a. α = 0,10 b. α = 0,01 c. α = 0,05 d. α = 0,20

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "a. α = 0,10 b. α = 0,01 c. α = 0,05 d. α = 0,20"

Transcriptie

1 Opgaven hoofdstuk 7 I Learning the Mechanics 7.1 Bepaal z α /2 voor elk van de volgende waarden van α a. α = 0,10 b. α = 0,01 c. α = 0,05 d. α = 0, Een aselecte steekproef van 70 waarnemingen uit een normaal verdeelde populatie heeft een gemiddelde dat gelijk is aan 26,2 en een standaarddeviatie gelijk aan 4,1. a. Bepaal een 95% betrouwbaarheidsinterval voor µ. b. Wat bedoel je als je zegt dat een betrouwbaarheidscoëfficiënt gelijk is aan 0,95? c. Bepaal een 99% betrouwbaarheidsinterval voor µ. d. Wat gebeurt er met de breedte van een betrouwbaarheidsinterval als de waarde van de betrouwbaarheidscoëfficiënt wordt vergroot terwijl de steekproefomvang gelijk blijft? e. Zouden de betrouwbaarheidsintervallen uit a en c nog geldig zijn als de verdeling van de oorspronkelijke populatie niet normaal was? Licht je antwoord toe. 7.3 Leg uit wat de verschillen zijn tussen de steekproefverdelingen van voor grote en kleine steekproeven bij de volgende aannames. a. De relevante variabele, x, is normaal verdeeld. b. Er is niets bekend over de verdeling van de variabele x. 7.4 De volgende steekproef van 16 meetwaarden werd genomen uit een populatie die bij benadering normaal is verdeeld: a. Construeer een 80% betrouwbaarheidsinterval voor het populatiegemiddelde. b. Construeer een 95% betrouwbaarheidsinterval voor het populatiegemiddelde en vergelijk de breedte van dit interval met die van het interval in a.

2 c. Geef een zorgvuldige interpretatie van beide betrouwbaarheidsintervallen en leg uit waarom het 80% betrouwbaarheidsinterval nauwer is. 7.5 Een aselecte steekproef met omvang n = 121 geeft = 0,88. a. Is de steekproefomvang groot genoeg om de methoden in paragraaf 7.3 voor het construeren van een betrouwbaarheidsinterval voor p te gebruiken? Licht je antwoord toe. b. Construeer een 90% betrouwbaarheidsinterval voor p. c. Welke aanname is nodig om de geldigheid van dit betrouwbaarheidsinterval te kunnen verzekeren? 7.6 Stel dat je een populatiegemiddelde wilt schatten binnen een marge B = 0,20 met een kans gelijk aan 0,90. Je kent σ 2 niet, maar je weet dat de waarden zullen liggen tussen 30 en 34. a. Bepaal bij benadering de steekproefomvang die de gewenste nauwkeurigheid van de schatting zal opleveren. Je wilt aan de veilige kant blijven om er zeker van te zijn dat de steekproef groot genoeg is om de gewenste nauwkeurigheid van de schatting te verkrijgen. [Aanwijzing: gebruik je kennis van variatie van gegevens in paragraaf 2.6 en veronderstel dat het bereik van de meetwaarden gelijk is aan 4σ.] b. Bereken bij benadering de benodigde steekproefomvang door de minder conservatieve aanname te maken dat het bereik van de meetwaarden gelijk is aan 6σ. 7.7 Bepaal in elk van beide gevallen bij benadering de steekproefomvang die nodig is om een 95% betrouwbaarheidsinterval voor p met een marge B = 0,08 te construeren. a. Veronderstel dat p dicht bij 0,2 ligt. b. Veronderstel dat je geen kennis vooraf hebt over p, maar dat je er zeker van wilt zijn dat je steekproef groot genoeg is om de gespecificeerde nauwkeurigheid voor de schatting te bereiken. 7.8 Stel N = 5000, n = 64 en s = 24. a. Vergelijk de grootte van de standaardfout van berekend met en zonder eindige-populatiecorrectiefactor. b. Herhaal a, maar nu voor n = 400.

3 c. Theoretisch zou de eindige-populatiecorrectiefactor altijd moeten worden gebruikt bij het nemen van een steekproef uit een eindige populatie voor het berekenen van de standaardfout van. Maar als n klein is ten opzichte van N, ligt de eindige-populatiecorrectiefactor dicht bij 1 en kan dan zonder bezwaar worden genegeerd. Laat zien hoe dit in a en b wordt geïllustreerd. 7.9 Stel dat je een populatiegemiddelde µ wilt schatten en dat = 422, s = 14, N = 375 en n = 40. Bepaal bij benadering een 95% betrouwbaarheidsinterval voor µ Bepaal voor elk van de volgende gevallen of je een z of een t toetsingsgrootheid (of geen van beide) zou gebruiken om een 95% betrouwbaarheidsinterval te construeren, en zoek dan de desbetreffende z of t waarde op. a. Een aselecte steekproef met omvang n = 23 uit een normale verdeling met onbekend gemiddelde µ en onbekende standaarddeviatie σ. b. Een aselecte steekproef met omvang n = 135 uit een normale verdeling met onbekend gemiddelde µ en onbekende standaarddeviatie σ. c. Een aselecte steekproef met omvang n =10 uit een normale verdeling met onbekend gemiddelde µ en standaarddeviatie σ = 5. d. Een aselecte steekproef met omvang n = 83 uit een verdeling waar niets over bekend is. e. Een aselecte steekproef met omvang n = 12 uit een verdeling waar niets over bekend is In een aselecte steekproef van 400 meetwaarden hebben 227 van de meetwaarden het gezochte kenmerk A. a. Gebruik een 95% betrouwbaarheidsinterval om de fractie p te schatten van de meetwaarden met kenmerk A. b. Hoe groot moet een steekproef zijn om p binnen 0,02 te schatten met een betrouwbaarheid van 95%? II Applying the Concepts 7.12 In het Journal of the American Medical Association (21 april 1993) staat een verslag van de resultaten van een National Health Interview Survey om te bepalen hoeveel Amerikaanse volwassenen roken. Meer dan volwassenen beantwoordden vragen als Hebt u minstens 100 sigaretten in uw leven gerookt? en Rookt u nu sigaretten? Aan mensen die nu roken ( volwassenen in de enquête) werd ook gevraagd: Hoeveel sigaretten rookt u nu gemiddeld per dag? Het resultaat was een

4 gemiddelde van 20,0 sigaretten per dag met een 95% betrouwbaarheidsinterval (19,7, 20,3). a. Beschrijf zorgvuldig de populatie waaruit de steekproef is genomen. b. Interpreteer het 95% betrouwbaarheidsinterval. c. Noem eventuele aannames over de doelpopulatie van huidige sigarettenrokers waaraan moet zijn voldaan opdat gevolgtrekkingen op basis van het interval geldig zijn. d. Een onderzoeker van de tabaksindustrie claimt dat het gemiddeld aantal sigaretten dat wordt gerookt door mensen die regelmatig roken minder dan 15 is. Geef je mening over deze claim Uit onderzoek blijkt dat fietshelmen levens kunnen redden. Een onderzoek dat in Public Health Reports (mei-juni 1992) is gepubliceerd had tot doel manieren te vinden om het gebruik van helmen door kinderen aan te moedigen. Een van de variabelen die werden gemeten was de perceptie door de kinderen van het risico van fietsen. Er werd een vierpuntsschaal gebruikt met scores lopend van 1 (geen risico) tot 4 (zeer hoog risico). Een steekproef van kinderen in groep 6-8 gaf de volgende resultaten met betrekking tot de variabele risicoperceptie: = 3,39, s = 0,80. a. Bereken een 90% betrouwbaarheidsinterval voor de gemiddelde risicoperceptie voor alle leerlingen in groep 6-8. Welke aannames heb je gemaakt opdat de geldigheid van het betrouwbaarheidsinterval wordt gegarandeerd? b. Als het populatiegemiddelde van de risicoperceptie groter is dan 2,50 concluderen de onderzoekers dat deze leerlingen tonen dat ze zich bewust zijn van het risico dat met fietsen gepaard gaat. Geef in deze context een interpretatie van het betrouwbaarheidsinterval dat in a is berekend (k)-plannen, die genoemd zijn naar de paragraaf in de Internal Revenue Code 1978 die ze mogelijk heeft gemaakt, stellen werknemers in staat om een deel van hun inkomsten vóór belasting over te hevelen naar een belegging, zoals een gemeenschappelijk beleggingsfonds. Werkgevers passen in het algemeen 50% van de bijdrage van de medewerker bij tot ongeveer 6% van het salaris (Fortune, 28 dec. 1992). Een bedrijf dat bezorgd was over wat het zag als een geringe werknemerparticipatie in zijn 401(k)-plan, nam een steekproef van 30 andere ondernemingen met soortgelijke 401(k)-plannen en vroeg hun wat hun 401(k)- participatie percentages waren. De volgende percentages werden verkregen:

5 Beschrijvende statistische grootheden worden in de SPSS-uitdraai gegeven. a. Gebruik de informatie in de SPSS-uitdraai om een 95%- betrouwbaarheidsinterval te construeren voor het gemiddelde participatiepercentage voor alle bedrijven die een 401(k)-plan hebben. b. Interpreteer het interval in de context van dit vraagstuk. c. Welke aanname is noodzakelijk opdat dit betrouwbaarheidsinterval geldig is? d. Als het bedrijf dat de steekproef heeft genomen een participatiepercentage van 71% heeft, kan het dan zonder meer concluderen dat dit percentage onder het populatiegemiddelde voor alle bedrijven met een 401(k)-plan ligt? Licht je antwoord toe. e. Als in de gegevensverzameling de 60% gelijk was geweest aan 80%, hoe zou dit dan het midden en de breedte van het betrouwbaarheidsinterval dat in a is berekend, hebben beïnvloed? Het Hillsborough County (Florida) Water Department controleert regelmatig het drinkwater van huiseigenaren op verontreinigingen als lood en koper. Hieronder wordt een overzicht gegeven van het gehalte aan lood en koper in watermonsters die in 1998 voor een steekproef van 10 inwoners van Crystal Lakes Manors werden genomen. Bron: Hillsborough County Water Department Environmental Laboratory, Tampa, Florida. a. Construeer een 99% betrouwbaarheidsinterval voor het gemiddelde loodgehalte in watermonsters uit Crystal Lake Manors.

6 b. Construeer een 99% betrouwbaarheidsinterval voor het gemiddelde kopergehalte in watermonsters uit Crystal Lake Manors. c. Interpreteer de intervallen in a en b in termen van de vraagstelling. d. Leg uit wat de term 99% betrouwbaarheid betekent Volgens de Amerikaanse wet moeten alle nieuwe auto s zijn uitgerust met airbags zowel voor de bestuurder als voor de passagier naast de bestuurder. Er bestaat echter bezorgdheid over de vraag of airbags misschien gevaar kunnen opleveren voor kinderen op de plaats naast de bestuurder. In een onderzoek door de National Highway Traffic Safety Administration (NHTSA) over 55 personen die door de explosieve kracht van een airbag werden gedood, bleek dat 35 van hen kinderen waren die naast de bestuurder zaten (Wall Street Journal, 22 jan. 1997). Dit onderzoek leidde ertoe dat sommige autobezitters met kinderen de airbag voor de plaats naast de bestuurder verwijderden. Beschouw alle dodelijk auto-ongelukken waarbij is vastgesteld dat een airbag de doodsoorzaak was. Noem p de werkelijke fractie van deze ongelukken waarbij een kind naast de bestuurder zat. a. Gebruik de gegevens van het NHTSA-onderzoek om een schatting te maken van p. b. Construeer een 99% betrouwbaarheidsinterval voor p. c. Interpreteer het interval in b in termen van de vraagstelling. d. NHTSA-onderzoekers stelden vast dat 24 van de 35 kinderen die door een airbag werden gedood geen gordel droegen of niet goed in hun bewegingen werden beperkt. Wat voor invloed heeft deze informatie op je beoordeling van het risico van een dodelijk airbagongeluk? 7.17 Het is bekend dat familiebedrijven vaak problemen hebben met het overdragen van het bedrijf van de ene generatie op de volgende generatie. Een deel van dit probleem kan verklaard worden door het ontbreken van een goed gedocumenteerd bedrijfsplan. Uit een enquête door Arthur Anderson, de internationale accounting en consulting onderneming, onder 3900 familiebedrijven met een inkomen boven de $ per jaar, bleek dat 1911 van deze bedrijven geen strategisch bedrijfsplan hadden (Minnesota Star Tribune, 4 sept. 1995). a. Beschrijf de populatie die door Arthur Anderson werd onderzocht. b. Veronderstel dat de 3900 bedrijven aselect werden gekozen uit de populatie. Gebruik een 90% betrouwbaarheidsinterval om een schatting te maken van het percentage familiebedrijven zonder strategisch bedrijfsplan. c. Hoe breed is het 90% betrouwbaarheidsinterval in b? Zou een 80% betrouwbaarheidsinterval breder of smaller zijn? Licht je antwoord toe.

7 7.18 Betaal je voor bepaalde webdiensten? Het Graphics Visualization and Usability Center van het Georgia Institute of Technology heeft een enquête gehouden onder internetgebruikers, waarin ze deze vroegen naar hun bereidheid om te betalen voor toegang tot websites. Van hen wilde 2938 beslist niet hiervoor betalen (Inc. Technology, No. 3, 1995). a. Veronderstel dat de gebruikers aselect waren gekozen. Construeer een 95% betrouwbaarheidsinterval voor het percentage dat beslist niet wil betalen. b. Hoe breed is het interval dat je in a hebt geconstrueerd? Voor de meeste toepassingen is deze breedte onnodig klein. Wat suggereert dit met betrekking tot de steekproefomvang? c. Hoe groot moet een steekproef zijn om het percentage binnen 2% te schatten met een betrouwbaarheid van 95%? 7.19 Volgens schattingen van het Amerikaanse General Accounting Office (vergelijkbaar met de Algemene Rekenkamer in Nederland) heeft de Internal Revenue Service IRS (de Amerikaanse belastingdienst) 18,3 telefonische vragen beantwoord tijdens een recente belastingperiode, en 17% van de IRS kantoren heeft daarbij antwoorden gegeven die fout waren. Deze schattingen waren gebaseerd op gegevens die waren verzameld in een steekproef van telefoontjes naar talloze IRS kantoren. Hoeveel IRS kantoren moeten er aselect worden gekozen om een schatting te kunnen maken van het percentage IRS kantoren dat geen juiste antwoorden geeft op vragen over schenkingsrecht, met een 90% betrouwbaarheidsinterval met breedte 0,06? 7.20 Uit een enquête die voor het tijdschrift Money werd uitgevoerd door de ICR Survey Research Group bleek dat 26% van de ouders van kinderen op een middelbare school die willen gaan studeren, in het geheel geen geld heeft gespaard voor deze studie. De enquête had een...foutmarge van plus of min 4 percentagepunten (Newark Star- Ledger, 16 aug. 1996). a. Veronderstel dat er een aselecte steekproef is genomen voor de enquête en dat de onderzoekers een betrouwbaarheid van 95% voor hun resultaten willen hebben. Maak een schatting van de omvang van de steekproef die voor de enquête wordt gebruikt. b. Herhaal a, maar veronderstel nu dat de onderzoekers een betrouwbaarheid van 99% willen bereiken Vanaf het begin van de jaren 50 hebben accountants op grote schaal gebruik gemaakt van steekproeftechnieken in plaats van volledige controles om de financiële gegevens van de firma s van hun klanten te testen en te beoordelen. Als een steekproef wordt gebruikt om de totale waarde in dollars van een rekening - het rekeningsaldo - te schatten, wordt het onderzoek een gegevensgerichte steekproef genoemd (Arkin,

8 Sampling Methods for the Auditor, 1982). Om de redelijkheid te toetsen van de door een bedrijf gegeven totale waarde van de onderdelen in voorraad, neemt een accountant een aselecte steekproef van 100 van de 500 onderdelen op voorraad, bepaalt de prijs van elk onderdeel en presenteert de resultaten die in onderstaande tabel worden gegeven. Beschrijvende statistische grootheden voor de gegevens staan in de hierbij gevoegde SPSS-uitdraai. a. Geef een puntschatting van de gemiddelde waarde van de voorraad onderdelen. b. Bepaal de geschatte standaardfout van de puntschatting van a. c. Construeer een benaderd 95% betrouwbaarheidsinterval voor de gemiddelde waarde van de voorraad onderdelen. d. Het bedrijf rapporteert een gemiddelde waarde van de onderdelenvoorraad van $300. Wat suggereert het betrouwbaarheidsinterval in c over de redelijkheid van deze waarde? Licht je antwoord toe In een onderzoek naar fouten in facturen in een nieuw factureringssysteem van een bedrijf neemt een accountant een aselecte steekproef van 35 facturen die door het nieuwe systeem zijn geproduceerd en legt het werkelijke bedrag (A), het bedrag van de factuur (I) en het verschil (of fout) x = (A I) vast. Het resultaat is = $1 en s = $124. Op het moment dat de steekproef is genomen heeft het nieuwe systeem 1500 facturen geproduceerd. Gebruik deze informatie om bij benadering een 95% betrouwbaarheidsinterval te construeren voor de werkelijke gemiddelde fout per factuur van het nieuwe systeem. Interpreteer het resultaat Zie opgave 7.12 over het rapport in het Journal of the American Medical Association (21 april 1993) over het roken van sigaretten door volwassenen in de VS Van de respondenten van de enquête zeggen personen dat ze roken en dat ze vroeger gerookt hadden. a. Construeer en interpreteer een 90% betrouwbaarheidsinterval voor het percentage volwassenen in de VS dat sigaretten rookt. b. Construeer en interpreteer een 90% betrouwbaarheidsinterval voor het percentage volwassenen in de VS dat vroeger sigaretten heeft gerookt In Management Accounting van juni 1995 staan de resultaten van de zesde jaarlijkse salarisenquête van de leden van het Institute of Management Accountants (IMA). De 2112 leden die op de enquête hebben gereageerd, hebben een salarisverdeling met een

9 20 e percentiel gelijk aan $35 100, een mediaan gelijk aan $ en een 80 e percentiel gelijk aan $ a. Gebruik deze informatie om de minimum steekproefomvang te bepalen die nodig is om in de enquête van volgend jaar het gemiddelde salaris van IMAleden te schatten met een nauwkeurigheid van $2000 en met een betrouwbaarheid van 98%. b. Leg uit hoe je de standaarddeviatie hebt geschat die nodig is voor de berekening van de steekproefomvang. c. Maak een lijst van alle aannames die je hebt gedaan In 1989 begon de American Society for Quality Control met de publicatie van het tijdschrift Quality Engineering. In 1994 heeft het tijdschrift een vragenlijst naar de 8521 abonnees gestuurd. Er werden in totaal 202 reacties ontvangen. In de tabel staan de antwoorden op de vraag hoe lang bent u al abonnee? a. Welke aanname(s) zijn nodig om de betrouwbaarheidsinterval methode van hoofdstuk 7 te kunnen toepassen voor het schatten van de gemiddelde abonnementsduur voor de populatie van 8521 abonnees? b. Gebruik een 98% betrouwbaarheidsinterval om het populatiegemiddelde in a te schatten. c. Beschrijf mogelijke niet-steekproeffouten die deze enquête kunnen verstoren Zie opgave 7.16 over het onderzoek door de National Highway Traffic Safety Administration (NHTSA) over dodelijke auto-ongelukken die door airbags zijn veroorzaakt. We hebben gezien dat de NHTSA een schatting wil maken van de fractie van zulke ongelukken waarbij kinderen op de plaats naast de bestuurder werden gedood. Hoeveel dodelijke ongelukken moeten er in een steekproef worden verzameld opdat deze fractie tot op 0,1 van de werkelijke waarde kan worden geschat, met een 99% betrouwbaarheidsinterval?

7.2 Een aselecte steekproef van 90 waarnemingen had een gemiddelde van x = 25,9 en een standaardafwijking s = 2,7.

7.2 Een aselecte steekproef van 90 waarnemingen had een gemiddelde van x = 25,9 en een standaardafwijking s = 2,7. Opgaven hoofdstuk 7 I Basistechnieken 7.1 Bepaal z α/2 voor elk van de volgende waarden van α a. α = 0, 10 b. α = 0,01 c. α = 0,05 d. α = 0,20 7.2 Een aselecte steekproef van 90 waarnemingen had een gemiddelde

Nadere informatie

6.1 Beschouw de populatie die wordt beschreven door onderstaande kansverdeling.

6.1 Beschouw de populatie die wordt beschreven door onderstaande kansverdeling. Opgaven hoofdstuk 6 I Learning the Mechanics 6.1 Beschouw de populatie die wordt beschreven door onderstaande kansverdeling. De random variabele x wordt tweemaal waargenomen. Ga na dat, indien de waarnemingen

Nadere informatie

6.1 Beschouw de populatie die beschreven wordt door onderstaande kansverdeling.

6.1 Beschouw de populatie die beschreven wordt door onderstaande kansverdeling. Opgaven hoofdstuk 6 I Basistechnieken 6.1 Beschouw de populatie die beschreven wordt door onderstaande kansverdeling. x 0 2 4 6 p(x) ¼ ¼ ¼ ¼ a. Schrijf alle mogelijke verschillende steekproeven van n =

Nadere informatie

Klantonderzoek: statistiek!

Klantonderzoek: statistiek! Klantonderzoek: statistiek! Statistiek bij klantonderzoek Om de resultaten van klantonderzoek juist te interpreteren is het belangrijk de juiste analyses uit te voeren. Vaak worden de mogelijkheden van

Nadere informatie

Opgaven hoofdstuk 11 Analyse van categorische gegevens

Opgaven hoofdstuk 11 Analyse van categorische gegevens Opgaven hoofdstuk 11 Analyse van categorische gegevens 11.1 Een multinomiaal experiment met k = 3 cellen en n = 320 levert de gegevens die in de tabel staan. Bieden deze gegevens voldoende aanwijzingen

Nadere informatie

Opgaven hoofdstuk 12 Enkelvoudige lineaire regressie

Opgaven hoofdstuk 12 Enkelvoudige lineaire regressie Opgaven hoofdstuk 12 Enkelvoudige lineaire regressie 12.1 Teken voor elk van de volgende gevallen de lijn die door de gegeven punten gaat. a. (1,1) en (5,5). b. (0,3) en (3,0) c. ( 1,1) en (4,2) d. ( 6,

Nadere informatie

Data analyse Inleiding statistiek

Data analyse Inleiding statistiek Data analyse Inleiding statistiek 1 Terugblik - Inductieve statistiek Afleiden van eigenschappen van een populatie op basis van een beperkt aantal metingen (steekproef) Kennis gemaakt met kans & kansverdelingen»

Nadere informatie

Hoofdstuk 13. De omvang van een steekproef bepalen

Hoofdstuk 13. De omvang van een steekproef bepalen Hoofdstuk 13 De omvang van een steekproef bepalen Steekproefnauwkeurigheid Steekproefnauwkeurigheid: verwijst naar hoe dicht een steekproefgrootheid (bijvoorbeeld het gemiddelde van de antwoorden op een

Nadere informatie

Voorbeeldtentamen Statistiek voor Psychologie

Voorbeeldtentamen Statistiek voor Psychologie Voorbeeldtentamen Statistiek voor Psychologie 1) Vul de volgende uitspraak aan, zodat er een juiste bewering ontstaat: De verdeling van een variabele geeft een opsomming van de categorieën en geeft daarbij

Nadere informatie

Vandaag. Onderzoeksmethoden: Statistiek 3. Recap 2. Recap 1. Recap Centrale limietstelling T-verdeling Toetsen van hypotheses

Vandaag. Onderzoeksmethoden: Statistiek 3. Recap 2. Recap 1. Recap Centrale limietstelling T-verdeling Toetsen van hypotheses Vandaag Onderzoeksmethoden: Statistiek 3 Peter de Waal (gebaseerd op slides Peter de Waal, Marjan van den Akker) Departement Informatica Beta-faculteit, Universiteit Utrecht Recap Centrale limietstelling

Nadere informatie

We illustreren deze werkwijze opnieuw a.h.v. de steekproef van de geboortegewichten

We illustreren deze werkwijze opnieuw a.h.v. de steekproef van de geboortegewichten Hoofdstuk 8 Betrouwbaarheidsintervallen In het vorige hoofdstuk lieten we zien hoe het mogelijk is om over een ongekende karakteristiek van een populatie hypothesen te formuleren. Een andere manier van

Nadere informatie

Hoofdstuk 7: Statistische gevolgtrekkingen voor distributies

Hoofdstuk 7: Statistische gevolgtrekkingen voor distributies Hoofdstuk 7: Statistische gevolgtrekkingen voor distributies 7.1 Het gemiddelde van een populatie Standaarddeviatie van de populatie en de steekproef In het vorige deel is bij de significantietoets uitgegaan

Nadere informatie

Hoofdstuk 5 Een populatie: parametrische toetsen

Hoofdstuk 5 Een populatie: parametrische toetsen Hoofdstuk 5 Een populatie: parametrische toetsen 5.1 Gemiddelde, variantie, standaardafwijking: De variantie is als het ware de gemiddelde gekwadrateerde afwijking van het gemiddelde. Hoe groter de variantie

Nadere informatie

HOOFDSTUK 6: INTRODUCTIE IN STATISTISCHE GEVOLGTREKKINGEN

HOOFDSTUK 6: INTRODUCTIE IN STATISTISCHE GEVOLGTREKKINGEN HOOFDSTUK 6: INTRODUCTIE IN STATISTISCHE GEVOLGTREKKINGEN Inleiding Statistische gevolgtrekkingen (statistical inference) gaan over het trekken van conclusies over een populatie op basis van steekproefdata.

Nadere informatie

8.3 Een aselecte steekproef van 100 waarnemingen uit een populatie met standaardafwijking 60 geeft een steekproefgemiddelde gelijk aan 110.

8.3 Een aselecte steekproef van 100 waarnemingen uit een populatie met standaardafwijking 60 geeft een steekproefgemiddelde gelijk aan 110. Opgaven hoofdstuk 8 I Basistechnieken 8.1 We verwerpen (in het algemeen) de nulhypothese als de toetsingsgrootheid in het kritieke gebied ligt, maar we accepteren de nulhypothese niet als de toetsingsgrootheid

Nadere informatie

Opgaven hoofdstuk 14 Methoden voor kwaliteitsverbetering

Opgaven hoofdstuk 14 Methoden voor kwaliteitsverbetering Opgaven hoofdstuk 14 Methoden voor kwaliteitsverbetering 14.1 Waaraan moet de variatie van een proces voldoen voordat een x -regelkaart wordt gebruikt om de uitvoer van het proces te registreren? Waarom?

Nadere informatie

Kansrekening en Statistiek

Kansrekening en Statistiek Kansrekening en Statistiek College 11 Dinsdag 25 Oktober 1 / 27 2 Statistiek Vandaag: Hypothese toetsen Schatten 2 / 27 Schatten 3 / 27 Vragen: liegen 61 Amerikanen werd gevraagd hoeveel % van de tijd

Nadere informatie

Statistische variabelen. formuleblad

Statistische variabelen. formuleblad Statistische variabelen formuleblad 0. voorkennis Soorten variabelen Discreet of continu Bij kwantitatieve gegevens gaat het om meetbare gegeven, zoals temperatuur, snelheid of gewicht. Bij een discrete

Nadere informatie

Omnibusenquête 2015. deelrapport. Studentenhuisvesting

Omnibusenquête 2015. deelrapport. Studentenhuisvesting Omnibusenquête 2015 deelrapport Studentenhuisvesting Omnibusenquête 2015 deelrapport Studentenhuisvesting OMNIBUSENQUÊTE 2015 deelrapport STUDENTENHUISVESTING Zoetermeer, 9 december 2015 Gemeente Zoetermeer

Nadere informatie

Opgaven hoofdstuk 9. Learning the Mechanics

Opgaven hoofdstuk 9. Learning the Mechanics Opgaven hoofdstuk 9 I Learning the Mechanics 9.1 Het doel van deze opgave is het vergelijken van de variabiliteit van 1 en 2 met de variabiliteit van ( 1-2 ). a. Stel dat de eerste steekproef wordt genomen

Nadere informatie

Paragraaf 10.1 : Populatie en Steekproef

Paragraaf 10.1 : Populatie en Steekproef Hoofdstuk 10 Statistische Variabelen (H5 Wis A) Pagina 1 van 8 Paragraaf 10.1 : Populatie en Steekproef Les 1 : Herhaling Definitie Betrouwbaarheidsinterval (BI) Betrouwbaarheidsinterval (BI) = { de waarden

Nadere informatie

Hoofdstuk 3 Statistiek: het toetsen

Hoofdstuk 3 Statistiek: het toetsen Hoofdstuk 3 Statistiek: het toetsen 3.1 Schatten: Er moet een verbinding worden gelegd tussen de steekproefgrootheden en populatieparameters, willen we op basis van de een iets kunnen zeggen over de ander.

Nadere informatie

HOOFDSTUK 7: STATISTISCHE GEVOLGTREKKINGEN VOOR DISTRIBUTIES

HOOFDSTUK 7: STATISTISCHE GEVOLGTREKKINGEN VOOR DISTRIBUTIES HOOFDSTUK 7: STATISTISCHE GEVOLGTREKKINGEN VOOR DISTRIBUTIES 7.1 Het gemiddelde van een populatie Standaarddeviatie van de populatie en de steekproef In het vorige deel is bij de significantietoets uitgegaan

Nadere informatie

Tentamen Inleiding Intelligente Data Analyse Datum: Tijd: , BBL 420 Dit is geen open boek tentamen.

Tentamen Inleiding Intelligente Data Analyse Datum: Tijd: , BBL 420 Dit is geen open boek tentamen. Tentamen Inleiding Intelligente Data Analyse Datum: 19-12-2002 Tijd: 9.00-12.00, BBL 420 Dit is geen open boek tentamen. Algemene aanwijzingen 1. U mag ten hoogste één A4 met aantekeningen raadplegen.

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica. Tentamen Statistiek 2 voor TeMa (2S195) op dinsdag , uur.

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica. Tentamen Statistiek 2 voor TeMa (2S195) op dinsdag , uur. TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica Tentamen Statistiek voor TeMa (S95) op dinsdag 3-03-00, 9- uur. Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een zakrekenmachine en

Nadere informatie

Omnibusenquête deelrapport. Werk, zorg en inkomen

Omnibusenquête deelrapport. Werk, zorg en inkomen Omnibusenquête 2015 deelrapport Werk, zorg en inkomen Omnibusenquête 2015 deelrapport Werk, zorg en inkomen OMNIBUSENQUÊTE 2015 deelrapport WERK, ZORG EN INKOMEN Zoetermeer, 25 januari 2016 Gemeente Zoetermeer

Nadere informatie

Opgaven hoofdstuk 16 Verdelingsvrije statistiek

Opgaven hoofdstuk 16 Verdelingsvrije statistiek Opgaven hoofdstuk 16 Verdelingsvrije statistiek 16.1 Beschouw de volgende steekproef van 10 meetwaarden: LM15_4.DAT 8,4 16,9 15,8 10,3 4,9 12,9 9,8 23,7 7,3 Gebruik deze gegevens om elk van de volgende

Nadere informatie

Hiermee rekenen we de testwaarde van t uit: n. 10 ( x ) ,16

Hiermee rekenen we de testwaarde van t uit: n. 10 ( x ) ,16 modulus strepen: uitkomst > 0 Hiermee rekenen we de testwaarde van t uit: n 10 ttest ( x ) 105 101 3,16 n-1 4 t test > t kritisch want 3,16 >,6, dus 105 valt buiten het BI. De cola bevat niet significant

Nadere informatie

9.1 Het doel van deze opgave is het vergelijken van de variabiliteit van x 1 en x 2 met de variabiliteit van (x 1 - x 2).

9.1 Het doel van deze opgave is het vergelijken van de variabiliteit van x 1 en x 2 met de variabiliteit van (x 1 - x 2). Opgaven hoofdstuk 9 I Basistechnieken 9.1 Het doel van deze opgave is het vergelijken van de variabiliteit van x 1 en x 2 met de variabiliteit van (x 1 - x 2). a. Stel dat de eerste steekproef wordt genomen

Nadere informatie

Oplossingen hoofdstuk 7

Oplossingen hoofdstuk 7 Oplossingen hoofdstuk 7 1. X is normaal verdeeld met µ=5 en =2. Tussen welke grenzen liggen P Z z 0, 3 z 0, 52 P Z z 0, 7 z 0,52. a) 30, 70 De ondergrens is x30 5z30 2 50,52 2 3,96 De bovengrens isx 70

Nadere informatie

BETROUWBAARHEIDSINTERVAL REEKS 1

BETROUWBAARHEIDSINTERVAL REEKS 1 BETROUWBAARHEIDSINTERVAL REEKS 1 Versie 18/07/2019 Let op bij oefeningen 2 en 3! In sommige vakken moet je geen betrouwbaarheidsintervallen kunnen opstellen in situaties waar de populatievariantie (of

Nadere informatie

Kansrekening en Statistiek

Kansrekening en Statistiek Kansrekening en Statistiek College 14 Donderdag 28 Oktober 1 / 37 2 Statistiek Indeling: Hypothese toetsen Schatten 2 / 37 Vragen 61 Amerikanen werd gevraagd hoeveel % van de tijd zij liegen. Het gevonden

Nadere informatie

tudievragen voor het vak TCO-2B

tudievragen voor het vak TCO-2B S tudievragen voor het vak TCO-2B 1 Wat is fundamenteel/theoretisch onderzoek? 2 Geef een voorbeeld uit de krant van fundamenteel/theoretisch onderzoek. 3 Wat is het doel van fundamenteel/theoretisch onderzoek?

Nadere informatie

Tentamen Biostatistiek 1 voor BMT (2DM40) woensdag 2 november 2011, uur

Tentamen Biostatistiek 1 voor BMT (2DM40) woensdag 2 november 2011, uur Faculteit der Wiskunde en Informatica Tentamen Biostatistiek 1 voor BMT (2DM40) woensdag 2 november 2011, 9.00-12.00 uur Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een zakrekenmachine en van een onbeschreven

Nadere informatie

Hoofdstuk 6 Twee populaties: parametrische toetsen

Hoofdstuk 6 Twee populaties: parametrische toetsen Hoofdstuk 6 Twee populaties: parametrische toetsen 6.1 De t-toets voor het verschil tussen twee gemiddelden: In veel onderzoekssituaties zijn we vooral in de verschillen tussen twee populaties geïnteresseerd.

Nadere informatie

a. Het aantal kranten dat elke maand door de New York Times wordt verkocht. c. Het werkelijk aantal gram wasmiddel in een halve-literfles wasmiddel.

a. Het aantal kranten dat elke maand door de New York Times wordt verkocht. c. Het werkelijk aantal gram wasmiddel in een halve-literfles wasmiddel. Opgaven hoofdstuk 4 I Learning the Mechanics 4.1 Geef aan welke van de volgende variabelen continue random variabelen zijn en welke discrete random variabelen zijn: a. Het aantal kranten dat elke maand

Nadere informatie

Simon Arndt, Directie Bedrijfsvoering, afdeling FB/Onderzoek en Statistiek. Mariëlle Bartels//Rien de Vries, directie Stad, stadsontwikkeling

Simon Arndt, Directie Bedrijfsvoering, afdeling FB/Onderzoek en Statistiek. Mariëlle Bartels//Rien de Vries, directie Stad, stadsontwikkeling omnibusenquête 2011 deelrapport flexibel werken OMNIBUSENQUETE 2011 Deelrapport: flexibel werken Februari 2012 Samenstelling rapport: Enquête-organisatie: In opdracht van: Josée Boormans, Directie Bedrijfsvoering,

Nadere informatie

Auteurs: Baarda e.a. isbn: 978-90-01-80771-9

Auteurs: Baarda e.a. isbn: 978-90-01-80771-9 Woord vooraf Het Basisboek Methoden en Technieken biedt je een handleiding voor het opzetten en uitvoeren van empirisch kwantitatief onderzoek. Je stelt door waarneming vast wat zich in de werkelijkheid

Nadere informatie

Statistiek voor Natuurkunde Opgavenserie 1: Kansrekening

Statistiek voor Natuurkunde Opgavenserie 1: Kansrekening Statistiek voor Natuurkunde Opgavenserie 1: Kansrekening Inleveren: 12 januari 2011, VOOR het college Afspraken Serie 1 mag gemaakt en ingeleverd worden in tweetallen. Schrijf duidelijk je naam, e-mail

Nadere informatie

Betrouwbaarheid van een steekproefresultaat m.b.t. de hele populatie

Betrouwbaarheid van een steekproefresultaat m.b.t. de hele populatie Betrouwbaarheid van een steekproefresultaat m.b.t. de hele populatie Verschillende steekproeven uit eenzelfde populatie leveren verschillende (steekproef) resultaten op. Dit onvermijdelijke verschijnsel

Nadere informatie

Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Woensdag 25 mei totale examentijd 3 uur

Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Woensdag 25 mei totale examentijd 3 uur wiskunde A1 Examen VWO - Compex Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Woensdag 25 mei totale examentijd 3 uur 20 05 Vragen 1 tot en met 13 In dit deel staan de vragen waarbij de computer niet

Nadere informatie

5.1 Stel x is een stochastische variabele die het beste beschreven wordt door een uniforme kansverdeling met c = 20 en d = 45.

5.1 Stel x is een stochastische variabele die het beste beschreven wordt door een uniforme kansverdeling met c = 20 en d = 45. Opgaven hoofdstuk 5 I Basistechnieken 5.1 Stel x is een stochastische variabele die het beste beschreven wordt door een uniforme kansverdeling met c = 20 en d = 45. a. Bepaal f(x). b. Bepaal de verwachting

Nadere informatie

Examen Data Analyse II - Deel 2

Examen Data Analyse II - Deel 2 Examen Data Analyse II - Deel 2 Tweede Bachelor Biomedische Wetenschappen 10 januari 2011 Naam....................................... 1. De systolische bloeddruk (in mmhg) van 21 mannen is weergegeven

Nadere informatie

werkcollege 6 - D&P9: Estimation Using a Single Sample

werkcollege 6 - D&P9: Estimation Using a Single Sample cursus 9 mei 2012 werkcollege 6 - D&P9: Estimation Using a Single Sample van frequentie naar dichtheid we bepalen frequenties van meetwaarden plot in histogram delen door totaal aantal meetwaarden > fracties

Nadere informatie

Omnibusenquête 2015. deelrapport. Ter Zake Het Ondernemershuis

Omnibusenquête 2015. deelrapport. Ter Zake Het Ondernemershuis Omnibusenquête 2015 deelrapport Ter Zake Het Ondernemershuis Omnibusenquête 2015 deelrapport Ter Zake Het Ondernemershuis OMNIBUSENQUÊTE 2015 deelrapport TER ZAKE HET ONDERNEMERSHUIS Zoetermeer, 15 februari

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica Tentamen Statistiek voor TeMa (S95) Avondopleiding. donderdag 6-6-3, 9.-. uur Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een zakrekenmachine

Nadere informatie

Data analyse Inleiding statistiek

Data analyse Inleiding statistiek Data analyse Inleiding statistiek Terugblik - Inductieve statistiek Afleiden van eigenschappen van een populatie op basis van een beperkt aantal metingen (steekproef) Kennis gemaakt met kans & kansverdelingen

Nadere informatie

Kruis per vraag slechts één vakje aan op het antwoordformulier.

Kruis per vraag slechts één vakje aan op het antwoordformulier. Toets Stroom 1.2 Methoden en Statistiek tul, MLW 7 april 2006 Deze toets bestaat uit 25 vierkeuzevragen. Kruis per vraag slechts één vakje aan op het antwoordformulier. Vraag goed beantwoord dan punt voor

Nadere informatie

Omnibusenquête deelrapport. Zoetermeer FM

Omnibusenquête deelrapport. Zoetermeer FM Omnibusenquête 2015 deelrapport Zoetermeer FM Omnibusenquête 2015 deelrapport Zoetermeer FM OMNIBUSENQUÊTE 2015 deelrapport ZOETERMEER FM Zoetermeer, 18 december 2015 Gemeente Zoetermeer Afdeling Juridische

Nadere informatie

Hoofdstuk 5: Steekproevendistributies

Hoofdstuk 5: Steekproevendistributies Hoofdstuk 5: Steekproevendistributies Inleiding Statistische gevolgtrekkingen worden gebruikt om conclusies over een populatie of proces te trekken op basis van data. Deze data wordt samengevat door middel

Nadere informatie

a. Identificeer de uitkomsten in de gebeurtenissen A, B, A B, A B, en A c.

a. Identificeer de uitkomsten in de gebeurtenissen A, B, A B, A B, en A c. Opgaven hoofdstuk 3 I Learning the Mechanics 3.1 De uitkomstenruimte van een experiment bevat vijf uitkomsten met kansen zoals in de tabel staan gegeven. Bereken de kans op elk van de volgende gebeurtenissen:

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica. Tentamen Biostatistiek (2S390) op maandag ,

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica. Tentamen Biostatistiek (2S390) op maandag , TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica Tentamen Biostatistiek (2S390) op maandag 20-11-2000, 14.00-17.00 uur ƒbij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een zakrekenmachine

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica. Tentamen Statistiek (2DD14) op vrijdag 17 maart 2006, 9.00-12.00 uur.

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica. Tentamen Statistiek (2DD14) op vrijdag 17 maart 2006, 9.00-12.00 uur. TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica Tentamen Statistiek DD14) op vrijdag 17 maart 006, 9.00-1.00 uur. UITWERKINGEN 1. Methoden om schatters te vinden a) De aannemelijkheidsfunctie

Nadere informatie

5.1 Stel x is een random variabele die het beste beschreven wordt door een uniforme kansverdeling met c = 20 en d = 45.

5.1 Stel x is een random variabele die het beste beschreven wordt door een uniforme kansverdeling met c = 20 en d = 45. Opgaven hoofdstuk 5 I Learning the Mechanics 5.1 Stel x is een random variabele die het beste beschreven wordt door een uniforme kansverdeling met c = 20 en d = 45. a. Bepaal f(x). b. Bepaal het gemiddelde

Nadere informatie

Deze week: Steekproefverdelingen. Statistiek voor Informatica Hoofdstuk 7: Steekproefverdelingen. Kwaliteit van schatter. Overzicht Schatten

Deze week: Steekproefverdelingen. Statistiek voor Informatica Hoofdstuk 7: Steekproefverdelingen. Kwaliteit van schatter. Overzicht Schatten Deze week: Steekproefverdelingen Statistiek voor Informatica Hoofdstuk 7: Steekproefverdelingen Cursusjaar 29 Peter de Waal Zuivere Schatters Betrouwbaarheidsintervallen Departement Informatica Hfdstk

Nadere informatie

WISKUNDE HAVO EM klas 12 PROEFTENTAMEN

WISKUNDE HAVO EM klas 12 PROEFTENTAMEN WISKUNDE HAVO EM klas 12 PROEFTENTAMEN Voor elk onderdeel is aangegeven hoeveel punten kunnen worden behaald. Antwoorden moeten altijd zijn voorzien van een berekening, toelichting of argumentatie. 1.

Nadere informatie

Feedback proefexamen Statistiek I 2009 2010

Feedback proefexamen Statistiek I 2009 2010 Feedback proefexamen Statistiek I 2009 2010 Het correcte antwoord wordt aangeduid door een sterretje. 1 Een steekproef van 400 personen bestaat uit 270 mannen en 130 vrouwen. Een derde van de mannen is

Nadere informatie

Wiskunde B - Tentamen 1

Wiskunde B - Tentamen 1 Wiskunde B - Tentamen Tentamen 57 Wiskunde B voor CiT vrijdag januari 5 van 9. tot. uur Dit tentamen bestaat uit 6 opgaven, formulebladen en tabellen. Vermeld ook uw studentnummer op uw werk en tentamenbriefje.

Nadere informatie

DEZE PAGINA NIET vóór 8.30u OMSLAAN!

DEZE PAGINA NIET vóór 8.30u OMSLAAN! STTISTIEK 1 VERSIE MT15303 1308 1 WGENINGEN UNIVERSITEIT LEERSTOELGROEP MT Tentamen Statistiek 1 (MT-15303) 5 augustus 2013, 8.30-10.30 uur EZE PGIN NIET vóór 8.30u OMSLN! STRT MET INVULLEN VN NM, REGISTRTIENUMMER,

Nadere informatie

Omnibusenquête deelrapport millenniumdoelen. februari Opdrachtgever: Bedrijfsvoering,

Omnibusenquête deelrapport millenniumdoelen. februari Opdrachtgever: Bedrijfsvoering, Omnibusenquête 2011 deelrapport Millenniumdoelen Omnibusenquête 2011 deelrapport millenniumdoelen februari 2012 Opdrachtgever: Bedrijfsvoering, Juridische Aangelegenheden Angelique Quentin Uitvoering:

Nadere informatie

9. Lineaire Regressie en Correlatie

9. Lineaire Regressie en Correlatie 9. Lineaire Regressie en Correlatie Lineaire verbanden In dit hoofdstuk worden methoden gepresenteerd waarmee je kwantitatieve respons variabelen (afhankelijk) en verklarende variabelen (onafhankelijk)

Nadere informatie

Statistiek voor A.I.

Statistiek voor A.I. Statistiek voor A.I. College 13 Donderdag 25 Oktober 1 / 28 2 Deductieve statistiek Orthodoxe statistiek 2 / 28 3 / 28 Jullie - onderzoek Tobias, Lody, Swen en Sander Links: Aantal broers/zussen van het

Nadere informatie

Statistiek voor Natuurkunde Opgavenserie 4: Lineaire regressie

Statistiek voor Natuurkunde Opgavenserie 4: Lineaire regressie Statistiek voor Natuurkunde Opgavenserie 4: Lineaire regressie Inleveren: Uiterlijk 15 februari voor 16.00 in mijn postvakje Afspraken Overleg is toegestaan, maar iedereen levert zijn eigen werk in. Overschrijven

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Deel I Schatters en toetsen 1

Inhoudsopgave. Deel I Schatters en toetsen 1 Inhoudsopgave Deel I Schatters en toetsen 1 1 Hetschattenvanpopulatieparameters.................. 3 1.1 Inleiding:schatterversusschatting................. 3 1.2 Hetschattenvaneengemiddelde..................

Nadere informatie

Herkansing Inleiding Intelligente Data Analyse Datum: Tijd: , BBL 508 Dit is geen open boek tentamen.

Herkansing Inleiding Intelligente Data Analyse Datum: Tijd: , BBL 508 Dit is geen open boek tentamen. Herkansing Inleiding Intelligente Data Analyse Datum: 3-3-2003 Tijd: 14.00-17.00, BBL 508 Dit is geen open boek tentamen. Algemene aanwijzingen 1. U mag ten hoogste één A4 met aantekeningen raadplegen.

Nadere informatie

1 Sociaalwetenschappelijk onderzoek

1 Sociaalwetenschappelijk onderzoek Noordhoff Uitgevers bv 3 Sociaalwetenschappelijk onderzoek. Causale conclusie en generalisatie.2 Interne validiteit.3 Externe validiteit Samenvatting Opgaven Het doel van veel onderzoek is om op basis

Nadere informatie

Vandaag. Onderzoeksmethoden: Statistiek 4. Recap: Hypothese toetsen. Recap: One-sample t-toets

Vandaag. Onderzoeksmethoden: Statistiek 4. Recap: Hypothese toetsen. Recap: One-sample t-toets Vandaag Onderzoeksmethoden: Statistiek 4 Peter de Waal (gebaseerd op slides Peter de Waal, Marjan van den Akker) Departement Informatica Beta-faculteit, Universiteit Utrecht Recap: Hypothese toetsen t-toets

Nadere informatie

toetsende statistiek deze week: wat hebben we al geleerd? Frank Busing, Universiteit Leiden

toetsende statistiek deze week: wat hebben we al geleerd? Frank Busing, Universiteit Leiden toetsende statistiek week 1: kansen en random variabelen week 2: de steekproevenverdeling week 3: schatten en toetsen: de z-toets week 4: het toetsen van gemiddelden: de t-toets Moore, McCabe, and Craig.

Nadere informatie

Populaties beschrijven met kansmodellen

Populaties beschrijven met kansmodellen Populaties beschrijven met kansmodellen Prof. dr. Herman Callaert Deze tekst probeert, met voorbeelden, inzicht te geven in de manier waarop je in de statistiek populaties bestudeert. Dat doe je met kansmodellen.

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Kort samengevat is het doel van dit proefschrift het verbeteren van de kwaliteit van officiële statistieken. Kwaliteit van statistische informatie heeft meerdere facetten. Dit werk richt zich op twee van

Nadere informatie

Samenvatting onderzoek: Diversificatiestrategieën van accountantskantoren

Samenvatting onderzoek: Diversificatiestrategieën van accountantskantoren UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE ACADEMIEJAAR 2010 2011 Samenvatting onderzoek: Diversificatiestrategieën van accountantskantoren Frederik Verplancke onder leiding van Prof. dr. Gerrit

Nadere informatie

+ ( 1 4 )2 σ 2 X σ2. 36 σ2 terwijl V ar[x] = 11. Aangezien V ar[x] het kleinst is, is dit rekenkundig gemiddelde de meest efficiënte schatter.

+ ( 1 4 )2 σ 2 X σ2. 36 σ2 terwijl V ar[x] = 11. Aangezien V ar[x] het kleinst is, is dit rekenkundig gemiddelde de meest efficiënte schatter. STATISTIEK OPLOSSINGEN OEFENZITTINGEN 5 en 6 c D. Keppens 2004 5 1 (a) Zij µ de verwachtingswaarde van X. We moeten aantonen dat E[M i ] = µ voor i = 1, 2, 3 om te kunnen spreken van zuivere schatters.

Nadere informatie

Antwoordvel Versie A

Antwoordvel Versie A Antwoordvel Versie A Interimtoets Toegepaste Biostatistiek 13 december 013 Naam:... Studentnummer:...... Antwoorden: Vraag Antwoord Antwoord Antwoord Vraag Vraag A B C D A B C D A B C D 1 10 19 11 0 3

Nadere informatie

voorbeeldexamenopgaven statistiek wiskunde A havo

voorbeeldexamenopgaven statistiek wiskunde A havo voorbeeldexamenopgaven statistiek wiskunde A havo FORMULEBLAD Vuistregels voor de grootte van het verschil van twee groepen 2 2 kruistabel a c b d, met phi = ad bc ( a+ b)( a+ c)( b+ d)( c+ d) als phi

Nadere informatie

werkcollege 6 - D&P10: Hypothesis testing using a single sample

werkcollege 6 - D&P10: Hypothesis testing using a single sample cursus huiswerk opgaven Ch.9: 1, 8, 11, 12, 20, 26, 36, 37, 71 werkcollege 6 - D&P10: Hypothesis testing using a single sample Activities 9.3 en 9.4 van schatting naar toetsing vorige bijeenkomst: populatie-kenmerk

Nadere informatie

Tentamen Biostatistiek 2 voor BMT (2DM50), op woensdag 22 april uur

Tentamen Biostatistiek 2 voor BMT (2DM50), op woensdag 22 april uur Faculteit der Wiskunde en Informatica Tentamen Biostatistiek 2 voor BMT (2DM50), op woensdag 22 april 2009 9.00-12.00 uur Bij het tentamen mag alleen gebruik worden gemaakt van een zakrekenmachine. Het

Nadere informatie

Herkansing eindtoets statistiek voor HBO

Herkansing eindtoets statistiek voor HBO Herkansing 1A 1 Herkansing eindtoets statistiek voor HBO Schrijf de antwoorden op de vragen alleen op deze pagina s. Antwoorden geschreven op andere vellen papier worden niet meegenomen in de beoordeling.

Nadere informatie

Figuur 1: Voorbeelden van 95%-betrouwbaarheidsmarges van gemeten percentages.

Figuur 1: Voorbeelden van 95%-betrouwbaarheidsmarges van gemeten percentages. MARGES EN SIGNIFICANTIE BIJ STEEKPROEFRESULTATEN. De marges van percentages Metingen via een steekproef leveren een schatting van de werkelijkheid. Het toevalskarakter van de steekproef heeft als consequentie,

Nadere informatie

c Voorbeeldvragen, Methoden & Technieken, Universiteit Leiden TS: versie 1 1 van 6

c Voorbeeldvragen, Methoden & Technieken, Universiteit Leiden TS: versie 1 1 van 6 c Voorbeeldvragen, Methoden & Technieken, Universiteit Leiden TS: versie 1 1 van 6 1. Iemand kiest geblinddoekt 4 paaseitjes uit een mand met oneindig veel paaseitjes. De helft is melkchocolade, de andere

Nadere informatie

Tentamen Biostatistiek 1 voor BMT (2DM40), op maandag 5 januari 2009 14.00-17.00 uur

Tentamen Biostatistiek 1 voor BMT (2DM40), op maandag 5 januari 2009 14.00-17.00 uur Faculteit der Wiskunde en Informatica Tentamen Biostatistiek voor BMT (2DM4), op maandag 5 januari 29 4.-7. uur Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een zakrekenmachine en van een onbeschreven

Nadere informatie

Tentamen Biostatistiek 2 voor BMT (2DM50), op dinsdag 5 april 2011 9.00-12.00 uur

Tentamen Biostatistiek 2 voor BMT (2DM50), op dinsdag 5 april 2011 9.00-12.00 uur Faculteit der Wiskunde en Informatica Tentamen Biostatistiek 2 voor BMT (2DM50), op dinsdag 5 april 2011 9.00-12.00 uur Bij het tentamen mag alleen gebruik worden gemaakt van een zakrekenmachine. Het gebruik

Nadere informatie

2. In de klassen 2A en 2B is een proefwerk gemaakt. Je ziet de resultaten in de frequentietabel. 2A 2B

2. In de klassen 2A en 2B is een proefwerk gemaakt. Je ziet de resultaten in de frequentietabel. 2A 2B 1. (a) Bereken het gemiddelde salaris van de werknemers in de tabel hiernaast. (b) Bereken ook het mediale salaris. (c) Hoe groot is het modale salaris hier? salaris in euro s aantal werknemers 15000 1

Nadere informatie

HOOFDSTUK VI NIET-PARAMETRISCHE (VERDELINGSVRIJE) STATISTIEK

HOOFDSTUK VI NIET-PARAMETRISCHE (VERDELINGSVRIJE) STATISTIEK HOOFDSTUK VI NIET-PARAMETRISCHE (VERDELINGSVRIJE) STATISTIEK 1 1. INLEIDING Parametrische statistiek: Normale Verdeling Niet-parametrische statistiek: Verdelingsvrij Keuze tussen de twee benaderingen I.

Nadere informatie

Cursus TEO: Theorie en Empirisch Onderzoek. Practicum 2: Herhaling BIS 11 februari 2015

Cursus TEO: Theorie en Empirisch Onderzoek. Practicum 2: Herhaling BIS 11 februari 2015 Cursus TEO: Theorie en Empirisch Onderzoek Practicum 2: Herhaling BIS 11 februari 2015 Centrale tendentie Centrale tendentie wordt meestal afgemeten aan twee maten: Mediaan: de middelste waarneming, 50%

Nadere informatie

Opgaven hoofdstuk 10 Het ontwerpen van experimenten en variantieanalyse

Opgaven hoofdstuk 10 Het ontwerpen van experimenten en variantieanalyse Opgaven hoofdstuk 10 Het ontwerpen van experimenten en variantieanalyse 10.1 Wat zijn de behandelingen voor een ontworpen experiment dat één kwalitatieve factor met niveaus A, B, C en D gebruikt? 10.2

Nadere informatie

Examen G0N34 Statistiek

Examen G0N34 Statistiek Naam: Richting: Examen G0N34 Statistiek 7 juni 2010 Enkele richtlijnen : Wie de vragen aanneemt en bekijkt, moet minstens 1 uur blijven zitten. Je mag gebruik maken van een rekenmachine, het formularium

Nadere informatie

Fase 1.3. Lichamelijke en psychische effecten van kortcyclische arbeid op de mens

Fase 1.3. Lichamelijke en psychische effecten van kortcyclische arbeid op de mens Fase 1.3. Lichamelijke en psychische effecten van kortcyclische arbeid op de mens 1 Doel Doel van dit instrument is inzicht bieden in de prevalentie (mate van voorkomen) en de effecten van kortcylische

Nadere informatie

ECTS-fiche. 1. Identificatie

ECTS-fiche. 1. Identificatie ECTS-fiche Opzet van de ECTS-fiche is om een uitgebreid overzicht te krijgen van de invulling en opbouw van de module. Er bestaat slechts één ECTS-fiche voor elke module. 1. Identificatie Opleiding Graduaat

Nadere informatie

3 Werkwijze Voordat een CQI meetinstrument mag worden ingezet voor reguliere metingen moet het meetinstrument in twee fases getest worden.

3 Werkwijze Voordat een CQI meetinstrument mag worden ingezet voor reguliere metingen moet het meetinstrument in twee fases getest worden. Procedure Psychometrische en discriminerend vermogen testfase Versie: 1.0 Datum: 01-04-2014 Code: PRO 04 Eigenaar: 1 Inleiding De richtlijnen en aanbevelingen voor de test naar de psychometrische en onderscheidende

Nadere informatie

Kansrekenen en statistiek. Daniël Slenders Faculteit Ingenieurswetenschappen Katholieke Universiteit Leuven

Kansrekenen en statistiek. Daniël Slenders Faculteit Ingenieurswetenschappen Katholieke Universiteit Leuven Kansrekenen en statistiek Daniël Slenders Faculteit Ingenieurswetenschappen Katholieke Universiteit Leuven Academiejaar 2010-2011 Hoofdstuk 2 Beschrijvende statistiek Meerkeuzevraag 1 Opeenvolgende metingen

Nadere informatie

Toetsende Statistiek Week 3. Statistische Betrouwbaarheid & Significantie Toetsing

Toetsende Statistiek Week 3. Statistische Betrouwbaarheid & Significantie Toetsing Toetsende Statistiek Week 3. Statistische Betrouwbaarheid & Significantie Toetsing M, M & C, Chapter 6, Introduction to Inference 6.1 Estimating with Confidence 6.2 Tests of Significance 6.3 Use and Abuse

Nadere informatie

Technische fiche: indicatoren Relatieve vijfjaarsoverleving

Technische fiche: indicatoren Relatieve vijfjaarsoverleving Technische fiche: indicatoren Relatieve vijfjaarsoverleving Overzicht van de indicatoren Relatieve vijfjaarsoverleving voor alle patiënten Relatieve vijfjaarsoverleving voor patiënten die radicale resectie

Nadere informatie

Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid. Verwerking van gecensureerde waarden

Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid. Verwerking van gecensureerde waarden Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Dienst Kwaliteit van medische laboratoria Verwerking van gecensureerde waarden 1 ste versie Pr. Albert (februari 2002) 2 de versie Aangepast door WIV (toepassingsdatum:

Nadere informatie

Beschrijvend statistiek

Beschrijvend statistiek 1 Beschrijvend statistiek 1. In een school werd het intelligentiequotiënt gemeten van de leerlingen van het zesde jaar (zie tabel). De getallen werden afgerond tot op de eenheid. De berekeningen mogen

Nadere informatie

S0A17D: Examen Sociale Statistiek (deel 2)

S0A17D: Examen Sociale Statistiek (deel 2) S0A17D: Examen Sociale Statistiek (deel 2) 21 juni 2011 Naam : Jaar en studierichting : Lees volgende aanwijzingen eerst voor het examen te beginnen : Wie de vragen aanneemt en bekijkt, moet minstens 1

Nadere informatie

OMNIBUSENQUETE 2012. Deelrapport: elektrisch rijden. Mei 2013. Simon Arndt, Directie BV, afdeling FB/Onderzoek en Statistiek

OMNIBUSENQUETE 2012. Deelrapport: elektrisch rijden. Mei 2013. Simon Arndt, Directie BV, afdeling FB/Onderzoek en Statistiek Omnibusenquête 2012 deelrapport elektrisch rijden OMNIBUSENQUETE 2012 Deelrapport: elektrisch rijden Mei 2013 Samenstelling rapport: Enquête-organisatie In opdracht van: Josée Boormans, Directie BV, afdeling

Nadere informatie

HOOFDSTUK VII REGRESSIE ANALYSE

HOOFDSTUK VII REGRESSIE ANALYSE HOOFDSTUK VII REGRESSIE ANALYSE 1 DOEL VAN REGRESSIE ANALYSE De relatie te bestuderen tussen een response variabele en een verzameling verklarende variabelen 1. LINEAIRE REGRESSIE Veronderstel dat gegevens

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Tentamen OGO Fysisch Experimenteren voor minor AP (3MN10)

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Tentamen OGO Fysisch Experimenteren voor minor AP (3MN10) TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Tentamen OGO Fysisch Experimenteren voor minor AP (3MN10) en Tentamen Inleiding Experimentele Fysica voor Combi s (3NA10) d.d. 31 oktober 2011 van 9:00 12:00 uur Vul de

Nadere informatie

Werkinstructies voor de CQI Gehandicaptenzorg Lichamelijk. Gehandicapten

Werkinstructies voor de CQI Gehandicaptenzorg Lichamelijk. Gehandicapten CQI zorg Werkinstructies voor de CQI zorg In de vernieuwde werkwijze kwaliteitskader zorg heeft pijler 2B betrekking op het meten van cliëntervaringen. De CQI zorg maakt geen deel uit van een instrumentenwaaier

Nadere informatie

Tentamen Biostatistiek 2 voor BMT (2DM50), op maandag 2 juli uur

Tentamen Biostatistiek 2 voor BMT (2DM50), op maandag 2 juli uur Faculteit der Wiskunde en Informatica Tentamen Biostatistiek 2 voor BMT (2DM50), op maandag 2 juli 2012 9.00-12.00 uur Bij het tentamen mag alleen gebruik worden gemaakt van een zakrekenmachine. Het gebruik

Nadere informatie