Fontys Hogescholen Pedagogisch Technische Hogeschool

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad voltijd deeltijd Elektrotechniek I en II Mechanische Techniek I en II Motorvoertuigentechniek I en II Werktuigbouwkunde I en II Docent ICT Fontys Hogescholen Pedagogisch Technische Hogeschool

2

3 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad voltijd deeltijd Elektrotechniek I en II CROHO nr Mechanische Techniek I en II CROHO nr Motorvoertuigentechniek I en II CROHO nr Werktuigbouwkunde I en II CROHO nr Docent ICT CROHO nr Fontys Hogescholen Pedagogisch Technische Hogeschool Hobéon Certificering BV December 2009 Auditteam: W.L.M. Blomen drs. R. Sondervorst H. van Asseldonk P. Foppen ing. B.J. Minderhout dr. J. Bruinsma S. Baints Secretaris: mr. Q.J. Bunschoten

4

5 INHOUDSOPGAVE MANAGEMENTSAMENVATTING 1 1. INLEIDING Kwaliteit lerarenopleiding Functie van het rapport Bereik van de beoordeling 5 2. KARAKTERISTIEK VAN DE OPLEIDINGEN Algemeen Opleiden in de school Lectoraten en onderzoek Visitatierapport Samen scholen Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 8, 9 en 10 juni en BEVINDINGEN EN BEOORDELING 13 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 13 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 13 Facet 1.2. Niveau Bachelor 17 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 19 Onderwerp 2: Programma 20 Facet 2.1. Eisen HBO 20 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 24 Facet 2.3. Samenhang Programma 27 Facet 2.4. Studielast 31 Facet 2.5. Instroom 33 Facet 2.6. Duur 36 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 37 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 40 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 43 Facet 3.1. Eisen HBO 43 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 45 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 47 Onderwerp 4: Voorzieningen 50 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 50 Facet 4.2. Studiebegeleiding 51 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 53 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 53 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 55 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 57 Onderwerp 6: Resultaten 59 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 59 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema hbo bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Motorvoertuigentechniek, voltijd en deeltijd Oordeelschema hbo bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Elektrotechniek, Mechanische Techniek en Werktuigbouwkunde, voltijd en deeltijd Oordeelschema hbo bachelor opleiding Docent ICT, deeltijd Integraal oordeel/ advies aan NVAO Aanpak Beoordelingskader Kwaliteit lerarenopleiding Beoordelingsprocedure en werkwijze Documentanalyse Audit Beslisregels 70 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie

6

7 MANAGEMENTSAMENVATTING Algemene gegevens Naam van de instelling: Fontys Pedagogisch Technische Hogeschool Namen van de opleiding: Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in: Elektrotechniek I en II; Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in: Mechanische Techniek I en II; Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in: Motorvoertuigentechniek I en II; Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in: Werktuigbouwkunde I en II; Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in: Docent ICT; Varianten van de opleidingen: voltijd, deeltijd (m.u.v. ICT: deeltijd) Locatie van de opleidingen: Eindhoven. Naam VBI: Hobéon Certificering b.v. Datum visitatie: 8-9 en Datum VBI-rapport december Beoordelingskader Het bij het onderzoek gehanteerde beoordelingskader is geweest Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs Nederland (14 februari 2003). Bij het uitvoeren van de audit heeft Hobéon Certificering (hierna ook wel Hobéon) voorts rekening gehouden met de afspraken tussen de NVAO en de VBI s aangaande de accreditatieonderzoeken van lerarenopleidingen. Deze behelzen afspraken over de samenstelling van de panels, de duur en de omvang van de visitatie aan de lerarenopleidingen, de inhoud van het curriculum en het gerealiseerde niveau. Het auditteam heeft getoetst op welke wijze de opleidingen van de PTH samenwerking met de opleidingsscholen vorm geven en op welke wijze de opleidingen de kwaliteit van het opleiden in de school borgen. Het auditteam heeft ook aandacht gegeven aan de implementatie van de landelijke kennisbases voor tweedegraads lerarenopleidingen. De audit omvatte in totaal acht tweedegraads lerarenopleidingen van de PTH. In overleg met de NVAO is de beoordeling van deze opleidingen uitgevoerd in een aantal clusters, passend bij de wijze waarop de opleidingen binnen de PTH georganiseerd zijn. Samenstelling auditteam Het volledige auditteam van Hobéon bestond uit de volgende personen: W.L.M. Blomen, directeur Hobéon H. van Asseldonk, vice-voorzitter College van Bestuur Stichting Lucas Onderwijs P. Foppen, directeur Stichting Consortium Beroepsonderwijs B. Minderhout, Manager Learning & Development bij DAF Trucks J. Bruinsma, oud-directeur Information Technology Center ING S. Baints, student Hogeschool Windesheim Aan het auditteam was mr. Q.J. Bunschoten toegevoegd als secretaris van Hobéon. Algemeen beeld De Pedagogisch Technische Hogeschool (PTH) leidt leraren op voor het voortgezet onderwijs en de bve-sector. De PTH maakt deel uit van Fontys Hogescholen. Als Fontysinstituut streeft PTH blijkens de documentatie naar voortdurende kwaliteitsverbetering zoals vastgelegd in de missie van Fontys: Idealisme in learning communities, een kwaliteitsstrategie. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen M&M Fontys PTH, 1.0 1

8 De opleiding is gevestigd op het terrein van de Technische Universiteit Eindhoven op een aparte locatie in een aantal gebouwen die sterk de indruk van een werkplaats maakt waardoor studenten zich thuis voelen zoals zij zelf tijdens de audit laten weten. Onderwerp Doelstellingen Opleiding: voldoende Het oordeel over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid: het auditteam is van oordeel dat de tweedegraads lerarenopleidingen gerekend kunnen worden tot het hoger onderwijs; meetbare gedragsindicatoren dragen ertoe bij dat het Bachelorniveau kan worden bereikt; de eindcompetenties van de tweedegraads lerarenopleidingen Motorvoertuigentechniek, Elektrotechniek, Mechanische Techniek, Werktuigbouwkunde en Docent ICT sluiten aan bij het niveau van een (beginnend) beroepsbeoefenaar en bij de eisen die de vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan een bacheloropleiding op het terrein van tweedegraads lerarenopleidingen; alle opleidingen kennen vanaf het studiejaar een werkveldcommissie. Onderwerp Programma: voldoende Het oordeel over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid: ontwikkeling van kennis en vaardigheden vindt plaats door middel van vakliteratuur en het doen van onderzoek; de onderwijsprogramma s voorzien in koppeling tussen theorie en praktijk en sluiten aan bij actuele ontwikkelingen; het programma voorziet ook in werkplekleren in de branche; het onderwijsprogramma is een adequate vertaling van de eindkwalificaties; er is bij de opleidingen voldoende verticale en horizontale samenhang in het programma. Bij de opleidingen binnen het cluster Engineering compliceert de diversiteit van de respectievelijke opleidingen de beoogde samenhang, die over het geheel genomen wel voldoende is; het programma kent voldoende contacturen en contactmomenten en de opleidingen dragen zorg voor de voortgang van de studie; de opleidingen zorgen voor studenten met een mbo-achtergrond dat de aansluiting op de vooropleiding van de lerarenopleidingen adequaat verloopt. Bij studenten met een havo of vwo-achtergrond is deze aansluiting minder goed geregeld; het toepassen van een gecertificeerde EVC procedure en heldere systematiek van vrijstellingen door de opleiding Docent ICT kan als voorbeeld gelden; de opleidingen voldoen aan de wettelijke eis van 240 EC s; het gebruikte didactische concept reflecteert actuele onderwijskundige inzichten en past bij een tweedegraads lerarenopleiding; de gebruikte werkvormen sluiten daarbij aan. Niet alle docenten dragen het didactisch concept echter ten volle uit; het toetsen en beoordelen is competentiegericht en geschiedt op een bij het domein van lerarenopleidingen passende wijze. Onderwerp Inzet van Personeel: voldoende Het oordeel over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid: docenten hebben voldoende zicht op ontwikkelingen in het relevante werkveld; de opleidingen streven er nadrukkelijk naar om docenten via de zakelijke dienstverlening met de beroepspraktijk in contact te brengen; kwantitatief is de inzet van personeel op PTH-niveau op een niveau dat het verzorgen van de opleidingen met de gewenste kwaliteit mogelijk maakt. Op opleidingsniveau is er soms sprake van puzzelen om het geheel rond te maken; het personeel is gekwalificeerd om de verschillende opleidingen op hbo-bachelorniveau te realiseren. Het inzetten van jonge promovendi is een duidelijke meerwaarde voor de opleidingen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen M&M Fontys PTH, 1.0 2

9 Onderwerp Voorzieningen: voldoende Het oordeel over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid: de ruimtelijke en materiële voorzieningen maken het goed mogelijk de opleidingen op adequate wijze te realiseren. Het onderwijs binnen de afdeling M&M ( Motorvoertuigen-techniek & Mechatronica) staat door middel van de centraal geplaatste werkplaats ook letterlijk centraal; voor de Docent ICT opleiding zijn de ruimtelijke en materiële voorzieningen adequaat en efficiënt, omdat gebruik gemaakt wordt van de faciliteiten van de veel grotere Fontys ICT opleiding; de studentbegeleiding en informatievoorziening zijn in hun samenhang voldoende geregeld en worden naar behoren uitgevoerd. Onderwerp Interne Kwaliteitszorg: voldoende Het oordeel over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid: de interne kwaliteitszorg wordt systematisch aangepakt; studenten, docenten en het werkveld worden er op gestructureerde wijze bij betrokken; alle opleidingen kennen vanaf het studiejaar een werkveldcommissie; de feedback naar studenten kan nog verder verbeterd worden; het systeem leidt tot verbetermaatregelen, zij het niet altijd structureel. De realisatie van verbetermaatregelen wordt bewaakt; het alumnibeleid wordt nu voortvarend aangepakt. Onderwerp Resultaten: voldoende Het oordeel over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid: de opleidingen hebben de procedures, inhoudelijke eisen en beoordelingscriteria voor het afstuderen beschreven; uit eigen waarneming door het auditteam van bestudering van eindwerkstukken is gebleken dat deze bachelorniveau bezitten; de opleiding Docent ICT verkeert nog in de opbouwfase, maar portfolio s, afgenomen toetsen en afstudeerprocedure geven vertrouwen in het te behalen eindniveau; de opleidingen hebben de rendementsresultaten duidelijk in beeld en aan de hand daarvan een analyse gemaakt en verbetermaatregelen opgesteld, waarmee de opleidingen aantonen te werken aan het verbeteren van de onderwijsrendement. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen M&M Fontys PTH, 1.0 3

10 Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen M&M Fontys PTH, 1.0 4

11 1. INLEIDING Kwaliteit lerarenopleiding Hobéon Certificering heeft bij het beoordelen van de tweedegraads lerarenopleidingen expliciet rekening gehouden met de afspraken tussen de NVAO en de VBI s op dit terrein. Dit naar aanleiding van een brief van de Staatssecretaris aan de NVAO (d.d. 14 november 2007) over de Accreditatie van lerarenopleidingen. In overleg tussen de NVAO en de VBI s zijn afspraken gemaakt over de samenstelling van de panels, de duur en de omvang van de visitatie aan de lerarenopleidingen, de inhoud van het curriculum en het gerealiseerde niveau. Om de externe legitimering verder te borgen is de audit in tijd verlengd waardoor het mogelijk was om extra gesprekken te voeren met studenten, docenten, werkveld en alumni. Bij deze audit zijn (tussen)producten van studenten beoordeeld waaronder portfolio s, toetsen en werkstukken. In het programma van de visitaties is, naast de reguliere gesprekken, ook ruimte gemaakt voor gesprekken met (deels at random geselecteerde) studenten en docenten tijdens lesbezoek. Het auditteam heeft verder gekeken naar de ontwikkeling van de kennisbases voor de verschillende opleidingen. In opdracht van het Algemeen Directeuren Overleg van Educatieve Faculteiten (ADEF) is in de ontwikkeling van een landelijke kennisbasis voor de onderscheiden tweedegraads lerarenopleidingen tot stand gekomen. De kennisbasis betreft het geheel aan vakinhoudelijke kennis en vaardigheden die een leraar vmbo/bve in een bepaald vak moet bezitten. Het auditteam heeft kunnen constateren dat de PTH meewerkt aan het vaststellen van de vakinhoudelijke eindkwalificaties. Zie verder bij facet 1.1. Hiermee volgt Hobéon Certificering de toezeggingen van de voorzitter van de NVAO aan de Staatssecretaris inzake de beoordeling van de kwaliteit van de lerarenopleiding (brief voorzitter NVAO aan de Staatssecretaris OC&W, d.d. 22 november 2008, NVAO/ /FV) Functie van het rapport Het voorliggende rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de hbo bachelor opleidingen: Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in: Elektrotechniek I en II; vt en dt. (CROHO 35384). Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in: Mechanische Techniek I en II; vt en dt. (CROHO 35385). Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in: Motorvoertuigentechniek I en II; vt en dt. (CROHO 35386). Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in: Werktuigbouwkunde I en II; vt en dt.(croho 35387). Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in: Docent ICT; dt. (CROHO 39116) Bereik van de beoordeling De Pedagogisch Technische Hogeschool (hierna: de PTH) verzorgt verschillende tweedegraads lerarenopleidingen binnen het technische domein. Het gaat om de volgende opleidingen: Elektrotechniek, Mechanische Techniek, Motorvoertuigentechniek, Werktuigbouwkunde, Docent ICT, Bouwkunde, Bouwtechniek en Consumptieve Techniek. Bij de beoordeling van de lerarenopleidingen heeft Hobéon Certificering de toezeggingen van de voorzitter van de NVAO aan de Staatssecretaris uitgevoerd. Zie paragraaf Kwaliteit van Lerarenopleidingen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen M&M Fontys PTH, 1.0 5

12 Bovendien heeft Hobéon Certificering nadere afspraken gemaakt met hogescholen en de NVAO over de inrichting van de accreditatietrajecten. Deze vinden hun grondslag in het volgende. Generieke benadering Hobéon Certificering beoordeelt zoveel mogelijk aspecten, i.c. de facetten en onderwerpen uit het NVAO-beoordelingskader, op een zo hoog mogelijk aggregatieniveau in de organisatie. Specifieke aspecten die per cluster, opleiding en/of variant afzonderlijk en zelfstandig zijn ingevuld, worden telkens op dat niveau beoordeeld. Door de gemeenschappelijke aspecten slechts eenmaal te beoordelen, op het niveau waarop ze aangestuurd en geborgd worden, is de accreditatielast voor de daaronder liggende niveaus beperkt. De lerarenopleidingen zijn georganiseerd in clusters. Hobéon Certificering heeft haar opzet van het beoordelingsproces en de rapportage hierop afgestemd. Een aantal aspecten zijn voor alle opleidingen binnen een cluster en tussen clusters gelijk. Daarbij gaat het om (een deel van) de doelstellingen, werkplekleren/opleiden in de School, personeelsbeleid en kwaliteitszorg. Ook minoren en lectoraten komen bij dit gemeenschappelijke deel aan de orde. Uitwerking Deze uitgangspunten zijn zichtbaar in opzet, uitvoering en rapportage: bij de samenstelling van het auditteam zijn per cluster vakdeskundigen en werkvelddeskundigen betrokken; tijdens de audit kwamen eerst generieke onderwerpen aan de orde, dan volgde verificatie op opleidingsniveau; per cluster is één adviesrapport opgesteld, waarin de verschillen en/of eigenheden van opleidingen en varianten binnen het cluster tot uitdrukking komen. Op het niveau van clusters hebben wij gesproken met docenten, studenten, curriculumcommissies, toets- en examencommissies. Tevens hebben wij studiemateriaal, toetsen, afstudeerscripties en ander werk van studenten beoordeeld. Deze laatstgenoemde materialen zijn natuurlijk opleidingsspecifiek en in de beoordeling van de opleiding zelf opgenomen. De gemeenschappelijke aspecten, op clusterniveau of nog hoger, hebben wij steekproefsgewijze geverifieerd op opleidingsniveau. De NVAO is op 16 oktober 2008 akkoord gegaan met de behandeling van de verschillende opleidingen in drie clusters. M&M en ICT Het voorliggende rapport heeft betrekking op de opleidingen Elektrotechniek, Mechanische Techniek, Motorvoertuigentechniek, Werktuigbouwkunde (hierna: M&M), aangeboden in een voltijd- en deeltijdvariant en de opleiding Docent ICT, deeltijd. Wij hebben er bij deze rapportage voor gekozen om onder de bevindingen per facet aan te geven of het bevindingen betreft op Fontys- en/of PTH niveau of op opleidings- dan wel clusterniveau. Daarnaast hebben wij, waar nodig, een onderscheid gemaakt tussen de beide varianten waarin in de opleidingen die vallen onder M&M worden aangeboden, voltijd en deeltijd. Voor ICT wordt dit onderscheid uiteraard niet gemaakt omdat deze opleiding uitsluitend in een deeltijdvariant wordt aangeboden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen M&M Fontys PTH, 1.0 6

13 2. KARAKTERISTIEK VAN DE OPLEIDINGEN 2.1. Algemeen De missie van de PTH luidt als volgt: De PTH leidt leraren op (op bachelorniveau) voor beroepsonderwijs en bedrijfsleven die studentgericht onderwijs kunnen uitvoeren en ontwikkelen en toegepast onderzoek kunnen uitvoeren. De PTH levert op verschillende niveaus (op maat) een bijdrage aan de (verdere) professionalisering van onderwijzende- en onderwijsondersteunende medewerkers in het beroepsonderwijs en in bedrijven. De PTH voert in nauwe samenwerking met beroepsonderwijs en bedrijfsleven ontwikkelprojecten en onderzoeksprojecten uit. De PTH streeft voortdurend naar de verbetering van de kwaliteit van de onderwijsinhoud, onderwijsorganisatie en onderwijsuitvoering. Daarnaast kent de PTH de volgende toegevoegde speerpunten: De PTH legt in haar activiteiten een accent op duurzame ontwikkeling; De PTH promoot het belang van techniek voor de samenleving. De Pedagogisch Technische Hogeschool (PTH) verzorgt bachelor lerarenopleidingen in acht vakken: Bouwkunde I en II (43 studenten), Bouwtechniek I en II (97 studenten), Consumptieve Techniek I en II (250 studenten), Elektrotechniek I en II(63 studenten), Mechanische Techniek I en II (22 studenten), Motorvoertuigentechniek I en II (134 studenten), Werktuigbouwkunde I en II (61 studenten) en Docent ICT (29 studenten). PTH leidt met haar lerarenopleidingen studenten op tot tweedegraads bevoegde docenten in de beroepsgerichte technische vakken. De instroom van de voltijd opleidingen bestaat overwegend uit mbo ers, voor een kleiner deel ook uit havisten. Hun motivatie ligt vooral bij het technische vak, daar kiezen ze voor, eerder dan voor het leraarschap. Voor een aantal studenten verandert de houding t.o.v. het leraarschap tijdens de studie, maar voor een aantal ook niet. Het aantal mbo ers in de techniek daalt, het aandeel van hen dat vervolgens doorstroomt naar het hbo neemt toe. Per saldo is de verwachting, dat deze instroom de komende jaren op hetzelfde niveau zal blijven. De instroom in de deeltijd opleidingen bestaat overwegend uit werkenden die een bewuste keuze maken voor een lerarenopleiding. Een groot deel van hen moet om toelaatbaar te zijn een voorbereidend leerjaar volgen. Een andere groep instromers zijn studenten met een afgeronde technische hbo-opleiding. Deze kunnen vaak in één jaar hun onderwijsbevoegdheid halen. De totale personeelsformatie van de PTH is 80,59 fte, verdeeld over 112 personen. Bijna de helft van de OP-formatie (onderwijspersoneel = 60,22 fte) wordt ingezet bij de lerarenopleidingen. De andere helft wordt ingezet bij de overige technische opleidingen die uitgevoerd worden en bij de contractactiviteiten. In 2005 heeft een reorganisatie plaatsgevonden. Elementen daarin waren o.a. de inrichting van een afzonderlijk team op het terrein van onderwijskunde en het flankerend onderwijs, tezamen het niet-vakinhoudelijk deel van de PTH-opleidingen. Ook zijn toen verschillende opleidingen samengevoegd. De bachelorprogramma s worden aangeboden in voltijd en deeltijd, uitgezonderd de opleiding Docent ICT, die uitsluitend in deeltijd wordt aangeboden. Ze hebben alle een nominale studieduur van vier jaar. De opleidingen worden in Eindhoven uitgevoerd, uitgezonderd de deeltijd opleiding Consumptieve Techniek, die in Wageningen wordt aangeboden. Deeltijdopleidingen binnen PTH zijn gericht op dezelfde competenties als de voltijd opleidingen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen M&M Fontys PTH, 1.0 7

14 De curricula verschillen in opbouw en in werkvormen. Kenmerkend voor deeltijdopleidingen is voorts de mogelijkheid tot verkorte (maatwerk)routes, al dan niet via EVC (Eerder Verworven Competenties). Er is sprake van een pilot Nieuwe Deeltijd. Hier vindt het leren plaats via het ontwikkelen van beroepsproducten. Er is in het cursusjaar een nieuwe opzet van het propedeutisch jaar uitgevoerd en geëvalueerd. Bij de evaluatie wordt, op basis van de positieve ervaringen, voorgesteld de nieuwe inrichting voort te zetten in een pilot hoofdfase. Hiertoe is inmiddels besloten. Studenten worden opgeleid om les te geven in het vmbo en mbo. De ervaring leert dat een groot aantal studenten vanwege de unieke expertise van de PTH op het snijvlak van techniek en educatie terecht komt in het bedrijfsleven. Lerarenopleiding Motorvoertuigentechniek De lerarenopleiding Motorvoertuigentechniek wordt verzorgd door het Cluster Motorvoertuigentechniek & Mechatronica van de PTH en kent een voltijd- en deeltijdvariant. Daarnaast verzorgt het cluster in samenwerking met de Fontys Hogeschool Engineering de opleiding Automotive Engineering en in samenwerking met de Fontys Hogeschool Techniek en Bedrijfsmanagement de opleiding Automotive Management. De opleiding tot tweedegraads leraar Motorvoertuigentechniek is gericht op een breed scala van educatieve functies binnen het onderwijs, te weten het vmbo en het mbo onderwijsveld. Naast de beroepen in het onderwijsveld zijn er ook diverse beroepen in de branche met een educatieve setting. De vakspecifieke eindkwalificaties van de Bachelor lerarenopleiding Motorvoertuigentechniek zijn tot stand gekomen in samenwerking met de collega-lerarenopleidingen van Hogeschool Windesheim in Zwolle, HRO Rotterdam en Hogeschool van Amsterdam. Als referentiekader voor de opleiding zijn verder het eindexamenprogramma vmbo Motorvoertuigentechniek en de kwalificatiestructuur voor het bve van het landelijk orgaan beroepsonderwijs InnoVam in gebruik. De contacten met het landelijk orgaan InnoVam hebben er ook toe geleid, dat er een brancheerkenning - Technisch Trainer is, voor de eerste twee leerjaren van de deeltijdopleiding. De opleiding kent een aantal vakspecifieke leerarrangementen zoals motorconstructies, voertuig dynamica, mengselvorming en aandrijflijn. Studenten voeren ook faseprojecten (propedeuse, hoofdfase en afstuderen) uit met een hoog integratief karakter die aansluiten bij de praktijk van het onderwijsveld. Studenten leren technische kennis vertalen naar actuele onderwijsproducten die in educatieve stages worden uitgevoerd, in overleg met de stageschool. Lerarenopleidingen Mechanische Techniek, Elektrotechniek en Werktuigbouwkunde De tweedegraads lerarenopleidingen Mechanische Techniek, Elektrotechniek en Werktuigbouwkunde worden verzorgd door de afdeling Motorvoertuigentechniek & Mechatronica (M&M) van de PTH Eindhoven. De opleidingen zijn gericht op een breed scala van educatieve functies binnen het onderwijs, te weten het vmbo en het mbo onderwijsveld. Naast de beroepen in het onderwijsveld zijn er ook diverse beroepen in de branche met een educatieve setting. De laatste jaren zijn er ontwikkelingen gaande in het werkveld, bij vmbo en ROC s, waarbij er steeds meer gecombineerde opleidingstrajecten en afdelingen ontstaan. Hierbij valt te denken aan opleidingen als Metalectro (Metaal en Electro), WEI (Werktuigbouwkunde-Elektrotechniek- Informatica) en MEI (Metaal-Elektrotechniek-Installatietechniek), maar ook aan afdelingen als Mechatronica en de Techniekpleinen die op veel vmbo s ontstonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen M&M Fontys PTH, 1.0 8

15 Deze ontwikkelingen hebben er toe geleid dat PTH een gezamenlijk opleidingsmodel heeft ontwikkeld voor deze drie opleidingen onder de naam Lerarenopleiding-Engineering. Hierbij is gezocht naar een werkwijze waar maximaal gebruik wordt gemaakt van de inhoudelijke overlap van de drie opleidingen. Dit resulteerde in een opleidingsmodel met gemeenschappelijke leerarrangementen in combinatie met faseprojecten, bedrijfstages, werkplekleren en het afstuderen specifiek gericht op verdieping in de specifieke opleidingen. De vakspecifieke eindkwalificaties zoals beschreven in de kennisbases van de drie Bachelor lerarenopleidingen Mechanische Techniek, Werktuigbouwkunde en Elektrotechniek zijn tot stand gekomen in samenwerking met de collega lerarenopleidingen van Windesheim Zwolle, HRO Rotterdam en HVA Amsterdam. Als referentiekader voor de kennisbases van de drie opleidingen zijn de vmbo eindexamenprogramma s elektrotechniek, metaaltechniek en de gecombineerde programma s Instalektro en Metalektro, en de kwalificatiestructuur voor het BVE van het landelijk orgaan beroepsonderwijs Kenteq gebruikt. Studenten leren technische kennis vertalen naar actuele onderwijsproducten die in educatieve stages worden uitgevoerd, in overleg met de stageschool. Zo werd onlangs leerstof voor het mboveld mede ontwikkeld door studenten in het kader van een project van het Metalen Scharnierpunt van de Stichting Consortium Beroepsonderwijs en het Platform Beroepsonderwijs. Docent ICT De tweedegraads lerarenopleiding Docent ICT wordt verzorgd door de afdeling Motorvoertuigentechniek & Mechatronica ( M&M ) van de PTH Eindhoven. De opleiding wordt alleen in deeltijd aangeboden en is gestart in Studenten moeten werkzaam zijn in de branche zodat zij de opdrachten direct bij de werkgever kunnen uitvoeren. De opleiding is gericht op het opleiden van docenten ICT die werkzaam zullen zijn in het vmbo en mbo. De opleiding is ontstaan op verzoek van het vmbo-veld. De ICT-route in het vmbo werd en wordt veelal uitgevoerd door onbevoegde leraren. De noodzaak voor een specifieke ICT lerarenopleiding was daarmee ontstaan. Daarnaast startten de ROC s in 2001 met een aantal nieuwe ICTopleidingen. Voor het programma van het vakmanschapsdeel geldt dat het onder coördinatie van de PTH Eindhoven wordt uitbesteed aan de Fontys Hogeschool ICT. Dit betekent dat onderdelen van de geaccrediteerde bacheloropleiding Informatica, soms in aangepaste vorm, worden aangeboden aan de PTH studenten. De opleiding kent de volgende vakleerarrangementen: Educatieve functies en ICT, Besturingssystemen, Datacommunicatie en Netwerken, Object-georiënteerd Programmeren, Complexe Informatiesystemen, Media Design en Industriële Automatisering en Embedded Softwaretechnologie. De domeinspecifieke competenties betreffen het domein ICT en zijn primair gericht op het verzorgen van onderwijs aan de mbo-ict opleidingen met haar niveau-4 deelkwalificaties volgens de mbo kwalificatiestructuur. Uitgangspunt bij het beschrijven van de domeinspecifieke competenties zijn de startbekwaambaarheidseisen voor de toekomstige docenten ICT vanuit het afnemend veld, het BVE. In overleg met de vmbo-scholen en de ROC s (landelijk) is de kennisbasis vastgesteld. Uit veldraadplegingen kwam geen eenduidig beeld met betrekking tot de eisen die gesteld worden t.a.v. de vakdeskundigheid van aanstaande docenten. Een deel van het werkveld, het BVE, heeft behoefte aan vakspecialisten, terwijl het vmbo vraagt om meer generiek opgeleide docenten. De opleiding heeft daarom gekozen voor onderscheiden uitgangspunten voor vmbo en mbo. Voor het vmbo worden ICT breed inzetbare docenten opgeleid. Via een zorgminor kunnen zij zich verder specialiseren op het vmbo-onderwijs. Dit sluit aan bij de huidige landelijke ontwikkelingen. Voor het BVE worden docenten opgeleid voor ICT die zich via minoren, stages en het afstuderen kunnen specialiseren in een vakdomein. Afgestudeerden zijn bevoegd voor het hele tweedegraadsgebied, maar kunnen zich op deze wijze wel profileren naar een sector. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen M&M Fontys PTH, 1.0 9

16 Opleiden in de school Opleiden in de school vormt het hart van de lerarenopleiding. Bij de start van de opleiding, vanaf de propedeuse, komt de student al in aanraking met de beroepspraktijk. Werkplekleren heeft als doel het vakmanschap (de vakdeskundigheid) en het meesterschap (het functioneren als leraar) van de student (verder) te ontwikkelen. Het opleidingsprogramma onderscheidt vier verschillende momenten van werkplekleren: in de propedeuse, gericht op oriëntatie op het leraarsberoep, in het tweede studiejaar gericht op de basisvaardigheden van het lesgeven en in het derde studiejaar, gericht op onderwijsontwikkeling en onderzoeksactiviteiten en tijdens de afstudeerstage, gericht op het behalen van het eindniveau van de opleiding Lectoraten en onderzoek Er zijn twee lectoraten verbonden aan de PTH, het lectoraat Leren van docenten in de context van het het beroepsonderwijs en het lectoraat Automotive Control. Het eerstgenoemde lectoraat heeft als focus het leren door studenten in een lerarenopleiding en door leraren in de eerste jaren van hun beroepsuitoefening. Speciale aandacht gaat uit naar kennisontwikkeling over het proces van het zich eigen maken en implementeren van een onderwijsvernieuwing door docenten, in het bijzonder in het kader van competentiegericht onderwijs in het (v)mbo. De lector is tevens als hoogleraar verbonden aan de Eindhoven School of Education, een samenwerkingisinstituut van de Fontys Hogescholen en de Technische Universiteit Eindhoven. Het lectoraat Automotive Control gaat over intelligente systemen in wegvoertuigen. Het lectoraat vervult voor de PTH de verbinding met prominente Automotive R&D instellingen als TNO en PDE, alsmede de Nederlandse Automotive industrie waaronder het regionale netwerk Automotive MKB. Daarnaast lag er ten tijde van de audit bij de Stichting Kennis Ontwikkeling hbo de aanvraag van PTH voor een lectoraat op het terrein van Didactiek van het techniekonderwijs. Bij het opstellen van het voorliggende rapport ontvingen wij van de opleiding de mededeling dat het lectoraat door genoemde stichting is goedgekeurd Visitatierapport Samen scholen Het auditteam heeft de resultaten van het visitatierapport Samen scholen (Den Haag, april 2004) bestudeerd. Ook heeft de opleiding in haar Management Review nadrukkelijk aandacht besteed aan de visitatie in De PTH formuleert naar aanleiding van deze visitatie drie verbeterpunten die door de visitatiecommissie in de rapportage in 2003 als onvoldoende werden beoordeeld: Er werd onvoldoende gewaarborgd dat afgestudeerden voldoen aan de beoogde kwalificaties. De commissie constateerde dat de opleidingen niet systematisch voorzien in een systematische bewaking van inhoud en niveau van de verschillende toetsvormen. Met name de toetsing van de destijds nieuw in ontwikkeling zijnde competentiegerichte opleiding was nog niet voldoende duidelijk. Ook was de toetsing te docentafhankelijk. Bij de invoering van de competentiegerichte opleidingen is daarom vanuit het Management Team en de opgerichte Werkgroep assessments veel aandacht besteed aan de inhoud en vorm van de bijbehorende competentie-examens. Dit heeft inmiddels geresulteerd in goed afgestemde propedeuseassessments en hoofdfase-assessments. Het eindassessment is in 2009 voor het eerst uitgevoerd. De docentafhankelijkheid van de toetsing is gezien het kleine formaat van verschillende opleidingen niet altijd uit te sluiten. Dit speelt dan vooral bij de toetsing van onderdelen van de (vak)kennisbasis waar soms slechts één vakspecialist voor beschikbaar is. Echter, binnen de opleidingen wordt er sinds de vorige visitatie naar gestreefd dat elke toets toch door minimaal twee docenten wordt gemaakt. De opleidingen waren in onvoldoende mate gericht op het bereiken van een aanvaardbaar kwantitatief rendement. De commissie constateerde dat er geen zicht was op uitval, propedeuserendement en gemiddelde studieduur. De PTH ging wel zorgvuldig met haar studenten om, maar beschikte niet over een helder rendementsbeleid. De commissie Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen M&M Fontys PTH,

17 adviseerde ook om het selectiebeleid in de propedeuse aan te scherpen. Een negatief studieadvies bij een score onder de 21 studiepunten werd als een te lage drempel gezien. Ook adviseerde de commissie om systematisch exitgesprekken te houden. Uitgevoerde verbeteracties: o De door het Facilitair Bedrijf aangeleverde kengetallen met betrekking tot uitval, rendementen en studieduur zijn momenteel sneller beschikbaar dan bij de vorige visitatie. En hoewel het met de voor veel opleidingen kleine studentenaantallen lastig is om procentuele uitspraken te doen, worden intussen door de directie wel afspraken gemaakt met betrekking tot bijvoorbeeld het propedeuserendement (in het jaarlijkse Management Contract). o De grens voor een negatief studieadvies is per september 2003, dus direct na de vorige visitatie, verhoogd naar 30 studiepunten. Ook zijn systematische exitgesprekken ingevoerd. Er was in onvoldoende mate sprake van systematische evaluatie en verbetering van kwaliteit. De commissie constateerde dat veelal de data ontbraken voor een systematische aanpak van de kwaliteitscyclus. Ook de communicatie met studenten over evaluatie-uitkomsten was niet in orde. Uitgevoerde verbeteractie. o De PTH is inmiddels ver gevorderd met het invoeren van het Fontys kwaliteitszorgsysteem. Er is een kwaliteitshandboek gemaakt en op basis van de daarin opgenomen onderzoekskalender worden regelmatig diverse soorten evaluaties uitgevoerd. De terugkoppeling naar de studenten gebeurt door middel van het studentenoverleg per opleiding Auditteam De audit heeft plaatsgevonden op 8, 9 en 10 juni Het programma van de audit is opgenomen in een bijlage bij dit rapport. Auditteam Het auditteam voor de tweedegraads lerarenopleiding binnen M&M en Docent ICT was als volgt samengesteld: Panelleden Audit en kwaliteitzorg deskundigheid Onderwijs deskundigheid Werkveld deskundigheid Vakinhoudelijke deskundigheid Studentgebonden deskundigheid W.L.M.Blomen (voorzitter) x H. van Asseldonk x x x (werkvelddeskundige) R. Sondervorst x x x (vakdeskundige lerarenopleiding) B.J.Minderhout x x x (vakdeskundige M&M) J. Bruinsma x x x (vakdeskundige ICT) P. Foppen (vakdeskundige x x x x techniek algemeen) S. Baints (student lid X auditteam) Q.J Bunschoten (secretaris) x x Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de tweedegraads lerarenopleidingen noodzakelijke vakinhoudelijke en vakdidactische expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen M&M Fontys PTH,

18 De heer Blomen is directeur van Hobéon en heeft als voorzitter van het auditteam deelgenomen aan een groot aantal audits binnen het hoger onderwijs. De heer Van Asseldonk heeft als werkvelddeskundige deelgenomen aan de audit. Hij is vanaf 1977 werkzaam binnen het onderwijs, gestart als docent en via de positie van conrector, rector en vicevoorzitter is hij thans vicevoorzitter van het CvB van het Lucas Onderwijs. Hij is twee jaar werkzaam geweest als bestuurslid binnen de VO-raad. De heer Sondervorst heeft als vakdeskundige lerarenopleiding deelgenomen aan de audit. Hij is als lector verbonden aan de Hogeschool Universiteit Brussel (dept. Lerarenopleidingen) en aan de Katholieke Universiteit Leuven (Fac. Ped. & Psych. Wetenschappen). Zijn leeropdracht ligt op het terrein van onderwijskunde en vakdidactiek. De heer Minderhout is Manager Learning & Development bij DAF Trucks NV. Hij is tot 2001 werkzaam geweest binnen het kenniscentrum Mechanische Techniek van Fontys. Sinds 2007 is hij verantwoordelijk voor alle opleidings- en trainingsactiviteiten bij DAF Trucks. De heer Minderhout geeft regelmatig gastcolleges op het vlak van kennisuitwisseling en in company training. Hij is lid van diverse platforms op het gebied van kennisuitwisseling tussen bedrijven en op het vlak van onderwijsontwikkeling. De heer Bruinsma is jarenlang verbonden geweest aan de ING alwaar hij als laatste leiding gaf aan de divisie Vendormanagement Europe. Daarvoor was hij werkzaam bij het ING Information Technology Center en heeft leiding gegeven aan diverse divisies, zoals Systems Development, het interne softwarehouse van ING en de divisie Architecture en Infrastructure. Hij heeft de ING IT- Academy opgezet waarbinnen duaal hbo IT onderwijs verzorgd wordt in samenwerking met drie hogescholen. De heer Foppen is tien jaar lid geweest van het directieteam techniek van ROC Landstede in Harderwijk. Thans is hij directeur van de Stichting Beroepsonderwijs in Nijkerk. Hij participeert in een aantal overlegorganen waaronder het Platform Bètatechiek en het Opleidings- en Ontwikkelingsfonds voor de Metaal en Elektrotechnische Industrie. De heer Baints is student aan de PTH-opleiding van de Christelijke Hogeschool Windesheim. De heer Bunschoten heeft in zijn rol als secretaris meerdere malen deel uit gemaakt van een auditteam. Voor de curricula vitae zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleidingen: management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 8, 9 en 10 juni en 2009 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen M&M Fontys PTH,

19 3. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen PTH niveau Het auditteam is van mening dat de tweedegraads lerarenopleidingen die PTH aanbiedt, waaronder de opleidingen die onderwerp zijn van deze rapportage, van groot maatschappelijk belang zijn. De opleidingen bevinden zich in het krachtenveld van een grote maatschappelijke behoefte aan docenten en een werkveld dat op het terrein van vakinhoud en vakdidactiek verandert. De eindkwalificaties zoals die thans door de opleidingen gehanteerd worden, zijn concrete uitwerkingen van de bekwaamheidseisen voor leraren en vastgelegd in de wet BIO. Deze eisen gelden sinds augustus 2006 en zijn mede gebaseerd op de richtlijnen van de Europese Commissie inzake competenties en kwalificaties van docenten (Common European Principles for Teacher and Trainer Competences and Qualifications; Brussels, 2005). De bekwaamheidseisen bestaan uit zeven competenties en zijn vanaf 2000 ontwikkeld door de beroepsgroep leraren onder regie van de Stichting Beroepskwaliteit Leraren (SBL). In deze zeven competenties worden de verantwoordelijkheden van de leraar samengevat in vier beroepsrollen: de interpersoonlijke-, de pedagogische-, de vakinhoudelijke- en (vak)didactische rol en de organisatorische rol. Deze rollen zijn in vier beroepssituaties tegen het licht gehouden hetgeen heeft geleid tot zeven landelijk geldende competenties: Interpersoonlijk competent: leiding geven en zorgen voor een goede sfeer van omgaan met en samenwerking tussen leerlingen. Pedagogisch competent: zorgen voor een veilige leeromgeving en bevorderen van persoonlijke, sociale en morele ontwikkeling. Bevorderen van de ontwikkeling tot een zelfstandig en verantwoordelijk persoon. Vakinhoudelijk en didactisch competent: zorgen voor een krachtige leeromgeving en bevorderen van het leren. Organisatorisch competent: zorgen voor een overzichtelijke, ordelijke en taakgerichte sfeer en structuur in de leeromgeving. Competent in samenwerken in een team: zorgen dat het werk afgestemd is op dat van collega s; bijdragen aan het goed functioneren van de schoolorganisatie. Competent in samenwerken met de omgeving: in het belang van de leerlingen een relatie onderhouden met ouders, buurt, bedrijven en instellingen. Competent in reflectie en ontwikkeling: zorgen voor de eigen professionele ontwikkeling en de professionele kwaliteit van de beroepsuitoefening. De set van voor iedere tweedegraads lerarenopleiding geldende competenties is per lerarenopleiding aangevuld met een kennisbasis. Dit betekent dat iedere bacheloropleiding de beroepsrol van de vakspecialist en vakdidacticus afzonderlijk en domeinspecifiek heeft ingevuld. Als uitwerking van de doelstellingen hebben de opleidingen per competentie gedragsindicatoren vastgesteld, zodat duidelijk is welk concreet gedrag de student moet kunnen demonstreren aan het eind van elk van de verschillende studiefasen. Door de aard van de opleidingen (studenten worden voorbereid op een baan in het Nederlandse onderwijs) is de internationale ambitie bescheiden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen M&M Fontys PTH,

20 Samen met haar zusterinstituten FLOS en FLOT probeert de PTH invulling te geven aan het gegeven dat de lerarenopleidingen recht moeten doen aan een internationale oriëntatie van de student. In 2007 is door de coördinatoren internationalisering gewerkt aan een beleidsnotitie met betrekking tot internationalisering op de drie lerarenopleidingen voor het vo/bve veld. De PTH gaf mede door haar geringe omvang internationalisering beleidsarm vorm. Binnen een aantal studieonderdelen volgden een beperkt aantal studenten een onderwijstraject in het buitenland. Dit jaar is er voor gekozen om op basis van een Beleidsplan Internationalisering PTH het thema internationalisering duidelijker op de agenda te zetten door de relatie met buitenlandse partnerinstellingen aan te halen, door expertise uit te wisselen en buitenlandse stages voor studenten te regelen. Op inhoudelijk terrein gaat het dan om het stimuleren van internationale en interculturele competenties van studenten. Op deze wijze bereikt de PTH onder andere dat er sprake zal zijn van groei in het aantal studenten dat een gedeelte van de studie in het buitenland volgt. De PTH werkt intensief samen met andere lerarenopleidingen in Nederland, veelal gestimuleerd en geïnitieerd door het ADEF. De samenwerking geldt landelijk nog sterker voor de samenwerking met de oude PTH opleidingen uit Amsterdam, Zwolle en Rotterdam. Deze PTH opleidingen maken nu deel uit van de lerarenopleidingen van respectievelijk de Hogeschool van Amsterdam, de Hogeschool Windesheim en de Hogeschool van Rotterdam. Het werkveld is op verschillende manieren betrokken bij het ontwikkelen van het curriculum. Driemaal per jaar geven de Raden van Advies (VO en BVE) feedback op ontwikkelingen binnen de PTH. In 2007 heeft de PTH een startbekwaamheidsonderzoek uitgevoerd om de relevantie van de startbekwaamheidseisen te onderzoeken. Hiertoe werd er een schriftelijke vragenlijst uitgezet onder alumni en werkgevers (schooldirecties/besturen). De resultaten wat betreft de relevantie van de eindkwalificaties geven een eenduidig beeld: de eindkwalificaties worden door alumni en werkgevers relevant geacht. Met name het zelfstandig functioneren als beginnend beroepsbeoefenaar, het zelfstandig functioneren in een arbeidsorganisatie, eigen werkzaamheden planmatig aanpakken en het reflecteren op eigen beroepsmatig handelen werden van belang geacht. Motorvoertuigentechniek Het auditteam heeft het zgn. KLOTS-schema (Kennisbasis, Leerdoelen, Onderwijs/leeractiviteiten, Toetsvorm, Studiepunten) en meer specifiek de kennisbasis van de opleiding Motorvoertuigentechniek bestudeerd. Het vakspecifieke deel kennisbasis is tot stand gekomen in samenspraak met andere tweedegraads lerarenopleidingen. Via de procedure bij de ADEF is op overkoepelend niveau contact met het werkveld. Bij het vaststellen van de onderwerpen kennisbasis voor de opleiding tot tweedegraads leraar Motorvoertuigentechniek zijn de programma s van het vmbo en mbo het uitgangspunt geweest. De kennisbasis is op 23 januari 2009 gevalideerd door vertegenwoordigers van het werkveld. PTH onderhoudt ook via het verzorgen van contractonderwijs contacten met de beroepspraktijk. De kennisbasis van de opleiding docent Motorvoertuigentechniek kent nog geen duidelijk aanwijsbare vakdidactische component. Voor collegejaar is de verdere ontwikkeling van een vakdidactische kennisbasis in het landelijke overleg geagendeerd. Het auditteam heeft kunnen vaststellen dat PTH de landelijke kennisbasis en de eigen accenten in de eindkwalificaties heeft verwerkt. PTH kent nog geen eigen werkveldcommissie voor de opleiding Motorvoertuigentechniek. Volgens het door de opleiding aangeleverde Plan van Aanpak zal deze in het seizoen operationeel zijn. PTH heeft na de audit de samenstelling van de werkveldcommissie aan het panel toegestuurd en een eerste vergadering gepland in het begin van het studiejaar. Lero Engineering (Elektrotechniek, Mechanische Techniek en Werktuigbouwkunde) In het rapport worden de opleidingen Elektrotechniek, Mechanische Techniek en Werktuigbouwkunde regelmatig geclusterd behandeld onder de noemer Lero Engineering die PTH hanteert. Het auditteam heeft de zgn. KLOTS-schema s (Kennisbasis, Leerdoelen, Onderwijs/leeractiviteiten, Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen M&M Fontys PTH,

21 Toetsvorm, Studiepunten) en meer specifiek de kennisbasis van de opleidingen binnen het cluster Lero Engineering bestudeerd. Ten behoeve van de opleidingen zijn landelijk in drie aparte trajecten kennisbases ontwikkeld (elektrotechniek is inmiddels vastgesteld door ADEF), die de vakinhoudelijke component van de opleidingen beschrijven. De drie kennisbases kenmerken zich door een grote mate van overlap en de inhoud die specifiek is voor de betreffende opleiding. Deze kennisbases zijn geordend aan de hand van funderende vakgebieden die zowel de technische inhouden van het examenprogramma vmbo als de kwalificatiedossiers van het mbo bestrijken. Op 23 januari 2009 is in Zwolle een bijeenkomst georganiseerd waar de kennisbases door een brede vertegenwoordiging vanuit het werkveld gevalideerd zijn. De kennisbasis Elektrotechniek is op basis van deze validatie bijgesteld en definitief vastgesteld. De kennisbasis Mechanische Techniek en Werktuigbouwkunde worden op het moment van de audit op landelijk niveau bijgesteld en zullen in het studiejaar definitief zijn vastgesteld. De landelijke kennisbases van de drie opleidingen voor het docentgedeelte kennen geen vakdidactische component. Voor collegejaar is de ontwikkeling van een vakdidactische kennisbasis in het landelijke overleg geagendeerd. Tijdens de audit is gebleken dat de opleiding zich bewust is van de spanning die ontwikkelingen in het werkveld met zich meebrengen. Enerzijds is er sprake van de instroom van studenten vanuit het mbo die een achtergrond in Mechatronica (combinatie Mechanische Techniek en Elektrotechniek) hebben, anderzijds is er vanuit het werkveld vraag naar specialisatie op de drie onderliggende terreinen. De opleiding speelt hierop in door de onderliggende opleidingen te blijven articuleren (zie ook facet 2.2). Het auditteam heeft kunnen vaststellen dat PTH de landelijke kennisbasis en de eigen accenten in de eindkwalificaties heeft verwerkt. PTH kent nog geen eigen werkveldcommissie voor de opleidingen Elektrotechniek, Mechanische Techniek en Werktuigbouwkunde. Volgens het door de opleiding aangeleverde Plan van Aanpak zal deze in het seizoen operationeel zijn. PTH heeft na de audit de samenstelling van de werkveldcommissie aan het panel toegestuurd en een eerste vergadering gepland in het begin van het studiejaar. Docent ICT Het auditteam heeft het zgn. KLOTS-schema (Kennisbasis, Leerdoelen, Onderwijs/leeractiviteiten, Toetsvorm, Studiepunten) en meer specifiek de kennisbasis van de opleiding Docent ICT bestudeerd. De domeinspecifieke competenties betreffen het domein ICT en zijn primair gericht op het verzorgen van onderwijs aan de mbo-ict opleidingen met haar niveau-4 deelkwalificaties volgens de mbo kwalificatiestructuur. In overleg met de vmbo-scholen en de ROC s (landelijk) is de kennisbasis in juli 2009 vastgesteld. Uit deze veldraadpleging is gebleken dat de eisen van de verschillende sectoren uiteen lopen. Vanuit de ROC s is behoefte aan meer specialistisch opgeleide docenten, de vmbo scholen vragen om meer breed inzetbare docenten. PTH speelt hierop in door in de minorkeuze ruimte te bieden voor differentiatie. Voor het vmbo worden ICT breed inzetbare docenten opgeleid, die hun onderwijs kunnen differentiëren naar de sectoren binnen het vmbo (techniek, zorg en welzijn, economie en groen). Via een zorgminor kunnen zij zich verder specialiseren op het vmbo-onderwijs. Dit sluit aan bij de huidige landelijke ontwikkelingen. Voor het BVE worden docenten voor ICT opgeleid die zich via minoren, stages en het afstuderen kunnen specialiseren in een vakdomein. De eindtermen worden in in samenwerking met PTH Windesheim verder in detail uitgewerkt op niveau-eisen per differentiatie. Het auditteam heeft kunnen vaststellen dat PTH de landelijke kennisbasis en de eigen accenten in de eindkwalificaties heeft verwerkt. PTH kent nog geen eigen werkveldcommissie voor de opleiding Docent ICT. Volgens het door de opleiding aangeleverde Plan van Aanpak zal deze in het seizoen operationeel zijn. PTH heeft na de audit de samenstelling van de werkveldcommissie aan het panel toegestuurd en een eerste vergadering gepland in het begin van het studiejaar. Het auditteam heeft overigens kunnen vaststellen dat de opleiding op landelijk niveau in direct gesprek is met het afnemende werkveld ten aanzien van eindkwalificaties en programma. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bachelor tweedegraads lerarenopleidingen M&M Fontys PTH,