Meningspeiling toezicht beeldkwaliteit. Meting Nijmeegs stadspanel 2012

Transcriptie

1 Meningspeiling toezicht beeldkwaliteit Meting Nijmeegs stadspanel 2012

2

3 Meningspeiling toezicht beeldkwaliteit Meting Nijmeegs stadspanel 2012 Datum: juni 2012 Colofon Gemeente Nijmegen Afdeling Onderzoek en Statistiek contactpersoon: Klaas Pruijsen tel.: (024) adres: Verkrijgbaar via (onderdeel gemeente > onderzoek en cijfers)

4

5 Inhoudsopgave Samenvatting en conclusies 1 2 Inleiding 5 3 Toezicht op beeldkwaliteit 7 4 Onderscheid naar bouwwerken? 9 5 Onderscheid naar deelgebieden? 11 6 Verschillen binnen het panel 15 7 Bijlage 18

6

7 Samenvatting en conclusies Hoe denkt het stadspanel over welstandstoezicht? Is er draagvlak voor het vasthouden aan hoge kwaliteitseisen op de beeldbepalende plekken van Nijmegen en streven naar een versoepeling van de eisen in de rest van de stad? Binnen het stadspanel zijn er vier stromingen onderscheiden qua grondhouding en mening over de bemoeienis van de gemeente met beeldkwaliteit. Aan de ene kant van het spectrum zien we een groep die sterk hangt aan overheidsbemoeienis en weinig ziet in deregulering en/of differentiatie. Aan de andere kant is er ook een (kleine) stroming die voor volledige burgervrijheid is. Het zwaartepunt ligt daarbij aan de behoudende kant. De meeste panelleden: -vinden bemoeienis van de gemeente met beeldkwaliteit/welstand gewenst; -vrezen consequenties van het toetsingsvrij maken van bepaalde bouwwerken; -plaatsen kanttekeningen bij gedifferentieerd beleid voor verschillende gebieden. Herijking welstandsbeleid Nijmegen herijkt het welstandsbeleid. Het voornemen is kort gezegd dat de gemeente wil vasthouden aan hoge kwaliteitseisen op de beeldbepalende plekken van Nijmegen en wil streven naar een versoepeling van de eisen in de rest van de stad. Tussen 21 mei en 10 juni 2012 vulden stadspanelleden en 200 Nijmegenaren een vragenlijst in en gaven bijvoorbeeld aan op welke plekken in de stad en voor welke bouwwerken de regels versoepeld kunnen worden. De Nota Beeldkwaliteit wordt naar verwachting komend najaar behandeld door de gemeenteraad. Het nieuwe beleid past bij het landelijke streven om te komen tot minder regelgeving maar moet ook beter inspelen op ontwikkelingen in bijvoorbeeld de woningmarkt. Inleiding - 1

8 Welk meningen en overtuigingen over mogelijke deregulering van welstandsbeleid bestaan er onder Nijmegenaren uit het digitaal stadspanel en uit de open peiling (hierna: het panel)? Bemoeienis gemeente met beeldkwaliteit/welstand gewenst In elk geval verwacht men een regulerende rol van de gemeente op het thema beeldkwaliteit. Uit de reacties op de stellingen rond het thema deregulering bij beeldkwaliteit ontstaat een beeld van een behoorlijk draagvlak voor (het principe van) gemeentelijke bemoeienis met het uiterlijk van gebouwen en straten. Daarbij blijkt overigens dat eenvormigheid in het stadsbeeld niet het ultieme doel is voor het digitaal panel. Zelfregulatie, bijvoorbeeld door onderling overleg tussen buren over verbouwingsplannen, wordt niet echt als een mogelijkheid gezien. Consequenties toetsingsvrij maken van bepaalde bouwwerken gevreesd Veel panelleden zien het terugbrengen van de regelgeving rond welstand, door het vergunningvrij maken van bepaalde (groepen) bouwwerken, eventueel best zitten. Maar het lijkt erop dat bepaalde consequenties niet worden aanvaard, en ook (letterlijk) niet te dichtbij mogen komen. Zo verwacht men een rommelig straatbeeld, iets waar een meerderheid duidelijk moeite mee heeft. Men ziet dan ook graag gelijkvormige aan- en opbouwen in de eigen buurt. Een deel vindt het niet zinvol om het toezicht door de gemeente op het uiterlijk van bijvoorbeeld erkers achterwege te laten als een vergunning om te bouwen nodig blijft. Een even groot aandeel ziet hierin geen probleem. Kanttekeningen bij gedifferentieerd beleid voor verschillende gebieden Er is bij een groot deel van het panel draagvlak voor (enige vorm van) geografische differentiatie in toetsing van beeldkwaliteit, waarbij er verschillende regimes zijn voor verschillende gebieden. Een meerderheid ziet daarbij geen rechtsongelijkheid voor burgers en bedrijven. Ten aanzien van de invulling zijn er echter duidelijke reserves. Het panel vind in meerderheid dat de beoordeling door de gemeente van het uiterlijk van gebouwen en straten niet achterwege kan blijven in zowel bestaande als nieuw te bouwen woonwijken. Een meerderheid is dus geen voorstander van welstandsvrije woongebieden. Ook wijst een meerderheid op de consequentie dat versoepeling van toezicht op het uiterlijk van gebouwen of straten vaak zal leiden tot een minder aantrekkelijk straatbeeld. De meningen over het eventueel achterwege laten van toetsing binnen minder beeldbepalende gebieden of binnen bedrijventerreinen in Nijmegen lopen uiteen, de opinie is daaromtrent minder eenduidig. Ook gebieden kunnen beeldbepalend zijn Uit de reacties blijkt dat men naast de bekende gebouwen ook specifieke gebieden kan benoemen die als belangrijke beelddragers van de stad fungeren. Meest genoemd zijn (in aflopende frequentie): 1. Goffert(park), inclusief stadion, weide en zwembad; 2. Nijmeegse skyline, inclusief de Waalkade; 3. Valkhof(park), inclusief Belvedère, museum, zichtlijnen, Voerweg; 4. Keizer Karelplein, inclusief omringende bebouwing, verkeerschaos, bloemen; 5. Kronenburgpark; 6. Waalkade als gebied, noordelijke waaloever; 7. Nijmegen Oost, inclusief elementen als Schildersbuurt; 8. Benedenstad; 9. Lange- en Stikke Hezelstraat; 10. Grote Markt, inclusief de Waag en terrassen. 2 - Inleiding

9 Deze gebieden fungeren als beelddragers voor de stad, en hebben ook vaak allerlei belangrijke persoonlijke betekenissen voor de panelleden. Viertal grondhoudingen zichtbaar t.a.v. deregulering Binnen het panel kunnen we vier stromingen onderscheiden qua grondhouding en mening over de bemoeienis van de gemeente met beeldkwaliteit. Het zwaartepunt ligt daarbij aan de behoudende kant, bij het laten zoals het nu is. Aan de ene kant van het spectrum zien we een groep die sterk hangt aan overheidsbemoeienis en weinig ziet in deregulering en/of differentiatie. Aan de andere kant is er ook een (kleine) stroming die voor volledige burgervrijheid is. A. Veel bij de overheid leggen, geen differentiatie. Zo n 16 tot 27% van het panel behoort tot deze stroming. In elk geval verwacht men een regulerende rol van de gemeente op het thema beeldkwaliteit. In deze groep is er een sterk draagvlak voor gemeentelijke bemoeienis met het uiterlijk van gebouwen en straten. Het maken van onderscheid naar type bouwwerken of specifieke gebieden is niet aan de orde. B. De worstelaars, veel bij de overheid laten, zien ook wel wat in differentiatie. De grootste meningsgroep, 63 tot 74% van het panel, ziet het (enigszins) terugbrengen van de regelgeving rond welstand best zitten. Maar, men heeft moeite met consequenties als een rommelig, minder aantrekkelijk straatbeeld, en ziet graag gelijkvormige aan- en opbouwen in de eigen buurt. C. Differentieer, maar zorg voor enige mate van regulering. Een klein deel van 2 tot 3% is wat liberaler dan de worstelaars, en vreest bijvoorbeeld nauwelijks eventuele consequenties van toetsingsvrij maken van bepaalde bouwwerken. Differentiatie is zeker een optie, maar bijvoorbeeld de beoordeling door de gemeente van het uiterlijk van gebouwen en straten in zowel bestaande als nieuw te bouwen woonwijken kan niet achterwege blijven. D. Dereguleer, leve de vrijheid. Deze met een omvang van 6% relatief kleine groep is voorstander van het sterk terugdringen of zelfs achterwege laten van gemeentelijk welstandstoezicht. Het eventueel terugtreden van de overheid bij toezicht op het uiterlijk van bepaalde bouwwerken en/of in bepaalde gebieden wordt volledig ondersteund. Accentverschillen naar deelgebieden en leeftijd Grote verschillen in meningen en overtuigingen tussen leeftijdsgroepen of deelgebieden zien we niet. Wel zijn er duidelijke accentverschillen. Op basis van een onderscheid naar stedenbouwkundige verschijningsvorm zijn zeven verschillende gebieden in de stad onderscheiden. Panelleden uit het centrumgebied en uit zogenaamde nieuwe wijken laten de grootste accentverschillen zien. In het centrumgebied (Benedenstad en Stadscentrum) zien we veel draagvlak voor gemeentelijke bemoeienis met beeldkwaliteit. Daarbij ziet men niet veel in het maken van onderscheid naar type bouwwerken of specifieke gebieden. Veel panelleden uit nieuwe wijken (zoals Oosterhout) zien liever geen belemmeringen en zijn minder overtuigd van gemeentelijke bemoeienis op het gebied van welstandstoezicht. Inleiding - 3

10 Binnen leeftijdsgroepen zijn er vooral verschillen tussen enerzijds jongere panelleden t/m 34 jaar en anderzijds 65+ers. Oudere panelleden zitten binnen het spectrum vaker aan de kant van overheidsbemoeienis en hebben weinig fiducie in deregulering en/of differentiatie. Jongeren daarentegen zijn nogal eens voor burgervrijheid op dit punt. 4 - Inleiding

11 2 Inleiding Achtergronden en doel onderzoek Welstandstoezicht en beeldkwaliteitbeleid is een onderwerp dat veel inwoners raakt. Tijdens de behandeling van de startnotitie Actualisatie Nota Beeldkwaliteit in de Raadkamer is dan ook afgesproken om met voorgenomen welstandsbeleid de wijk in te gaan. Kern van mogelijk nieuw beleid is differentiatie naar gebieden en eventuele andere vormen van deregulering. De afdeling Stadsontwikkeling heeft hieromtrent de volgende aanpak voorgesteld: Als het doel is om het voorgenomen beleid te sonderen ligt een peiling (...) voor de hand. Het (...) beleid is inmiddels verder geconcretiseerd (dat wil zeggen dat de welstand-toetsingsniveaus en de argumentatie voor toekenning van toetsingsniveaus aan bepaalde gebieden wordt uitgewerkt). Deze uitwerking wordt vervolgens stadsbreed aan inwoners voorgelegd door middel van een peiling via internet. De ingezette koers in de startnotitie is daarmee kaderstellend, de voorgestelde uitwerking daarvan wordt in de wijk getoetst. De meningspeiling moet antwoord geven op de volgende vragen: - Wat vinden Nijmegenaren zelf de beelddragers van de stad? - Is men het eens met het algemene uitgangspunt van een gedifferentieerd beleid (met deregulering daar waar het kan )? - Wat vindt men van de voorgestelde uitwerking hiervan? - In hoeverre verwacht men een regulerende rol van de gemeente? O&S levert een bijdrage via een meningspeiling onder burgers ten aanzien van voorgenomen beleid. Opdrachtgever is Joost van der Zanden, stedenbouwkundige afdeling Stadsontwikkeling. Doel van het onderzoek is het tegemoetkomen aan de wensen van de Raad door een toetsing van voorgenomen welstandsbeleid bij burgers. De resultaten worden meegenomen in de definitieve uitwerking van het gedifferentieerde beleid. Mocht de uitkomst van de meningspeiling sterk afwijken van de voorgestelde koers dan kan dit na bestuurlijk overleg leiden tot het bijstellen van de koers. Met de uitkomst van de meningspeiling en de uitwerking van het gedifferentieerde beleid gaat het college gezamenlijk naar de raad, zoals in de eerder genoemde raadskamer is toegezegd. Vraagstelling De mening van burgers over voorgenomen welstandsbeleid en beeldkwaliteit meten we niet door een uitgewerkt plan voor te leggen, maar door in te gaan op mogelijke keuzes, achterliggende motieven en principes. In dit verband zijn de vraagthema s: o bemoeienis gemeente met beeldkwaliteit/welstand, verantwoordelijkheden van burgers; o gedifferentieerd beleid voor verschillende gebieden (streng, minder streng, vrijlaten); o vergunningvrij maken van bepaalde (groepen) bouwwerken; o gebieden als belangrijke beelddragers. Inleiding - 5

12 Uitwerking van de vraagthema s heeft geleid tot de volgende onderzoeksvragen: a. In hoeverre verwacht men een regulerende rol van de gemeente op het thema beeldkwaliteit? b. Is zelfregulatie een mogelijkheid? c. Is men het eens met het algemene uitgangspunt van een gedifferentieerd beleid (met deregulering daar waar het kan )? d. Wat vindt men van de voorgestelde uitwerking naar verschillende regimes voor verschillende gebieden? e. Kunnen Nijmegenaren naast de bekende gebouwen ook gebieden benoemen als beelddragers van de stad? f. Wat vindt men van de voorgestelde uitwerking naar welstandsvrije groepen bouwwerken (zoals erkers, aanbouwen of dakkapellen)? De genoemde vraagthema s zijn in een compacte vragenlijst verwerkt. Daarbij zijn vooral stellingen aan respondenten voorgelegd, in een mix van positieve, neutrale en negatieve formuleringen. Onderzoeksopzet Voor het verzamelen van de benodigde gegevens kozen we voor opiniepanelonderzoek onder Nijmegenaren (niet volledig representatief). Daarnaast is de peiling opengesteld voor belangstellende Nijmegenaren (niet representatief). Het stadspanel bestaat uit ca Nijmegenaren die betrokken zijn bij de stad, participeerden in het onderzoek (respons 37%). Het stadspanel is niet volledig representatief voor alle Nijmegenaren, maar waardevol omdat het om betrokken respondenten gaat. De peiling was ook toegankelijk voor andere belangstellende Nijmegenaren. Dit om tegemoet te komen aan de politieke wens het voorgenomen beleid breed ter toetsing voor te leggen. Daartoe is de internetpeiling onder de aandacht gebracht via nijmegen.nl, De Brug en een persbericht t.b.v. overige media (waaronder De Gelderlander). Ook zijn diverse partijen, waaronder raadsleden en deelnemers aan een werkconferentie en rondetafelgesprekken uitgenodigd. Dit leidde tot een respons van 200 deelnemers. Interessant is het om te kijken naar geografische verschillen in de meningen en overtuigingen. Op basis van een onderscheid naar stedenbouwkundige verschijningsvorm zijn zeven verschillende gebieden in de stad onderscheiden waar we uitspraken over doen: centrumgebied : Benedenstad en stadscentrum; oude wijken zoals Biezen of Wolfskuil; historische wijken zoals Altrade en Hunnerberg; bloemkoolwijken als t Acker en Weezenhof; CIAM-wijken, bijvoorbeeld Meijhorst of Hatert; nieuwe wijken zoals Oosterhout en Heijendaal. 6 - Inleiding

13 3 Toezicht op beeldkwaliteit Nijmegen herijkt het welstandsbeleid, waarbij raad en college het belangrijk vinden daarbij de opinie van Nijmegenaren te betrekken. Dit hoofdstuk gaat in op de opinie van het digitaal stadspanel, aangevuld met de open peiling (hierna: het panel), over bemoeienis van de gemeente met beeldkwaliteit. En, in samenhang daarmee, op de verantwoordelijkheden van burgers. In hoeverre verwacht men een regulerende rol van de gemeente op het thema beeldkwaliteit? Is zelfregulatie een mogelijkheid? Is men het eens met het algemene uitgangspunt van een gedifferentieerd beleid (met deregulering daar waar het kan )? Het voorgenomen beleid komt er kort gezegd op neer dat de gemeente wil vasthouden aan hoge kwaliteitseisen op de beeldbepalende plekken van Nijmegen en wil streven naar een versoepeling van de eisen in de rest van de stad. De Nota Beeldkwaliteit wordt naar verwachting komend najaar behandeld door de gemeenteraad. Het nieuwe beleid past bij het landelijke en gemeentelijke streven om te komen tot minder regelgeving maar moet er ook beter inspelen op ontwikkelingen in bijvoorbeeld de woningmarkt. De verwachting is dat de komende jaren steeds meer mensen zullen verbouwen in plaats van verhuizen. Hierdoor zal het aantal kleine verbouwingen toenemen. De gemeente wil daarom onderzoeken of het mogelijk is om voor gewone woon- en werkgebieden of voor bepaalde bouwwerken de mogelijkheden voor welstandsvrij bouwen te verruimen. Draagvlak voor gemeentelijke bemoeienis met beeldkwaliteit Uit de reacties op de stellingen rond het thema deregulering bij beeldkwaliteit ontstaat een beeld van een behoorlijk draagvlak voor (het principe van) gemeentelijke bemoeienis met het uiterlijk van gebouwen en straten. Daarbij blijkt overigens dat eenvormigheid in het stadsbeeld niet het ultieme doel is voor het digitaal stadspanel. Er mogen best ook gebouwen zijn die niet in het bestaande stadsbeeld passen. Een duidelijke meerderheid vindt het prima dat de gemeente zich met het uiterlijk van gebouwen of straten bemoeit en dat een onafhankelijke deskundige de bouwplannen van de buren bekijkt. Toetsing van het uiterlijk van bouwplannen mag desnoods best lastig of belemmerend zijn voor particulieren of bedrijven. De helft vindt dat als de gemeente meedenkt over het uiterlijk van gebouwen dit leidt tot een mooier stadsbeeld. En acht het toezicht belangrijker dan de vrijheid en creativiteit van de ontwerper van nieuwbouw. Men ziet bewoners niet zelf onderling, zonder de gemeente, afspraken maken over het uiterlijk van nieuwbouw. Toezicht op beeldkwaliteit - 7

14 Figuur 1: Stellingen omtrent welstandstoezicht 0% 20% 40% 60% 80% 100% Prima dat de gemeente zich met het uiterlijk van gebouwen of straten bemoeit 21% 61% 10% 6% 2% Ik vind het belangrijk dat een onafhankelijke deskundige de bouwplannen van mijn buren bekijkt 13% 57% 17% 11% 2% Toetsing van het uiterlijk van bouwplannen mag desnoods best lastig of belemmerend zijn voor particulieren of bedrijven 8% 50% 23% 15% 5% Goed dat er ook gebouwen zijn die niet in het het bestaande stadsbeeld passen 8% 42% 23% 19% 8% Als de gemeente meedenkt over het uiterlijk van gebouwen leidt dit tot een mooier stadsbeeld 7% 40% 37% 12% 4% De vrijheid en creativiteit van de ontwerper van nieuwbouw is belangrijker dan het toezicht van de gemeente op het uiterlijk van 3% 19% 29% 39% 11% Bewoners kunnen best zelf onderling, zonder de gemeente, afspraken maken over het uiterlijk van nieuwbouw 3% 20% 24% 43% 11% zeer eens eens noch eens, noch oneens oneens zeer oneens In de bijlage is een nadere toelichting op de bovenstaande figuur opgenomen. 8 - Toezicht op beeldkwaliteit

15 4 Onderscheid naar bouwwerken? In dit hoofdstuk gaan we in op de mening van het panel over eventuele deregulering van beeldkwaliteitsbeleid. Bijvoorbeeld door het vergunningsvrij maken van bepaalde (groepen) bouwwerken. Wat vindt men van een eventuele uitwerking naar welstandsvrije groepen bouwwerken, zoals erkers, aanbouwen of dakkapellen? Moeite met consequenties Veel panelleden zien het terugbrengen van de regelgeving rond welstand eventueel best zitten, maar het lijkt erop dat bepaalde consequenties niet worden aanvaard, en ook (letterlijk) niet te dichtbij mogen komen. Het achterwege laten van toezicht van de gemeente op het uiterlijk van dakkapellen of aanbouwen kan een goede manier om de hoeveelheid regels voor burgers of bedrijven omlaag te brengen. Het zou daarbij een pré zijn als de noodzaak tot bouwvergunning in de meeste gevallen ook zou vervallen. Maar een meerderheid vindt tegelijkertijd niet dat de (over)buren moeten kunnen bouwen wat zij willen en is van mening dat allerlei verschillende dakkapellen, erkers of aanbouwen een rommelig straatbeeld opleveren. Een meerderheid ziet graag gelijkvormige aanen opbouwen in een buurt. Onderscheid naar bouwwerken? - 9

16 Figuur 2: Stellingen omtrent onderscheid naar bouwwerken 0% 20% 40% 60% 80% 100% Allerlei verschillende dakkapellen, erkers of aanbouwen leveren een rommelig beeld op in een straat 19% 39% 20% 20% 3% Het achterwege laten van toezicht van de gemeente op het uiterlijk van dakkapellen of aanbouwen is een een goede manier om de 7% 45% 19% 24% 4% hoeveelheid regels voor burgers of bedrijven omlaag te brengen Als ik iets bouw, bijvoorbeeld een erker, dient dat te lijken op dezelfde bouwwerken in de buurt 11% 41% 19% 25% 4% Het is zinvol om het toezicht door de gemeente op het uiterlijk van bijvoorbeeld erkers achterwege te laten, ook al blijft vergunning om 4% 34% 22% 32% 9% te bouwen nodig Ik heb er geen moeite mee dat meer vrijheid voor het uiterlijk van dakkapellen, schuttingen of dakkapellen, schuttingen of garages 5% 29% 18% 35% 14% eventueel leidt tot een rommelig straatbeeld 3% Ik vind dat mijn (over)buren moeten kunnen bouwen wat zij willen 16% 21% 41% 19% zeer eens eens noch eens, noch oneens oneens zeer oneens In de bijlage is een nadere toelichting op de bovenstaande figuur opgenomen Onderscheid naar bouwwerken?

17 5 Onderscheid naar deelgebieden? Dit laatste hoofdstuk gaat in op de opinie van het panel ten aanzien van gedifferentieerd beleid voor verschillende gebieden (streng, minder streng, vrijlaten). Wat vindt men van een eventuele uitwerking naar verschillende regimes voor verschillende gebieden? In aansluiting hierop: kunnen deze betrokken Nijmegenaren naast de bekende gebouwen ook gebieden benoemen als belangrijke beelddragers van Nijmegen? In principe draagvlak gebiedsdifferentiatie Er is bij een groot deel van het panel draagvlak voor (een vorm van) geografische differentiatie in toetsing van beeldkwaliteit. Zij vinden dat het toezicht op het uiterlijk van gebouwen of straten niet in alle delen van de stad hetzelfde hoeft te zijn. Een meerderheid ziet daarbij geen rechtsongelijkheid voor burgers en bedrijven en acht het redelijk voor burgers of bedrijven dat er op sommige plekken wel eisen aan het uiterlijk van gebouwen of straten worden gesteld en op andere plaatsen niet. Onderscheid naar deelgebieden? - 11

18 Toezicht in woonwijken handhaven, angst voor onaantrekkelijk stadsbeeld Ten aanzien van een invulling door bijvoorbeeld een sterke mate van versoepeling zijn er echter duidelijke reserves. Het panel vind in meerderheid dat de beoordeling van het uiterlijk van gebouwen en straten niet achterwege kan blijven in zowel bestaande als nieuw te bouwen woonwijken. Een meerderheid is dus geen voorstander van welstandsvrije woongebieden. Ook wijst een meerderheid op de consequentie dat versoepeling van toezicht op het uiterlijk van gebouwen of straten vaak zal leiden tot een minder aantrekkelijk straatbeeld. De meningen over het eventueel achterwege laten van toetsing binnen minder beeldbepalende gebieden of binnen bedrijventerreinen lopen sterker uiteen, zijn minder duidelijk. Figuur 3: Stellingen omtrent gebiedsdifferentiatie welstandstoezicht 0% 20% 40% 60% 80% 100% Voor mij hoeft het toezicht op het uiterlijk van gebouwen of straten niet in alle delen van de stad hetzelfde te zijn 15% 58% 9% 15% 3% Versoepeling van toezicht op het uiterlijk van gebouwen of straten zal vaak leiden tot een minder aantrekkelijk straatbeeld 10% 45% 24% 19% 3% In Nijmegen kan binnen bedrijventerreinen de beoordeling van het uiterlijk van gebouwen en straten achterwege blijven 8% 34% 17% 32% 10% Het is voldoende als de gemeente slechts in beeldbepalende delen van de stad toezicht op het uiterlijk van gebouwen of straatbeeld 4% 33% 19% 36% 7% Het is niet redelijk voor burgers of bedrijven dat er op sommige plekken wel eisen aan het uiterlijk van gebouwen of straten 5% 24% 13% 44% 14% In Nijmegen kan in nieuw te bouwen wijken de beoordeling van het uiterlijk van gebouwen en straten achterwege blijven 3% 19% 16% 47% 14% In Nijmegen kan in bestaande woonwijken de beoordeling van het uiterlijk van gebouwen en straten achterwege blijven 2% 12% 16% 55% 15% zeer eens eens noch eens, noch oneens oneens zeer oneens In de bijlage is een nadere toelichting op de bovenstaande figuur opgenomen Onderscheid naar deelgebieden?

19 Toezicht gewenst bij centrum en woonwijken, minder bij bedrijventerreinen In zijn algemeenheid wenst het panel het welstandstoezicht in Nijmegen te handhaven. Daarbij is er enerzijds een duidelijke groep panelleden (zo n 4 op de 10) die een blijvende relatief sterke bemoeienis van de lokale overheid nodig acht. Anderzijds is er een groep van ongeveer gelijke omvang die een terughoudende bemoeienis wenselijk acht. Over de mate van toezicht in verschillende deelgebieden het volgende. Een duidelijke meerderheid pleit voor strenge toetsing in zogenaamde beeldbepalende gebieden, zoals het stadscentrum. Ten aanzien van bestaande en nieuwe woongebieden ziet de grootste groep graag een wat meer terughoudende toetsing op welstand. Ook binnen bedrijventerreinen zoals West Kanaaldijk kan dit meer terughoudend, en is de groep die toetsing geheel achterwege zou willen laten duidelijk(er) zichtbaar. Figuur 4: Mate van toezicht in deelgebieden 0% 20% 40% 60% 80% 100% Beelbepalende gebieden als stadscentrum of Campus Heijendaal 84% 14% 2% Nieuwe woongebieden als Vossenpels (Nijmegen-Noord) 36% 49% 14% Woonwijken als Brakkenstein of Lindenholt 29% 61% 10% Bedrijventerreinen als West Kanaaldijk of Winkelsteeg 23% 44% 33% streng, behoorlijke bemoeienis minder streng, nauwelijks bemoeienis helemaal niet In de bijlage is een nadere toelichting op de bovenstaande figuur opgenomen. Beeldbepalende gebieden benoemd Uit de panelmeting, en de open peiling onder andere betrokken Nijmegenaren, blijkt dat ondervraagden naast de bekende gebouwen ook diverse gebieden kunnen benoemen die als belangrijke beelddragers van de stad fungeren. Voorafgaande aan de vraagstelling zijn ter toelichting de volgende afbeeldingen getoond van de 19 e eeuwse schil, campus Heijendaal en de Prins Mauritssingel. Onderscheid naar deelgebieden? - 13

20 Vervolgens mocht men vier beeldbepalende gebieden per persoon aangeven. De 20 meest genoemde beelddragers zijn (op volgorde van frequentie): 1. Goffert(park), inclusief elementen als stadion, weide en zwembad (387x genoemd); 2. Nijmeegse skyline (254x: Waalkade als onderdeel stadsgezicht 189x, algemeen 65x); 3. Valkhof(park), inclusief elementen als Belvedère, museum, zichtlijnen, Voerweg (244x); 4. Keizer Karelplein, inclusief elementen als omringende bebouwing, verkeerschaos, bloemen (227x); 5. Kronenburgpark (186x); 6. Waalkade als gebied, noordelijke Waaloever (153x); 7. Nijmegen Oost, inclusief elementen als Schildersbuurt (129x); 8. Benedenstad (116x); 9. Lange- en Stikke Hezelstraat (105x); 10. Grote Markt, inclusief elementen als de Waag en terrassen (98x); 11. Bottendaal, inclusief elementen als Dobbelmannterrein en Thiemepark (95x); 12. Stadscentrum/binnenstad, inclusief elementen als wederopbouw, historische delen, hoge ligging, Plein 1944 (94x); 13. Singels en 19 e eeuwse schil, inclusief elementen als Indische buurt, Groesbeekseweg, Altrade (80x); 14. St. Annastraat (80x); 15. Ooijpolder, inclusief elementen als natuur, uiterwaarden zichtlijnen (70x); 16. Marikenstraat e.o., inclusief elementen als LUX, Mariënburg en Moenenstraat (64x); 17. campus RUN/Radboud, inclusief elementen als kasteeltje Heijendaal, Heijendaalseweg (62x); 18. Dukenburg, inclusief elementen als groen, water, geologenpark, dennenbos (52x); 19. Stuwwal (27x); 20. Lent, inclusief elementen als dorpsbebouwing, Waaloever, strandje (24x); Deze gebieden fungeren volgens de ondervraagden als beelddragers voor de stad, en hebben ook vaak allerlei belangrijke persoonlijke betekenissen. Buiten de top 20 vallen vermeldingen van beeldbepalende gebieden als de Graafsebrug eo., Kopse Hof/Plateau, het Limosterrein, het Waterkwartier, de Waalhaven (incl. nieuwbouw), stadsdeel West met z n industriële uitstraling, wijken als Hazenkamp en Hees Onderscheid naar deelgebieden?

21 6 Verschillen binnen het panel Viertal grondhoudingen zichtbaar Op basis van nadere analyse 1 van de reacties op stellingen kunnen we vier groepen met verschillende meningen onderscheiden die in omvang variëren. Het gaat daarbij om verschillende grondhoudingen bij - en meningen over de bemoeienis van de gemeente met beeldkwaliteit en welstand, en mogelijke differentiaties van toezicht naar gebieden en naar type bouwwerken. Aan de ene kant van het spectrum zien we een groep die sterk hangt aan overheidsbemoeienis en weinig ziet in deregulering en/of differentiatie. Aan de andere kant is er ook een (kleine) stroming die voor volledige burgervrijheid is. A. Veel bij de overheid leggen, geen differentiatie. Zo n 16 tot 27% van het panel behoort tot deze stroming. In elk geval verwacht men een regulerende rol van de gemeente op het thema beeldkwaliteit. In deze groep is er een sterk draagvlak voor gemeentelijke bemoeienis met het uiterlijk van gebouwen en straten. Het maken van onderscheid naar type bouwwerken of specifieke gebieden is niet aan de orde. B. De worstelaars, veel bij de overheid laten, ziet ook wel wat in differentiatie. De grootste meningsgroep, 63 tot 74% van het panel, ziet het terugbrengen van de regelgeving rond welstand best zitten. Maar, men heeft moeite met consequenties als een rommelig, minder aantrekkelijk straatbeeld, en ziet graag gelijkvormige aan- en opbouwen in de eigen buurt. C. Differentieer, maar zorg voor enige mate van regulering. Een klein deel van 2 tot 3% is wat liberaler dan de worstelaars, en vreest bijvoorbeeld mogelijke consequenties van toetsingsvrij maken van bepaalde bouwwerken nauwelijks. Differentiatie is zeker een optie, maar de beoordeling door de gemeente van het uiterlijk van gebouwen en straten in zowel bestaande als nieuw te bouwen woonwijken kan bijvoorbeeld niet achterwege blijven. 1 Uit de stellingen rond bemoeienis van de gemeente met beeldkwaliteit, differentiaties van toezicht naar gebieden en differentiaties naar type bouwwerken zijn 3 kernstellingen benut om deze in onderlinge samenhang te bekijken (middels zgn. kruistabellen): ik vind het prima dat de gemeente zich met het uiterlijk van gebouwen of straten bemoeit voor mij hoeft het toezicht op welstand niet overal hetzelfde te zijn het achterwege laten van toezicht op bijvoorbeeld dakkapellen is een goede manier van deregulering. Zo zijn 4 groepen respondenten onderscheiden die als het ware een bepaalde stroming vertegenwoordigen. Ter controle zijn binnen de drie clusters factoranalyses uitgevoerd naar de sets met stellingen. Uit de correlatiematrix en factormatrix is vervolgens een keuze gemaakt voor de uitspraak die het meeste samenhangt met de andere uitspraken en waaraan wellicht een onderliggende dimensie of factor aan ten grondslag ligt. Ook deze stellingen zijn in samenhang te bekeken om groepen te identificeren: ik vind het prima dat de gemeente zich met het uiterlijk van gebouwen of straten bemoeit in Nijmegen kan in bestaande woonwijken de beoordeling van het uiterlijk van gebouwen en straten achterwege blijven ik heb geen moeite mee dat meer vrijheid voor het uiterlijk van dakkapellen, schuttingen of garages eventueel leidt tot een rommelig straatbeeld. Verschillen binnen het panel - 15

22 D. Dereguleer, leve de vrijheid. Deze, met een omvang van 6% relatief kleine, groep tenslotte is voorstander van het sterk terugdringen of zelfs achterwege laten van gemeentelijk welstandstoezicht. Het eventueel terugtreden van de overheid bij toezicht op het uiterlijk van bepaalde bouwwerken en/of in bepaalde gebieden wordt volledig ondersteund. Verschillen naar deelgebieden Interessant is te kijken naar geografische verschillen. Op basis van een onderscheid naar stedenbouwkundige verschijningsvorm zijn zeven verschillende gebieden in de stad te onderscheiden. In wezen zijn er geen grote verschillen in meningen en overtuigingen tussen de deelgebieden, maar er zijn wel accentverschillen. Hierna worden deze aangegeven per deelgebied. In het centrumgebied (Benedenstad en Stadscentrum) zien we veel draagvlak voor gemeentelijke bemoeienis met beeldkwaliteit. Daarbij ziet men niet veel in onderscheid naar type bouwwerken of specifieke gebieden. Mocht dit wel gebeuren dan is er de voorkeur voor strenge toetsing in beeldbepalende gebieden (zoals het Nijmeegs centrum). Binnen oude wijken (zoals Biezen of Wolfskuil) wordt vaker aandacht gevraagd voor mogelijke negatieve consequenties van deregulering voor het straatbeeld en zien veel panelleden graag gelijkvormige uitbouwen Verschillen binnen het panel

23 Ook veel panelleden binnen historische wijken (zoals Altrade en Hunnerberg) zien graag gelijkvormige uitbouwen. Zij zien best wat in gebiedsdifferentiatie, en zijn daarbij vaak voorstander van het handhaven van toetsing in bestaande woonwijken. Panelleden uit bloemkoolwijken (als t Acker of Weezenhof) hinken nogal eens op twee gedachten. Enerzijds hecht men niet aan bemoeienis van deskundigen en zijn hier veel panelleden voorstander van het laten vervallen van toezicht in (bestaande en nieuwe) woonwijken en bedrijventerreinen. Slechts in beeldbepalende gebieden zou getoetst kunnen worden, versoepeling rond bepaalde bouwwerken ziet men zitten. Maar anderzijds vindt men vrijheden voor de ontwerper minder belangrijk en ziet men mogelijke rechtsongelijkheid en negatieve consequenties voor het stadsbeeld bij gebiedsdifferentiatie. Veel panelleden hier zijn voorstander van strenge toetsing op bedrijventerreinen. Ook in CIAM-wijken (bijvoorbeeld Meijhorst of Hatert) zien we veel panelleden die qua grondhouding in de tussencategorieën vallen. De balans lijkt daar voor wat betreft hun eigen woonomgeving (bestaande woonwijken) wat uit te slaan naar deregulering. Toetsing in (bestaande en nieuwe) woonwijken zou voor veel mensen hier achterwege kunnen blijven. Men vreest geen verrommeling als gevolg van een eventueel vrijlaten van toetsing bij bepaalde bouwwerken. Maar net als in de bloemkoolwijken zijn er kanttekeningen rondom verslechtering van het stadsbeeld, rechtsongelijkheid en ziet men graag toetsing in beeldbepalende gebieden en bedrijventerreinen. Veel panelleden uit nieuwe wijken (zoals Oosterhout) zien liever geen belemmeringen en zijn minder overtuigd van gemeentelijke resultaten op het gebied van welstandstoezicht. Deregulering naar gebouwen is prima, in beeldbepalende gebieden volstaat een terughoudende toetsing. Opmerkelijk is wel dat er ten aanzien van hun eigen woongebied (nieuwe wijken) enerzijds een groep vrijlaters is te zien, maar dat er anderzijds een aanzienlijk aandeel is dat juist voor strenge toetsing pleit. Accentverschillen naar leeftijd Ook tussen leeftijdsgroepen zien we geen heel grote verschillen in meningen en overtuigingen. Net als bij de beschreven deelgebieden zijn er zeker accentverschillen. Heel duidelijk daarbij is het onderscheid tussen jongere panelleden (t/m 34 jaar) en oudere panelleden (75+ers). Oudere panelleden zitten binnen het spectrum vaker aan de kant van overheidsbemoeienis en hebben weinig fiducie in deregulering en/of differentiatie. Zij vinden het meekijken door een onafhankelijke deskundige vaker belangrijk, toetsing mag best lastig zijn voor particulieren of bedrijven. Gebiedsdifferentiatie of onderscheid naar bouwwerken zien ze vaak niet zitten, negatieve consequenties voor het straatbeeld worden gevreesd. Jongeren daarentegen zijn nogal eens voor burgervrijheid op dit punt. Zij zien liever geen belemmeringen als gevolg van welstandstoezicht. Deze groep is vaker voorstander van gebiedsdifferentiatie, is minder bang voor rechtsongelijkheid of gebouwen die niet in het stadsbeeld passen. Toezicht in nieuwe wijken, bedrijventerreinen of van dakkapellen en uitbouwen kan voor de groep t/m 34 jaar vaak achterwege blijven. Overburen mogen van veel panelleden in deze groep vrijuit (ver)bouwen. Verschillen binnen het panel - 17

24 7 Bijlage Toelichting figuur 1: Stellingen omtrent welstandstoezicht Een duidelijke meerderheid van 82% van de panelleden vindt het prima dat de gemeente zich met het uiterlijk van gebouwen of straten bemoeit. Een relatief kleine groep (10%) is het hier mee oneens of zeer oneens. Gemeentelijk bemoeienis wordt in alle deelgebieden binnen de stad gewaardeerd, vooral door de panelleden uit deelgebied centrum. In de zogenaamde nieuwe wijken is er ook een duidelijke (doch kleine) groep die het principe niet ondersteund. Totaal 70% vindt het (zeer) belangrijk dat een onafhankelijke deskundige de bouwplannen van de buren bekijkt. Ongeveer 1 op de 6 is niet uitgesproken (17%) en ruim 1 op de 10 (13%) acht dit niet belangrijk. Leden uit bloemkool- en CIAM-wijken en jongere panelleden (t/m 34 jaar) vinden het minder belangrijk dat er een onafhankelijke deskundige naar bouwplannen in de buurt kijkt. In centrum en onder oudere panelleden (65+ers) zijn juist relatief veel voorstanders te vinden. Een meerderheid van 58% is het er (zeer) mee eens dat toetsing van het uiterlijk van bouwplannen desnoods best lastig of belemmerend mag zijn voor particulieren of bedrijven. Bijna 1 op de 4 (23%) laat zich hierover niet duidelijk uit en 1 op de 5 (20%) acht dergelijke belemmeringen niet acceptabel. Vooral panelleden uit nieuwe wijken en jongere panelleden (t/m 34 jaar) zien liever geen belemmeringen vanwege toetsing. Er zijn relatief wat meer leden uit centrum en onder oudere panelleden (65+ers) die vinden dat toetsing best lastig kan zijn voor particulieren of bedrijven. De helft (50%) vindt dat als de gemeente meedenkt over het uiterlijk van gebouwen dit leidt tot een mooier stadsbeeld, 1 op de 6 (16%) is het hiermee (zeer) oneens. Een behoorlijk deel van het opiniepanel (37%) vindt dit lastig te beoordelen. Panelleden in nieuwe wijken en in bloemkoolwijken zijn naar verhouding minder overtuigd van de resultaten van gemeentelijke toetsing. De helft van het panel (50%) acht het toezicht van de gemeente op het uiterlijk van gebouwen of straten belangrijker dan de vrijheid en creativiteit van de ontwerper van nieuwbouw. Ruim 1 op de 5 (22%) legt meer belang bij vrijheden voor de ontwerper. Panelleden uit het centrum, bloemkoolwijken en CIAM-wijken vinden de creativiteit van de ontwerper wat minder belangrijk. Iets meer dan de helft (53%) is het niet eens met de gedachte dat bewoners best zelf onderling, zonder de gemeente, afspraken kunnen maken over het uiterlijk van nieuwbouw. Bijna 1 op de 4 neemt een neutraal standpunt in (24%), bijna 1 op de 4 (23%) ziet dit juist wel als een goede mogelijkheid. Panelleden uit centrum en uit historische wijken zien relatief weinig in onderlinge afspraken tussen bewoners. Het halve panel (50%) acht het (zeer) goed dat er ook gebouwen zijn die niet in het bestaande stadsbeeld passen, bijna 1 op de 4 is dat om het even (23%), ruim 1 op de 4 (27%) is het hier (zeer) mee oneens. Panelleden in CIAM-wijken hechten er naar verhouding wat meer gebouwen passen in het stadsbeeld. Deelnemers aan het onderzoek van 34 jaar of jonger juist minder Bijlage

25 Toelichting figuur 2: stellingen omtrent onderscheid naar bouwwerken Voor ruim de helft (52%) is het achterwege laten van toezicht van de gemeente op het uiterlijk van dakkapellen of aanbouwen een goede manier om de hoeveelheid regels voor burgers of bedrijven omlaag te brengen. Bijna 3 op 10 (28%) vinden dit geen goede optie. Panelleden uit nieuwe wijken, jongere panelleden (t/m 34 jaar), en in mindere mate respondenten uit bloemkoolwijken zien sterker dan gemiddeld wat in deze vorm van deregulering. In het centrum en onder 65+ers zien we juist relatief meer bezwaren. Een meerderheid van 60% vindt niet dat de (over)buren moeten kunnen bouwen wat zij willen. Volgens 1 op de 5 (19%) kan dit wel, nog eens 1 op de 5 is hier niet uitgesproken over (21% noch eens, noch oneens). Panelleden uit het centrumgebied zijn duidelijk minder geporteerd van het mogelijk vrijuit bouwen door hun overburen. Jongere panelleden (t/m 34 jaar) vinden vaker dat de overburen wel vrijuit moeten kunnen bouwen. Ruim 4 op de 10 panelleden (41%) vinden het niet zinvol om het toezicht door de gemeente op het uiterlijk van bijvoorbeeld erkers achterwege te laten als een vergunning om te bouwen nodig blijft. Een net iets kleinere groep van 38% vindt dit wel zinvol, ruim 1 op de 5 (22%) is het om het even. Centrumbewoners uit het panel vinden het in vergelijking met andere panelleden vaker zinvol om te blijven toetsen, ook al zou eventueel de plicht tot aanvragen van een omgevingsvergunning vervallen. Een meerderheid van 58% is van mening dat allerlei verschillende dakkapellen, erkers of aanbouwen een rommelig straatbeeld opleveren. Bijna 1 op de 4 (23%) ziet dit anders. Respondenten uit de bloemkoolwijken en ook CIAM-wijken zien hierin relatief minder problemen dan gemiddeld. Bijna de helft van de panelleden (49%) heeft er moeite mee dat meer vrijheid voor het uiterlijk van dakkapellen, schuttingen of garages eventueel leidt tot een rommelig straatbeeld. Ruim 1 op de 3 vindt dit geen probleem (34%), tussen de 1 op 5 en 1 op 6 (18%) is het noch mee eens, noch mee oneens. Panelleden uit centrum en jongere panelleden (t/m 34 jaar) hebben wat minder dan gemiddeld moeite met deze mogelijke consequentie. 65+ers zien vaker bezwaren. Een meerderheid (52%) ziet graag gelijkvormige aan- en opbouwen in een buurt. Ruim 1 op 4 (29%) vindt het niet nodig dat bijvoorbeeld erkers op elkaar lijken. Voorstanders van gelijksoortige bijbouw vinden we wat sterker in de oude wijken en in de historische wijken. Panelleden uit centrum en de bloemkoolwijken hechten hier naar verhouding minder aan. Bijlage - 19

26 Toelichting figuur 3: stellingen omtrent gebiedsdifferentiatie welstandstoezicht Een meerderheid (van 73%) staat achter een mogelijke gebiedsdifferentiatie op het gebied van toetsing op beeldkwaliteit. Deze ondervraagden zijn het eens of zeer eens met de stelling dat het toezicht op het uiterlijk van gebouwen of straten niet in alle delen van de stad hetzelfde hoeft te zijn. Bijna 1 op de 5 (18%) is het hiermee (zeer) oneens. Bijna 1 op de 10 (9%) is het noch eens, noch oneens met de stelling. Panelleden uit historische wijken en panelleden t/m 34 jaar zijn wat duidelijker wat betreftin hun instemming met dit principe. In CIAM-wijken en onder jarigen zien we wat meer tegenstanders. Bijna 6 op de 10 (58%) achten het redelijk voor burgers of bedrijven dat er op sommige plekken wel eisen aan het uiterlijk van gebouwen of straten worden gesteld en op andere plaatsen niet. Bijna 1 op de 3 (29%) vindt dit onredelijk, ruim 1 op de 10 (13%) is het noch eens, noch oneens met de stelling. Panelleden uit de bloemkool- en CIAM-wijken en 65+ers wijzen wat vaker op mogelijke rechtsongelijkheid. Jongere deelnemers (t/m 34 jaar) zien hierin veel minder vaak een probleem. Ruim de helft (55%) geeft aan dat versoepeling van toezicht op het uiterlijk van gebouwen of straten vaak zal leiden tot een minder aantrekkelijk straatbeeld. Ruim 1 op de 5 (22%) heeft hier geen angst voor, een relatief groot aandeel van bijna 1 op de 4 (24%) is het noch eens, noch oneens met de stelling. Panelleden in de oude wijken, in de bloemkoolwijken en de 65+ers zijn wat uitgesprokener in de verwachting van negatieve consequenties rond de aantrekkelijkheid van het straatbeeld. Overigens is er ook een duidelijke groep binnen de bloemkoolwijken die geen verslechtering verwacht. Een duidelijke meerderheid (70%) vindt niet dat in bestaande wijken in Nijmegen de beoordeling van het uiterlijk van gebouwen en straten achterwege kan blijven. Ruim 1 op de 10 (14%) vindt van wel, 16% is het hiermee noch eens, noch oneens. Panelleden uit bloemkoolwijken en CIAM-wijken zijn wat vaker voorstander van het achterwege laten van toetsing in bestaande woonwijken. Binnen centrum en historische wijken zien we wat meer uitgesproken tegenstanders. Ongeveer tweederde (66%) vindt dat in nieuw te bouwen wijken in Nijmegen de beoordeling van het uiterlijk van gebouwen en straten in stand dient te blijven. Ruim 1 op de 5 (22%) denkt aan afschaffen, 16% is het hiermee noch eens, noch oneens. Voorstanders van afschaffen vinden we relatief veel onder jongere deelnemers (t/m 34 jaar), in de bloemkoolwijken en ook in de CIAM-wijken. Ruim 4 op de 10 (42%) vinden dat in Nijmegen de beoordeling van het uiterlijk van gebouwen en straten binnen bedrijventerreinen achterwege kan blijven, maar ook 42% is het hiermee (zeer) oneens. Bijna 1 op de 5 (17%) is het eens, noch oneens. Relatief veel voorstanders van het achterwege laten van toetsing op bedrijventerreinen vinden we in historische -, bloemkool- en CIAM-wijken. Ook jongere panelleden (t/m 34 jaar) zijn vaker voor vrijlaten. Relatief veel tegenstanders van versoepeling t.a.v. bedrijventerreinen zien we bij respondenten uit het centrum. Ruim 4 op de 10 (43%) vinden dat de gemeente ook in niet-beeldbepalende gebieden toezicht op het uiterlijk van gebouwen of straatbeeld dient te houden. Ruim 1 op 3 (37%) vindt bemoeienis met slechts beelddragende gebieden voldoende. Ook hier is bijna 1 op de 5 (19%) het eens, noch oneens. Vooral panelleden uit centrum en bloemkoolwijken vinden het voldoende als de gemeente slechts in beeldbepalende stadsdelen toeziet op het uiterlijk van bouwplannen. Overigens is een (relatief grote) groep uit centrum het hier juist mee oneens Bijlage

27 Toelichting figuur 4: mate van toezicht in deelgebieden Binnen zogenaamde beeldbepalende gebieden zien zeker 8 op de 10 van de panelleden (84%) graag een behoorlijke bemoeienis van de gemeente met het uiterlijk van gebouwen of straten. Zo n 1 op de 7 (14%) opteert voor een minder streng toezicht, zeer weinigen (2%) zouden hier toetsing achterwege willen laten. Panelleden uit het deelgebied centrum zijn vaak voorstander van strenge toetsing in deze beelddragende gebieden, binnen de CIAM-wijken zijn er meer in de hoek van vrijlaten te vinden. Binnen nieuwe wijken en in mindere mate bloemkoolwijken zijn relatief veel voorstanders van een minder stringente bemoeienis te vinden. Ten aanzien van nieuwe woongebieden ziet een relatief grote groep (49%) graag een terughoudende toetsing op welstand, 1 op de 7 (14%) zou hier toetsing achterwege willen laten. Ruim 1 op de 3 (36%) geeft daarentegen een voorkeur aan voor een behoorlijk strenge bemoeienis. In nieuwe wijken is men wat extremer over de mate van toetsing in nieuwe woongebieden; hier is zowel de groep strenge toetsers als de vrijlaters groot. In centrum zijn er relatief veel voorstanders van behoorlijke bemoeienis van de gemeente. Voor bestaande woonwijken spreken 6 op de 10 (61%) de voorkeur uit voor een terughoudende toetsing, 1 op de 10 heeft de voorkeur voor géén toetsing (10%) en ongeveer 1 op de 3 (29%) kiest juist voor een strengere bemoeienis/toetsing. Binnen het centrum is er enige oververtegenwoordiging de groep die pleit voor behoorlijke bemoeienis in de bestaande woongebieden. Ook bij bedrijventerreinen zijn er veel voorstanders van (weliswaar terughoudende) toetsing (23% strenge toetsing, 44% minder strenge toetsing). Maar, hier is de groep die toetsing geheel achterwege zou willen laten relatief het grootst: 33%. Panelleden uit historische wijken en jongere deelnemers (t/m 34 jaar) zijn bovengemiddeld vaak voorstander van het achterwege laten van toetsing binnen het bedrijventerreinen. Binnen bloemkool- en CIAM-wijken en onder 50+ers daarentegen is er relatief veel aanhang voor strengere toetsing. Bijlage - 21