstroming Globaal plaatje Om de doorstroming binnen een corridor te verbeteren, kan AWV uit een hele reeks maatregelen kiezen. Sommige ingrepen, zoals aparte busbanen en verkeerslichtenbeïnvloeding, zijn uitsluitend voor het openbaar vervoer bedoeld. Maar in veel gevallen kiezen we ook voor maatregelen die de algemene doorstroming van het verkeer verbeteren. Dat komt ook de bus ten goede, weet Tom Roelants. Binnen de corridoraanpak bekijken we het globale plaatje: wat is de beste oplossing om dit knelpunt weg te werken? De juiste ingreep op de juiste plaats, daar draait het om. Kijk bijvoorbeeld naar De Lijn in Antwerpen: de trams rijden daar in een aparte bedding, maar toch ondervinden ze hinder van auto s die een lijn moeten kruisen. Ook de locatie van de haltes speelt een rol: een bus die vlak voor een kruispunt moet stoppen, heeft het nadien vaak moeilijk om weer in te voegen. Overal waar een bus of tram tussen het gewone verkeer rijdt, moeten we het bredere plaatje bekijken. Kosten en baten Het zoeken naar oplossingen is de eerste stap in het proces. In een tweede fase wordt bekeken of de baten van een ingreep opwegen tegen de kosten. Tom Roelants: Om alle knelpunten op een tracé in kaart te brengen, doen we een beroep op een studiebureau. De onderzoekers stellen mogelijke oplossingen voor en vermelden er telkens bij hoeveel tijdswinst ze genereren. Van elk voorstel bekijken we de kostprijs en de baten: een tijdswinst van enkele seconden is geen dure investering waard. De nieuwe corridoraanpak wordt op twaalf plaatsen in Vlaanderen uitgetest. De locaties werden in overleg met De Lijn bepaald. We pakken nu eerst de geselecteerde tracés aan en voeren op verschillende plaatsen infrastructuurwerken uit. Eind 2018 zouden de eerste corridors klaar moeten zijn en zou de doorstroming op die lijnen sneller en betrouwbaarder moeten zijn, aldus Tom Roelants. In een volgende fase willen we zeker nog meer tracés bekijken. De tweede reeks is al geselecteerd. Samenwerken Om een geïntegreerde corridoraanpak te realiseren, werkt AWV samen met De Lijn en de lokale besturen. Bus- en tramlijnen lopen immers ook over lokale wegen. We proberen altijd in overleg met de lokale besturen te bepalen wie welke knelpunten wegwerkt. Eén partij is nooit verantwoordelijk voor een hele corridor, meent Tom Roelants. Het AWV kan wel infra structuurmaatregelen nemen, maar in ons eentje kunnen we een slechte doorstroming niet oplossen. We hebben De Lijn nodig om ons te vertellen waar de knelpunten liggen. Vervolgens kunnen alle wegbeheerders, dus ook de lokale besturen, de nodige ingrepen doen. Alles gebeurt in overleg: dat vraagt soms wat tijd en inspanning, maar uiteindelijk komen we altijd tot goede afspraken. Als iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt, kunnen we samen veel bereiken. Radiogolven geven bussen groen licht Ingrepen die de doorstroming bevorderen zijn soms kwetsbaar. Onder meer de lussen die wegbeheerders in het wegdek leggen om bussen of trams groen licht te geven, kunnen verouderen of beschadigd raken. Op de Kusttram testen we al een tijdje een nieuwe technologie uit: we sturen de verkeerslichten aan via radiogolven. Die methode is minder kwetsbaar, vertelt Tom Roelants, administrateur-generaal van AWV. Sinds kort gebruiken we de KAR-technologie (korteafstandsradio, nvdr) ook op enkele buslijnen in Vlaams-Brabant. De komende jaren willen we het systeem op grote schaal in Vlaanderen uitrollen. De maatregel vraagt wel een grote inspanning: De Lijn moet haar voertuigen aanpassen en AWV neemt de infrastructuurwerken voor zijn rekening. Maar het resultaat is wel dat de verkeerslichtenbeïnvloeding minder kwetsbaar wordt. Om de doorstroming te verbeteren zoeken we niet alleen naar nieuwe oplossingen, we blijven de bestaande oplossingen ook optimaliseren. NAJAAR OP 1 LIJN 5

6 Dossier Doorstroming Hoe ziet een goede omleiding eruit? Wegenwerken, een wielerwedstrijd, de jaarlijkse kermis Soms zijn omleidingen onvermijdelijk. Om de hinder voor het openbaar vervoer te beperken, kunnen gemeenten rekening houden met praktische aspecten zoals de breedte van de weg en de draaicirkel van een bus. In de nieuwe gids Doorstroming van De Lijn, die binnenkort verschijnt, vind je de belangrijkste factoren. Of nog beter: neem contact op met De Lijn zodra je een omleiding plant. Meer overleg = minder hinder Onaangekondigde wegenwerken of events kunnen grote gevolgen hebben: Reizigers merken pas ter plaatse dat hun halte niet wordt bediend. Door een wijziging in de reisweg raken reizigers niet op hun bestemming. Door grote vertragingen komen reizigers te laat op hun werk of afspraak. Te smalle doorgangen zorgen voor doorstromingsproblemen en extra vertragingen. De Lijn stelt zich tot doel om de reisweg zoveel mogelijk te behouden, met een maximale doorstroming, zo weinig mogelijk afgeschafte haltes en de gebruikelijke dienstregeling. Zijn er toch wijzigingen nodig, dan informeren we onze reizigers graag tijdig. Om die doelen te behalen, pleiten we voor maximaal overleg tussen alle betrokken partners. Samen maken we van minder hinder een haalbare kaart. Omleidingen zijn meestal te wijten aan werkzaamheden of een evenement. Werkzaamheden worden verder opgedeeld in werken met kleine hinder en werken met grote hinder. De drie oorzaken vragen een andere aanpak, weet Frans De Decker, deskundige Doorstroming bij De Lijn. Kleine hinder De categorie werken met kleine hinder omvat werkzaamheden aan het voetpad of op een parkeerstrook. Het gaat bijvoorbeeld om trottoirvernieuwingen, een gevelreiniging, een verhuis Hoewel het geen grote opdrachten zijn, plaatst de aannemer vaak vracht wagens op de rijweg. Zo kan een werk met kleine hinder veel overlast veroorzaken. Frans De Decker: Van werken met kleine hinder wordt De Lijn meestal niet op de hoogte gebracht. Er is ook nauwelijks aandacht voor maatregelen die de hinder kunnen beperken. Nochtans komen de doorstroming en de verkeersveiligheid in veel gevallen in het gedrang. Uiteraard kan een gemeente niet voor elke kleinschalige ingreep een omleiding voorzien. Wel pleiten we voor de invoering van een meldingsplicht: als we twee weken vooraf weten dat iemand werkzaamheden plant, kunnen we maatregelen nemen. 6 OP 1 LIJN - NAJAAR 2017

7 Dossier Doorstroming Vooraf overleggen is de beste manier om een efficiënte omleiding uit te tekenen Frans De Decker, deskundige Doorstroming bij De Lijn Grote hinder Voor langdurige of ingrijpende werkzaamheden waarbij (een deel van) de rijweg wordt ingenomen, moeten aannemers een vergunning aanvragen. Die aanvraag belandt via het GIPOD-systeem (Generiek Informatieplatform Openbaar Domein) bij alle betrokken partners, waaronder De Lijn. Een vergunningsaanvraag is de geknipte aanleiding om samen rond de tafel te gaan zitten en minder- hindermaatregelen uit te werken, zegt Frans De Decker. Mogelijke ingrepen zijn een tijdelijke busbaan of een mobiel verkeerslicht, waardoor het verkeer beurtelings over één rijvak kan passeren. Op een omleidingstraject kan ook een parkeerverbod nuttig zijn, zodat de doorgang niet te smal wordt. Om veilig en vlot te kunnen rijden is een rijbaanbreedte van 3.05 meter optimaal. Daarnaast speelt ook de planning een rol: in een schoolomgeving kan het beter zijn om werkzaamheden tijdens een vakantieperiode uit te voeren. Staan er meerdere werkzaamheden op stapel, dan is het nuttig om die te combineren. Sowieso is het belangrijk dat De Lijn tijdig op de hoogte wordt gebracht. Volgens de huidige wetgeving moeten grote (geplande) werkzaamheden en festiviteiten minstens twee maanden vooraf door de wegbeheerder kenbaar worden gemaakt. Evenementen Naast wegenwerken kunnen ook evenementen zoals een kermis of een loopwedstrijd de oorzaak zijn van omleidingen. Bij grote events krijgen bussen vaak een andere route toegewezen, weet Frans De Decker. NAJAAR OP 1 LIJN 7

8 Dossier Doorstroming Bezoekers worden dan afgezet aan de rand van het evenement, terwijl doorgaande reizigers gewoon op hun bestemming geraken. Een tram omleiden is moeilijker: daar kan een tramsluis uitkomst bieden. Bij kleinere events kan het nuttig zijn om over alternatieven na te denken. Kan de kermis niet in een andere straat of op een pleintje plaatsvinden? Is het mogelijk om auto s van het dorpsplein te weren, maar bussen wel nog door te laten? Elke bus maakt deel uit van een groter netwerk van openbaar vervoer dat nauwkeurig op elkaar is afgestemd. Hoe minder aanpassingen nodig zijn, hoe beter. Een omleiding organiseren De Lijn legt momenteel de laatste hand aan een gids over doorstroming. Die geeft antwoorden op de meest gestelde vragen en verzamelt alle contactpersonen. Een deel van de gids wordt gewijd aan omleidingen. Frans De Decker: We krijgen veel vragen van gemeenten die met problemen worstelen. Welke wegbreedte is nodig voor een omleiding, wat zijn de afmetingen van een voertuig van De Lijn, hoe groot is de draaicirkel Ons eerste advies is altijd: probeer omleidingen te voorkomen! De impact van één afgesloten straat kan erg groot zijn. Is een omleiding toch nodig, neem dan tijdig contact op met De Lijn. Een efficiënte route uitstippelen vraagt tijd, en bovendien moeten we de reizigers verwittigen. Voor langdurige omleidingen moeten we ook onze reisweg en rijtijden aanpassen, en dat gaat niet snel-snel. Overleg is altijd de beste optie: zo komen alle partijen tot een werkbare oplossing. 12 lijnen zorgden samen voor 20 % van de omleidingskilometers. Totaal aantal: berichten voor omleidingen Alle bussen van De Lijn legden samen 3,37 miljoen omleidingskilometers af. Dat is 84 keer rond de aarde! Gemiddelde lengte: 1,069 km Belangrijkste oorzaak: wegwerkzaamheden (86 %) Vlaamse omleidingen in OP 1 LIJN - NAJAAR 2017

9 Dossier Doorstroming 5 x snelle tips voor een betere doorstroming Een busbaan is dé manier om bussen vlotter te laten rijden. Jammer genoeg vraagt zo n ingreep veel geld en ruimte. Met deze eenvoudige tips kunnen lokale besturen hun doorstroming snel en kostenefficiënt verbeteren! Voorrang voor de hoofdstraat De bussen en trams van De Lijn rijden meestal over hoofdwegen. Door haaientanden te plaatsen aan het einde van een zijstraat en zo de hoofdweg voorrang te geven, verloopt de doorstroming meteen een stuk vlotter. Deze goedkope ingreep wordt al op veel plaatsen toegepast. Verkeerslichten beïnvloeden Rotondes lijken de doorstroming te verbeteren, maar eigenlijk bieden ze minder capaciteit dan een kruispunt met goed afgestelde verkeerslichten. Ook verkeerslichten met een goede busbeïnvloeding, die bussen prioriteit geven als ze eraan komen, zijn efficiënt en budgetvriendelijk Selectief toegankelijke wegen In verkeersluwe straten is het mogelijk om auto s te weren maar bussen wel door te laten. Dat kan met verkeersborden of verdwijnpalen. In Gent en Turnhout werkt het systeem heel goed: grote delen van de stad zijn er autovrij, maar de bus mag door. Zo krijgt het openbaar vervoer een streepje voor en wordt de stad toch veiliger voor fietsers en voetgangers. Parkeerplaatsen schrappen Parkeerplaatsen schrappen is een harde maatregel en niet overal nodig. Toch kan het in sommige straten nuttig zijn om enkele plaatsen weg te halen. Op smalle parkeerstroken zetten autobestuurders hun wagen al snel over de rand, waardoor lijnbussen moeilijk kunnen passeren. Door parkeerplaatsen te schrappen, komt er ruimte vrij om bussen, fietsers en voetgangers veilig en vlot door te laten. Haltes op de rijbaan Bussen die in een haltehaven moeten stoppen, hebben het nadien moeilijk om weer in te voegen. De snelste optie is stoppen op de rijbaan. Een halteperron is bovendien maar 20 meter lang en dus veel kleiner dan een haltehaven van 45 meter. De inrichting is wel afhankelijk van de verkeersveiligheid: in zones waar 70 kilometer per uur is toegestaan, is een haltehaven de veiligste optie. Een halteperron is beter geschikt voor zones van 50 en 30 kilometer per uur. NAJAAR OP 1 LIJN 9

10 Samen sterk De Lijn ondersteunt nieuw vervoerplan NMBS Als de NMBS haar dienstregeling aanpast, heeft dat ook voor De Lijn gevolgen. In het verleden werden wijzigingen vaak laat gecommuniceerd. Die tijd is voorbij: voor de opmaak van het nieuwe vervoerplan sloegen de spoor- en de busmaatschappij de handen in elkaar. Om de drie jaar past de NMBS haar vervoerplan aan. Als De Lijn daardoor haar eigen dienstregeling moet bijsturen, wordt dat best snel gecommuniceerd. Bij de opmaak van het nieuwe vervoerplan werd De Lijn al snel mee aan tafel gevraagd. Dat is een positieve evolutie, zegt Griet, hoofd Beheer Geregeld Vervoer. Actief adviseren doen we nog niet: de NMBS beslist nog steeds zelf waar en wanneer de treinen rijden. Maar de communicatie verloopt veel beter dan vroeger. Als wij aanpassingen aan treinverbindingen tijdig kennen, kunnen we de rijtijden van onze bussen daar veel beter op afstemmen. Het geeft ons ook ruimte om overstaptellingen te houden en de meest gebruikte aansluitingen voorrang te geven. 10 OP 1 LIJN - NAJAAR 2017

11 Samen sterk Hoe sneller we de nieuwe dienstregeling van de treinen kennen, hoe beter we erop kunnen inspelen Griet Similon, hoofd Beheer Geregeld Vervoer bij De Lijn Bus- en spoorexperts samen on the road Afgelopen lente trokken De Lijn en de NMBS samen door Vlaanderen om het nieuwe vervoerplan toe te lichten. In elke provincie werd een infonamiddag georganiseerd voor politieke mandatarissen. De info momenten trokken heel wat belangstellenden. Tijdens de roadshows lichtten we de werking van de verschillende entiteiten toe en maakten we duidelijk dat we samen streven naar een optimale aansluiting tussen bussen en treinen, vertelt Griet Similon. We gaven ook toelichting bij vaak terugkerende pijnpunten, zoals het principe dat één bus niet in twee opeenvolgende stations een even vlotte aansluiting kan geven. Een trein rijdt nu eenmaal sneller dan een bus. De gezamenlijke aanpak van de roadshows was een succes. Zo konden we extra benadrukken dat we onze diensten maximaal op elkaar afstemmen. Beperkte wijzigingen Voor het nieuwe vervoerplan, dat in september 2017 van start is gegaan, blijven de aanpassingen beperkt. Griet Similon: Bij het vorige vervoerplan waren de aanpassingen veel groter omdat de NMBS toen echt van een schone lei wilde beginnen. De hele dienstregeling werd toen hertekend. Deze keer blijft het bij een beetje bijsturen en finetunen. Afgelopen zomer heeft de NMBS alle Vlaamse en Europese procedures doorlopen en de nodige rijpaden aangevraagd. Sinds half augustus zijn de nieuwe dienstregelingen gekend en is De Lijn gestart met het aanpassen van de rijtijden van bussen en trams. Daarbij proberen we zoveel mogelijk aansluitingen te behouden en te verbeteren. Toekomstplannen on the road De komende jaren wil De Lijn graag nog nauwer met de NMBS samenwerken. De verbeterde communicatie is een grote stap in de goede richting. Bij de opmaak van het volgende vervoerplan zouden we liefst nog actiever participeren en samenwerken, aldus Griet Similon. Ook op operationeel vlak, bijvoorbeeld bij korte aanpassingen door wegen- of spoor werken, hebben we afgesproken om intensiever samen te werken en regelmatig te overleggen. Hoe meer we overleggen, hoe beter de verschillende vormen van openbaar vervoer op elkaar worden afgestemd. En dat is een kernvoorwaarde voor de toekomstige basisbereikbaarheid. NAJAAR OP 1 LIJN 11

12 Actueel Groen licht voor trambus op Ring rond Brussel Elke dag rijden wagens over de Ring rond Brussel. Ellenlange files en sluipverkeer op de lokale wegen zijn het gevolg. Met de Ringtrambus, die in een eigen bedding rijdt, biedt De Lijn straks vlot en betrouwbaar openbaar vervoer tussen de Heizel, het centrum van Vilvoorde en Brussels Airport. De Vlaamse Regering, de provincie Vlaams-Brabant, de stad Vilvoorde en de gemeenten Machelen en Grimbergen scharen zich achter het project: De verkeerscongestie in de Noordrand is een last voor pendelaars en omwonenden. Op zondag 27 augustus organiseerde De Lijn een trambusparlement in het stadhuis van Vilvoorde. Daar zetten alle partijen het licht op groen voor het trambusproject. De trambus op de Ring zal zoveel mogelijk in een eigen bedding rijden, zodat de reizigers op een snelle en betrouwbare dienstverlening kunnen rekenen. Daarvoor worden 16 kilometer vrije busbanen voorzien. Met de Ring trambus willen we automobilisten uit hun wagen lokken, zegt burgemeester van Vilvoorde Hans Bonte. Het project kan een sterke impuls geven aan de mobiliteit en de vernieuwing in onze stad. Het handelscentrum wordt beter bereikbaar vanuit de omliggende gemeenten, en dat op een duurzame manier. Binnen het trambusproject gaan we ook straten en pleinen heraanleggen: dat moet Vilvoorde een nieuw gezicht geven en de leefbaarheid ten goede komen. Groene as naar Diegem Het westelijke deel van het trambustracé loopt van de Heizel naar Strombeek-Bever en Vilvoorde. Het initiatief past perfect in onze visie op mobiliteit, meent Marleen Mertens, burgemeester van Grimbergen. Een performant openbaar vervoer en een betere fietsinfrastructuur moeten automobilisten overtuigen om over te stappen. Veel Grimbergenaren werken in Brussel of op de luchthaven en zoeken alternatieven om aan de verkeerscongestie te ontsnappen. Ook in het oosten, waar de trambus van Vilvoorde naar Machelen en Brussels Airport zal rijden, klinken positieve geluiden. Machelen krijgt door de aanleg van de trambusverbinding en de heraanleg van de Woluwelaan een groene as naar Diegem. Die wordt nog versterkt door het verbeteren van de fietsinfrastructuur, zegt burgemeester Jean-Pierre De Groef. Naast de vergroening van de Woluwelaan gaan we ook de rivier de Woluwe weer openleggen. De combinatie van blauw en groen moet van de Woluwelaan opnieuw een aangename plek maken. Met de Ringtrambus willen we pendelaars uit hun wagen lokken Hans Bonte, burgemeester van Vilvoorde 12 OP 1 LIJN - NAJAAR 2017

13 Actueel 89 miljoen euro Eind vorig jaar maakte minister Ben Weyts al 89 miljoen euro vrij voor de trambus op de Ringverbinding. Ook de betrokken steden en gemeenten dragen een steentje bij, vooral voor omkaderende werken zoals de heraanleg van straten en pleinen. De trambus wordt een kruising tussen een bus en een tram: de voertuigen rijden grotendeels in een eigen bedding, maar kunnen ook gewone wegen gebruiken. In een latere fase kunnen echte tramsporen worden voorzien. Aan belangrijke haltes, zoals de Heizel of het station van Vilvoorde, kunnen reizigers overstappen op de trein, de tram of de metro. Het grote publiek zal de Ringtrambus kunnen nemen vanaf Buurtbewoners krijgen inspraak De Ringtrambus is een breed gedragen project dat pendelaars een alternatief moet bieden voor de file. Nu er duidelijkheid is over het tracé en over de inrichtingsprincipes voor de wegen, gaan de partners in dialoog met de buurtbewoners. We willen samen met de omwonenden bekijken hoe de trambus vanaf 2019 door hun straat zal rijden, aldus Sara Jane Deputter, hoofd Communicatie bij De Lijn. Op basis van die input kunnen we de plannen nog beter inpassen in de lokale omgeving. In de loop van september vonden drie info markten plaats in Vilvoorde en Diegem. Daar konden de omwonenden het tracé in detail bekijken en vragen stellen aan De Lijn, de Werk vennootschap (een Vlaamse entiteit die grote mobiliteits projecten coördineert) en het betrokken studie bureau. Hun vragen en opmerkingen worden zoveel mogelijk meegenomen bij het opstellen van de concrete plannen. Ook de komende maanden houden de projectpartners de om wonenden op de hoogte en streven ze een goede band met de betrokken buurten na. Meer info: VILVOORDE KONINGSLO STROMBEEK- BEVER HEIZEL MACHELEN BRUSSELS AIRPORT DIEGEM NAJAAR OP 1 LIJN 13

14 Update Hoe verteert De Lijn de knip van de Leien? De wegenwerken in Antwerpen zorgen al maanden voor verkeershinder. Op de Leien is geen doorgang meer mogelijk en ook andere verbindingen lopen stroef. Om een vlot openbaar vervoer te garanderen, zet De Lijn sterk in op een combinatie van bus en tram: Onze bussen rijden stipter nu ze niet meer langs de wegenwerken moeten. Op 1 juni 2017 startten de werken aan de Antwerpse Rooseveltplaats en de Leien. Bussen die vanuit het hinterland naar Antwerpen rijden, stoppen sindsdien aan de rand van de stad en keren daar terug. In busstation Zuid kunnen reizigers overstappen op de tram. Die rijdt ondergronds onder de werken door en vermijdt zo de files. Roger Corbreun, stafmedewerker bij De Lijn Antwerpen: De Lijn heeft zich goed op de werkzaamheden voorbereid. Het keren van de bussen verloopt vlot en de voer tuigen rijden stipter nu ze niet meer langs de werken moeten. Op het tramnet hebben we de capaciteit flink verhoogd: er is een tramlijn bijgekomen en op elk van de drie lijnen rijdt om de zeven minuten een XL-Albatrostram. In totaal beschikken we tijdens de spitsuren over zo n plaatsen per uur en per richting, samen dus zo n plaatsen. Alleen op het toppunt van de ochtendspits, tussen kwart voor 8 en kwart over 8, kan het nog erg druk zijn. Wie die drukte wil vermijden, vertrekt beter een kwartiertje vroeger of later. Combinatie bus & tram evalueren Begin oktober hield De Lijn een grote reizigerstelling in Antwerpen. We hebben daarmee gewacht tot de hogescholen en de universiteit weer open waren. In de vakantiemaanden geeft zo n telling een vertekend beeld, aldus Roger Corbreun. Zodra de resultaten bekend zijn, kunnen we de nieuwe bus-tramcombinatie evalueren. De overstap aan busstation Zuid werkt alvast perfect: het belangrijkste is nu dat reizigers er ook voor kiezen. Vertraging van bus of tram wordt sneller gecommuniceerd Op de dienst Dispatching van De Lijn Antwerpen is sinds kort een communicatieteam aan de slag. De medewerkers verwittigen de reizigers via infoborden en sociale media zodra een bus of tram vertraging oploopt. Marc Deschuyter, hoofd Communicatie bij De Lijn Antwerpen: Vroeger moest een dispatcher eerst de woordvoerder bellen, die dan verder kon beslissen over de communicatie. Dat nam allemaal veel tijd in beslag. Als een tram nu stilvalt door een panne, kunnen we reizigers binnen de twee minuten een alternatief aanbieden, bijvoorbeeld een buslijn in de buurt. 14 OP 1 LIJN - NAJAAR 2017

15 Kort nieuws Antwerpenaren testen sms-ticket gratis uit De stad Antwerpen financierde afgelopen zomer meer dan sms-tickets voor reizigers die het openbaar vervoer gratis wilden uitproberen. Shoppen in Leuven? Dan neem je de bus! Wie vanuit een buurgemeente de bus naar Leuven neemt, betaalt daar met het speciale Winkelbiljet slechts 2 euro voor (heen en terug). De ideale keuze voor een dagje shoppen zonder file- of parkeerstress. De stad Leuven zet sterk in op openbaar vervoer. Wie op zaterdag vanuit een buurgemeente wil komen shoppen, kan voor 2 euro met de bus naar het centrum en weer naar huis reizen. De Winkelbiljetten zijn bij de chauffeur te koop en zijn ook geldig op Leuvense koopzondagen. Shoppers die toch met de auto komen, kunnen hun wagen op zaterdag parkeren op parking Wetenschapspark in Heverlee. Elke tien minuten vertrekt er een pendelbus naar het centrum. Door de steun van de stad Leuven zijn zowel de parking als de pendelbus gratis. Wie zijn auto aan de rand van de stad op een betaalparking zet De Bond, Heilig Hart, NMBS, Philipssite, Teken Gasthuisberg of Vaartkom kan gratis met de bus naar het centrum rijden. Op vertoon van het parkeerticket maakt de chauffeur een gratis heen- en terugbiljet aan voor de bestuurder en de passagiers. Wie een gratis ticket wilde, moest zich eerst registreren. Voor reizigers werden twee tickets klaargezet ( in totaal). Eind augustus hadden al mensen minstens één ticket gebruikt. In totaal ging het om sms-tickets. Wie de twee tickets gebruikte, kreeg automatisch een mail met de vraag om een korte enquête in te vullen. Daarmee kon je opnieuw gratis tickets verdienen, zegt Annemie Truyens, medewerker Communicatie bij De Lijn Antwerpen. Uit de enquêtes bleek dat de meerderheid van de reizigers meerdere keren per maand de bus of de tram neemt. Ze doen dat vooral voor activiteiten in hun vrije tijd: winkelen, hobby s, cultuur Het aandeel woon-werkverkeer blijft voorlopig beperkt. Meer dan 90 procent van de respondenten gaf aan dat ze ook in de toekomst nog gebruik willen maken van De Lijn. Catwalk op de bus Om de combinatie bus en shoppen extra in de kijker te zetten, nam De Lijn dit najaar deel aan de Leuvense Herfstshopping. Die vond plaats op zaterdag 30 september en zondag 1 oktober. Modellen van Leuvense handelaars stapten op aan het station, stapten over aan de halte Jan Stasstraat en stapten af aan het Rector De Somerplein, waar ze nog even defileerden. De actie moest de mogelijkheden om met de bus te gaan shoppen extra in de verf zetten. Oudejaarsbiljet wordt sms-ticket Het oudejaarsbiljet wordt dit jaar voor het eerst een sms-ticket. Dat biedt voordelen voor de reizigers en de lokale besturen. Met de introductie van het sms-biljet voor oudejaarsnacht zet De Lijn opnieuw een stap in het digitaliseren van de vervoerbewijzen. Het sms-biljet is voordelig, eenvoudig en gebruiksvriendelijk: de reiziger hoeft geen muntstukken meer mee te nemen of zijn zakken te doorzoeken naar een verloren biljet dat tijdens de heenrit werd gekocht. Code intikken en rijden maar! Bovendien verliezen de bussen minder tijd, waardoor De Lijn een stiptere dienstverlening kan aanbieden. Gemeentebesturen die het openbaar vervoer willen stimuleren, kunnen hun inwoners gratis sms-biljetten aanbieden. De relatiebeheerders in elke provincie staan klaar om te helpen met de concrete afspraken. NAJAAR OP 1 LIJN 15

16 Innovatie De Lijn onderzoekt zelfrijdende bussen in stadscentra Autonome shuttles zijn zelfrijdende voertuigen die vaste korte trajecten kunnen afleggen. Om de mogelijkheden in kaart te brengen lanceert De Lijn een proefproject op de luchthaven van Zaventem. In diverse Vlaamse steden worden ook haalbaarheidsstudies opgestart. Zelfrijdende shuttles maken deel uit van het vervoer van de toekomst. Om klaar te zijn voor de transitie wil De Lijn de nieuwe technologie nu al testen. Dat gebeurt met een proefproject in samenwerking met Brussels Airport Company. Op de luchthaven van Zaventem zullen zelfrijdende shuttlevoertuigen straks het trein- en busstation verbinden met de omliggende parkeerterreinen en bedrijvenzones, vertelt Koen Schietecatte, coördinator Mobiliteits onderzoek bij De Lijn. De shuttles rijden langs een vast traject en staan onder toezicht van onze verkeerscentrale. De pilootfase en de nodige tests zijn voorzien voor Vanaf 2019 kunnen we dan starten met de uitwerking van de operationele reizigersverbinding. Kennis en ervaring opdoen In een tweede fase kunnen er ook proefprojecten komen in een stedelijke context. In Mechelen en Genk worden haalbaarheidsstudies opgestart en ook Antwerpen en Leuven tonen interesse. De studies en de proefprojecten die daaruit kunnen volgen, zijn vooral bedoeld om kennis en ervaring op te doen, aldus Cécile Dusart, coördinator Mobiliteitsontwikkeling bij De Lijn. 16 OP 1 LIJN - NAJAAR 2017

17 Innovatie In een stedelijke omgeving rijden de shuttles gemiddeld 10 tot 20 kilometer per uur Koen Schietecatte van De Lijn Straks in elke Vlaamse stad? De eerste haalbaarheidsstudies rond autonome shuttles worden opgestart in Mechelen en Genk en eventueel ook Antwerpen en Leuven. Op termijn kunnen daar andere steden en gemeenten bijkomen. Koen Schietecatte: Een haalbaarheidsstudie betekent niet dat de betrokken stad ook met zekerheid autonome shuttles krijgt. Dat hangt af van de resultaten van de studie (ruimtelijk, financieel, infra structureel...). De conclusie kan ook zijn dat het project niet haalbaar is, of enkel als bepaalde randvoorwaarden vervuld zijn. Sowieso is elke conclusie tijdelijk: op langere termijn kunnen we moeilijk voorspellen hoe snel de technologie zal ontwikkelen en wat de mogelijkheden dan zullen zijn. Als het concept aanslaat, worden de autonome shuttles wellicht ook goedkoper. Dan kunnen ze bijvoorbeeld een goede oplossing zijn voor openbaar vervoer in dunbevolkte gebieden. Het concept van zelfrijdende shuttles roept veel vragen op. Welke trajecten zijn mogelijk? Zijn er aanpassingen nodig aan de infrastructuur? Zien de haltes er anders uit? En hoe staan de reizigers tegenover zelfrijdende voertuigen? In onze studies wordt ook een participatieluik voorzien. Zodra er duidelijkheid is over een mogelijk traject, wordt bepaald wie de stakeholders zijn en op welke manier zij best benaderd worden. Eind 2018 willen we de haalbaarheidsstudies afronden. Een paar jaar later kunnen de eerste autonome shuttles dan de baan op. Veilig en duurzaam Op termijn kunnen elektrische shuttlevoertuigen een positieve impact hebben op de duurzaamheid van het openbaar vervoer en op de verkeersveiligheid. Koen Schietecatte: Autonome shuttles zijn duurzaam, stil en comfortabel en kunnen een hoge frequentie bieden. Bovendien zijn ze heel veilig. Zelfrijdende voertuigen zijn uitgerust met sensoren die de omgeving gedetailleerd waarnemen en het voertuig laten stoppen voor voetgangers, fietsers, dieren en andere obstakels. In een stedelijke omgeving rijden de shuttles gemiddeld 10 à 20 kilometer per uur. Om ook de sociale veiligheid te garanderen en problemen onderweg op te vangen, wordt elk voertuig opgevolgd via een dispatchcentrale. Ons doel is om zelfrijdende shuttles in gemengd verkeer in te schakelen, dus niet in een eigen bedding. Daarmee nemen we onze plaats in de kopgroep van innovatieve vervoersaanbieders. NAJAAR OP 1 LIJN 17

18 Voor iedereen Toegankelijke halte vinden wordt makkelijker De bus nemen als je een motorische of visuele beperking hebt? Dat kan perfect, op voorwaarde dat zowel de halte als het voertuig toegankelijk is. De Lijn brengt alle toegankelijke haltes in kaart en plaatst de info later dit jaar op haar routeplanner. Eind oktober legde De Lijn de laatste hand aan haar uitgebreide halte-inventaris. Naast halteaccommodatie en ligging werd ook de toegankelijkheid onder de loep genomen, zegt Griet Similon, hoofd Beheer Geregeld Vervoer bij De Lijn. Aan de hand van de halte-inventaris kennen we aan elke halte een toegankelijkheidsniveau toe. Zo kunnen we nu meegeven welke haltes toegankelijk zijn voor mensen met een visuele of motorische beperking, al dan niet met assistentie. Een rolstoelgebruiker kan bijvoorbeeld mits wat hulp toch een steile helling opraken. De drie niveaus van toegankelijkheid duiden we aan met elk een eigen symbool. Op die manier kunnen we de toegankelijkheidsinformatie van de haltes op een eenvoudige wijze publiek kenbaar maken. De symbolen worden op de halteborden aangebracht. Toegankelijkheid krijgt verder een prominente plaats op de startpagina van De Lijn. Van daaruit kunnen mensen surfen naar allerhande informatie rond toegankelijkheid. Ook de routeplanner wordt verfijnd en zal informatie over de toegankelijkheidsstatus van de halte kunnen tonen. Hiervoor worden telkens dezelfde symbolen gebruikt. Voor reizigers met een beperking is die toegankelijkheidsinformatie onmisbaar. Het nieuwe systeem moet ervoor zorgen dat zij niet telkens opnieuw naar De Lijn moeten bellen om informatie te vragen. Reizigers met een beperking kunnen straks vlot online checken welke haltes toegankelijk zijn Eddy Gielis, coördinator Toegankelijkheid bij De Lijn 18 OP 1 LIJN - NAJAAR 2017

19 Voor iedereen Leidraad voor lokale besturen De gegevens over toegankelijkheid zijn vooral nuttig voor de reizigers. Maar ook de lokale besturen en andere wegbeheerders kunnen er hun voordeel mee doen. Eddy Gielis, coördinator Toegankelijkheid bij De Lijn: Om een toegankelijke rit te realiseren, moeten zowel het voertuig als de halte toegankelijk zijn. Het aantal toegankelijke voertuigen van De Lijn stijgt elk jaar. Eind dit jaar is 93 procent van de bussen toegankelijk en toegankelijke trams zorgen voor 70 procent van de dienstverlening op de sporen. Maar op het vlak van haltes moet er nog een grote inhaal beweging gebeuren. Uit de halte-inventaris blijkt dat momenteel slechts 10 procent van de haltes toegankelijk is voor mensen met een motorische beperking zonder assistentie. Voor mensen met een visuele beperking daalt dat aantal tot bijna 5 procent. De wegbeheerders zijn zeker bereid om inspanningen te doen, maar hun budgetten zijn beperkt. Daarom kiezen we voor een planmatige aanpak: liever dan her en der toegankelijke haltes te creëren, willen we samen met de wegbeheerders werk maken van een gerichte aanpak. Zo willen we komen tot Meer Mobiele Lijnen waarop alle voertuigen en een groot aantal haltes toegankelijk zijn. Daarover gaan we actief naar de steden, gemeenten en de gebruikers communiceren. Een mooi voorbeeld van een Meer Mobiele Lijn is de Kusttram: het merendeel van de badsteden beschikt intussen over minstens één toegankelijke halte. Ook de voertuigen zijn toegankelijk. Omdat de meeste haltes van kusttram in eigen bedding liggen, kan De Lijn zelf aan de slag als wegbeheerder om nog meer toegankelijke haltes aan te leggen. We hebben al een budget voorzien voor tien extra haltes, die nauwgezet geselecteerd werden. Het project wordt nog dit jaar aanbesteed en toegewezen. Proefproject Zo herken je een toegankelijke halte voor reizigers met een motorische beperking voor reizigers met een motorische beperking mits assistentie voor reizigers met een visuele beperking de 5 Meer Mobiele Lijnen zijn - West-Vlaanderen: Kusttram - Oost-Vlaanderen: tramlijn 1 - Vlaams-Brabant: Ringbus - Antwerpen: tramlijn 15 - Limburg: lijn 51 De Lijn test de nieuwe aanpak de komende maanden uit in een proefproject met vijf Meer Mobiele Lijnen. Die worden bekendgemaakt bij het grote publiek en op de halteborden zijn de toegankelijkheidssymbolen reeds aangebracht. Eddy Gielis: Reizigers met een beperking hoeven dan niet elke stap apart uit te zoeken, maar weten dat ze de Meer Mobiele Lijnen vlot kunnen gebruiken. Vooraf een rolstoeltoegankelijke rit reserveren is dan niet meer nodig. Ook voor gewone lijnen wordt het straks makkelijker om online te checken waar de toegankelijke haltes liggen. Wie niet goed met een computer overweg kan, mag nog altijd naar de Belbuscentrale bellen. Op langere termijn zouden toegankelijke haltes de norm moeten worden. Goed toegankelijke haltes zijn niet alleen van belang voor mensen met een handicap. Iedereen heeft baat bij een gemakkelijke en comfortabele toegang tot het openbaar vervoer. Maar dat vraagt tijd, weet Eddy Gielis. Je kunt het vergelijken met het fietspadenbeleid van twintig jaar geleden: toen kon het ook gebeuren dat je aan een gemeentegrens plots van een mooi fietspad op een smal strookje belandde. Vandaag zetten we in op een geïntegreerde aanpak met een aaneengesloten fietsnetwerk. Dat willen we ook doen met de toegankelijke haltes. NAJAAR OP 1 LIJN 19

20 Uitsmijter JONGEREN WELKOM In Evergem nemen meer dan honderd jongeren na schooltijd tegelijk de bus. Op piekmomenten is de halte veel te klein en staan de scholieren op het fietspad en vlak naast de rijweg. De gemeente voorziet nu extra ruimte en een betonnen sofa om de jonge reizigers veilig op te vangen. Parkeerplaatsen omvormen Om extra wachtruimte te creëren heeft de gemeente Evergem enkele parkeerplaatsen naast de weg ingenomen. De vangrail tussen het fietspad en de wachtplek is weggehaald, vertelt Michel Mareels, medewerker Planning Geregeld Vervoer bij De Lijn in Gent. Om de wachtruimte aantrekkelijker te maken, werd een grote betonnen sofa geplaatst. Zo kunnen jongeren na school veilig en comfortabel op de bus wachten. Uiteraard mogen andere reizigers de sofa ook gebruiken. De gemeente bedacht het project specifiek voor deze halte, omdat hier veel scholieren af- en opstappen. We weten uit ervaring dat heel wat andere gemeenten vlak na schooltijd met hetzelfde probleem kampen. Misschien kunnen zij zich door dit initiatief laten inspireren?