Adviesrapport Accreditatie Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad voltijd deeltijd Bouwkunde Bouwtechniek

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad voltijd deeltijd Bouwkunde Bouwtechniek Fontys Hogescholen Pedagogisch Technische Hogeschool

2

3 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad voltijd deeltijd Bouwkunde CROHO nr Bouwtechniek CROHO nr Fontys Hogescholen Pedagogisch Technische Hogeschool Hobéon Certificering BV December 2009 Auditteam: F.M. Brouwer ir. G. Timmermans drs. R. Sondervorst J. Muijs Secretaris: drs. G.W.M.C. Broers

4

5 INHOUDSOPGAVE MANAGEMENT SAMENVATTING 1 1. INLEIDING Kwaliteit lerarenopleiding Functie van het rapport Bereik van de beoordeling 5 2. KARAKTERISTIEK VAN DE OPLEIDING Algemeen Vakmanschap en meesterschap Opleiden in de school Lectoraten en onderzoek Visitatierapport Samen scholen Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 8, 9 en 10 juni BEVINDINGEN EN BEOORDELING 13 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 13 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 13 Facet 1.2. Niveau Bachelor 17 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 19 Onderwerp 2: Programma 20 Facet 2.1. Eisen HBO 20 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 24 Facet 2.3. Samenhang Programma 26 Facet 2.4. Studielast 29 Facet 2.5. Instroom 31 Facet 2.6. Duur 34 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 35 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 38 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 41 Facet 3.1. Eisen HBO 41 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 42 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 43 Onderwerp 4: Voorzieningen 45 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 45 Facet 4.2. Studiebegeleiding 47 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 49 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 49 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 51 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld Onderwerp 6: Resultaten Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 53 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema hbo bacheloropleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in bouwkunde, vt-dt Oordeelschema hbo bacheloropleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Bouwtechniek, vt-dt Integraal oordeel/advies aan NVAO Aanpak Beoordelingskader Beoordelingsprocedure en werkwijze Documentanalyse Audit Beslisregels 60 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie

6

7 MANAGEMENT SAMENVATTING Algemene gegevens Naam van de instelling: Fontys Pedagogisch Technische Hogeschool. Namen van de opleiding: Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in: Bouwkunde; Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in: Bouwtechniek. Varianten van de opleidingen: voltijd, deeltijd. Locatie van de opleidingen: Eindhoven. Naam VBI: Hobéon Certificering b.v. Jaar visitatie: 8-10 juni Datum VBI-rapport december Beoordelingskader Het bij het onderzoek gehanteerde beoordelingskader is geweest Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs Nederland (14 februari 2003). Bij het uitvoeren van de audit heeft Hobéon Certificering (hierna ook te noemen Hobéon) voorts rekening gehouden met de afspraken tussen de NVAO en de VBI s aangaande de accreditatieonderzoeken van lerarenopleidingen. Deze behelzen afspraken over de samenstelling van de panels, de duur en de omvang van de visitatie aan de lerarenopleidingen, de inhoud van het curriculum en het gerealiseerde niveau. Het auditteam heeft getoetst op welke wijze de opleidingen van de PTH samenwerking met de opleidingsscholen vorm geven en op welke wijze de opleidingen de kwaliteit van het opleiden in de school borgen. Het auditteam heeft ook aandacht gegeven aan de implementatie van de landelijke kennisbases voor tweedegraads lerarenopleidingen. De audit omvatte in totaal acht tweedegraads lerarenopleidingen van de PTH. In overleg met de NVAO is de beoordeling van deze opleidingen uitgevoerd in een aantal clusters, passend bij de wijze waarop de opleidingen binnen de PTH georganiseerd zijn. Samenstelling auditteam Het auditteam van Hobéon bestond uit de volgende personen: F.M. Brouwer, senior adviseur bij Hobéon. G. Timmermans, docent bouwkunde TUE. R. Sondervorst, lector verbonden aan de Hogeschool Universiteit Brussel en aan de Katholieke Universiteit Leuven. J. Muijs, student PTH, Hogeschool Windesheim. Aan het auditteam was toegevoegd, G.W.M.C. Broers als secretaris van Hobéon Certificering. Algemeen beeld De Pedagogisch Technische Hogeschool (PTH) leidt leraren op voor het voortgezet onderwijs en de bve-sector. PTH maakt deel uit van Fontys Hogescholen. Als Fontysinstituut streeft PTH zoals men in de documentatie beschrijft, naar voortdurende kwaliteitsverbetering, vastgelegd in de missie van Fontys: Idealisme in learning communities, een kwaliteitsstrategie. De opleiding is gevestigd op het terrein van de Technische Universiteit Eindhoven op een aparte locatie in een aantal gebouwen die sterk een werkplaats indruk maken waardoor studenten zich thuis voelen zoals zij zelf tijdens de audit laten weten. Onderwerp Doelstellingen Opleiding: voldoende Het oordeel over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid: de eindkwalificaties van beide opleidingen zijn het resultaat van het landelijk overeengekomen beroepsprofiel en opleidingscompetenties; Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen Bouw Fontys PTH, 1.0 1

8 de set competenties zijn in voldoende mate uitgewerkt en vormen daardoor, naar het oordeel van het auditteam, een voldoende referentiepunt voor het curriculum van Bouwkunde en Bouwtechniek; de internationale component van de opleidingen verdient aandacht; de competenties sluiten aan bij de vijf dimensies van de Dublin Descriptoren. Zij zijn in het studieprogramma verankerd in termen van uitgewerkte gedragsindicatoren; de wijze waarop de opleidingen de Dublin Descriptoren hebben uitgewerkt, heeft het auditteam er van overtuigd dat de eindkwalificaties en de hiervan afgeleide doelstellingen zichtbaar het bachelorniveau representeren; het auditteam is van oordeel, dat de eindcompetenties van beide tweedegraads lerarenopleidingen aansluiten bij het niveau van een (beginnend) beroepsbeoefenaar en bij de eisen die de vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan een bacheloropleiding op het terrein van tweedegraads lerarenopleidingen. Onderwerp Programma: voldoende Het oordeel over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid: het studieprogramma van beide opleidingen sluit aan bij recente ontwikkelingen in het vakgebied; de gebruikte vakliteratuur is in voldoende mate up to date en relevant; de opleidingen hebben in het studieprogramma de leerdoelen die zijn afgeleid van de eindkwalificaties helder geformuleerd; de opleidingen hebben er zorg voor gedragen dat theorie en praktijk nauw met elkaar verbonden zijn hetgeen de relevantie van de opleiding voor de student vergroot, een belangrijk uitgangspunt van het door de opleiding gekozen didactisch concept. De opleiding heeft de relatie tussen de verschillende studieonderdelen expliciet beschreven; er is sprake van een rond beroepstaken opgebouwde opleiding hetgeen de horizontale samenhang tussen theorie, opdrachten/projecten en de praktijkcomponent van de programma s borgt; er is sprake van verticale samenhang binnen de beide studieprogramma s gelet op de toenemende complexiteit van de te onderscheiden studieonderdelen; studenten geven aan dat de opleiding pittig is door de combinatie van vakinhoudelijke kennis, vakdidactische kennis en de toepassing van beide aspecten in de praktijk. Is de studielast soms te hoog, dan overlegt de opleiding hierover met studenten en probeert de opleiding waar mogelijk de belasting te verminderen; analyse van het propedeuseprogramma laat zien dat de opleidingen in de startfase inhoudelijk aansluiten op het kennis- en vaardighedenniveau van de instromende studenten; het auditteam heeft geconstateerd, dat beide varianten van de tweedegraads lerarenopleidingen Bouwkunde en Bouwtechniek een omvang hebben van 240 EC s, reden dit facet voor beide opleidingen en hun varianten als voldoende te kwalificeren; het didactisch concept is in alle studieonderdelen ontleend aan de doelstellingen van beide tweedegraads lerarenopleidingen. Centraal staat het verwerven van algemene en beroepsspecifieke competenties; het studiemateriaal is goed uitgewerkt en geeft inzicht in de inhoud en de werkvormen per studieonderdeel; de centrale rol die de praktijk in het studieprogramma inneemt, is voldoende en consequent in alle leerjaren uitgewerkt waardoor er een integratie plaatsvindt van theorie en praktijk; de huidige praktijk van toetsen en beoordelen vindt plaats op een voldoende gestructureerde en gecontroleerde wijze; de gehanteerde toetsvormen sluiten aan op de werkvormen en de gebruikte toetsen zijn voldoende valide en betrouwbaar. Onderwerp Inzet van Personeel: voldoende Het oordeel over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid: de opleidingen werven in de regel docenten uit de beroepspraktijk en/of met een netwerk in de beroepspraktijk; Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen Bouw Fontys PTH, 1.0 2

9 de omvang van de formatie stelt de opleidingen in staat het curriculum op een voldoende adequate wijze uit te voeren; gelet op de thans aanwezige deskundigheid van de docenten zijn de opleidingen in staat de gewenste kwaliteit (niveau, vakinhoudelijk, vakdidactisch) te leveren; op basis van bestudering van de cv s constateert het auditteam dat wat betreft vakdeskundigheid, werkveldervaring en inzicht in ontwikkelingen binnen het BK- en BT-domein de docenten voldoende toegerust zijn om hun opleiding op het gewenste niveau te verzorgen; docenten maken een enthousiaste/gedreven indruk met hart voor de opleidingen, het vak dat ze doceren en voor de student; studenten zijn positief over de didactische kwaliteiten, de gerichtheid op de beroepspraktijk en de vak- en werkveldkennis van hun docenten; de bevordering van de werkvelddeskundigheid en de onderwijskundige deskundigheid wordt gestructureerd aangepakt. Onderwerp Voorzieningen: voldoende Het oordeel over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid: de huisvesting en de materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma van beide opleidingen te realiseren; de studiebegeleiding zoals gerealiseerd door de opleiding is adequaat; de informatievoorziening aan studenten en docenten is voldoende. Onderwerp Interne Kwaliteitszorg: voldoende Het oordeel over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid: evaluaties zijn duidelijk in de planningscyclus van de hogeschool geplaatst en hebben daardoor een structureel karakter. De opleidingen voeren de verschillende evaluaties uit en hebben ten aanzien van de te bereiken resultaten doelstellingen geformuleerd; de uitkomsten van de periodieke evaluaties worden aantoonbaar vertaald in concrete verbetermaatregelen; verschillende verbetermaatregelen zijn succesvol uitgevoerd, andere worden thans gerealiseerd; de opleidingen benaderen relevante partijen op eigen initiatief en streven er naar om hun aanbevelingen om te zetten in concrete maatregelen; de opleidingen kennen een overleg waardoor studenten actief participeren bij het op peil houden van de kwaliteit van de verschillende tweedegraads opleidingen. Onderwerp Resultaten: voldoende Het oordeel over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid: uit de eindproducten blijkt dat de studenten serieus werk hebben gemaakt van het door hen gekozen onderwerp waarbij vakinhoud en vakdidactiek in voldoende mate aan bod komen; het aspect taalvaardigheid verdient aandacht; de opleidingen hebben voldoende zicht op het rendement; de opleidingen hebben streefcijfers geformuleerd; de opleidingen werken aan het verhogen van de rendementscijfers. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen Bouw Fontys PTH, 1.0 3

10 Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen Bouw Fontys PTH, 1.0 4

11 1. INLEIDING 1.1. Kwaliteit lerarenopleiding Hobéon Certificering heeft bij het beoordelen van de Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad expliciet rekening gehouden met de afspraken tussen de NVAO en de VBI s op dit terrein. Dit naar aanleiding van een brief van de Staatssecretaris aan de NVAO (d.d. 14 november 2007) over de Accreditatie van lerarenopleidingen. In overleg tussen de NVAO en de VBI s zijn afspraken gemaakt over de samenstelling van de panels, de duur en de omvang van de visitatie aan de lerarenopleidingen, de inhoud van het curriculum en het gerealiseerde niveau. Om de externe legitimering verder te borgen is de audit in tijd verlengd waardoor het mogelijk was om extra gesprekken te voeren met studenten, docenten, werkveld en alumni. Bij deze audit zijn (tussen)producten van studenten beoordeeld waaronder portfolio s, toetsen en werkstukken. In het programma van de visitaties is, naast de reguliere gesprekken, ook ruimte gemaakt voor gesprekken met (deels at random geselecteerde) studenten en docenten tijdens lesbezoek. Het auditteam heeft verder gekeken naar de ontwikkeling van de kennisbases voor de verschillende opleidingen. In opdracht van het Algemeen Directeuren Overleg van Educatieve Faculteiten (ADEF) is in de ontwikkeling van een landelijke kennisbasis voor de onderscheiden tweedegraads lerarenopleidingen tot stand gekomen. De kennisbasis betreft het geheel aan vakinhoudelijke kennis en vaardigheden die een leraar vmbo/bve in een bepaald vak moet bezitten. Het auditteam heeft kunnen constateren dat de PTH meewerkt aan het vaststellen van de vakinhoudelijke eindkwalificaties. Zie verder bij facet 1.1. Hiermee volgt Hobéon Certificering de toezeggingen van de voorzitter van de NVAO aan de Staatssecretaris inzake de beoordeling van de kwaliteit van de lerarenopleiding (brief voorzitter NVAO aan de Staatssecretaris OCW, d.d. 22 november 2008, NVAO/ /FV) Functie van het rapport Het voorliggende rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de hbo bachelor opleidingen: Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Bouwkunde vt en dt (CROHO nr.: 35382); Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Bouwtechniek vt en dt (CROHO nr.: 35383) Bereik van de beoordeling De Pedagogisch Technische Hogeschool (hierna: de PTH) verzorgt verschillende tweedegraads lerarenopleidingen binnen het technische domein. Het gaat om de volgende opleidingen: Elektrotechniek, Mechanische Techniek, Motorvoertuigentechniek, Werktuigbouwkunde, Docent ICT, Bouwkunde, Bouwtechniek en Consumptieve Techniek. Bij de beoordeling van de lerarenopleidingen heeft Hobéon Certificering de toezeggingen van de voorzitter van de NVAO aan de Staatssecretaris uitgevoerd. Zie paragraaf Kwaliteit van Lerarenopleidingen. Bovendien heeft Hobéon Certificering nadere afspraken gemaakt met hogescholen en de NVAO over de inrichting van het accreditatietraject. Deze vinden hun grondslag in het hiernavolgende. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen Bouw Fontys PTH, 1.0 5

12 Generieke benadering Hobéon Certificering beoordeelt zoveel mogelijk aspecten, i.c. de facetten en onderwerpen uit het NVAO-beoordelingskader, op een zo hoog mogelijk aggregatieniveau in de organisatie. Specifieke aspecten die per cluster, opleiding en/of variant afzonderlijk en zelfstandig zijn ingevuld, worden telkens op dat niveau beoordeeld. Door de gemeenschappelijke aspecten slechts eenmaal te beoordelen, op het niveau waarop ze aangestuurd en geborgd worden, is de accreditatielast voor de daaronder liggende niveaus beperkt. De lerarenopleidingen zijn georganiseerd in clusters. Hobéon Certificering heeft haar opzet van het beoordelingsproces en de rapportage hierop afgestemd. Een aantal aspecten zijn voor alle opleidingen binnen een cluster en tussen clusters gelijk. Daarbij gaat het om (een deel van) de doelstellingen, werkplekleren/opleiden in de School, personeelsbeleid en kwaliteitszorg. Ook minoren en lectoraten komen bij dit gemeenschappelijke deel aan de orde. Uitwerking Deze uitgangspunten zijn zichtbaar in opzet, uitvoering en rapportage: bij de samenstelling van het auditteam zijn per cluster vakdeskundigen en werkvelddeskundigen betrokken; tijdens de audit kwamen eerst generieke onderwerpen aan de orde, dan volgde verificatie op opleidingsniveau; per cluster is één adviesrapport opgesteld, waarin de verschillen en/of eigenheden van opleidingen en varianten binnen het cluster tot uitdrukking komen. Op het niveau van clusters hebben wij gesproken met docenten, studenten, curriculumcommissies, toets- en examencommissies. Tevens hebben wij studiemateriaal, toetsen, afstudeerscripties en andere werk van studenten beoordeeld. Deze laatstgenoemde materialen zijn natuurlijk opleidingsspecifiek en in de beoordeling van de opleiding zelf opgenomen. De gemeenschappelijke aspecten, op clusterniveau of nog hoger, hebben wij steekproefsgewijze geverifieerd op opleidingsniveau. De NVAO is op 16 oktober 2008 akkoord gegaan met de behandeling van de verschillende opleidingen in drie clusters. Bouwkunde en Bouwtechniek Het voorliggende rapport heeft betrekking op de Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Bouwkunde, voltijd en deeltijd (BK) en Bouwtechniek, voltijd en deeltijd (BT). Beide opleidingen vormen binnen de PTH één cluster. Wij hebben er bij deze rapportage voor gekozen om onder de bevindingen per facet aan te geven of het bevindingen betreft op Fontysen/of PTH niveau of op BK/BT-niveau. Daarnaast hebben wij, waar nodig, een onderscheid gemaakt tussen de beide varianten waarin de opleidingen worden aangeboden, voltijd en deeltijd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen Bouw Fontys PTH, 1.0 6

13 2. KARAKTERISTIEK VAN DE OPLEIDING 2.1. Algemeen De missie van de PTH luidt als volgt: De PTH leidt leraren op (op bachelorniveau) voor beroepsonderwijs en bedrijfsleven die studentgericht onderwijs kunnen uitvoeren en ontwikkelen en toegepast onderzoek kunnen uitvoeren. De PTH levert op verschillende niveaus (op maat) een bijdrage aan de (verdere) professionalisering van onderwijzende en onderwijsondersteunende medewerkers in het beroepsonderwijs en in bedrijven. De PTH voert in nauwe samenwerking met beroepsonderwijs en bedrijfsleven ontwikkelprojecten en onderzoeksprojecten uit. De PTH streeft voortdurend naar de verbetering van de kwaliteit van de onderwijsinhoud, onderwijsorganisatie en onderwijsuitvoering. Daarnaast kent de PTH de volgende toegevoegde speerpunten: De PTH legt in haar activiteiten een accent op duurzame ontwikkeling; De PTH promoot het belang van techniek voor de samenleving. De Pedagogisch Technische Hogeschool (PTH) verzorgt bachelor lerarenopleidingen in acht vakken: Bouwkunde I en II (43 studenten), Bouwtechniek I en II (97 studenten), Consumptieve Techniek I en II (250 studenten), Elektrotechniek I en II (63 studenten), Mechanische Techniek I en II (22 studenten), Motorvoertuigentechniek I en II (134 studenten), Werktuigbouwkunde I en II (61 studenten) en Docent ICT (29 studenten). De PTH leidt met haar lerarenopleidingen studenten op tot tweedegraads bevoegde docenten in de beroepsgerichte technische vakken. De instroom van de voltijdopleidingen bestaat overwegend uit mbo ers, voor een kleiner deel ook uit havisten. Hun motivatie ligt vooral bij het technische vak, daar kiezen ze voor, eerder dan voor het leraarschap. Voor een aantal studenten verandert de houding t.o.v. het leraarschap tijdens de studie, maar voor een aantal ook niet. Het aantal mbo ers in de techniek daalt, het aandeel van hen dat vervolgens doorstroomt naar het hbo neemt toe. Per saldo is de verwachting, dat deze instroom de komende jaren op hetzelfde niveau zal blijven. De instroom in de deeltijdopleidingen bestaat overwegend uit werkenden die een bewuste keuze maken voor een lerarenopleiding. Een groot deel van hen moet om toelaatbaar te zijn een voorbereidend leerjaar volgen. Een andere groep instromers zijn studenten met een afgeronde technische hbo-opleiding. Deze kunnen vaak in één jaar hun onderwijsbevoegdheid halen. De totale personeelsformatie van de PTH is 80,59 fte, verdeeld over 112 personen. Bijna de helft van de OP-formatie (onderwijspersoneel = 60,22 fte) wordt ingezet bij de lerarenopleidingen. De andere helft wordt ingezet bij de overige technische opleidingen die uitgevoerd worden en bij de contractactiviteiten. In 2005 heeft een reorganisatie plaatsgevonden. Elementen daarin waren o.a. de inrichting van een afzonderlijk team op het terrein van onderwijskunde en het flankerend onderwijs, tezamen het niet-vakinhoudelijk deel van de PTH-opleidingen. Ook zijn toen verschillende opleidingen samengevoegd. De bachelorprogramma s worden aangeboden in voltijd en deeltijd, uitgezonderd de opleiding Docent ICT, die uitsluitend in deeltijd wordt aangeboden. Ze hebben alle een nominale studieduur van vier jaar. De opleidingen worden in Eindhoven uitgevoerd, uitgezonderd de deeltijdopleiding Consumptieve Techniek, die ook in Wageningen wordt aangeboden. Deeltijdopleidingen binnen PTH zijn gericht op dezelfde competenties als de voltijdopleidingen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen Bouw Fontys PTH, 1.0 7

14 De curricula verschillen in opbouw en in werkvormen. Kenmerkend voor deeltijdopleidingen is voorts de mogelijkheid tot verkorte (maatwerk)routes, al dan niet via Eerder Verworven Competenties (EVC). Er is sprake van een pilot Nieuwe Deeltijd. Hier vindt het leren plaats via het ontwikkelen van beroepsproducten. Er is in het cursusjaar een nieuwe opzet van het propedeutisch jaar uitgevoerd en geëvalueerd. Bij de evaluatie wordt, op basis van de positieve ervaringen, voorgesteld de nieuwe inrichting voort te zetten in een pilot hoofdfase. Hiertoe is inmiddels besloten. Studenten worden opgeleid om les te geven in het vmbo en mbo. De ervaring leert dat een groot aantal studenten vanwege de unieke expertise van de PTH op het snijvlak van techniek en educatie terecht komt in het bedrijfsleven. Bouwkunde De lerarenopleiding Bouwkunde richt zich vakinhoudelijk op dat deel van het bouwproces dat zich richt op de bouwvoorbereiding. De student wordt opgeleid tot het verzorgen van lessen in met name die bouwdisciplines die samenhangen met de bouwvoorbereidingsfase zoals gepraktiseerd binnen architecten-, constructie- en adviesbureaus. Richtinggevend zijn de kwalificatiedossiers voor het mbo Bouwkunde die zijn ontwikkeld door Fundeon. Uitstroom van studenten Bouwkunde, zowel voltijd als deeltijd, is vooral gericht op de bouwopleidingen mbo BOL en beperkt gericht op BBL trajecten. Bouwkunde kent specifieke arrangementen. Een aantal onderwijsactiviteiten is echter bouwbreed relevant en deze worden aan zowel studenten Bouwkunde als Bouwtechniek aangeboden. De opleiding Leraar Bouwkunde wordt zowel in voltijd als deeltijdvariant uitgevoerd. Kenmerkend voor de voltijd variant is dat het merendeel van de studenten instroomt direct vanuit de mbo BOL opleiding. Kenmerkend voor de deeltijd variant is dat het merendeel van de studenten voortkomt vanuit mbo BBL opleiding en gemiddeld ouder is, met een ruime werkervaring in het bedrijfsleven. Naast de opleiding Leraar Bouwkunde staat de opleiding Leraar Bouwtechniek. Beide opleidingen vertonen in de kwalificatiedossiers grote overlap. In de uitvoering van het onderwijs blijkt dat in een aantal gemeenschappelijke onderwijsactiviteiten (arrangementen). Bouwtechniek De tweedegraads lerarenopleiding Bouwtechniek heeft betrekking op dat deel van het bouwproces dat zich voornamelijk bezig houdt met de daadwerkelijke uitvoering, inrichting, afwerking en onderhoud van vastgoed. Richtinggevend voor de opleiding Bouwtechniek zijn de huidige kwalificatiedossiers voor opleidingen in de bouwtechnische sectoren binnen het mbo en de eindexamenprogramma s bouwtechniek voor het vmbo. De kwalificatiedossiers voor het mbo worden ontwikkeld door Fundeon voor de beroepscompetentieprofielen in de bouwsector, door Savantis voor afbouw en onderhoud en door SH&M voor de Hout- en Meubelbranche (inclusief interieurbouw). Het totale domein van bouwtechniek is te veelomvattend om dat in een vierjarige opleiding te verenigen. Daarom is binnen de opleiding gekozen voor een structuur in de vakleerlijn met algemene bouwbrede vakleerarrangementen en een aantal keuze arrangementen die gericht zijn op specifieke thema s. Hierdoor ontstaan een aantal vakleerlijnen binnen bouwtechniek die als differentiatie worden aangemerkt. De volgende vier differentiaties worden binnen de tweedegraads lerarenopleiding Bouwtechniek onderscheiden: Bouwbreed: uitstroomdifferentiatie voor docenten vmbo (tevens profiel zorgdocent); Bouwuitvoering: uitstroomdifferentiatie voor docenten mbo BOL en BBL traject (bouwbranche); Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen Bouw Fontys PTH, 1.0 8

15 Hout- en interieurbouw: uitstroomdifferentiatie voor docenten mbo BOL en BBL (interieur, hout- en meubel branche); Onderhoud, beheer en afwerking: uitstroomdifferentiatie voor docenten mbo BOL en BBL (onderhoud en afwerking, schilderen) Vakmanschap en meesterschap De PTH onderscheidt binnen de tweedegraads lerarenopleidingen twee pijlers: het vakmanschap en het meesterschap. Voor het vakmanschap fungeert de kennisbasis als het vakinhoudelijk fundament. Het programma van de lerarenopleidingen van PTH heeft een omvang van 240 studiepunten. Deze zijn als volgt verdeeld: Vakmanschap: 120 studiepunten voor de vakinhoudelijke en vakdidactische programmaonderdelen; Meesterschap: 120 studiepunten voor de beroepsvoorbereidende programmaonderdelen (flankerend onderwijs, stage, minor Innovatief beroepsonderwijs en de vrije minor). De kennisbasis bestaat uit een generiek deel dat voor elke student gelijk is en een vakspecifiek deel dat van toepassing is op de afzonderlijke opleidingen. De kwalificaties van de opleidingen zijn afgeleid van landelijk ontwikkelde kennisbases. De opleidingen reageren hiermee op de kwaliteitsagenda van de overheid Krachtig Meesterschap voor het opleiden van leraren in de periode dat tot doel heeft het eindniveau van opleidingen duidelijk vast te leggen. Het vakmanschap en meesterschap zijn beide uitgewerkt in competenties Opleiden in de school Opleiden in de school vormt het hart van de lerarenopleiding. Bij de start van de opleiding, vanaf de propedeuse, komt de student al in aanraking met de beroepspraktijk. Werkplekleren heeft als doel het vakmanschap (de vakdeskundigheid) en het meesterschap (het functioneren als leraar) van de student (verder) te ontwikkelen. Het opleidingsprogramma onderscheidt vier verschillende momenten van werkplekleren: in de propedeuse, gericht op oriëntatie op het leraarsberoep, in het tweede studiejaar gericht op de basisvaardigheden van het lesgeven en in het derde studiejaar, gericht op onderwijsontwikkeling en onderzoeksactiviteiten en de afstudeerstage, gericht op het behalen van het eindniveau van de opleiding Lectoraten en onderzoek Er zijn twee lectoraten verbonden aan de PTH, het lectoraat Leren van docenten in de context van het beroepsonderwijs en het lectoraat Automotive Control. Het eerstgenoemde lectoraat heeft als focus het leren door studenten in een lerarenopleiding en door leraren in de eerste jaren van hun beroepsuitoefening. Speciale aandacht gaat uit naar kennisontwikkeling over het proces van het zich eigen maken en implementeren van een onderwijsvernieuwing door docenten, in het bijzonder in het kader van competentiegericht onderwijs in het (v)mbo. De lector is tevens als hoogleraar verbonden aan de Eindhoven School of Education, een samenwerkingisinstituut van de Fontys Hogescholen en de Technische Universiteit Eindhoven. Het lectoraat Automotive Control gaat over intelligente systemen in wegvoertuigen. Het lectoraat vervult voor de PTH de verbinding met prominente Automotive R&D instellingen als TNO en PDE alsmede de Nederlandse Automotive industrie waaronder het regionale netwerk Automotive MKB. Daarnaast lag er ten tijde van de audit bij de Stichting Kennis Ontwikkeling HBO de aanvraag van PTH voor een lectoraat op het terrein van Didactiek van het techniekonderwijs. Bij het opstellen van het voorliggende rapport ontvingen wij van de opleiding de mededeling dat het lectoraat door genoemde stichting is goedgekeurd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen Bouw Fontys PTH, 1.0 9

16 2.2. Visitatierapport Samen scholen Het auditteam heeft de resultaten van het visitatierapport Samen scholen (Den Haag, april 2004) bestudeerd. Ook heeft de opleiding in haar Management Review nadrukkelijk aandacht besteed aan de visitatie in De PTH formuleert naar aanleiding van deze visitatie drie verbeterpunten die door de visitatiecommissie in de rapportage in 2003 als onvoldoende werden beoordeeld: Er werd onvoldoende gewaarborgd dat afgestudeerden voldoen aan de beoogde kwalificaties. De commissie constateerde dat de opleidingen niet systematisch voorzien in een systematische bewaking van inhoud en niveau van de verschillende toetsvormen. Met name de toetsing van de destijds nieuw in ontwikkeling zijnde competentiegerichte opleiding was nog niet voldoende duidelijk. Ook was de toetsing te docentafhankelijk. Bij de invoering van de competentiegerichte opleidingen is daarom vanuit het Management Team en de opgerichte Werkgroep assessments veel aandacht besteed aan de inhoud en vorm van de bijbehorende competentie-examens. Dit heeft inmiddels geresulteerd in goed afgestemde propedeuseassessments en hoofdfase-assessments. Het eindassessment is in 2009 voor het eerst uitgevoerd. De docentafhankelijkheid van de toetsing is gezien het kleine formaat van verschillende opleidingen niet altijd uit te sluiten. Dit speelt dan vooral bij de toetsing van onderdelen van de (vak)kennisbasis waar soms slechts één vakspecialist voor beschikbaar is. Echter, binnen de opleidingen wordt er sinds de vorige visitatie naar gestreefd dat elke toets toch door minimaal twee docenten wordt gemaakt. De opleidingen waren in onvoldoende mate gericht op het bereiken van een aanvaardbaar kwantitatief rendement. De commissie constateerde dat er geen zicht was op uitval, propedeuserendement en gemiddelde studieduur. De PTH ging wel zorgvuldig met haar studenten om, maar beschikte niet over een helder rendementsbeleid. De commissie adviseerde ook om het selectiebeleid in de propedeuse aan te scherpen. Een negatief studieadvies bij een score onder de 21 studiepunten werd als een te lage drempel gezien. Ook adviseerde de commissie om systematisch exitgesprekken te houden. Uitgevoerde verbeteracties: o De door het Facilitair Bedrijf aangeleverde kengetallen met betrekking tot uitval, rendementen en studieduur zijn momenteel sneller beschikbaar dan bij de vorige visitatie. En hoewel het met de voor veel opleidingen kleine studentenaantallen lastig is om procentuele uitspraken te doen, worden intussen door de directie wel afspraken gemaakt met betrekking tot bijvoorbeeld het propedeuserendement (in het jaarlijkse Management Contract). o De grens voor een negatief studieadvies is per september 2003, dus direct na de vorige visitatie, verhoogd naar 30 studiepunten. Ook zijn systematische exitgesprekken ingevoerd. Er was in onvoldoende mate sprake van systematische evaluatie en verbetering van kwaliteit. De commissie constateerde dat veelal de data ontbraken voor een systematische aanpak van de kwaliteitscyclus. Ook de communicatie met studenten over evaluatie-uitkomsten was niet in orde. Uitgevoerde verbeteractie. o De PTH is inmiddels ver gevorderd met het invoeren van het Fontys kwaliteitszorgsysteem. Er is een kwaliteitshandboek gemaakt en op basis van de daarin opgenomen onderzoekskalender worden regelmatig diverse soorten evaluaties uitgevoerd. De terugkoppeling naar de studenten gebeurt door middel van het studentenoverleg per opleiding Auditteam De audit heeft plaatsgevonden op 8, 9 en 10 juni Het programma van de audit is opgenomen in een bijlage bij dit rapport. Auditteam Het auditteam voor de tweedegraads lerarenopleiding Bouwkunde en Bouwtechniek was als volgt samengesteld: Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen Bouw Fontys PTH,

17 Panelleden Audit en kwaliteitzorg deskundigheid Onderwijs deskundigheid Werkveld deskundigheid Vakinhoudelijke deskundigheid Studentgebonden deskundigheid F.M Brouwer (voorzitter) x x R. Sondervorst x x x (vakdeskundige lerarenopleiding) G. Timmermans (vakdeskundige Bouwkunde en Bouwtechniek) x x x x G.W.M.C. Broers (secretaris) x x J. Muijs (student lid x auditteam) Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de tweedegraads lerarenopleiding noodzakelijke vakinhoudelijke en vakdidactische expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). Mevrouw Brouwer is werkzaam geweest op het terrein van kwaliteitszorg binnen verschillende hoger onderwijsinstellingen, laatstelijk bij de Haagse Hogeschool. Binnen Hobéon heeft zij zowel als voorzitter en als secretaris deelgenomen aan audits. De heer Sondervorst heeft als vakdeskundige lerarenopleiding deelgenomen aan de audit. Hij is als lector verbonden aan de Hogeschool Universiteit Brussel (dept. Lerarenopleidingen) en aan de Katholieke Universiteit Leuven (Fac. Ped. & Psych. Wetenschappen). Zijn leeropdracht ligt op het terrein van onderwijskunde en vakdidactiek. De heer Timmermans is bouwkundige en als universitair docent verbonden aan de TU Eindhoven. Behalve bij het verrichten van onderzoek is hij ook nauw betrokken bij de organisatie en de ontwikkeling van het onderwijs, waaronder bij de invoering van de bachelor-master binnen de faculteit Bouwkunde. De heer Muijs is student aan de PTH-opleiding van de Christelijke Hogeschool Windesheim. De heer Broers heeft in zijn rol als secretaris meerdere malen deel uit gemaakt van een auditteam. Voor de curricula vitae zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleidingen: management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 8, 9 en 10 juni 2009 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen Bouw Fontys PTH,

18 Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen Bouw Fontys PTH,

19 3. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen PTH niveau Het auditteam is van mening dat de tweedegraads lerarenopleidingen die PTH aanbiedt, waaronder de opleidingen die onderwerp zijn van deze rapportage, van groot maatschappelijk belang zijn. De opleidingen bevinden zich in het krachtenveld van een grote maatschappelijke behoefte aan docenten en een werkveld dat op het terrein van vakinhoud en vakdidactiek verandert. De eindkwalificaties zoals die thans door de opleidingen gehanteerd worden, zijn concrete uitwerkingen van de bekwaamheidseisen voor leraren en vastgelegd in de wet BIO. Deze eisen gelden sinds augustus 2006 en zijn mede gebaseerd op de richtlijnen van de Europese Commissie inzake competenties en kwalificaties van docenten (Common European Principles for Teacher and Trainer Competences and Qualifications; Brussels, 2005). De bekwaamheidseisen bestaan uit zeven competenties en zijn vanaf 2000 ontwikkeld door de beroepsgroep leraren onder regie van de Stichting Beroepskwaliteit Leraren (SBL). In deze zeven competenties worden de verantwoordelijkheden van de leraar samengevat in vier beroepsrollen: de interpersoonlijke-, de pedagogische-, de vakinhoudelijke- en de (vak)didactische rol en de organisatorische rol. Deze rollen zijn in vier beroepssituaties tegen het licht gehouden hetgeen heeft geleid tot zeven landelijk geldende competenties: 1 Interpersoonlijk competent: leiding geven en zorgen voor een goede sfeer van omgaan met en samenwerking tussen leerlingen. 2 Pedagogisch competent: zorgen voor een veilige leeromgeving en bevorderen van persoonlijke, sociale en morele ontwikkeling. Bevorderen van de ontwikkeling tot een zelfstandig en verantwoordelijk persoon. 3 Vakinhoudelijk en didactisch competent: zorgen voor een krachtige leeromgeving en bevorderen van het leren. 4 Organisatorisch competent: zorgen voor een overzichtelijke, ordelijke en taakgerichte sfeer en structuur in de leeromgeving. 5 Competent in samenwerken in een team: zorgen dat het werk afgestemd is op dat van collega s; bijdragen aan het goed functioneren van de schoolorganisatie. 6 Competent in samenwerken met de omgeving: in het belang van de leerlingen een relatie onderhouden met ouders, buurt, bedrijven en instellingen. 7 Competent in reflectie en ontwikkeling: zorgen voor de eigen professionele ontwikkeling en de professionele kwaliteit van de beroepsuitoefening. De set van voor iedere tweedegraads lerarenopleiding geldende competenties is per lerarenopleiding aangevuld met een kennisbasis. Dit betekent dat iedere bacheloropleiding de beroepsrol van de vakspecialist en vakdidacticus afzonderlijk en domeinspecifiek heeft ingevuld. Als uitwerking van de doelstellingen hebben de opleidingen per competentie gedragsindicatoren vastgesteld, zodat duidelijk is welk concreet gedrag de student moet kunnen demonstreren aan het eind van elk van de verschillende studiefasen. Door de aard van de opleidingen (studenten worden voorbereid op een baan in het Nederlandse onderwijs) is de internationale ambitie bescheiden. Samen met haar zusterinstituten FLOS en FLOT probeert de PTH invulling te geven aan het gegeven dat de lerarenopleidingen recht moeten doen Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen Bouw Fontys PTH,

20 aan een internationale oriëntatie van de student. In 2007 hebben de coördinatoren internationalisering een beleidsnotitie opgesteld met betrekking tot internationalisering op de lerarenopleidingen. De PTH gaf mede door haar geringe omvang internationalisering beleidsarm vorm. Binnen een aantal studieonderdelen volgden een beperkt aantal studenten een onderwijstraject in het buitenland. Dit jaar is er voor gekozen om op basis van een Beleidsplan Internationalisering PTH het thema internationalisering duidelijker op de agenda te zetten. Concreet betekent dit dat de PTH de relatie met buitenlandse partnerinstellingen gaat aanhalen door expertise uit te wisselen en buitenlandse stages voor studenten te regelen. Op inhoudelijk terrein gaat het dan om het stimuleren van internationale en interculturele competenties van studenten. Op deze wijze bereikt de PTH onder andere dat er sprake zal zijn van groei in het aantal studenten dat een gedeelte van de studie in het buitenland volgt. De PTH werkt intensief samen met andere lerarenopleidingen in Nederland, veelal gestimuleerd en geïnitieerd door het ADEF. De samenwerking geldt landelijk nog sterker voor de samenwerking met de oude PTH opleidingen uit Amsterdam, Zwolle en Rotterdam. Deze PTH opleidingen maken nu deel uit van de lerarenopleidingen van respectievelijk de Hogeschool van Amsterdam, de Hogeschool Windesheim en de Hogeschool van Rotterdam. Het werkveld is op verschillende manieren betrokken bij het ontwikkelen van het curriculum. Driemaal per jaar geven de Raden van Advies (VO en BVE) feedback op ontwikkelingen binnen de PTH. In 2007 heeft de PTH een startbekwaamheidsonderzoek uitgevoerd om de relevantie van de startbekwaamheidseisen te onderzoeken. Hiertoe werd er een schriftelijke vragenlijst uitgezet onder alumni en werkgevers (schooldirecties/besturen). De resultaten wat betreft de relevantie van de eindkwalificaties geven een eenduidig beeld: de eindkwalificaties worden door alumni en werkgevers relevant geacht. Met name het zelfstandig functioneren als beginnend beroepsbeoefenaar, het zelfstandig functioneren in een arbeidsorganisatie, eigen werkzaamheden planmatig aanpakken en het reflecteren op eigen beroepsmatig handelen werden van belang geacht. Bouwkunde en Bouwtechniek De kennisbasis is in 2005 opgesteld door vakdocenten Bouw van de PTH Eindhoven. Daarna is in overleg geweest met de collega lerarenopleidingen Bouwkunde: Windesheim Zwolle, HRO Rotterdam en HvA Amsterdam. Dat heeft geleid tot vaststelling van de eerste kennisbasis bouwkunde en bouwtechniek. Vervolgens is de kennisbasis in wederom besproken en enigszins aangepast. Voor beide opleidingen Bouwkunde en Bouwtechniek geldt dat er sprake is van relevante relaties met het werkveld. Docenten houden zich op de hoogte van ontwikkelingen in het bouwkundige- en bouwtechnische beroepenveld en het onderwijsveld. Steeds volgt na bijstelling van de kennisbasis een raadpleging van opleiders (daarmee werkveldcommissie) in vmbo en bve veld in de regio Eindhoven. Hiermee is in een start gemaakt. De werkveldcommissie is samengesteld uit voornamelijk opleidingsdocenten van opleidingen waar PTH studenten hun stage invullen in de vorm van werkplekleren educatie. De opleidingen wijzen er op dat de samenstelling van de werkveldcommissie aandacht verdient. Er zou sprake moeten zijn van een meer evenwichtige verdeling van vakdeskundigen en onderwijsontwikkelaars. Bovendien zijn de landelijke organen er nog niet structureel in vertegenwoordigd. Met de collega-opleidingen zijn afspraken gemaakt om in het voorjaar 2009 de kennisbasis verder uit te werken en deze vervolgens in het daarop volgende voorjaar weer voor te leggen aan een werkveldcommissie, waarin opleiders en in het vervolg ook de landelijke organen zijn vertegenwoordigd. De opleidingen BK en BT hebben een nadere invulling gegeven aan de domein/bk en BT-specifieke eisen die aan afgestudeerden gesteld worden. Zo is het volgende uit de documentatie af te leiden: De afgestudeerde heeft kennis van en inzicht in natuurkundige thema s zoals: licht en geluid, warmte en vocht en statica. De afgestudeerde kan de wiskundige achtergronden bij meetinstrumenten en meetmethodieken begrijpen. De student heeft een brede oriëntatie op het bouwvak door kennis van en inzicht in vakcomponenten, materialen en assemblagemogelijkheden, tekenvaardigheden tijdens ontwikkeling en prestatie. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen Bouw Fontys PTH,

21 De afgestudeerde kan basale betonconstructies berekenen en is in staat om beeldinstructies en instructiekaarten te ontwikkelen. De afgestudeerde heeft zich de wiskundige achtergrond eigen gemaakt bij meetinstrumenten en methodieken. De afgestudeerde heeft kennis van en inzicht in de opzet en inhoud van het Bouwbesluit. De afgestudeerde is in staat om op basis van vakinhoudelijke kennis een onderwijsproduct te ontwikkelen en deze toe te passen in een educatieve omgeving. De afgestudeerde kan een educatieve vertaling maken van een bouwkundig thema ten behoeve van een opleidingssituatie in de vorm van onderwijsproducten. De afgestudeerde is in staat om practica te ontwerpen voor theoretische/abstracte begrippen of onderwerpen. De afgestudeerde is in staat om handelingen en taken te analyseren als technische voorbereiding op instructies. Tevens is hij in staat om bouwkundige ontmoetingsdetails te ontleden en te veranderen en om het krachtenevenwicht van een constructie te beoordelen. De afgestudeerde is in staat om in technische detailtekeningen bouwtechnieken te onderscheiden. De afgestudeerde is in staat om zich op een adequate wijze schriftelijk uit te drukken. Dat wil zeggen er is sprake van correcte Nederlandse grammatica, werkwoordspelling en zinsformulering. De afgestudeerde is in staat om leervragen te formuleren en om uit het studieaanbod van de PTH nuttige keuzes te maken voor de studie na de stageperiode. Hij blijft op de hoogte van actuele ontwikkelingen op het terrein van kwaliteitszorg, Arbozorg en milieuzorg. De afgestudeerde kan een literatuurstudie- of onderzoek uitvoeren als bewijs van het zelfstandig kunnen bestuderen van ontwikkelingen. Tijdens de audit is gebleken dat er in het werkveld, ROC s en vakscholen, geen eenduidige eisen gesteld worden aan de vakdeskundigheid van aanstaande docenten. Met name de vraag of men vakspecialisten wenst of meer generiek opgeleide en breed inzetbare docenten blijft onvoldoende beantwoord. De opleiding heeft daarom gekozen voor de volgende uitgangspunten: voor het BVE worden docenten opgeleid die voor een deel bouwbreed en voor een belangrijk deel vak- of domeinspecifiek deskundig zijn. In dit kader past de volgende nuancering: in zowel de voltijd- als de deeltijdopleiding worden docenten opgeleid als vertaler : geschikt als docent binnen de zogeheten BOL opleidingen en geschikt voor educatieve functies in het bedrijfsleven. Concreet betekent dit laatste dat afgestudeerden die kiezen voor een educatieve functie in het bedrijfsleven niet terechtkomen in het onderwijs. Het auditteam heeft inzage gehad in een veldraadpleging van de opleidingen Bouwkunde en Bouwtechniek. Uit de resultaten blijkt dat op sommige scholen (vmbo) geen of nauwelijks onderscheid wordt gemaakt tussen bouwkunde en bouwtechniek en op andere scholen juist wel. De redenering dat het bouwambacht op het vmbo thuishoort en de theorie op het mbo moet worden geleerd, wordt zeker niet door alle respondenten gedeeld. Er wordt wel een verschil geconstateerd in niveau. Maatwerk binnen de lerarenopleiding kan dan niet simpelweg vertaald worden in een mbo-leraar bouwkunde en een vmbo leraar bouwtechniek. Uit de veldraadpleging komt tevens een aantal duidelijke aanbevelingen vanuit het onderwijsveld voor de opleidingen zoals de roep om meer kennis van de praktijk en meer ambachtelijke kennis. De kennisbasis van de opleiding bestaat uit een algemeen deel, waarin onderwerpen staan aangegeven die voor alle studenten bouwkunde en bouwtechniek gelden waaronder algemene bouwprincipes en algemene bouwtechnische bedrijfskunde, bouwregelgeving, ruimtelijk inzicht, innovaties, KAM zorg en duurzame ontwikkeling. Concreet betekent dit onder andere dat de afgestudeerde inzicht heeft in de aard van het bouwproces, verbanden kan aangeven met andere disciplines dan de bouwdisciplines en de relaties kan aangeven tussen het ontwerp en de uitvoering van een bouwwerk. Er is voor gekozen om de opleidingen nog ruimte te geven voor aanpassingen en vertalingen vanuit regionale opleidingsvragen. Bij de onderwerpen wordt een niveau aanduiding gegeven in termen van complexiteit en zelfstandigheid. De regelmatig geactualiseerde kwalificatiedossiers geven ontwikkelingen aan die in de toekomst actueel kunnen worden. Daarnaast worden kwalificatiedossiers regelmatig geactualiseerd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen Bouw Fontys PTH,

22 Mede door het volgen van deze ontwikkelingen is afstemming met de beroepspraktijk van Bouwkunde en de beroepsopleidingen gegarandeerd. Daarnaast hebben vakdocenten structureel contact met brancheorganisaties (werkgevers e.d.) en industrie en bedrijven om op de hoogte te blijven van de actualiteit. Op deze manier is afstemming op de beroepspraktijk gegarandeerd. Voor alle differentiaties binnen bouwkunde en bouwtechniek geldt dat de vakspecifieke eindkwalificaties vallen onder vooral de SBL-competentie vakinhoudelijk en didactisch competent. De eindkwalificaties zijn uitgewerkt in een vakinhoudelijke kennisbasis (niveau 5) in de vorm van eindtermen voor bouwtechniek algemeen en eindtermen per differentiatie. Voor de differentiatie: bouwbreed is het examenprogramma vmbo bouwtechniek richtinggevend geweest voor verdere uitwerking (timmeren, metselen, schilderen); bouwuitvoering is de kwalificatiestructuur (en voorheen eindtermen) opgesteld door Fundéon richtinggevend; hout- en interieurbouw is de kwalificatiestructuur (en voorheen eindtermen) opgesteld door SH&M richtinggevend; onderhoud- beheer en afwerking is de kwalificatiestructuur (en voorheen eindtermen) opgesteld door Savantis richtinggevend. Deze landelijke organen onderhouden contacten met werkgeversorganisaties, werknemersorganisaties, het onderwijsveld, het ministerie van OCW en met de vereniging van kenniscentra, in het bijzonder COLO. Wat de internationale component van beide opleidingen betreft constateert het auditteam het volgende. Door de aard van de opleiding (studenten worden voorbereid op een baan in het Nederlandse onderwijs) is de internationale ambitie bescheiden. Samen met haar zusterinstituten FLOS en FLOT probeert de PTH invulling te geven aan het gegeven dat de lerarenopleidingen recht moeten doen aan een internationale oriëntatie van de student. In 2007 is door de coördinatoren internationalisering gewerkt aan een beleidsnotitie met betrekking tot internationalisering op de drie lerarenopleidingen voor het vo/bve veld. De referentie aan vergelijkbare lerarenopleidingen in het omliggende buitenland komt hierbij nadrukkelijk aan de orde. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor beide varianten van de opleidingen Bouwkunde en Bouwtechniek als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties van de opleiding zijn het resultaat van het landelijk overeengekomen beroepsprofiel en opleidingscompetenties; de set competenties zijn in voldoende mate uitgewerkt en vormen daardoor, naar het oordeel van het auditteam, een voldoende referentiepunt voor het curriculum van Bouwkunde en Bouwtechniek; wat de banden met het beroepenveld betreft is er sprake van voldoende binding met het beroepenveld. Dit adviseert beide opleidingen op een adequate wijze; de internationale component van de opleiding verdient aandacht. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen Bouw Fontys PTH,