Hanzehogeschool Groningen

Transcriptie

1 Hanzehogeschool Groningen Opleidingen: Chemie, Chemische Technologie, Biologisch en Medisch Laboratoriumonderzoek Visitatiedata: 14 en 15 april 2004

2 2

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Schematisch overzicht Oordelen Totaaloordeel 14 Deel B: Facetten 15 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding 19 Onderwerp 2 Programma 22 Onderwerp 3 Inzet van personeel 31 Onderwerp 4 Voorzieningen 34 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 36 Onderwerp 6 Resultaten 38 Deel C: Bijlagen 43 Bijlage 1 Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 45 Bijlage 2 Beknopte CV Panelleden 47 Bijlage 3 De zelfevaluatie in verband met NVAO accreditatie Vragen en Aanwijzingen 55 Bijlage 4 Beoordelingsprotocol van NQA 75 Bijlage 5 Handreiking voor oordeelsvorming 91 3

4 4

5 Deel A: Onderwerpen 5

6 6

7 Hanzehogeschool Groningen, Opleidingen: Chemie, Chemische Technologie (CT) Biologisch en Medisch Laboratoriumonderzoek (BML) Visitatiedata: 14 en 15 april 2004 Deel A: Onderwerpen 1.1 Voorwoord In dit rapport doet het panel dat in opdracht van NQA de opleidingen Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek, Chemie en Chemische Technologie van de Hanzehogeschool Groningen heeft gevisiteerd, verslag van zijn werkwijze, bevindingen en conclusies. Het onderzoek vond plaats in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is feitelijk gestart op 26 februari 2004, het moment waarop de opleiding haar zelfevaluatierapport bij de NQA aanleverde. Een visitatiebezoek vond plaats op woensdag 14 en donderdag 15 april 2004 en werd uitgevoerd door een panel dat bestond uit de volgende personen: De heer dr. W.P. Weijzen (voorzitter) De heer dr. J.M. van der Meer De heer prof.dr. R.R. Remie De heer dr. G.R. van der Laan Mevrouw J. van Harmelen (student-lid) Mevrouw drs. P. Göbel (NQA-auditor) Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Vragen en Aanwijzingen van NQA. Het panel beschikt over domeinspecifieke deskundigheid, onderwijs- en auditdeskundigheid en deskundigheid over de internationale ontwikkelingen van de discipline (zie bijlage bij dit rapport) Het rapport bestaat uit drie delen: deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken en de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie voldoende/onvoldoende. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. deel B: een detailrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De waarderingen worden uitgedrukt in begrippen uit de vierpuntsschaal zoals die door de NVAO is voorgeschreven. Dit detailrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 7

8 1.2 Inleiding De afdeling Life Science & Technology (LST) omvat vier opleidingen: Biologie enmedisch Laboratoriumonderzoek (BML), Chemie (C), Chemische Technologie (CT) en Bioinformatica. De afdeling maakt deel uit van de Faculteit Techniek van de Hanzehogeschool Groningen. De opleiding Bio-informatica is in september 2002 gestart en wordt daarom nog niet geaccrediteerd. De opleiding Biologie & Medische Laboratoriumonderzoek is de voortzetting van de voordien onderscheiden opleidingen Biologisch Laboratorium Opleiding en Medisch Laboratorium Opleiding. Deze samenvoeging, en ook de vernieuwing van de Chemische Laboratorium Opleiding, die als de opleiding Chemie is voortgezet, is gerealiseerd in De opleidingen worden in voltijd aangeboden. In 2003/2004 werken er 25 aan de afdeling verbonden medewerkers en 6 van andere afdelingen ingeleende medewerkers, verdeeld over 12,54 FTE en staan er 309 studenten bij de afdeling LST ingeschreven. De student- FTE-ratio bedraagt 24,64. De opleiding is voor het laatst gevisiteerd in In de Faculteit techniek is in 2000 een omvangrijk onderwijsvernieuwingsproject Herontwerp van start gegaan met als doel te komen tot competentiegerichte curricula. Bij de afdeling LST is het onderwijsvernieuwingsproject voor een competentiegericht curriculum tot en met het derde jaar ingevoerd. Het vierde jaar is in september 2004 aan de beurt. Eveneens vanaf september 2004 wordt de organisatiestructuur van de Hanzehogeschool gewijzigd. In plaats van in faculteiten en afdelingen zullen de opleidingen in schools worden ondergebracht. De vier opleidingen van de afdeling LST vormen dan één school. Het panel heeft bij het bezoek dus drie opleidingen aangetroffen die op meer fronten in transitie is. 1.3 Werkwijze De visitatie van de opleidingen BML, C en CT door het panel heeft plaatsgevonden conform de werkwijze zoals die is neergelegd in het beoordelingsprotocol van NQA (zie bijlage) en die hieronder meer in concreto wordt beschreven. Dit houdt tevens in dat het panel heeft vastgesteld dat het zelfevaluatierapport plus de bijlagen en de aanvullende informatie een voldoende basis boden voor het visitatiebezoek. Daarnaast heeft het panel geconstateerd dat de visitatie plaats vond op basis van het voor de laboratoriumopleidingen en chemische technologie-opleiding geldende domeinspecifieke referentiekader (zie hieronder). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het visitatiebezoek en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft de NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecheckt op kwaliteit en compleetheid (de screening) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Nadat het zelfevaluatierapport in orde was bevonden, zijn de panelleden zich inhoudelijk gaan voorbereiden op het bezoek. Zij lazen het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat voorlopige oordelen op basis van argumenten, respectievelijk vragen die werden doorgegeven aan de NQA-auditor. Hoewel ieder panellid alle onderwerpen en facetten onder 8

9 de loep nam, is er sprake geweest van een taakverdeling, waarbij bepaalde onderwerpen en facetten door een bepaald panellid extra grondig zijn bestudeerd. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het visitatiebezoek concreet voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundige(n) in het panel bekeken of er sprake was van adequate domeinspecifieke doelstellingen en of er nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig bleek. In het detailrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het visitatiebezoek NQA heeft een Raamwerk bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het visitatiebezoek dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding. Tijdens het visitatiebezoek is gesproken met (een representatieve) vertegenwoordiging van: docenten, studenten, werkveld en afgestudeerden. Daarnaast vonden er aan het begin en aan het eind van het visitatiebezoek gesprekken plaats met het management van de opleiding (het operationeel management). Ook werd er, voor meer opleidingen tegelijk, een gesprek gevoerd met de voorzitter van het College van Bestuur (het strategisch management) en de directeur van de Faculteit Techniek. Aan het begin van het bezoek is er ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. In het raamwerk bezoekprogramma kende het ochtendprogramma een vaste structuur, maar was het middagprogramma vrij. In deze tijd heeft het panel zogenaamde schakelmomenten ingelast om bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn, volgens de afgesproken taakverdeling, door ieder panellid, schriftelijk beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling aan het management gegeven van de bevindingen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren De NQA-auditor heeft, op basis van de bevindingen van het panel, een conceptrapportage opgesteld en deze aan de panelleden voorgelegd. Het panel heeft vervolgens het definitieve concept vastgesteld. In het visitatie- of beoordelingsrapport is, waar relevant, expliciet ingegaan op de verschillende varianten. Het definitieve conceptrapport is aan de opleiding voorgelegd ter correctie van feitelijke onjuistheden. Naar aanleiding daarvan zijn door de NQA-auditor enkele wijzigingen aangebracht en is het definitieve rapport door het panel vastgesteld. Het visitatie- of beoordelingsrapport is uiteindelijk ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 9

10 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het beoordelingsprotocol (zie bijlage) zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie (zie bijlage 5) een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere chemische en biomedische laboratoriumopleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als er sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. Wat de benchmarking betreft is het van belang op te merken dat een vergelijking met andere opleidingen wordt gemaakt op basis van gegevens die de HBO-raad beschikbaar stelt. Een internationale vergelijking voor de opleidingen BML en C is niet mogelijk aangezien er geen internationale equivalenten op HBO-niveau zijn. De opleiding CT heeft de programma s van vergelijkbare opleidingen in Denemarken en Duitsland met hun eigen opleiding vergeleken (zie detailrapport facet 1). In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De wegingen zullen in dit rapport niet diepgaand zijn, omdat de opleiding op alle facetten minimaal een voldoende heeft gehaald. De (uitgebreide) argumentatie daarvoor is te vinden in het detailrapport Doelstellingen opleiding Alle facetten zijn met een goed beoordeeld. Het oordeel over het onderwerp is derhalve positief. De gehanteerde eindkwalificaties en de nadere uitwerkingen daarvan zijn in het Clusteroverleg Laboratorium en Procestechnologie (COLP) ontwikkeld en vastgesteld. De opleiding heeft zelf de generieke kernkwalificaties van de commissie Franssen vergeleken met de opleidingskwalificaties uit COLP Programma Op zeven van de acht tot dit onderwerp behorende facetten is het oordeel voldoende toegekend. Eén facet duur is als goed beoordeeld. Het oordeel over het onderwerp is derhalve positief Inzet van personeel De drie facetten zijn met een voldoende beoordeeld. Het oordeel over dit onderwerp is derhalve positief. 10

11 1.4.4 Voorzieningen Het facet materiële voorzieningen is als goed beoordeeld, het facet begeleiding als voldoende. Het oordeel over het onderwerp is derhalve positief Interne kwaliteitszorg. Op alle drie de facetten van dit onderwerp is een voldoende gegeven. Het eindoordeel op dit onderwerp is daarom positief Resultaten. Op beide facetten heeft de opleiding een voldoende. Het eindoordeel over dit onderwerp is daarom ook positief. Tabel 1: Algemene gegevens Afdeling LST Totaal aantal ingeschreven studenten B 1 C CT Omvang docerend 12,94 12,59 10,51 11,99 12,54 personeel in FTE Student/FTE-ratio 21,64 23,51 27,97 23,94 24,64 Totaal aantal docenten Tabel 2: Instroomgegevens Instroom Totaal ingestroomde studenten LST 3 Land. 4 LST Land. LST Land. LST Land. LST Land. B 50 C 24 CT 28 B 941 C 568 CT 376 B 58 C 22 CT 12 B 1069 C 605 CT 317 B 36 C 33 CT 8 B 783 C 482 CT 275 B 39 C 16 CT 5 B 760 C 424 CT 226 B 43 C 21 CT 16 B 783 C 416 CT 206 Op de website van de HBO-raad staan de cijfers voor alle opleidingen vermeld. Deze cijfers zijn gemiddeldes van alle aanwezige varianten. Gezien de verschillen tussen de cijfers waarover de opleiding beschikt en die van de HBO-raad, is in verband met de vergelijkbaarheid in tabel 4 uitgegaan van de cijfers van de HBO-raad. Uit een vergelijking tussen de landelijke gemiddeldes van BML-, C- en CT-opleidingen en die van de afdeling LST van de Hanzehogeschool Groningen in tabel 3 blijkt dat: het diplomarendement van BML niet alleen per jaar sterk wisselt, maar ook ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Bij Chemie ligt het rendement steeds ruim boven het landelijk gemiddelde. Bij CT ligt het steeds iets onder het landelijk gemiddelde, behalve in de gemiddelde studieduur van afgestudeerden bij BML ruim vijf maanden hoger ligt dan het landelijk gemiddelde. Bij Chemie ligt het ruim drie maanden onder het landelijk gemiddelde. Bij CT ligt het meestal enkele maanden boven het landelijk gemiddelde. 1 B=Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek, C= Chemie, CT= Chemische Technologie 2 Het eerste getal betreft de medewerkers die aan de afdeling zijn verbonden, het tweede getal de ingeleende medewerkers. 3 LST= de afdeling Life Science and Technology 4 landelijke cijfers 11

12 het percentage uitvallers na één jaar bij BML en CT de laatste jaren gestegen is tot ruim boven het landelijk gemiddelde. Bij BML stroomt een flink deel van deze uitvallers door naar de universiteit. Bij Chemie is sprake van fluctuatie. het percentage uitvallers van drie jaar op enkele uitzonderingen na rond het landelijke gemiddelde schommelt. de gemiddelde studieduur van studiestakers de laatste jaren is opgeschoven naar het landelijk gemiddelde. Tabel 3: Opleidingsrendement en streefcijfers in percentages van de instroom Diploma behaald na 5 jaar 5 Gemiddelde studieduur Van gediplomeerden in maanden 6 Percentage uitval na 1 jaar 7 Percentage uitval na 3 jaar 8 Gemiddelde studieduur studie-stakers in maanden 9 Streefcijfers LST 70% B 52,2 C 67,4 CT 67,5 Streefcijfers LST Streefcijfers LST LST Land. LST Land. LST Land. LST Land. LST Land. B 61,1 C 40,7 CT 68,5 B 67,2 C 57,5 CT 58,3 B 58,9 C 46,1 CT 62,7 B 58,3 C 53,8 CT 52,6 B 55,3 C 44,5 CT 59,1 B 38,1 C 58,8 CT 45,5 B 54,5 C 46,4 CT 59,7 B 45,0 C 54,5 CT 58,8 B 52,6 C 50,5 CT 48, LST Land. LST Land. LST Land. LST Land. LST Land. B 50,1 C 46,9 CT 57,4 20% B 25,0 C 24,2 CT 17,6 27% B 45,0 C 30,3 CT 35,3 B 19,8 C 19,2 CT 28,5 B 42,2 C 49,9 CT 49,3 B 54,0 C 44,1 CT 55,2 B 42,3 C 48,6 CT 48,8 B 49,9 C 37,1 CT 47,4 B 43,5 C 46,4 CT 47,9 B 52,1 C 40,3 CT 47,1 B 45,7 C 43,3 CT 46,9 B 50,0 C 37,9 CT 53,0 B 45,4 C 46,0 CT 44, LST Land. LST Land. LST Land. LST Land. LST Land. B 30,6 C 28,4 CT 25,6 B 43,6 C 38,7 CT 39,9 B 16,1 C 25,0 CT 19,1 B 26,8 C 35,7 CT 20,0 B 39,3 C 39,3 CT 33,3 B 17,2 C 12,4 CT 18,1 B 33,2 C 31,0 CT 27,8 B 39,8 C 39,9 CT 38,0 B 19,6 C 24,0 CT 19,2 B 32,3 C 20,0 CT 40,0 B 46,2 C 40,0 CT 53,3 B 16,1 C 16,3 CT 16,0 B 29,4 C 27,6 CT 21,1 B 38,5 C 38,9 CT 30,8 B 14,9 C 18,8 CT 23,8 B 36,6 C 23,1 CT 46,2 B 19,2 C 15,9 CT 29,6 B 30,4 C 28,6 CT 29,0 B 16,4 C 21,2 CT 22,5 B 46,3 C 40,0 CT 60,0 B 17,3 C 20,8 CT 26,8 B 31,0 C 27,7 CT 26,3 B 17,2 C 22,4 CT 26,6 De streefcijfers die de afdeling hanteert, komen overeen met streefcijfers van vergelijkbare opleidingen van andere hogescholen, bijvoorbeeld diplomarendement van 70 procent na vijf jaar. 5 De cijfers komen uit 6 id. 7 id. 8 id. 9 id. 12

13 1.5 Schematisch overzicht Oordelen Totaaloverzicht oordelen op facet- en onderwerpniveau Opleidingen: Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek Chemie Chemische Technologie Onderwerp/Facet BML C CT Doelstellingen 1.1 G G G 1.2 G G G 1.3 G G G Totaaloordeel Positief Positief Positief Programma 2.1 V V V 2.2 V V V 2.3 V V V 2.4 V V V 2.5 V V V 2.6 G G G 2.7 V V V 2.8 V V V Totaaloordeel Positief Positief Positief Personeel 3.1 V V V 3.2 G G G 3.3 V V V Totaaloordeel Positief Positief Positief Voorzieningen 4.1 G G G 4.2 V V V Totaaloordeel Positief Positief Positief Kwaliteitszorg 5.1 V V V 5.2 V V V 5.3 V V V Totaaloordeel Positief Positief Positief Resultaten 6.1 V V V 6.2 V V V Totaaloordeel Positief Positief Positief 13

14 1.6 Totaaloordeel Op grond van bovenstaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan in paragraaf 1.5 waaruit blijkt dat de opleiding op alle zes de onderwerpen een voldoende scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de opleiding POSITIEF is. De opleiding voldoet op alle facetten aan de basiskwaliteit en gaat daar op meerdere facetten, met name binnen de onderwerpen Doelstellingen, Programma en Kwaliteitszorg bovenuit. 14

15 DEEL B: Facetten 15

16 16

17 Hanzehogeschool Groningen Opleidingen: Chemie, Chemische Technologie, Biologisch en Medisch Laboratoriumonderzoek Visitatiedata: 14 en 15 april 2004 Deel B: Detailrapport 17

18 18

19 Facetten Onderwerp 1 DOELSTELLINGEN VAN DE OPLEIDING Facet 1.1 Niveau bachelor C Goed CT Goed BML Goed Criteria: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. De bachelor eindkwalificaties van de opleiding worden als goed beoordeeld. Dit oordeel wordt als volgt onderbouwd: Het panel heeft geconstateerd dat de opleidingen voor de competenties uitgaan van de landelijk documenten zoals die door het Clusteroverleg Laboratorium en Procestechnologie (COLP) zijn opgesteld: Beroepsprofielen van de Laboratoriumopleidingen (COLP, 19 maart 2003). Gestreefd is naar een gemeenschappelijke competentiestructuur en een zoveel mogelijk identieke uitwerking voor de drie opleidingen. Het opleidingsprofiel is van dit beroepsprofiel afgeleid. Daarbij is rekening gehouden met een onderverdeling in competentieniveaus. Tevens is een onderscheid gemaakt tussen beroepsspecieke en niet-beroepsspecifieke competenties. Hierbij dient te worden opgemerkt, dat er tussen de beroepsprofielen (en de uitwerking) van de opleidingen kleine verschillen zijn. Deze landelijke competenties zijn door het COLP in relatie gebracht met de tien generieke kernkwalificaties voor hbo-bachelor opleidingen. NQA heeft deze tien kernkwalificaties vergeleken met de vijf Dublin-descriptoren en geconstateerd dat ze overeenkomen (zie bijlage ). De werkvelden hebben deze beroepsprofielen en competenties in 2002 gevalideerd (Beroepsprofielen van de Laboratoriumopleidingen COLP, 19 maart 2003), de HBO-raad heeft ze in december 2003 goedgekeurd. Het panel heeft tevens vastgesteld dat de beroepsprofielen, opleidingsprofielen en competenties uit het COLP-document adequaat zijn beschreven. In de beschrijving worden bij BML en C de competenties gerelateerd aan de HTNO-kwalificatiesniveaus na drie tot vijf jaar ervaring in de beroepspraktijk. Mede gezien de eigen accenten die de opleidingen leggen (zie bij facet 1.2.), onderscheiden de opleidingen voor de diverse beroepscompetenties bepaalde eindniveaus; hierbij maken zij ook een onderscheid tussen de verschillende opleidingen. Deze verschillen hangen ondermeer samen met de aard van het vakgebied en de wensen van de regionale werkgevers. De opleidingen BML en C kennen geen internationaal equivalent op HBO-niveau. De opleiding CT kent equivalenten in Denemarken en Duitsland. In het kader van uitwisselingsprogramma s heeft de opleiding de programma s met elkaar vergeleken en geconstateerd dat de niveaus vergelijkbaar zijn Dit is bevestigd door de 19

20 vertegenwoordigers van het werkveld die stagiairs uit Duitsland, Denemarken en Nederland krijgen. Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen C Goed CT Goed BML Goed Criteria: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). De domeinspecifieke eindkwalificaties worden als goed beoordeeld. Het oordeel wordt als volgt onderbouwd: De domeinspecifieke eisen zijn in de respectievelijke beroepsprofielen beschreven. De daarin geformuleerde beroepscompetenties zijn gespecificeerd en daarnaast steeds gerelateerd aan een specifieke beroepsomgeving. o De afgestudeerde BML vindt werk in een biologisch/medisch laboratorium in de sectoren gezondheidszorg en milieu, overheidsinstellingen (universiteiten en onderzoeksinstituten) en bedrijven (farmaceutische industrie, voedingsmiddelenindustrie). o De afgestudeerden Chemie werken voornamelijk in de sectoren: bedrijfsleven (chemische en farmaceutische industrie, ingenieurs- en adviesbureaus), overheidsinstellingen (onderzoeksinstellingen en universiteiten) en servicelaboratoria (milieulaboratoria). o De afgestudeerden CT komen vooral terecht bij de chemische of aanverwante industrie, ingenieurs- en adviesbureaus en onderzoeksinstituten. Het COLP heeft de beroepsprofielen ter goedkeuring voorgelegd aan vertegenwoordigers van de beroepspraktijk, zie Beroepsprofielen van de Laboratoriumopleidingen (COLP, 19 maart 2003), die ze heeft gevalideerd. Het panel heeft geconstateerd dat de opleidingen eigen keuzes hebben gemaakt ten aanzien van de landelijke opleidingsprofielen (zie de competentiematrixen van de opleidingen). Zij benadrukken de competentie onderzoeken. De keuze voor een meer onderzoeksgericht profiel wordt volgens het zelfevaluatierapport ingegeven door de contacten met het regionale werkveld. In de regio Groningen is het werkveld in het (medisch)biologisch gebied en in het chemisch gebied meer gericht op (wetenschappelijk) onderzoek dan op de diagnostisch/analytische kant. De opleiding CT kiest er daarnaast voor de competentie ontwikkelen te benadrukken, ook weer op basis van de contacten met het regionale werkveld. In Noord-Nederland ligt een sterke nadruk op de ontwikkeling van nieuwe materialen en processen. Gegeven de afspraken die gemaakt zijn met buitenlandse instellingen inzake het uitwisselen van studenten en het begeleiden en beoordelen van stages en 20

21 afstudeerwerkstukken, kan geconcludeerd worden dat de competenties die de opleidingen nastreven, door buitenlandse vakgenoten als zinvol worden ervaren. De aan de afdeling verbonden lector levert een bijdrage aan de borging van de opleidingscompetentie onderzoeken, zoals in het zelfevaluatierapport staat en in het gesprek met vertegenwoordigers van het werkveld is bevestigd. Facet 1.3 Oriëntatie HBO-bachelor C Goed CT Goed BML Goed Criteria: - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBOopleiding vereist is of dienstig is. De oriëntatie op het HBO-niveau wordt als goed beoordeeld. Dit oordeel is gebaseerd op: De opleiding gaat voor de competenties uit van het landelijk document zoals die door het Clusteroverleg Laboratorium en Procestechnologie (COLP) zijn opgesteld en door het werkveld zijn gevalideerd: Beroepsprofielen van de Laboratoriumopleidingen (COLP, 19 maart 2003). Het panel heeft vastgesteld dat de beroepsprofielen, opleidingsprofielen en competenties uit het COLP-document adequaat zijn beschreven. In de beschrijving worden bij BML en C de competenties gerelateerd aan de HTNO-kwalificatiesniveaus na drie tot vijf jaar ervaring in de beroepspraktijk. Daarnaast onderscheiden de opleidingen ook kwalificatieniveaus, passend bij een beginnend beroepsbeoefenaar en rekening houdend met de keuzes die de opleidingen zelf maken, gegeven de eisen van het werkveld in Noord-Nederland. In het gesprek met docenten heeft het panel vastgesteld dat onderzoek een integraal onderdeel van de thema s uitmaakt waarbij studenten leren vanuit een onderzoeksvraag te werken. Hierbij wordt niveau 3 nagestreefd; dit niveau kan worden gedefinieerd met de woorden: integreren, ontwikkelen, transfer van kennis en vaardigheden. Niveau vier van de competentie onderzoeken is academisch niveau. Een afgestudeerde hbo er formuleert geen wetenschappelijke vraagstelling, maar lost via analyse een probleem op. Volgens het zelfevaluatierapport zijn het werkveld, de stage- en afstudeerbegeleiders, de alumni en de studenten tevreden over de mate waarin de opleiding erin slaagt het beroepsprofiel gestalte te geven. Volgens de Stage/afstudeerenquête 2003 zijn studenten en bedrijfsbegeleiders zeer tevreden (88% of hoger) over de theoretische kennis, de beroepstechnische vaardigheden, de sociale en communicatieve vaardigheden en de bruikbaarheid van het eindresultaat voor het bedrijf. In een werkgeverstevredenheidsonderzoek waarbij zes responses waren, komt naar voren dat een aantal generieke kernkwalificaties minder 21

22 aanwezig zijn bij afgestudeerden dan wenselijk wordt gevonden. In het gesprek met vertegenwoordigers van het werkveld werd dit niet bevestigd. De Keuzegids laat zien dat studenten redelijk tevreden zijn over de inhoud van het oude en nieuwe programma: BML: 6,8 (landelijk 7,09) in 2000 en 7,0 (7,15) in 2002; C: 6,7 (6,95) in 2000 en 6,9 (7,04) in 2003; CT: 6,7 (6,95) in 2000 en 6,9 (7,04) in De mening over zelfstandig leren en denken laat een vergelijkbaar beeld zien: BML: 6,6 (landelijk 7,02) in 2000 en 7,0 (7,15) in 2002; C: 7,0 (6,82) in 2000 en 6,8 (6,91) en 2003; CT: 7,0 (6,82) in 2000 en 6,8 (6,91) in Onderwerp 2 PROGRAMMA Facet 2.1 Eisen HBO C Voldoende CT Voldoende BML Voldoende Criteria: - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het facet eisen HBO wordt als voldoende beoordeeld. Het oordeel is gebaseerd op: De opleiding kiest voor studiemateriaal dat aan een aantal eisen moet voldoen: up-todate, goede dekking van het vakgebied, duidelijk didactisch concept, goede ondersteuning voor student en docent, passend bij de opleiding, Engelstalig. Wanneer geen geschikte literatuur voorhanden is, stelt de docent een reader samen. Dit komt bij CT vaker voor dan bij de andere opleidingen. Het onderzoek in het derde jaar wordt steeds aangepast aan recente literatuur. Het panel heeft vastgesteld dat de gebruikte literatuur redelijk up-tot-date is. De opleidingen gebruiken de meest recente drukken van leerboeken. De wens van docenten om toegang te krijgen tot artikelen in internationale wetenschappelijke tijdschriften heeft de opleiding als verbeterpunt in het zelfevaluatierapport opgenomen. De student wordt in alle jaren van de studie met de beroepspraktijk geconfronteerd. In de gehele opleiding zijn er snuffelstages en excursies die door studenten zeer gewaardeerd worden, zoals het panel in het gesprek met studenten heeft vastgesteld. In het onderdeel beroepsoriëntatie verzamelt de student informatie over de beroepspraktijk. In het tweede jaar CT en in het derde jaar BML en C leidt het beroepsoriëntatietraject tot een keuze 22

23 voor een stage/afstudeerplaats. Verder bezoeken studenten vakbeurzen, congressen, bedrijven en wonen ze stage- en afstudeervoordrachten bij. Bij BML wordt in het derde jaar geëxperimenteerd met een stage van een week bij een laboratorium als introductie op een thema. Mensen uit de beroepspraktijk verzorgen gastcolleges bij enkele thema s en bij CT zelfs volledige modules. Bij CT is er een stage van vijf maanden in het derde jaar, bij C en BML vindt die stage in het vierde jaar plaats. Bij CT wordt de stage en de afstudeeropdracht bij verschillende bedrijven gedaan vanwege de diversiteit van het beroepenveld. Bij BML en C sluiten de stage en de afstudeeropdracht op elkaar aan, vanwege de complexiteit van het werk en de apparatuur. Het panel heeft vastgesteld op basis van het materiaal, dat het heeft ingezien dat de stageplekken een goede verscheidenheid kennen en van voldoende goed niveau zijn. Tijdens de afstudeerperiode komt de student in aanraking met (toegepast) onderzoek. De bedrijfsbegeleider stelt een onderzoeksvraag op, de student maakt een onderzoeksplan en voert het onderzoek in belangrijke mate zelfstandig uit. Niveau 4 (zie 1.3) van de competentie is wetenschappelijk niveau en wordt niet door de HBO er bereikt. Het panel heeft geen handleiding voor het doen van onderzoek bij het materiaal aangetroffen. De werkveldadviescommissie (WAC) komt twee keer per jaar bij elkaar. De WAC heeft adviesrecht over het curriculum. Voorstellen voor curriculumvernieuwingen worden in de WAC besproken en vervolgens geagendeerd op het studierichtingsoverleg (SRO). Uit het gesprek met vertegenwoordigers van het werkveld heeft het panel vastgesteld dat de WAC zich gehoord voelt: zij zien hun adviezen vertaald terug in het curriculum. De WAC is positief over het curriculum zo blijkt uit de jaarverslagen die het panel heeft ingezien. Wel zou de WAC graag vaker bij elkaar komen. Uit de SSA-enquêtes, blijkt dat studenten over het algemeen tevreden zijn over het oude programma en de wijze waarop dat actueel wordt gehouden. Als verbeterpunt noemt de opleiding in het zelfevaluatierapport de oriëntatie op de internationale arbeidsmarkt, het enige aspect dat in de SSA-enquête bij BML en CT onvoldoende scoort. Uit de blokevaluaties blijkt dat studenten ook tevreden zijn over de wijze waarop vakliteratuur in de modules van het nieuwe programma wordt gebruikt. De opleiding constateert in het zelfevaluatierapport, dat de integratie tussen theorie en praktijk nog verder verbeterd kan worden; ook wordt door docenten geconstateerd, dat sommige studenten een te passieve houding aannemen. Dit komt niet overeen met de visie op onderwijs van de opleiding. In het gesprek met studenten heeft het panel vastgesteld dat het kennis- en kundeniveau in het vierde jaar voldoende is. In het gesprek met vertegenwoordigers van het werkveld heeft het panel geconstateerd dat de basis van de afgestudeerden goed is, maar dat door de breedte van de opleiding aanvullende specialisatie nodig is. Uit een zeer beperkt werkgeverstevredenheidsonderzoek blijkt dat afgestudeerden op diverse competenties tekort schieten. Deze worden niet herkend door vertegenwoordigers van het werkveld met wie het panel een gesprek heeft gehad. 23

24 Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma C Voldoende CT Voldoende BML Voldoende Criteria: - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. De relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma is als voldoende beoordeeld. Het oordeel is gebaseerd op: De opleidingen gaan uit van de landelijke beroeps- en opleidingsprofielen voor haar competentiegerichte curriculum (Beroepsprofielen van de Laboratoriumopleidingen, COLP, 19 maart 2003). Zij gebruikt voor het ontwerpen van dit curriculum het 4C/IDmodel van Janssen-Noordman en Van Merrienboer: Innovatief onderwijs ontwerpen via leertaken naar complexe vaardigheden. Dit vernieuwde curriculum is in de eerste drie jaar ingevoerd. Het vierde jaar werkt nog volgens het oude curriculum. De opleidingen hebben voor alle opleidingen een afzonderlijke competentiematrix opgesteld waaruit blijkt op welk niveau de student een beroepscompetentie moet beheersen. De opleiding hanteert hiervoor de niveau-indeling uit Compentent HTNO: niveau 1 is uitvoerend, niveau 2 oplossend, niveau 3 integrerend en niveau 4 genererend (Opleidingsprofielen BML, C en CT). Al naar gelang de competentie in kwestie wordt maximaal niveau 3 behaald en minimaal niveau 1; gegeven de leerroutes kunnen studenten nog variëren wat betreft het niveau dat voor specifieke competenties kan worden bereikt. In de themamappen (in totaal 12) komen de competenties terug en worden ze in relatie met de opdracht geplaatst, zoals het panel heeft vastgesteld. Het panel heeft echter ook geconstateerd dat de generieke kernkwalificaties reflectie en feedback minder sterk uit de verf komen, zoals bijvoorbeeld uit de stageverslagen bleek. Het programma is opgebouwd volgens leerlijnen en thema s in een vaste volgorde. In een thema staat de context van het beroepenveld zo veel mogelijk centraal. Een thema bestaat uit een thema-opdracht en ondersteunende modulen waarin theorie en vaardigheden worden aangeboden, zoals het panel bij het bestuderen van het materiaal heeft vastgesteld. In elk thema komen de competenties experimenteren, onderzoeken, zelfsturing/leren leren, en bij CT ook ontwikkelen terug. De overige competenties uit het landelijk opleidingsprofiel (Beroepsprofielen van de Laboratoriumopleidingen, COLP, 19 maart 2003), zoals leiding geven, instrueren, adviseren, beheren, komen in een beperkt aantal thema s aan de orde. De gedragsindicatoren uit de landelijke beroepsprofielen (Beroepsprofielen van de Laboratoriumopleidingen, COLP, 19 maart 2003) vormen de leerdoelen van het programma. Aan de hand van onderzoeksopdrachten en experimenten worden de 24

25 competenties op een steeds hoger niveau geoefend, waarbij het abstractieniveau en de complexiteit van opdrachten toenemen. Het panel heeft vastgesteld dat de leerdoelen nog niet altijd gerelateerd zijn aan de competenties. In het zelfevaluatierapport stelt de afdeling bezig te zijn met het verder uitwerken van deze gedragscriteria en de relatie met competenties. Bij de opleiding BML bevat de propedeuse vier geïntegreerde thema s over de bouw en werking van cellen. In thema 1 ligt het accent op cellen en weefsels, in thema 2 op biochemie, celbiologie en metabolisme, in thema 3 op moleculaire biologie en in thema 4 op erfelijkheid en ziekten. In de hoofdfase worden de belangrijkste onderdelen verder uitgediept. De laatste drie thema s zijn verschillend voor de drie afstudeerrichtingen. Bij Biologie ligt de nadruk op moleculaire biologie, bij Medisch op pathologie/hematologie en bij Biochemie op chemie en biochemie. Bij de opleidingen C en CT is de propedeuse zodanig vormgegeven dat studenten met beide beroepenvelden kennis maken, zodat zij nog van C naar CT en omgekeerd kunnen overstappen. Het accent van de eerste twee thema s ligt op basischemie en chemische technologie. Vanaf het derde kwartaal worden de verschillen tussen C en CT groter. Bij C wordt in thema 3 de basis gelegd voor de instrumentele analyse om deze kennis in thema 4 toe te passen in een ringonderzoek. Bij CT wordt in thema 3 en 4 gestart met de procestechnologische leerlijn, via proces- en drinkwater en eenvoudige scheidingsprocessen. Studenten C kunnen kiezen voor een afstudeerrichting Analytische/Organische Chemie of Biochemie. Studenten CT kunnen kiezen voor een afstudeerrichting Research en Development, Instrumentatie en Simulatie of Management en Economie. Op basis van bestudering van het materiaal en de gesprekken met het management en docenten heeft het panel vastgesteld dat de competentie zelfsturing weliswaar niet altijd uit de opdrachten blijkt, maar een integraal onderdeel vormt van laboratoriumonderzoek: in het eerste jaar wordt de student geleid, maar in het vierde jaar moet hij zelfstandig zijn meesterproef doen. Van de competentie onderzoeken bereiken de afgestudeerden niet niveau 4, want dat vertegenwoordigt het academisch niveau. Uit de SSA-enquêtes, en de HBO-monitor, die met name over het oude curriculum gaan, blijkt dat studenten overwegend tevreden zijn over de wijze waarop de opleiding de doelstellingen naar de inhoud van het programma heeft vertaald. Uit de blokevaluaties over het nieuwe curriculum komt een hoge waardering voor de nieuwe modules naar voren. Facet 2.3 Samenhang in het opleidingsprogramma C Voldoende CT Voldoende BML Voldoende Criteria: - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. De samenhang in de opleidingsprogramma s wordt als voldoende beoordeeld. Dit oordeel wordt als volgt onderbouwd: 25

26 Eén van de doelen van het vernieuwde curriculum was het bewerkstelligen van een goede samenhang en integratie. Daarom heeft de afdeling gekozen voor een concentrisch opgebouwd curriculum met leerlijnen en thema s: na een globale introductie van het domein in het eerste jaar met vier thema s, wordt het domein in de volgende jaren en thema s verbreed en verdiept. De integratie wordt bewerkstelligd door het kiezen van thema s waarin een praktijkprobleem centraal staat. Dit is ook in lijn met de onderwijsvisie van de afdeling. Een thema bestaat uit een thema-opdracht en ondersteunende modulen, waardoor de student inzicht krijgt in de inhoudelijke samenhang van theorie en praktijk. In de themamap en op Blackboard wordt de samenhang toegelicht, zoals het panel na bestudering van de themamappen heeft vastgesteld. Het panel heeft echter ook vastgesteld dat in enkele thema s de integratie nog niet voldoende is gerealiseerd. Dit is ook uit de notulen van het studierichtingsoverleg (SRO) gebleken en als verbeterpunt in het zelfevaluatierapport opgenomen. Via de leerlijnen is de samenhang tussen thema s vastgelegd, mede doordat thema s een vaste volgorde hebben. De samenhang binnen en tussen thema s wordt door het SRO bewaakt. De blokevaluaties van 2003 laten gemiddeld een hoge waardering van studenten voor de samenhang binnen thema s zien: BML 9.4, C en CT 8.3. Op grond van het feit dat de score voor enkele thema s lager was, is de afdeling bij BML een experiment gestart om via tutorgroepen de interne samenhang in thema s in de propedeuse verder te optimaliseren. De eerste blokevaluaties laten een positief resultaat zien: van 72 naar 81 procent. Facet 2.4 Studielast C Voldoende CT Voldoende BML Voldoende Criteria: - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. De studielast wordt als voldoende beoordeeld. Dit oordeel is gebaseerd op: De afdeling streeft naar een studeerbaar programma door regelmatig toetsen aan te bieden, de studielast gelijkmatig te verdelen en een adequate begeleiding te bieden. Het studiejaar is opgebouwd uit vier perioden van tien of elf weken, inclusief twee toetsweken, waardoor de hoeveelheid leerstof per periode beperkt blijft (Studiegids Life Science & Technology ). Iedere student heeft recht op twee toetsmogelijkheden per jaar. Na een toetsperiode kan de student in de volgende toetsperiode een tentamen herkansen. Echter, praktijkopdrachten/practica kunnen slechts één keer per jaar worden getoetst. (Studiegids Life Science & Technology ) 26

27 De afdeling kent geen formele drempels voor de stage en de afstudeeropdracht. Wel controleert de stagecoördinator de studieprestaties van een student in verband met zijn geschiktheid voor een stageplek. De afdeling heeft inmiddels normen voor toelating tot stage en afstudeeropdracht geformuleerd die in de Onderwijs- en Examenregeling zullen worden opgenomen. Wanneer een student studievertraging oploopt, legt de studie-adviseur in een studieovereenkomst de individuele leerroute en de studieplanning voor de student vast. Het panel heeft in het gesprek met studenten vastgesteld dat deze overeenkomsten het gewenste effect hebben: de studenten lopen meestal niet meer vertraging op. Uit de blokevaluaties van 2003 blijkt dat de gemiddelde studielast bij BML 36 uur per week bedraagt, bij C 32 uur en bij CT 34 uur. De studielast is daarmee met één tot vier uur gestegen ten opzichte van Uit de HBO-monitor en de stage/afstudeerenquêtes blijkt dat afgestudeerden en de bedrijfsmentoren tevreden zijn over de verdeling van de studielast. Uit de SSA-enquêtes (over het oude curriculum) en de blokevaluaties (over het nieuwe curriculum) blijkt dat studenten vinden dat de docenten bereikbaar zijn en dat tentamenuitslagen tijdig bekend zijn (met als negatieve uitschieter BML). Facet 2.5 Instroom C Voldoende CT Voldoende BML Voldoende Criteria: - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. De instroom is als voldoende beoordeeld. Het oordeel wordt als volgt onderbouwd: De afdeling participeert in de facultaire werkgroep Aansluiting, die voorstellen en beleidsbeslissingen voorbereidt voor het nieuwe curriculum, met name in verband met het studiehuis-leerconcept en de keuzeprofielen in het voortgezet onderwijs. De afdeling onderhoudt contacten met het voorgezet onderwijs en met het middelbaar beroepsonderwijs in de regio. De afdeling biedt VO-scholen de mogelijkheid om schoolpractica in de practicumzalen van de afdeling uit te voeren. Dit biedt docenten de gelegenheid voor overleg en studenten een eerste kennismaking met het HBO. Eén docent heeft stage in het voortgezet onderwijs gelopen. De opgedane ervaringen zijn meegenomen bij het ontwerpen van onderwijs. De afdeling werkt samen met de RuG in het Bètasteunpunt, dat vragen beantwoordt op het gebied van profielwerkstukken. In het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs wordt een steeds groter beroep op samenwerking tussen en zelfwerkzaamheid van studenten gedaan. De afdeling sluit hierop aan: bij instructiecolleges en practica krijgen studenten kleine en grotere opdrachten en bij de uitvoering wordt een beroep op hun zelfwerkzaamheid 27

28 gedaan. Opdrachten worden zowel individueel als in groepen uitgevoerd, zoals het panel na bestudering van het materiaal heeft vastgesteld. In het eerste kwartaal van de propedeuse organiseert de afdeling een studievaardigheidstraining als ondersteunende module in het eerste thema. De volgende studenten zijn toelaatbaar tot de opleiding: o Havo-studenten met de profielen Natuur en Gezond en Natuur en Techniek kunnen instromen; o studenten met een verwante MBO-opleiding die CT gaan doen, kunnen een verkort traject van 2,5 à 3 jaar volgen; o de ontwikkeling van de verkorte route voor VWO-studenten wordt vanaf september 2004 gestart. De afdeling heeft voorrang gegeven aan de invoering van het nieuwe curriculum; o de toelating van studenten met een niet-reguliere vooropleiding of een buitenlandse opleiding wordt individueel bekeken door de studentenadministratie, decanen en het Expertise Centrum Allochtonen van de hogeschool. Uit de Aansluitingsmonitor 2003, een onderzoek van zes hogescholen uit Noordoost Nederland, blijkt dat gemiddeld genomen de studenten tevreden zijn over de aansluiting, waarbij het oordeel over de Hanzehogeschool Groningen iets lager uitvalt. Het panel heeft geconstateerd dat de opleiding geen eigen onderzoek op dit gebied doet, ook al is het aantal studiestakers ongeveer 25 procent. Ook in de blokevaluaties komt het thema aansluiting niet aan de orde. In het zelfevaluatierapport stelt de afdeling dat docenten die niet in de werkgroep Aansluiting participeren niet voldoende op de hoogte zijn van de uitkomsten van deze groep. Het panel heeft in het gesprek met studenten vastgesteld dat zij tevreden zijn over de aansluiting. Facet 2.6 Duur C Goed CT Goed BML Goed Criteria: - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: HBO-bachelor: 240 studiepunten. De studieduur van de opleidingen wordt als goed beoordeeld. Dit oordeel is gebaseerd op: Het programma van de opleidingen BML, C en CT voldoet aan de formele eis van 240 ec s. Het programma is gespreid over vier jaar, met per jaar vier kwartalen en per kwartaal een studielast van 15 ec s (Studiegids Life Science & Technology ). 28

29 Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud C Voldoende CT Voldoende BML Voldoende Criteria: - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. De afstemming tussen vormgeving en inhoud wordt als voldoende beoordeeld. Dit oordeel wordt als volgt onderbouwd: De afdeling gaat uit van een didactisch concept dat gebaseerd is op de principes van competentiegericht onderwijs: het beroep centraal (leren vanuit complexe beroepstaken), activerende en motiverende opdrachten (opdrachten sturen het leerproces, context is de beroepspraktijk), de student als partner in het onderwijs (student is medeverantwoordelijk voor eigen leerproces), de docent als onderwijsinnovator, opdrachtgever, expert en coach (werkt samen in interdisciplinaire teams), en een effectieve leeromgeving (groepsen praktijkruimtes). Het panel heeft vastgesteld, na bestudering van het materiaal en het gesprek met studenten en docenten, dat met dit didactisch concept de boogde competenties gerealiseerd kunnen worden. Bij thema-opdrachten wordt de student in de rol van (beginnend) beroepsbeoefenaar geplaatst. De beroepstaak, bij BML en C onderzoeker en experimenteerder, bij CT ook ontwikkelaar, staat daarbij centraal. Uitgaande van de competentiematrixen van de drie opleidingen worden naast beroepsspecifieke competentie, ook niet-beroepsspecifieke competenties, waaronder leren leren of zelfsturing, sociaal communicatieve vaardigheden, geaccentueerd. Bij de ondersteunende modulen krijgen studenten instructies waarmee zij individueel of in groepen problemen oplossen. Tijdens de studie neemt de begeleiding bij de ondersteunende modulen af en wordt er steeds meer een beroep op de zelfsturing van de student gedaan, terwijl de complexiteit van de opdrachten toeneemt, zoals ook in de onderwijsvisie staat. In de themamappen zijn de beoogde competenties opgenomen, maar de verdere realisatie in het onderwijs moet nog vorm krijgen (bijvoorbeeld begeleiding en toetsing). Tijdens de stage en de afstudeerperiode in een werkomgeving waar de student ook als afgestudeerde terecht kan komen, wordt de student verder opgeleid tot (junior) onderzoeker/experimentator en ontwikkelaar. Uit de blokevaluaties van 2003 (nieuwe curriculum) en de SSA-enquête van 2001 (oude curriculum) blijkt dat studenten tevreden zijn over de werkvormen en het studiemateriaal. In het zelfevaluatierapport is als een van de aandachtsgebieden in het verbeterplan de afstemming tussen vormgeving en inhoud opgenomen. De coachrol uit het didactisch concept komt volgens studenten nog onvoldoende uit de verf, zoals het panel na bestudering van het materiaal heeft vastgesteld. 29

30 Facet 2.8 Beoordeling en toetsing C Voldoende CT Voldoende BML Voldoende Criteria: - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. De beoordeling en toetsing van de opleidingen worden als voldoende beoordeeld. Dit oordeel wordt als volgt onderbouwd: De afdeling streeft ernaar in het kader van een competentiegerichte opleiding om het geheel aan competenties te toetsen en te beoordelen. Met de opleiding constateert het panel, dat het denken in termen van competenties ook de nodige implicaties heeft voor het toetsbeleid (inhoud, niveaubepaling, verantwoordelijkheid, kwaliteitszorg inzake toetsen). Op dit gebied start binnenkort een verbetertraject; de hogeschool heeft hiervoor kaders ontwikkeld. Het panel heeft er vertrouwen in, dat de opleidingen het toetsbeleid kunnen ontwikkelen, gegeven de door de docenten zelf ervaren noodzaak, alsmede de ondersteuning vanuit het management. De toetsing en de praktijkopdracht vormen een integraal onderdeel van de themaopdracht. Bij de beoordeling van de praktijkopdracht wordt steeds getoetst of studenten de competenties onderzoeken en experimenteren en bij CT ook ontwikkelen daadwerkelijk beheersen. Als criteria hiervoor gelden: voorbereiding, logboek, experimentele vaardigheid, verwerking van meetgegevens, conclusie, discussie, reflectie op functioneren. Uit de SRO-verslagen en uit het gesprek met docenten heeft het panel vastgesteld dat docenten tevreden zijn over de toetsing van de ondersteunende modulen, maar niet over de toetsing van de competenties in de thema-opdrachten. De afdeling is gestart met een verbetertraject om competenties en het niveau ervan te kunnen beoordelen en toetsen. De ondersteunende modulen worden voornamelijk schriftelijk getoetst, hoewel ook individuele en groepsopdrachten en presentaties voorkomen. Het panel heeft bij het materiaal veel kennistoetsen aangetroffen. De stage en afstudeeropdracht worden beoordeeld door de contactdocenten en examinatoren, daarbij geadviseerd door de bedrijfsmentoren. Voor buitenlandse studieonderdelen heeft de afdeling een samenwerkingsovereenkomst waardoor het buitenlandse instituut de beoordeling overneemt. Het panel heeft op basis van het bestudeerde materiaal vastgesteld dat de toetsing gestructureerd en gereglementeerd plaatsvindt en dat het team van docenten verantwoordelijk voor de toetsing is. Uit de SSA-enquête 2001 en de blokevaluaties van 2003 blijkt dat studenten de aansluiting van de toetsing op de stof en het onderwijs, zowel in het oude als in het nieuwe curriculum, zeer positief waarderen. Uit de jaarverslagen van de WAC heeft het panel vastgesteld dat de WAC tevreden is over de toetsing bij afstuderen. 30

31 In het gesprek met de studenten heeft het panel vastgesteld dat studenten tevreden zijn over de feedback op toetsen en dat zij de beoordelingscriteria duidelijk vinden. Studenten in het oude curriculum beoordelen dit in de enquêtes nog als zeer matig. Verder komt meeliftgedrag, waartoe groepswerk sommigen uitnodigt, slechts sporadisch voor: studenten spreken elkaar aan op dit ongewenste gedrag. Onderwerp 3 INZET VAN PERSONEEL Facet 3.1 Eisen HBO C Voldoende CT Voldoende BML Voldoende Criteria: - Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. De verbinding die het personeel tussen opleiding en beroepspraktijk legt, wordt als voldoende beoordeeld. Dit oordeel wordt als volgt onderbouwd: In het zelfevaluatierapport toont de afdeling aan dat een deel van het personeel, met name negen docenten en een lector die in de afgelopen drie jaar zijn aangesteld, over recente werkervaring in de beroepspraktijk beschikken. Van de 25 docenten van de afdeling zijn er 19 intensief betrokken bij het werkveld via begeleiding van stages en afstudeeropdrachten, hoewel het panel vraagtekens zet bij het inzicht dat dit oplevert in de beroepspraktijk, en/of het verzorgen van contractactiviteiten aan of voor beroepsbeoefenaars. Alle docenten volgen daarnaast cursussen en) en bezoeken symposia en workshops. Eén docent heeft in het bedrijfsleven stage gelopen. Via excursies en gastdocenten leggen docenten een verbinding tussen de opleiding en de beroepspraktijk. De thema-opdrachten zijn ontleend aan de beroepspraktijk en waar mogelijk in overleg met bedrijven of laboratoria opgesteld, zoals het panel na bestudering van het materiaal heeft vastgesteld. In de SRO s wordt de kennis over de relevante ontwikkelingen uitgewisseld. In het gesprek met de docenten heeft het panel vastgesteld dat ook de interdisciplinaire themateams een platform voor uitwisseling van kennis vormen. In het zelfevaluatierapport staat vermeld dat dit aspect versterkt moet worden. Uit Onderzoek Waardering Personeel (2003) blijkt dat 73 procent van de docenten tevreden is over de mogelijkheden om het vak bij te houden. Het panel heeft in het gesprek met studenten vastgesteld dat ruim de helft van de docenten actuele informatie gebruikt of de actualiteit in de les betrekt. 31