Adviesrapport Accreditatie Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in voltijd deeltijd

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in voltijd deeltijd Consumptieve Techniek Fontys Hogescholen Pedagogisch Technische Hogeschool

2

3 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in voltijd deeltijd Consumptieve Techniek CROHO nr Fontys Hogescholen Pedagogisch Technische Hogeschool Hobéon Certificering BV December 2009 Auditteam: F.M. Brouwer R. Weststrate drs. R. Sondervorst J. Muys Secretaris: drs. G.W.M.C. Broers

4

5 INHOUDSOPGAVE MANAGEMENT SAMENVATTING 1 1. INLEIDING Kwaliteit lerarenopleiding Functie van het rapport Bereik van de beoordeling 4 2. KARAKTERISTIEK VAN DE OPLEIDING Algemeen Vakmanschap en meesterschap Opleiden in de school Lectoraten en onderzoek Visitatierapport Samen scholen Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 8, 9,10 en 23 juni BEVINDINGEN EN BEOORDELING 13 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 13 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 13 Facet 1.2. Niveau Bachelor 16 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 18 Onderwerp 2: Programma 19 Facet 2.1. Eisen HBO 19 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 22 Facet 2.3. Samenhang Programma 23 Facet 2.4. Studielast 25 Facet 2.5. Instroom 27 Facet 2.6. Duur 29 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 30 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 33 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 37 Facet 3.1. Eisen HBO 37 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 38 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 39 Onderwerp 4: Voorzieningen 42 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 42 Facet 4.2. Studiebegeleiding 44 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 46 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 46 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 48 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld Onderwerp 6: Resultaten Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 51 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema hbo bacheloropleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Consumptieve Techniek, voltijd Integraal oordeel/ advies aan NVAO Aanpak Beoordelingskader Beoordelingsprocedure en werkwijze Documentanalyse Audit Beslisregels 57 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie

6

7 MANAGEMENT SAMENVATTING Algemene gegevens Naam van de instelling: Naam van de opleiding: Varianten van de opleiding: Locatie van de opleiding: Naam VBI: Jaar visitatie: 8-10 en 23 juni Datum VBI-rapport december Fontys Pedagogisch Technische Hogeschool. Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in: Consumptieve Techniek. voltijd, deeltijd. Eindhoven. Hobéon Certificering b.v. Beoordelingskader Het bij het onderzoek gehanteerde beoordelingskader is geweest Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs Nederland (14 februari 2003). Bij het uitvoeren van de audit heeft Hobéon Certificering (hierna ook wel Hobéon) voorts rekening gehouden met de afspraken tussen de NVAO en de VBI s aangaande de accreditatieonderzoeken van lerarenopleidingen. Deze behelzen afspraken over de samenstelling van de panels, de duur en de omvang van de visitatie aan de lerarenopleidingen, de inhoud van het curriculum en het gerealiseerde niveau. Het auditteam heeft getoetst op welke wijze de opleidingen van de PTH samenwerking met de opleidingsscholen vorm geven en op welke wijze de opleidingen de kwaliteit van het opleiden in de school borgen. Het auditteam heeft ook aandacht gegeven aan de implementatie van de landelijke kennisbases voor tweedegraads lerarenopleidingen. De audit omvatte in totaal acht tweedegraads lerarenopleidingen van de PTH. In overleg met de NVAO is de beoordeling van deze opleidingen uitgevoerd in een aantal clusters, passend bij de wijze waarop de opleidingen binnen de PTH georganiseerd zijn. Samenstelling auditteam Het auditteam van Hobéon bestond uit de volgende personen: F.M Brouwer, senior adviseur bij Hobéon. R. Weststrate, alg. projectleider herontwerp mbo. R. Sondervorst, lector Hogeschool Universiteit Brussel en aan de Katholieke Universiteit Leuven. J. Muijs, student PTH, Hogeschool Windesheim. Aan het auditteam was toegevoegd de heer G.W.M.C. Broers als secretaris van Hobéon. Certificering. Algemeen beeld De Pedagogisch Technische Hogeschool (PTH) leidt leraren op voor het voortgezet onderwijs en de bve-sector. PTH maakt deel uit van Fontys Hogescholen. Als Fontysinstituut streeft PTH zoals men in de documentatie beschrijft, naar voortdurende kwaliteitsverbetering, vastgelegd in de missie van Fontys: Idealisme in learning communities, een kwaliteitsstrategie. De opleiding is gevestigd op het terrein van de Technische Universiteit Eindhoven op een aparte locatie in een aantal gebouwen die sterk een werkplaats indruk maken waardoor studenten zich thuis voelen zoals zij zelf tijdens de audit laten weten. Onderwerp Doelstellingen Opleiding: voldoende Het oordeel over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid: de eindkwalificaties van de opleiding zijn het resultaat van het landelijk overeengekomen beroepsprofiel en opleidingscompetenties en zijn voorgelegd aan het Algemeen Directeuren Overleg van Educatieve Faculteiten (ADEF); Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleiding CT Fontys PTH, 1.0 1

8 de afstemming van de domeinspecifieke doelstellingen met het werkveld gebeurt op landelijk niveau voldoende; de competenties bevatten alle elementen waar de Dublin descriptoren betrekking op hebben en wel met een bereik dat overeenkomt met het bachelorniveau waar de Dublin descriptoren expliciet naar verwijzen; het auditteam is van oordeel, dat de eindcompetenties van de tweedegraads lerarenopleiding CT aansluiten bij het niveau van een (beginnend) beroepsbeoefenaar en bij de eisen die de vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan een bacheloropleiding op het terrein van tweedegraads lerarenopleidingen. Onderwerp Programma: voldoende Het oordeel over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid: zowel de kennis als de beroepsvaardigheden van de studenten worden ontwikkeld, via recente vakliteratuur, via door de beroepspraktijk ingebrachte projecten & cases en via aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal; de KLOTS-schema s (Kwalificaties, Leerdoelen, Onderwijs/leeractiviteiten, Toetsvorm, Studiepunten) zijn een prima instrument om de relatie zichtbaar te maken tussen de eindkwalificaties, de doelstellingen en het curriculum; ook veranderingen in eindkwalificaties kunnen door hantering van deze KLOTS-schema s herkenbaar omgezet worden in aanpassingen in leerdoelen en inhouden van programmaonderdelen; er is sprake van verticale samenhang binnen de studieprogramma s gelet op de toenemende complexiteit van de te onderscheiden studieonderdelen en de hantering van leerlijnen; de opleiding besteedt zowel op studentniveau als op programmaniveau voldoende aandacht aan de relatie tussen de formele en feitelijke studielast; met name het ingevoerde systeem van studievoortgangindicatie geeft de opleiding een goed zicht op de knelpunten. het curriculum houdt rekening met het niveau van de instromende groep studenten. De intakeprocedure, het maatwerkprogramma en het deficiëntiebeleid maken hiervan deel uit; het didactisch concept dat de opleiding hanteert past bij de doelstellingen van de tweedegraads lerarenopleiding; toetsen en beoordelen vinden op een voldoende gestructureerde en gecontroleerde wijze plaats. Onderwerp Inzet van Personeel: voldoende Het oordeel over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid: uit de cv s en uit gesprekken met de docenten is gebleken dat zij in voldoende mate contact onderhouden met het werkveld en een concrete verbinding leggen tussen werkveld en programma; de omvang van de formatie stelt de opleiding in staat het curriculum op een voldoende adequate wijze uit te voeren; op basis van bestudering van de cv s constateert het auditteam dat wat betreft vakdeskundigheid, werkveldervaring en inzicht in ontwikkelingen binnen het CT-domein de docenten voldoende toegerust zijn om hun opleiding op het gewenste niveau te verzorgen; studenten geven aan dat docenten beschikken over voldoende praktijk- en vakinhoudelijke kennis; de bevordering van de werkvelddeskundigheid en van de onderwijskundige deskundigheid wordt binnen PTH op een gestructureerde wijze aangepakt. Onderwerp Voorzieningen: voldoende Het oordeel over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid: de huisvesting en de materiële voorzieningen in Eindhoven zijn toereikend om het programma van de opleiding te realiseren; de huisvesting en de materiële voorzieningen in Wageningen zijn op een aantal onderdelen, met name de vaktechnische voorzieningen, toereikend; de computervoorzieningen, daaronder ook de toegang tot de mediatheek, zijn niet toereikend. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleiding CT Fontys PTH, 1.0 2

9 De opleiding is actief bezig deze problemen op te lossen. Het auditteam heeft er vertrouwen in, dat de opleiding hier binnen afzienbare termijn in zal slagen; de studiebegeleiding door de opleiding is adequaat; de informatievoorziening aan studenten en docenten is voldoende. Onderwerp Interne Kwaliteitszorg: voldoende Het oordeel over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid: evaluaties zijn duidelijk in de planningscyclus van de hogeschool geplaatst en hebben daardoor een structureel karakter. De opleiding CT voert de verschillende evaluaties uit en heeft ten aanzien van de te bereiken resultaten doelstellingen geformuleerd; de opleidingen voeren module- en projectevaluaties onder relevante partijen uit. Deze evaluaties bieden de opleidingen informatie om, waar nodig, verbetermaatregelen te initiëren; verschillende verbetermaatregelen zijn succesvol uitgevoerd, andere worden thans gerealiseerd; de opleiding benadert relevante partijen op eigen initiatief en betrekt hun aanbevelingen in het verbeterbeleid; de opleiding kent een overleg waardoor studenten actief participeren bij het op peil houden van de kwaliteit van de verschillende tweedegraads opleidingen. Onderwerp Resultaten: voldoende Het oordeel over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid: de eindproducten van de studenten zijn geschreven op bachelorniveau; de eindwerkstukken laten zien dat studenten in voldoende mate in staat zijn de vertaling te maken van de theorie naar de onderwijspraktijk; de opleiding heeft voldoende zicht op het rendement; de opleiding heeft streefcijfers geformuleerd; deeltijdstudenten staken de studie omdat de combinatie studeren en privé voor hen toch een te zware belasting blijkt te zijn, een gegeven waar de opleiding weinig aan kan doen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleiding CT Fontys PTH, 1.0 3

10 1. INLEIDING 1.1. Kwaliteit lerarenopleiding Hobéon Certificering heeft bij het beoordelen van de Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad expliciet rekening gehouden met de afspraken tussen de NVAO en de VBI s op dit terrein. Dit naar aanleiding van een brief van de Staatssecretaris aan de NVAO (d.d. 14 november 2007) over de Accreditatie van lerarenopleidingen. In overleg tussen de NVAO en de VBI s zijn afspraken gemaakt over de samenstelling van de panels, de duur en de omvang van de visitatie aan de lerarenopleidingen, de inhoud van het curriculum en het gerealiseerde niveau. Om de externe legitimering verder te borgen is de audit in tijd verlengd waardoor het mogelijk was om extra gesprekken te voeren met studenten, docenten, werkveld en alumni. Bij deze audit zijn (tussen)producten van studenten beoordeeld waaronder portfolio s, toetsen en werkstukken. In het programma van de visitaties is, naast de reguliere gesprekken, ook ruimte gemaakt voor gesprekken met (deels at random geselecteerde) studenten en docenten tijdens lesbezoek. Het auditteam heeft verder gekeken naar de ontwikkeling van de kennisbases voor de verschillende opleidingen. In opdracht van het Algemeen Directeuren Overleg van Educatieve Faculteiten (ADEF) is in de ontwikkeling van een landelijke kennisbasis voor de onderscheiden tweedegraads lerarenopleidingen tot stand gekomen. De kennisbasis betreft het geheel aan vakinhoudelijke kennis en vaardigheden die een leraar vmbo/bve in een bepaald vak moet bezitten. Het auditteam heeft kunnen constateren dat de PTH meewerkt aan het vaststellen van de vakinhoudelijke eindkwalificaties. Zie verder bij facet 1.1. Hiermee volgt Hobéon Certificering de toezeggingen van de voorzitter van de NVAO aan de Staatssecretaris inzake de beoordeling van de kwaliteit van de lerarenopleiding (brief voorzitter NVAO aan de Staatssecretaris OCW, d.d. 22 november 2008, NVAO/ /FV) Functie van het rapport Het voorliggende rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de hbo bachelor opleiding: Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Consumptieve Techniek (CROHO nr.: 35423) Bereik van de beoordeling De Pedagogisch Technische Hogeschool (hierna: de PTH) verzorgt verschillende tweedegraads lerarenopleidingen binnen het technische domein. Het gaat om de volgende opleidingen: Elektrotechniek, Mechanische Techniek, Motorvoertuigentechniek, Werktuigbouwkunde, Docent ICT, Bouwkunde, Bouwtechniek en Consumptieve Techniek. Bij de beoordeling van de lerarenopleidingen heeft Hobéon Certificering de toezeggingen van de voorzitter van de NVAO aan de Staatssecretaris uitgevoerd. Zie paragraaf Kwaliteit van Lerarenopleidingen. Bovendien heeft Hobéon Certificering nadere afspraken gemaakt met hogescholen en de NVAO over de inrichting van het accreditatietraject. Deze vinden hun grondslag in het hiernavolgende. Generieke benadering Hobéon Certificering beoordeelt zoveel mogelijk aspecten, i.c. de facetten en onderwerpen uit het NVAO-beoordelingskader, op een zo hoog mogelijk aggregatieniveau in de organisatie. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleiding CT Fontys PTH, 1.0 4

11 Specifieke aspecten die per cluster, opleiding en/of variant afzonderlijk en zelfstandig zijn ingevuld, worden telkens op dat niveau beoordeeld. Door de gemeenschappelijke aspecten slechts eenmaal te beoordelen, op het niveau waarop ze aangestuurd en geborgd worden, is de accreditatielast voor de daaronder liggende niveaus beperkt. De lerarenopleidingen zijn georganiseerd in clusters. Hobéon Certificering heeft haar opzet van het beoordelingsproces en de rapportage hierop afgestemd. Een aantal aspecten zijn voor alle opleidingen binnen een cluster en tussen clusters gelijk. Daarbij gaat het om (een deel van) de doelstellingen, werkplekleren/opleiden in de School, personeelsbeleid en kwaliteitszorg. Ook minoren en lectoraten komen bij dit gemeenschappelijke deel aan de orde. Uitwerking Deze uitgangspunten zijn zichtbaar in opzet, uitvoering en rapportage: bij de samenstelling van het auditteam zijn per cluster vakdeskundigen en werkvelddeskundigen betrokken; tijdens de audit kwamen eerst generieke onderwerpen aan de orde, dan volgde verificatie op opleidingsniveau; per cluster is één adviesrapport opgesteld, waarin de verschillen en/of eigenheden van opleidingen en varianten binnen het cluster tot uitdrukking komen. Op het niveau van clusters hebben wij gesproken met docenten, studenten, curriculumcommissies, toets- en examencommissies. Tevens hebben wij studiemateriaal, toetsen, afstudeerscripties en andere werk van studenten beoordeeld. Deze laatstgenoemde materialen zijn natuurlijk opleidingsspecifiek en in de beoordeling van de opleiding zelf opgenomen. De gemeenschappelijke aspecten, op clusterniveau of nog hoger, hebben wij steekproefsgewijze geverifieerd op opleidingsniveau. De NVAO is op 16 oktober 2008 akkoord gegaan met de behandeling van de verschillende opleidingen in drie clusters. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleiding CT Fontys PTH, 1.0 5

12 Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleiding CT Fontys PTH, 1.0 6

13 2. KARAKTERISTIEK VAN DE OPLEIDING 2.1. Algemeen De missie van de PTH luidt als volgt: De PTH leidt leraren op (op bachelorniveau) voor beroepsonderwijs en bedrijfsleven die studentgericht onderwijs kunnen uitvoeren en ontwikkelen en toegepast onderzoek kunnen uitvoeren. De PTH levert op verschillende niveaus (op maat) een bijdrage aan de (verdere) professionalisering van onderwijzende en onderwijsondersteunende medewerkers in het beroepsonderwijs en in bedrijven. De PTH voert in nauwe samenwerking met beroepsonderwijs en bedrijfsleven ontwikkelprojecten en onderzoeksprojecten uit. De PTH streeft voortdurend naar de verbetering van de kwaliteit van de onderwijsinhoud, onderwijsorganisatie en onderwijsuitvoering. Daarnaast kent de PTH de volgende toegevoegde speerpunten: De PTH legt in haar activiteiten een accent op duurzame ontwikkeling; De PTH promoot het belang van techniek voor de samenleving. De Pedagogisch Technische Hogeschool (PTH) verzorgt bachelor lerarenopleidingen in acht vakken: Bouwkunde I en II (43 studenten), Bouwtechniek I en II (97 studenten), Consumptieve Techniek I en II (250 studenten), Elektrotechniek I en II (63 studenten), Mechanische Techniek I en II (22 studenten), Motorvoertuigentechniek I en II (134 studenten), Werktuigbouwkunde I en II (61 studenten) en Docent ICT (29 studenten). De PTH leidt met haar lerarenopleidingen studenten op tot tweedegraads bevoegde docenten in de beroepsgerichte technische vakken. De instroom van de voltijdopleidingen bestaat overwegend uit mbo ers, voor een kleiner deel ook uit havisten. Hun motivatie ligt vooral bij het technische vak, daar kiezen ze voor, eerder dan voor het leraarschap. Voor een aantal studenten verandert de houding t.o.v. het leraarschap tijdens de studie, maar voor een aantal ook niet. Het aantal mbo ers in de techniek daalt, het aandeel van hen dat vervolgens doorstroomt naar het hbo neemt toe. Per saldo is de verwachting, dat deze instroom de komende jaren op hetzelfde niveau zal blijven. De instroom in de deeltijdopleidingen bestaat overwegend uit werkenden die een bewuste keuze maken voor een lerarenopleiding. Een groot deel van hen moet om toelaatbaar te zijn een voorbereidend leerjaar volgen. Een andere groep instromers zijn studenten met een afgeronde technische hbo-opleiding. Deze kunnen vaak in één jaar hun onderwijsbevoegdheid halen. De totale personeelsformatie van de PTH is 80,59 fte, verdeeld over 112 personen. Bijna de helft van de OP-formatie (onderwijspersoneel = 60,22 fte) wordt ingezet bij de lerarenopleidingen. De andere helft wordt ingezet bij de overige technische opleidingen die uitgevoerd worden en bij de contractactiviteiten. In 2005 heeft een reorganisatie plaatsgevonden. Elementen daarin waren o.a. de inrichting van een afzonderlijk team op het terrein van onderwijskunde en het flankerend onderwijs, tezamen het niet-vakinhoudelijk deel van de PTH-opleidingen. Ook zijn toen verschillende opleidingen samengevoegd. De bachelorprogramma s worden aangeboden in voltijd en deeltijd, uitgezonderd de opleiding Docent ICT, die uitsluitend in deeltijd wordt aangeboden. Ze hebben alle een nominale studieduur van vier jaar. De opleidingen worden in Eindhoven uitgevoerd, uitgezonderd de deeltijdopleiding Consumptieve Techniek, die ook in Wageningen wordt aangeboden. Deeltijdopleidingen binnen PTH zijn gericht op dezelfde competenties als de voltijdopleidingen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleiding CT Fontys PTH, 1.0 7

14 De curricula verschillen in opbouw en in werkvormen. Kenmerkend voor deeltijdopleidingen is voorts de mogelijkheid tot verkorte (maatwerk)routes, al dan niet via EVC (Eerder Verworven Competenties). Er is sprake van een pilot Nieuwe Deeltijd. Hier vindt het leren plaats via het ontwikkelen van beroepsproducten. Er is in het cursusjaar een nieuwe opzet van het propedeutisch jaar uitgevoerd en geëvalueerd. Bij de evaluatie wordt, op basis van de positieve ervaringen, voorgesteld de nieuwe inrichting voort te zetten in een pilot hoofdfase. Hiertoe is inmiddels besloten. Studenten worden opgeleid om les te geven in het vmbo en mbo. De ervaring leert dat een groot aantal studenten vanwege de unieke expertise van de PTH op het snijvlak van techniek en educatie terecht komt in het bedrijfsleven. Consumptieve Techniek De opleiding Consumptieve Techniek wordt uitgevoerd in Eindhoven en in Wageningen. In Eindhoven wordt de opleiding uitgevoerd in een voltijd- en deeltijd variant, in Wageningen wordt de opleiding alleen uitgevoerd in een deeltijd variant. De opleiding in Wageningen hoorde tot september 2006 bij de PTH-Zwolle. In 2006 zijn de andere PTH-opleidingen van Fontys Zwolle overgegaan naar de Hogeschool Windesheim en de opleiding Consumptieve Techniek van de Hogeschool Windesheim naar de PTH-Eindhoven. Het auditteam constateert dat er sprake is van een toenemende intensivering van de samenwerking tussen het Eindhovense- en het Wageningse team van de opleiding CT. In 2006 zijn de eerste voltijd studenten begonnen aan de differentiatie Toerisme. Er blijkt weinig belangstelling te zijn voor deze differentiatie (twee studenten die deze richting volgen en daarnaast zijn er nog drie potentiële studenten die nog niet voor een differentiatie hebben gekozen, omdat dit plaatsvindt aan het einde van het tweede studiejaar). Daarom vindt de PTH het niet meer verantwoord om deze differentiatie in de toekomst nog aan te bieden en is besloten om de differentiatie toerisme af te bouwen. De thans zittende studenten krijgen de gelegenheid om deze differentiatie af te ronden. De onderwijskundige inrichting van de CT-opleiding in Eindhoven en in Wageningen laat op onderdelen verschillen zien. Deze zijn in belangrijke mate terug te voeren op de posities die Wageningen en Eindhoven innamen voorafgaand aan de fusie. Het auditteam heeft vastgesteld dat er hard gewerkt wordt om processen op elkaar af te stemmen en daar waar mogelijk meerwaarde uit de fusie te genereren. Sinds 2008 wordt de opleiding op beide locaties uitgevoerd door één team. Er is een teamleider a.i., een coördinator operationele zaken en een coördinator inhoudelijke zaken. Ook verzorgen docenten onderwijs op beide locaties. Het opleidingsteam is ook verantwoordelijk voor de coördinatie en de uitvoering van de minor Food. Het opleidingsteam verzorgt ook het specifieke voorbereidende leerjaar voor de Consumptieve Techniek. In het studiejaar wordt het voorbereidende leerjaar vanwege het afnemende aantal studenten gezamenlijk uitgevoerd op een Fontys locatie in Den Bosch (gekozen vanwege de ligging tussen Eindhoven en Wageningen). In Eindhoven volgen de voltijd cohorten 2005 t/m 2008 onderwijs dat past binnen de zgn. Bilobakaders en van de deeltijd volgen de cohorten 2007 en 2008 Biloba-onderwijs (in oktober 2003 is Fontys Hogescholen gestart met onderwijsvernieuwing: het Biloba-programma. De doelen van het Biloba-programma zijn tweeledig: invoering van het major-minorsysteem en een daarmee samenhangende onderwijstransformatie. De onderwijstransformatie steunt op de volgende uitgangspunten: competentiegestuurd, vraaggericht en constructivistisch leren, gecombineerd met voor de opleidingen specifieke leeromgevingen. In de eerste twee jaar van de voltijd studie volgen de studenten alle vakken en aan het einde van het tweede leerjaar kiezen de studenten voor horeca/bakkerij of toerisme. In de deeltijd volgen de studenten hetzelfde programma en in zowel het derde als vierde leerjaar volgen de studenten horeca een leerarrangement horeca en de studenten bakkerij een leerarrangement bakkerij. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleiding CT Fontys PTH, 1.0 8

15 Vakmanschap en meesterschap De PTH onderscheidt binnen de tweedegraads lerarenopleidingen twee pijlers: het vakmanschap en het meesterschap. Voor het vakmanschap fungeert de kennisbasis als het vakinhoudelijk fundament. Het programma van de lerarenopleidingen van PTH heeft een omvang van 240 studiepunten. Deze zijn als volgt verdeeld: Vakmanschap: 120 studiepunten voor de vakinhoudelijke en vakdidactische programmaonderdelen; Meesterschap: 120 studiepunten voor de beroepsvoorbereidende programmaonderdelen (flankerend onderwijs, stage, minor Innovatief beroepsonderwijs en de vrije minor). De kennisbasis bestaat uit een generiek deel dat voor elke student gelijk is en een vakspecifiek deel dat van toepassing is op de afzonderlijke opleidingen. De kwalificaties van de opleidingen zijn afgeleid van landelijk ontwikkelde kennisbases. De opleidingen reageren hiermee op de kwaliteitsagenda van de overheid Krachtig Meesterschap voor het opleiden van leraren in de periode dat tot doel heeft het eindniveau van opleidingen duidelijk vast te leggen. Het vakmanschap en meesterschap zijn beide uitgewerkt in competenties Opleiden in de school Opleiden in de school vormt het hart van de lerarenopleiding. Bij de start van de opleiding, vanaf de propedeuse, komt de student al in aanraking met de beroepspraktijk. Werkplekleren heeft als doel het vakmanschap (de vakdeskundigheid) en het meesterschap (het functioneren als leraar) van de student (verder) te ontwikkelen. Het opleidingsprogramma onderscheidt vier verschillende momenten van werkplekleren: in de propedeuse, gericht op oriëntatie op het leraarsberoep, in het tweede studiejaar gericht op de basisvaardigheden van het lesgeven en in het derde studiejaar, gericht op onderwijsontwikkeling en onderzoeksactiviteiten en tijdens de afstudeerstage, gericht op het behalen van het eindniveau van de opleiding Lectoraten en onderzoek Er zijn twee lectoraten verbonden aan de PTH, het lectoraat Leren van docenten in de context van het het beroepsonderwijs en het lectoraat Automotive Control. Het eerstgenoemde lectoraat heeft als focus het leren door studenten in een lerarenopleiding en door leraren in de eerste jaren van hun beroepsuitoefening. Speciale aandacht gaat uit naar kennisontwikkeling over het proces van het zich eigen maken en implementeren van een onderwijsvernieuwing door docenten, in het bijzonder in het kader van competentiegericht onderwijs in het (v)mbo. De lector is tevens als hoogleraar verbonden aan de Eindhoven School of Education, een samenwerkingisinstituut van de Fontys Hogescholen en de Technische Universiteit Eindhoven. Het lectoraat Automotive Control gaat over intelligente systemen in wegvoertuigen. Het lectoraat vervult voor de PTH de verbinding met prominente Automotive R&D instellingen als TNO en PDE, alsmede de Nederlandse Automotive industrie waaronder het regionale netwerk Automotive MKB. Daarnaast lag er ten tijde van de audit bij de Stichting Kennis Ontwikkeling HBO de aanvraag van PTH voor een lectoraat op het terrein van Didactiek van het techniekonderwijs. Bij het opstellen van het voorliggende rapport ontvingen wij van de opleiding de mededeling dat het lectoraat door genoemde stichting is goedgekeurd Visitatierapport Samen scholen Het auditteam heeft de resultaten van het visitatierapport Samen scholen ( Den Haag, april 2004) bestudeerd. Ook heeft de opleiding in haar Management Review nadrukkelijk aandacht besteed aan de visitatie in De PTH formuleert naar aanleiding van deze visitatie drie verbeterpunten die door de visitatiecommissie in de rapportage in 2003 als onvoldoende werden beoordeeld: Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleiding CT Fontys PTH, 1.0 9

16 Er werd onvoldoende gewaarborgd dat afgestudeerden voldoen aan de beoogde kwalificaties. De commissie constateerde dat de opleidingen niet systematisch voorzien in een systematische bewaking van inhoud en niveau van de verschillende toetsvormen. Met name de toetsing van de destijds nieuw in ontwikkeling zijnde competentiegerichte opleiding was nog niet voldoende duidelijk. Ook was de toetsing te docentafhankelijk. Bij de invoering van de competentiegerichte opleidingen is daarom vanuit het Management Team en de opgerichte Werkgroep assessments veel aandacht besteed aan de inhoud en vorm van de bijbehorende competentie-examens. Dit heeft inmiddels geresulteerd in goed afgestemde propedeuseassessments en hoofdfase-assessments. Het eindassessment is in 2009 voor het eerst uitgevoerd. De docentafhankelijkheid van de toetsing is gezien het kleine formaat van verschillende opleidingen niet altijd uit te sluiten. Dit speelt dan vooral bij de toetsing van onderdelen van de (vak)kennisbasis waar soms slechts één vakspecialist voor beschikbaar is. Echter, binnen de opleidingen wordt er sinds de vorige visitatie naar gestreefd dat elke toets toch door minimaal twee docenten wordt gemaakt. De opleidingen waren in onvoldoende mate gericht op het bereiken van een aanvaardbaar kwantitatief rendement. De commissie constateerde dat er geen zicht was op uitval, propedeuserendement en gemiddelde studieduur. De PTH ging wel zorgvuldig met haar studenten om, maar beschikte niet over een helder rendementsbeleid. De commissie adviseerde ook om het selectiebeleid in de propedeuse aan te scherpen. Een negatief studieadvies bij een score onder de 21 studiepunten werd als een te lage drempel gezien. Ook adviseerde de commissie om systematisch exitgesprekken te houden. Uitgevoerde verbeteracties: o De door het Facilitair Bedrijf aangeleverde kengetallen met betrekking tot uitval, rendementen en studieduur zijn momenteel sneller beschikbaar dan bij de vorige visitatie. En hoewel het met de voor veel opleidingen kleine studentenaantallen lastig is om procentuele uitspraken te doen, worden intussen door de directie wel afspraken gemaakt met betrekking tot bijvoorbeeld het propedeuserendement (in het jaarlijkse Management Contract). o De grens voor een negatief studieadvies is per september 2003, dus direct na de vorige visitatie, verhoogd naar 30 studiepunten. Ook zijn systematische exitgesprekken ingevoerd. Er was in onvoldoende mate sprake van systematische evaluatie en verbetering van kwaliteit. De commissie constateerde dat veelal de data ontbraken voor een systematische aanpak van de kwaliteitscyclus. Ook de communicatie met studenten over evaluatie-uitkomsten was niet in orde. Uitgevoerde verbeteractie. o De PTH is inmiddels ver gevorderd met het invoeren van het Fontys kwaliteitszorgsysteem. Er is een kwaliteitshandboek gemaakt en op basis van de daarin opgenomen onderzoekskalender worden regelmatig diverse soorten evaluaties uitgevoerd. De terugkoppeling naar de studenten gebeurt door middel van het studentenoverleg per opleiding. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleiding CT Fontys PTH,

17 Auditteam De audit heeft plaatsgevonden op 8, 9, 10 en 23 juni Het programma van de audit is opgenomen in een bijlage bij dit rapport. Auditteam Het auditteam voor de Tweedegraads lerarenopleiding Consumptieve Techniek was als volgt samengesteld: Panelleden F.M. Brouwer (voorzitter) R. Sondervorst (vakdeskundige lerarenopleiding) R. Weststrate (vakdeskundige Consumptieve Techniek) J. Muys (student lid auditteam) G.W.M.C. Broers (secretaris) Audit en kwaliteitzorg deskundigheid x x Onderwijs deskundigheid x Werkveld deskundigheid Vakinhoudelijke deskundigheid Studentgebonden deskundigheid x x x x x x x x X Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de Tweedegraads lerarenopleiding noodzakelijke vakinhoudelijke en vakdidactische expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). Mevrouw Brouwer is werkzaam geweest op het terrein van kwaliteitszorg binnen verschillende hoger onderwijsinstellingen, laatstelijk bij de Haagse Hogeschool. Binnen Hobéon heeft zij zowel als voorzitter en als secretaris deelgenomen aan audits. De heer Sondervorst heeft als vakdeskundige lerarenopleiding deelgenomen aan de audit. Hij is als lector verbonden aan de Hogeschool Universiteit Brussel (dept. Lerarenopleidingen) en aan de Katholieke Universiteit Leuven (Fac. Ped. & Psych. Wetenschappen). Zijn leeropdracht ligt op het terrein van onderwijskunde en vakdidactiek. De heer Weststrate is thans algemeen projectleider herontwerp mbo. Zijn wortels liggen in de praktijk van de hotelsector. Hij was gedurende een groot aantal jaren directeur van een hotelschool en sectordirecteur binnen een ROC. De heer Muys is student aan de PTH-opleiding van de Christelijke Hogeschool Windesheim. De heer Broers heeft in zijn rol als secretaris meerdere malen deel uit gemaakt van een auditteam. Voor de curricula vitae zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding: management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 8, 9,10 en 23 juni 2009 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleiding CT Fontys PTH,

18 Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleiding CT Fontys PTH,

19 3. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen PTH niveau Het auditteam is van mening dat de tweedegraads lerarenopleidingen die PTH aanbiedt, waaronder de opleiding die onderwerp is van deze rapportage, van groot maatschappelijk belang zijn. De opleidingen bevinden zich in het krachtenveld van een grote maatschappelijke behoefte aan docenten en een werkveld dat op het terrein van vakinhoud en vakdidactiek verandert. De eindkwalificaties zoals die thans door de opleiding CT gehanteerd worden, zijn concrete uitwerkingen van de bekwaamheidseisen voor leraren en vastgelegd in de wet BIO. Deze eisen gelden sinds augustus 2006 en zijn mede gebaseerd op de richtlijnen van de Europese Commissie inzake competenties en kwalificaties van docenten (Common European Principles for Teacher and Trainer Competences and Qualifications; Brussels, 2005). De bekwaamheidseisen bestaan uit zeven competenties en zijn vanaf 2000 ontwikkeld door de beroepsgroep leraren onder regie van de Stichting Beroepskwaliteit Leraren (SBL). In deze zeven competenties worden de verantwoordelijkheden van de leraar samengevat in vier beroepsrollen: de interpersoonlijke-, de pedagogische-, de vakinhoudelijke- en (vak)didactische rol en de organisatorische rol. Deze rollen zijn in vier beroepssituaties tegen het licht gehouden hetgeen heeft geleid tot zeven landelijk geldende competenties: 1 Interpersoonlijk competent: leiding geven en zorgen voor een goede sfeer van omgaan met en samenwerking tussen leerlingen. 2 Pedagogisch competent: zorgen voor een veilige leeromgeving en bevorderen van persoonlijke, sociale en morele ontwikkeling. Bevorderen van de ontwikkeling tot een zelfstandig en verantwoordelijk persoon. 3 Vakinhoudelijk en didactisch competent: zorgen voor een krachtige leeromgeving en bevorderen van het leren. 4 Organisatorisch competent: zorgen voor een overzichtelijke, ordelijke en taakgerichte sfeer en structuur in de leeromgeving. 5 Competent in samenwerken in een team: zorgen dat het werk afgestemd is op dat van collega s; bijdragen aan het goed functioneren van de schoolorganisatie. 6 Competent in samenwerken met de omgeving: in het belang van de leerlingen een relatie onderhouden met ouders, buurt, bedrijven en instellingen. 7 Competent in reflectie en ontwikkeling: zorgen voor de eigen professionele ontwikkeling en de professionele kwaliteit van de beroepsuitoefening. De set van voor iedere tweedegraads lerarenopleiding geldende competenties is per lerarenopleiding aangevuld met een kennisbasis. Dit betekent dat iedere bacheloropleiding de beroepsrol van de vakspecialist en vakdidacticus afzonderlijk en domeinspecifiek heeft ingevuld. Als uitwerking van de doelstellingen heeft de opleiding per competentie gedragsindicatoren vastgesteld, zodat duidelijk is welk concreet gedrag de student moet kunnen demonstreren aan het eind van elk van de verschillende studiefasen. Door de aard van de opleiding (studenten worden voorbereid op een baan in het Nederlandse onderwijs) is de internationale ambitie bescheiden. Samen met haar zusterinstituten FLOS en FLOT probeert de PTH invulling te geven aan het gegeven dat de lerarenopleidingen recht moeten doen Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleiding CT Fontys PTH,

20 aan een internationale oriëntatie van de student. In 2007 hebben de coördinatoren internationalisering een beleidsnotitie opgesteld met betrekking tot internationalisering op de lerarenopleidingen. De PTH gaf mede door haar geringe omvang internationalisering beleidsarm vorm. Binnen een aantal studieonderdelen volgden een beperkt aantal studenten een onderwijstraject in het buitenland. Dit jaar is er voor gekozen om op basis van een Beleidsplan Internationalisering PTH het thema internationalisering duidelijker op de agenda te zetten. Concreet betekent dit dat PTH de relatie met buitenlandse partnerinstellingen gaat aanhalen door expertise uit te wisselen en buitenlandse stages voor studenten te regelen. Op inhoudelijk terrein gaat het dan om het stimuleren van internationale en interculturele competenties van studenten. Op deze wijze bereikt de PTH onder andere dat er sprake zal zijn van groei in het aantal studenten dat een gedeelte van de studie in het buitenland volgt. De PTH werkt intensief samen met andere lerarenopleidingen in Nederland, veelal gestimuleerd en geïnitieerd door het ADEF. De samenwerking geldt landelijk nog sterker voor de samenwerking met de oude PTH opleidingen uit Amsterdam, Zwolle en Rotterdam. Deze PTH opleidingen maken nu deel uit van de lerarenopleidingen van respectievelijk de Hogeschool van Amsterdam, de Hogeschool Windesheim en de Hogeschool van Rotterdam. Het werkveld is op verschillende manieren betrokken bij het ontwikkelen van het curriculum. Driemaal per jaar geven de Raden van Advies (VO en BVE) feedback op ontwikkelingen binnen de PTH. In 2007 heeft de PTH een startbekwaamheidsonderzoek uitgevoerd om de relevantie van de startbekwaamheidseisen te onderzoeken. Hiertoe werd er een schriftelijke vragenlijst uitgezet onder alumni en werkgevers (schooldirecties/besturen). De resultaten wat betreft de relevantie van de eindkwalificaties geven een eenduidig beeld: de eindkwalificaties worden door alumni en werkgevers relevant geacht. Met name het zelfstandig functioneren als beginnend beroepsbeoefenaar, het zelfstandig functioneren in een arbeidsorganisatie, eigen werkzaamheden planmatig aanpakken en het reflecteren op eigen beroepsmatig handelen werden van belang geacht. CT-niveau De kennisbasis Horeca, Toerisme & Voeding (HTV) heeft als referentiepunt de kwalificaties en competenties die gebruikt worden in het vmbo en mbo (bol en bbl). In de kennisbasis is ook theoretische kennis op bachelorniveau opgenomen die nodig is voor het begrijpen en verklaren van onderliggende processen. In 2008 is de opzet en ontwikkeling om te komen tot een kennisbasis voor de CT opleiding afgerond. De domeinspecifieke competenties van het domein Consumptieve Techniek zijn gerelateerd aan de mbo-kwalificatiestructuur voor de onderdelen Horeca, Bakkerij en Frontoffice. Op basis van de SBLcompetentie is in samenwerking met de Educatieve Hogeschool van Amsterdam de kennisbasis Consumptieve Techniek ontwikkeld. In deze kennisbasis worden zowel theoretische vakgebieden als toepassingsgerichte vakgebieden, gericht op de specialisaties keuken, bediening/front office en brood- en banketbakken, beschreven. Eind februari 2009 heeft de werkgroep van de Educatieve Hogeschool van Amsterdam de kennisbasis definitief gemaakt en deze versie is gestuurd naar de ADEF. De onderwerpen die in de kennisbasis aan bod komen zijn gebaseerd op de eindtermen van het mbo. Deze eindtermen zijn opgesteld door Kenwerk. Kenwerk is samen met het bedrijfsleven en het beroepsonderwijs verantwoordelijk voor het inrichten en onderhouden van de beroepen- en kwalificatiestructuur in het middelbare beroepsonderwijs (sectoren horeca, bakkerij, reizen, recreatie en facilitaire dienstverlening). Kenwerk onderhoudt contacten met werkgevers, werknemersorganisaties, het ministerie van OCW en met de vereniging van kenniscentra (COLO). Op deze manier zijn de onderwerpen die in de kennisbasis worden genoemd afgestemd op het beroepen- en werkveld. De opleiding CT heeft een nadere invulling gegeven aan de domein/ct-specifieke eisen die aan afgestudeerden gesteld worden. Zo is het volgende uit de documentatie af te leiden: De afgestudeerde is in staat om op basis van vakinhoudelijke kennis een onderwijsproduct te ontwikkelen en deze toe te passen in een educatieve omgeving. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleiding CT Fontys PTH,

21 De afgestudeerde kan een educatieve vertaling maken van een CT- thema ten behoeve van een opleidingssituatie in de vorm van onderwijsproducten. De afgestudeerde is in staat om practica te ontwerpen (keuken, restaurant, broodbereiding, verwerking bederfelijke waren) voor theoretische/abstracte begrippen of onderwerpen. Zo is de afgestudeerde in staat om in onderwijsleersituaties chemische en microbiologische kennis toe te passen. De afgestudeerde is in staat om handelingen en taken te analyseren op het terrein van CT. Zo is de afgestudeerde in staat om te beoordelen of voedingsmiddelen op de juiste wijze zijn opgeslagen en de rol van micro organismen hierbij te beschrijven. De afgestudeerde is in staat om en functies, eigenschappen en vertering van voedingsstoffen te beschrijven, en te oordelen wat hun bijdrage is bij het in stand houden van een gezond lichaam. De afgestudeerde is in staat om te beoordelen of er sprake is van een bedrijfsveilige omgeving voor leerlingen. De afgestudeerde is in staat om zich op een adequate wijze schriftelijk uit te drukken. Dat wil zeggen er is sprake van correcte Nederlandse grammatica, werkwoordspelling en zinsformulering. De afgestudeerde kan een CT literatuurstudie- of - onderzoek uitvoeren als bewijs van het zelfstandig kunnen bestuderen van ontwikkelingen. De afgestudeerde is in staat om deze nieuwe ontwikkelingen op te nemen in zijn lesprogramma. De directe betrokkenheid van het beroepenveld bij de opleiding kan naar het oordeel van het auditteam versterkt worden. Op incidentele basis worden contacten onderhouden met vmbo- en mbo instellingen. Contacten aan de kant van instituties en besturen in het beroepenveld ontbreken vooralsnog. In dit verband heeft de opleiding het initiatief genomen een brede werkveldcommissie te installeren. Het auditteam heeft de samenstelling van deze werkveldcommissie bestudeerd en beoordeelt deze als adequaat. Hierin hebben zowel docenten als directeuren van onderwijsinstellingen zitting. Tijdens de bijeenkomsten worden thema s besproken zoals: docenten breed of specialistisch opleiden, waar moet het accent van de opleiding liggen: vak of beroep en hoe dient de werkveldcommissie verder samengesteld te worden. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor beide varianten en beide locaties van de opleiding CT als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties van de opleiding zijn het resultaat van het landelijk overeengekomen beroepsprofiel en opleidingscompetenties (Stichting Beroepskwaliteit Leraren) en zijn voorgelegd aan de ADEF; de set competenties zijn voldoende concreet uitgewerkt en vormen daardoor, naar het oordeel van het auditteam, een voldoende referentiepunt voor het curriculum van de opleiding CT; de afstemming van de domeinspecifieke doelstellingen met het werkveld gebeurt op landelijk niveau voldoende. De directe banden tussen opleiding en beroepenveld, in het bijzonder op institutioneel en bestuurlijk niveau, kunnen nog verder gestalte krijgen. De opleiding CT heeft naar het oordeel van het auditteam adequate initiatieven genomen om een breder samengestelde werkveldcommissie bij de opleiding te betrekken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleiding CT Fontys PTH,

22 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen PTH-niveau In de wet BIO zijn de competenties omschreven op het bekwaamheidsniveau, waaraan een beginnende docent moet voldoen. De criteria voor het niveau startbekwaam zijn gerelateerd aan de Dublin descriptoren. Dit bekwaamheidsniveau is ook het eindniveau: startbekwaam docent niveau bachelor. De relatie met de Dublin descriptoren is in het Bestuurscharter Lerarenopleidingen uitgewerkt. In een samenwerkingsproject van de PTH, de Fontys Lerarenopleiding Tilburg (FLOT) en de Fontys Lerarenopleiding Sittard (FLOS) werden in 2005 de eindkwalificaties in de vorm van competenties op bachelorniveau met bijbehorende gedragsindicatoren geëxpliciteerd. In een schema is deze koppeling vervolgens beschreven voor elk van de competenties. Zo is de competentie op het terrein van vakinhoud en didactiek op de volgende wijze gekoppeld aan de vijf Dublin descriptoren: Kennis en inzicht: met inachtneming van theoretische en methodische kennis met betrekking tot het fundament en de leerinhouden van vakken, didactiek (in relatie tot leren), opbouw en samenhang schoolmethodes, doorlopende leerlijnen. Toepassen kennis en inzicht: in een specifieke onderwijscontext kunnen ontwerpen en uitvoeren en passend maken van leerinhoud(en) via methodieken en didactiek op basis van integratie tussen praktische kennis (schoolmethoden en leerinhouden), methodische- en theoretische kennis en op basis van de diagnose van de eigen praktijk. Oordeelsvorming: beredeneerde keuzes maken mede op basis van praktijkonderzoek met betrekking tot didactiek (in relatie tot leren) en inhoud van het vak en gericht op de verbetering van de eigen schoolpraktijk. Communicatie: uitleggen en verantwoorden van keuzes en hierbij rekening houdend met de doelgroep ten aanzien van de didactiek, de inhoud van het vak en de doelgroep leerlingen. Leervaardigheden: systematisch oriënteren, plannen en uitvoeren van ontwikkel- en verbeteracties en reflecteren op de eigen onderwijspraktijk en het kunnen inschakelen van professionele leervormen (o.a. via intervisie en supervisie). Bij de uitwerking van de matrix is gebruik gemaakt van de professionele rollen die een leraar op hbo-bachelorniveau moet kunnen vervullen. Naast de rol van uitvoerder van methodieken is een aantal andere rollen te onderscheiden waaronder de rol van ontwerper, onderzoeker van zijn praktijk, begeleider van collega s en de rol van zelfverantwoordelijke en zelfsturende lerende professional. Al deze rollen zijn terug te vinden in een matrix die door het auditteam bestudeerd is. Kennis en inzicht De afgestudeerde legt relaties tussen de leerinhouden van zijn vakdomein en die van verwante vakken; De afgestudeerde staat boven de leerstof; De afgestudeerde gebruikt actuele toepassingen van zijn vakgebied; De afgestudeerde verantwoordt het nut van het vak voor de ontwikkeling van leerlingen. Toepassen kennis en inzicht De afgestudeerde hanteert verschillende werkvormen; De afgestudeerde verwerkt actualiteit en praktijk in de onderwijsactiviteit; De afgestudeerde observeert en analyseert (vakspecifieke) leerproblemen; De afgestudeerde ontwerpt zowel individuele als groepsactiviteiten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleiding CT Fontys PTH,

23 Oordeelsvorming De afgestudeerde bespreekt normen en waarden met leerlingen; De afgestudeerde onderzoekt en toetst mogelijkheden om het sociale klimaat in een groep te verbeteren; De afgestudeerde herkent en benoemt enkele ontwikkelings- en gedragsproblemen bij leerlingen; De afgestudeerde verantwoordt zijn pedagogische opvattingen. Communicatie De afgestudeerde communiceert effectief door het hanteren van verbale en non-verbale technieken; De afgestudeerde onderhoudt contact met leerlingen binnen de context van de school; De afgestudeerde gebruikt doelgericht schriftelijke, audiovisuele en digitale leermiddelen; De afgestudeerde geeft eenduidig opdrachten aan leerlingen en geeft aan welke ondersteuning zij kunnen verwachten. Leervaardigheden De afgestudeerde raadpleegt reeds aanwezige informatie en registreert nieuwe informatie; De afgestudeerde gebruikt actuele toepassingen van zijn vakgebied; De afgestudeerde verwerkt actualiteit en praktijk in de onderwijsactiviteit; De afgestudeerde stelt zijn eigen grenzen vast: is duidelijk over wat hij (niet) wil of kan. Naar het oordeel van het auditteam is in de matrix helder inzichtelijk gemaakt, dat de uitwerking van de eindkwalificaties van de lerarenopleidingen van de PTH in de vorm van competenties het in de Dublin Descriptoren beschreven bachelorniveau afdekken. CT-niveau Kennis en inzicht De student heeft een brede oriëntatie op het vakgebied CT door kennis van en inzicht in voedingsmiddelen, bereidingswijzen, opslag, transport. Hiertoe behoort meer concreet kennis en inzicht op het terrein van biologie, scheikunde, stofwisseling, brood en banket maar ook meer didactisch gerelateerde kennis en inzichten, bijvoorbeeld op het terrein van opgroeien en de school en communicatie en cultuur in de klas. Oordeel: voldoende Het auditteam beoordeelt dit facet voor de beide varianten en beide locaties van de tweedegraads lerarenopleiding CT als voldoende gelet op de volgende overwegingen: de competenties bevatten alle elementen waar de Dublin descriptoren betrekking op hebben en wel met een bereik dat overeenkomt met het bachelorniveau waar de Dublin Descriptoren expliciet naar verwijzen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleiding CT Fontys PTH,