Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg

Transcriptie

1 Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie Voltijd, deeltijd, duaal Fontys Lerarenopleiding Tilburg

2

3 Lange Voorhout ED Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie Voltijd, deeltijd, duaal Fontys Lerarenopleiding Tilburg Croho-nummer: Hobéon Certificering BV Datum: 30 november 2010 Auditteam: drs. R.B.van der Herberg prof. dr. K. Boersma prof. dr. H. van den Bergh drs. A.W.G. Hoevers drs. P.J. Ronner drs. H. van Asseldonk ing. J. Jackson O. Orlandini Secretaris: drs. G.W.M.C. Broers

4

5 INHOUDSOPGAVE DEEL MANAGEMENT SAMENVATTING Integraal advies Samenvattende beoordeling 3 2. INLEIDING 7 3. KARAKTERISTIEK VAN DE MASTEROPLEIDINGEN 9 4. VORIGE ACCREDITATIE 13 DEEL ONDERWERPEN EN FACETTEN NVAO-ACCREDITATIEKADER Doelstellingen opleiding 15 Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen 15 Facet 1.2. Niveau: Master 18 Facet 1.3. Oriëntatie hbo Programma 20 Facet 2.1. Eisen hbo 20 Facet 2.2. Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma 25 Facet 2.3. Samenhang programma 27 Facet 2.4. Studielast 29 Facet 2.5. Instroom 31 Facet 2.6. Duur 33 Facet 2.7. Afstemming tussen vormgeving en inhoud 34 Facet 2.8. Beoordeling en toetsing Inzet van personeel 39 Facet 3.1. Eisen hbo Facet 3.2. Kwantiteit personeel Facet 3.3. Kwaliteit personeel Voorzieningen 44 Facet 4.1. Materiële voorzieningen 44 Facet 4.2. Studiebegeleiding Interne kwaliteitszorg 47 Facet 5.1. Evaluatie resultaten 47 Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering Studenttevredenheid Facet 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Resultaten 53 Facet 6.1. Gerealiseerd niveau 53 Facet 6.2. Onderwijsrendement OORDEELSCHEMA BIJLAGEN 59 BIJLAGE I Programma en gesprekspartners 61 BIJLAGE II Kwantitatieve gegevens van de opleiding 71 BIJLAGE III Curricula Vitae en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren 73 BIJLAGE IV Werkwijze, beoordelingsprocedure en beslisregels 85

6

7 DEEL 1 1. MANAGEMENT SAMENVATTING 1.1. Integraal advies Hobéon Certificering adviseert de NVAO de aangegeven hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie, verzorgd door Fontys Lerarenopleiding Tilburg, croho-nummer in al haar varianten te accrediteren. Dit advies wordt in onderhavig rapport gefundeerd. Algemene gegevens Naam van de instelling: Naam van de opleiding: Varianten van de opleiding: Locatie van de opleidingen: Fontys Lerarenopleiding Tilburg hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie voltijd, deeltijd en duaal Tilburg Naam VBI: Hobéon Certificering b.v. Datum visitatie: 25, 26, 27 mei 2010 Datum adviesrapport: 30 november Beoordelingskader Het bij het onderzoek gehanteerde beoordelingskader is het Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs Nederland (14 februari 2003). Samenstelling auditteam Bij deze audit is gebruik gemaakt van een kern-auditteam naast een vakspecifiek auditteam dat de verschillende masteropleidingen Leraar heeft beoordeeld. Het totale auditteam dat de masteropleidingen Leraar van Fontys Hogeschool Tilburg bestond uit de volgende personen: De heer drs. R.B.van der Herberg*, voorzitter auditteam 1 ; De heer drs. P.J. Ronner*, werkvelddeskundige; De heer drs. H.M. Claessen, werkvelddeskundige; De heer drs. H. van Asseldonk; werkvelddeskundige; De heer prof. dr. van den Bergh*, vakdeskundige Nederlands; De heer dr. Kwakernaak, vakdeskundige Vreemde talen; Mevrouw drs. A. Bens, vakdeskundige Maatschappijleer; De heer drs. H. Beliën, vakdeskundige Geschiedenis; De heer prof. dr. R. van der Vaart, vakdeskundige Aardrijkskunde; De heer drs. A.W.G. Hoevers, vakdeskundige Economie; De heer prof. dr. K.T. Boersma*, vakdeskundige Biologie; De heer prof. dr. G. Zwaneveld, vakdeskundige Wiskunde; De heer prof. dr. H. Eijkelhof vakdeskundige Scheikunde en Natuurkunde. 1 De met een asterisk gemarkeerde auditoren maakten deel uit van het kernteam. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie. FLOT, 1.0 1

8 Mevrouw G.C. Versluis, secretaris; Mevrouw drs. P. Betlem, secretaris; De heer drs. G.W.M.C. Broers*, secretaris. Mevrouw O. Orlandini*, student; De heer R. van der Linden, student; De heer ing. J. Jackson, student. De volgende auditoren waren betrokken bij de audit van de masterlerarenopleiding Bedrijfseconomie: Dhr. Van der Herberg, vanouds sociaal geograaf, heeft ruime ervaring op het terrein van het auditeren van opleidingen in het hoger onderwijs. Zo heeft hij vorig jaar de tweedegraads lerarenopleidingen beoordeeld van de Hogeschool van Amsterdam en van Fontys Hogescholen (FLOT). Ook beschikt hij over relevante onderwijservaringen als voormalig schoolleider van een grote onderwijsorganisatie in het midden van het land. Dhr. Ronner studeerde Duitse Letterkunde en Germanistiek, werkte in de periode als vestigingsmanager en daarna als rector en vanaf 2005 als centraal directeur van middelbare scholen. Daarnaast heeft hij zitting in verschillende besturen zoals de VO-Raad, het sectorbestuur Onderwijs Arbeidsmarkt, als voorzitter van de Scholenraad vmbovakcollege Amersfoort. Dhr. Boersma was vanaf 1997 tot zijn emeritaat in juli 2010 hoogleraar Didactiek van de Biologie aan de Universiteit Utrecht (UU). Binnen de UU was hij voorzitter van het opleidingsbestuur Masteropleiding Science Education & Communication en directeur van het Freudenthal Instituut. Op dit moment is hij o.a. voorzitter van de Commissie Vernieuwing Biologieonderwijs en de Raad voor Aard- en Levenswetenschappen van de KNAW. Dhr. Van den Bergh studeerde Psychologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij volgde een visiting fellowship aan de University of California, Los Angeles, en aan Princeton begin jaren negentig en werkte bij het Cito, de Inspectie van het Onderwijs en de UU. Sinds 2006 is hij bijzonder hoogleraar Toetsing en Didactiek van het Taalonderwijs. Dhr. Hoevers is sinds 2008 werkzaam aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) binnen de Faculteit Economie en Bedrijfskunde en het Universitair Onderwijscentrum Groningen als lerarenopleider. Daarvoor was hij vakdidacticus Economie en lerarenopleider aan de RUG. Dhr. Van Asseldonk heeft een zeer ruime staat van dienst binnen het voortgezet onderwijs. Vanaf 1979 heeft hij vooral bestuurlijke functies bekleed binnen het onderwijs en binnen organisaties op het raakvlak onderwijs en arbeidsmarkt. Mevr. Orlandini is tweedejaars student Engels aan de voltijds tweedegraads lerarenopleiding van de Hogeschool van Amsterdam en studeerde hiervoor drie jaar tandheelkunde en een jaar psychologie. Vanuit haar huidige studie verzorgt zij nu steunlessen Engels aan de onderbouw van het Cygnus Gymnasium te Amsterdam. Dhr. Jackson was als tweedegraads leraar Wiskunde enkele jaren verbonden aan het voortgezet onderwijs. Aan de Hogeschool Rotterdam volgt hij momenteel de hbomasteropleiding Pedagogiek. Dhr. Broers heeft afgelopen twee jaren ruime ervaring opgedaan bij de visitatie van de Pabo s en tweedegraads lerarenopleidingen. In dit traject fungeert hij als coördinerend secretaris. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie. FLOT, 1.0 2

9 1.2. Samenvattende beoordeling Hobéon Certificering baseert het advies tot accreditatie van de hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie op de volgende overwegingen: Algemeen beeld Het auditteam heeft geconstateerd, dat de masteropleidingen van FLOT een duidelijke missie hebben geformuleerd, toegelicht in een van de centrale documenten binnen de opleidingen: Vakkundig, Vaardig, Vindingrijk. Op basis hiervan zijn accenten gelegd op vakinhoud en onderzoek. De masteropleidingen richten zich op de brede rol die de eerstegraads docent vervult binnen het voortgezet hoger onderwijs. De opleidingen besteden, behalve aan de vakinhoud, daarom ook aandacht aan de verantwoordelijkheid van de als master opgeleide docent voor de ontwikkeling en innovatie van het onderwijs binnen de vaksectie en de school. Naast het vervullen van de brede docentrol zal de eerstegraads leraar steeds nadrukkelijker als teamworker, onderzoeker en ontwikkelaar van leermiddelen gaan functioneren. Het lectoraat leerstrategieën speelt een belangrijke rol binnen de masteropleidingen door actuele kennis te generen en deze te laten doorwerken in de onderwijsprogramma s. Een aantal (recentelijk) gepromoveerde en door de opleidingen aangetrokken docenten helpen eveneens het curriculum actueel te houden. Doelstellingen opleiding: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. Sinds 2008 zijn de masteropleidingen Leraar bezig met de overgang van het hanteren van eindkwalificaties gekoppeld aan beroepsrollen naar het hanteren van de competenties van de Stichting Beroepskwaliteit Leraren (de zgn. SBL-competenties) inclusief bekwaamheidseisen in combinatie met een landelijke, vakspecifieke kennisbasis. De masteropleidingen Leraar van FLOT hebben de competenties op masterniveau helder beschreven en deze geoperationaliseerd in meerdere bekwaamheidseisen. Deze zijn geordend volgens de vijf Dublin Descriptoren, waarmee de opleidingen het masterniveau borgen. De opleidingen hebben regelmatig overleg over de eisen die gesteld worden aan de master afgestudeerden met vakgenoten en de beroepspraktijk, waaronder de Wetenschappelijke Raad van Advies. Via laatstgenoemde partij zoeken de opleidingen nadrukkelijk aansluiting bij universiteiten, vooral op het terrein van onderzoeksbekwaamheden binnen vakdidactiek en onderwijskunde. De master bedrijfseconomie hanteert een set eindkwalificaties die regelmatig tegen het licht gehouden en, indien nodig, aangepast wordt. Het voor de opleiding relevante werkveld is hierbij betrokken. Twee facetten van onderwerp 1 Doelstellingen opleiding worden als goed beoordeeld voor deze opleiding, wat een kwalificatie goed voor dit onderwerp rechtvaardigt. Dit wordt als extra aantekening bij het oordeel gevoegd. Programma: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. De masteropleidingen Leraar hebben de eindkwalificaties in duidelijke leerdoelen en indicatoren vertaald. Het auditteam heeft o.a. een aantal generieke en vakspecifieke toetsen bestudeert. Zodoende heeft kunnen constateren dat de opleidingen de eindkwalificaties op een valide en betrouwbare wijze toetsen en beoordelen. De toetscommissies van de opleidingen spelen bij de kwaliteitsborging een belangrijke rol. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie. FLOT, 1.0 3

10 De opleidingsprogramma s zijn actueel, samenhangend en zorgen ervoor dat de studenten kennis en vaardigheden op masterniveau kunnen ontwikkelen. Dit gebeurt aan de hand van de generieke programmaonderdelen Algemene professionele vorming ( APV ), Voorbereiding onderzoek, Stage en een vakspecifiek deel per opleiding. Zo wordt de student bijvoorbeeld bij Voorbereiding onderzoek' verschillende onderzoeksmethoden en technieken aangereikt en wordt tijdens hoor- en werkcolleges ingegaan op theoretische inzichten uit de literatuur, die vervolgens worden gebruikt voor de analyse van praktijkcasussen. Binnen de stage, die veelal plaatsvindt op de school waar de student reeds werkzaam is, oefent de student zijn pedagogische en didactische beroepsvaardigheden. Als positief beschouwt het auditteam het feit dat de opleiding, op basis van studentevaluaties, besloten heeft de zuiver vakinhoudelijke component uit te breiden. De lijst met literatuur is door het auditteam bestudeerd en als adequaat beoordeeld. Gebleken is dat in belangrijke mate gebruik wordt gemaakt van Engelstalige literatuur. Medewerkers en studenten hebben voldoende toegang tot primaire literatuur. Studenten maken bij inhoudelijke studieonderdelen gebruik van primaire literatuur. Tijdens hoor- en werkcolleges wordt ingegaan op theoretische inzichten binnen de economie, die vervolgens worden gebruikt voor de analyse van casussen uit de praktijk. Binnen de stage oefent de student zijn pedagogische en didactische beroepsvaardigheden. De stage wordt vrijwel altijd uitgevoerd op de school waar de student reeds werkzaam is. De masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie heeft samenhang in het opleidingsprogramma aangebracht op basis van twee elementen: de vakspecifieke en generieke programmaonderdelen zijn beide gericht op de professional die een bijdrage kan leveren aan de ontwikkeling van de beroepspraktijk en de transfer tussen theorie en praktijk blijkt uit de uitwerking van alle generieke programmaonderdelen. Het aantal contacturen voor de deeltijdvariant bedraagt zes tot acht uur per week voor de drie studiejaren. Daarnaast worden studenten begeleid wat leidt tot meer contacturen per week. De omvang van deze laatste contacturen verschilt per student en is afhankelijk van de behoefte aan begeleiding. Het opleidingsprogramma kent in deeltijd een looptijd van drie jaren. Voltijdstudenten hebben de mogelijkheid het programma sneller te doorlopen. Het programma is gebaseerd op een gemiddelde studielast van twintig uur per week. Uit de Onderwijs- en Examenregeling (OER) blijkt dat voor de instroom alle masteropleidingen van FLOT de wettelijke vooropleidingseisen hanteren, namelijk: in het bezit van een tweedegraads- of bachelordiploma in hetzelfde vak. Gebleken is dat de opleiding, in het bijzonder haar docenten, de actualiteit van het studieprogramma zoveel als mogelijk borgt door zelfstudie van docenten en gastcolleges. De verschillende studieonderdelen die het auditteam vooraf en tijdens de audit uitgebreid heeft kunnen bestuderen maken een goed verzorgde indruk wat opbouw en inhoud betreft. Binnen het didactisch concept, dat is gebaseerd op het competentiegericht leren, maken alle opleidingen gebruik van het dubbele bodem-principe, waarbij gebruikte en geproduceerde materialen en tijdens de cursussen opgedane ervaringen direct of met een vertaalslag inzetbaar worden gemaakt voor de eigen (toekomstige) onderwijsverstrekking van de student. Dit vindt het auditteam heel sterk en ook studenten zijn daarover tevreden. Studenten hebben verder meer behoefte aan kennisoverdracht, de opleiding spreekt in dit verband van directe onderwijsverstrekking door docenten. Ook dit aspect is door de opleiding gehonoreerd door meer klassikaal-frontaal les te geven. Het programma vindt het auditteam voldoende studeerbaar met een gemiddelde studielast van twintig uur per week, waaronder gemiddeld zes tot acht contacturen op de opleiding. Dat alle lessen op één dag gepland staan is voor de studenten ideaal. Door de combinatie van werk, studie en privé, vinden studenten de studie wel zwaar. Inzet van Personeel: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie. FLOT, 1.0 4

11 De studieprogramma s voor de masteropleidingen worden uitgevoerd door een vaste groep kerndocenten per opleiding. De docenten, die de generieke en vakspecifieke lessen verzorgen hebben regelmatig contact met het werkveld of zijn daarin nog werkzaam. Bij de opleiding Bedrijfseconomie heeft een substantieel deel van de docenten gewerkt in het vo en alle docenten hebben een eerstegraads hbo- of wo-opleiding, wat het auditteam als essentieel beschouwt voor het kunnen verzorgen van een masteropleiding. De opleidingen zorgen ervoor dat de kwaliteit van docenten goed is geborgd door scholingsplannen en het competentiemanagement van docenten op team- en op FLOT-niveau. Alle docenten van de opleiding Bedrijfseconomie hebben de afgelopen jaren aantoonbaar gewerkt aan het bevorderen van hun eigen deskundigheid, o.a. door trainingen begeleidingsvaardigheden, het volgen van een (vakspecifieke) wo-masteropleiding en via gezamenlijke studieweken. De opleiding breidt het aantal docenten uit, mede door de groei van het aantal instromende studenten. De opleiding verbindt aantoonbaar consequenties indien een docent niet goed functioneert. In ieder geval komt dit ter sprake tijdens de gesprekkencyclus met de teamleider. Indien er na de hierbij gemaakte afspraken geen verbetering optreedt, wordt de docent niet meer betrokken bij lesactiviteiten in de master. Studenten hebben een aantoonbare rol bij het evalueren van docenten van de opleiding. Voorzieningen: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. Het gebouw waar de FLOT gevestigd is en de voorzieningen daarbinnen zijn recentelijk vernieuwd. De hbo-masteropleidingen Leraar maken gebruik van een digitale leeromgeving die altijd en overal bereikbaar is, zowel op de studiecomputers als thuis. De structurele studiebegeleiding bestaat vooral uit het systematisch voeren van studievoortganggesprekken. De studieloopbaanbegeleider en de masterstudent kunnen in overleg de studieplanning bijsturen. De informatievoorziening is voldoende met het oog op de studievoortgang. Interne kwaliteitszorg: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. Gebleken is dat de FLOT op generiek niveau beschikt over een werkend systeem van kwaliteitszorg, toegespitst op de specifieke masteropleidingen. Daarbij zijn zowel interne partijen, zoals docenten en studenten, maar ook externe partijen, zoals in dit geval het onderwijsveld en de wetenschap (in de vorm van de Wetenschappelijk Raad van Advies) betrokken. De lijnen binnen de opleidingen zijn kort. De opleidingen binnen FLOT worden periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van meetbare doelen. Studenten en auditteam zijn wel van mening, dat vanwege evaluatiemoeheid en de daaruit volgende lage respons, er minder vaak geëvalueerd zou moeten worden. Uit de documentatie en tijdens de audit is gebleken dat de hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie aantoonbare verbetermaatregelen neemt op verschillende terreinen. Positief vindt het auditteam dat het hierbij niet alleen bij woorden blijft, maar de opleiding op basis van zorgvuldigheid adequate maatregelen neemt. Resultaten: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie. FLOT, 1.0 5

12 De opleiding borgt dat de studenten die afstuderen het gewenste hbo-masterniveau hebben behaald. Dit toetst de opleiding aan de hand van de stage en het praktijkonderzoek. De realisatie van de vakspecifieke eindkwalificaties toetst de opleiding door middel van een mix van toetsen bij de vakspecifieke onderdelen. De student moet op basis van de stage aantonen dat hij de opleidingscompetenties beheerst en in staat is vakkennis en vakdidactiek te integreren. Bij het praktijkonderzoek moet de student aantonen, dat hij zelfstandig problematieken/thematieken kan onderkennen en onderzoeksmatig kan benaderen. Het auditteam heeft geconstateerd, dat het praktijkonderzoek zich vaak sterk richt op het mesoniveau van de onderwijsorganisatie waar studenten werkzaam zijn. Het auditteam zou het toejuichen als het accent komt te liggen op vakdidactische praktijkonderzoeken. Dit heeft, zo is gebleken, ook al enige tijd de aandacht van de masteropleidingen: die sturen hier al zoveel mogelijk op. De afstudeerwerkstukken van de opleiding Bedrijfseconomie die het auditteam heeft bestudeerd waren op hbo-masterniveau. Ze zouden nog in kwaliteit kunnen verbeteren als de begeleider sneller in de beginfase commentaar zou geven op de procedurele en (vak)inhoudelijke voortgang van de student. De masteropleidingen van FLOT hebben de rendementsgegevens van 2002 tot en met 2008 in kaart gebracht. Uit de analyse blijkt, dat het definitieve rendement van de cohorten nog niet kan worden vastgesteld, omdat van elk van deze cohorten nog studenten studeren. Uit studievoortganggesprekken die de opleiding voert, blijkt dat studievertraging veelal dezelfde oorzaak heeft als het voortijdig verlaten van de opleiding: de combinatie van studie, werk en gezin wordt als zwaar ervaren. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie. FLOT, 1.0 6

13 2. INLEIDING Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie (VBI) is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de hbo- masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie, verzorgd door Fontys Lerarenopleiding Tilburg, croho-nummer: De opleiding wordt aangeboden in de varianten voltijd, deeltijd en duaal. De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review en de daarbij behorende onderliggende documenten. Meer specifiek betrof het een Management Review Instituutsdeel en een Management Review van de individuele masterlerarenopleiding. De beschrijving van de opleidingen in het Instituutsdeel is gebaseerd op de deeltijdvariant. Alleen wanneer de situatie binnen de voltijd- of duale variant daarvan afwijkt, is die apart beschreven. Het bij het onderzoek gehanteerde beoordelingskader is het Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs Nederland (d.d. 14 februari 2003). De audit heeft plaatsgevonden in de periode 25 t/m 27 mei Het volledige programma, van de audit is opgenomen in Bijlage I. Het auditteam werd gevormd door: dhr. Van der Herberg, dhr. Ronner, dhr. Boersma, dhr. Van den Bergh, dhr. Hoevers, dhr. Van Asseldonk, mevr. Orlandini, dhr. Jackson en dhr. Broers. De in dit team aanwezige expertise is in onderstaand schema zichtbaar. voorzitter R.B. van der Herberg, senior adviseur Hobéon werkvelddeskundige P.J. Ronner, schoolleider onderwijsgemeenschap vakdeskundige K. Boersma, hoogleraar vakdeskundige H. v.d. Bergh, hoogleraar vakdeskundige A.W.G. Hoevers, docent werkvelddeskundige H. v. Asseldonk, lid CvB student O. Orlandini Lerarenopleiding HvA student J. Jackson, Lerarenopleiding Hogeschool Rotterdam secretaris G. Broers, adviseur Hobéon werkveld vak / discipline onderwijs x x x x x x x x x x x x x kwaliteitszorg /audit x x studentperspectief x x Hobéon Certificering beoordeelt zoveel mogelijk facetten en onderwerpen uit het NVAObeoordelingskader, op een zo hoog mogelijk aggregatieniveau. Specifieke aspecten die per cluster, opleiding en/of opleidingsvariant afzonderlijk en zelfstandig zijn beschreven, worden telkens op dat niveau beoordeeld. Door de gemeenschappelijke aspecten slechts eenmaal te beoordelen, op het niveau waarop ze worden aangestuurd en geborgd, wordt de accreditatielast voor de daaronder liggende niveaus beperkt. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie. FLOT, 1.0 7

14 Hobéon Certificering heeft bij het beoordelen van de hbo-masteropleidingen Leraar expliciet rekening gehouden met de afspraken tussen de NVAO en de VBI s op dit terrein. Dit naar aanleiding van een brief van de staatssecretaris aan de NVAO (d.d. 14 november 2007) inzake Accreditatie van lerarenopleidingen. Hierin geeft de staatssecretaris aan dat de lerarenopleidingen de afgelopen jaren veel energie gestoken hebben in behoud en verbetering van kwaliteit en in het creëren van waarborgen voor duurzame kwaliteit. Verder geeft zij aan dat in het accreditatietraject zekerheid dient te worden verkregen dat de opleiding aan studenten biedt wat zij nodig hebben om voldoende voorbereid en op HO-niveau het beroep van leraar uit te oefenen. In overleg tussen de NVAO en de VBI s is vervolgens een aantal afspraken gemaakt wat betreft de samenstelling van de panels, de duur en de omvang van de site visit aan de masteropleidingen Leraar, de inhoud van het curriculum en het gerealiseerde niveau. Om de externe legitimering verder te borgen is de audit verlengd waardoor het voor het auditteam mogelijk was om additionele gesprekken te voeren met studenten, docenten en werkveld. Evenals bij de reguliere eendaagse audits zijn ook bij deze audit (tussen)producten van studenten beoordeeld waaronder portfolio s, toetsen en werkstukken. In het programma van de site visits is, naast de reguliere gesprekken, ook ruimte gemaakt voor gesprekken met (deels at random geselecteerde) studenten en docenten. Het curriculum van de verschillende masteropleidingen Leraar is door het auditteam nadrukkelijk tegen het licht gehouden. Concreet betekent dit dat gekeken is naar zowel de vakinhoudelijke kant ervan als naar de specifieke vakdidactiek. Wij merken hier op dat in de rapportage, zoals gebruikelijk, aandacht besteed is aan het aantal contacturen (colleges, werk- en projectgroepen en individuele begeleiding waarbij de student in direct contact staat met de docent), de onderzoekscomponent binnen de opleiding i.c. het masterniveau van de lerarenopleiding, de docent-studentratio en het opleidingsniveau en onderzoekservaring van de docenten. Ook is voorafgaand aan en tijdens de audit (in de documentenanalyse) door het auditteam de wijze bestudeerd waarop de opleiding de contacten met het relevante onderwijsveld heeft vormgegeven. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie. FLOT, 1.0 8

15 3. KARAKTERISTIEK VAN DE MASTEROPLEIDINGEN Fontys Lerarenopleiding Tilburg (FLOT) is met ruim studenten één van de grootste lerarenopleidingen van Nederland en leidt studenten op tot leraar op bachelorniveau (tweedegraads) in zeventien vakken en tot leraar op masterniveau (eerstegraads) in dertien vakken in de varianten voltijd, deeltijd en duaal. Organisatie De masteropleidingen zijn het onderwerp van deze rapportage. Zij zijn geclusterd in de volgende teams: Nederlands/Frans; Engels/Duits; Geschiedenis/Aardrijkskunde/Maatschappijleer; Algemene Economie/Bedrijfseconomie/Wiskunde; Biologie; Natuurkunde/Scheikunde. Naast de onderwijsteams is er binnen FLOT een expertisecentrum dat bestaat uit een verzameling expertisegroepen, waaronder Vakmanschap, Internationalisering, Toetsing en Loopbaan. De expertisegroepen zijn verantwoordelijk voor de onderwijsontwikkeling op hoofdlijnen en adviseren het management over de uitvoering van het curriculum. Een kenmerk van de masterlerarenopleiding is hun kleinschaligheid waardoor de lijnen kort zijn. Getalsmatig studeren de meeste masterstudenten in Tilburg Geschiedenis en Wiskunde (resp. 102 en 101 studenten). Het aantal studenten Frans vormt de kleinste groep met 29 masterstudenten (peildatum: begin april 2010). De opleidingen hanteren een studierooster dat ook studenten die ver weg wonen in staat stelt de colleges in Tilburg te volgen. Masterniveau Uitgangspunt binnen de opleiding is om eerstegraads docenten op te leiden die via een systematische, onderzoeksmatige benadering vraagstukken in de eigen beroepspraktijk kunnen oppakken en daardoor een bijdrage leveren aan de schoolorganisatie als geheel. Concreet betekent dit dat de afgestudeerde eerstegraads docent naast vakdocent ook een functie heeft als ontwerper, ontwikkelaar en coach. Deze brede rol is door de masteropleiding beschreven in de zes beroepsrollen. Deze beroepsrollen en eindkwalificaties zijn opgenomen in het eerder genoemde document Vakkundig, Vaardig, Vindingrijk. Een belangrijk nieuw fenomeen binnen de masterlerarenopleiding betreft het masterteam dat bestaat uit de teamleider van de masteropleidingen, de opleidingscoördinatoren van de masteropleidingen en de docent Onderzoek. Dit team is ingericht als gevolg van de vorige visitatie in 2004 (zie hierna) om zo de onderlinge afstemming tussen de afzonderlijke masteropleidingen te verbeteren. Het masterteam komt elke twee weken bijeen onder leiding van de teamleider en bespreekt onderwerpen die te maken hebben met onderwijs en organisatie. Masterdocenten zijn zowel werkzaam in de bachelorlerarenopleidingen als in de masteropleidingen Leraar en werken structureel samen in het masterteam. De opleiding kent een lectoraat Leerstrategieën. Het lectoraat ziet als belangrijkste opdracht: Het (leren) doen van praktijkonderzoek door leraren en door opleiders dat bijdraagt aan de kwaliteit van onderwijs en de professionalisering van het beroep. Het lectoraat moet zowel opleiders als studenten stimuleren om door praktijkonderzoek hun professionele handelen kritisch te volgen en te ontwikkelen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie. FLOT, 1.0 9

16 De masteropleidingen Leraar kennen verder een aantal zgn. overlegplatforms die betrokken zijn bij het niveau, de actualiteit en de beroepsoriëntatie van de opleidingen. Concreet worden genoemd de Raad van Advies Voortgezet Onderwijs, waarin directies van scholen voor voortgezet onderwijs en andere lerarenopleidingen van Fontys vertegenwoordigd zijn, de Wetenschappelijke Raad van Advies die alleen ingesteld is voor de masteropleidingen van FLOT, de Instituutsmedezeggenschapsraad (IMR) waarin medewerkers en studenten vertegenwoordigd zijn, de studentenraad die een klankbordgroep vormt voor de directie, het student-docentoverleg per opleiding en ten slotte de opleidingscommissie voor de masters die in 2010 is opgericht en tweemaal per jaar bijeenkomt. In de rapportage zal meerdere malen verwezen worden naar deze gremia. Opleiding hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie Naast de opleiding Bedrijfseconomie biedt Fontys Hogescholen ook de economische masterlerarenopleiding Algemene Economie aan. Deze twee opleidingen worden verzorgd door één team; collega s van beide opleidingen overleggen gemeenschappelijk. Op landelijk niveau is er sprake van overleg om te komen tot een kennisbasis voor eerstegraads leraren op beide vakgebieden. De opleiding Bedrijfseconomie heeft een eigenstandige Management Review geschreven. Daarnaast heeft het auditteam ook een Management Review bestudeerd die geschreven is op instituutsniveau. Het aantal studenten dat deze opleiding volgt, bedraagt 54 in deeltijd. Hiervan hebben er 46 een hbo-achtergrond, 7 een wo-achtergrond en één student is ondergebracht in de categorie overige. De hbo-masteropleidingen Leraar hebben te maken met een studentenpopulatie die vrijwel geheel bestaat uit studenten die al in het relevante werkveld werkzaam zijn en zich verder willen professionaliseren tot eerstegraads docent. De masteropleidingen van Fontys werken met één contactdag per week. In de eerste twee (van de drie) studiejaren zijn zes tot acht contacturen ingeroosterd. De opleiding hanteert bij de inhoudelijke inrichting kaders die bepaald zijn door de domeinen en concepten van het eindexamen havo/vwo, de eindkwalificaties van de Master of Education Leraar VHO en specifieke eindkwalificaties voor de leraar Bedrijfseconomie. De opleiding maakt een onderscheid tussen de docent als vakspecialist en als vakdidacticus. Voor de borging van de vakspecialistische kennis van de opleiding wordt gebruikgemaakt van artikelen uit geschreven media en (voor een deel) Engelstalige literatuur. Actuele ontwikkelingen op vakdidactisch gebied komen aan de orde in de didactische onderdelen binnen het studieprogramma, waaronder de APV : de Algemene professionele vorming. De actualiteit krijgt vorm via de papers die studenten dienen te schrijven gedurende de opleiding. De studie wordt aangeboden in drie varianten, waarbij de deeltijdvariant de voor studenten meest voor de hand liggende variant is omdat studenten werkzaam zijn en blijven in het onderwijs. Gesprekken die het auditteam gevoerd heeft met studenten laten zien dat zij de studie als zwaar beschouwen. Ook hun collega-studenten van de opleiding. Twintig uur studeren per week, naast het reguliere werk op een onderwijsorganisatie, kost veel tijd. Waar mogelijk wordt daarom door de opleiding rekening gehouden met de specifieke omstandigheden van de studenten; er is binnen de opleiding sprake van maatwerk. Centraal binnen de opleiding blijft de zelfstudie staan, de opleiding pleit hiervoor, evenals de studenten. De opleiding is zich bewust van het belang van dit type opleidingen, nu en in de komende jaren. Tenslotte zullen de komende jaren meer docenten uitstromen die vervangen moeten worden door jongere docenten. Om aan deze vervangingsvraag tegemoet te komen, wil de opleiding de inspanningen vergroten om het aantal instromende studenten te vergroten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie. FLOT,

17 Hierin lijkt de opleiding te slagen, hoewel het aantal instromers niet voldoende is om tegemoet te komen aan de vraag vanuit de arbeidsmarkt, wat het belang van deze opleiding onderstreept. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie. FLOT,

18 Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie. FLOT,

19 4. VORIGE ACCREDITATIE Accreditatie 2004 Generiek De opleidingen gaan in de documentatie uitgebreid in op de resultaten van de vorige visitatie. De visitatie vond plaats in het najaar van Een aanvullend panelbezoek vond plaats in september 2005 nadat de VBI, de NQA, een lijst met verbeterpunten had vastgesteld. Vervolgens heeft FLOT voorafgaand aan het aanvullende bezoek een aantal verbetermaatregelen genomen. Na het tweede visitatiebezoek beoordeelde het panel in het definitieve beoordelingsrapport ook de onderwerpen Doelstellingen en Programma positief. Daarmee was het totaaloordeel over de masteropleidingen positief. Het visitatiepanel in gaf aan dat de aansluiting met universiteiten m.b.t. de onderzoeksbekwaamheid op het gebied van de onderwijskunde en de vakdidactiek verstevigd zou moeten worden. De masteropleidingen Leraar zouden met de opzet van de programma s meer naar elkaar toe moeten groeien. Ook zou de relatie tussen vakinhoud en didactiek verbeterd moeten worden. Het toetsbeleid zou op onderdelen duidelijker geformuleerd moeten zijn in een toetsbeleidsplan. De controle van toetsen op validiteit en betrouwbaarheid kon verder verbeterd worden. Het visitatiepanel stelde vast dat docenten de verbinding konden leggen met de beroepspraktijk, maar gaf wel aan dat er expliciet personeelsbeleid geformuleerd en gevoerd moest worden op dit gebied. Doelen verdienden nadere concretisering, zodanig dat ze direct toetsbaar zouden zijn. De opleidingen dienden maatregelen te nemen om de studieduur van uitvallers te beperken. Verbetermaatregelen naar aanleiding van de accreditatie Generiek Om de aansluiting met het wetenschappelijk onderwijs en de onderzoekscomponent binnen de opleidingen te verbeteren hebben de masteropleidingen Leraar van FLOT een aantal belangrijke acties ondernomen. Zo is in het studiejaar een Wetenschappelijke Raad van Advies ingesteld. Hierin hebben acht vertegenwoordigers van nationale en internationale universiteiten zitting. Het lectoraat Leerstrategieën en de verschillende masteropleidingen werken op het gebied van onderzoek samen met het Ruud de Moor Centrum van de Open Universiteit. Daarnaast wordt via de Eindhoven School of Education samengewerkt met de educatieve masteropleiding van de Technische Universiteit Eindhoven en is een samenwerking gestart met de Universitaire Lerarenopleiding Tilburg. Ook zijn in het studiejaar alle onderzoeksbegeleiders van de master gedurende een jaar (0,1 fte per onderzoeksbegeleider) geschoold door het lectoraat Leerstrategieën in samenwerking met de Universiteit van Tilburg. Om de afstemming tussen de masteropleidingen te vergroten, is in 2006 het masterteam en een daaruit voortvloeiend overleg tussen de mastercoördinatoren en de docent Onderzoek ingericht. Om de opleidingen meer naar elkaar toe te laten groeien, zijn er generieke afspraken gemaakt over de opzet van het programma op het terrein van: de verdeling van studiepunten over de studieonderdelen Vak en vakdidactiek, Algemene professionele vorming ( APV ), onderzoek en stage. Met ingang van studiejaar is zowel de uitvoering als de beoordeling van APV generiek opgezet. Dit geldt ook voor Voorbereiding onderzoek, de stage en het praktijkonderzoek. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie. FLOT,

20 Om de relatie tussen vakinhoud en didactiek te verbeteren, legt elke opleiding deze relatie expliciet vast in de module Vakdidactiek. Daarnaast krijgt die relatie in de vakinhoudelijke modules aandacht in de opzet van opdrachten. Ict-didactiek is door de masteropleidingen Leraar nader uitgewerkt. Een aantal opleidingen heeft hierin het initiatief genomen, zoals de opleiding Engels die blended learning als extra onderdeel van het didactisch concept benoemt. Ook maken de verschillende opleidingen steeds meer gebruik van elektronische leeromgevingen. Het toetsbeleid is in geïmplementeerd en naar aanleiding van de recente bacheloraccreditatie geherformuleerd. Elke masterlerarenopleiding binnen FLOT beschikt over een toetscommissie die de kwaliteit van toetsen controleert. In het personeelsbeleidsplan wordt aandacht besteed aan de relatie beroepspraktijk en opleiding. Het belang van recente werkveldervaring voor FLOT wordt hierbij benadrukt, ondersteund door docentstages. Ook wordt gestreefd naar een flexibele schil van praktijkdocenten met een omvang van 15 tot 20 procent. Inmiddels zijn er op de terreinen personeel, student-docentratio en rendementen kwantitatieve doelen geformuleerd. Ook dienden de masteropleidingen verbetertrajecten te formaliseren en op papier zichtbaar te maken. Over resultaten van evaluaties en over verbeteracties wordt thans gecommuniceerd via de notulen van onder andere het studentdocentoverleg, via de website van FLOT, via de digitale FLOT-nieuwsbrieven en in het jaarverslag. Uit exitgesprekken is inmiddels gebleken dat veel uitvallers hun studie staken omdat de combinatie met werk en gezin te zwaar is. Sinds de vorige visitatie is het intakegesprek voor aanvang van de studie verbreed naar alle masteropleidingen. Opleiding hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie De hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie is geaccrediteerd door de NVAO in De conclusies uit het VBI-rapport over deze specifieke opleiding vatten wij hierna samen. Het panel beoordeelde de eindkwalificaties van de eerstegraads lerarenopleidingen in totaal als voldoende waarbij men o.a. voor de opleiding Bedrijfseconomie een aantal kanttekeningen maakte. In ieder geval was het panel tevreden over de wijze waarop de opleiding de doelstellingen had geformuleerd: er was sprake van een adequate set eindkwalificaties die een directe relatie hadden met het beroepsprofiel. Wel zou de aansluiting met het wetenschappelijk onderwijs op het onderdeel Onderzoeksbekwaamheid verstevigd mogen worden. Uit de literatuurlijst bleek dat deze voldoende actueel was en dat studiemateriaal afkomstig was uit de praktijk. De ontwikkeling van beroepsvaardigheden kwam via de module Algemene professionele vorming ( APV ) aan bod, evenals het praktijkgerichte onderzoek. De door de opleiding gehanteerde toetsvorm bood voldoende aansluiting bij de leerdoelen. Docenten onderhielden regelmatig contact met vertegenwoordigende partijen uit het werkveld en zijn in staat om een relatie te leggen met de beroepspraktijk. Het panel was positief over de stappen die op FLOT-niveau genomen werden om de omvang van het docententeam te vergroten. Er was sprake van een samenhangend systeem van kwaliteitszorg waarbij FLOT streefcijfers hanteert. Op opleidingsniveau was er sprake van het betrekken van relevante partijen bij het onderwijs. Ten slotte concludeerde het panel dat afgestudeerden het niveau bereikten van eerstegraads leraar en dat op grond van masterwaardige eindkwalificaties. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie. FLOT,

21 DEEL 2 OORDEEL OP FACETNIVEAU 5. ONDERWERPEN EN FACETTEN NVAO-ACCREDITATIEKADER 1. Doelstellingen opleiding Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk) Oordeel: goed Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op onderstaande overwegingen. Missie en uitgangspunt De opleidingen hebben een missie geformuleerd en deze verder toegelicht in een van de centrale documenten binnen de opleiding: Vakkundig, Vaardig, Vindingrijk. Op basis hiervan zijn accenten gelegd op vakinhoud, onderzoek en de brede rol die de eerstegraads docent heeft binnen het voortgezet hoger onderwijs (VHO). Uitgangspunt binnen de opleidingen is om eerstegraads docenten op te leiden die via een systematische, onderzoeksmatige benadering vraagstukken in de eigen beroepspraktijk kunnen oppakken en daardoor een bijdrage leveren aan de schoolorganisatie als geheel. Concreet betekent dit dat de afgestudeerde eerstegraads docent naast vakdocent tevens een functie heeft als ontwerper, ontwikkelaar en coach. Deze brede rol is door de masteropleiding beschreven in de zes beroepsrollen. Deze beroepsrollen en eindkwalificaties zijn opgenomen in het eerder genoemde document Vakkundig, Vaardig, Vindingrijk. Beroepscompetenties Generiek Vanaf 2005 hanteren de masteropleidingen eindkwalificaties gerelateerd aan de zes beroepsrollen. Deze eindkwalificaties zijn generiek, maar omvatten ook de vakspecifieke eisen op het gebied van kennis- en vaardigheden. Sinds 2008 zijn de masteropleidingen bezig met de overgang van het hanteren van eindkwalificaties gekoppeld aan beroepsrollen naar het hanteren van SBL-competenties (zie hierna) inclusief bekwaamheidseisen in combinatie met een landelijke, vakspecifieke kennisbasis. Deze transitie is onderdeel van de ontwikkeling van een doorgaande leerlijn vanuit de bachelor en sluit aan bij de Wet Beroepen In het Onderwijs (BIO) uit In 2009 zijn de definitieve vakspecifieke kennisbases op bachelorniveau opgeleverd, nadat ze gelegitimeerd waren door de zogeheten legitimatiepanels. De masteropleidingen Leraar van FLOT hebben de competenties op masterniveau beschreven. Ook zijn de competenties geoperationaliseerd in meerdere bekwaamheidseisen en zijn bij elke competentie voorbeelden van indicatoren gegeven. De opleidingen onderscheiden een vakspecifieke kennisbasis gericht op de inhoud van de afzonderlijke (school)vakken en een generieke kennisbasis gericht op het pedagogischdidactisch handelen in brede zin. De inhoud van deze generieke kennisbasis is langs drie lijnen geordend: theoretische kennis, praktische kennis en methodische kennis. Het auditteam is van mening dat de basiskwaliteit van de masteropleidingen in orde is. Dit is gebleken uit de nadere bestudering van de competentieset en uit bestudering van het studiemateriaal. FLOT participeert in de redactieteams voor alle vakdelen en heeft een coördinator kennisbasis op instituutsniveau. Daarnaast levert FLOT een van de drie landelijke projectleiders. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie. FLOT,

22 In november 2010 worden de kennisbases van de verschillende vakken op masterniveau gelegitimeerd door legitimatiepanels waarin wetenschap, werkveld en vak- en beroepsverenigingen vertegenwoordigd zijn. Masterlerarenopleiding Bedrijfseconomie De opleiding hanteert bij de inhoudelijke inrichting van het studieprogramma een aantal domeinen die deel uit maken van het examenprogramma Economie van havo/vwo. Tot het studieprogramma behoren o.a.: Economische vaardigheden, Jaarverslaglegging, Marketing en Financieringsvraagstukken. Naast deze vakinhoud gericht op economie, is er ook sprake van vakinhoud op het terrein van de vakdidactiek. De kennis- en vaardigheidsdomeinen die de opleiding aanbiedt, zijn afgestemd op de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. De opleiding heeft in het najaar van 2009 een update/uitbreiding gemaakt van de vakspecifieke eindkwalificaties voor Bedrijfseconomie. Uit de documentatie wordt duidelijk dat de opleiding kiest voor een verdere kennisintensivering van de opleiding. Concreet is dit te zien aan het aantal EC s voor vakspecifieke kennisonderdelen. Hun aantal is in 2009 met 14 EC s toegenomen ten opzichte van De startbekwame eerstegraads leraar heeft kennis van en inzicht in en beheerst vaardigheden op het terrein van de wetenschappelijke beoefening van het vak / de discipline Bedrijfseconomie wat kernconcepten en belangrijke wetenschappelijke ontwikkelingen binnen het vak betreft. Dat betekent onder andere: de afgestudeerde heeft kennis van en inzicht in de vakonderdelen interne organisatie, financiering, marketing en externe financiële verslaglegging, en kan de mathematische bewerkingen uitvoeren om problemen op elk van deze gebieden op te lossen; de afgestudeerde beschikt over brede didactische en onderwijskundige kennis, inzichten en vaardigheden; is op de hoogte van actueel didactisch onderzoek op het terrein van bedrijfseconomie en kan dit inpassen in zijn onderwijs; de afgestudeerde beheerst werkvormen die het samenwerkend leren bevorderen en activerende werk- en toetsvormen op het terrein van bedrijfseconomie mogelijk maken, en die passen in de didactiek van de Tweede Fase; de afgestudeerde heeft kennis van en inzicht in de actuele verschijnselen en vragen op het gebied van bedrijfseconomie. Onderzoekscompetenties en kennisbasis Er is op het terrein van onderzoeksvaardigheden nog geen algemeen beleid voor de lerarenopleidingen geformuleerd. De lerarenopleidingen zijn op dit moment bezig om op hun eigen manier een onderzoekslijn in het curriculum aan te brengen. Het auditteam waardeert dat studenten niet alleen een praktijkonderzoek, maar ook een vakinhoudelijk onderzoek uitvoeren. Mogelijkheden om dat bij de schoolpraktijk aan te laten sluiten kunnen worden benut. Het lectoraat Leerstrategieën van FLOT sluit hierop aan door het praktijkgericht onderzoek als een belangrijk middel voor de professionalisering van de docent te promoten. De Raad van Advies Voortgezet Onderwijs heeft het belang van praktijkonderzoek onderschreven. Daarnaast pleit de Wetenschappelijke Raad van Advies van de opleiding voor de ontwikkeling van de kennisbasis in het vakspecifieke deel van het opleidingsprogramma. Relatie beroepenveld Generiek Ten aanzien van de vraag waar professionalisering van eerstegraads leraren zich op moet richten, overlegt FLOT geregeld met de Raad van Advies Voortgezet Onderwijs, de Wetenschappelijke Raad van Advies en het lectoraat. Zij zijn nadrukkelijk betrokken bij de inhoudelijke ontwikkelingen binnen het vakgebied. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie. FLOT,

23 Het auditteam heeft uitgebreid gesproken met twee hoogleraren als vertegenwoordigers van de Wetenschappelijk Raad van Advies. Gebleken is dat zij beschikken over kennis van en inzicht in het onderwijsveld en een uitgesproken en op onderdelen kritische visie hebben op het vak van de eerstegraads docent. Het auditteam vindt deze kritische houding goed en uitdagend voor de opleiding. De Wetenschappelijke Raad van Advies discussieert regelmatig met de opleiding over ontwikkelingen in het vakgebied en de implicaties hiervan voor de opleiding. Via de Wetenschappelijke Raad zoeken de opleidingen nadrukkelijk aansluiting bij universiteiten, vooral op het terrein van onderzoeksbekwaamheden binnen vakdidactiek en onderwijskunde. Daarnaast overleggen de opleiding zowel formeel als informeel met het beroepenveld. Relevante ontwikkelingen die hier gesignaleerd worden, vinden hun weg via de docenten naar de opleidingen. Voor de vakdidactische component richten de opleidingen zich vooral op het Ruud de Moor Centrum. Het betrekken van ook andere kennisinstituten op het terrein van algemene didactiek geeft het auditteam ter overweging mee. De opleidingen hebben voor de bewaking van de kwaliteit van de inhoudelijke studieonderdelen contact met medewerkers van universiteiten. Tijdens de audit gaven zij aan het wenselijk te vinden deze contacten op een meer structurele wijze vorm te geven. Master Bedrijfseconomie Het team van de opleiding Bedrijfseconomie onderhoudt structurele relaties met de vakdiscipline en de beroepspraktijk door contacten met stagescholen, de werkveldcommissie, bezoek aan symposia en congressen en externe contacten. Concreet: er worden jaarverslagen opgevraagd bij bedrijven die vervolgens door studenten geanalyseerd worden. Ook daar waar het financieringsvraagstukken betreft worden relaties gelegd met recente ontwikkelingen op bedrijfseconomisch terrein (overname ABN-AMRO/fusie ABN-AMRO en Fortis, invloed financiële markten op de AEX-index, etc.). De masteropleiding onderhoudt structurele contacten met het werkveld door middel van een werkveldcommissie. Deze commissie bestaat onder andere uit docenten die les geven in de bovenbouw havo/vwo. De opleiding maakt regelmatig gebruik van gastdocenten. Voorbeelden hiervan zijn gastdocenten die een les verzorgen over didactische werkvormen in het economieonderwijs en nieuwe exameneisen en werkvormen voor het economieonderwijs in het voortgezet onderwijs. Er zijn contacten gelegd met de Universiteit van Tilburg om tot structurele uitwisseling van docenten te komen en om gastdocenten een vaste plaats in het curriculum te geven. Docenten zijn betrokken bij de ontwikkeling van lesmethoden Economie van havo/vwo. Hierdoor blijft de opleiding zicht houden op de actuele ontwikkelingen en kan ze deze ook direct een plaats geven binnen het studieprogramma. Studenttevredenheid Afhankelijk van de opleiding geeft meer dan 80 procent van de alumni en derdejaarsstudenten aan de opleidingscompetenties relevant te vinden voor het functioneren op masterniveau. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie. FLOT,