Hanzehogeschool Groningen, Groningen

Transcriptie

1 Hanzehogeschool Groningen, Groningen Opleiding: Bio-Informatica, hbo bachelor Variant: voltijd Croho: Visitatiedatum: 19 april 2007 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, september 2007

2 Inhoud 2/55 NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt)

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 19 Onderwerp 3 Inzet van personeel 28 Onderwerp 4 Voorzieningen 31 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 34 Onderwerp 6 Resultaten 37 Deel C: Bijlagen 41 Bijlage 1 Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 42 Bijlage 2 Deskundigheden panelleden 47 Bijlage 3 Bezoekprogramma 53 Bijlage 4 Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 54 NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt) 3/55

4 4/55 NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt) 5/55

6 6/55 NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Bio-informatica van de Hanzehogeschool heeft onderzocht. In dit rapport zijn de werkwijze, de bevindingen en de conclusies beschreven. Het onderzoek vond plaats in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen en begon in maart 2007, toen het zelfevaluatierapport bij NQA werd aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 19 april Het panel bestond uit: De heer drs. J.T. Lutgerink (voorzitter, domeinpanellid) De heer ir. H.W.A. Verstegen (domeinpanellid) De heer R. Rap (studentpanellid) Mevrouw drs. R. van Empel (NQA-auditor) Mevrouw E.J. Stolp (NQA junior-auditor) Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (22 augustus 2005). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: het hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: het Facetrapport, waarin op facetniveau het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel weergeeft. De oordelen gaan uit van een vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6: als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport is de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De Hanzehogeschool Groningen is in 1993 ontstaan na een fusie van de Rijkshogeschool Groningen en de Hanzehogeschool Groningen. De hogeschool heeft ruim 60 bacheloropleidingen en met ruim studenten en personeelsleden. Naast bacheloropleidingen biedt de hogeschool hbo-masteropleidingen (i.o) en post-hbo-opleidingen aan. NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt) 7/55

8 Tot september 2004 had de Hanzehogeschool Groningen (HG) een faculteitsstructuur. In september 2004 zijn de vier faculteiten opgeheven en sindsdien zijn de inhoudelijk verwante bacheloropleidingen ondergebracht bij Schools, ook wel aangeduid als Instituut of Academie. Er zijn totaal 18 Schools. In het strategische plan van de hogeschool Focus 2010 (2005) zijn de kennissamenleving en internationalisering centrale thema s. De ambitie van de hogeschool is kort samengevat in de missie: De Hanzehogeschool Groningen leidt ondernemende, maatschappelijk verantwoordelijke en internationaal georiënteerde professionals op en draagt bij aan de kenniscirculatie in Noord-Nederland. Voor de hele hogeschool zijn in het HG-Onderwijskader afspraken vastgelegd ten aanzien van onderwijsaanbod, programmering, studieloopbaanbegeleiding, onderwijsorganisatie en de ontwikkeling van brede bachelors. De opleiding Bio-informatica vormt samen met de opleidingen Biologie & Medisch Laboratoriumonderzoek (BMLO), Chemie en Chemische Technologie (CT), het Instituut voor Life Science and Technology (in het vervolg van dit rapport aangeduid als het Instituut of ILST). De opleiding dateert van september 2002; in 2006 zijn de eerste zes studenten afgestudeerd. In het voorjaar van 2007 was er ook een zevende afgestudeerde. In april 2007 studeerden er 75 studenten aan de opleiding. Door technologische vooruitgang genereren laboratoria steeds meer en steeds complexere datastromen zoals genoomsequenties en expressiearrays. In het werkveld ontstond daardoor de behoefte aan een professional die biologisch begrip van data heeft en die kan toepassen in dergelijke grote datastromen: de bio-informaticus. Een bio-informaticus is een (moleculair) biologisch onderzoeker die de pipet heeft verruild voor de computer, of een informaticus die kennis en kunde ten dienste stelt van (moleculair) biologische vraagstellingen en onderzoek. Landelijk en internationaal is er toenemende belangstelling voor deze nieuwe tak van onderzoek en wordt er in geïnvesteerd. Sinds 2003 zijn er nog twee andere opleidingen Bio-informatica, te weten bij de Hogeschool Leiden en bij de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. De Hanzehogeschool biedt de opleiding aan in Groningen. De opleiding heeft voor facet 4.1 (materiele voorzieningen) het oordeel excellent aangevraagd. De opleiding is nog niet eerder gevisiteerd. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. 8/55 NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt)

9 De voorbereidingsfase In maart 2007 heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich inhoudelijk voor op het bezoek van 24 april De panelleden bestudeerden daartoe het zelfevaluatierapport, formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten. Ook formuleerden zij vraagpunten. Zij hebben hun bevindingen doorgegeven aan de NQA-auditoren. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerden de NQA-auditoren de kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader en het opleidingsprogramma zijn gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor het bezoek door het panel. Dit standaardprogramma is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er waren gesprekken met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door hebben de panelleden hun bevindingen uitgewisseld, om te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-) oordelen. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Op basis van de bevindingen van het panel, is door NQA een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport. Daarin wordt de kwaliteit van de opleiding beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in juni 2007 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in juli 2007 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in augustus Het visitatierapport is eveneens in augustus 2007 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt) 9/55

10 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. 10/55 NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt)

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Bio-Informatica (vt) 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed 1.2 Niveau bachelor Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Totaaloordeel onderwerp 1 Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed 2.4 Studielast Goed 2.5 Instroom Voldoende 2.6 Duur Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Totaaloordeel onderwerp 2 Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Goed 3.2 Kwantiteit personeel Goed 3.3 Kwaliteit personeel Goed Totaaloordeel onderwerp 3 Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Excellent 4.2 Studiebegeleiding Goed Totaaloordeel onderwerp 4 Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Goed Totaaloordeel onderwerp 5 Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerde niveau Goed 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Totaaloordeel onderwerp 6 Positief Doelstellingen opleiding Op de facetten domeinspecifieke eisen, niveau bachelor en oriëntatie HBO bachelor scoort de opleiding goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt) 11/55

12 Programma Op de facetten eisen hbo, relatie doelstellingen en programma, samenhang en studielast scoort de opleiding goed, op het facet instroom scoort de opleiding voldoende. De duur van de opleiding voldoet. Bij de afstemming tussen vormgeving en inhoud scoort de opleiding goed. Op het facet toetsing en beoordeling scoort de opleiding voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Inzet van personeel Op de facetten eisen hbo, kwantiteit en kwaliteit van het personeel scoort de opleiding goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Voorzieningen Op het facet voorzieningen scoort de opleiding excellent. Op het facet studiebegeleiding scoort de opleiding goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Interne kwaliteitszorg De opleiding scoort goed op de facetten evaluatie resultaten, maatregelen verbetering en betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Resultaten Op het facet gerealiseerd niveau scoort de opleiding goed. Op het facet onderwijsrendement scoort de opleiding voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes de onderwerpen positief scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de opleiding positief is. 12/55 NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt)

13 Deel B: Facetten NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt) 13/55

14 14/55 NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding dateert van De Hanzehogeschool heeft ter voorbereiding in 1999 een marktonderzoek laten doen naar de behoefte aan HBO-onderzoekers, gesignaleerd in het werkgebied van afgestudeerden van het Medisch Biologisch Laboratorium Onderwijs en van Informatica. In 2000 was het rapport van dit marktonderzoek beschikbaar: Onderzoek naar beroepsperspectief Biomedische Informatica (2000 Hanze Connect, Hanzehogeschool Groningen). De resultaten van dit onderzoek gaven de Hanzehogeschool aanleiding een opleiding Bio-informatica in te richten. In overleg met het landelijke opleidingsoverleg COLP (Cluster Overleg Laboratorium en Procestechnologie) heeft de HG voor de beroepsprofielen aansluiting gezocht bij de beroepsprofielen die het COLP in 2002 heeft opgesteld (HBO-ingenieur/Bachelor Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek, beroepsprofiel en aanzet Landelijk Opleidingsprofiel, Landelijk Overleg BML en COLP, 2002). Dit gebeurde in overleg met een landelijke klankbordgroep waarin de opleidingen waren vertegenwoordigd van het domein Applied Sciences. Deze klankbordgroep functioneert nog steeds. Sinds 2003 zijn er nog twee andere opleidingen Bio-Informatica bij de Hogeschool Leiden en bij de HAN. Er is nu ook een landelijk overleg van de drie opleidingen Bio-Informatica, het LOBIN. In dit overleg heeft de Groninger opleiding, als eerste, een voortrekkersfunctie. Intussen heeft het LOBIN het opleidingsprofiel van Bio-Informatica geactualiseerd, in het rapport Opleidingsprofiel HBO-BIO-Informatica, Den Haag, Lobin, 2007). De zeven opleidingsdoelstellingen zijn geformuleerd als competenties. Het betreft: Onderzoeken, Programmeren/Experimenteren, Beheren, Adviseren, Instrueren, Leiding geven, Zelfsturing. Daarbij zijn er beheersingsniveaus geformuleerd, geconcretiseerd in criteria, met een aanduiding van het zogeheten gedragsniveau dat een afgestudeerde Bio-informaticus moet hebben bereikt. Het panel stelt vast dat de opleidingsdoelstellingen een overtuigend geheel vormen. Het panel heeft kunnen vaststellen dat er in Groningen discussie plaatsvindt over de verfijning van de opleidingsdoelstellingen, zowel binnen het docententeam als ook met de Werkveld Advies Commissie (WAC). Zo is in 2006 gezamenlijk besloten dat studenten in Adviseren het eindniveau 2 dienen te bereiken. Tot 2006 was 1 het beoogde eindniveau voor Adviseren maar voor het werkveld bleek communicatie van groter belang. NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt) 15/55

16 De opleidingsdoelstellingen worden door de opleiding separaat bij dit beoordelingsrapport gevoegd. Het lectoraat Bio-informatica (Bioinformatics Expertise Centre, ofwel BEC) en de kenniskring (bestaande uit docenten, onderwijskundigen en onderzoekers uit de vakgebieden bio-informatica, biologie en informatica) hebben het curriculum voor de opleiding Bio-informatica opgezet. Om de aansluiting van het curriculum op het werkveld te waarborgen, is een klankbordgroep samengesteld van mensen uit verschillende vakgebieden waar de bio-infomatica wordt gebruikt. Met deze klankbordgroep vond regelmatig overleg plaats. Elementen bij dit overleg waren de positiebepaling van de opleidingsinhoud en het beroepsprofiel tussen die van de vakgebieden van BMLO en (Toegepaste) Informatica en de positiebepaling van HBO-onderzoekers ten opzichte van de WO-onderzoeker/informaticus. De opleiding overlegt sinds 2002 circa vier keer per jaar met de Werkveldadviescommissie. Deze WAC functioneert voor alle opleidingen van het Instituut for Life Science & Technology, sinds de vorming van deze School in De opleiding leidt op tot HBO-onderzoeker/informaticus in het domein van Applied sciences. Bio-informatica wordt gebruikt in de vakgebieden moleculaire genetica, microbiologie, medische genetica, bio-informatica, informatica. Bio-informatici werken aan het verkrijgen van antwoorden op moleculair biologische, biostatistische en/of biologisch-medische vraagstukken. Hun primaire instrumentarium daarbij is de IT. De opleiding heeft contact met een zuster-opleiding in Duitsland (Bremen). Studenten vertelden het panel over de bezoeken over en weer en over de contacten tussen de studenten. Een internationaal verband tussen opleidingen met vergelijkbare doelstellingen is er echter nog niet. Een groot deel van het lesmateriaal in het Engels en worden delen van de opleiding in het Engels gegeven. Dit is in lijn met het gegeven dat de beroepscontext Bio-Informatica veelal Engelstalig is en met de Hanzehogeschool-doelen (HG-doelen) voor Internationalisering (Zie ook facet 2.1). Een ander aspect van Internationalisering betreft de samenwerking met instellingen in het buitenland. Het instituut ontwikkelt een Engelstalig studietraject, het zogeheten Donauproject. Studenten uit Oost Europa, waar het theoretisch gehalte van opleidingen relatief hoog is, kunnen met een relevant diploma bij BIN een éénjarig traject volgen gericht op het gebruik van hedendaagse biomedische apparatuur, die in Oost Europa minder beschikbaar is. Op termijn kan dit project uitgroeien tot een master. Tijdens de visitatie bleek dat de studenten goed op de hoogte zijn van de opleidingsdoelstellingen. Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor. 16/55 NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt)

17 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het panel heeft overzichten kunnen bestuderen waarin is aangegeven hoe de opleidingsdoelstellingen zich verhouden tot de Dublin Descriptoren en tot de tien generieke HBO-kwalificaties (HBO-raad, september 2001). Dit overzicht toont overtuigend aan hoe de opleiding zich positioneert binnen de internationale HBOkwalificaties. De nadruk ligt op de opleidingscompetenties Onderzoeken en Programmeren die de afgestudeerden op niveau 3 dienen te beheersen. In termen van de Dublin Descriptors betreft dit: Knowledge and Understanding, Making Judgements en Communication. Naar aanleiding van het advies van de WAC om meer aandacht te besteden aan communicatieve vaardigheden, heeft de opleiding de competentie Zelfsturing vastgesteld op niveau 3 in plaats van 2, en de competentie Adviseren op niveau 2 in plaats van 1. In de oorspronkelijke opleidingsdoelstellingen, volgens de COLP-nota (zie facet 1.1) is de relatie tussen de opleidingsdoelstellingen en de generieke HBO-kwalificaties nauwgezet omschreven. Dit geldt eveneens voor de recentere uitwerking in het rapport van het LOBIN (Opleidingsprofiel HBO-BIO-Informatica, Den Haag, Lobin, 2007). De discussie over de relatie HBO/WO betreffende onderzoek is actueel en levend binnen de opleiding. Het is voor alle betrokkenen evident dat het bij de opleiding gaat om toegepast onderzoek; de afgestudeerden zijn dan ook Bachelor of Applied Science. De grens tussen toegepast onderzoek en fundamenteel onderzoek is echter niet altijd eenduidig. Binnen de opleiding en binnen de kenniskring is deze grens onderwerp van reflectie, waarbij ook de Werkveld Advies Commissie (WAC) nauw betrokken is. Het gegeven dat een aantal leden van de WAC verbonden is aan de RUG, draagt er toe bij dat deze reflectie niet geïsoleerd plaatsvindt maar in samenhang met het zowel het afnemend beroepenveld als het, daartoe behorende, WO. Bioinformatici werken nauw samen met academici. Er wordt van hen een meedenkende houding verwacht: zij moeten zelfstandig kunnen meedenken over onderzoeksvragen en over het beantwoorden daarvan. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De zeven opleidingskwalificaties, met de gedragsniveaus, zijn onderwerp van reflectie. Het panel heeft vastgesteld dat de discussie over opleidingsdoelstellingen en over de context van de opleidingsdoelstellingen plaatsvindt in samenspraak met het werkveld. WAC, stagebieders en werkgevers van afgestudeerden zijn betrokken bij de NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt) 17/55

18 gedachtenvorming over de opleidingsdoelstellingen en over de concretisering daarvan. De studenten dragen bij aan de discussie. In de contacten met de Duitse collega-opleiding in Bremen, zowel tussen studenten als tussen docenten, zijn de opleidingsdoelstellingen onderwerp van gesprek. De opleiding heeft een helder beeld van het werkveld en van de beroepen waarvoor zij haar studenten opleidt. Een element daarbij is relatie HBO-WO. Het panel stelt vast dat er tussen WAC en de opleiding wordt overlegd over de samenstelling van de WAC, onder andere over de vraag of WAC-leden ook na hun pensionering een zinvolle functie kunnen hebben voor de opleiding. In gesprek met het werkveld is dit besproken, en hieruit bleek dat het werkveld de WAC duurzaam vindt. In de WAC-bijeenkomsten komen thema s aan de orde als het beroepsprofiel, de opleidingsdoelstellingen en de concretisering daarvan in het curriculum. De HBO ingenieur (of Bachelor of Applied Science, opleiding Bio-informatica) zal werkzaam zijn in onderzoeksinstituten en bedrijven die zich bezighouden met biologisch/biologisch-medisch onderzoek met behulp van informatietechnologie. Dit betreft bijvoorbeeld onderzoek van grote hoeveelheden biologische gegevens in de rode (medisch-veterinair), groene (plantaardig) en witte (schimmels en bacteriën) biotechnologie voor diagnostiek en productie. Het betreft onder meer genoomanalyse, de interpretatie van expressiestudies via microarrays, het gebruik van eiwitgegevens en het ontwikkelen en valideren van op DNA, RNA of eiwit gebaseerde diagnostische toetsen, het ontwikkelen en gebruiken van analysetools, het gebruiken, opzetten, vullen en beheren van (biologische) databases, mogelijk gekoppeld aan lokaal systeembeheer, advisering over software en meedenken over benodigde hardware. De HBO bioinformaticus is in staat te communiceren met diverse specialisten op biologisch en informaticaterrein. De HBO bio-informaticus functioneert onder inhoudelijke eindverantwoordelijkheid van een academicus, of is (in kleinere bedrijven) zelf eindverantwoordelijk. Afgestudeerden kunnen daarnaast terechtkomen in het onderwijs, in adviserende, dienstverlenende of commerciële functies. Deze beschrijving hanteert de opleiding in de studiegids. Het panel stelt vast dat de opleiding een duidelijk beeld heeft van het beroep waartoe zij wil opleiden. De doelstellingen die de opleiding hanteert geven volgens het panel het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar weer. 18/55 NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt)

19 Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Goed Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De kennisontwikkeling vindt plaats aan de hand van integrale opdrachten, die ontleend zijn aan de beroepspraktijk. In elk onderwijsblok van 10 weken staat een integrale opdracht centraal. Waar mogelijk krijgen de opdrachten vorm in overleg met bedrijven of instellingen. Het BEC heeft mede het curriculum ontwikkeld, en is betrokken bij evaluaties en wijzigingen van het curriculum. Dit versterkt de beroepsgerichtheid en actualiteit van het onderwijs. De opeenvolgende thema s per blok zijn zo gekozen dat zij, aldus het panel, een goed overzicht geven van de beroepspraktijk en hiervoor representatief zijn. Ervaringen van docenten tijdens stage- afstudeerbegeleiding en tijdens contractactiviteiten leiden tot vernieuwing van onderdelen van het curriculum. Voorstellen tot curriculumvernieuwing worden besproken met de WAC. Ook dit versterkt de beroepsgerichtheid en actualiteit van het onderwijs. Het panel is van mening dat de literatuurlijsten goed zijn samengesteld. Voor het gehele werkterrein is er goede en actuele literatuur. Elk jaar stellen docenten de literatuurlijsten bij naar aanleiding van evaluaties en nieuwe ontwikkelingen. Verder wordt met name in de hogere jaren gewerkt met artikelen uit wetenschappelijke tijdschriften. In verband met de Engelstalige beroepscontext (zie facet 1.1) is beheersing van Engelse vakterminologie van belang. Daarom wordt in het onderwijs bij voorkeur Engelstalige literatuur gebruikt. Indien er geen goed Engelstalig tekstboek te vinden is (te omvangrijk, niet het gewenste niveau) stelt de docent een reader samen. Verder wordt een van de modules volledig in het Engels aangeboden. In de hogere jaren worden studenten gestimuleerd om verslagen in het Engels te schrijven. Studenten kunnen in het buitenland een stage en/of afstudeeropdracht doen en worden daartoe ook gestimuleerd vanuit de opleiding. Ook wanneer studenten hun opdracht in Nederland uitvoeren, zal de context internationaal van aard zijn. In het propedeusejaar is SLB gericht op studievaardigheden. Vanaf de hoofdfase gaat het onder meer om op oriëntatie op het beroep. Andere aspecten van SLB zijn beschreven bij facet 2.7 en 4.2. De opleiding organiseert bijvoorbeeld een bedrijfsbezoek NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt) 19/55

20 voor studenten. Voor de kennismaking met het werkveld tijdens de stage en het afstuderen voorziet SLB in sollicitatietraining. Het panel stelde vast dat studenten in het vierde jaar voor het eerst het werkveld in gaan voor hun stage. De opleiding kiest hiermee voor het leggen van een inhoudelijke kennisbasis, voordat de studenten het geleerde in praktijk brengen. Het panel kan zich goed vinden in deze keus van de opleiding voor de volgtijdelijkheid van studieonderdelen (zie ook haar oordeel bij facet 2.3). Echter, de relatief late confrontatie met de beroepspraktijk ziet het panel niet gecompenseerd met bijvoorbeeld oriënterende snuffelstages in de propedeuse. Sinds 2005/2006 gaan eerstejaars studenten wel op bezoek bij stagelopende vierdejaars. Daarmee is een begin gemaakt om de beroepspraktijk ook in het eerste jaar de introduceren. Het onderzoek van het BEC wordt binnen de thema s van de blokken ingezet als middel voor kennisontwikkeling. Studenten participeren in onderzoek, waar zij bijvoorbeeld leren werken met een grid-netwerk en bijdragen aan onderzoeksactiviteiten met grote dataverwerkingen en data-analyses. Een aantal vierdejaars studenten zijn betrokken bij onderzoek naar de voorspelling van regulerende elementen (o.m. microrna s) in genoomsequenties. In het derde studiejaar worden nieuwe ontwikkelingen binnen het werkveld door middel van de practica bij studenten geïntroduceerd. De practica worden ontleend aan de wetenschappelijke vakliteratuur, waarmee de student dan in aanraking komt. De opleiding zet voor een aantal thema s gastdocenten uit de praktijk in. De opleiding stimuleert studenten lid te worden van de beroepsverenigingen en vakbladen te lezen of lezingen, symposia, congressen en vakbeurzen te bezoeken. De opleiding meldt studenten collectief aan bij de KNCV. In gesprek bleek dat studenten goed op de hoogte zijn van vakbladen, congressen en het beroepenveld. Incidenteel zorgt het Instituut voor collectieve aanmelding voor het bezoeken van een congres of symposium. In het kader van SLB worden aan dergelijke activiteiten studiepunten verbonden. Zie ook bij facet 4.2. Daarnaast is er binnen SLB aandacht voor de ontwikkeling van sociale en communicatieve beroepsvaardigheden, zoals luisteren, feedback geven en ontvangen en vergaderen. Studenten passen dit toe in de tutor- en projectgroepen. Het panel concludeert dat de opleiding werk maakt van de praktijkgerichtheid van het onderwijs. Haar oordeel voor dit facet is goed. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. 20/55 NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt)

21 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De competentiematrix van de opleiding geeft inzicht in de relatie tussen de competenties en het programma. Per blok/thema is aangegeven welke competenties centraal staan. In elk thema komen de competenties Onderzoeken, Programmeren en Zelfsturing aan de orde, wat studenten in staat stelt om deze competenties op niveau 3 te verwerven. De overige competenties komen wel elk jaar maar niet in ieder thema aan de orde. Het niveau waarop de competenties moeten worden behaald, is inzichtelijk weergegeven in de competentiematrix. De drie beheersingsniveaus zijn vertaald naar de volgende gedragsniveaus: Uitvoerend, Oplossend, Integrerend en Genererend. Het verwerven van competenties gebeurt in dezelfde stappen. De integrale opdrachten (of thema-opdrachten) worden in het verloop van de studie steeds complexer, om studenten in staat te stellen deze stappen te realiseren. Ter ondersteuning hiervan biedt de opleiding studieonderdelen, gestructureerd binnen twee theoretische leerlijnen (informatica en biologie). Hier krijgen studenten theorie en uitleg en oefenen zij beroepsvaardigheden. In het verloop van de studie wordt de leerstof binnen deze ondersteunende onderwijsonderdelen steeds meer gespecialiseerd. Dit is in lijn met de stappen waarin studenten hun competenties steeds verder ontwikkelen. Docenten ontwerpen een blok gezamenlijk en maken daarbij afspraken over de leerdoelen per onderwijsonderdeel. In de blokboeken en op Blackboard zijn de competenties per blok beschreven, inclusief de leerdoelen die aan de ontwikkeling van die competenties bijdragen en de beoordelingscriteria voor de thema-opdracht. De blokken 11 en 12 in het derde studiejaar behoren tot de minorruimte. De studenten kiezen voor verdieping middels een specialisatie of verbreding middels een minor (een specialisatie van één van de andere ILST-opleidingen). Momenteel kent de opleiding één specialisatie ( laboratoriumspecialisatie in ontwikkeling ). Er worden mogelijkheden voor een tweede specialisatie onderzocht. Het panel ziet hierin, naast de inhouden van elk thema in de majorruimte, een consequente doorvoering van de oriëntatie op het beroep. Op grond van documentstudie en op grond van de gesprekken tijdens het bezoek heeft het panel kunnen vaststellen dat de programmadoelstellingen een duidelijke relatie met de Dublin Descriptoren hebben. Het panel concludeert op grond van de uitwerking van niveaus in het curriculum dat studenten in staat worden gesteld om de eindkwalificaties te behalen. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Criteria - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding realiseert samenhang in het programma dankzij de concentrische opbouw van het curriculum, waarbij in elk blok een thema centraal staat. Elk thema bouwt voort op eerder verworven competenties, ofwel: thema s nemen toe in moeilijkheidsgraad. De volgorde van thema-opdrachten is in enkele gevallen bindend, wat kan leiden tot NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt) 21/55

22 studievertraging, zie facet 2.4. Ter ondersteuning van de thema-opdrachten heeft het curriculum twee leerlijnen: Informatica en Biologie. In de leerstof van deze leerlijnen is dezelfde opbouw in moeilijkheidgraad terug te zien. Docenten werken, zoals beschreven bij facet 2.2, samen aan het ontwerpen van blokken. Behalve het vaststellen van leerdoelen overleggen zij over integratie van biologie enerzijds en informatica anderzijds om tot het grensvak te komen dat Bio-informatica is. Tijdens de visitatie sprak het panel met docenten over de samenhang tussen de twee leerlijnen. Het panel signaleerde dat de opleiding voortdurend werkt aan verfijning van de samenhang in het programma. Gedurende het studiejaar 2006/2007 wordt de leerlijn biologie inhoudelijk verder afgestemd op het vakgebied Bio-informatica. Het gezamenlijk ontwerpen van de blokken draagt hiertoe bij. Het panel ziet de aandacht voor het realiseren van geïntegreerd onderwijs tevens terug in de Herontwerpactiviteiten van het project Z_elf ( Z_elf, de innovatieagenda van Zernikeplein 11, 2004). Studenten oordelen positief over de samenhang van het programma. In de SSA-enquête is de gemiddelde score over de jaren 2005 en 2006 een 6,8 voor samenhang tussen studieonderdelen. Studenten gaven in gesprek met het panel aan dat de twee leerlijnen in evenwicht zijn in het programma. Beide leerlijnen zijn meer gericht op toepassing dan op concepten, daardoor dragen de verschillende studieonderdelen goed bij aan het uitvoeren van de thema-opdracht. De studenten ervaren zo een goede horizontale samenhang. Ook de opbouw over de jaren heen wordt door studenten als logisch en samenhangend ervaren. Het panel herkent de samenhang tussen de thema s, niveaus en de twee leerlijnen. Tijdens het bezoek heeft het panel vastgesteld dat elk thema een goede combinatie kent tussen de Biologie- en ICT leerstof. De opleiding heeft een juiste selectie gemaakt uit de mogelijke biologische thema s en thema s uit de biochemie en moleculaire biologie. Deze thema s worden ook in de juiste volgorde behandeld, aldus het panel. Facet 2.4 Studielast Goed Criteria - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding zorgt op verschillende manieren voor de studeerbaarheid, in de eerste instantie met de opbouw van het programma. De studielast is gelijkmatig verdeeld over het programma: 4 perioden per jaar van 10/11 weken; de laatste twee weken zijn standaard gereserveerd voor toetsvoorbereiding en toetsen. In de omschrijvingen van de onderwijseenheden is de studielast aangegeven, uitgedrukt in credits, op basis van een taxatie door de docenten die het studieonderdeel hebben ontworpen. Per studieonderdeel zijn er ten minste twee toetsmogelijkheden per jaar, behalve voor de practica: deze worden één keer per jaar georganiseerd. 22/55 NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt)

23 De volgorde van thema-opdrachten is in enkele gevallen bindend. Daarom geldt voor de practica een aanwezigheidsplicht en moeten studenten eerst één thema-opdracht afronden voor zij met vervolgopdrachten kunnen beginnen. Studenten hebben veel contacturen: zij werken in de propedeuse gemiddeld 22 uur per week onder leiding van een docent, en in de hoofdfase gemiddeld 17 uur. Dit wordt door studenten goed gewaardeerd, zo bleek tijdens de visitatie. De studielast en de studeerbaarheid worden elk kwartaal gemeten door middel van blokevaluaties en klassengesprekken. Door het houden van klassengesprekken krijgt de opleiding de meest betrouwbare informatie: over de studielast blijken studenten tevreden. Studenten die veel moeten herkansen ervaren een piek in het laatste thema voor de zomervakantie. In gesprek met het panel noemden studenten dat er veel detailkennis van hen wordt gevraagd. Voor de uitoefening van hun toekomstig beroep is parate kennis echter noodzakelijk. Het panel stelt vast dat de opleiding inhoudelijk niet zwaarder is dan noodzakelijk. De opleiding stimuleert studenten op tijd te beginnen met studeren om piekbelasting in de twee laatste weken van het blok te voorkomen. SLB besteedt aandacht aan planning en studievaardigheden (zie facet 4.2). De studenten kunnen ook op eigen initiatief een beroep doen op de SLB-docent voor ondersteuning in de studieplanning. Met tussentijdse deelopdrachten kunnen studenten bonussen verdienen die meetellen bij de beoordeling van de toets aan het eind van het blok. Sinds 2006/2007 werken propedeuse-studenten in tutorgroepen, waar in groepjes onder leiding van een docent de leerstof inhoudelijk wordt verwerkt. Deze aanpak wordt door studenten als positief ervaren, zo bleek tijdens de visitatie. Bij opgelopen studievertraging worden de studenten uitgenodigd door de SLB-docent voor het maken van een individuele leerroute. De planning ervan wordt, conform HGbeleid, vastgelegd in een studieovereenkomst (SOK) die door beiden wordt ondertekend. De opleiding zorgt ervoor dat tentamenuitslagen zo snel mogelijk bekend zijn opdat studenten hier in hun planning rekening mee kunnen houden. De regel is dat dit binnen tien werkdagen gebeurt. De mate waarin hieraan wordt voldaan waarderen studenten met een 7,5 (SSA-enquête). Ook tentamenroosters zijn ruim op tijd bekend. De organisatie van het blok scoort in blokevaluaties een 6. Het panel stelt op basis hiervan vast dat de zogeheten kleine kwaliteit goed scoort. Facet 2.5 Instroom Voldoende Criteria - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert de wettelijke toelatingseisen: Havo met profielen Natuur & Gezondheid; Natuur & Techniek, Economie & Maatschappij en Cultuur & Maatschappij NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt) 23/55

24 (mits Wiskunde 1,2 / natuurkunde / scheikunde). De toelatingscommissie beslist over toelating van studenten met een niet-reguliere opleiding en over toelating van buitenlandse studenten, voor wie de eisen zijn beschreven in het OER. De instroom bestaat tot nog toe voornamelijk uit havisten; op de tweede plaats komen mbo-ers. Activiteiten om de instroom te bevorderen en om de aansluiting te optimaliseren vinden plaats op instituutsniveau. Het instituut organiseert meeloopdagen voor belangstellende scholieren en biedt ondersteuning bij het maken van profielwerkstukken. Doordat docenten van het instituut tijdens deze activiteiten in contact komen met de docenten van de toeleverende scholen, vindt er dialoog plaats onder meer over de aansluiting. Het panel heeft van dit overleg geen formeel resultaat gezien. De voorlichting aan aspirant studenten bestaat onder meer uit open dagen en de informatie in brochures en op de website. Het panel stelt vast dat de brochures goed leesbaar zijn en een duidelijk beeld geven van de opleiding, wat betekent dat ook de zwaarte van de studie helder is beschreven. In de brochure wordt gesproken over de lector, al mist het panel uitleg wat het lectoraat voor de opleiding inhoudt. Voor wat betreft het beroep waartoe wordt opgeleid vindt het panel de brochures te algemeen. Met name mist het panel concrete voorbeelden van vraagstellingen en wat een bioinformaticus daarmee doet. Scholieren van het voortgezet onderwijs doen schoolpractica in zalen van het instituut en kunnen zo onder meer kennismaken met de opleiding Bio-informatica. Het MLO (middelbaar laboratorium onderwijs) deelt de practicafaciliteiten. De opleiding verwacht dat de samenwerking tussen het instituut en het vo en mbo verder zal toenemen. Hierdoor kan zij sterker anticiperen op de aanwezige kennis bij aanstaande studenten. Op HG-niveau loopt het Project Aansluiting om ontwikkelingen in het vo te volgen. De opleiding gaat daarnaast een project starten voor samenwerking met het Technasium: Deltaplan Techniek. De ervaring van het opleidingsmanagement en de docenten is dat het instroomniveau jaarlijks daalt, met name bij de bèta vakken. Het panel heeft geconstateerd dat de opleiding pogingen doet om het niveau van instromende studenten te beïnvloeden. Ook wordt het startniveau van diverse onderwijseenheden jaarlijks op het instroomniveau aangepast. De opleiding biedt daarnaast aanvullende ondersteuning bij wiskunde, chemie en biologie. De tutorgroepen en het aantal contacturen moeten ertoe bijdragen dat studenten in het eerste jaar goed meekomen. In het eerste kwartaal is er een studievaardigheidstraining ter ondersteuning van het werken met Engelstalige vakliteratuur. Het panel stelt vast, op grond van de gesprekken tijdens het bezoek, dat de aansluitingsproblemen blijven bestaan en dat aansluiting bij de opleiding een blijvend punt van aandacht is. Op grond van het uitgewerkte plan van de opleiding voor het project Deltaplan Techniek, en de groeiende samenwerking met vo en mbo en ten slotte de aandacht voor ondersteuning in het eerste jaar, oordeelt het panel voldoende. 24/55 NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt)

25 Facet 2.6 Duur Voldaan Criteria - De opleiding voldoet aan formele eisen m.b.t. de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In de curriculumoverzichten, de studiegids en de OER is vastgelegd dat de totale omvang van de opleiding 240 EC bedraagt. De totale studieduur van 240 EC is gelijkmatig verdeeld over de verschillende onderwijsperiodes. De studiepunten zijn per studiejaar, periode en onderwijseenheid verantwoord in de Onderwijs- en Examenregeling (OER) en de Studiegids. De opleiding voldoet hiermee aan de formele eisen. Het panel heeft vastgesteld dat de geraamde studieduur per onderwijseenheid correct is getaxeerd. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Criteria - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het onderwijs is competentiegericht, overeenkomstig de opleidingsdoelstellingen en overeenkomstig HG-beleid (HG-Onderwijskaders). Competentieontwikkeling vindt plaats door de thema s van elk blok te relateren aan een beroepscontext, door aansluiting van kennis bij de ontwikkeling van vaardigheden en door studenten te coachen op een professionele houding. In de onderwijsvisie van het Instituut zijn de volgende hoofdpunten geformuleerd (Onderwijsvisie ILST, 2004): o Het beroep staat centraal; o Opdrachten voor studenten zijn activerend en motiverend; o Studenten zijn partner in het onderwijs; o De docent is onderwijsinnovator, opdrachtgever, expert en coach; o De leeromgeving is effectief, d.w.z. dat de leeromgeving een voor studentenvertrouwde omgeving is met goede voorzieningen en faciliteiten en een goede organisatie. De opleiding stelt als eis aan vakliteratuur dat het een duidelijk didactisch concept heeft en dat het studiemateriaal past in het eigen didactisch concept. Tijdens de studie neemt de begeleiding van de student bij een ondersteunende module af en wordt steeds meer een beroep gedaan op de zelfwerkzaamheid van de student. Daarbij neemt de complexiteit van de ondersteunende modules toe. De student NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt) 25/55

26 functioneert steeds meer in een complexe omgeving, in lijn met de verschillende niveau s waarin de competenties zijn uitgewerkt. Studenten werken aan hun competentieontwikkeling aan de hand van thema-opdrachten (kennis en vaardigheden) in de rol van beroepsbeoefenaar (houding). Dit gebeurt in projectgroepen onder begeleiding van een coach. Werkvormen binnen de thema s sluiten aan bij de beroepspraktijk. Studenten houden bijvoorbeeld werkoverleg en presenteren onderzoeksresultaten mondeling, met een poster en met een wetenschappelijk verslag. Naast de centrale beroepsopdracht zijn er in een onderwijsblok ondersteunende studieonderdelen in de vorm van werkcolleges en practica. De werkcolleges zijn gericht op kennisoverdracht welke direct toepasbaar is in de themaopdrachten. De werkvormen worden elk kwartaal geëvalueerd. Uit de resultaten hiervan en uit gesprekken die het panel voerde blijkt dat de studenten zeer tevreden zijn. De stagebegeleiding vanuit de school is naar tevredenheid geregeld, zo bleek in gesprek met het werkveld. De begeleiders in het werkveld beschikken over voldoende kennis en vaardigheden om studenten te begeleiden en worden daarbij gecoacht door de opleiding. Studenten koppelen regelmatig terug naar de opleiding, en ook het werkveld kan de opleiding goed bereiken, zo bleek tijdens de visitatie. In overeenstemming met het HG-beleid is SLB in de eerste twee jaar ingevoerd, voor het derde en vierde studiejaar is het programma in ontwikkeling. De opleiding gebruikt hierbij de instrumenten die door de hogeschool worden ontwikkeld, maar heeft deze nog niet op de eigen situatie afgestemd. Enquêteresultaten wijzen uit dat onder studenten de tevredenheid over SLB onvoldoende scoort. Competentieontwikkeling, reflectie en feedback vinden echter niet alleen plaats binnen SLB, maar ook binnen de andere studieonderdelen in het programma. Vanuit de HG wordt de reflectieve functie van SLB in relatie tot het didactisch concept steeds meer geformaliseerd. Zo worden nieuwe instrumenten ontwikkeld zoals de Digitale Onderwijs Planner (DOP), waarmee studenten zich inschrijven voor keuzemodules en onderwijseenheden die nodig zijn voor de individuele studieloopbaan. Dit vereist, zo blijkt uit het gesprek met het management, dat studenten hun keuzes en motivatie duidelijk moeten kunnen onderbouwen op basis van voortgang qua competentieverwerving. Studenten worden momenteel in de feedbackmomenten binnen iedere leerlijn voorbereid op deze vorm van reflecteren. Facet 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Criteria - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Bij de beoordeling van themaopdrachten wordt getoetst op het beheersen van (delen van) de competenties Onderzoeken en Programmeren, de belangrijkste competenties uit 26/55 NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt)

27 de competentiematrix. Criteria waarop gelet wordt zijn onder meer: voorbereiding, opstellen werkplan, software ontwikkeling, ontwerp, conclusie, discussie en reflectie op functioneren. Studenten kunnen toelichting of feedback krijgen op hun beoordeling. Bij de toetsing van de themaopdrachten worden diverse presentatievormen gehanteerd, afhankelijk van de gebruikte werkvorm: verslagen schrijven, resultaten presenteren via een poster of de resultaten mondeling presenteren. In het laatste geval beoordelen de studenten ook elkaar. Toetsing van ondersteunende modules op het gebied van informatica, datamining en statistiek vindt plaats via computertentamens. Op deze manier worden kennis en vaardigheden zo praktijkgericht mogelijk getoetst. Andere manieren van toetsing van ondersteunende modules zijn individuele opdrachten, groepsopdrachten en presentaties. Omdat de opleiding Bio-informatica, net als de andere opleidingen binnen het Domein Applied Science een kennisintensieve opleiding is, wordt de benodigde wetenschappelijke kennis ook getoetst in de vorm van schriftelijke tentamens. Bij diverse modules wordt gebruik gemaakt van bonussystemen, beschreven bij facet 2.4. Hiermee kunnen studenten voor zogeheten tussenopdrachten extra punten verdienen die meetellen bij de beoordeling van de toets die de module afsluit. De stage wordt beoordeeld via een stageverslag (portfolio) en een posterpresentatie. Dit is vastgelegd in de stagehandleiding. De stagedocent bezoekt het stageadres twee keer. Het oordeel van de bedrijfsbegeleider weegt mee in de beoordeling door de docent. Na de beoordeling van het stageverslag en het eindgesprek schrijft de student een reflectieverslag. De afstudeerprocedure wordt als volgt beschreven: Het examen bestaat uit een zitting van ca. 1,5 uur, waarin een beoordeling van het praktisch werk, het verslag en een mondelinge presentatie / verdediging van het afstudeerwerk met bijbehorende beoordeling plaatsvindt. Het aldus gedemonstreerde gerealiseerde eindniveau wordt door twee examinatoren, docenten van de opleiding, per genoemd onderdeel bepaald in de vorm van een cijfer. Bij deze beoordelingen worden de examinatoren geadviseerd door de bedrijfsmentor die de student heeft begeleid tijdens het afstudeerwerk, en meestal een vertegenwoordiger van de WAC van de opleiding. Beide zijn in de regel aanwezig bij de examenzitting. Het panel heeft in gesprekken tijdens het bezoek vastgesteld dat alle betrokkenen tevreden zijn over de gang van zaken rondom de stage- en afstudeerbeoordeling. Het instituut werkt aan verdere ontwikkeling van het toetsbeleid, in aansluiting op het HGtoetskader. In aansluiting op het toetsbeleid is er in 2006/2007 voor het Instituut een toetscommissie ingesteld. De taken van die toetscommissie zijn onder meer: het bewaken van de toetscyclus, periodiek evalueren van de onderdelen van de toetscyclus, rapporteren/adviseren aan het opleidingsmanagement, bijvoorbeeld over de invulling van de toetscyclus, het scholingsbeleid van de afdeling inzake deskundigheidsbevordering op het gebied van toetsen, de relatie van het curriculum en toetsing, toetsvormen. Ook krijgt de toetscommissie taken als archivering (toetsarchief), evalueren van het toetsbeleid en toetsrichtlijnen van de opleiding, adviseren over aanpassing toetsbeleid en toetsrichtlijnen. Docenten hebben bijscholing gekregen op het gebied van toetsconstructie, en er staat voor 2007 aanvullende scholing op het programma. De toetsen die het panel heeft ingezien waren helder en goed geconstrueerd. NQA - Hanzehogeschool Groningen, visitatie hbo bacheloropleiding Bio-Informatica (vt) 27/55