Stand van zaken ontwikkeling afstudeerrichtingen 2 e graads lerarenopleidingen NHL

Transcriptie

1 Stand van zaken afstudeerrichtingen 2 e graads lerarenopleidingen NHL Inleiding: Vanaf november 2015 is een projectgroep van NHL- en werkveldcollega s bezig geweest met de kaders voor de afstudeerrichtingen avo en bo, met op aanvraag van het werkveld een splitsing van bo in een vooral vmbo-gerichte variant en een vooral mbo-gerichte variant. Deze gemeenschappelijke kaders zijn bedoeld om het eindniveau dat hoort bij een brede tweedegraads docentbevoegdheid te borgen en concrete invullingen van de afstudeer-richtingen binnen diverse praktijkvarianten te kunnen ontwikkelen. De kaders worden vooral gevormd door de leeruitkomsten (LUK) en leerwegonafhankelijke toetsing daarvan (LOT). Leeruitkomsten (LUK) Leeruitkomsten stellen vast wat de uitkomst van een leerproces moet zijn, waarbij het leerproces zelf niet vastligt. Door vanuit leeruitkomsten te werken wordt een grote variatie in leer- en werkactiviteiten op de werkplek mogelijk gemaakt, die student, werkplek (stageschool) en opleiding in samenspraak binnen de betreffende praktijkcontext concretiseren. Daarnaast is het voordeel dat deze wijze van definiëren van het eindniveau geen principieel onderscheid maakt tussen deeltijd en voltijd, al volgen studenten verschillende routes. Dat maakt een betere onderlinge aansluiting mogelijk tussen verschillende educatieve trajecten, zoals het PDG-traject en de tweedegraadsopleiding, of de tweedegraads- en eerstegraadsopleiding. De afstudeerrichting bestaat uit 60 ec s, die verdeeld zijn in twee keer 30 ec s (omdat de zgn. modules of eenheden binnen flexibel onderwijs niet groter dan 30 ec s mogen zijn). De eerste leeruitkomst (LUK1) betreft de handelingsbekwaamheid van de startbekwame docent (zie het schema). Het gaat dan om een leeruitkomst voor het werkplekleren van 30 ec s, met een accent op de vakdidactische en pedagogische bekwaamheid. De andere 30 ec s betreffen twee leeruitkomsten met accent op de brede basis: LUK2 gaat over de van nieuwe inzichten en LUK3 over identiteit. De leeruitkomsten 1, 2 en 3 worden algemeen beschreven, van toepassing op elke afstudeerrichtingsvariant. Er wordt bij deze algemene beschrijving ook aangegeven welke dublindescriptoren expliciet in de bijbehorende leerwegonafhankelijke toetsing zijn opgenomen. Die toetsing (LOT) garandeert het eindniveau van de bacheloropleiding. De algemene beschrijving van de leeruitkomsten wordt vervolgens gespecificeerd per afstudeerrichtingsvariant: wat betekent deze leeruitkomst in de praktijkcontext van avo, vmbo of mbo? Welke accenten, verdieping en verbreding worden vereist door die praktijkcontext? Op dit niveau worden ook de competenties of bekwaamheidseisen gespecificeerd naar algemeen vormend onderwijs of beroepsonderwijs. Daarbij gaat ook het vak van de student gelden, gekoppeld aan de praktijkcontext: welke vakdidactische verdieping of verbreding vraagt deze praktijkcontext? Op dit niveau worden de algemene leeruitkomsten dus uitgewerkt voor de praktijkcontext van de afstudeerrichting en de toepassing van het specifieke vak van een student in die praktijkcontext. Tot slot is er dan een laatste concretisering, die de student zelf maakt binnen de mogelijkheden van de concrete werkplek. Die concretisering gebeurt aan de hand van de vulling van beroepsproducten, waarbij de student indicatoren koppelt aan beroepsproducten en andere bewijzen en de toelichting daarop. Hierin is van belang dat het totaal van de dossiers of portfolio s voor de drie LUKs met bewijzen het totaal van de indicatoren dekt. Daarin is er keuze voor de student, omdat de beroepsproducten alleen in de vorm en met een grote mate van abstractie worden beschreven. Er zijn twee verplichtingen : een van de beroepsproducten moet voldoen aan de criteria voor praktijkonderzoek en een van de beroepsproducten moet voldoen aan de criteria voor het vakdidactisch eindwerk. Beide eindwerken kunnen ook samenvallen als het praktijkonderzoek vakdidactisch van aard is.

2 Beroepsproducten Waarom de keuze voor (open) beroepsproducten? Die bieden de student de gelegenheid om zijn leeractiviteiten in de context van de werkplek vorm te geven en te sturen op haar of zijn eigen leerproces en de mogelijkheden die de werkplek biedt. De student kan zo op een natuurlijke manier binnen de activiteiten van het werkplekleren theorie en praktijk verbinden op toepassingsniveau. Aan ieder beroepsproduct moet literatuur gekoppeld: de student geeft daarmee vaktaal aan zijn activiteiten. De beroepsproducten zijn bedoeld om te gebruiken als bewijsmateriaal dat een directe link heeft met zowel de werkplek als de theorie. Binnen een paar algemene vormcondities kan de student de producten zelf invullen en kwalificatie-eisen aan verbinden: daarin heeft de student keuzevrijheid. Beroepsproducten kunnen bij één of meer LUKs gebruikt worden. De beroepsproducten zorgen voor een spreiding van bewijzen en krijgen een formatieve beoordeling. Ze maken een groot deel uit van de vulling van de beoordelingsportfolio s, maar zijn niet dekkend: er is altijd aanvullend bewijs nodig van leerlingen, coaches, docenten, collega s en anderen. Het praktijkonderzoek en het vakdidactisch eindwerk gelden als eindwerken om het bachelorniveau aan te tonen. Het vakdidactisch eindwerk kan aan een van de andere beroepsproducten gekoppeld worden, maar heeft een eigen beoordelingsrubric. Het gebruik van beroepsproducten heeft ook een voorbeeldfunctie (m.n. voor de bo-variant) en zorgen voor een natuurlijke spreiding van typen bewijzen in het LUK-portfolio. Daarnaast bieden ze ondanks de open vorm ook houvast voor de student bij het concretiseren van de leeruitkomsten binnen eigen activiteiten. De beroepsproducten worden van feedback voorzien door deskundige beoordelaars van opleiding en praktijk. Leerwegonafhankelijke toetsing De twee modules die samen de afstudeerrichting vormen worden elk met een eigen leerwegonafhankelijke toetsing afgesloten. Er zijn in de afstudeerfase dus twee assessments, namelijk het assessment handelingsbekwaam en het assessment startbekwaam. De eerste is ook noodzakelijk voor het aantonen van starbekwaamheid: het assessment startbekwaam kan dus pas gedaan worden na het aantonen van handelingsbekwaamheid. Bij LUK 1 staat een proeve van bekwaamheid (lesbezoek) binnen de authentieke praktijkcontext centraal. Ter voorbereiding wordt een beoordelingsportfolio aangeleverd en na het lesbezoek volgt een gesprek met examinatoren. In het portfolio en gesprek wordt ook teruggeblikt op de beroepsproducten en eventueel ander bewijsmateriaal en onderlinge verbindingen in relatie met deze leeruitkomst. Bij het gesprek zijn zowel de opleiding (vakspecifiek) als de school betrokken. Het vereist dus een begeleidingslijn van NHL en school samen. Na het gesprek schrijft de student een reflectie (het assessment volgt het OVUR-model) en daarna pas geven de examinatoren de uitslag. Bij LUK 2 en 3 hoort een assessment startbekwaam. Bij LUK2 gaat het om het verwerven van nieuwe inzichten: uiteraard maakt het praktijkonderzoek als beroepsproduct daar deel van uit. De brede basis die in LUK3 centraal staat betreft de vorming van identiteit binnen de context van de afstudeerrichting, waarbij het niet alleen om individuele, maar ook om collectieve professionaliteit gaat. In dit assessment startbekwaam wordt op holistische wijze gekeken naar de beroepsproducten en andere bewijsmaterialen en onderliggende verbindingen in relatie met de leeruitkomsten 2 en 3. Omdat het functioneren als professional behalve een individuele kant ook een verbinding heeft met collectieve professionaliteit, hoort een presentatie, workshop of andere performance ook tot dit assessment als afsluiting. Zie het schema na de volgende paragraaf en de visuele weergave in het document beeld van de afstudeerrichting

3 Basisprincipes In de afstudeerrichting wordt gewerkt vanuit een aantal basisprincipes: 1. Aandacht voor het leerproces Leerproces van de student staat centraal. Begingesprek op de werkplek. Wat heb je nodig om je hier te ontwikkelen? De praktijkcontext prikkelt de vraag. Verbinding werkplek, student, opleiding. Opleiding en werkveld ondersteunen samen het leerproces van de student. 2. Toepassing van kennis Kennis toepassen in praktijkcontexten. Integreert kennis, kunde en attitude. 3. Methodisch en reflectief handelen Zoals de cyclus OVUR: oriënteren voorbereiden uitvoeren - reflectie en het model wij-ik-het, binnen een bepaalde context (Ofman 2006): 4. Autonomie Studenten hebben autonomie: kunnen deels eigen keuzes maken, in invulling beroepsproducten, koppeling van beroepsproducten en literatuur, en koppeling van beroepsproducten aan indicatoren. Hiervoor plan van aanpak dat voorgelegd wordt aan opleiding en werkplek. 5. Uitdagen tot zelfrealisatie Eigen onderwijs ontwerpen (plan van aanpak van de student) is voorwaarde om onderwijs te ontwerpen voor anderen: uitdagen tot zelfrealisatie, ondernemen in de complexiteit van het beroep. 6. Beoordeling door opleiding en werkveld Beoordeling gebeurt intersubjectief (op verschillende niveaus).opleiding en werkveld werken samen in criteria voor beoordeling.

4 SCHEMA AFSTUDEERRICHTING BO-VMBO, BO-MBO en AVO (algemeen) MODULE Domein LEERUITKOMST In de toetsing te verwerken Dublindescriptoren bachelorniveau: TOETSVORM Indicatoren bekwaamheidseisen BEROEPSPRODUCTEN handelingsbekwaam docent (bachelor 2e graad) handelingsbekwaamheid voorbereiden, uitvoeren, evalueren, ontwikkelen van onderwijs, begeleiden van leerlingen) LUK 1 De kandidaat toont aan dat hij startbekwaam docent is. Dat betekent dat hij in de praktijk doelmatig handelt t.a.v. leerlingen, collega s en alle andere betrokkenen, in het voorbereiden, uitvoeren, evalueren en ontwikkelen van onderwijs. Hij kan zijn kennis en kunde op dusdanige wijze toepassen, dat dit een benadering van zijn werk als leraar laat zien. performance (praktijkproef), portfolio en gesprek Zie overzicht eindkwalificaties vakinhoudelijk, vakdidactisch en pedagogisch domein Zoals: Beeld van onderwijsactiviteiten, o.a. beeldmateriaal (verplicht voor LUK1!) Samenwerkingsactiviteit met collega s (bijv.workshop, project) onderwijsprofessional (bachelor 2e graad) op basis van nieuwe inzichten (verbreden en verdiepen) ontwerpen, innoveren, experimenteren, onderzoeken, ontwikkelen, uitproberen, lezen, studeren) identiteit verbanden leggen, reflecteren, zich ontwikkelen, leerdoelen stellen, communiceren t.a.v. persoons, visie) LUK 2 De kandidaat toont m.b.v. verschillende methodologieën aan zich nieuwe inzichten eigen te maken op actuele vakdidactische en/of pedagogische en/of interdisciplinaire en/of onderwijsorganisatorische gebieden ten behoeve van eigen en school. LUK 3 De kandidaat legt verbanden tussen zijn kernkwaliteiten, overtuigingen, gedrag en visie op onderwijs en beroepspraktijk en ontwikkelt die in communicatie met collega s uit de beroepsgroep. Is in staat om relevante gegevens te verzamelen en interpreteren (meestal op het vakgebied) met het doel een oordeel te vormen dat mede gebaseerd is op het afwegen van relevante sociaalmaatschappelijke, wetenschappelijke en/of ethische aspecten. Bezit de leervaardigheden die noodzakelijk zijn om een vervolgstudie die een hoger niveau van autonomie veronderstelt aan te gaan. Functioneert doorgaans op een niveau waarop enige aspecten voorkomen waarvoor kennis van de laatste en in het vakgebied vereist is. Is in staat om informatie ideeën en oplossingen over te brengen op publiek bestaande uit specialisten of niet-specialisten. Bezit de leervaardigheden die noodzakelijk zijn om een vervolgstudie die een hoger niveau van autonomie veronderstelt aan te gaan. portfolio en gesprek, met performancedeel voor peers (bv. workshop, presentatie) Zie overzicht eindkwalificaties, specificering brede basis voor NHL Activiteit buitenwereld, (bijv. stagebegeleiding, beroepspraktijkvorming, burgerschapsvorming of excursies) Geplande interventie Praktijkonderzoek (verplicht voor LUK2!) Vakdidactisch eindwerk (indien gewenst te koppelen met praktijkonderzoek of ander beroepsproduct) Keuze beroepsproduct

5 Specificering van algemene leeruitkomsten afstudeerrichtingen naar variant van afstudeerichting door aan te geven wat dat concreet betekent binnen die praktijkcontext, waar nodig ook gespecificeerd naar vak: LEERUITKOMST Domein Subdomein (i.v.t.) bo-vmbo bo-mbo avo LUK 1 De kandidaat toont aan dat hij startbekwaam docent is. Dat betekent dat hij in de praktijk doelmatig handelt t.a.v. leerlingen, collega s en alle andere betrokkenen, in het voorbereiden, uitvoeren, evalueren en ontwikkelen van onderwijs. LUK 2 De kandidaat toont m.b.v. verschillende methodologieën aan zich nieuwe inzichten eigen te maken op actuele vakdidactische en/of pedagogische en/of interdisciplinaire en/of onderwijsorganisatorische gebieden ten behoeve van eigen en school. LUK 3 De kandidaat legt verbanden tussen zijn kernkwaliteiten, overtuigingen, gedrag en visie op onderwijs en beroepspraktijk en ontwikkelt die in communicatie met collega s uit de beroepsgroep. handelingsbekwaamheid voorbereiden, uitvoeren, evalueren, ontwikkelen van onderwijs, begeleiden van leerlingen) van nieuwe inzichten ontwerpen, innoveren, experimenteren, onderzoeken, ontwikkelen, uitproberen, lezen, studeren) identiteit verbanden leggen, reflecteren, zich ontwikkelen, leerdoelen stellen, communiceren t.a.v. persoons-, visie) vakinhoudelijk vakdidactisch pedagogisch vakdidactisch pedagogisch interdisciplinair onderwijsorganisatorisch persoonlijke visievorming collectieve