BELEIDSPLAN NETWERK PALLIATIEVE ZORG ZEELAND

Transcriptie

1 BELEIDSPLAN NETWERK PALLIATIEVE ZORG ZEELAND LAATSTE UPDATE 31 MAART 2016 PATRICIA VAN MARION-SLOOTMANS NETWERKCOÖRDINATOR NPZZ 0

2 VOORWOORD Palliatieve zorg is in beweging, zowel nationaal als internationaal. Staatssecretaris Van Rijn heeft in december 2013 bij de Tweede Kamer benadrukt dat palliatieve zorg een essentieel onderdeel van de gezondheidszorg vormt. In juni 2014 heeft VWS aan ZonMw opdracht gegeven voor het opstellen van een programma voor de palliatieve zorg. Op moment van schrijven van dit beleidsplan is nog onduidelijk hoe dat Nationaal Programma Palliatieve Zorg eruit zal zien. Samenhangend met dit programma bestaat ook de ontwikkeling tot het vormen van consortia. Ook hierover verkeren we nog in onduidelijkheid qua vorm, structuur en inhoudelijke aspecten. Het Nationaal Programma zal een meerjarenbeleidsplan tot 2020 worden. Hoewel de uitkomst van deze ontwikkelingen voor een belangrijk deel de koers van de palliatieve zorg en daarmee ook in onze regio zal bepalen, ontslaat ons dat niet van de taak om, binnen de concept-kaders ervan, na te gaan hoe we met en voor elkaar de Zeeuwse palliatieve zorg kunnen verbeteren. Dit document dient dan ook als een dynamisch geheel te worden gezien en zal bijgesteld worden zodra de (landelijke) ontwikkeling dit vraagt. 1

3 INHOUDSOPGAVE Voorwoord 1. Uitgangspunten 1.1. Vertrekpunt 1.2. Missie 1.3. Visie 1.4. Uitgangspunten palliatieve zorg 1.5. Positionering 2. Ontwikkelingen 2.1. Veranderingen in beleid 2.2. Sterftecijfers en plaats van overlijden 2.3. Trends in de palliatieve zorg 3. Meerjarenbeleid algemeen 3.1. Verbeterpunten in de palliatieve zorg 3.2. Hoofddoelstellingen Netwerk Palliatieve Zorg Coördineren Faciliteren Signaleren Informeren 3.3. Tevredenheid achterban over rol en inzet 4. Programmalijnen, borging en verantwoording 4.1. Dienstverlening 4.2. Deskundigheidsbevordering 4.3. Informatievoorziening 5. Organisatie en middelen 5.1. Organisatie Organogram Netwerk Palliatieve Zorg Zeeland Participanten Regionale en landelijke gesprekspartners 5.2. Financiële perspectieven 6. Beleidsvoornemens en samenhang 2

4 1. UITGANGSPUNTEN 1.1 Vertrekpunt Het Netwerk Palliatieve Zorg Zeeland is een samenwerkingsverband tussen de regionale Netwerken Palliatieve Zorg Zeeuws-Vlaanderen en Midden- en Noord Zeeland. Bij beide netwerken zijn zorgverleners en instellingen aangesloten die betrokken zijn bij de palliatieve zorg in Zeeland. 1.2 Missie Het NPZZ bevordert en faciliteert kennis- en informatiedeling, afstemming en transmurale samenwerking tussen haar aangesloten partners. Vertrouwen hebben in elkaar en over de grenzen van de eigen organisatie heen willen kijken spelen hierbij een essentiële rol. Palliatieve patiënten en hun naasten moet kunnen rekenen op passende zorg, op elke verblijfslocatie. Enige afhankelijkheid van elkaar als netwerkpartners is nodig om het transmurale zorgproces optimaal vorm te geven. Goede verhoudingen met alle betrokken partners en een bevredigend resultaat van de samenwerking, zowel op patiënt-, professioneel- als organisatieniveau zijn de kernwaarden van het NPZZ 1.3 Visie Gezien de sterk toenemende vergrijzing in Zeeland, zal de vraag naar palliatieve zorg toenemen. Aan de andere kant zien we dat inzet van professionele zorg zowel intramuraal als extramuraal onder druk staat en van naasten (mantelzorgers) in de participatiemaatschappij veel wordt verwacht. Zeeland kent daarbij binnen Nederland het hoogste percentage mantelzorgers. Dit vraagt verdere afstemming en samenwerking tussen formele en informele zorgverleners. Het NPZZ heeft een onafhankelijke positie ten opzichte van alle aangesloten partners. Dit maakt dat zij puur het patiëntbelang voorop kan stellen en in samenwerking kan bevorderen dat de kwaliteit van Zeeuwse palliatieve zorg geoptimaliseerd wordt. Net NPZZ ziet daarbij voor haarzelf een rol als kenniscentrum. Kennis delen en verspreiden zijn essentieel. Een goed functionerend Netwerk is dan ook meer dan de optelsom van de verschillende netwerkpartners. Als het goed is, vul je elkaar aan en houd je elkaar scherpt. Dit alles ten behoeve van de patiënt. 1.4 Uitgangspunten palliatieve zorg De World Health Organisation (WHO) definieert palliatieve zorg als volgt (2002): 3

5 Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard. Bij palliatieve zorg: - Is niet de genezing van de patiënt het doel, maar een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven, waardoor het ziekteverloop mogelijk positief beïnvloed kan worden; - Is de dood een normaal, natuurlijk proces, dat niet vertraagd of versneld wordt; - Is er aandacht voor lichamelijke én psychische klachten; - Worden de psychologische en spirituele aspecten in de zorg geïntegreerd benaderd; - Is er emotionele ondersteuning voor de patiënt en zijn naasten om zo actief mogelijk te leven; - Is er emotionele ondersteuning voor de naasten om te leren omgaan met de ziekte van de patiënt en met eigen rouwgevoelens; - Wordt, indien nodig, vanuit een team zorgverleners gewerkt, zodat aan alle noden van patiënten en naasten tegemoet kan worden gekomen, indien nodig ook na het overlijden van de patiënt (ondersteuning bij verliesverwerking) Palliatieve zorg kan vroeg in het ziekteverloop aan de orde zijn, in combinatie met therapieën die levensverlengend zijn (zoals chemotherapie en radiotherapie). Palliatieve zorg kan ook (medische) onderzoeken omvatten die nodig zijn om pijnlijke, klinische complicaties te begrijpen en te behandelen. Deze definitie geldt als uitgangspunt voor het NPZZ. 1.5 Positionering Het Netwerk Palliatieve Zorg Zeeland is sinds 2011 een samenwerkingsverband tussen de regionale Netwerken Palliatieve Zorg in Zeeuws-Vlaanderen en in Midden- en Noord Zeeland. In de beleidsgroep zit de bestuurlijke vertegenwoordiging vanuit Cure en Care in Zeeland die gezamenlijk beleid uitzet voor de regio, aangevuld met enkele inhoudsdeskundigen en de coördinatoren. Zij stemmen af met bestuurlijke en inhoudelijke achterban van respectievelijk Netwerk Ketenzorg Zeeuws-Vlaanderen en de Stichting Ketenzorg Midden en Noord Zeeland. Zie verder ook het organogram onder

6 5

7 2. ONTWIKKELINGEN 2.1 Veranderingen in beleid De participatiesamenleving Door toenemende vergrijzing en sterfte in Nederland, en zeker in Zeeland als sterk vergrijzende provincie, zal de komende jaren een groter appel worden gedaan op palliatieve zorg. Tegelijkertijd moeten burgers meer zelfredzaam worden en zoveel mogelijk op eigen kracht hun eigen individuele problemen oplossen. Dat lijkt paradoxaal omdat mensen in de participatiesamenleving juist meer op elkaar zijn aangewezen voor zorg en ondersteuning en hun autonomie onder druk komt te staan (bron: Regie over de plaats van sterven ). Overheveling van AWBZ naar Zorgverzekeringswet (ZVW) Palliatieve zorg hoort zo veel mogelijk onderdeel te maken van het gewone leven. Het is derhalve belangrijk om ervoor zorg te dragen dat de organisatie van palliatieve zorg dit ondersteunt en oog heeft voor het bijzondere karakter van deze zorg. Het is om deze reden dat de extramurale palliatieve zorg in de ZVW komt te vallen. Dit sluit aan bij de wens van het veld om te kunnen bijven voorzien in een integraal aanbod dat goed past bij de behoeften van de cliënt en zijn naaste(n). Met het veranderen van extramurale palliatief terminale zorg in de ZVW is sprake van een verzekerd recht, dat waarborgt dat mensen de keuze hebben om thuis of in een zelfstandig hospice palliatief terminale zorg te krijgen. Door deze keuze wordt de financiering van palliatieve zorg in grote mate onder één stelsel gebracht (samengevat uit: brief van staatssecretaris van VWS, 11 december 2013) 2.2 Sterftecijfers en plaats van overlijden Thuis sterven is een belangrijke waarde in Nederland. De meeste mensen (68%) geven hier de voorkeur aan. Als het thuis niet gaat of mensen willen niet thuis sterven, zijn er verschillende alternatieven in zogenaamde palliatieve bedden. Deze bedden zijn sinds 2004 enorm in aantal toegenomen en er is veel geïnvesteerd in patiënten- en publieksvoorlichting over de mogelijkheden van palliatieve zorg, onder andere door het magazine Pal voor u. desondanks lijkt er een discrepantie te bestaan tussen wens en werkelijkheid ten aanzien van plaatsen van sterven. Wens en realiteit ten aanzien van thuissterfte zijn de afgelopen 10 jaar dichter bij elkaar komen te liggen. Toch lukt het 32% van de chronisch zieke mensen die thuis willen overlijden niet om dit te realiseren, en is 20% niet in het gewenste hospice overleden. Van de mensen die niet op de plaats van voorkeur zijn overleden, stierf 20% in een ziekenhuis, 26% in een verpleeghuis en 8% in een verzorgingshuis. (bron: Regie over de plaats van sterven ) 6

8 7

9 3.MEERJARENBELEID ALGEMEEN Het meerjaren beleidsplan van het NPZZ dient, als bestuurlijk geaccordeerd document, als uitgangspunt van alle werkzaamheden die binnen het NPZZ verricht worden. Verantwoording van de verrichte werkzaamheden geschiedt aan beide bestuurlijke organen alsook aan VWS vanwege de subsidieverantwoording. 3.1 Hoofddoelstellingen De beschrijving van de hoofddoelstellingen sluit aan bij de vier kerntaken zoals VWS die voor Netwerken Palliatieve Zorg heeft beschreven. De invulling van deze kerntaken dient ook verantwoord te worden in de subsidieverantwoording aan VWS. Voor de herkenbaarheid is ervoor gekozen deze vier kerntaken ook in dit document aan te houden Coördineren Het NPZZ heeft, uitgevoerd door haar coördinatoren, de taak om alle Zeeuwse behoeften, initiatieven, ontwikkelingen en tekortkomingen op het gebied van palliatieve zorg te signaleren. Vanuit deze signalerende taak vloeit de coördinerende taak voort: ervoor zorgen dat de netwerkpartners in gezamenlijkheid activiteiten kunnen ontplooien die zowel patiënten, naasten als professionals en organisaties ten goede komen. Patiënten en naasten hebben informatie en overzicht aan zorgmogelijkheden nodig om keuzes te kunnen maken. Professionals hebben kennis, ervaring en elkaar nodig om zaken met elkaar te kunnen ontwikkelen. De kracht van het netwerk is om dit in gezamenlijkheid op te pakken. Coördinatie is hierbij onontbeerlijk Faciliteren Het NPZZ is geen doel op zich, maar een middel om gezamenlijke doelen in de palliatieve zorg te bereiken. Dit sluit aan bij de missie, namelijk het optimaliseren van de kwaliteit van palliatieve zorg. De belangrijkste doelstelling is dan ook: Het NPZZ faciliteert het proces van samenwerking en afstemming tussen netwerkpartners en bevordert daarmee de kwaliteit van palliatieve zorg Signaleren Vanuit haar onafhankelijke en onpartijdige positie hoopt het NPZZ dat zowel positieve als negatieve signalen m.b.t. palliatieve zorg haar bereiken. De hoofddoelstelling van het NPZZ in de signalerende rol is: Lokale behoeften en tekortkomingen in de kwaliteit en kwantiteit van palliatieve zorg dienen te worden gesignaleerd. 8

10 Van netwerkpartners in gezamenlijkheid mag worden verwacht dat zij zich inzetten voor het wegwerken van deze tekortkomingen Informeren De laatste kerntaak van het NPZZ is informatievoorziening. Deze taak wordt opgevat in de breedste zin van het woord en behelst zowel informatievoorziening aan patiënten en naasten, aan professionals als binnen en buiten het netwerk. Informatie moet laagdrempelig toegankelijk, begrijpelijk, actueel en betrouwbaar zijn. Informatie wordt zowel in fysieke vorm als digitaal beschikbaar gesteld. De belangrijkste doelstellingen op het gebied van informatievoorziening zijn: o Inzicht hebben in de zorgbehoefte van de palliatieve patiënt o Een overzicht bieden van het aanbod palliatieve zorg in Zeeland, op het terrein van zowel psychische, sociale als spirituele zorg o Bijdragen aan het vergroten van de bekendheid van palliatieve zorg, bij zowel (potentiële) zorgvragers als zorgverleners. Hierbij is specifieke aandacht voor niet-oncologische palliatieve zorg. 3.2 Tevredenheid achterban over rol en inzet Het NPZZ wil zich middels haar hoofddoelstellingen verder ontwikkelen tot het kenniscentrum palliatieve zorg in Zeeland. Daarbij hoort het uitwisselen van informatie met zorgaanbieders, organisaties van vrijwilligers en mantelzorgers zorgprofessionals en het stimuleren tot een klimaat waarin gesprekken rondom het levenseinde geen taboe zijn. 9

11 4. PROGRAMMALIJNEN, BORGING EN VERANTWOORDING Om invulling te kunnen geven aan dit beleidsplan, kent het NPZZ drie werkgroepen, waarin coördinatoren, consulenten en netwerkleden vertegenwoordigd zijn. Deze werkgroepen kennen een duidelijke doelstelling met een permanent karakter. De doelstellingen sluiten aan bij de vier kerntaken van een netwerk palliatieve zorg, te weten: coördineren, faciliteren, signaleren en informeren. Onderdeel van elke werkgroep zijn tijdelijke projectgroepen. Deze krijgen een heldere en tijdsgebonden opdracht vanuit de beleidsgroep. De activiteiten van alle werk- en projectgroepen zijn terug te vinden in separate werkplannen. Verantwoording over de verrichte werkzaamheden geschiedt op inhoud aan de procesgroep MN Zeeland en stuurgroep Zeeuws- Vlaanderen en op grote lijnen aan de beleidsgroep en daarmee aan het bestuurlijk kader. 4.1 Werkgroep dienstverlening Leden De werkgroep dienstverlening bestaat uit alle verpleegkundig- en artsconsulenten van het Consultatief Palliatief (CPT) Zeeland, de regiocoördinatoren en netwerkcoördinator. Voorzitter van de werkgroep is Patricia van Marion-Slootmans, zij is tevens coördinator van het CPT Zeeland Doelstelling werkgroep De werkgroep heeft als taak om enerzijds de consultatiefunctie vorm te geven; zij vormen immers samen het CPT. Daarbij horen onlosmakelijk de thema s samenwerking 1 e en 2 e lijn, overdracht en consultatie Werkwijze De werkgroep dienstverlening komt 2x per jaar bijeen. De frequentie van projectvergaderingen hangt van de inhoud en omvang en kan per project verschillen Terugkerende projecten a. Refereeravond b. Moreel beraad c. Casuïstiekbespreking Tijdelijke projecten a. Samenwerking CPT s in Zeeland 4.2 Werkgroep deskundigheidsbevordering Leden De werkgroep deskundigheidsbevordering bestaat uit: Frank van den Berg, Marjan van Dijk, Jeroen Bosman, Marjan Oortman, Ria Krijgsman, Petra Schot, Marijke Speelman en Sandra Tanghe. Voorzitter van de werkgroep is Patricia van Marion-Slootmans. 10

12 4.2.2 Doelstelling werkgroep Het samenstellen en verzorgen van een samenhangend aanbod van diverse vormen van deskundigheidsbevordering. Het kennisniveau van zorgverleners in de palliatieve zorg wordt op peil gebracht en gehouden middels een continue scholingscyclus. Zeeuwsbreed wordt dezelfde kennis aangereikt. NB aangesloten netwerkpartners hebben zich in Midden en Noord Zeeland gecommitteerd aan gezamenlijke deskundigheidsbevordering Werkwijze Het aanbod aan scholing wordt samengesteld op basis van zowel input vanuit aangesloten netwerkpartners als vanuit landelijke ontwikkelingen die bepaalde scholing noodzakelijk maakt. Het aanbod kan zowel themagericht als doelgroepgericht worden aangeboden. Docenten worden zorgvuldig geselecteerd op basis van hun kennis en expertise en kunnen zowel van binnen als buiten het NPZZ gevraagd worden scholing te verzorgen. De werkgroep deskundigheidsbevordering komt 4x per jaar bijeen. De frequentie van projectvergaderingen hangt af van de inhoud en omvang en kan per project verschillen Terugkerende projecten a. Tweejaarlijks wordt een Zeeuws symposium georganiseerd b. Jaarlijks vindt een trainingsdag voor het CPT plaats 4.3 Werkgroep informatievoorziening Leden De werkgroep informatievoorziening is in maart 2016 opgeven, aangezien er op dit moment te weinig aanleiding is om op structurele wijze samen te komen. Gekozen wordt voor een werkvorm waarbij themagericht in projecten wordt gewerkt, zoals rondom Café Doodgewoon. Per thema zal een projectgroep worden geformeerd Terugkerende projecten a. Internationale Dag van de Palliatieve Zorg (IDPZ) De IDPZ vindt jaarlijks plaats op de 2 e zaterdag van oktober. Tot op heden heeft het NPZZ ervoor gekozen om het aan de zorgaanbieders over te laten om hier al dan geen activiteiten aan te koppelen. b. Café Doodgewoon 11

13 5 ORGANISATIE EN MIDDELEN Het Netwerk Palliatieve Zorg Zeeland is een samenwerkingsverband dat ressorteert onder de Stichting Zeeuwse Zorgschakels. Deze Stichting kent sinds een bestuurlijk draagvlak van nagenoeg alle Zeeuwse zorgaanbieders. Vooralsnog blijft de beleidsgroep is binnen het NPZZ het gremium waar de Zeeuwsbrede verbindingen worden gelegd. Per is er een nieuwe personele constructie, waarbij één Netwerkcoördinator zo veel mogelijk Zeeuwsbreed coördineert en processen begeleidt. Daarnaast is een vacature opgesteld voor verpleegkundig consulent palliatieve zorg, die per zal worden ingevuld. Beide functionarissen zijn in dienst van Zeeuwse Zorgschakels. 5.1 Organogram NPZZ (aanpassen naar actualiteit na ) Beleidsgroep NPZZ Stichting Ketenzorg MNZ Algemeen Bestuur Dagelijks Bestuur Netwerk Ketenzorg Zeeuws- Vlaanderen (Netwerk Pall.Zorg) Dir. St. Ketenzorg Midden en Noord Zeeland Coördinatoren NPZ M/N Zeeland Procesgroep Midden en Noord Project- en werkgroepen 12

14 5.2 Participanten Bij het NPZZ zijn de volgende participanten aangesloten: - Huisartsen - Vanuit de VVT-sector: Allerzorg, Allévo, Cedrah, Curadomi (Lelie Zorggroep), Curamus, Eilandzorg, IRIZ thuiszorg, Privazorg, RST zorg, SMWO, St. Ouderenzorg Kanaalzone, St. Ouderenzorg Kapelle, SVRZ, Warmande, WVO zorg, Zorggroep Ter Weel, ZorgSaam, Zorgstroom - Ziekenhuizen: ADRZ, Vereniging medische staf ADRZ en ZorgSaam Ziekenhuis - VG-sector: Arduin, Gors en Zuidwester - Revalidatie: Revant - Informele zorg: VPTZ Zeeuwsbreed, Manteling Walcheren, SMWO 5.3 Regionale en landelijke gesprekspartners Regionaal Binnen Zeeland ligt de ambitie om de contacten met gemeenten en mogelijk ook de provincie te versterken. Hier kan het netwerk een belangenvertegenwoordiger zijn voor de aangesloten netwerkpartners en omgekeerd ook kennis en informatie ophalen met betrekking tot overheidsontwikkelingen. Er zijn contacten gelegd met de Hogeschool Zeeland en hier is inmiddels een project uit voortgevloeid. Bovenregionaal Zoals eerder vermeld, zijn er ontwikkelingen gaande rondom de vorming van een consortium in de regio Zuid-West Nederland. Dit is een samenwerkingsverband van zes netwerken palliatieve zorg, het IKNL en het Expertisecentrum Palliatieve Zorg in deze regio (het Erasmus MC). Op dit moment participeert de netwerkcoördinator in overleggen met en werkgroepen van het IKNL. Mogelijk worden deze op een later moment onderdeel van het consortium. De structuur en bemensing hiervan is echter nog ter bespreking. Landelijk De netwerkcoördinator participeert in overleggen van IKNL, Agora en Fibula. Fibula is namens de netwerken palliatieve zorg ook spreekbuis naar beleidsbepalende organisaties alsook het ministerie van VWS. 5.4 Financiering van het NPZZ Een groot deel van de activiteiten en coördinerende taken wordt gefinancierd vanuit de landelijke subsidieregeling van het ministerie van VWS. Het subsidiebedrag wordt vastgesteld op basis van het inwoneraantal binnen de grenzen van de netwerkregio. De aangesloten netwerkpartners staan garant voor een vooraf in de begroting bepaalde eigen bijdrage voor de activiteiten van het Netwerk. De Netwerken Midden- en Noord Zeeland en Zeeuws- Vlaanderen zijn beide een financieel zelfstandige entiteit met een eigen begroting. 13

15 6 BELEIDSVOORNEMENS EN SAMENHANG Input meerjaren beleidsplan NPZZ, doelstellingen en resultaten Als afgeleide van de algemeen geformuleerde beleidsvoornemens, zullen de ondergenoemde permanente werkgroepen deze gaan uitwerken. Dit gebeurt middels werkplannen voor de werkgroepen en, indien van toepassing, opdrachten voor tijdelijke projectgroepen die onder de vlag van één van de permanente werkgroepen aan een duidelijk afgebakend project werken. Binnen de projectgroepen wordt een afvaardiging van medewerkers van netwerkpartners gevraagd te participeren. Hiervoor kan men intekenen per project en wordt er door de netwerkcoördinator op toegezien dat netwerkpartners evenredig vertegenwoordigd zijn in de projectgroepen. Producten die voortkomen uit de projectgroepen, zullen met alle netwerkpartners worden gedeeld, zodat allen daar baat bij hebben en de kwaliteit van Zeeuwse palliatieve zorg zo breed mogelijk kan worden geoptimaliseerd. Op basis van een inventarisatie onder alle aangesloten netwerkpartners, Zeeuwsbreed, zijn de volgende verbeterpunten naar voren gekomen. Deze zijn gecategoriseerd volgens het matrixmodel van het Nationaal Programma Palliatieve Zorg. Door deze categorisering wordt direct duidelijk bij welke pijlers (onderzoek, onderwijs, praktijk) de Zeeuwse verbeterpunten aansluiten en kan ook worden beoordeeld welke thema s zich lenen voor regionale aanpak en welke voor bovenregionale aanpak in het consortium ZuidWest Nederland (samenwerkingsverband tussen 6 netwerken palliatieve zorg, het IKNL en het Erasmus MC als expertisecentrum palliatieve zorg). 14

16 Thema: Cultuur en bewustwording Het tijdig stellen van de surprise question en het markeren van de palliatieve fase door zorgverleners, vooral bij niet-oncologische patiëntgroepen Doel: niet-oncologische patiëntengroepen worden geïnformeerd door hun zorgverlener over het eindigen van een curatieve en starten van een palliatieve fase en behandeling Doelgroep: zorgverleners (huisartsen, medisch specialisten, verpleegkundigen) Belang voor patiënt: met niet-oncologische patiëntgroepen wordt besproken wanneer hun ziekte niet meer curatief behandelbaar is, waardoor zij bewust met hun laatste levensfase om kunnen gaan Acties: - Informatie verstrekken aan zorgverleners over palliatieve zorg bij niet-oncologische patiëntengroepen - Zorgverleners scholen in palliatieve zorg bij niet-oncologische patiëntengroepen Resultaat: in 2017 is 100% van de genoemde zorgverleners zich ervan bewust dat ook nietoncologische patiënten palliatief kunnen zijn en bespreken zij dit met deze patiënten Evaluatiemoment: een halfjaar na start van de acties Het levenseinde wegnemen als taboe-onderwerp voor burgers in het algemeen Doel: het emanciperen van burgers in het gesprek over het levenseinde met hun zorgverlener Doelgroep: burgers, zorgverleners Belang voor patiënt: door zelf na te denken over het levenseinde, kan patiënt dit in een vroeg stadium bespreken met de zorgverlener en een meer gelijkwaardig gesprek voeren met de zorgverlener. Dit maakt het mogelijk om in de laatste levensfase sprake te laten zijn van shared-decision making. Acties: - Behoeftenonderzoek palliatieve zorg (voorjaar 2015) - Opzetten van Café Doodgewoon (start voorjaar 2015) - Informatieverstrekking aan burgers over dit thema (2015) Resultaat: burgers denken na over hun wensen met betrekking tot het levenseinde, ook voordat zij die laatste levensfase bereiken en bespreken dit met hun naasten en zorgverleners Evaluatiemoment: - Na elk Café Doodgewoon - Onder huisartsen 3 maanden na verspreiden van informatiemateriaal onder burgers 15

17 Palliatieve zorg bestaat zonder discussie uit vier dimensies Doel: in de palliatieve zorgverlening wordt aandacht besteed aan zowel fysieke, psychische, sociale als spirituele aspecten van de zorg Doelgroep: zorgverleners Belang voor patiënt: er is aandacht en begeleiding voor alle facetten van het leven die de kwaliteit van leven beïnvloeden Acties: - Verdiepingsscholing spiritualiteit voor zorgverleners (januari 2015) Resultaat: zorgverleners zijn zich bewust van de 4 dimensies van palliatieve zorg, hebben hier oog voor tijdens hun behandelingen maken aspecten hieruit bespreekbaar met patiënt / naaste of verwijzen door naar een passende andere zorgverlener Evaluatiemoment: 3 maanden na verdiepingsscholing schriftelijk onder cursisten Generalistische zorg aan de patiënt door reguliere zorgverleners met specialistische zorg en consultatie als backup Doel: optimaliseren van de kwaliteit van palliatieve zorg door gebruikmaking van specialistische zorg en consultatie door reguliere zorgverleners Doelgroep: reguliere zorgverleners (huisartsen, medisch specialisten, verpleegkundigen) Belang voor patiënt: patiënten kunnen ervan uitgaan dat zij optimale palliatieve zorg krijgen Acties: - Voortzetten verkenning samenwerking CPT Zeeland en palliatieteams ADRZ en ZorgSaam (ongoing) - Verspreiden PR-materiaal CPT Zeeland onder hulpverleners (winter ) - Zorgverleners attenderen op het CPT tijdens alle activiteiten van het NPZ Zeeland (ongoing) - Consulenten inzetten tijdens scholingen van het NPZ Zeeland Resultaat: reguliere zorgverleners zijn bekend met en maken gebruik van de consultatiefunctie palliatieve zorg Evaluatiemoment: tijdens scholingen en andere activiteiten van het NPZ Zeeland vragen naar bekendheid met consultatiefunctie. Coördinator: Patricia van Marion-Slootmans 16

18 Thema: Organisatie: continuïteit van de zorg Betere overdracht tussen zorgverleners en setting waardoor de patiënt niet wordt belast Doel: het reduceren van papieren last voor zorgverleners bij overdracht en daarmee het verbeteren van transmurale palliatieve zorg Doelgroep: zorgverleners (breed) Belang voor patiënt: ervaren geen (papieren) last wanneer zij van de ene naar de andere setting verhuizen Acties: - Behoeften peilen onder zorgverleners naar een uniform overdrachtsformulier - Exploreren van technische mogelijkheden in EPD s (HIS, KIS, HAP etc) - Ontwikkelen van een uniform overdrachtsformulier - Implementeren uniform overdrachtsformulier Resultaat: in 2017 wordt in heel Zeeland voor palliatieve zorg een uniform overdrachtsformulier gebruikt Evaluatiemoment: na alle genoemde acties om haalbaarheid van de doelstelling te monitoren Specifieke doelgroepen ontvangen op maat gesneden palliatieve zorg Doel: zorgverleners van niet-oncologische patiëntgroepen stemmen de palliatieve zorg af op de behoeften en mogelijkheden van patiënt Doelgroep: zorgverleners Belang voor patiënt: ongeacht diagnose krijgt patiënt palliatieve zorg als maatwerk passend bij zijn ziektebeeld Acties: - Betrekken van zorgverleners in PG en VG sectoren bij NPZ Zeeland - Verzorgen van scholingen voor zorgverleners over specifieke patiëntgroepen (bijv. dementie, verstandelijk beperkten, ALS, COPD) Resultaat: in 2017 reguliere zorgverleners hebben minimaal basale kennis over de palliatieve zorgverlening aan specifieke doelgroepen Evaluatiemoment: na verkenning mogelijkheden tot samenwerking; na elke scholingsronde 17

19 Afstemming door zorgverleners bij multiproblematiek van patiënt Doel: middels afstemming wordt de patiënt niet door diverse zorgverleners in stukjes gezien, maar als totale persoon. Hierop kunnen behandelingen worden afgestemd. Doelgroep: zorgverleners Belang voor patiënt: krijgt informatie en behandeling die passend is bij zijn totale situatie, het liefst via één centrale zorgverlener die contactpersoon is voor patiënt en naaste Acties: - Behoeftenonderzoek onder zorgverleners - Ervaringen in andere netwerken opdoen - Bespreekbaar maken welke zorgverlener deze functie het meest past Resultaat: er is één centrale zorgverlener die de patiënt in z n totaliteit kent en als contactpersoon fungeert voor patiënt en systeem Evaluatiemoment: nulmeting Meer aandacht voor nazorg en rouw Doel: nabestaanden van palliatieve patiënten worden indien nodig en gewenst doorverwezen naar passende zorgverleners voor nazorg Doelgroep: zorgverleners Belang voor patiënt: weten dat hun nabestaanden goed worden opgevangen bij verlies- en rouwbegeleiding. Nabestaanden krijgen adequate begeleiding na overlijden van hun geliefde. Acties: - Sociale kaart opstellen (Zeeuwsbreed) voor mogelijkheden tot nazorg - Sociale kaart beschikbaar stellen aan alle zorgverleners Resultaat: zorgverleners beschikken over een sociale kaart van psychosociale zorgverleners die kunnen worden ingezet bij de begeleiding van nabestaanden Evaluatiemoment: nulmeting en 3 maanden na implementatie sociale kaart Thema: zorginhoudelijke innovatie Kwaliteit van zorg met aandacht voor de vier dimensies Zie onder Thema cultuur en bewustwording Thema: patiënten/naasten participatie passend bij vaardigheden patiënt 18

20 Gesprek over het levenseinde tijdig voeren Zie onder thema Cultuur en bewustwording Patiënten en naasten hebben zicht op keuzes van zorg en ondersteuning Doel: patiënten en naasten kunnen zich actief (laten) informeren over zorg- en ondersteuningsmogelijkheden in de palliatieve fase. Zorgverleners zijn zich daarbij bewust van het niveau van geletterdheid en gezondheidsvaardigheden van de samenleving en stemmen hun wijze van informeren daarop af. Doelgroep: patiënten, naasten en zorgverleners Belang voor patiënt: het kunnen maken van keuzes draagt bij aan het gevoel van de regie kunnen behouden, ook in een palliatieve fase Acties: - Behoeftenonderzoek palliatieve zorg (voorjaar 2015) - Uniformeren van patiënteninformatie, die bruikbaar moet zijn voor alle niveaus van geletterdheid binnen de samenleving - Creëren van bewustwording onder professionals over laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden Resultaat: op patiënt en naasten afgestemd informatiemateriaal, zowel mondeling, fysiek als digitaal aangeboden Evaluatiemoment: nulmeting, evaluatie na implementatie foldermateriaal 19