Rapportage metingen vliegtuiggeluid 2016

Transcriptie

1 Rapportage metingen vliegtuiggeluid 2016 Kaag en Braassem, Leiden, Lisse, Nieuwkoop, Noordwijk, Oegstgeest en Teylingen Definitieve versie

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding Over het meten van vliegtuiggeluid Rapportage alle meetposten Conclusies regio Holland Rijnland In detail: Kaag en Braassem In detail: Leiden In detail: Lisse In detail: Nieuwkoop In detail: Noordwijk In detail: Oegstgeest In detail: Teylingen Bijlage 1 Overzichtstabel... Bijlage 2 - Banenstelsel en vliegpaden Schiphol... Bijlage 3 - Verklarende woordenlijst...

3 1 Inleiding De gemeenten Leiden, Leiderdorp en Oegstgeest hebben het initiatief genomen om vanaf 2007 vliegtuiggeluid te laten meten. Het doel van de metingen is inzicht te krijgen in de ontwikkeling van het vliegtuiggeluid in onze regio op verschillende locaties. De meetgegevens kunnen ook vergeleken worden met de berekende geluidwaarden die door Schiphol en de overheid worden gehanteerd. Ook kunnen bewoners, politici en andere stakeholders de gegevens realtime bekijken bij geconstateerde hinder. In 2008 zijn ook in Lisse en Noordwijk meetposten geplaatst, in 2009 in Teylingen en in 2011 in Kaag en Braassem en in Nieuwkoop. In Leimuiden is medio 2013 een van de drie meetposten weggehaald. In Noordwijk is in 2014 een meetpost weggehaald bij de Johanna van Hoornstraat omdat die op de sporthal stond die is gesloopt. De metingen worden uitgevoerd door een netwerk van meetposten van de firma Sensornet B.V., zij leveren een grote hoeveelheid gegevens. De Omgevingsdienst West-Holland maakt op basis van deze gegevens een rapportage ten behoeve van de gemeenteraden en bewoners van de betreffende gemeenten. Daarnaast kan men via de website van Sensornet de meetresultaten inzien, zowel live als over een bepaalde periode ( De algemene informatie over Schiphol in deze rapportage is afkomstig van openbare bronnen zoals: de jaarrapportages van BAS, de Handhavingsrapportage van de Inspectie Leefomgeving en Transport, de NOMOS-meetposten van Schiphol, persberichten van de Schipholgroup, en de Naleving milieuregels van de Luchtverkeersleiding (LVNL). Leeswijzer In hoofdstuk 2 staat uitleg over waarom, hoe en wat er gemeten wordt en de relatie met klachten. In hoofdstuk 3 wordt op basis van de resultaten van alle meetposten een regiobreed beeld geschetst met in hoofdstuk 4 de conclusies. Vervolgens gaan hoofdstukken 5 tot 11 in op de resultaten per gemeente. In de bijlagen staan uitgebreide cijfers per meetpost, kaarten die het banenstelsel en vliegpaden laten zien, geluidcontouren en een verklarende woordenlijst.

4 2 Over het meten van vliegtuiggeluid 2.1 Waarom laten de gemeenten vliegtuiggeluid meten? Tot begin jaren 2000 ging de aandacht van het Rijk vooral uit naar het gebied dichter bij Schiphol, waar de geluidbelasting het hoogste is. Verder weg gelegen gebieden, zoals Holland Rijnland, hebben echter ook te maken met hinder door vliegtuiggeluid. De gemeenteraden in onze regio wilden ook inzicht in het vliegtuiggeluid in hun gemeenten. Het meetsysteem van Schiphol (NOMOS) had toen slechts één meetpost in onze regio, in Leiden. Daarom besloot een aantal gemeenten vanaf 2007 om zelf het vliegtuiggeluid te laten meten. De gestelde doelen hiervan zijn: Inzicht bieden in de ontwikkeling van de geluidbelasting in de gemeente. Aantonen dat geluidbelasting ook door meting vastgesteld kan worden; een vergelijking mogelijk maken met de berekende waarden. Aan bewoners het signaal afgeven dat de gemeente ongerustheid en klachten over vliegtuiggeluid serieus neemt. De metingen kunnen niet gebruikt worden om Schiphol af te rekenen op het vliegtuiggeluid. De Wet Luchtvaart kent alleen normen voor vliegtuiggeluid op basis van berekeningen. Die liggen vast in de zogenaamde Gelijkwaardigheidscriteria, die onderdeel uitmaken van het Nieuwe Normen en Handhavingsstelsel (NNHS). De criteria stellen een totaalplafond voor het gehele gebied rond Schiphol en zijn dus niet locatiespecifiek. Meten en rekenen Er zijn twee manieren om er achter te komen hoeveel vliegtuiggeluid er op een plaats is: meten en rekenen. Metingen en berekeningen van dezelfde vliegtuigpassages leveren een ander resultaat op; dat is het gevolg van de verschillende manieren om het geluidsniveau vast te stellen. Dit betekent dat een berekende decibel niet zomaar vergeleken kan worden met een gemeten decibel. Iedere manier heeft voor- en nadelen, zodat geen manier beter is dan de andere. Het hangt van het doel af welke methode het meest geschikt is. Meten + microfoon hoort wat u zelf hoort - niet altijd mogelijk (vanwege wind en ander stoorgeluid) - herkennen vliegtuiggeluid is lastig, fouten zijn onvermijdelijk Rekenen + kan altijd + zekerheid + toekomstvoorspelling mogelijk - theoretische geluidproductie Meten is geschikt om trends in de hoeveelheid vliegtuiggeluid op een plaats te bepalen. Schiphol heeft zelf al jaren een netwerk van meetposten, NOMOS genoemd. Die meetposten staan in een groot gebied rond Schiphol, zie Inmiddels staan er in onze regio 6 meetposten van NOMOS: Leiden, Leimuiden, Lisse, Nieuwkoop, Warmond en Sassenheim. De gegevens van de NOMOS meetposten zijn ook opgenomen in onze rapportage. 2.2 Wat meet Sensornet? De meetposten van Sensornet meten en registreren elke seconde het geluid in de omgeving. Door middel van filters in de meetpost zelf en in de centrale computer worden de vliegtuigpassages onderscheiden van het achtergrondgeluid. Het systeem registreert en berekent een heleboel gegevens, zowel per vliegtuigpassage als gemiddelden. De belangrijkste parameters zijn: Geluidniveau - Van iedere vliegtuigpassage wordt het geluidniveau bepaald. Dit is een maat voor de hoeveelheid geluid veroorzaakt door één vliegtuig dat voorbij vliegt. Het geluidniveau kan op meerdere manieren worden uitgedrukt: 2

5 Piekwaarde (LAmax) het hoogst gemeten geluidniveau tijdens een vliegtuigpassage; SEL-waarde Sound Exposure Level, een maat voor de totale geluidsenergie van een vliegtuigpassage. Deze maat is een combinatie van hoe hard het geluid was en hoe lang het duurde. Geluidbelasting - Een maat voor het geluid dat door alle vliegtuigen gezamenlijk gedurende een periode wordt veroorzaakt op een bepaalde plaats. Daarbij worden de geluidniveaus van alle vliegtuigen die van het vliegveld vertrekken en daarop aankomen op een voorgeschreven manier bij elkaar opgeteld. De maat voor geluidbelasting door vliegtuigen wordt uitgedrukt in db L den (day-evening-night). Hierbij telt geluid in de avond en nacht extra zwaar mee. Voor de handhaving van Schiphol gelden normen voor de geluidbelasting gedurende een jaar. De Wet Luchtvaart schrijft voor dat de geluidbelasting berekend wordt (niet gemeten). Aantallen vliegtuigpassages Het aantal succesvol gemeten vliegtuigpassages per uur van de dag, per dagdeel, maand of jaar. 2.3 Hoe meet Sensornet? De meetposten van Sensornet bestaan uit een microfoon en een computer die op het dak van een gebouw van maximaal twee verdiepingen geplaatst zijn. De computer bekijkt of het gemeten geluid overeenkomt met dat van een vliegtuig. Zo ja, dan wordt deze gebeurtenis geregistreerd en doorgegeven aan de server van Sensornet. Vliegtuigherkenning Sensornet gebruikt meerdere manieren tegelijk om vliegtuiggeluid te herkennen: Transpondergegevens De meeste vliegtuigen (> 90%) hebben een ADS-B transponder aan boord die gegevens uitzendt over de positie van dat vliegtuig. Als Sensornet met haar ontvanger de transponder van een vliegtuig in de buurt van een meetpost registreert, is de kans zeer groot dat een gemeten geluidpiek van dat vliegtuig afkomstig is. Patroonherkenning Het systeem kijkt ook naar de kans dat het geluid van een vliegtuig afkomstig kan zijn, gebaseerd op de karakteristieken van het geluid. Wanneer die kans meer dan 50% is, wordt de gebeurtenis meegeteld als vliegtuigpassage. Driehoeksbepaling De meetposten van Sensornet staan niet op zich, maar zijn opgesteld in meetdriehoeken. Daardoor kan de computer vliegtuigen herkennen: een specifiek geluidpatroon dat binnen zeer korte tijd op meerdere meetposten wordt gemeten kan alleen maar van een vliegtuig afkomstig zijn. Iets anders kan zich immers niet zo snel verplaatsen. Indien er maar 2 meetposten staan in een gemeente is de betrouwbaarheid minder groot. 2.4 Betrouwbaarheid meetsysteem Sensornet De grootste uitdaging bij het meten van vliegtuiggeluid is om het te onderscheiden van het achtergrondgeluid, zoals voorbijrijdende auto s, brommers of motoren, of harde wind. Vooral bij zachte vliegtuigpassages, die verder van Schiphol veel voorkomen, is dit moeilijk. Hierbij zijn hoofdzakelijk 3 soorten fouten mogelijk: 1. Een geluid dat niet van een vliegtuig komt, wordt ten onrechte wel als vliegtuig aangemerkt. 2. Een geluid dat wel van een vliegtuig komt, wordt ten onrechte niet herkend. 3. De vliegtuigpassage wordt te hard aangegeven door cumulatie met achtergrondgeluiden. Omdat de eerste 2 soorten fouten tegengesteld zijn, is het niet mogelijk beide fouten uit te sluiten: een meetsysteem dat is ingesteld om vooral de eerste fout te vermijden, maakt vaker de tweede fout, en omgekeerd. 3

6 NOMOS (het meetsysteem van Schiphol) is ingesteld om vooral de eerste fout te vermijden. Het doet dit o.a. door alle zachte vliegtuigpassages (met een piek lager dan decibel) niet mee te tellen; hiermee voorkomt NOMOS dat omgevingsgeluid ten onrechte wordt aangemerkt als vliegtuiggeluid. Sensornet zoekt een evenwicht tussen de eerste en tweede soort fout. Dat betekent dat NOMOS en Sensornet per geregistreerde vliegtuigpassage ongeveer dezelfde hoeveelheid geluid meten, maar dat NOMOS minder vliegtuigpassages registreert. De 3 e fout is duidelijk zichtbaar op bijvoorbeeld oudejaarsdag: er worden dan extreem hoge piekgeluiden gemeten als er tegelijk met een vliegtuigpassage vuurwerk wordt afgestoken. Om die reden zijn de metingen op oudejaarsdag en op andere tijden met een zeer hoog achtergrondniveau (bijv. bouwwerkzaamheden) niet meegenomen. Onderzoek naar meetsystemen Het onderzoeksbureau Ardea bracht in april 2012 een rapportage uit over vergelijkend onderzoek naar een aantal meetsystemen rond Schiphol, waaronder Sensornet. De bevindingen zijn: Alle meetsystemen hebben een nauwkeurigheid (foutmarge) van 1-2 db De totale eindnauwkeurigheid wordt vooral bepaald door de meetomstandigheden, zoals meteo, afstand tot het vliegpad en reflecties in de omgeving. Dit kan een grotere spreiding in resultaten (3-5 db) opleveren. De andere systemen zoals NOMOS gebruiken geen driehoeksmetingen, maar zeer gevoelige microfoons en geavanceerde software om het vliegtuiggeluid te onderscheiden. Geconstateerd is dat de meetposten van NOMOS aanzienlijk minder vliegtuigbewegingen registreren dan Sensornet. 2.5 Locaties meetposten Er staan in de regio Holland Rijnland 21 meetposten van Sensornet. Deze zijn hoofdzakelijk geplaatst op gemeentelijke gebouwen zoals gemeentehuizen en scholen. Een aantal meetposten staat op woningen. Het functioneren van een meetpost is afhankelijk van de medewerking van de gebouwbeheerder. Bij scholen bijvoorbeeld gebeurt het wel eens dat een storing niet direct verholpen kan worden, omdat de school dicht is. De interne gegevensopslag van de meetposten is echter groot, waardoor ook bij een langdurige onderbreking van de verbinding meestal geen gegevens verloren gaan. Sensornet heeft een storingscoördinator, die bij storingen meteen actie onderneemt. In bijlage 1 staat een overzicht van de meetresultaten van alle meetposten. De locaties zijn weergegeven in figuur 3.4 en in de hoofdstukken per gemeente. 2.6 Rapportage van de meetgegevens De gemeten geluidsniveaus van al het geluid (dus niet alleen vliegtuigen) zijn live te volgen op internet via De Omgevingsdienst West-Holland maakt op basis van de meetgegevens jaarrapportages voor de deelnemende gemeenten. 2.7 Relatie met klachten Metingen geven een objectief beeld van de hoeveelheid vliegtuiggeluid in een gebied. Klachten over vliegtuiggeluid zijn ingegeven door de subjectieve beleving van vliegtuiggeluid. Daarom hoeft er geen directe relatie te zijn tussen de aantallen geregistreerde klachten en de geluidbelasting of geluidsniveaus. Ook zijn er andere redenen voor pieken in de klachten: op warme zomerdagen en in weekenden zitten mensen vaker in de tuin en hebben dan meer overlast dan binnen in een goed geïsoleerde woning. In Holland Rijnland is het aantal geregistreerde klachten over vliegtuiggeluid vanouds relatief laag: in het gebied in Noord-Holland dat sinds 2003 last heeft van de Polderbaan is het aantal klachten hoger, terwijl de (berekende) geluidbelasting vergelijkbaar is. De oorzaak van dit verschil is vermoedelijk dat de bewoners rond de Polderbaan na de opening van die baan plotseling aan het geluid werden blootgesteld, terwijl het geluid rond de Kaagbaan in de loop van decennia is gegroeid. Verder speelt mee dat bewoners het klagen moe worden. 4

7 3 Ontwikkelingen Schiphol in Bijzonderheden gebruiksjaar 2016 (1 nov nov 2016) Luchthaven Veel informatie over Schiphol, vliegbewegingen en baangebruik is te vinden op de website van het Bewoners Aanspreekpunt Schiphol (BAS); en in de jaarrapportage van BAS, die mede input heeft gegeven voor deze rapportage. In het gebruiksjaar 2016 is er net als voorgaande jaren een flinke groei geweest (zie fig. 3.1.): er zijn 6,3 % meer vliegtuigbewegingen geweest dan in 2015, in totaal circa De groei van Schiphol is gelimiteerd tot maximaal vluchten in Met het huidige groeipercentage van circa 6 % wordt deze limiet al bereikt in Dit is een van de redenen dat er afspraken zijn gemaakt om een deel van de vluchten te verplaatsen naar vliegveld Lelystad, dat binnenkort uitgebreid zal worden. Het passagiersvolume is in 2016 gestegen met 9% naar 63,3 miljoen passagiers; daarmee is Schiphol nu de derde luchthaven van Europa geworden, na Londen en Parijs. De groei in passagiers is meer dan de groei in het aantal vliegtuigbewegingen, doordat de bezettingsgraad per vliegtuig hoger was en/of doordat er met grotere toestellen is gevlogen en/of minder vrachtvluchten. Figuur 3.1. Ontwikkeling aantal vliegtuigbewegingen sinds 2000 (bron: Evaluatie gebruiksprognose 2016, Schiphol) Baangebruik clusters ZW en Groene Hart De starts en landingen van de Kaagbaan en de Aalsmeerbaan zijn ieder jaar dominant voor de geluidhinder in cluster ZW en cluster Groene Hart. Het gebruik van de Zwanenburgbaan is aanzienlijk minder. De onderstaande tabel (fig. 3.2) geeft een overzicht van het aantal starts en landingen op de voor onze regio relevante banen over de afgelopen jaren. Deze jaarcijfers zijn niet zomaar te vertalen naar geluidhinder, omdat dit per regio verschilt. Het totale aantal vliegbewegingen op de voor ons relevante banen was in Dit is een stijging van circa 8,5% t.o.v Terwijl in 2015 de groei van Schiphol uitsluitend in de noordelijke richting is afgewikkeld, blijkt het in 2016 vooral aan de zuidkant gegroeid te zijn. Dit is deels afhankelijk van windrichtingen en deels van het preferentiestelsel. Met name de Aalsmeerbaan is aanzienlijk meer gebruikt dan in voorgaande jaren. Het aantal starts op de Aalsmeerbaan was in 2016 circa 37% hoger dan het langjarig gemiddelde, het aantal landingen op de Aalsmeerbaan daarentegen ligt ongeveer op het langjarig gemiddelde. 5

8 Jaar Kaag landen Kaag starten Aalsmr landen Aalsmr starten Zwanenburg landen Zwanenburg starten Totale aantallen relevante vliegbewegingen 2016 Q1 (nov- jan) Q2 (feb-apr) Q3 (mei-jul) Q4 (aug-okt) TOTAAL Som= Totaal Som= Totaal Som= Totaal som= Totaal som= Totaal som= Totaal som= Totaal som= Totaal som= jaar gemiddeld Figuur 3.2: Overzicht baangebruik, operationeel jaar 2016, i.r.t. periode vanaf 2008 Het aantal landingen op de Kaagbaan lag in 2016 precies op het langjarig gemiddelde, het aantal starts op de Kaagbaan was bijna 10 % hoger dan gemiddeld. Al met al is er vooral groei geweest in het startend verkeer in onze regio, vooral veroorzaakt door meer dan gemiddeld wind uit zuidelijke tot zuidwestelijke richtingen. In 2016 was er relatief weinig baanonderhoud, het schema was als volgt: Kaagbaan: 20 t/m 26 juni; Aalsmeerbaan: 6 t/m 12 juni; Zwanenburgbaan: 17 t/m 31 mei Handhaving De Handhavingsrapportage van de ILT die normaal gesproken begin april wordt gepubliceerd is dit keer uitgesteld tot medio mei en kan dus helaas niet gebruikt worden voor deze rapportage. Klachten Enkele feiten: Over het etmaal gezien vinden veel meldingen van klachten plaats tussen 7u en 10u s ochtends en rond 21u in de avond. Het aantal klachten per vliegbeweging is het grootst in de late avond en in de nacht; ook rond 11u s-ochtends is er een piek. De meeste klachten worden ingediend op zondagen. In de zomer zijn er meer klachten doordat mensen buiten zitten of ramen open hebben. Circa 65 % van de meldingen gaat over starts, 35 % over landingen. Het aantal lawaaiige vliegtuigen ( onderkant hoofdstuk 3 ) neemt steeds verder af, mede door een hoge strafheffing (60%). Specifieke klachten zijn veelal gekoppeld aan de Boeing 747, type 400 en 800 en de MD-11; dit laatste type heeft de KLM eind 2014 uit haar vloot verwijderd. Situatie 2016: het totale aantal door BAS geregistreerde melders was in 2016 circa 10 % hoger dan in Ook het aantal meldingen in het cluster Kaagbaan was circa 10% hoger. De grootste stijging van het aantal klachten kwam uit de gemeente Aalsmeer. In figuur 3.3. wordt het aantal klachten gerelateerd aan het aantal weken onderhoud aan de primaire banen. Fig. 3.3 Gehele gebied rond Schiphol: ontwikkeling aantal melders van klachten per jaar (bron: BAS) 6

9 Naast melders worden ook het aantal meldingen door BAS geregistreerd: 1 melder kan jaarlijks vele klachten/meldingen indienen. Een gedetailleerd overzicht van de klachten per gemeente/woonkern is te vinden op de website, in de jaarrapportages van BAS In onderstaande tabel zijn de cijfers per gemeente in onze regio weergegeven door alle woonkernen van de betreffende gemeenten op te tellen. Het verloop van het aantal melders (unieke personen) en het aantal klachten was in Holland-Rijnland vanaf 2012 als volgt: Gemeente aantal melders aantal klachten Kaag&Br Leiden Lisse Nieuwkoop Noordwijk Oegstgeest Teylingen TOTAAL figuur 3.4. Aantal melders en aantal klachten in onze regio De groei van het aantal melders in onze regio was in 2016 circa 37%; het aantal klachten in onze regio steeg met circa 75%, vooral door de sterke stijging in Lisse. Als oorzaak voor de stijging in het cluster Kaagbaan noemt BAS dat de Kaagbaan vaker voor starts is gebruikt. Opvallend is dat de sterke groei van 2015 in het aantal melders en klachten in Lisse doorgaat in Het toegenomen gebruik van de Kaagbaan voor starts in 2016 (dus ook via de Bergiroute langs Lisse) heeft hier vermoedelijk mee te maken. Er kan ook een samenhang zijn met de actieve bewonersvereniging en aandacht in gemeenteraad en pers omtrent vliegtuiggeluid in Lisse. Daarnaast kunnen er ook "veelmelders" zijn, waardoor het totaal aantal klachten in Lisse weer fors is toegenomen (van naar 6.643). Tevens is opvallend dat het aantal klachten in Nieuwkoop in 2016 (na een daling in 2015) weer flink is toegenomen. Een verklaring daarvoor kan zijn dat de Aalsmeerbaan aanzienlijk meer gebruikt is voor starts dan in De tendens wisselt in sommige gemeenten sterk per jaar, in andere is het min of meer stabiel. ODWH heeft de vraag gekregen of er een relatie is vast te stellen tussen de klachten en de meetgegevens die we hebben. Zoals hierboven vermeld varieert het aantal klachten zeer sterk per jaar, dit is soms meer dan 10 maal het verschil in aantal vliegbewegingen. Wij hebben een quickscan gedaan, maar die liet geen eenduidige verbanden zien. Onderzoek van BAS uit 2006 geeft ook geen duidelijke correlaties. Soms wordt er juist geklaagd op rustige tijdstippen omdat een enkel lawaaiig toestel dan opeens opvalt. Ook is er een relatie tussen klachten en terrasweer omdat mensen dan buiten zitten en dus meer hinder ondervinden. Experiment nieuw normen- en handhavingsstelsel In november 2010 startte een experiment met een nieuw normen- en handhavingsstelsel (NNHS). Dat is afgesproken aan de Alderstafel, zie Het experiment houdt in dat de al bestaande voorkeursvolgorde voor baangebruik strikter wordt toegepast: er wordt zo veel mogelijk gebruik gemaakt van de Kaagbaan en Polderbaan, omdat bij die banen minder mensen dicht in de buurt wonen. In 2013 is het experiment geëvalueerd en is (op basis van diverse onderzoeken) vastgesteld dat het nieuwe stelsel gunstiger is uit oogpunt van geluidhinder. Door het strikt geluidpreferent vliegen en het nemen van diverse maatregelen is een reductie in geluidhinder bereikt van circa 10-15%, uitge- 7

10 drukt in aantal Ernstig Gehinderden. Overigens moet hierbij aangetekend worden dat een deel van de geluidreductie weer teniet wordt gedaan door de groei van het vliegverkeer. Een consequentie van het beleid is, dat sommige bewoners van dunbevolktere gebieden juist meer overlast krijgen, doordat men de dichtbevolktere gebieden zoveel mogelijk mijdt. De systematiek van baangebruik (het preferentiestelsel) en de manier van handhaven daarvan is inmiddels vastgelegd in de Wet Luchtvaart en wordt in 2017 uitgewerkt in het Luchthaven Verkeer Besluit. Ondertussen wordt baangebruik volgens het preferentiestelsel gecontinueerd. 3.2 Meetgegevens Sensornet over vliegtuigpassages Manier van rapporteren Deze rapportage maakt gebruik van de meetgegevens van de meetposten van Sensornet. We tonen informatie over de aantallen vliegtuigpassages, het geluidsniveau van de passages (Lden en SELwaarde) en de tijdstippen waarop dit plaatsvindt. Dit zijn de meeste relevante gegevens m.b.t. geluidhinder. Ook besteden wij aandacht aan de nachtvluchten, omdat slaapverstoring natuurlijk een ernstige vorm van hinder is: 1 vliegtuig is al genoeg om uren wakker te liggen. Bij sommige meetposten ontbreken meetgegevens op bepaalde dagen, bijvoorbeeld vanwege storingen in apparatuur of ongeldigheid vanwege te hoge achtergrondgeluiden. Om die reden zijn de aantallen vertaald naar etmaalgemiddelden, met een correctie voor de ontbrekende meetdagen. Verder schetsen wij in deze rapportage vooral de hoofdlijnen en proberen we trends te ontdekken. Door het sterk wisselend baangebruik t.g.v. wind, onderhoud en operationele aspecten is pas op langere termijn zichtbaar hoe de ontwikkeling is; het heeft niet veel zin om in korte termijn details te duiken. De meeste meetgegevens zijn afkomstig van de 21 meetposten van Sensornet. Sinds 2015 gebruiken we ook de diagrammen van de 6 meetposten van NOMOS in onze regio. Duin- en Bollenstreek Noordwijk Rijnstreek Leidse regio Figuur 3.5: Meetposten van Sensornet in Holland Rijnland. De rode lijn is de nachtnaderingsroute naar de Kaagbaan; de groene punten zijn de locaties van de meetposten. 8

11 Tendens vliegverkeer boven Holland Rijnland Op de meeste meetposten in onze regio zijn iets meer vliegtuigen gemeten dan in Dit strookt ongeveer met de algehele groei van het aantal vliegtuigbewegingen op Schiphol in 2016 met ruim 6%. In de overzichtskaart (fig. 3.5) zijn de meetpunten in onze regio weergegeven. We proberen een verband te leggen tussen het aantal gemeten vliegbewegingen en de exact geregistreerde aantallen landingen en starts uit figuur 3.2. Dat is lastig, omdat er altijd wispelturige factoren zijn in de meetsystematiek (zoals storingen in het meetsysteem), wisselende vluchtroutes, aantal landingen versus opstijgen i.c.m. windrichting versus microfoonopstelling etc. De toename van het totaal aantal vluchten op Schiphol was in 2016 ruim 6 % t.o.v. 2015; het aantal vluchten op de voor onze regio dominante banen was volgens de exacte baangebruikcijfers 8,5% hoger, zie fig In Figuur 3.6 staan de 10 meetposten met het hoogste aantal vliegbewegingen in Het aantal passages is berekend per etmaal jaargemiddeld, waarbij gecorrigeerd is voor ontbrekende meetdata. Gemeente Nummer meetpost Locatie Aantal passages (gem. etmaal) Nieuwkoop 250 Ambroziolaan 217 Nieuwkoop 265 Sportlaan 211 Teylingen 214 Gouverneurlaan 202 Kaag en Braassem 262 Meerewijck 193 Nieuwkoop 252 Teylersplein 191 Teylingen 216 Wilhelminalaan 176 Lisse 200 Ina Boudier Bakkerstraat 170 Kaag en Braassem 263 Drechtlaan 167 Teylingen 220 Smirnofflaan 155 Oegstgeest 128 Clinckenburgh 155 Figuur 3.6 Top tien locaties naar aantal vliegtuigbewegingen, jaargemiddeld per etmaal 2016 Etmaalverdeling De verdeling van vliegtuigpassages over het etmaal op de verschillende meetposten is afhankelijk van een aantal factoren die door bijvoorbeeld weersomstandigheden ook nog kunnen variëren. Hieronder beschrijven we er een paar. Schiphol heeft zeer veel verbindingen (circa 320) en richt zich ook op overstappers; deze hubfunctie brengt met zich mee dat er dagelijks een aantal pieken zijn waarbij veel vliegtuigen aankomen en weer vertrekken. Passagiers hebben dan minder overstaptijd en veel keuze. De pieken liggen o.a. tussen 7u en 10u en s avonds rond 19 u en 21u. Dit is in veel staafdiagrammen terug te zien (Hoofdstuk 5-11). De overstapmachine functioneert mede zo goed doordat Schiphol 6 banen heeft, vergeleken met Heathrow (2), Charles de Gaulle (4) en Frankfurt (3). Schiphol zet regelmatig 3 banen tegelijk in, en in de pieken zelfs 4. Begin 2015 is besloten dat Schiphol vaker gebruik mag gaan maken van 4 banen tegelijk; in ruil daarvoor is het groeiplafond afgelaagd naar vluchten per jaar tot Verder zijn de nachtvluchten (23u /7.00u) qua hinderbeleving van belang, waarbij een onderscheid gemaakt moet worden tussen starten en landen. De nachtelijke startroutes vanaf de Kaagbaan komen over heel Holland Rijnland, met specifiek overlast in Kaag en Braassem en Nieuwkoop, omdat de vliegtuigen daar nog laag vliegen met vol vermogen. De gemeten nachtvluchten in het oosten van Holland Rijnland zijn vooral tussen 6.30 en 7.00 uur. Vanaf ca uur wordt namelijk overgeschakeld naar de start- en landingsprocedures voor overdag, om voldoende capaciteit te kunnen bieden. Dan kan ook de Aalsmeerbaan gebruikt worden, waarbij het vliegverkeer over het oosten van Holland Rijnland komt in de nachtperiode. Zie voor meer uitleg de kaarten in Bijlage 2. Landend verkeer volgt s-nachts maar 2 vaste naderingsroutes, in principe alleen Kaagbaan en Polderbaan, en gebruikt een geluidarme naderingsprocedure (glijvlucht, Continuous Descent Approach 9

12 CDA ). De nachtnaderingsroute naar de Kaagbaan is de rode lijn in figuur 3.5 en loopt langs Noordwijk, Teylingen en het noorden van Oegstgeest. Het aantal nachtvluchten op Schiphol is in 2016 opnieuw fors toegenomen tot , dus tot boven het afgesproken plafond van Dit strookt niet met de doelstelling dat het aantal slots in de nacht de afgelopen jaren juist beperkt zou worden met 10% tot Op basis van de klachten hierover in de Omgevingsraad Schiphol stelt het ministerie van I&M een ministeriële regeling in, om het aantal te beperken tot maximaal In het College van Advies van de ORS wordt besproken hoe om te gaan met de afspraak. Het aantal nachtvluchten dat wij in onze regio meten is overigens niet hoger dan in 2015, vermoedelijk is de nachtelijke groei in 2016 afgewikkeld op de Polderbaan. NB: op basis van het accoord dat aan de Alderstafel is gesloten, is per 14 november 2013 het nachtregime vervroegd naar 22.30u, zodat vanaf dat tijdstip de nachtelijke aanvliegroute op de Kaagbaan wordt gebruikt, en meer glijvluchten kunnen plaatsvinden. In 2015 was circa 80% van de landende vliegtuigen tussen en 23.00u gevlogen volgens de nachtroute met gebruikmaking van een glijvlucht, van 2016 zijn geen cijfers bekend. Let op: de meetgegevens van Sensornet worden nog steeds gesorteerd op nachtvlucht indien tussen en 7.00u. In figuur 3.7 is het gemiddeld aantal nachtvluchten per etmaal aangegeven, bij de 10 meetposten die de grootste aantallen hebben gemeten. Er is gecorrigeerd voor ontbrekende meetdata. Gemeente Nummer Locatie Aantal passages meetpost (gem./nacht) Nieuwkoop 250 Ambroziolaan 16 Kaag en Braassem 262 Meerewijck 14 Nieuwkoop 252 Teylersplein 14 Kaag en Braassem 263 Drechtlaan 13 Teylingen 214 Gouverneurlaan 11 Teylingen 216 Wilhelminalaan 11 Lisse 200 IBB-straat 11 Teylingen 220 Smirnofflaan 10 Noordwijk 231 Alk 10 Oegstgeest 128 Clinckenburgh 10 Figuur 3.7 Top tien locaties naar aantal nachtvluchten, gemiddeld per nacht Verdeling vliegtuigpassages over het jaar De verdeling over de verschillende maanden is terug te zien in de staafdiagrammen per gemeente (zie Hoofdstuk 5 en verder). Bijzonderheden per gemeente worden in de volgende hoofdstukken vermeld. Geluidsniveaus De jaargemiddelde geluidbelasting (Lden) is op de meeste meetposten iets hoger dan in De niveaus staan vermeld in bijlage 1. 10

13 4 Conclusies regio Holland Rijnland In het gebruiksjaar 2016 is er net als voorgaande jaren een flinke groei geweest (zie fig. 3.1.): er zijn 6,3 % meer vliegtuigbewegingen geweest dan in 2015, in totaal circa Boven onze regio was de stijging circa 8,5% t.o.v Terwijl toen de groei van Schiphol vrijwel uitsluitend in de noordelijke richting is afgewikkeld, blijkt het in 2016 vooral aan de zuidkant gegroeid te zijn. Met name de Aalsmeerbaan is aanzienlijk meer gebruikt dan in voorgaande jaren. Het aantal starts op de Aalsmeerbaan was in 2016 circa 37% hoger dan het langjarig gemiddelde, het aantal landingen ligt ongeveer op het langjarig gemiddelde. Op de meeste meetposten in onze regio zijn iets meer vliegtuigen gemeten dan in Dit strookt ongeveer met de algehele groei van het aantal vliegtuigbewegingen op Schiphol in 2016 met ruim 6%. Het totaal aantal nachtvluchten op Schiphol is in 2016 opnieuw fors toegenomen tot , dus tot boven het afgesproken plafond van Het aantal nachtvluchten dat wij in onze regio meten is overigens niet hoger dan in 2015, vermoedelijk is de nachtelijke groei in 2016 afgewikkeld op de Polderbaan. Het aantal klachten in onze regio steeg met circa 75%, vooral door de sterke stijging in Lisse. De groei van het aantal melders van klachten in onze regio was in 2016 circa 37%. Als oorzaak voor de stijging in het cluster Kaagbaan noemt BAS dat de Kaagbaan vaker voor starts is gebruikt, dat genereert meer geluidhinder dan landende vliegtuigen. 11

14 5 In detail: Kaag en Braassem 5.1 Bijzonderheden In de gemeente Kaag en Braassem zijn in maart 2011 meetposten geplaatst in Leimuiden. In april 2013 is de meetpost aan de Lijsterbeslaan opgeheven. De meetpost in Kaagdorp heeft slechts 1 jaar gemeten en is niet meer opgenomen in de rapportage. Meetpost 263 (Drechtlaan) heeft tussen 5 en 25 november zeer lage waarden gescoord; na onderzoek blijft de reden hiervoor onbekend. Leimuiden heeft vooral te maken met geluidoverlast door startend verkeer vanaf de Kaagbaan. In is een zogenaamd microklimaat onderzoek uitgevoerd, om te bezien of een geringe verlegging van deze uitvliegroute de geluidhinder in Leimuiden enigszins kan verminderen. Besloten is om in 2017 een experiment uit te voeren om te zien of geluidreductie gerealiseerd kan worden. In de rapportage van volgend jaar zullen we toetsen of er verschillen zijn gemeten. 5.2 Aantallen vliegtuigpassages De door Sensornet gemeten vliegtuigbewegingen in het gebruiksjaar 2016 zijn als volgt: 193 per dag in Meerewijck en 172 in de Drechtlaan. Meerewijck meet 3% meer dan in 2015, Drechtlaan is exact gelijk gebleven. Onderstaande kaart geeft de meetlocaties weer en de etmaalwaarden. Meerewijck: 193 Lijsterbeslaan: opgeheven Drechtlaan: 172 Figuur 5.1 Kaart met meetlocaties en gemiddeld aantal passages per etmaal in 2016 Onderstaande tabel geeft inzicht in het jaartotaal van vliegtuigpassages per dagdeel, de jaargemiddelde geluidbelasting en het percentage geldige metingen. Kaag en Braassem Aantal vliegtuig-passages Geluidbelasting vliegtuiggeluid % geldige metingen Meetpost Locatie Nacht Dag Avond TOTAAL in db Lden (23-7 u) (7-19 u) (19-23 u) mp 262 Meerewijck (Leimuiden) mp 263 Drechtlaan (Leimuiden) Figuur 5.2 Totaal aantal vliegtuigpassages in Leimuiden en Kaag in

15 De metingen in Leimuiden zijn in maart 2011 begonnen. De trend in jaargemiddelde etmaalwaarden staat in fig Na een daling in 2013 is de afgelopen jaren een zeer constante stijgende lijn te zien in het aantal vliegtuigbewegingen. Figuur 5.3 Trend gemiddeld aantal vliegtuigpassages per etmaal in Leimuiden. 5.3 Verdeling vliegtuigpassages over het etmaal De verdeling over de dag is in Leimuiden vrij gelijkmatig, met de hoogste aantallen tussen 10u en 17u. In de avond is er een duidelijke piek rond 21 u, net als vorige jaren. Het aantal nachtvluchten was in 2016 vrijwel gelijk aan 2015; er trad echter wel een kleine verschuiving op: meer starts tussen 6 en 7, minder tussen 5 en 6u. Gemiddeld starten er nu dagelijks circa 13 nachtvluchten, waarvan de bulk tussen 5u en 7u s ochtends, hetgeen kan leiden tot slaapverstoring. Figuur 5.4 Verdeling vliegtuigpassages over het etmaal 5.4 Verdeling vliegtuigpassages over het jaar In juli en september waren er de meeste vliegbewegingen, in maart en oktober het minst (zie fig. 5.5.). De nachtvluchten zijn vooral geweest in de maanden juli t/m september. 13

16 Figuur 5.5 Verdeling vliegtuigbewegingen over het jaar 5.5 Geluidsniveaus De gemeten geluidniveaus in Leimuiden liggen behoorlijk hoog: de bulk van de vluchten ligt tussen de SEL-waarden van 66 en 83 db, met het grootste aantal rond de 75 db. Figuur 5.6 Verdeling geluidsniveaus van vliegtuigpassages over het jaar 5.6 Aanvullende informatie afkomstig van de NOMOS meetpost De NOMOS meetpost in Leimuiden geeft deels andersoortige informatie dan Sensornet. De relevante aanvullingen worden hieronder in diagrammen weergegeven. De in Leimuiden gemeten startende vliegtuigen komen zoals bekend praktisch allemaal van de Kaagbaan. Van de landende vliegtuigen gaat in 2016 slechts 28% naar de Kaagbaan; opvallend is dat (nog meer dan in 2015) ook veel vliegtuigen worden gemeten die gaan landen op de Buitenveldertbaan en de Oostbaan. 14

17 In de onderstaand diagram is te zien naar en vanaf welke gebieden de vliegbewegingen bij Leimuiden plaatsvinden. De hoogte van de passerende vliegtuigen wordt weergegeven in de staafdiagrammen. Deze geven aan hoeveel vliegtuigen overkomen tussen bepaalde hoogten. NB: De categorie 1000 voet betreft alle vliegtuigen tussen 1000 voet en 2000 voet, d.w.z. tussen circa 300 en 600 meter. Verreweg de meeste gemeten vliegtuigen in Leimuiden zitten boven de 3000 voet (900 m). Uit onderstaande grafieken blijkt dat er vrijwel alleen startend verkeer gemeten wordt bij Leimuiden, Tevens blijkt uit de linkergrafiek de jaargemiddelde verdeling over het etmaal en rechts de gemeten geluidniveaus (merendeels Db). NOMOS Leimuiden: etmaalverdeling en geluidniveaus: (Rood= start, Blauw is landen) 15

18 6 In detail: Leiden 6.1 Bijzonderheden De meetposten in Leiden hebben minder last gehad van storingen dan afgelopen jaren; de metingen zijn hierdoor betrouwbaarder. De NOMOS-meetpost van Schiphol in Leiden is na lange tijd in 2015 opnieuw weer in gebruik genomen. Gegevens zijn verwerkt in deze rapportage. 6.2 Aantallen vliegtuigpassages De gemiddelde aantallen variëren van 85 tot 103 per etmaal, gecorrigeerd voor het percentage geslaagde metingen bij elke meetpost. Dat is iets hoger dan in Onderstaande kaart geeft de meetlocaties weer en de etmaalwaarden. Leiden heeft vooral te maken met geluidoverlast door landend verkeer op de Kaagbaan (en Zwanenburgbaan). Broekplein: 92 Regenboogpad: 103 Groene Maredijk: 93 Valkenpad: 85 Figuur 6.1 Kaart met meetlocaties en gemiddeld aantal passages per etmaal in Leiden in 2016 Onderstaande tabel geeft inzicht in het jaartotaal van vliegtuigpassages per dagdeel, de jaargemiddelde geluidbelasting en het percentage geldige metingen. Geluidbelasting vliegtuiggeluid in db Lden % geldige metingen Leiden Aantal vliegtuig-passages Meetpost Locatie Nacht Dag Avond TOTAAL (23-7 u) (7-19 u) (19-23 u) mp149 Valkenpad mp141 Regenboogpad mp161 Broekplein mp139 Groene Maredijk Figuur 6.2 Totaal aantal vliegtuigpassages in Leiden in

19 Leiden laat al sinds 2007 het vliegtuiggeluid meten door Sensornet. De cijfers over 2007 en 2008 worden minder betrouwbaar geacht en zijn daarom niet in de grafiek (fig. 6.3) gezet. In de beginjaren is er een dalende lijn te constateren, vanaf 2012 stijgt het aantal vliegtuigbewegingen weer. Figuur 6.3 Trend gemiddeld aantal vliegtuigpassages per etmaal in Leiden 6.3 Verdeling vliegtuigpassages over het etmaal In Leiden komen vrijwel geen nachtvluchten voor, gemiddeld 1 per nacht, waarvan de bulk tussen 6u en 7u (zie fig. 6.4). Overdag zijn er pieken rond 8u en 19u. Het betreft vooral landende vliegtuigen. Figuur 6.4 Verdeling vliegtuigpassages over het etmaal 17

20 6.4 Verdeling vliegtuigpassages over het jaar In 2016 waren er in Leiden in het eerste kwartaal (nov-jan) weinig vliegtuigpassages; in oktober 2016 was het het drukst. Vermoedelijk heeft dit te maken met de heersende windrichting: bij Noordelijke winden landt men op de Kaagbaan en vliegt men recht over Leiden. Figuur 6.5 Verdeling vliegtuigbewegingen over het jaar 6.5 Geluidsniveaus De meeste vliegtuigpassages in Leiden hebben een geluidsniveau met een SEL waarde tussen de 59 en 82 db, met het grootste aantal rond de 67 db. Passages met een SEL waarde van meer dan 83 db komen nauwelijks voor in Leiden. Figuur 6.6 Verdeling geluidsniveaus van vliegtuigpassages 18

21 6.6 Aanvullende informatie afkomstig van de NOMOS meetpost De NOMOS meetpost in Leiden geeft deels andersoortige informatie dan Sensornet. De relevante aanvullingen worden hieronder in diagrammen weergegeven. Voor de in Leiden gemeten startende vliegtuigen is aangegeven vanaf welke baan wordt gestart; 83% is afkomstig van de Kaagbaan, 9% van de Aalsmeerbaan. Van het landende verkeer gaat 79% richting Kaagbaan. Ook is vermeld naar en van welke continenten wordt gevlogen door de gemeten vliegtuigen, zie het groene diagram, bijna 80% betreft Europa. De hoogte van de passerende vliegtuigen wordt weergegeven in de onderstaande staafdiagrammen. Deze geven aan hoeveel vliegtuigen overkomen tussen bepaalde hoogten. NB: De categorie 1000 voet betreft alle vliegtuigen tussen 1000 voet en 2000 voet, d.w.z. tussen circa 300 en 600 meter. Verreweg de meeste gemeten vliegtuigen zitten tussen de 2000 en 4000 voet, dus meter. Uit onderstaande linker grafiek blijkt dat er vrijwel alleen landend verkeer (blauw) gemeten wordt bij Leiden. Tevens blijkt uit de linkergrafiek de jaargemiddelde verdeling over het etmaal. De rechtergrafiek laat de geluidniveaus zien (merendeels db). NOMOS Leiden: etmaalverdeling en geluidniveaus: (Blauw=landen, rood=starten) 19

22 7 In detail: Lisse 7.1 Bijzonderheden De meetpost aan de Grundelstraat is per 1 oktober 2013 opgeheven vanwege verkoop van de woning. In de directe nabijheid is een meetpost geplaatst in de Ina Boudier Bakkerstraat in mei Gezien de korte afstand tot de Grundelstraat zijn de meetgegevens van beide meetposten vrij goed vergelijkbaar. De meetpost aan de IBB-straat heeft afgelopen jaar veel verstoringen gehad, door problemen met de windbol en vogels. In december van 2014 is door Schiphol een NOMOS-meetpost geplaatst, op de Ringdijk bij de Klipperdijk. 7.2 Aantallen vliegtuigpassages Per etmaal zijn gemiddeld tussen de 110 en 170 vliegtuigpassages gemeten, gecorrigeerd voor het aantal etmalen dat elke meetpost operationeel was. Dit is meer dan in 2015 en wordt vermoedelijk veroorzaakt doordat de Kaagbaan vaker is ingezet als startbaan. Onderstaande kaart geeft de meetlocaties weer en het aantal passages per etmaal. Lisse heeft de meeste hinder van geluidoverlast door startend verkeer van de Kaagbaan (de zgn. Bergi-route, voor vluchten naar Engeland en Noord-Amerika). Vivaldistraat: 110 IBB-straat: 170 Heereweg: 145 Figuur 7.1 Kaart met meetlocaties en gemiddeld aantal passages per etmaal in

23 Onderstaande tabel (fig 7.2) geeft inzicht in het jaartotaal van vliegtuigpassages per dagdeel, de jaargemiddelde geluidbelasting en het percentage geldige metingen. De jaargemiddelde Lden-cijfers van de metingen weken sterk af van de voorgaande jaren i.r.t. aantal vliegtuigbewegingen. De firma Sensornet heeft hier onderzoek naar gedaan, waarbij bleek dat de windbol op de microfoon in 2016 voor veel storingen (extreem hoge pieken) heeft gezorgd, o.a. door aanvreten van vogels. Een poging om foutieve metingen uit te filteren bleek ook geen betrouwbare data op te leveren. Geluidbelasting vliegtuiggeluid in db Lden % geldige metingen Lisse Aantal vliegtuig-passages Meetpost Locatie Nacht Dag Avond TOTAAL (23-7 u) (7-19 u) (19-23 u) mp189 Vivaldistraat mp201 Heereweg mp 391 Ina Boudier Bakkerstr ## 95.3 Figuur 7.2 Totaal aantal vliegtuigpassages in Lisse in 2016; ## = geen betrouwbare Lden info. Lisse laat sinds 2009 het vliegtuiggeluid meten door Sensornet, zie fig Hierdoor wordt een trend zichtbaar. Vanaf 2011 tot 2014 is er een licht dalende tendens, vanaf 2014 tot 2016 echter een forse stijging. Dit heeft te maken met het feit dat er meer vliegtuigen zijn gestart op de Kaagbaan (wat de meeste hinder geeft). Figuur 7.3 Trend gemiddeld aantal vliegtuigpassages per etmaal in Lisse. NB: meetpost Grundelstraat is medio 2014 vervangen door meetpost Ina Boudier Bakkerstraat. 21

24 7.3 Verdeling vliegtuigpassages over het etmaal Figuur 7.4 geeft inzicht in de verdeling van de vliegtuigbewegingen gedurende het etmaal. Rond 10u en 21u liggen net als vorige jaren duidelijke pieken; verder is het vrij gelijkmatig verdeeld over de dag. De pieken hebben te maken met het systeem van afwisselende start- en landingspieken van Schiphol. Er zijn veel nachtvluchten geregistreerd bij meetpost 391 aan de IBB-straat; daar loopt een startroute ( Bergi-route ) die ook s-nachts gebruikt wordt. Ook de dalende nachtvluchten op de Kaagbaan worden door deze meetpost geregistreerd. Figuur 7.4 Verdeling vliegtuigpassages over het etmaal 7.4 Verdeling vliegtuigbewegingen en geluidbelasting over het jaar De vliegtuigpassages variëren van circa 2500 tot 6200 per maand (fig. 7.5), waarbij de IBB-straat (391, rechterkolommen) de meeste passages meet. De verdeling over het jaar is vrij gelijkmatig, met in de maanden april t/m september de meeste vluchten. Figuur 7.5 Verdeling vliegtuigbewegingen over het jaar 22

25 7.5 Geluidsniveaus De meeste vliegtuigpassages in Lisse hebben een geluidsniveau met een SEL waarde tussen de 62 en 86dB (fig. 7.6) met een piek rond de 74 db. In het verloop van de SEL grafiek valt op dat meetpost 391 (IBB-straat) verreweg de meeste vliegtuigen meet. Tevens valt op dat deze grafiek een tweede piek heeft rond de 97 db SEL, dit heeft vermoedelijk te maken met de windbol van de microfoon (zie 7.2). Figuur 7.6 Verdeling geluidsniveaus van vliegtuigpassages 7.6 Aanvullende informatie afkomstig van de NOMOS meetpost De NOMOS meetpost op de Klipperdijk in Lisse geeft deels andersoortige informatie dan Sensornet. De relevante aanvullingen worden in de grafieken weergegeven. Zowel het startend als dalend verkeer bij Lisse gaat voor circa 95% van en naar de Kaagbaan. Doordat de NOMOS meetpost dicht bij die van Sensornet staat is een vergelijking mogelijk tussen beide systemen. Het blijkt dat het aantal geregistreerde vliegtuigen bij NOMOS aanzienlijk minder is dan op de nabijgelegen meetpost van Sensornet (IBB-straat). Het verschil wordt vooral veroorzaakt doordat NOMOS een drempelwaarde heeft ingesteld van db, waardoor de zachtere vliegtuigpassages niet worden meegeteld; Sensornet registreert zelfs passages onder 50 db. Hieronder is voor de in Lisse gemeten startende vliegtuigen vanaf de Kaagbaan aangegeven welke route het volgt (70% is NW = Bergi-route; 27% is West = Valko-route). De Bergi-route veroorzaakt de meeste geluidhinder in Lisse. De landende vliegtuigen boven Lisse komen voor het merendeel vanaf zee (59% is "Sugol"). 23

26 Ook is vermeld naar welke continenten wordt gevlogen door de gemeten vliegtuigen, zie het ronde groene diagram hieronder. De hoogte van de passerende vliegtuigen wordt weergegeven in de groene staafdiagrammen. Deze geven aan hoeveel vliegtuigen overkomen tussen bepaalde hoogten. NB: De categorie 1000 voet betreft alle vliegtuigen tussen 1000 voet en 2000 voet, d.w.z. tussen circa 300 en 600 meter. De meeste gemeten vliegtuigen in Lisse zitten boven 3000 voet dus boven 900 meter. Uit onderstaande grafieken blijkt dat er voornamelijk startend verkeer (rood) gemeten wordt bij Lisse. Tevens blijkt uit de linkergrafiek de jaargemiddelde verdeling over het etmaal. De gemeten geluidniveaus zijn merendeels db. NOMOS Lisse: etmaalverdeling en geluidniveaus: (Blauw= landen, rood=starten) 24

27 8 In detail: Nieuwkoop 8.1 Bijzonderheden In Nieuwkoop is in oktober 2015 door Schiphol een NOMOS meetpost geplaatst. De gegevens van 2016 beslaan voor het eerst een geheel gebruiksjaar. 8.2 Aantallen vliegtuigpassages Onderstaande kaart geeft de meetlocaties weer en de etmaalwaarden. Nieuwkoop heeft vooral te maken met geluidoverlast door startend verkeer van de Kaagbaan en Aalsmeerbaan en landend verkeer op de Aalsmeerbaan en Zwanenburgbaan. Het aantal vliegtuigpassages per etmaal varieert van gemiddeld 191 tot 217. Ambroziolaan: 217 Teylersplein: 191 Sportlaan: 211 Figuur 8.1 Kaart met meetlocaties en gemiddeld aantal passages per etmaal in Nieuwkoop in 2016 Onderstaande tabel geeft inzicht in het jaartotaal van vliegtuigpassages per dagdeel, de jaargemiddelde geluidbelasting en het percentage geldige metingen. Geluidbelasting vliegtuiggeluid in db Lden % geldige metingen Nieuwkoop Aantal vliegtuig-passages Meetpost Locatie Nacht Dag Avond TOTAAL (23-7 (7-19 u) (19-23 u) u) mp 252 Teylersplein, Nieuwveen mp 265 Sportlaan, Zevenhoven mp 250 Ambroziolaan, Nieuwveen Figuur 8.2 Totaal aantal vliegtuigpassages in Nieuwkoop in

28 In 2016 had Nieuwkoop een lichte stijging van het aantal vliegtuigbewegingen t.a.v Dit is iets minder dan de algemene groei op Schiphol, maar toch scoren 2 van de 3 meetposten de hoogste waarden in Holland Rijnland: meer dan 200 vliegtuigbewegingen per etmaal jaargemiddeld. Figuur 8.3 Trend gemiddeld aantal vliegtuigpassages per etmaal in Nieuwkoop 8.3 Verdeling vliegtuigpassages over het etmaal Nieuwkoop heeft te maken met nachtvluchten, vooral tussen 5u en 7u. Vóór 6.30 uur zijn alleen de Kaagbaan en Polderbaan in gebruik, dus dit is startend verkeer van de Kaagbaan naar het zuidoosten. De minste nachtvluchten worden gemeten aan de Sportlaan in Zevenhoven. Vanaf 6.30 uur mag de Aalsmeerbaan gebruikt worden, voor landend verkeer vanuit het zuiden. Er is een piek tussen 7u en 8u en rond 15u en 19u. Figuur 8.4 Verdeling vliegtuigpassages over het etmaal 26

29 8.4 Verdeling vliegtuigbewegingen over het jaar In 2016 blijkt dat er in het winterseizoen de minste vluchten waren, en in juni. Het aantal nachtvluchten was het grootst tussen juni en september. Figuur 8.5 Verdeling vliegtuigpassages over het jaar 8.5 Geluidsniveaus De meeste SEL waarden zitten in Nieuwkoop tussen de 61 en 85, met een piek rond de 75 db. Figuur 8.6 Verdeling geluidsniveaus van vliegtuigpassages 8.6 Aanvullende informatie afkomstig van de NOMOS meetpost In Nieuwkoop is in oktober 2015 door Schiphol een NOMOS meetpost geplaatst. Deze staat in de kern Nieuwkoop en dus op een andere locatie dan de Sensornet meetposten in Nieuwveen en Zevenhoven. De NOMOS meetpost in Nieuwkoop geeft deels andersoortige informatie dan Sensornet. De relevante aanvullingen worden hieronder weergegeven. In onderstaande diagrammen is aangegeven van en naar welke baan het vliegverkeer beweegt; voor de starters zijn de Kaagbaan en Aalsmeerbaan samen goed voor 94%, voor de dalers is vrijwel alles Aalsmeerbaan. 27

30 Voor de in Nieuwkoop gemeten startende vliegtuigen is ook aangegeven welke route het volgt (96% volgt de zuidelijke route). Van de landende vliegtuigen komt 74% uit Artip, d.w.z. NO tot ZO, 21% uit River d.w.z. ZO tot ZW en 5% uit Sugol = W tot NW. Ook is vermeld naar welke continenten wordt gevlogen door de gemeten vliegtuigen, zie het groene diagram. De hoogte van de passerende vliegtuigen wordt weergegeven in de onderstaande staafdiagrammen. Deze geven aan hoeveel vliegtuigen overkomen tussen bepaalde hoogten. NB: De categorie 1000 voet betreft alle vliegtuigen tussen 1000 voet en 2000 voet, d.w.z. tussen circa 300 en 600 meter. Verreweg de meeste gemeten vliegtuigen bij Nieuwkoop zitten tussen de 2000 en 3000 voet dus tussen 600 en 900 meter. Uit onderstaande grafieken blijkt dat er voornamelijk landend verkeer (blauw) gemeten wordt bij Nieuwkoop. Tevens blijkt uit de linkergrafiek de jaargemiddelde verdeling over het etmaal. De geluidniveaus zijn merendeels db. (Blauw=landen, rood=starten) 28

31 9 In detail: Noordwijk 9.1 Bijzonderheden Eind 2014 is de meetpost aan de Johanna van Hoornstraat weggehaald. Deze stond op de sporthal die is gesloopt. Vanaf 2015 zijn er dus alleen gegevens van de 2 andere meetposten; deze scoren al jarenlang een hoge betrouwbaarheid. 9.2 Aantallen vliegtuigpassages Per etmaal zijn er in Noordwijk gemiddeld tussen de 47 en 71 vliegtuigpassages, gecorrigeerd voor het aantal etmalen dat elke meetpost operationeel was. Onderstaande kaart geeft de meetlocaties weer en de etmaalwaarden. Noordwijk heeft vooral te maken met geluidoverlast door landend verkeer op de Kaagbaan. Omdat de nachtelijke landingsroute naar de Kaagbaan aan de zuidkant van Noordwijk ligt is er ook s-nachts sprake van vliegtuigbewegingen. Johanna van Hoornstraat: opgeheven in 2014 Alk: 47 Voorstraat: 71 Figuur 9.1 Kaart met meetlocaties en gemiddeld aantal passages per etmaal in 2016 Onderstaande tabel geeft inzicht in het jaartotaal van vliegtuigpassages per dagdeel, de jaargemiddelde geluidbelasting en het percentage geldige metingen. Geluidbelasting vliegtuiggeluid in db Lden % geldige metingen Noordwijk Aantal vliegtuig-passages Meetpost Locatie Nacht Dag Avond TOTAAL (23-7 u) (7-19 u) (19-23 u) mp 178 Voorstraat mp 231 Alk Figuur 9.2 Totaal aantal vliegtuigpassages in Noordwijk in

32 Noordwijk laat sinds 2007 het vliegtuiggeluid meten door Sensornet. Na 2010 is de afgelopen jaren het aantal vliegtuigbewegingen weer flink toegenomen en fluctueert het nu. In voorgaande jaren was het aantal gemeten vliegtuigen bij beide meetposten steeds ongeveer even groot. Opvallend is dat in 2016 aan de Alk circa 15% minder vliegtuigen zijn gemeten dan in 2015, maar aan de Voorstraat juist 25% meer. Een verklaring hiervoor is niet bekend; wellicht is de landingsroute fractioneel naar het noorden verschoven. Figuur 9.3 Trend gemiddeld aantal vliegtuigpassages per etmaal in Noordwijk; meetpost Johanna van Hoornstraat is eind 2014 opgeheven. 9.3 Verdeling vliegtuigpassages over het etmaal In Noordwijk is er gedurende de nacht ook vliegverkeer, doordat de nachtnaderingsroute naar de Kaagbaan langs de zuidkant van Noordwijk loopt. Deze vaste naderingsroute wordt verplicht gebruikt tussen en 6.30 uur, en indien mogelijk al vanaf 22.30u. De vliegtuigen naderen dan zoveel mogelijk in een zgn. glijvlucht met weinig tot geen motorvermogen, waardoor ze relatief stil zijn. Het aantal nachtvluchten is circa 25% minder dan in 2015, ondanks de stijging van het totaal aantal nachtvluchten van Schiphol. Blijkbaar is de groei in de nacht afgewikkeld op de Polderbaan, of is deze groei vooral van starters geweest (die vliegen vrijwel niet over Noordwijk). Het vliegverkeer is verder vrij gelijkmatig over de dag verdeeld, met een piek rond 10u en 19u. 30

33 Figuur 9.4 Verdeling vliegtuigpassages over het etmaal 9.4 Verdeling vliegtuigpassages over het jaar De meeste vliegtuigpassages waren in mei en oktober, terwijl het in juli juist rustig was. De meeste nachtvluchten waren in mei en oktober. Figuur 9.5 Verdeling vliegtuigpassages over het jaar. 31

34 9.5 Geluidsniveaus Onderstaande figuur geeft een beeld van de geluidsniveau s in Noordwijk. De meeste vliegtuigpassages in Noordwijk hebben een geluidsniveau met een SEL waarde tussen de 60 en 83 db; de piek ligt rond de 72 db. Figuur 9.6 Verdeling geluidsniveaus van vliegtuigpassages 32

35 10 In detail: Oegstgeest 10.1 Bijzonderheden In Oegstgeest is het Zwembad Poelmeer gedurende een aantal maanden gerenoveerd. Daardoor is meetpost 162 geruime tijd uit de running geweest. Het percentage geldige metingen is hierdoor slechts circa 57%, en het aantal vliegtuigbewegingen in figuur 10.2 is hierdoor zeer laag. Het percentage is verdisconteerd in het etmaalgemiddelde, waardoor dit in figuur 10.1 wel representatief is. Oegstgeest had in 2016 ongeveer dezelfde jaarcijfers als in Aantallen vliegtuigpassages Per etmaal zijn er gemiddeld tussen de 92 en 155 vliegtuigpassages, gecorrigeerd voor het aandeel geldige metingen. Dat is ongeveer gelijk aan Onderstaande kaart geeft de meetlocaties weer en de etmaalwaarden. Oegstgeest heeft aan de ZOkant vooral te maken met landend verkeer op de Kaagbaan en aan de NW-kant specifiek ook met de nachtelijke aanvliegroute naar de Kaagbaan. Clinckenburgh: 155 Winkelcentrum Lange Voort: 92 Zwembad Poelmeer: 103 Figuur 10.1 Kaart met meetlocaties en gemiddeld aantal passages per etmaal in 2016 Figuur 10.2 geeft inzicht in het jaartotaal van vliegtuigpassages per dagdeel, de jaargemiddelde geluidbelasting en het percentage geldige metingen. Geluidbelasting vliegtuiggeluid in db Lden % geldige metingen Oegstgeest Aantal vliegtuig-passages Meetpost Locatie Nacht Dag Avond TOTAAL (23-7 u) (7-19 u) (19-23 u) mp128 Clinckenburgh mp147 winkelc. Lange Voort mp162 zwembad Poelmeer Figuur 10.2 Totaal aantal vliegtuigpassages in Oegstgeest in

36 Oegstgeest laat al sinds 2007 het vliegtuiggeluid meten door Sensornet, de cijfers van 2007 en 2008 zijn echter minder betrouwbaar en daarom niet in de grafiek meegenomen. Vanaf 2010 is er een licht stijgende lijn met een dip in 2014 door langdurig onderhoud aan de Kaagbaan. Figuur 10.3 Trend gemiddeld aantal vliegtuigpassages per etmaal in Oegstgeest 10.3 Verdeling vliegtuigpassages over het etmaal Het aantal gemeten nachtvluchten was in 2016 aanzienlijk minder dan in 2015, ondanks de stijging van het totaal aantal nachtvluchten van Schiphol. Blijkbaar is de groei in de nacht afgewikkeld op de Polderbaan, of is deze groei vooral van starters geweest (die vliegen vrijwel niet over Oegstgeest). de meeste nachtelijke passages worden gemeten bij meetpost 128 aan de Clinckenburgh, die ligt het dichtste bij de nachtnaderingsroute naar de Kaagbaan. Deze vaste naderingsroute wordt gebruikt tussen en 6.30 uur. De vliegtuigen naderen dan zo mogelijk in een zgn. glijvlucht met weinig tot geen motorvermogen, waardoor ze relatief stil zijn. Er zijn pieken in de ochtend rond 10u en s-avonds rond 19u door het stelsel van afwisselende starten landingspieken op Schiphol. Oegstgeest heeft vooral te maken met landend verkeer op de Kaagbaan (en in mindere mate Zwanenburgbaan). Figuur 10.4 Verdeling vliegtuigpassages over het etmaal 34

37 10.4 Verdeling vliegtuigpassages over het jaar De meeste vliegtuigpassages waren in oktober 2016, de minste in het eerste kwartaal. De meeste nachtvluchten vonden plaats in mei, juni en oktober. Figuur 10.5 Verdeling vliegtuigpassages over het jaar 10.5 Geluidniveaus De volgende figuur geeft een beeld van de geluidsniveaus die in Oegstgeest zijn gemeten in Figuur 10.6 Verdeling geluidsniveaus van vliegtuigpassages De meeste vliegtuigpassages in Oegstgeest hebben een SEL waarde tussen de 59 en 84 db; de piek ligt rond de 72 db. 35

38 11 In detail: Teylingen 11.1 Bijzonderheden Behalve de vier meetposten van Sensornet heeft Teylingen inmiddels ook 2 meetposten van NOMOS, het meetsysteem van Schiphol. Eind 2014 is in Warmond een geluidmeetpost van NOMOS neergezet, en sinds medio 2016 heeft ook Sassenheim een NOMOS meetpost. Deze laatste dekt dus een klein deel het gebruiksjaar 2016, dat loopt van 1 nov tot 31 okt Aantallen vliegtuigpassages Per etmaal zijn er gemiddeld tussen de 152 en 202 vliegtuigpassages, gecorrigeerd voor het aantal geldige metingen; dat is vrijwel exact gelijk aan Onderstaande kaart geeft de meetlocaties weer en de etmaalwaarden. Teylingen heeft vooral te maken met geluidoverlast door startend verkeer ( Bergi-route tussen Lisse en Sassenheim, en Valko-route zuid langs Sassenheim richting Katwijk). Ook is er sprake van landend verkeer (Warmond en ZW-zijde Sassenheim) naar de Kaagbaan (ook s-nachts). Wilhelminalaan, Sassenheim: 176 J.P. Gouverneurlaan, Sassenheim: 202 Bonekruidstr: 152 (Voorhout) Smirnoffstraat, Sassenheim: 155 nachtnaderingsroute Figuur 11.1 Kaart met meetlocaties en gemiddeld aantal passages per etmaal in Teylingen in 2016 Figuur 11.2 geeft inzicht in het jaartotaal van vliegtuigpassages per dagdeel, de jaargemiddelde geluidbelasting en het percentage geldige metingen. Geluidbelasting vliegtuiggeluid in db Lden % geldige metingen Teylingen Aantal vliegtuig-passages Meetpost Locatie Nacht Dag Avond TOTAAL (23-7 u) (7-19 u) (19-23 u) mp214 Gouverneurlaan, Sas mp220 Smirnoffstraat, Sas mp211 Bonekruidstraat, V.hout mp216 Wilhelminalaan, Sas Figuur 11.2 Totaal aantal geregistreerde vliegtuigpassages in Teylingen in

39 In Teylingen wordt sinds 2009 vliegtuiggeluid gemeten. De jaarcijfers fluctueren, zoals uit de grafiek blijkt, maar er is vanaf 2010 een stijgende trend. In 2016 is het aantal gestabiliseerd en werden gemiddeld over de 4 meetposten praktisch even veel vliegtuigpassages gemeten als in Figuur 11.3 Trend gemiddeld aantal vliegtuigpassages per etmaal in Teylingen 11.3 Verdeling vliegtuigpassages over het etmaal In Teylingen is het vliegverkeer redelijk verdeeld over de dag, met een piek rond 10u (zie figuur). Het aantal gemeten nachtvluchten was in 2016 aanzienlijk minder dan in 2015, ondanks de stijging van het totaal aantal nachtvluchten van Schiphol. Blijkbaar is de groei in de nacht afgewikkeld op de Polderbaan. De vaste naderingsroute wordt gebruikt tussen en 6.30 uur. De vliegtuigen naderen dan zo mogelijk in een zgn. glijvlucht met weinig tot geen motorvermogen, waardoor ze relatief stil zijn. Figuur 11.4 Verdeling vliegtuigpassages over het etmaal 37

40 11.4 Verdeling vliegtuigpassages over het jaar In de maanden november t/m februari was er in Teylingen minder vliegverkeer dan in zomer en herfst. In de wintermaanden zijn er ook duidelijk minder nachtvluchten geweest. Figuur 11.5 Verdeling vliegtuigbewegingen over het jaar 11.5 Geluidsniveaus Onderstaande figuur geeft een overzicht van de gemeten geluidsniveaus bij de meetposten in Teylingen. De meeste vliegtuigpassages in Teylingen hebben een geluidsniveau met een SEL waarde tussen de 60 en 83 db, de piek ligt rond de 72 db. Figuur 11.6 Verdeling geluidsniveaus van vliegtuigpassages 38

41 11.6 Aanvullende informatie afkomstig van de NOMOS meetposten De NOMOS meetposten in Warmond en Sassenheim geven deels andersoortige informatie dan Sensornet. De relevante aanvullingen worden hieronder in grafieken weergegeven. Voor beide meetposten geldt dat de gemeten startende en ook dalende vliegtuigen voor meer dan 95% gerelateerd zijn aan de Kaagbaan. Hieronder is aangegeven welke route het vliegverkeer volgt; vrijwel al het startende verkeer vliegt de zgn. Valko-route = Zuidwest). Het dalende verkeer komt voor 42% uit N tot W ( Sugol ), 37% uit W tot ZO ( River ) en 21% uit ZO tot N ( Artip ). NOMOS Warmond: NOMOS Sassenheim: 39

42 Hieronder is ook vermeld naar welke continenten wordt gevlogen door de gemeten vliegtuigen, zie de ronde groene diagrammen; circa 2/3 van de vliegbewegingen is binnen Europa (in Sassenheim iets meer). De hoogte van de passerende vliegtuigen wordt weergegeven in de onderstaande groene staafdiagrammen. Deze geven aan hoeveel vliegtuigen overkomen tussen bepaalde hoogten. NB: De categorie 1000 voet betreft alle vliegtuigen tussen 1000 voet en 2000 voet, d.w.z. tussen circa 300 en 600 meter. Verreweg de meeste gemeten vliegtuigen zitten tussen de 2000 en 4000 voet dus tussen 600 en 1200 meter. In Sassenheim zit ook een flink deel boven de voet; dat komt omdat op deze meetpost meer startende vliegtuigen worden gemeten. NOMOS Warmond: NOMOS Sassenheim (NB: pas gegevens van 2 maanden): 40

43 Uit onderstaande linker figuren blijkt dat er voornamelijk landend verkeer wordt gemeten in Warmond, en Sassenheim. Ook blijkt de verdeling over het etmaal hieruit. De gemeten geluidniveaus zitten tussen 62 en 76 Db in Warmond en tussen 60 en 74 Db Sassenheim. NOMOS Warmond: etmaalverdeling en geluidniveaus: (Rood=starten, blauw=landen) NOMOS Sassenheim: etmaalverdeling en geluidniveaus (gegevens van 2 maanden): (Rood=starten, blauw=landen) Uit de combinatie van bovenstaande figuren valt af te leiden dat er in Sassenheim meer startende vliegtuigen worden gemeten, maar die vliegen hoger dan de landende vliegtuigen, waardoor de geluidniveaus lager zijn dan in Warmond. 41

44 Bijlage 1 Overzichtstabel TABEL 1 Aantal vliegtuigpassages en jaargemiddelde geluidbelasting in de periode t/m Kaag en Braassem Aantal vliegtuig-passages Geluidbelasting vliegtuiggeluid % geldige metingen Meetpost Locatie Nacht Dag Avond TOTAAL in db Lden (23-7 u) (7-19 u) (19-23 u) mp 262 Meerewijck (Leimuiden) mp 263 Drechtlaan (Leimuiden) Geluidbelasting vliegtuiggeluid in db Lden % geldige metingen Leiden Aantal vliegtuig-passages Meetpost Locatie Nacht Dag Avond TOTAAL (23-7 u) (7-19 u) (19-23 u) mp149 Valkenpad mp141 Regenboogpad mp161 Broekplein mp139 Groene Maredijk Geluidbelasting % geldige Lisse Aantal vliegtuig-passages vliegtuiggeluid metingen Meetpost Locatie Nacht Dag Avond TOTAAL in db Lden (23-7 u) (7-19 u) (19-23 u) mp189 Vivaldistraat mp201 Heereweg mp 391 Ina Boudier Bakkerstr ## geen betrouwbare Lden info 95.3 Geluidbelasting vliegtuiggeluid in db Lden % geldige metingen Nieuwkoop Aantal vliegtuig-passages Meetpost Locatie Nacht Dag Avond TOTAAL (23-7 u) (7-19 u) (19-23 u) mp 252 Teylersplein, Nieuwv mp 265 Sportlaan, Zevenhoven mp 250 Ambroziolaan, Nieuwv Geluidbelasting vliegtuiggeluid in db Lden % geldige metingen Noordwijk Aantal vliegtuig-passages Meetpost Locatie Nacht Dag Avond TOTAAL (23-7 u) (7-19 u) (19-23 u) mp 178 Voorstraat mp 231 Alk Geluidbelasting vliegtuiggeluid in db Lden % geldige metingen Oegstgeest Aantal vliegtuig-passages Meetpost Locatie Nacht Dag Avond TOTAAL (23-7 u) (7-19 u) (19-23 u) mp128 Clinckenburgh mp147 winkelc. Lange Voort mp162 zwembad Poelmeer Geluidbelasting vliegtuiggeluid in db Lden % geldige metingen Teylingen Aantal vliegtuig-passages Meetpost Locatie Nacht Dag Avond TOTAAL (23-7 u) (7-19 u) (19-23 u) mp214 Gouverneurlaan, Sas mp220 Smirnoffstraat, Sas mp211 Bonekruidstraat, V.hout mp216 Wilhelminalaan, Sas

45 Bijlage 2 Banenstelsel en vliegpaden Schiphol (Bron: Nachtnaderingsroute: toegestane luchtverkeerweg voor naderend verkeer in de nacht op de Kaagbaan (bron: Luchthaven Verkeersbesluit) 43

46 Hieronder staan kaarten die een indicatie geven van de gevlogen vliegpaden en aantallen vliegbewegingen boven de Leidse Regio/Bollenstreek van en naar de Kaagbaan (3-jaars gemiddelden uit 2016). In de nacht wordt uitsluitend de paarse route gevlogen. Landend verkeer Startend verkeer 44

47 Hieronder staan kaarten die een indicatie geven van de gevlogen vliegpaden en aantallen vliegtuigbewegingen boven het Groene Hart (3-jaars gemiddelden uit 2016): Landend verkeer Startend verkeer 18L

48 Jaargemiddelde berekende geluidbelasting (etmaalwaarden in Lden, bron BAS) 46

49 Jaargemiddelde berekende geluidbelasting in de nacht (Lnight, bron BAS) 48 db 40 db 43 db Hierboven staan de Lnight-geluidcontouren rond Schiphol van het gebruiksjaar 2014, van resp. 48, 43 en 40 db Lnight. Deze wijken zowel in vorm als in weergegeven waarden af van de Lden-contouren. De Lden-contouren omvatten de gebieden waar de berekende geluidbelasting gedurende het gehele etmaal meer is dan 48 db(a), terwijl de Lnightcontouren de gebieden omvatten waar de berekende geluidbelasting tussen 23:00 en uur meer is dan 40 db(a). Dit komt doordat de Lden door de Europese Unie is gekozen als maat voor de beoordeling van de door mensen ondervonden hinder als gevolg van omgevingsgeluid, terwijl de Lnight is gekozen als maat voor de beoordeling van de gezondheidseffecten (in dit geval slaapverstoringen) bij mensen door nachtelijk geluid. (Bron BAS) 47