Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg"

Transcriptie

1 Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits Voltijd, deeltijd, duaal Fontys Lerarenopleiding Tilburg

2

3 Lange Voorhout ED Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits Voltijd, deeltijd, duaal Fontys Lerarenopleiding Tilburg CROHO nummer: Hobéon Certificering BV Datum: 30 november 2010 Auditteam: drs. R.B. van der Herberg prof. dr. K. Boersma drs. P.J. Ronner prof. dr. H. v.d. Bergh dr. E. J. Kwakernaak drs. H.A.J. van Asseldonk mw. O. Orlandini (student) Secretarissen: drs. G.W.M.C. Broers mw. P. Betlem

4

5 INHOUDSOPGAVE DEEL MANAGEMENT SAMENVATTING Integraal advies Samenvattende beoordeling 3 2. INLEIDING 7 3. KARAKTERISTIEK VAN DE OPLEIDING 9 4. VORIGE ACCREDITATIE 11 DEEL ONDERWERPEN EN FACETTEN NVAO-ACCREDITATIEKADER Doelstellingen opleiding 13 Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen 13 Facet 1.2. Niveau: Master 15 Facet 1.3. Oriëntatie hbo Programma 17 Facet 2.1. Eisen hbo 17 Facet 2.2. Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma 21 Facet 2.3. Samenhang programma 23 Facet 2.4. Studielast 25 Facet 2.5. Instroom 27 Facet 2.6. Duur 29 Facet 2.7. Afstemming tussen vormgeving en inhoud 30 Facet 2.8. Beoordeling en toetsing Inzet van personeel 35 Facet 3.1. Eisen hbo Facet 3.2. Kwantiteit personeel Facet 3.3. Kwaliteit personeel Voorzieningen 41 Facet 4.1. Materiële voorzieningen 41 Facet 4.2. Studiebegeleiding Interne kwaliteitszorg 44 Facet 5.1. Evaluatie resultaten 44 Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering Facet 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Resultaten 50 Facet 6.1. Gerealiseerd niveau 50 Facet 6.2. Onderwijsrendement OORDEELSCHEMA BIJLAGEN 57 BIJLAGE I Programma en gesprekspartners 59 BIJLAGE II Kwantitatieve gegevens van de opleiding 69 BIJLAGE III Curricula Vitae en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren 71 BIJLAGE IV Werkwijze, beoordelingsprocedure en beslisregels Hobéon 82

6

7 DEEL 1 1. MANAGEMENT SAMENVATTING 1.1. Integraal advies Hobéon Certificering adviseert de NVAO de aangegeven hbo-masteropleiding Leraar Duits, verzorgd door Fontys Lerarenopleiding Tilburg, Croho nummer 45265, in al haar varianten te accrediteren. Dit advies wordt in onderhavig rapport gefundeerd. Algemene gegevens Naam van de instelling: Fontys Lerarenopleiding Tilburg. Naam van de opleiding: hbo-masteropleiding Leraar Duits. Varianten van de opleiding: voltijd, deeltijd en duaal. Locatie van de opleidingen: Tilburg. Naam VBI: Hobéon Certificering b.v. Datum visitatie: 25, 26, 27 mei Datum adviesrapport: 30 november Beoordelingskader Het bij het onderzoek gehanteerde beoordelingskader is het Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs Nederland (14 februari 2003). Samenstelling auditteam Bij deze audit is gebruik gemaakt van een kern-auditteam naast een vakspecifiek auditteam dat de verschillende lerarenopleidingen heeft beoordeeld. Kernteamleden maakten ook onderdeel uit van de vakspecifieke auditteams. Het totale auditteam dat de masteropleidingen Leraar van Fontys Hogeschool Tilburg visiteerde bestond uit de volgende personen: De heer drs. R.B. van der Herberg*, voorzitter auditteam 1 ; De heer drs. P.J. Ronner*, werkvelddeskundige; De heer drs. H. Claessen, werkvelddeskundige; De heer drs. H. van Asseldonk; werkvelddeskundige; De heer prof. dr. van den Bergh*, vakdeskundige Nederlands; De heer dr. E. J. Kwakernaak, vakdeskundige vreemde talen; Mevrouw drs. A. Bens, vakdeskundige maatschappijleer; De heer drs. H. Beliën, vakdeskundige geschiedenis; De heer prof. dr. R. van der Vaart, vakdeskundige aardrijkskunde; De heer drs. A. Hoevers, vakdeskundige economie; De heer prof. dr. K.T. Boersma*, vakdeskundige biologie; De heer prof. dr. B. Zwaneveld, vakdeskundige wiskunde; De heer prof. dr. H. Eijkelhof vakdeskundige scheikunde en natuurkunde 1 De met een asterisk gemarkeerde auditoren maakten deel uit van het kernteam. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits FLOT, 1.1 1

8 Mevrouw G.C. Versluis, secretaris; Mevrouw P. Betlem, secretaris; De heer drs. G.W.M.C. Broers*, secretaris. Mevrouw O. Orlandini*, student; De heer R. van der Linden, student; De heer E. Jackson, student. Van der Herberg, vanouds sociaal geograaf, heeft ruime ervaring op het terrein van het auditeren van opleidingen in het hoger onderwijs. Zo heeft hij vorig jaar de tweedegraads lerarenopleidingen beoordeeld van de Hogeschool van Amsterdam en van Fontys Hogescholen (FLOT). Ook beschikt hij over relevante onderwijservaringen als voormalig schoolleider van een grote onderwijsorganisatie in het midden van het land. Ronner studeerde Duitse Letterkunde en Germanistiek, werkte in de periode als vestigingsmanager en daarna als rector en vanaf 2005 als centraal directeur van middelbare scholen. Daarnaast heeft hij zitting in verschillende besturen zoals de VO-Raad, het sectorbestuur Onderwijs Arbeidsmarkt en is hij voorzitter van de Scholenraad vmbovakcollege Amersfoort. Hij heeft deelgenomen aan het visitatietraject tweedegraads lerarenopleidingen FLOT. Boersma was vanaf 1997 tot zijn emeritaat in juli 2010 hoogleraar Didactiek van de Biologie aan de Universiteit Utrecht. Hij was binnen de UU voorzitter van het opleidingsbestuur Masteropleiding Science Education & Communication en directeur van het Freudenthal Instituut (voor Wiskunde en Natuurwetenschappen). Thans is hij o.a. nog voorzitter van de Commissie Vernieuwing Biologieonderwijs en de Raad voor Aard- en Levenswetenschappen van de KNAW. Van den Bergh studeerde Psychologie aan de UvA. Na een visiting fellowship aan de UCLA en aan Princeton begin jaren negentig en werkzaam te zijn geweest bij het Cito, de Inspectie van het Onderwijs (evaluatie van de basisvorming) en de Universiteit Utrecht, is hij sinds 2006 bijzonder hoogleraar toetsing en didactiek van het taalonderwijs. Kwakernaak doceerde vakdidactiek Duits aan de Rijksuniversiteit Groningen en is gepromoveerd op dit onderwerp. Van Asseldonk is vanaf 1977 werkzaam binnen het onderwijs, gestart als docent en via de positie van conrector, rector en vicevoorzitter is hij thans vicevoorzitter van het CvB van het Lucas Onderwijs. Hij is twee jaar werkzaam geweest als bestuurslid binnen de VO-raad. Orlandini is tweedejaars student Engels aan de voltijd tweedegraads lerarenopleiding van de Hogeschool van Amsterdam en studeerde hiervoor drie jaar tandheelkunde en een jaar psychologie. Broers heeft afgelopen twee jaren ruime ervaring opgedaan bij de visitatie van de pabo s en tweedegraadslerarenopleidingen. In dit traject fungeerde hij als coördinerend secretaris. Betlem was tien jaar werkzaam als communicatiemedewerker. Sinds 2001 heeft zij zich mede op kwaliteitsmanagement toegelegd. In 2009 was zij secretaris van het auditteam bij de visitatie van de masteropleiding Museologie van de Hogeschool van Amsterdam. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits FLOT, 1.1 2

9 1.2. Samenvattende beoordeling Hobéon Certificering baseert het advies tot accreditatie van de hbo-masteropleiding Leraar Duits op de volgende overwegingen: Algemeen beeld Het auditteam heeft geconstateerd, dat de masteropleidingen van FLOT een duidelijke missie hebben geformuleerd, toegelicht in een van de centrale documenten binnen de opleidingen: Vakkundig, Vaardig, Vindingrijk. Op basis hiervan zijn accenten gelegd op het terrein van vakinhoud en onderzoek. De masteropleidingen richten zich op de brede rol die de eerstegraads docent vervult binnen het voortgezet hoger onderwijs. De opleidingen besteden, behalve aan de vakinhoud, daarom ook aandacht aan de verantwoordelijkheid van de als master opgeleide docent voor de ontwikkeling en innovatie van het onderwijs binnen de vaksectie en de school. Naast het vervullen van de brede docentrol zal de master steeds nadrukkelijker als teamworker, onderzoeker en ontwikkelaar van leermiddelen gaan functioneren. Het lectoraat leerstrategieën speelt een belangrijke rol binnen de masteropleidingen door actuele kennis te generen en deze te laten doorwerken in de onderwijsprogramma s. Een aantal (recentelijk) gepromoveerde en door de opleidingen aangetrokken docenten spelen eveneens een rol bij het actueel houden van het curriculum. De masteropleiding Leraar Duits is een relatief kleine en zeer traditionele opleiding en wordt momenteel alleen in deeltijdvorm gegeven. Ondanks het feit, dat er op dit moment maar 41 studenten deze opleiding volgen, zorgt de opleiding er door een aantal (organisatorische) maatregelen voor dat er voldoende tijd en aandacht is voor de uitvoering van het (vakspecifieke) programma. Doelstellingen opleiding: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. Sinds 2008 zijn de master lerarenopleidingen bezig met de overgang van het hanteren van eindkwalificaties gekoppeld aan beroepsrollen naar het hanteren van SBL-competenties inclusief bekwaamheidseisen in combinatie met een landelijke, vakspecifieke kennisbasis. De master lerarenopleidingen van FLOT hebben de competenties op masterniveau helder beschreven en deze geoperationaliseerd in meerdere bekwaamheidseisen. Deze zijn geordend volgens de vijf Dublin Descriptoren, waarmee de opleidingen het masterniveau borgen. De opleidingen hebben regelmatig overleg over de eisen, die gesteld worden aan de master afgestudeerden met vakgenoten en de beroepspraktijk, waaronder de Wetenschappelijke Raad van Advies. Via laatstgenoemde partij zoeken de opleidingen nadrukkelijk aansluiting met universiteiten, met name op het terrein van onderzoeksbekwaamheden binnen vakdidactiek en onderwijskunde. De opleiding Duits streeft naar het internationaal erkende ERK-C2-niveau voor alle vaardigheden. Twee van de drie facetten van onderwerp Doelstellingen opleiding worden als goed beoordeeld voor deze opleiding, wat een kwalificatie goed voor dit onderwerp rechtvaardigt. Dit wordt als extra aantekening bij het oordeel toegevoegd. Programma: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits FLOT, 1.1 3

10 De master lerarenopleidingen hebben de eindkwalificaties in duidelijke leerdoelen en indicatoren vertaald. Deze toetsen en beoordelen de opleidingen op een valide en betrouwbare wijze, zo heeft het auditteam ook zelf kunnen constateren o.a. door de bestudering van een aantal generieke en vakspecifieke toetsen. De toetscommissies van de opleidingen spelen bij de kwaliteitsborging een belangrijke rol. De opleidingsprogramma s zijn actueel, samenhangend en zorgen ervoor dat de studenten kennis en vaardigheden op masterniveau kunnen ontwikkelen. Dit gebeurt aan de hand van de generieke programmaonderdelen Algemene Professionele Vorming, Voorbereiding Onderzoek, stage en een vakspecifieke deel per opleiding. Zo wordt de student bijvoorbeeld bij Voorbereiding Onderzoek verschillende onderzoeksmethoden en technieken aangereikt en wordt tijdens hoor- en werkcolleges ingegaan op theoretische inzichten uit de literatuur, die vervolgens worden gebruikt voor de analyse van casussen uit de praktijk. Binnen de stage veelal op de school waar de student reeds werkzaam is, oefent de student zijn pedagogische en didactische beroepsvaardigheden. De opleiding baseert zich voor wat betreft toetsing deels op Europese standaarden (ERK = Europees Referentiekader) en deels op de cursusinhouden en de gebruikte literatuur. Een van de docenten werkte mee aan de totstandkoming van de Kennisbasis Duits voor de bacheloropleiding. Op dit moment is dezelfde docent redactievoorzitter van de groep opleidingscoördinatoren Duits die zich bezighouden met de totstandkoming van de kennisbasis master Duits. Vanwege het kleine aantal studenten biedt de opleiding Duits 15 van de 17 opleidingsspecifieke cursussen aan in een zgn. carrouselmodel, waarbij studenten van het eerste en tweede jaar gelijktijdig dezelfde cursus volgen. Zodoende komen alle vakspecifieke onderdelen voldoende aan bod. Middels structurele, formele en informele externe (werkveld-)contacten houdt de opleiding voldoende zicht op ontwikkelingen in het vakgebied. Wel moeten er meer formele en intensievere internationale contacten komen, vindt het auditteam, want die zijn er nu alleen maar op privébasis. Binnen het didactisch concept, dat is gebaseerd op het competentiegericht leren maken alle opleidingen gebruik van het dubbele bodem -principe: gebruikte en geproduceerde materialen en tijdens de cursussen opgedane ervaringen worden direct of met een vertaalslag inzetbaar gemaakt voor de eigen (toekomstige) onderwijsverstrekking van de student. Dit vindt het auditteam heel sterk en ook studenten zijn daarover tevreden. Het programma vindt het auditteam voldoende studeerbaar met een gemiddelde studielast van 20 uur per week, waaronder gemiddeld 6-8 contacturen op de opleiding. Dat alle lessen op één dag gepland staan is voor de studenten ideaal. Door de combinatie van werk, studie en privé, vinden studenten de studie wel zwaar. Inzet van Personeel: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. De studieprogramma s voor de masteropleidingen worden uitgevoerd door een vaste groep kerndocenten per opleiding. De docenten, die de generieke en vakspecifieke lessen verzorgen hebben regelmatig contact met het werkveld of zijn daarin nog werkzaam. De opleidingen zorgen er goed voor dat de kwaliteit van docenten is geborgd door scholingsplannen en het competentiemanagement van docenten op team- en op FLOT-niveau. De studenten Duits zijn zeer tevreden over de kwaliteit van hun docenten, hun vakinhoudelijke kennis en kennis van de beroepspraktijk. Bij Duits was het aantal docenten ten tijde van de audit gering (3 docenten (1,2 fte) op 41 studenten). FLOT heeft evenwel vanwege de kwetsbaarheid en de borging van de continuïteit besloten het aantal docenten met ingang van weer uit te breiden. Tevens krijgen docenten van bachelordocenten ondersteuning bij het maken van modulen en opdrachten. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits FLOT, 1.1 4

11 De drie huidige docenten zijn buitengewoon betrokken bij de opleiding, maar uitbreiding van in te zetten docenten in de masteropleiding is een goede zaak. Voorzieningen: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. Het gebouw waar de FLOT gevestigd is en de voorzieningen zijn recentelijk vernieuwd. De hbomaster lerarenopleidingen maken gebruik van een digitale leeromgeving, die altijd en overal bereikbaar is, zowel op de computers in de opleiding als thuis. De structurele studiebegeleiding bestaat vooral uit het systematisch voeren van studievoortganggesprekken. De studieloopbaanbegeleider en de masterstudent kunnen in overleg de studieplanning bijsturen. De informatievoorziening is voldoende met het oog op de studievoortgang. Interne Kwaliteitszorg: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. Gebleken is dat de opleiding op generiek niveau beschikt over een werkend systeem van kwaliteitszorg toegespitst op de masteropleidingen waarbij zowel interne partijen, zoals docenten en studenten, maar ook externe partijen, i.c. het onderwijsveld en de wetenschap (in de vorm van de Wetenschappelijk Raad van Advies) betrokken zijn. De lijnen binnen de opleidingen zijn kort. De opleidingen binnen FLOT worden periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefnormen. Studenten en auditteam zijn wel van mening, dat vanwege evaluatiemoeheid en dientengevolge een lage respons, er minder vaak geëvalueerd zou moeten worden. Doordat de masteropleiding Leraar Duits relatief klein is, is ze overzichtelijk. Door de korte lijnen tussen docent en student en voortdurende interactie kunnen veel tussentijdse aanpassingen plaatsvinden. Er is een goede overlegvorm (inclusief terugkoppeling) gekozen waarbij problemen, voorstellen en aanpassingen open besproken worden. Resultaten: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. De opleiding borgt dat de studenten die afstuderen het gewenste hbo-masterniveau hebben behaald. Dit toetst de opleiding aan de hand van de stage en het praktijkonderzoek. De realisatie van de vakspecifieke eindkwalificaties toetst de opleiding door middel van de mix van toetsen bij de vakspecifieke onderdelen. De student moet op basis van de stage aantonen dat hij de opleidingscompetenties beheerst en in staat is vakkennis en vakdidactiek te integreren. Bij het praktijkonderzoek moet de student aantonen, dat hij zelfstandig problematieken/thematieken kan onderkennen en onderzoeksmatig kan benaderen. Het auditteam heeft geconstateerd, dat het praktijkonderzoek zich vaak sterk richt op het mesoniveau van de onderwijsorganisatie waar studenten werkzaam zijn. Het auditteam zou het toejuichen als het accent komt te liggen op vakdidactische praktijkonderzoeken. Dit heeft zo is gebleken, ook al enige tijd de aandacht van de masteropleidingen en opleidingen sturen hier al zoveel mogelijk op. Het auditteam van de opleiding Duits heeft ook zelf steekproefsgewijs een aantal afstudeerwerkstukken van de afgelopen studiejaren beoordeeld en is van mening, dat de studenten hierin aantonen, dat zij het hbo-masterniveau hebben bereikt, dat je van een zelfstandig en/of leidinggevend beroepsbeoefenaar mag verwachten. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits FLOT, 1.1 5

12 De masteropleidingen van FLOT hebben de rendementsgegevens van 2002 tot en met 2008 in kaart gebracht. Uit de analyse blijkt, dat het definitieve rendement van de cohorten nog niet kan worden vastgesteld, omdat van elk van deze cohorten nog studenten studeren. Uit studievoortgangsgesprekken die de opleiding voert, blijkt dat studievertraging veelal dezelfde oorzaak heeft als het voortijdig verlaten van de opleiding: de combinatie van studie, werk en gezin wordt als zwaar ervaren. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits FLOT, 1.1 6

13 2. INLEIDING Dit rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de hbomasteropleiding Leraar Duits, verzorgd door Fontys Lerarenopleiding Tilburg. Croho nummer: De opleidingen worden aangeboden in de varianten voltijd, deeltijd en duaal, maar ten tijde van de audit waren er alleen studenten voor de deeltijdvariant. De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review en de daarbij behorende onderliggende documenten. Meer specifiek betrof het een Management Review Instituutsdeel en een Management Review van de individuele masteropleiding Leraar. De beschrijving van de opleidingen in het Instituutsdeel is gebaseerd op de deeltijdvariant. Alleen wanneer de situatie binnen de voltijd- of duale variant daarvan afwijkt, is die apart beschreven. Het bij het onderzoek gehanteerde beoordelingskader is het Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs Nederland (d.d. 14 februari 2003). De audit heeft plaatsgevonden in de periode 25 t/m 27 mei Het volledige programma, van de audit is opgenomen in Bijlage I. Het auditteam werd gevormd door de heren V.d. Herberg, Boersma, V.d. Bergh,, Ronner, Kwakernaak, Van Asseldonk en Broers en de dames Orlandini en Betlem. De in dit team aanwezige expertise is in onderstaand schema zichtbaar. voorzitter R.B. van der Herberg, partner Hobéon vakdeskundige K. Boersma, hoogleraar Vakdeskundige H. v.d. Bergh, hoogleraar werkvelddeskundige P.J. Ronner, schoolleider onderwijsgemeenschap vakdeskundige E. J. Kwakernaak, vakdidacticus Duits RuG H van Asseldonk, vice voorzitter CvB scholengemeenschap student O. Orlandini, Hogeschool Amsterdam, lerarenopleiding Engels secretaris G. Broers, adviseur Hobéon secretaris P. Betlem, projectondersteuner werkveld vak / discipline onderwijs kwaliteitszorg /audit x x X x x x x x x X x x X x x X X X studentperspectief x Hobéon Certificering beoordeelt zoveel mogelijk facetten en onderwerpen uit het NVAObeoordelingskader, op een zo hoog mogelijk aggregatieniveau. Specifieke aspecten die per cluster, opleiding en/of opleidingsvariant afzonderlijk en zelfstandig zijn beschreven, worden telkens op dat niveau beoordeeld. Door de gemeenschappelijke aspecten slechts eenmaal te beoordelen, op het niveau waarop ze worden aangestuurd en geborgd, wordt de accreditatielast voor de daaronder liggende niveaus beperkt. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits FLOT, 1.1 7

14 Hobéon Certificering heeft bij het beoordelen van de diverse hbo-masteropleidingen Leraar expliciet rekening gehouden met de afspraken tussen de NVAO en de VBI s op dit terrein. Dit naar aanleiding van een brief van de Staatssecretaris aan de NVAO (d.d. 14 november 2007) inzake Accreditatie van lerarenopleidingen en de brief voorzitter NVAO aan de Staatssecretaris OCW, d.d. 22 november 2008, NVAO/ /FV). Om de externe legitimering verder te borgen zijn tijdens de audit additionele gesprekken gevoerd met (deels at random geselecteerde) studenten, docenten en personen uit het werkveld. Evenals bij de reguliere eendaagse audits zijn bij deze audit (tussen)producten van studenten beoordeeld waaronder portfolio s, toetsen en werkstukken. Het curriculum van de verschillende masteropleidingen Leraar is door het auditteam nadrukkelijk tegen het licht gehouden. Concreet betekent dit dat gekeken is naar zowel de vakinhoudelijk kant ervan als naar de specifieke vakdidactiek. Wij merken hier op dat in de rapportage, zoals gebruikelijk, aandacht besteed is aan het aantal contacturen (colleges, werk- en projectgroepen en individuele begeleiding waarbij de student in direct contact staat met de docent), de onderzoekscomponent binnen de opleiding i.c. het masterniveau van de lerarenopleiding, de docent/student ratio en het opleidingsniveau en de onderzoekservaring van de docenten. Ook is voorafgaand aan en tijdens de audit (in de documentenanalyse) door het auditteam de wijze bestudeerd waarop de opleidingen de contacten met het relevante onderwijsveld heeft vormgegeven. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits FLOT, 1.1 8

15 3. KARAKTERISTIEK VAN DE OPLEIDING Fontys Lerarenopleiding Tilburg (FLOT) is met ruim studenten één van de grootste lerarenopleidingen van Nederland en leidt studenten op tot leraar op bachelorniveau (tweedegraads) in zeventien vakken en tot leraar op masterniveau (eerstegraads) in dertien vakken in de varianten voltijd, deeltijd en duaal. Organisatie De masteropleidingen zijn het onderwerp van de voorliggende rapportage. Zij zijn geclusterd in de volgende teams: Nederlands/Frans; Engels/Duits; Geschiedenis/Aardrijkskunde/Maatschappijleer; Algemene Economie/Bedrijfseconomie/Wiskunde; Biologie; Natuurkunde/Scheikunde. Naast de onderwijsteams is er binnen FLOT een expertisecentrum dat bestaat uit een verzameling expertisegroepen waaronder Vakmanschap, Internationalisering, Toetsing en Loopbaan. De expertisegroepen zijn verantwoordelijk voor de onderwijsontwikkeling op hoofdlijnen en adviseren het management over de uitvoering van het curriculum. Een kenmerk van de masterlerarenopleidingen is kleinschaligheid, waardoor de lijnen kort zijn. Getalsmatig studeren de meeste masterstudenten in Tilburg Geschiedenis en Wiskunde (resp. 102 en 101 studenten). Het aantal studenten Frans vormt de kleinste groep met 29 masterstudenten (peildatum: begin april 2010). De opleiding hanteert een studierooster dat rekening houdt met de mogelijkheden die studenten hebben om de colleges in Tilburg te volgen. Masterniveau Uitgangspunt binnen de opleidingen is om eerstegraads docenten op te leiden die via een systematische, onderzoeksmatige benadering vraagstukken in de eigen beroepspraktijk kunnen oppakken en daardoor een bijdrage leveren aan de schoolorganisatie als geheel. Concreet betekent dit dat de afgestudeerde eerstegraads docent naast vakdocent tevens een functie heeft als ontwerper, ontwikkelaar en coach. Deze brede rol is door de masteropleidingen beschreven in de zes beroepsrollen. Deze beroepsrollen en eindkwalificaties zijn opgenomen in het eerder genoemde document Vakkundig, Vaardig, Vindingrijk. Een belangrijk nieuw fenomeen binnen deze masterlerarenopleidingen betreft het masterteam dat bestaat uit de teamleider van de masteropleidingen, de opleidingscoördinatoren van de masteropleidingen en de docent onderzoek. Dit masterteam is ingericht naar aanleiding van de vorige visitatie in 2004 (zie hierna) om zo de onderlinge afstemming tussen de afzonderlijke masteropleidingen te verbeteren. Het masterteam komt elke twee weken bijeen onder leiding van de teamleider van de masteropleidingen en bespreekt onderwerpen ten aanzien van onderwijs en organisatie. Masterdocenten zijn zowel werkzaam in de bachelorlerarenopleidingen als in de masterlerarenopleidingen en werken structureel samen in het masterteam. De opleidingen kennen een lectoraat Leerstrategieën. Het lectoraat ziet als belangrijkste opdracht: Het (leren) doen van praktijkonderzoek door leraren en door opleiders dat bijdraagt aan de kwaliteit van onderwijs en de professionalisering van het beroep. Het lectoraat moet zowel opleiders als studenten stimuleren om door praktijkonderzoek hun professionele handelen kritisch te volgen en te ontwikkelen. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits FLOT, 1.1 9

16 De masterlerarenopleidingen kennen verder een aantal zgn. overlegplatforms die betrokken zijn bij het niveau, de actualiteit en de beroepsoriëntatie van de opleidingen. Concreet worden genoemd de Raad van Advies VO, waarin directies van scholen voor voortgezet onderwijs en andere lerarenopleidingen van Fontys vertegenwoordigd zijn, de Wetenschappelijke Raad van Advies die alleen ingesteld is voor de masteropleidingen van FLOT, een Instituutsmedezeggenschapsraad waarin medewerkers en studenten vertegenwoordigd zijn, de Studentenraad die een klankbordgroep vormt voor de directie, het student-docentoverleg per opleiding en tenslotte de Master OpleidingsCommissie die in 2010 is opgericht en twee maal per jaar bijeenkomt. In de rapportage zal meerdere malen verwezen worden naar deze gremia. Opleiding Duits De opleiding Duits is een relatief kleine opleiding. Ten tijde van de audit waren er drie docenten die aan deze masteropleiding lesgaven. Deze kleine omvang doet een bepaalde kwetsbaarheid in continuïteit vermoeden, maar die wordt de komende periode geborgd door uitbreiding van het aantal docenten. De opleiding Duits biedt 17 opleidingsspecifieke cursussen, waarvan er 15 vanwege het kleine aantal studenten en docenten in een zgn. carrouselmodel worden aangeboden. Dit wil zeggen dat studenten van het eerste en tweede jaar gelijktijdig dezelfde cursus volgen. Studentenpopulatie Er zijn 41 studenten, alle in de deeltijdvariant. De gemiddelde instroom in de afgelopen vijf jaar was redelijk constant, met een kleine terugval naar 4 in 2006, en is gelijk aan ca. 8 studenten per jaar. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits FLOT,

17 4. VORIGE ACCREDITATIE Accreditatie 2004 De opleidingen gaan in de documentatie uitgebreid in op de resultaten van de vorige visitatie. De visitatie vond plaats in het najaar van Een aanvullend panelbezoek vond plaats in september 2005 nadat de VBI, de NQA, een lijst met verbeterpunten had vastgesteld. Vervolgens heeft FLOT voorafgaand aan het aanvullend bezoek een aantal verbetermaatregelen genomen. Na het tweede visitatiebezoek beoordeelde het panel in het definitieve beoordelingsrapport ook de onderwerpen Doelstellingen en Programma positief. Daarmee was het totaaloordeel over de masteropleidingen positief. Het visitatiepanel in 2004/2005 gaf aan dat de aansluiting met universiteiten m.b.t. de onderzoeksbekwaamheid op het gebied van de onderwijskunde en de vakdidactiek verstevigd zou moeten worden. De masterlerarenopleidingen zouden met de opzet van de programma s meer naar elkaar toe moeten groeien. Ook zou de relatie tussen vakinhoud en didactiek verbeterd moeten worden. Het toetsbeleid zou op onderdelen duidelijker geformuleerd moeten zijn in een toetsbeleidsplan. De controle van toetsen op validiteit-betrouwbaarheid kon verder verbeterd worden. Het visitatiepanel stelde vast dat docenten de verbinding konden leggen met de beroepspraktijk, maar gaf wel aan dat er expliciet personeelsbeleid geformuleerd en gevoerd moest worden op dit gebied. Streefdoelen verdienden nadere concretisering, zodanig dat ze direct toetsbaar zijn. De opleidingen dienden maatregelen te nemen om de studieduur van uitvallers te beperken. Verbetermaatregelen naar aanleiding van de accreditatie Om de aansluiting met het wetenschappelijk onderwijs en de onderzoekscomponent binnen de opleidingen te verbeteren heeft FLOT een aantal belangrijke acties genomen. Zo is in het studiejaar 2005/2006 een Wetenschappelijke Raad van Advies ingesteld. Hierin hebben acht vertegenwoordigers van nationale en internationale universiteiten zitting. Het lectoraat Leerstrategieën en de verschillende masteropleidingen werken op het gebied van onderzoek samen met het Ruud de Moor Centrum van de Open Universiteit. Daarnaast wordt via de Eindhoven School of Education samengewerkt met de educatieve masteropleiding van de TU/e en is een samenwerking gestart met de Universitaire Lerarenopleiding Tilburg. Ook zijn in het studiejaar alle onderzoeksbegeleiders van de master gedurende een jaar (0,1 fte per onderzoeksbegeleider) geschoold door het lectoraat Leerstrategieën in samenwerking met de UvT. Om de afstemming tussen de masteropleidingen te vergroten, is in 2006 het masterteam en een daaruit voortvloeiend overleg tussen de mastercoördinatoren en de docent onderzoek ingericht. Om de opleidingen meer naar elkaar toe te laten groeien, zijn er generieke afspraken gemaakt over de opzet van het programma op het terrein van: de verdeling van studiepunten over de studieonderdelen vak en vakdidactiek, algemene pedagogische vorming (APV), onderzoek en stage. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits FLOT,

18 Met ingang van studiejaar is APV generiek opgezet, zowel ten aanzien van uitvoering als beoordeling. Dit geldt ook voor: Voorbereiding Onderzoek, de stage en het praktijkonderzoek. Om de relatie tussen vakinhoud en didactiek te verbeteren, legt elke opleiding deze relatie expliciet vast in de module(n) Vakdidactiek. Daarnaast krijgt die relatie in de vakinhoudelijke modulen aandacht in de opzet van opdrachten. Het toetsbeleid is in geïmplementeerd en naar aanleiding van de recente bacheloraccreditatie geherformuleerd. Elke masterlerarenopleiding binnen FLOT beschikt over een toetscommissie die de kwaliteit van toetsen controleert. In het personeelsbeleidsplan wordt aandacht besteed aan de relatie beroepspraktijk en opleiding. Het belang van recente werkveldervaring voor FLOT wordt hierbij benadrukt, ondersteund door docentstages. Ook wordt gestreefd naar een flexibele schil van praktijkdocenten met een omvang van procent. Inmiddels zijn er op de terreinen personeel, student-docent ratio en rendementen kwantitatieve streefdoelen geformuleerd. Ook dienden de masteropleidingen verbetertrajecten te formaliseren en ook op papier zichtbaar te maken. Over resultaten van evaluaties en over verbeteracties wordt thans gecommuniceerd via de notulen van onder ander het student-docentoverleg, via de internetsite van FLOT, via de digitale FLOTnieuwsbrieven en in het jaarverslag. Uit exitgesprekken is inmiddels gebleken dat veel uitvallers hun studie staken omdat de combinatie met werk en gezin te zwaar is. Sinds de vorige visitatie is het intakegesprek voor aanvang van de studie verbreed naar alle masteropleidingen. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits FLOT,

19 DEEL 2 OORDEEL OP FACETNIVEAU 5. ONDERWERPEN EN FACETTEN NVAO-ACCREDITATIEKADER 1. Doelstellingen opleiding Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk) Oordeel: goed Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op onderstaande overwegingen. Missie en uitgangspunt Uitgangspunt binnen de opleidingen is om eerstegraads docenten op te leiden die via een systematische, onderzoeksmatige benadering vraagstukken in de eigen beroepspraktijk kunnen oppakken en daardoor een bijdrage leveren aan de schoolorganisatie als geheel. Concreet betekent dit dat de afgestudeerde eerstegraads docent naast vakdocent tevens een functie heeft als ontwerper, ontwikkelaar en coach. Deze brede rol is door de masteropleidingen beschreven in de zes beroepsrollen. Deze beroepsrollen en eindkwalificaties zijn opgenomen in het eerder genoemde document Vakkundig, Vaardig, Vindingrijk. Beroepscompetenties Generiek Vanaf 2005 hanteren de masteropleidingen eindkwalificaties gerelateerd aan de zes beroepsrollen. Deze eindkwalificaties zijn generiek, maar omvatten ook de vakspecifieke eisen op het gebied van kennis en vaardigheden. Sinds 2008 zijn de masteropleidingen bezig met de overgang van het hanteren van eindkwalificaties gekoppeld aan beroepsrollen naar het hanteren van SBL-competenties (zie hierna) inclusief bekwaamheidseisen in combinatie met een landelijke, vakspecifieke kennisbasis. Deze transitie is onderdeel van de ontwikkeling van een doorgaande leerlijn vanuit de bachelor en sluit aan bij de Wet Beroepen In het Onderwijs (BIO) uit De masterlerarenopleidingen van FLOT hebben de competenties op masterniveau beschreven. Ook zijn de competenties geoperationaliseerd in meerdere bekwaamheidseisen en zijn bij elke competentie voorbeelden van indicatoren gegeven. In 2009 zijn de definitieve vakspecifieke kennisbases op bachelorniveau opgeleverd, na legitimatie door de zogeheten legitimatiepanels. Op dit moment zijn de masteropleidingen bezig de landelijke kennisbasis op mastersniveau op te stellen. FLOT participeert in de redactieteams voor alle vakdelen en heeft een coördinator kennisbasis op instituutsniveau. Daarnaast levert FLOT een van de drie landelijke projectleiders. In november 2010 worden de kennisbases van de verschillende vakken op masterniveau gelegitimeerd door legitimatiepanels waarin wetenschap, werkveld en vak- en beroepsverenigingen vertegenwoordigd zijn. Het auditteam is van mening dat de basiskwaliteit van de masteropleidingen in orde is. Dit is gebleken uit de nadere bestudering van de competentieset en uit bestudering van het studiemateriaal. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits FLOT,

20 Opleiding Duits De opleiding Duits streeft naar het internationaal erkende ERK-C2-niveau voor alle vaardigheden. Onderzoekscompetenties en kennisbasis Op het terrein van onderzoeksvaardigheden is FLOT bezig een onderzoekslijn in het curriculum aan te brengen. Het lectoraat Leerstrategieën van FLOT sluit hierop aan door het praktijkgericht onderzoek als een belangrijk middel voor de professionalisering van de docent te promoten. De Raad van Advies Voortgezet Onderwijs heeft het belang van praktijkonderzoek onderschreven. Daarnaast pleit de Wetenschappelijke Raad van Advies van de opleiding voor de ontwikkeling van de kennisbasis in het vakspecifieke deel van het opleidingsprogramma. Bijdrage beroepenveld Ten aanzien van de vraag waar professionalisering van eerstegraads leraren zich op moet richten, overlegt FLOT geregeld met de Raad van Advies Voortgezet Onderwijs, de Wetenschappelijke Raad van Advies en het lectoraat. Zij zijn nadrukkelijk betrokken bij de inhoudelijke ontwikkelingen binnen het vakgebied. Het auditteam heeft uitgebreid gesproken met twee hoogleraren als vertegenwoordigers van de Wetenschappelijk Raad van Advies. Gebleken is dat zij beschikken over kennis van en inzicht in het onderwijsveld en over een uitgesproken en op onderdelen kritische visie hebben op het vak van de eerstegraads docent. Het auditteam vindt deze kritische houding goed en uitdagend voor de opleiding. De Wetenschappelijke Raad van Advies discussieert regelmatig met de opleidingen over ontwikkelingen in het vakgebied en de implicaties hiervan voor de opleiding. Via de Wetenschappelijke Raad zoeken de opleidingen nadrukkelijk aansluiting met universiteiten, met name op het terrein van onderzoeksbekwaamheden binnen vakdidactiek en onderwijskunde. Daarnaast overleggen de opleidingen zowel formeel als informeel met het beroepenveld. Oordeel studenten en alumni Afhankelijk van de opleiding geeft meer dan 80% van de alumni en derdejaarsstudenten aan de opleidingscompetenties relevant te vinden voor het functioneren op masterniveau. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits FLOT,

21 Facet 1.2. Niveau: Master De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Master Oordeel: voldoende Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op onderstaande overwegingen. Opleidingskwalificaties en Dublin Descriptoren De opleiding FLOT geeft aan dat het onderscheid tussen bachelor- en masteropleidingen Leraar met name gelegen is in de verdere verbreding en verdieping van de opleidingskwalificaties wat betreft de vakinhoudelijke kennis van een tweedegraads leraar tot masterniveau. Binnen de masteropleidingen worden eveneens de onderzoekscompetenties verder verdiept: masterstudenten richten zich op het doen van praktijkonderzoek waarbij ook schooloverstijgende praktijkvragen onderwerp van onderzoek kunnen zijn. Opleidingsniveau eerstegraads docent De masteropleidingen richt zich op de brede rol van de eerstegraads docent binnen het voortgezet hoger onderwijs. De opleiding besteedt daarom ook aandacht aan de verantwoordelijkheid van de als master opgeleide docent voor de ontwikkeling en innovatie van het beleid en de onderwijspraktijk binnen de vaksectie en de school. In dit verband merkt het auditteam op dat het allerminst vanzelfsprekend is dat masterstudenten in de huidige schoolpraktijk voor managementtaken moeten worden opgeleid. Het ligt meer voor de hand om de masteropleiding te richten op verdere didactische professionalisering en onderzoeksvaardigheden gericht op vakinhoudelijke en didactische doorontwikkeling, ook in de vorm van leermiddelen. De FLOT masteropleidingen hebben de verschillende opleidingscompetenties geoperationaliseerd in meerdere bekwaamheidseisen. In het onder 1.1 genoemde document Vakkundig, Vaardig, Vindingrijk zijn de bekwaamheidseisen bij elke competentie geordend volgens de vijf Dublin Descriptoren. De opleidingen hebben verder in een apart document de relatie beschreven tussen de Dublin Descriptoren en bekwaamheidseisen masters. In de formulering van de omschrijvingen van elke SBL-competentie (SBL: Stichting Beroepskwaliteit Leraren) en in de formulering van afzonderlijke bekwaamheidseisen zijn de Dublin Descriptoren herkenbaar aanwezig. Zo is de competentie interpersoonlijk competent onder andere geoperationaliseerd in de volgende twee vakinhoudelijke-didactische bekwaamheidseisen. De docent voortgezet hoger onderwijs: heeft een praktische kennis van veel voortkomende leerstoornissen en belemmeringen (Dublin Descriptor: kennis en inzicht); kan in overleg met collega-docenten beoordelen of en hoe ontwikkelings- leer- en/of gedragsproblemen bij individuele leerlingen aangepakt kunnen worden (Dublin Descriptor: oordeelsvorming). Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits FLOT,

22 Facet 1.3. Oriëntatie hbo De eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties o Een hbo-master heeft de kwalificaties voor het niveau van zelfstandig en/of leidinggevend beroepsbeoefenaar in een beroep of spectrum van beroepen, dan wel het niveau van functioneren in een multidisciplinaire omgeving waarin een hbo-opleiding vereist is of dienstig is Oordeel: goed Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op de overweging, dat de in facet 1.3 benoemde aspecten volledig in facet 1.1 aan de orde zijn geweest en het oordeel derhalve identiek is. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits FLOT,

23 2. Programma Facet 2.1. Eisen hbo Kennisontwikkeling van studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk Oordeel: voldoende Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op onderstaande overwegingen. Beroepsgericht curriculum Generiek Het reguliere opleidingsprogramma van de masterlerarenopleidingen (voltijd, deeltijd en duaal) bestaat uit twee delen: een generiek programma dat masterbreed wordt aangeboden; een vakspecifiek programma dat per opleiding wordt aangeboden. Het generieke deel van het opleidingsprogramma bestaat uit de modules: Algemene Professionele Vorming (APV); Voorbereiding Onderzoek; Stage; Onderzoek. In de masteropleidingen wordt het theoretisch kader voor het professioneel handelen verder uitgediept en verbreed. APV omvat drie praktijkgerichte thema s: Leren en instructie; Kenmerken van de bovenbouwleerling; Organisatie van de school en innovatie van het onderwijs. Het praktijkgedeelte is gericht op toetsing van de praktijk aan de hand van kennis en inzicht, aangebracht vanuit het theoretische kader. Daarnaast sturen de opleidingen binnen APV op kennisontwikkeling aan de hand van de zogenoemde complexe leertaak. Deze heeft betrekking op een praktijkvraag die de student heeft over de eigen beroepspraktijk. In het studiejaar 2008/2009 is APV voor het eerst boven de afzonderlijke opleidingen uitgetild en masterbreed aangeboden. Om beter zicht te krijgen op de daadwerkelijke kennisbeheersing van studenten, wordt APV in het huidige studiejaar voor het eerst afgesloten met een kennistentamen. Studenten gaven tijdens de audit aan dat zij niet tevreden waren over APV. Zo was voor hen bijvoorbeeld de relatie niet altijd duidelijk met de onderwijspraktijk en waren zij niet altijd tevreden over de docenten. In een aparte sessie met het management van de opleidingen heeft het auditteam de evaluatie onder studenten over het studieonderdeel APV besproken. Uit dit gesprek is naar voren gekomen dat de opleidingen inmiddels adequate maatregelen hebben genomen om dit studieonderdeel beter in te passen in het onderwijsaanbod, waarbij de suggesties van studenten zijn meegenomen. In het studieonderdeel Voorbereiding Onderzoek worden de student verschillende onderzoeksmethoden en technieken aangeboden en wordt samen met de student toegewerkt naar een onderzoeksvoorstel. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits FLOT,

24 Opleiding Duits Het vakspecifieke opleidingsprogramma van de masterlerarenopleiding Duits hanteert de kennisdomeinen letterkunde, taalkunde en vakdidactiek en de vaardigheidsdomeinen leesvaardigheid, schrijfvaardigheid, spreek- en gespreksvaardigheid en luistervaardigheid. Deze domeinen zijn afgestemd op de leerinhouden van de bovenbouw van het voortgezet onderwijs en de kernconcepten en vakspecifieke vaardigheden van het vak Duits. Vakliteratuur Generiek Tijdens hoor- en werkcolleges wordt ingegaan op theoretische inzichten uit de literatuur, die vervolgens worden gebruikt voor de analyse van casussen. De opleidingen sturen hier op kennisontwikkeling aan de hand van de literatuur. De lijst met literatuur wordt jaarlijks geactualiseerd, zodat de meest recente ontwikkelingen en de actuele stand van zaken rond de behandelde thema s worden behandeld. Opleiding Duits De noodzakelijke verdieping in de literatuur wordt bij Duits gecombineerd met het op een hoger plan brengen van de lees-, luister, spreek-/gespreks- en schrijfvaardigheid doordat de studenten zelf hun leeslijsten moeten samenstellen. Zij gaan uit van een canon en bedenken wat ze in de klas kunnen gebruiken. Stage en ontwikkelen beroepsvaardigheden De praktijkcomponent binnen de lerarenopleidingen neemt een belangrijke plaats in. De stage duurt minimaal 20 lesweken. Studenten aan de deeltijd- en duale variant van de opleidingen lopen stage op de school waar zij werkzaam zijn. Alleen als dit onmogelijk is of als de studenten niet als docent werkzaam zijn, wordt een (andere) school gezocht. Studenten aan de voltijdvariant moeten stage lopen op een stageschool. Binnen de stage oefent de student zijn pedagogische en didactische beroepsvaardigheden aan de hand van onderwijsactiviteiten die hij moet uitvoeren. Actualiteit van het studieprogramma Generiek De actualiteit van het onderwijsprogramma wordt ondersteund door het lectoraat Leerstrategieën. Dit lectoraat werd onder meer ingesteld om actuele kennis te genereren en deze te laten doorwerken in onderwijsprogramma s. Het auditteam constateert dat dit op een adequate wijze gebeurt. Een aantal (recentelijk) gepromoveerde docenten spelen eveneens een vooraanstaande rol bij het actueel houden van het curriculum. Relevante ontwikkelingen die gesignaleerd worden, vinden hun weg via de docenten naar de opleiding. Voor de vakdidactische component richten de opleidingen zich met name op het Ruud de Moorcentrum. Het betrekken van ook andere kennisinstituten op het terrein van algemene didactiek geeft het auditteam ter overweging mee; externe gerichtheid zou meer geïnstitutionaliseerd kunnen worden om los te komen van de meer toevallige persoonsgerichte contacten. De opleidingen hebben voor de bewaking van de kwaliteit van de inhoudelijke studieonderdelen contact met medewerkers van universiteiten. Tijdens de audit gaven zij aan het wenselijk te vinden deze contacten op een meer structurele wijze vorm te geven. Opleiding Duits De opleiding Duits onderhoudt structurele contacten met werkveld, mede via een werkveldcommissie en een van de docenten die Fontys-contactdocent (FCD) is. Anderzijds zijn de studenten alle werkzaam in de bovenbouw van havo en vwo en brengen zij materiaal in. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits FLOT,

25 Ook worden actuele gebeurtenissen ingepast in het programma; het auditteam was tijdens het bezoek aan een van de lessen getuige van het gebruik van een actuele gebeurtenis die als achtergrond fungeerde voor de les. Interactie beroepspraktijk Generiek De opleidingen hechten veel belang aan de samenwerking met onderwijsinstellingen uit het werkveld. Zo wordt er samengewerkt op het terrein van kennisontwikkeling, beleidsontwikkeling, praktijkonderzoek en het verder verbeteren van de aansluiting opleidingen en werkveld. De masteropleidingen onderhouden banden met de beroepspraktijk via: de beroepspraktijk van de student en de stage. De studenten brengen actuele ontwikkelingen binnen het werkveld mee de opleidingen in; de Fontys-contactdocenten die de studenten tijdens de stage begeleiden. Zij hebben veel contact met het werkveld en zijn goed ingevoerd in de ontwikkelingen binnen de beroepspraktijk; de docentopleiders die werken of recent werkzaam waren binnen het voortgezet onderwijs; de Academische Opleidingsschool en de andere Opleidingsscholen. Dit is een samenwerkingsverband met middelbare scholen waar een onderzoekslijn loopt. Er is in 2009 contact gelegd met deze scholen en er zijn afspraken gemaakt met betrekking tot samenwerking; het lectoraat Leerstrategieën. Het lectoraat is betrokken bij projecten in de beroepspraktijk en volgt de ontwikkelingen in die beroepspraktijk; de Raad van Advies Voortgezet Onderwijs; de werkveldcommissies (per opleiding). Opleiding Duits Zoals hiervoor al genoemd is een van de docenten van de masteropleiding Leraar Duits Fontyscontactdocent (FCD) en heeft wekelijks contact met studenten die hij begeleidt. Deze docent maakt tevens deel uit van een vakdidactische pilot in het Maerlant College in Eindhoven en hij is lid van het bestuur van de VLoD (Vereniging van Lerarenopleiders Duits). De vakgroep heeft ervoor gekozen een voor de bachelor en master gemeenschappelijke werkveldcommissie in te stellen waarin alumni en beroepenveld zitting hebben. De werkveldcommissie monitort de relevantie en het niveau van het curriculum en maakt nieuwe ontwikkelingen in het middelbaar onderwijs kenbaar en bespreekt deze. Verder onderhouden alle docenten in privékring intensief contacten met de beroepspraktijk, ook op universitair niveau. Internationale referentie Generiek FLOT voert marktgerichte internationale projecten uit waarbij het kan gaan om innovatie van het onderwijs, projecten op het gebied van didactiek en projecten ten behoeve van het vergroten en up to date brengen van vakkennis. Zo wordt er gewerkt aan een samenwerking tussen de alfa-opleidingen (talen) van FLOT en de Katholieke Universiteit Leuven. De eerste contacten zijn inmiddels gelegd. Het auditteam constateert dat internationalisering een beperkte rol speelt binnen de masterlerarenopleidingen. Wel heeft het auditteam geconstateerd dat opleidingen het gebruik van anderstalige literatuur steeds vaker voorschrijven. Meer zichtbaarheid in het buitenland dan thans het geval is, i.c. samenwerking met lerarenopleidingen in het omringende buitenland, is met het oog op de toekomst zeker van belang. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Duits FLOT,

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels Voltijd, deeltijd, duaal Fontys Lerarenopleiding Tilburg Lange Voorhout 14 2514 ED Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Biologie. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Biologie. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Biologie Voltijd, deeltijd, duaal Fontys Lerarenopleiding Tilburg Lange Voorhout 14 2514 ED Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Nederlands. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Nederlands. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Nederlands Voltijd, deeltijd, duaal Fontys Lerarenopleiding Tilburg Lange Voorhout 14 2514 ED Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport accreditatie. hbo-masteropleiding Leraar Maatschappijleer. Fontys Lerarenopleiding Tilburg

Adviesrapport accreditatie. hbo-masteropleiding Leraar Maatschappijleer. Fontys Lerarenopleiding Tilburg Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Maatschappijleer Voltijd, deeltijd, duaal Fontys Lerarenopleiding Tilburg Lange Voorhout 14 2514 ED Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I

Nadere informatie

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Wiskunde. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Wiskunde. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Wiskunde Voltijd, deeltijd, duaal Fontys Lerarenopleiding Tilburg Lange Voorhout 14 2514 ED Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Bedrijfseconomie Voltijd, deeltijd, duaal Fontys Lerarenopleiding Tilburg Lange Voorhout 14 2514 ED Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I

Nadere informatie

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Natuurkunde. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Natuurkunde. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Natuurkunde Voltijd, deeltijd, duaal Fontys Lerarenopleiding Tilburg Lange Voorhout 14 2514 ED Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Aardrijkskunde. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Aardrijkskunde. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Aardrijkskunde Voltijd, deeltijd, duaal Fontys Lerarenopleiding Tilburg Lange Voorhout 14 2514 ED Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde Voltijd, deeltijd, duaal Fontys Lerarenopleiding Tilburg Lange Voorhout 14 2514 ED Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Algemene Economie. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Algemene Economie. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Algemene Economie Voltijd, deeltijd, duaal Fontys Lerarenopleiding Tilburg Lange Voorhout 14 2514 ED Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870

Nadere informatie

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Frans. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Frans. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Frans Voltijd, deeltijd, duaal Fontys Lerarenopleiding Tilburg Lange Voorhout 14 2514 ED Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Geschiedenis. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg

Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Geschiedenis. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Geschiedenis Voltijd, deeltijd, duaal Fontys Lerarenopleiding Tilburg Lange Voorhout 14 2514 ED Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase

Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase 11 februari 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Accreditatiekader, toegespitst

Nadere informatie

PEER REVIEWS. Managementgroep Interactum September 2014

PEER REVIEWS. Managementgroep Interactum September 2014 PEER REVIEWS Managementgroep Interactum September 2014 Met peer review wordt een systeem bedoeld waarbij de betreffende opleidingen structureel gebruik maken van elkaars deskundigheid en elkaars critical

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bewegingstechnologie van De Haagse Hogeschool

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bewegingstechnologie van De Haagse Hogeschool NAO nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bewegingstechnologie van De Haagse Hogeschool Datum: 1 oktober

Nadere informatie

Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs

Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs 2 december 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordelingskader 4 pagina 2 1 Inleiding Dit beoordelingskader bevat een aantal facetten

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool Drenthe

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool Drenthe College van Bestuur Hogeschool Drenthe Postbus 2080 7801 CB EMMEN Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool

Nadere informatie

Besluit. College van Bestuur van de Christelijke Hogeschool Windesheim Postbus GB ZWOLLE

Besluit. College van Bestuur van de Christelijke Hogeschool Windesheim Postbus GB ZWOLLE College van Bestuur van de Christelijke Hogeschool Windesheim Postbus 10090 8000 B ZWOLLE Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor

Nadere informatie

Besluit. College van Bestuur. Hogeschool van Amsterdam. Postbus AX AMSTERDAM

Besluit. College van Bestuur. Hogeschool van Amsterdam. Postbus AX AMSTERDAM College van Bestuur Hogeschool van Amsterdam Postbus 931 1000 AX AMSTERDAM Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Media,

Nadere informatie

Teamscan op accreditatiewaardigheid

Teamscan op accreditatiewaardigheid Teamscan op accreditatiewaardigheid De Teamscan accreditatiewaardigheid (in vervolg: scan) geeft inzicht in hoe het opleidingsteam ervoor staat met betrekking tot de opleidingsaccreditatie. De scan bestaat

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie (na herstel) aan de opleiding hbobachelor

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie (na herstel) aan de opleiding hbobachelor fnvao w nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie @S 1(UI ït Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie (na herstel) aan de opleiding hbobachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs

Nadere informatie

Toetsingskaders opleidingsschool en academische kop 2013

Toetsingskaders opleidingsschool en academische kop 2013 Toetsingskaders opleidingsschool en academische kop 2013 NVAO 10 juni 2013 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Definitie 6 3 Toetsingskaders 7 4 Werkwijze 12 pagina 2 1 Inleiding 1.1 Vooraf Beoordeling kwaliteit opleidingsschool

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding voltijd deeltijd - duaal

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding voltijd deeltijd - duaal Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding voltijd deeltijd - duaal Leraar 2 e graad vo Aardrijkskunde Leraar 2 e graad vo Algemene economie Leraar 2 e graad vo Bedrijfseconomie Leraar 2 e graad

Nadere informatie

De NVAO heeft voor de beoordeling van de aanvraag op 27 oktober 2005 een panel van deskundigen ingesteld. Het panel kende de volgende samenstelling:

De NVAO heeft voor de beoordeling van de aanvraag op 27 oktober 2005 een panel van deskundigen ingesteld. Het panel kende de volgende samenstelling: College van bestuur Universiteit Utrecht Postbus 80125 3508 TC UTRECHT Besluit Besluit strekkende tot positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding wo-master Selective Utrecht Medical Master

Nadere informatie

: 6 december 2016 : 5 maart Beoordelingskader Beoordelingskader voor de uitgebreide toets nieuwe opleiding van de NVAO (Start. 2014, nr 36791).

: 6 december 2016 : 5 maart Beoordelingskader Beoordelingskader voor de uitgebreide toets nieuwe opleiding van de NVAO (Start. 2014, nr 36791). ,nvao r nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie it Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs

Nadere informatie

hbo-master Leraar Algemene Economie (90 ECTS) 18 april2o12 deeltijd 31 mei 2011

hbo-master Leraar Algemene Economie (90 ECTS) 18 april2o12 deeltijd 31 mei 2011 G. nuao nederlands - vlaamse acteditatìeorganisatíe Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Leraar Algemene Economie van de Hogeschool van Amsterdam datum

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool

Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool nvao nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool datum 29 december

Nadere informatie

Besluit. College van bestuur. Hogeschool van Amsterdam. Postbus 931 1000 AX AMSTERDAM

Besluit. College van bestuur. Hogeschool van Amsterdam. Postbus 931 1000 AX AMSTERDAM College van bestuur Hogeschool van Amsterdam Postbus 931 1000 AX AMSTERDAM Besluit Besluit strekkende tot positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-master Integraal Leiderschap

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor nvao nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Docent Muziek van de Fontys Hogescholen datum 28 februari 2017

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bouwkunde van de Haagse Hogeschool

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bouwkunde van de Haagse Hogeschool College van bestuur Haagse Hogeschool Postbus 13336 2501 EH DEN HAAG Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bouwkunde van

Nadere informatie

Besluit. Raad van bestuur. Saxion Hogescholen. Postbus KB ENSCHEDE

Besluit. Raad van bestuur. Saxion Hogescholen. Postbus KB ENSCHEDE Raad van bestuur Saxion Hogescholen Postbus 70000 7500 KB ENSCHEDE Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Informatiedienstverlening

Nadere informatie

Breakout sessie 2-5. Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling. Introductie

Breakout sessie 2-5. Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling. Introductie Breakout sessie 2-5 Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling De voorstellen beschreven in deze notitie dienen als uitwerking van (aangekondigde) wetswijzigingen. Op basis van deze wetswijzigingen

Nadere informatie

Besluit. College van Bestuur van de Hanzehogeschool Groningen Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN

Besluit. College van Bestuur van de Hanzehogeschool Groningen Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN College van Bestuur van de Hanzehogeschool Groningen Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN Besluit datum 19 januari 2005 onderwerp Definitief besluit accreditatie hbo-bachelor Bouwkunde ons kenmerk NVAO/20050113/CT

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding voltijd deeltijd - duaal

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding voltijd deeltijd - duaal Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding voltijd deeltijd - duaal Leraar 2 e graad vo Biologie Leraar 2 e graad vo Gezondheidszorg en Welzijn Leraar 2 e graad vo Natuurkunde Leraar 2 e graad vo

Nadere informatie

Besluit. Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus CA LEIDERDORP

Besluit. Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus CA LEIDERDORP Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus 4200 2350 CA LEIDERDORP Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Physician Assistant van de Hogeschool Rotterdam

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Physician Assistant van de Hogeschool Rotterdam ,nvao w nederlands-vlaamse accreditatieorganisatie es lult Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Physician Assistant van de Hogeschool Rotterdam datum Gegevens

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor nuao nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Logistics Engineering van de NHTV internationale hogeschool Breda datum

Nadere informatie

Fontys Hogescholen Fontys Lerarenopleiding Sittard Cluster Mens & Maatschappij

Fontys Hogescholen Fontys Lerarenopleiding Sittard Cluster Mens & Maatschappij Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Leraar 2 e graad Aardrijkskunde voltijd - deeltijd Leraar 2 e graad Geschiedenis Voltijd deeltijd Leraar 2 e graad Algemene Economie Voltijd - deeltijd

Nadere informatie

Besluit. College van bestuur. Hanzehogeschool Groningen. Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN

Besluit. College van bestuur. Hanzehogeschool Groningen. Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN College van bestuur Hanzehogeschool Groningen Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Facility

Nadere informatie

Hogeschool Utrecht. Lerarenopleidingen; hbo-master. Visitatiedata: 15, 16 en 17 september 2009

Hogeschool Utrecht. Lerarenopleidingen; hbo-master. Visitatiedata: 15, 16 en 17 september 2009 Hogeschool Utrecht Opleiding: Locatie: Varianten: Lerarenopleidingen; hbo-master Utrecht deeltijd Visitatiedata: 15, 16 en 17 september 2009 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december 2009 2/103

Nadere informatie

Lerarenopleiding. Toke Egberts 10 nov. 2017

Lerarenopleiding. Toke Egberts 10 nov. 2017 Lerarenopleiding Toke Egberts 10 nov. 2017 1 Even voorstellen Toke Egberts 2 Inhoud Leraar worden? Opleidingsvarianten Curriculum Vakken Praktijk Toelatingseisen en informatie Individuele vragen 3 Waarom

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding. Fontys Hogescholen Fontys Lerarenopleiding Sittard Cluster Talen

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding. Fontys Hogescholen Fontys Lerarenopleiding Sittard Cluster Talen Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Leraar 2 e graad Duits voltijd - deeltijd Leraar 2 e graad Engels Voltijd deeltijd Leraar 2 e graad Nederlands Voltijd deeltijd Fontys Hogescholen Fontys

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor nvao w n e d e rla n d s- vlaam se a c c re d ita tie o rg a n is a tie ; fluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Aarde en Economie van de Vrije Universiteit

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Tweedegraads lerarenopleidingen vo/bve, Cluster Science voltijd / afstandsleren

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Tweedegraads lerarenopleidingen vo/bve, Cluster Science voltijd / afstandsleren Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Tweedegraads lerarenopleidingen vo/bve, Cluster Science voltijd / afstandsleren Christelijke Hogeschool Windesheim Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag

Nadere informatie

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de beperkte toets nieuwe opleiding van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791).

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de beperkte toets nieuwe opleiding van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791). nvao nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot een oordeel positief van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-master Expertleerkracht Primair Onderwijs van de Hogeschool

Nadere informatie

Adviesrapport accreditatie. hbo bacheloropleiding Medisch Beeldvormende en Radiotherapeutische Technieken Voltijd, duaal Hanzehogeschool Groningen

Adviesrapport accreditatie. hbo bacheloropleiding Medisch Beeldvormende en Radiotherapeutische Technieken Voltijd, duaal Hanzehogeschool Groningen Adviesrapport accreditatie hbo bacheloropleiding Medisch Beeldvormende en Radiotherapeutische Technieken Voltijd, duaal Hanzehogeschool Groningen Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in voltijd deeltijd

Adviesrapport Accreditatie Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in voltijd deeltijd Adviesrapport Accreditatie Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in voltijd deeltijd Consumptieve Techniek Fontys Hogescholen Pedagogisch Technische Hogeschool Scheveningseweg

Nadere informatie

Protocol PDG en educatieve minor

Protocol PDG en educatieve minor Protocol PDG en educatieve minor 28 april 2014 Inhoud Protocol voor beoordelingen door de NVAO van de kwaliteit van de afstudeerrichtingen algemeen vormend onderwijs en beroepsgericht onderwijs, het traject

Nadere informatie

Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Ruimtelijke Ordening en Planologie voltijd en deeltijd

Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Ruimtelijke Ordening en Planologie voltijd en deeltijd Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Ruimtelijke Ordening en Planologie voltijd en deeltijd Saxion Hogeschool IJselland Instituut Ruimtelijke Ordening en Milieu Rapport ten behoeve

Nadere informatie

Besluit. College van Bestuur Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Postbus EJ ARNHEM

Besluit. College van Bestuur Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Postbus EJ ARNHEM College van Bestuur Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Postbus 5375 6802 EJ ARNHEM Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor

Nadere informatie

Hogeschool Utrecht, Instituut Archimedes

Hogeschool Utrecht, Instituut Archimedes Hogeschool Utrecht, Instituut Archimedes Opleiding: Lerarenopleidingen; hbo-bachelor Locatie: Utrecht Croho s: z.o.z. Varianten: voltijd/deeltijd Visitatiedata: 14, 15 en 16 september 2009 Netherlands

Nadere informatie

Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs

Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs 12 november 2012 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Handreiking voor specifieke invulling van de standaarden

Nadere informatie

Bijlage 1: Toetsingskader opleidingsschool

Bijlage 1: Toetsingskader opleidingsschool Bijlage 1: Toetsingskader opleidingsschool NVAO, 3 maart 2009 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Definitie 5 3 Beoordelingskader 6 4 Werkwijze 12 pagina 2 1 Inleiding In de kwaliteitsagenda voor het opleiden van leraren

Nadere informatie

es luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Toegepaste Wiskunde van de Hogeschool van Amsterdam

es luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Toegepaste Wiskunde van de Hogeschool van Amsterdam m a o r nederlands - v/aamse accreditatieorganisatie es luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Toegepaste Wiskunde van de Hogeschool van Amsterdam datum

Nadere informatie

{nvao. Uit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Technische Informatica van de Hogeschool Dirksen B.V.

{nvao. Uit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Technische Informatica van de Hogeschool Dirksen B.V. {nvao w nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Uit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Technische Informatica van de Hogeschool Dirksen B.V. datum 29

Nadere informatie

De NVAO beoordeelt het onderwerp doelstellingen opleiding derhalve voldoende.

De NVAO beoordeelt het onderwerp doelstellingen opleiding derhalve voldoende. College van Bestuur van de Christelijke Hogeschool Windesheim Postbus 10090 8000 GB ZWOLLE Besluit datum 10 februari 2005 onderwerp Definitief besluit accreditatie hbo-bachelor Bouwkunde van de Christelijke

Nadere informatie

Hbo tweedegraadslerarenopleiding

Hbo tweedegraadslerarenopleiding Hbo tweedegraadslerarenopleiding Verkort traject www.saxionnext.nl Inhoudsopgave Inleiding 3 Een bijzondere opleiding 4 Opbouw 5 Toelating en inschrijving 7 Beste student, Je hebt een afgeronde hbo- of

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Engineering van de Hogeschool Utrecht

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Engineering van de Hogeschool Utrecht ,nvao v nederiands - vlaamse accreditatieorganisatie es Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Engineering van de Hogeschool Utrecht datum 30 november 2017 onderwerp

Nadere informatie

Besluit. Hogeschool Schoevers. T.a.v. mevrouw drs. R. van t Klooster Algemeen directeur Europalaan KR UTRECHT

Besluit. Hogeschool Schoevers. T.a.v. mevrouw drs. R. van t Klooster Algemeen directeur Europalaan KR UTRECHT Hogeschool Schoevers T.a.v. mevrouw drs. R. van t Klooster Algemeen directeur Europalaan 101 3526 KR UTRECHT Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van

Nadere informatie

Besluit. College van bestuur. Hogeschool Leiden. Postbus 382 2300 AJ LEIDEN

Besluit. College van bestuur. Hogeschool Leiden. Postbus 382 2300 AJ LEIDEN College van bestuur Hogeschool Leiden Postbus 382 2300 AJ LEIDEN Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Personeel en Arbeid

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Tweedegraads lerarenopleidingen vo/bve, Cluster Talen Voltijd / afstandsleren

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Tweedegraads lerarenopleidingen vo/bve, Cluster Talen Voltijd / afstandsleren Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Tweedegraads lerarenopleidingen vo/bve, Cluster Talen Voltijd / afstandsleren Christelijke Hogeschool Windesheim Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture and Design van de NHTV

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture and Design van de NHTV College van bestuur NHTV Internationale Hogeschool Breda Postbus 3917 4800 DX BREDA Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture

Nadere informatie

es Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor

es Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor , nvao v nederlands - viaamse accreditatieorganisatie es Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Pedagogisch Management Kinderopvang van de Christelijke Hogeschool

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor. Hogeschool Utrecht

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor. Hogeschool Utrecht nvao nederiands - ulaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor International Business and Languages van de Hogeschool Utrecht

Nadere informatie

Hbo-master Master leraar Biologie Fontys Hogescholen. 2 april 2008. NVAO Toets Nieuwe Opleiding

Hbo-master Master leraar Biologie Fontys Hogescholen. 2 april 2008. NVAO Toets Nieuwe Opleiding Hbo-master Master leraar Biologie Fontys Hogescholen 2 april 2008 NVAO Toets Nieuwe Opleiding Paneladvies Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 1 Samenvattend advies 3 2 Inleiding en verantwoording 6 2.1 Werkwijze

Nadere informatie

luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Human Resource Management van de Saxion Hogeschool

luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Human Resource Management van de Saxion Hogeschool m a o v nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Human Resource Management van de Saxion Hogeschool datum 31

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-master Bestuurskunde van de Hogeschool NCOI

Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-master Bestuurskunde van de Hogeschool NCOI wao nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-master Bestuurskunde van de Hogeschool NCOI datum 30 september

Nadere informatie

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de beperkte opleidingsbeoordeling van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791).

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de beperkte opleidingsbeoordeling van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791). m ao * nederiands-viaam se accreditatie organisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Human Resource Management van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Nadere informatie

Beperkte opleidingsbeoordeling. Hogeschool van Amsterdam

Beperkte opleidingsbeoordeling. Hogeschool van Amsterdam BEOORDELINGSRAPPORT Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-masteropleiding Leraar Wiskunde deeltijd Hogeschool van Amsterdam Lange Voorhout 14 2514 ED Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Tweedegraads lerarenopleidingen vo/bve, Cluster Mens en Maatschappij voltijd / afstandsleren

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Tweedegraads lerarenopleidingen vo/bve, Cluster Mens en Maatschappij voltijd / afstandsleren Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Tweedegraads lerarenopleidingen vo/bve, Cluster Mens en Maatschappij voltijd / afstandsleren Christelijke Hogeschool Windesheim Scheveningseweg 46 2517

Nadere informatie

Adviesrapport Toets nieuwe opleiding HBO bachelor Tweedegraads Lerarenopleidingen Nederlands en Natuurkunde voltijd, deeltijd, duaal.

Adviesrapport Toets nieuwe opleiding HBO bachelor Tweedegraads Lerarenopleidingen Nederlands en Natuurkunde voltijd, deeltijd, duaal. Adviesrapport Toets nieuwe opleiding HBO bachelor Tweedegraads Lerarenopleidingen Nederlands en Natuurkunde voltijd, deeltijd, duaal Saxion Next Adviesrapport Toets nieuwe opleiding HBO bachelor Tweedegraads

Nadere informatie

Protocol TNO Educatieve Master

Protocol TNO Educatieve Master Protocol TNO Educatieve Master NVAO 14 maart 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Werkwijze toets nieuwe opleiding educatieve master (womaster) 4 3 Toelichting op het beoordelingskader beperkte toets nieuwe opleiding

Nadere informatie

Fontys Hogescholen. Opleiding: Fontys Lerarenopleidingen Tilburg (FLOT) Lerarenopleidingen Algemene Vakken 1 e graad (LAV-1)

Fontys Hogescholen. Opleiding: Fontys Lerarenopleidingen Tilburg (FLOT) Lerarenopleidingen Algemene Vakken 1 e graad (LAV-1) Fontys Hogescholen Opleiding: Fontys Lerarenopleidingen Tilburg (FLOT) Lerarenopleidingen Algemene Vakken 1 e graad (LAV-1) Visitatiedata: 19 en 20 november 2004 14 september 2005 Netherlands Quality Agency

Nadere informatie

Nadere uitwerking beoordeling educatieve minoren behorende bij wo-bacheloropleidingen

Nadere uitwerking beoordeling educatieve minoren behorende bij wo-bacheloropleidingen Nadere uitwerking beoordeling educatieve minoren behorende bij wo-bacheloropleidingen 15 juli 2013 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Werkwijze huidige beoordelingsronde 4 3 Beoordeling educatieve minoren met toelichting

Nadere informatie

Besluit. College van Bestuur Hogeschool Rotterdam Postbus HA ROTTERDAM

Besluit. College van Bestuur Hogeschool Rotterdam Postbus HA ROTTERDAM College van Bestuur Hogeschool Rotterdam Postbus 25035 3001 HA ROTTERDAM Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bouwkunde

Nadere informatie

College van Bestuur. Hogeschool van Amsterdam. Postbus AX AMSTERDAM. 1. Inleiding

College van Bestuur. Hogeschool van Amsterdam. Postbus AX AMSTERDAM. 1. Inleiding College van Bestuur Hogeschool van Amsterdam Postbus 931 1000 AX AMSTERDAM Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van de aanvraag om accreditatie van de hbo-bachelor Oefentherapie Mensendieck

Nadere informatie

Kwaliteitszorgactiviteiten reformatorische academische opleidingsschool (RAOS)

Kwaliteitszorgactiviteiten reformatorische academische opleidingsschool (RAOS) Kwaliteitszorgactiviteiten reformatorische academische (RAOS) Wat? (Kwaliteitsstandaarden NVAO) Hoe? Wanneer? Door wie? Bij wie? Output Standaard 1: Beoogde eindkwalificaties 1. De heeft een geëxpliciteerde

Nadere informatie

Op weg naar de (academische) opleidingsschool

Op weg naar de (academische) opleidingsschool Discussienota Nationalgeographic.nl Adviescommissie ADEF OidS Mei 2014 1 Inhoudsopgave Inleiding 1. Uitgangspunten Samen Opleiden 2. Ambities van (academische) opleidingsscholen 3. Concept Samen Opleiden

Nadere informatie

Concept. Algemene toelichting bij de Accreditatiekaders NOVA

Concept. Algemene toelichting bij de Accreditatiekaders NOVA Versie juli 2013 Concept Algemene toelichting bij de Accreditatiekaders NOVA Algemene toelichting bij de Accreditatiekaders April 2012 0 Inhoud Gebruikte begrippen en afkortingen... 2 Inleiding... 5 Opbouw

Nadere informatie

Wijzigingsbesluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbomaster

Wijzigingsbesluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbomaster nvao nederiartds - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Wijzigingsbesluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbomaster Master of Sports van de Fontys Hogescholen datum 12

Nadere informatie

De rol van de beroepsstandaard van lerarenopleiders in het personeelsbeleid. Voorloper Kwaliteit van lerarenopleiders

De rol van de beroepsstandaard van lerarenopleiders in het personeelsbeleid. Voorloper Kwaliteit van lerarenopleiders De rol van de beroepsstandaard van lerarenopleiders in het personeelsbeleid Voorloper Kwaliteit van lerarenopleiders Véronique van de Reijt en Quinta Kools Fontys Lerarenopleiding Tilburg Context van de

Nadere informatie

master leraar voortgezet onderwijs

master leraar voortgezet onderwijs DEEL JE KENNIS! master leraar voortgezet onderwijs JOUW PROGRAMMA IN EEN NOTENDOP De master Leraar voortgezet onderwijs van de VU is een eenjarige master (voltijd*) waarin je een eerstegraads onderwijsbevoegdheid

Nadere informatie

31 oktober t/m 12 januari 2017 maart 2017

31 oktober t/m 12 januari 2017 maart 2017 sw ao r nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie Positief oordeel over de kwaliteit van de opleidingen hbo-bachelor Tweedegraads Lerarenopleidingen Papiamentu, Engels, Nederlands en Spaans van de University

Nadere informatie

2. Bevindingen met betrekking tot het VBI-rapport

2. Bevindingen met betrekking tot het VBI-rapport Hogeschool NCOI T.a.v. Drs. R.A. van Zanten Postbus 447 1200 AK HILVERSUM Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bedrijfskundig

Nadere informatie

Bestuurlijke afspraken over ontvlechting van de Educatieve Faculteit Amsterdam

Bestuurlijke afspraken over ontvlechting van de Educatieve Faculteit Amsterdam Bestuurlijke afspraken over ontvlechting van de Educatieve Faculteit Amsterdam Bijlage bij brief HO/BL/2005/6586 1. Preambule Het College van Bestuur van de Hogeschool van Amsterdam en het College van

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bedrijfskunde van de Hogeschool NCOi

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bedrijfskunde van de Hogeschool NCOi nuao nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bedrijfskunde van de Hogeschool NCOi datum 30 november 2017 onderwerp

Nadere informatie

Hogeschool van Amsterdam

Hogeschool van Amsterdam BEOORDELINGSRAPPORT Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-masteropleiding Leraar Engels deeltijd Hogeschool van Amsterdam Lange Voorhout 14 2514 ED Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

BEOORDELINGSRAPPORT. Beperkte opleidingsbeoordeling. hbo-masteropleiding Leraar, cluster gamma deeltijd/voltijd

BEOORDELINGSRAPPORT. Beperkte opleidingsbeoordeling. hbo-masteropleiding Leraar, cluster gamma deeltijd/voltijd BEOORDELINGSRAPPORT Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-masteropleiding Leraar, cluster gamma deeltijd/voltijd Fontys Lerarenopleiding Tilburg Fontys Hogescholen Lange Voorhout 14 2514 ED Den Haag T (070)

Nadere informatie

: 8 maart 2016 : 3 juni 2016

: 8 maart 2016 : 3 juni 2016 ,nvao w nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot een oordeel positief onder voorwaarden van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor Sportmanagement van

Nadere informatie

Leergebied Mens en Natuur Uitgebreide opleidingsbeoordeling

Leergebied Mens en Natuur Uitgebreide opleidingsbeoordeling BEOORDELINGSRAPPORT Leergebied Mens en Natuur Uitgebreide opleidingsbeoordeling Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad Biologie Natuurkunde Scheikunde Wiskunde Techniek voltijd/deeltijd

Nadere informatie

College van Bestuur Hogeschool Rotterdam Postbus HA ROTTERDAM. 1. Inleiding

College van Bestuur Hogeschool Rotterdam Postbus HA ROTTERDAM. 1. Inleiding College van Bestuur Hogeschool Rotterdam Postbus 25035 3001 HA ROTTERDAM Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Maritiem

Nadere informatie

Overzicht curriculum VU

Overzicht curriculum VU Overzicht curriculum VU Opbouw van de opleiding Ter realisatie van de gedefinieerde eindkwalificaties biedt de VU een daarbij passend samenhangend onderwijsprogramma aan. Het onderwijsprogramma bestaat

Nadere informatie

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 4 geclusterde lerarenopleidingen: Hbo-master Leraar Engels Hbo-master Leraar Nederlands Hbo-master Leraar Wiskunde Hbo-master Leraar Algemene Economie Beperkte opleidingsbeoordeling

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Lifestyle Adviseur voltijd - deeltijd. Hogeschool Hanzesteden

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Lifestyle Adviseur voltijd - deeltijd. Hogeschool Hanzesteden Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Lifestyle Adviseur voltijd - deeltijd Hogeschool Hanzesteden Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E

Nadere informatie

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de uitgebreide opleidingsbeoordeling van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791).

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de uitgebreide opleidingsbeoordeling van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791). nvao nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master leraar Humanistisch vormingsonderwijs en levensbeschouwing van

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Financial Services Management van de Hogeschool NCOI

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Financial Services Management van de Hogeschool NCOI nvao nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Financial Services Management van de Hogeschool NCOI datum 31 oktober

Nadere informatie

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Opleiding: Lerarenopleidingen Algemene Vakken; hbo-bachelor, Croho-nummers z.o.z. Locatie: Nijmegen Varianten: voltijd/deeltijd Visitatiedata: 20, 21, en 22 april 2009

Nadere informatie

Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Radboud Universiteit Nijmegen

Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Radboud Universiteit Nijmegen ,m)ao r nederlands -vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Radboud Universiteit Nijmegen datum 31 augustus

Nadere informatie

hbo-bachelor Sociaal-Juridische Dienstverlening (240 ECTS) 22 oklober 2012 voltijd, deeltijd

hbo-bachelor Sociaal-Juridische Dienstverlening (240 ECTS) 22 oklober 2012 voltijd, deeltijd se a ccr editati eorgani sati e Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor SociaalJuridische Dienstverlening van de Hanzehogeschool roningen datum 7 mei2013

Nadere informatie

Besluit. College van Bestuur. Hogeschool Rotterdam. Postbus HA ROTTERDAM

Besluit. College van Bestuur. Hogeschool Rotterdam. Postbus HA ROTTERDAM College van Bestuur Hogeschool Rotterdam Postbus 25035 3001 HA ROTTERDAM Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van

Nadere informatie