Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg

Transcriptie

1 Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels Voltijd, deeltijd, duaal Fontys Lerarenopleiding Tilburg

2

3 Lange Voorhout ED Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels Voltijd, deeltijd, duaal Fontys Lerarenopleiding Tilburg CROHO nummer: Hobéon Certificering BV Datum: 30 november 2010 Auditteam: drs. R.B. van der Herberg prof. dr. K. Boersma prof. dr. H. v.d. Bergh drs. P.J. Ronner dr. E. J. Kwakernaak drs. H.A.J. van Asseldonk mw. O. Orlandini (student) Secretarissen: drs. G.W.M.C. Broers mw. P. Betlem

4

5 INHOUDSOPGAVE DEEL MANAGEMENT SAMENVATTING Integraal advies Samenvattende beoordeling 3 2. INLEIDING 7 3. KARAKTERISTIEK VAN DE OPLEIDING 9 4. VORIGE ACCREDITATIE 11 DEEL ONDERWERPEN EN FACETTEN NVAO-ACCREDITATIEKADER Doelstellingen opleiding 13 Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen 13 Facet 1.2. Niveau: Master 15 Facet 1.3. Oriëntatie hbo Programma 17 Facet 2.1. Eisen hbo 17 Facet 2.2. Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma 22 Facet 2.3. Samenhang programma 24 Facet 2.4. Studielast 26 Facet 2.5. Instroom 28 Facet 2.6. Duur 30 Facet 2.7. Afstemming tussen vormgeving en inhoud 31 Facet 2.8. Beoordeling en toetsing Inzet van personeel 36 Facet 3.1. Eisen hbo 36 Facet 3.2. Kwantiteit personeel Facet 3.3. Kwaliteit personeel Voorzieningen 42 Facet 4.1. Materiële voorzieningen 42 Facet 4.2. Studiebegeleiding Interne kwaliteitszorg 45 Facet 5.1. Evaluatie resultaten 45 Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering 47 Facet 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 6. Resultaten Facet 6.1. Gerealiseerd niveau 50 Facet 6.2. Onderwijsrendement OORDEELSCHEMA BIJLAGEN 57 BIJLAGE I Programma en gesprekspartners BIJLAGE II Kwantitatieve gegevens van de opleiding BIJLAGE III Curricula Vitae en onafhankelijkheidsverklaringen Auditoren 71 BIJLAGE IV Werkwijze, beoordelingsprocedure en beslisregels Hobéon 83

6

7 DEEL 1 1. MANAGEMENT SAMENVATTING 1.1. Integraal advies Hobéon Certificering adviseert de NVAO de aangegeven hbo-masteropleiding Leraar Engels, verzorgd door Fontys Lerarenopleiding Tilburg, Croho nummer 45262, in al haar varianten te accrediteren. Dit advies wordt in onderhavig rapport gefundeerd. Algemene gegevens Naam van de instelling: Fontys Lerarenopleiding Tilburg. Naam van de opleiding: hbo-masteropleiding Leraar Engels. Varianten van de opleiding: voltijd, deeltijd en duaal. Locatie van de opleidingen: Tilburg. Naam VBI: Hobéon Certificering b.v. Datum visitatie: 25, 26, 27 mei Datum adviesrapport: 30 november Beoordelingskader Het bij het onderzoek gehanteerde beoordelingskader is het Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs Nederland (14 februari 2003). Samenstelling auditteam Bij deze audit is gebruik gemaakt van een kern-auditteam naast een vakspecifiek auditteam dat de verschillende masterlerarenopleidingen heeft beoordeeld. Kernteamleden maakten ook onderdeel uit van de vakspecifieke auditteams. Het totale auditteam dat de masterlerarenopleidingen van Fontys Hogeschool Tilburg visiteerde uit de volgende personen: De heer drs. R.B. van der Herberg*, voorzitter auditteam 1 ; De heer drs. P.J. Ronner*, werkvelddeskundige; De heer drs. H. Claessen, werkvelddeskundige; De heer drs. H. van Asseldonk; werkvelddeskundige; De heer prof. dr. van den Bergh*, vakdeskundige Nederlands; De heer dr. E. J. Kwakernaak, vakdeskundige vreemde talen; Mevrouw drs. A. Bens, vakdeskundige maatschappijleer; De heer drs. H. Beliën, vakdeskundige geschiedenis; De heer prof. dr. R. van der Vaart, vakdeskundige aardrijkskunde; De heer drs. A. Hoevers, vakdeskundige economie; De heer prof. dr. K.T. Boersma*, vakdeskundige biologie; De heer prof. dr. B. Zwaneveld, vakdeskundige wiskunde; De heer prof. dr. H. Eijkelhof vakdeskundige scheikunde en natuurkunde 1 De met een asterisk gemarkeerde auditoren maakten deel uit van het kernteam. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels FLOT, 1.0 1

8 Mevrouw G.C. Versluis, secretaris; Mevrouw P. Betlem, secretaris; De heer drs. G.W.M.C. Broers*, secretaris. Mevrouw O. Orlandini*, student; De heer R. van der Linden, student; De heer E. Jackson, student. Van der Herberg, vanouds sociaal geograaf, heeft ruime ervaring op het terrein van het auditeren van opleidingen in het hoger onderwijs. Zo heeft hij vorig jaar de tweedegraads lerarenopleidingen beoordeeld van de Hogeschool van Amsterdam en van Fontys Hogescholen (FLOT). Ook beschikt hij over relevante onderwijservaringen als voormalig schoolleider van een grote onderwijsorganisatie in het midden van het land. Ronner studeerde Duitse Letterkunde en Germanistiek, werkte in de periode als vestigingsmanager en daarna als rector en vanaf 2005 als centraal directeur van middelbare scholen. Daarnaast heeft hij zitting in verschillende besturen zoals de VO-Raad, het sectorbestuur Onderwijs Arbeidsmarkt en is hij voorzitter van de Scholenraad vmbovakcollege Amersfoort. Hij heeft deelgenomen aan het visitatietraject tweedegraads lerarenopleidingen FLOT. Boersma was vanaf 1997 tot zijn emeritaat in juli 2010 hoogleraar Didactiek van de Biologie aan de Universiteit Utrecht. Hij was binnen de UU voorzitter van het opleidingsbestuur Masteropleiding Science Education & Communication en directeur van het Freudenthal Instituut (voor Wiskunde en Natuurwetenschappen). Thans is hij o.a. nog voorzitter van de Commissie Vernieuwing Biologieonderwijs en de Raad voor Aard- en Levenswetenschappen van de KNAW. Van den Bergh studeerde Psychologie aan de Universiteit van Amsterdam. Na een visiting fellowship aan de UCLA en aan Princeton begin jaren negentig en werkzaam te zijn geweest bij het Cito, de Inspectie van het Onderwijs (evaluatie van de basisvorming) en de Universiteit Utrecht, is hij sinds 2006 bijzonder hoogleraar toetsing en didactiek van het taalonderwijs. Kwakernaak doceerde vakdidactiek Duits aan de Rijksuniversiteit Groningen en is gepromoveerd op dit onderwerp. Van Asseldonk is vanaf 1977 werkzaam binnen het onderwijs, gestart als docent en via de positie van conrector, rector en vicevoorzitter is hij thans vicevoorzitter van het CvB van Lucas Onderwijs te Den Haag. Hij is zes jaar werkzaam geweest als bestuurslid binnen de VO-raad en haar rechtsvoorgangers. Orlandini is tweedejaars student Engels aan de voltijd tweedegraads lerarenopleiding van de Hogeschool van Amsterdam en studeerde hiervoor drie jaar tandheelkunde en een jaar psychologie. Broers heeft afgelopen twee jaren ruime ervaring opgedaan bij de visitatie van de pabo s en tweedegraadslerarenopleidingen. In dit traject fungeerde hij als coördinerend secretaris. Betlem was tien jaar werkzaam als communicatiemedewerker. Sinds 2001 heeft zij zich mede op kwaliteitsmanagement toegelegd. In 2009 was zij secretaris van het auditteam bij de visitatie van de masteropleiding Museologie van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels FLOT, 1.0 2

9 1.2. Samenvattende beoordeling Hobéon Certificering baseert het advies tot accreditatie van de hbo-masteropleiding Leraar Engels op de volgende overwegingen: Algemeen beeld Het auditteam heeft geconstateerd, dat de masteropleidingen van FLOT een duidelijke missie hebben geformuleerd, toegelicht in een van de centrale documenten binnen de opleidingen: Vakkundig, Vaardig, Vindingrijk. Op basis hiervan zijn accenten gelegd op het terrein van vakinhoud en onderzoek. De masteropleiding richt zich op de brede rol die de eerstegraads docent vervult binnen het voortgezet hoger onderwijs. De opleiding besteedt, behalve aan de vakinhoud, daarom ook aandacht aan de verantwoordelijkheid van de als master opgeleide docent voor de ontwikkeling en innovatie van het onderwijs binnen de vaksectie en de school. Naast het vervullen van de brede docentrol zal de master steeds nadrukkelijker als teamworker, onderzoeker en ontwikkelaar van leermiddelen gaan functioneren. Het lectoraat leerstrategieën speelt een belangrijke rol binnen de masteropleidingen door actuele kennis te generen en deze te laten doorwerken in de onderwijsprogramma s. Een aantal (recentelijk) gepromoveerde en door de opleidingen aangetrokken docenten spelen eveneens een rol bij het actueel houden van het curriculum. Doelstellingen opleiding: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. Sinds 2008 zijn de masterlerarenopleidingen bezig met de overgang van het hanteren van eindkwalificaties gekoppeld aan beroepsrollen naar het hanteren van SBL-competenties (Stichting Beroepskwaliteit Leraren) inclusief bekwaamheidseisen in combinatie met een landelijke, vakspecifieke kennisbasis. De masterlerarenopleidingen van FLOT hebben de competenties op masterniveau helder beschreven en deze geoperationaliseerd in meerdere bekwaamheidseisen. Deze zijn geordend volgens de vijf Dublin Descriptoren, waarmee de opleidingen het masterniveau borgen. De opleidingen hebben regelmatig overleg over de eisen, die gesteld worden aan de master afgestudeerden met vakgenoten en de beroepspraktijk, waaronder de Wetenschappelijke Raad van Advies. Via laatstgenoemde partij zoeken de opleidingen nadrukkelijk aansluiting met universiteiten, met name op het terrein van onderzoeksbekwaamheden binnen vakdidactiek en onderwijskunde. Daarnaast overlegt de opleiding Engels regelmatig met de eigen Werkveldcommissie, die bestaat uit drie alumni, twee niet-alumni en een collega van de Hogeschool Utrecht, die het curriculum kritisch bekijken en beoordelen. Twee facetten van onderwerp Doelstellingen opleiding worden als goed beoordeeld voor deze opleiding, wat een kwalificatie goed voor dit onderwerp rechtvaardigt. Dit wordt als extra aantekening bij het oordeel toegevoegd. Programma: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels FLOT, 1.0 3

10 De masterlerarenopleidingen hebben de eindkwalificaties in duidelijke leerdoelen en indicatoren vertaald. Deze toetsen en beoordelen de opleidingen op een valide en betrouwbare wijze, zo heeft het auditteam ook zelf kunnen constateren o.a. door de bestudering van een aantal generieke en vakspecifieke toetsen. De toetscommissies van de opleidingen spelen bij de kwaliteitsborging een belangrijke rol. De opleidingsprogramma s zijn actueel, samenhangend en zorgen ervoor dat de studenten kennis en vaardigheden op masterniveau kunnen ontwikkelen. Dit gebeurt aan de hand van de generieke programmaonderdelen Algemene Professionele Vorming, Voorbereiding Onderzoek, stage en een vakspecifieke deel per opleiding. Zo krijgt de student bijvoorbeeld bij Voorbereiding Onderzoek verschillende onderzoeksmethoden en technieken aangereikt en wordt tijdens hoor- en werkcolleges ingegaan op theoretische inzichten uit de literatuur, die vervolgens worden gebruikt voor de analyse van casussen uit de praktijk. Binnen de stage veelal op de school waar de student reeds werkzaam is, oefent de student zijn pedagogische en didactische beroepsvaardigheden. Bij het programma van Engels is net als in het eindexamenprogramma veel aandacht voor kijk- en luistervaardigheid. De opleiding zet hierbij audio- en filmmateriaal in. Er is veel ruimte voor de digitale (ICT) ontwikkeling van de student. Binnen het didactisch concept, dat is gebaseerd op het competentiegericht leren maken alle opleidingen gebruik van het dubbele bodem -principe: toegepaste en geproduceerde materialen en ervaringen tijdens de cursus worden direct of met een vertaalslag ingezet voor de eigen (toekomstige) onderwijsverstrekking van de student. Dit vindt het auditteam heel sterk en ook studenten zijn daarover tevreden. Het programma vindt het auditteam voldoende studeerbaar met een gemiddelde studielast van 20 uur per week, waaronder gemiddeld 6-8 contacturen op de opleiding. Dat alle lessen op één dag gepland staan is voor de studenten ideaal. Door de combinatie van werk, studie en privé, vinden studenten de studie wel zwaar. Inzet van Personeel: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. De studieprogramma s voor de masteropleidingen worden uitgevoerd door een vaste groep kerndocenten per opleiding. De docenten, die de generieke en vakspecifieke lessen verzorgen hebben regelmatig contact met het werkveld of zijn daarin nog werkzaam. Bij de opleiding Engels hebben op een docent na alle docenten eerstegraads lesbevoegdheid en ervaring met het lesgeven in de Tweede Fase. Het auditteam beschouwt dit essentieel voor het kunnen verzorgen van een masteropleiding. Alle docenten beschikken over een master- of doctorandustitel. Een docent is gepromoveerd. De opleidingen zorgen er goed voor dat de kwaliteit van docenten is geborgd door scholingsplannen en het competentiemanagement van docenten op team- en op FLOT-niveau. Bij de opleiding Engels heeft het vertrek c.q. overlijden van twee collega s ervoor gezorgd dat er een aanpassing in de rolbezetting heeft plaatsgevonden. Naast het feit dat er nieuwe, goed gekwalificeerde collega s bij kwamen, hebben reeds zittende docenten zich ingewerkt in de cursussen van een van de vertrokken collega s. Twee andere docenten zijn bezig om de ideeën van de overleden collega met betrekking tot e-learning om te zetten in nieuwe cursussen en digitale leeromgevingen. De studenten Engels zijn zeer tevreden over de kwaliteit van hun docenten, hun vakinhoudelijke kennis en kennis van de beroepspraktijk. Twee van de drie facetten van onderwerp Inzet van Personeel worden als goed beoordeeld voor deze opleiding, wat een kwalificatie goed voor dit onderwerp rechtvaardigt. Dit wordt als extra aantekening bij het oordeel toegevoegd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels FLOT, 1.0 4

11 Voorzieningen: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. Het gebouw waar de FLOT gevestigd is en de voorzieningen zijn recentelijk vernieuwd. De hbomasterlerarenopleidingen maken gebruik van een digitale leeromgeving, die altijd en overal bereikbaar is, zowel op de computers in de opleiding als thuis. De structurele studiebegeleiding bestaat vooral uit het systematisch voeren van studievoortganggesprekken. De studieloopbaanbegeleider en de masterstudent kunnen in overleg de studieplanning bijsturen. De informatievoorziening is voldoende met het oog op de studievoortgang. Interne Kwaliteitszorg: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. Gebleken is dat de opleiding op generiek niveau beschikt over een werkend systeem van kwaliteitszorg toegespitst op de masteropleidingen waarbij zowel interne partijen, zoals docenten en studenten, maar ook externe partijen, i.c. het onderwijsveld en de wetenschap (in de vorm van de Wetenschappelijk Raad van Advies) betrokken zijn. De lijnen binnen de opleidingen zijn kort. De opleidingen binnen FLOT worden periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefnormen. Studenten en auditteam zijn wel van mening, dat vanwege evaluatiemoeheid en dientengevolge een lage respons, er minder vaak geëvalueerd zou moeten worden. Aan de hand van de uitkomsten heeft de opleiding Engels aantoonbaar verbetermaatregelen getroffen, zoals het ontwikkelen van readers en de aanpassing van de periode waarin de cursus Academic Writing gegeven wordt. Resultaten: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. De opleiding borgt dat de studenten die afstuderen het gewenste hbo-masterniveau hebben behaald. Dit toetst de opleiding aan de hand van de stage en het praktijkonderzoek. De realisatie van de vakspecifieke eindkwalificaties toetst de opleiding door middel van de mix van toetsen bij de vakspecifieke onderdelen. De student moet op basis van de stage aantonen dat hij de opleidingscompetenties beheerst en in staat is vakkennis en vakdidactiek te integreren. Bij het praktijkonderzoek moet de student aantonen, dat hij zelfstandig problematieken/thematieken kan onderkennen en onderzoeksmatig kan benaderen. Het auditteam heeft geconstateerd, dat het praktijkonderzoek zich vaak sterk richt op het mesoniveau van de onderwijsorganisatie waar studenten werkzaam zijn. Het auditteam zou het toejuichen als het accent komt te liggen op vakdidactische praktijkonderzoeken. Dit heeft zo is gebleken, ook al enige tijd de aandacht van de masteropleidingen en opleidingen sturen hier al zoveel mogelijk op. Ook de vakgroep Engels herkent het probleem en bespreekt het tijdens intervisiebijeenkomsten. Feit blijft dat de afspraak is dat het initiatief van de afstudeeropdracht gelegd wordt bij de student. In alle gevallen wordt veel aandacht besteed aan de methodologische aspecten. Het auditteam van de opleiding Engels heeft steekproefsgewijs een vijftal afstudeerwerkstukken van de afgelopen studiejaren beoordeeld en is van mening, dat de studenten hierin een hbo-masterniveau laten zien. De masteropleidingen van FLOT hebben de rendementsgegevens van 2002 tot en met 2008 in kaart gebracht. Uit de analyse blijkt, dat het definitieve rendement van de cohorten nog niet kan worden vastgesteld, omdat van elk van deze cohorten nog studenten studeren. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels FLOT, 1.0 5

12 Uit studievoortgangsgesprekken die de opleiding voert, blijkt dat studievertraging veelal dezelfde oorzaak heeft als het voortijdig verlaten van de opleiding: de combinatie van studie, werk en gezin wordt als zwaar ervaren. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels FLOT, 1.0 6

13 2. INLEIDING Dit rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de hbomasterlerarenopleiding Engels, verzorgd door Fontys Lerarenopleiding Tilburg. Croho nummer: De opleiding wordt aangeboden in de varianten voltijd, deeltijd en duaal, maar ten tijde van de audit waren er alleen studenten voor de deeltijdvariant. De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review en de daarbij behorende onderliggende documenten. Meer specifiek betrof het een Management Review Instituutsdeel en een Management Review van de individuele masterlerarenopleiding. De beschrijving van de opleiding in het Instituutsdeel is gebaseerd op de deeltijdvariant. Alleen wanneer de situatie binnen de voltijd- of duale variant daarvan afwijkt, is die apart beschreven. Het bij het onderzoek gehanteerde beoordelingskader is het Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs Nederland (d.d. 14 februari 2003). De audit heeft plaatsgevonden in de periode 25 t/m 27 mei Het volledige programma, van de audit is opgenomen in Bijlage I Het auditteam werd gevormd door de heren V.d. Herberg, Ronner, Kwakernaak en Van Asseldonk en de dames Orlandini en Betlem. De in dit team aanwezige expertise is in onderstaand schema zichtbaar. voorzitter R.B. van der Herberg, partner Hobéon werkvelddeskundige P.J. Ronner, schoolleider onderwijsgemeenschap vakdeskundige K. Boersma, hoogleraar Vakdeskundige H. v.d. Bergh, hoogleraar vakdeskundige E. J. Kwakernaak, vakdidacticus Duits RuG H van Asseldonk, vice voorzitter CvB scholengemeenschap student O. Orlandini, Hogeschool Amsterdam, lerarenopleiding Engels secretaris G. Broers, adviseur Hobéon secretaris P. Betlem, projectondersteuner werkveld vak / discipline onderwijs kwaliteitszorg /audit x x x x x x x x x x x x x x x x x x studentperspectief x Hobéon Certificering beoordeelt zoveel mogelijk facetten en onderwerpen uit het NVAObeoordelingskader, op een zo hoog mogelijk aggregatieniveau. Specifieke aspecten die per cluster, opleiding en/of opleidingsvariant afzonderlijk en zelfstandig zijn beschreven, worden telkens op dat niveau beoordeeld. Door de gemeenschappelijke aspecten slechts eenmaal te beoordelen, op het niveau waarop ze worden aangestuurd en geborgd, wordt de accreditatielast voor de daaronder liggende niveaus beperkt. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels FLOT, 1.0 7

14 Hobéon Certificering heeft bij het beoordelen van de Hbo-masterlerarenopleidingen expliciet rekening gehouden met de afspraken tussen de NVAO en de VBI s op dit terrein. Dit naar aanleiding van een brief van de Staatssecretaris aan de NVAO (d.d. 14 november 2007) inzake Accreditatie van lerarenopleidingen en de brief voorzitter NVAO aan de Staatssecretaris OCW, d.d. 22 november 2008, NVAO/ /FV). Om de externe legitimering verder te borgen zijn tijdens de audit additionele gesprekken gevoerd met (deels at random geselecteerde) studenten, docenten en personen uit het werkveld. Evenals bij de reguliere eendaagse audits zijn bij deze audit (tussen)producten van studenten beoordeeld waaronder portfolio s, toetsen en werkstukken. Het curriculum van de verschillende masterlerarenopleidingen is door het auditteam nadrukkelijk tegen het licht gehouden. Concreet betekent dit dat gekeken is naar zowel de vakinhoudelijk kant ervan als naar de specifieke vakdidactiek. Wij merken hier op dat in de rapportage, zoals gebruikelijk, aandacht besteed is aan het aantal contacturen (colleges, werk- en projectgroepen en individuele begeleiding waarbij de student in direct contact staat met de docent), de onderzoekscomponent binnen de opleiding i.c. het masterniveau van de lerarenopleiding, de docent/student ratio en het opleidingsniveau en de onderzoekservaring van de docenten. Ook is door het auditteam voorafgaand aan en tijdens de audit (in de documentenanalyse) de wijze bestudeerd waarop de opleiding de contacten met het relevante onderwijsveld heeft vormgegeven. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels FLOT, 1.0 8

15 3. KARAKTERISTIEK VAN DE OPLEIDING Fontys Lerarenopleiding Tilburg (FLOT) is met ruim studenten één van de grootste lerarenopleidingen van Nederland en leidt studenten op tot leraar op bachelorniveau (tweedegraads) in zeventien vakken en tot leraar op masterniveau (eerstegraads) in dertien vakken in de varianten voltijd, deeltijd en duaal. Organisatie De masteropleidingen zijn het onderwerp van de voorliggende rapportage. Zij zijn geclusterd in de volgende teams: Nederlands/Frans; Engels/Duits; Geschiedenis/Aardrijkskunde/Maatschappijleer; Algemene Economie/Bedrijfseconomie/Wiskunde; Biologie; Natuurkunde/Scheikunde. Naast de onderwijsteams is er binnen FLOT een expertisecentrum dat bestaat uit een verzameling expertisegroepen waaronder Vakmanschap, Internationalisering, Toetsing en Loopbaan. De expertisegroepen zijn verantwoordelijk voor de onderwijsontwikkeling op hoofdlijnen en adviseren het management over de uitvoering van het curriculum. Een kenmerk van de masterlerarenopleiding is kleinschaligheid, waardoor de lijnen kort zijn. Getalsmatig studeren de meeste masterstudenten in Tilburg Geschiedenis en Wiskunde (resp. 102 en 101 studenten). Het aantal studenten Frans vormt de kleinste groep met 29 masterstudenten (peildatum: begin april 2010). De opleiding hanteert een studierooster dat rekening houdt met de mogelijkheden die studenten hebben om de colleges in Tilburg te volgen. Masterniveau Uitgangspunt binnen de opleidingen is om eerstegraads docenten op te leiden die via een systematische, onderzoeksmatige benadering vraagstukken in de eigen beroepspraktijk kunnen oppakken en daardoor een bijdrage leveren aan de schoolorganisatie als geheel. Concreet betekent dit dat de afgestudeerde eerstegraads docent naast vakdocent tevens een functie heeft als ontwerper, ontwikkelaar en coach. Deze brede rol is door de masteropleiding beschreven in de zes beroepsrollen. Deze beroepsrollen en eindkwalificaties zijn opgenomen in het eerder genoemde document Vakkundig, Vaardig, Vindingrijk. Een belangrijk nieuw fenomeen binnen deze masterlerarenopleidingen betreft het masterteam dat bestaat uit de teamleider van de masteropleidingen, de opleidingscoördinatoren van de masteropleidingen en de docent onderzoek. Dit masterteam is ingericht naar aanleiding van de vorige visitatie in 2004 (zie hierna) om zo de onderlinge afstemming tussen de afzonderlijke masteropleidingen te verbeteren. Het masterteam komt elke twee weken bijeen onder leiding van de teamleider van de masteropleidingen en bespreekt onderwerpen ten aanzien van onderwijs en organisatie. Masterdocenten zijn zowel werkzaam in de bachelorlerarenopleiding als in de masterlerarenopleiding en werken structureel samen in het masterteam. De opleiding kent een lectoraat Leerstrategieën. Het lectoraat ziet als belangrijkste opdracht: Het (leren) doen van praktijkonderzoek door leraren en door opleiders dat bijdraagt aan de kwaliteit van onderwijs en de professionalisering van het beroep. Het lectoraat moet zowel opleiders als studenten stimuleren om door praktijkonderzoek hun professionele handelen kritisch te volgen en te ontwikkelen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels FLOT, 1.0 9

16 De masterlerarenopleidingen kennen verder een aantal zgn. overlegplatforms die betrokken zijn bij het niveau, de actualiteit en de beroepsoriëntatie van de opleidingen. Concreet worden genoemd de Raad van Advies VO, waarin directies van scholen voor voortgezet onderwijs en andere lerarenopleidingen van Fontys vertegenwoordigd zijn, de Wetenschappelijke Raad van Advies die alleen ingesteld is voor de masteropleidingen van FLOT, een Instituutsmedezeggenschapsraad waarin medewerkers en studenten vertegenwoordigd zijn, de Studentenraad die een klankbordgroep vormt voor de directie, het Student-Docentoverleg per opleiding en tenslotte de Master Opleidingscommissie die in 2010 is opgericht en twee maal per jaar bijeenkomt. In de rapportage zal meerdere malen verwezen worden naar deze gremia. Opleiding Engels De opleiding Engels is een zeer professionele en moderne opleiding van een hoog kwaliteitsniveau. Er zijn nauwgezette contacten met het werkveld waar goed naar geluisterd wordt en waar echt interactie mee is. De opleiding is bewust met innovatie bezig en speelt op dit gebied een leidende rol in het talencluster van FLOT. Er wordt goed gebruik gemaakt van het lectoraat en er zijn veel internationale contacten. Kwaliteit wordt geborgd. De opleiding Engels hanteert bij het vakspecifieke opleidingsprogramma als uitgangspunten: 1. dat de kennisgebieden literatuur en taalkunde ook onderwerp van wetenschappelijk onderzoek zijn; 2. dat het gebied taalvaardigheid verweven is met het vakdidactiekprogramma; 3. dat de vaardigheden lezen, luisteren, spreken en schrijven daarnaast tot uiting komen in de werkcolleges zelf en in opdrachten, essays en materiaalontwikkeling; 4. dat ict-vaardigheid en academisch schrijven andere vaardigheden zijn waaraan aandacht besteed wordt. De examenprogramma s havo en vwo, dus voor de doelgroep van de masterstudenten, bestaan uit de volgende domeinen: 1. Leesvaardigheid 2. Kijk- en Luistervaardigheid 3. Gespreksvaardigheid 4. Schrijfvaardigheden 5. Literatuur 6. Oriëntatie op studie en beroep Studentenpopulatie Er zijn 77 studenten, alle in de deeltijdvariant. De gemiddelde instroom in de afgelopen vijf jaar was constant en is gelijk aan ca. 19 studenten per jaar. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels FLOT,

17 4. VORIGE ACCREDITATIE Accreditatie 2004 De opleidingen gaan in de documentatie uitgebreid in op de resultaten van de vorige visitatie. De visitatie vond plaats in het najaar van Een aanvullend panelbezoek vond plaats in september 2005 nadat de VBI, de NQA, een lijst met verbeterpunten had vastgesteld. Vervolgens heeft FLOT voorafgaand aan het aanvullend bezoek een aantal verbetermaatregelen genomen. Na het tweede visitatiebezoek beoordeelde het panel in het definitieve beoordelingsrapport ook de onderwerpen Doelstellingen en Programma positief. Daarmee was het totaaloordeel over de masteropleidingen positief. Het visitatiepanel in 2004/2005 gaf aan dat de aansluiting met universiteiten m.b.t. de onderzoeksbekwaamheid op het gebied van de onderwijskunde en de vakdidactiek verstevigd zou moeten worden. De masterlerarenopleidingen zouden met de opzet van de programma s meer naar elkaar toe moeten groeien. Ook zou de relatie tussen vakinhoud en didactiek verbeterd moeten worden. Het toetsbeleid zou op onderdelen duidelijker geformuleerd moeten zijn in een toetsbeleidsplan. De controle van toetsen op validiteit-betrouwbaarheid kon verder verbeterd worden. Het visitatiepanel stelde vast dat docenten de verbinding konden leggen met de beroepspraktijk, maar gaf wel aan dat er expliciet personeelsbeleid geformuleerd en gevoerd moest worden op dit gebied. Streefdoelen verdienden nadere concretisering, zodanig dat ze direct toetsbaar zijn. De opleidingen dienden maatregelen te nemen om de studieduur van uitvallers te beperken. Verbetermaatregelen naar aanleiding van de accreditatie Om de aansluiting met het wetenschappelijk onderwijs en de onderzoekscomponent binnen de opleidingen te verbeteren hebben de masterlerarenopleidingen van FLOT een aantal belangrijke acties genomen. Zo is in het studiejaar 2005/2006 een Wetenschappelijke Raad van Advies ingesteld. Hierin hebben acht vertegenwoordigers van nationale en internationale universiteiten zitting. Het lectoraat Leerstrategieën en de verschillende masteropleidingen werken op het gebied van onderzoek samen met het Ruud de Moor Centrum van de Open Universiteit. Daarnaast wordt via de Eindhoven School of Education samengewerkt met de educatieve masteropleiding van de TU/e en is een samenwerking gestart met de Universitaire Lerarenopleiding Tilburg. Ook zijn in het studiejaar alle onderzoeksbegeleiders van de master gedurende een jaar (0,1 fte per onderzoeksbegeleider) geschoold door het lectoraat Leerstrategieën in samenwerking met de UvT. Om de afstemming tussen de masteropleidingen te vergroten, is in 2006 het masterteam en een daaruit voortvloeiende overleg tussen de mastercoördinatoren en de docent onderzoek ingericht. Om de opleidingen meer naar elkaar toe te laten groeien, zijn er generieke afspraken gemaakt over de opzet van het programma op het terrein van: de verdeling van studiepunten over de studieonderdelen vak en vakdidactiek, algemene professionele vorming (APV), onderzoek en stage. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels FLOT,

18 Met ingang van studiejaar is APV generiek opgezet, zowel ten aanzien van uitvoering als beoordeling. Dit geldt ook voor: Voorbereiding Onderzoek, de stage en het praktijkonderzoek. Om de relatie tussen vakinhoud en didactiek te verbeteren, legt elke opleiding deze relatie expliciet vast in de module(n) Vakdidactiek. Daarnaast krijgt die relatie in de vakinhoudelijke modulen aandacht in de opzet van opdrachten. Het toetsbeleid is in geïmplementeerd en naar aanleiding van de recente bacheloraccreditatie geherformuleerd. Elke masterlerarenopleiding binnen FLOT beschikt over een toetscommissie die de kwaliteit van toetsen controleert. In het personeelsbeleidsplan wordt aandacht besteed aan de relatie beroepspraktijk en opleiding. Het belang van recente werkveldervaring voor FLOT wordt hierbij benadrukt, ondersteund door docentstages. Ook wordt gestreefd naar een flexibele schil van praktijkdocenten met een omvang van procent. Inmiddels zijn er op de terreinen personeel, student-docent ratio en rendementen kwantitatieve streefdoelen geformuleerd. Ook dienden de masteropleidingen verbetertrajecten te formaliseren en ook op papier zichtbaar te maken. Over resultaten van evaluaties en over verbeteracties wordt thans gecommuniceerd via de notulen van onder ander het student-docentoverleg, via de internetsite van FLOT, via de digitale FLOTnieuwsbrieven en in het jaarverslag. Uit exitgesprekken is inmiddels gebleken dat veel uitvallers hun studie staken omdat de combinatie met werk en gezin te zwaar is. Sinds de vorige visitatie is het intakegesprek voor aanvang van de studie verbreed naar alle masteropleidingen. Opleiding Engels Tijdens de vorige accreditatie kwam naar voren dat Engels de geformuleerde streefcijfers (minimaal 70%) voor het percentage afgestudeerden niet haalde maar benaderde. Voor het cohort 2003 is het percentage inmiddels wel behaald (83%). Voor de overige cohorten verwacht de opleiding het percentage ook te zullen behalen, wanneer alle studenten zijn afgestudeerd. De laatste jaren heeft de opleiding het bewaken van de studieduur verscherpt door onder meer het persoonlijk aanschrijven van studenten die zich voor een langere periode niet hebben laten zien. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels FLOT,

19 DEEL 2 OORDEEL OP FACETNIVEAU 5. ONDERWERPEN EN FACETTEN NVAO-ACCREDITATIEKADER 1. Doelstellingen opleiding Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk) Oordeel: goed Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op onderstaande overwegingen. Missie en uitgangspunt Uitgangspunt binnen de opleidingen is om eerstegraads docenten op te leiden die via een systematische, onderzoeksmatige benadering vraagstukken in de eigen beroepspraktijk kunnen oppakken en daardoor een bijdrage leveren aan de schoolorganisatie als geheel. Concreet betekent dit dat de afgestudeerde eerstegraads docent naast vakdocent tevens een functie heeft als ontwerper, ontwikkelaar en coach. Deze brede rol is door de masteropleiding beschreven in de zes beroepsrollen. Deze beroepsrollen en eindkwalificaties zijn opgenomen in het eerder genoemde document Vakkundig, Vaardig, Vindingrijk. Beroepscompetenties Vanaf 2005 hanteren de masteropleidingen eindkwalificaties gerelateerd aan de zes beroepsrollen. Deze eindkwalificaties zijn generiek, maar omvatten ook de vakspecifieke eisen op het gebied van kennis en vaardigheden. Sinds 2008 zijn de masteropleidingen bezig met de overgang van het hanteren van eindkwalificaties gekoppeld aan beroepsrollen naar het hanteren van SBL-competenties (zie hierna) inclusief bekwaamheidseisen in combinatie met een landelijke, vakspecifieke kennisbasis. Deze transitie is onderdeel van de ontwikkeling van een doorgaande leerlijn vanuit de bachelor en sluit aan bij de Wet Beroepen In het Onderwijs (BIO) uit De masterlerarenopleidingen van FLOT hebben de competenties op masterniveau beschreven. Ook zijn de competenties geoperationaliseerd in meerdere bekwaamheidseisen en zijn bij elke competentie voorbeelden van indicatoren gegeven. In 2009 zijn de definitieve vakspecifieke kennisbases op bachelorniveau opgeleverd, na legitimatie door de zogeheten legitimatiepanels. Op dit moment zijn de masteropleidingen bezig de landelijke kennisbasis op mastersniveau op te stellen. FLOT participeert in de redactieteams voor alle vakdelen en heeft een coördinator kennisbasis op instituutsniveau. Daarnaast levert FLOT een van de drie landelijke projectleiders. In november 2010 worden de kennisbases van de verschillende vakken op masterniveau gelegitimeerd door legitimatiepanels waarin wetenschap, werkveld en vak- en beroepsverenigingen vertegenwoordigd zijn. Het auditteam is van mening dat de basiskwaliteit van de masteropleidingen in orde is. Dit is gebleken uit de nadere bestudering van de competentieset en uit bestudering van het studiemateriaal. Opleiding Engels De eigen vaardigheden worden aangescherpt (C2-niveau). Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels FLOT,

20 Onderzoekscompetenties en kennisbasis Op het terrein van onderzoeksvaardigheden is FLOT bezig een onderzoekslijn in het curriculum aan te brengen. Het lectoraat Leerstrategieën van FLOT sluit hierop aan door het praktijkgericht onderzoek als een belangrijk middel voor de professionalisering van de docent te promoten. De Raad van Advies Voortgezet Onderwijs heeft het belang van praktijkonderzoek onderschreven. Daarnaast pleit de Wetenschappelijke Raad van Advies van de opleiding voor de ontwikkeling van de kennisbasis in het vakspecifieke deel van het opleidingsprogramma. Bijdrage beroepenveld Ten aanzien van de vraag waar professionalisering van eerstegraads leraren zich op moet richten, overlegt FLOT geregeld met de Raad van Advies Voortgezet Onderwijs, de Wetenschappelijke Raad van Advies en het lectoraat. Zij zijn nadrukkelijk betrokken bij de inhoudelijke ontwikkelingen binnen het vakgebied. Het auditteam heeft uitgebreid gesproken met twee hoogleraren als vertegenwoordigers van de Wetenschappelijk Raad van Advies. Gebleken is dat zij beschikken over kennis van en inzicht in het onderwijsveld en over een uitgesproken en op onderdelen kritische visie op het vak van de eerstegraads docent. Het auditteam vindt deze kritische houding goed en uitdagend voor de opleiding. De Wetenschappelijke Raad van Advies discussieert regelmatig met de opleiding over ontwikkelingen in het vakgebied en de implicaties hiervan voor de opleiding. Via de Wetenschappelijke Raad zoeken de opleidingen nadrukkelijk aansluiting met universiteiten, met name op het terrein van onderzoeksbekwaamheden binnen vakdidactiek en onderwijskunde. Daarnaast overlegt de opleiding zowel formeel als informeel met het beroepenveld. Oordeel studenten en alumni Over het algemeen geeft meer dan 80% van de alumni en derdejaarsstudenten aan de opleidingscompetenties relevant te vinden voor het functioneren op masterniveau. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels FLOT,

21 Facet 1.2. Niveau: Master De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Master Oordeel: voldoende Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op onderstaande overwegingen. Opleidingskwalificaties en Dublin Descriptoren FLOT geeft aan dat het onderscheid tussen bachelor- en masterlerarenopleidingen met name gelegen is in de verdere verbreding en verdieping van de opleidingskwalificaties wat betreft de vakinhoudelijke kennis van een tweedegraads leraar tot masterniveau. Binnen de masteropleidingen worden eveneens de onderzoekscompetenties verder verdiept: masterstudenten richten zich op het doen van praktijkonderzoek waarbij ook schooloverstijgende praktijkvragen onderwerp van onderzoek kunnen zijn. Opleidingsniveau eerstegraads docent De masteropleidingen richten zich op de brede rol van de eerstegraads docent binnen het voortgezet hoger onderwijs. De opleidingen besteden daarom ook aandacht aan de verantwoordelijkheid van de als master opgeleide docent voor de ontwikkeling en innovatie van het beleid en de onderwijspraktijk binnen de vaksectie en de school. In dit verband merkt het auditteam op dat het allerminst vanzelfsprekend is dat masterstudenten in de huidige schoolpraktijk voor managementtaken moeten worden opgeleid. Het ligt meer voor de hand om de masteropleiding te richten op verdere didactische professionalisering en onderzoeksvaardigheden gericht op vakinhoudelijke en didactische doorontwikkeling, ook in de vorm van leermiddelen. De FLOT masteropleidingen hebben de verschillende opleidingscompetenties geoperationaliseerd in meerdere bekwaamheidseisen. In het onder 1.1 genoemde document Vakkundig, Vaardig, Vindingrijk zijn de bekwaamheidseisen bij elke competentie geordend volgens de vijf Dublin Descriptoren. De opleidingen hebben verder in een apart document de relatie beschreven tussen de Dublin Descriptoren en bekwaamheidseisen masters. In de formulering van de omschrijvingen van elke SBL-competentie en in de formulering van afzonderlijke bekwaamheidseisen zijn de Dublin Descriptoren herkenbaar aanwezig. Zo is de competentie interpersoonlijk competent onder andere geoperationaliseerd in de volgende twee vakinhoudelijke-didactische bekwaamheidseisen. De docent voortgezet hoger onderwijs: heeft een praktische kennis van veel voortkomende leerstoornissen en belemmeringen (Dublin Descriptor: kennis en inzicht); kan in overleg met collega-docenten beoordelen of en hoe ontwikkelings- leer- en/of gedragsproblemen bij individuele leerlingen aangepakt kunnen worden (Dublin Descriptor: oordeelsvorming). Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels FLOT,

22 Facet 1.3. Oriëntatie hbo De eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties o Een hbo-master heeft de kwalificaties voor het niveau van zelfstandig en/of leidinggevend beroepsbeoefenaar in een beroep of spectrum van beroepen, dan wel het niveau van functioneren in een multidisciplinaire omgeving waarin een hbo-opleiding vereist is of dienstig is Oordeel: goed Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op de overweging, dat de in facet 1.3 benoemde aspecten volledig in facet 1.1 aan de orde zijn geweest en het oordeel derhalve identiek is. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels FLOT,

23 2. Programma Facet 2.1. Eisen hbo Kennisontwikkeling van studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk Oordeel: goed Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op onderstaande overwegingen. Beroepsgericht curriculum Generiek Het reguliere opleidingsprogramma van de masterlerarenopleidingen (voltijd, deeltijd en duaal) bestaat uit twee delen: een generiek programma dat masterbreed wordt aangeboden; een vakspecifiek programma dat per opleiding wordt aangeboden. Het generieke deel van het opleidingsprogramma bestaat uit de modules: Algemene Professionele Vorming (APV); Voorbereiding Onderzoek; Stage; Onderzoek. In de masteropleidingen wordt het theoretisch kader voor het professioneel handelen verder uitgediept en verbreed. APV omvat drie praktijkgerichte thema s: Leren en instructie; Kenmerken van de bovenbouwleerling; Organisatie van de school en innovatie van het onderwijs. Het praktijkgedeelte is gericht op toetsing van de praktijk aan de hand van kennis en inzicht, aangebracht vanuit het theoretische kader. Daarnaast sturen de opleidingen binnen APV op kennisontwikkeling aan de hand van de zogenoemde complexe leertaak. Deze heeft betrekking op een praktijkvraag die de student heeft over de eigen beroepspraktijk. In het studiejaar 2008/2009 is APV voor het eerst boven de afzonderlijke opleidingen uitgetild en masterbreed aangeboden. Om beter zicht te krijgen op de daadwerkelijke kennisbeheersing van studenten, wordt APV in het huidige studiejaar voor het eerst afgesloten met een kennistentamen. Studenten gaven tijdens de audit aan dat zij niet tevreden waren over APV. Zo was voor hen bijvoorbeeld de relatie niet altijd duidelijk met de onderwijspraktijk en waren zij niet altijd tevreden over de docenten. In een aparte sessie met het management van de opleiding heeft het auditteam de evaluatie onder studenten over het studieonderdeel APV besproken. Uit dit gesprek is naar voren gekomen dat de opleiding inmiddels adequate maatregelen heeft genomen om dit studieonderdeel beter in te passen in het onderwijsaanbod, waarbij de suggesties van studenten zijn meegenomen. In het studieonderdeel Voorbereiding Onderzoek worden de student verschillende onderzoeksmethoden en technieken aangeboden en wordt samen met de student toegewerkt naar een onderzoeksvoorstel. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels FLOT,

24 Opleiding Engels Zoals vermeld in de inleiding hanteert de opleiding Engels bij het vakspecifieke opleidingsprogramma vier uitgangspunten en omvatten de examenprogramma s havo en vwo zes domeinen. De relaties met de domeinen uiten zich in een verdieping en verbreding van kennis van taalkunde, syntaxis, literatuur en cultuur. (Het oefenen van Taalvaardigheid is niet alleen verweven in het programma, het komt expliciet naar voren bij vakdidactiek); de relatie met oriëntatie op studie en beroep, te vinden in de leerdoelen kritisch beoordelen van elkaars werk, verantwoording van keuzes, verwoorden van gevoelens en standpunten, bespreekbaar maken van waarden en het overdragen daarvan. Vakliteratuur Generiek Tijdens hoor- en werkcolleges wordt ingegaan op theoretische inzichten uit de literatuur, die vervolgens worden gebruikt voor de analyse van casussen. De opleidingen sturen hier op kennisontwikkeling aan de hand van de literatuur. De lijst met literatuur wordt jaarlijks geactualiseerd, zodat de meest recente ontwikkelingen en de actuele stand van zaken rond de behandelde thema s worden behandeld. Opleiding Engels De vakliteratuur voor Engels is enerzijds afgeleid van de literaire en taalkundige canon voor het vak Engels, en anderzijds gerelateerd aan de dagelijkse schoolpraktijk. In de vakliteratuur komen meerdere doelstellingen van de opleiding tot uiting. De student moet in de loop van de studie komen tot een grotere diepgang in het omgaan met complexe cultuuruitingen en ontwikkelingen van maatschappelijke en taalkundige aard. Dit blijkt uit de keuzes van de teksten voor de cursussen, waarbij tevens gekeken wordt naar hun relevantie voor het werkveld. Verder is er een mediatheek met tijdschriften en worden studenten verwezen naar relevante websites. Stage en ontwikkelen beroepsvaardigheden Generiek De praktijkcomponent binnen de lerarenopleidingen neemt een belangrijke plaats in. De stage duurt minimaal 20 lesweken. Studenten aan de deeltijd- en duale variant van de opleidingen lopen stage op de school waar zij werkzaam zijn. Alleen als dit onmogelijk is of als de studenten niet als docent werkzaam zijn, wordt een (andere) school gezocht. Studenten aan de voltijdvariant moeten stage lopen op een stageschool. Binnen de stage oefent de student zijn pedagogische en didactische beroepsvaardigheden aan de hand van onderwijsactiviteiten die hij moet uitvoeren. Opleiding Engels In het eindexamenprogramma Engels voor have en vwo ligt sinds 2007 een sterkere nadruk op kijk- en luistervaardigheid. In het programma van de masteropleiding wordt hieraan veel aandacht besteed in de colleges letterkunde door het inzetten van audio- en filmmateriaal bij het behandelen van literaire werken. Ook wordt studenten gevraagd om onderwijsmaterialen te maken die het kennis nemen van literatuur samen laten komen met het oefenen van de vier vaardigheden. Het literatuuronderwijs leidt a.h.w. de beoefening van de taalvaardigheden. Daarnaast ontwikkelt de student andere vaardigheden zoals het innemen en verdedigen van een standpunt of het verantwoorden van keuzes. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels FLOT,

25 De grote plaats voor literatuur (en de kleinere voor tekstbegrip) in de masteropleiding is in contrast met het eindexamenprogramma Engels voor de Tweede Fase. Er is binnen het werkveld echter begrip voor deze keuze, gezien de ondersteunende rol van literatuur voor veel andere vaardigheden, zoals hierboven beschreven. Bovendien wordt het tekstbegrip in de literatuurcursussen getraind. Actualiteit van het studieprogramma Generiek De actualiteit van het onderwijsprogramma wordt ondersteund door het lectoraat Leerstrategieën. Dit lectoraat werd onder meer ingesteld om actuele kennis te genereren en deze te laten doorwerken in onderwijsprogramma s. Het auditteam constateert dat dit op een adequate wijze gebeurt. Een aantal (recentelijk) gepromoveerde docenten spelen eveneens een vooraanstaande rol bij het actueel houden van het curriculum. Relevante ontwikkelingen die gesignaleerd worden, vinden hun weg via de docenten naar de opleiding. Voor de vakdidactische component richt de opleiding zich met name op het Ruud de Moorcentrum. Het betrekken van ook andere kennisinstituten op het terrein van algemene didactiek geeft het auditteam ter overweging mee; externe gerichtheid zou meer geïnstitutionaliseerd kunnen worden om los te komen van de meer toevallige persoonsgerichte contacten. De opleidingen hebben voor de bewaking van de kwaliteit van de inhoudelijke studieonderdelen contact met medewerkers van universiteiten. Tijdens de audit gaven zij aan het wenselijk te vinden deze contacten op een meer structurele wijze vorm te geven. Opleiding Engels De opleiding Engels heeft een docent die gepromoveerd is, vier docenten hebben recente ervaring met werken in de Tweede Fase en een docent werkt wekelijks met een school samen aan de realisering van hun programma Tweetalig Onderwijs. Een andere docent heeft als medeauteur en webontwikkelaar van een tijdschrift voor de Tweede Fase regelmatig overleg met docenten uit het werkveld die met deze leergang werken. Twee docenten zijn bestuurslid van een afdeling van de International Association of Teachers of English as a Foreign Language ( IATEFL ). Daarnaast haalt de opleiding informatie over actuele ontwikkelingen in het vakgebied of wensen uit het veld door onder meer de inzet van een werkveldcommissie (zie verder bij Facet 5.3). Noemenswaardig is het feit dat een beschrijving van het curriculum ter beoordeling gestuurd is naar vijf contacten in het buitenland. De feedback is mogelijk een aanleiding voor uitbreiding van het curriculum. Interactie beroepspraktijk De opleidingen hechten veel belang aan de samenwerking met onderwijsinstellingen uit het werkveld. Zo wordt er samengewerkt op het terrein van kennisontwikkeling, beleidsontwikkeling, praktijkonderzoek en het verder verbeteren van de aansluiting opleiding en werkveld. De masteropleidingen onderhouden banden met de beroepspraktijk via: de beroepspraktijk van de student en de stage. De studenten brengen actuele ontwikkelingen binnen het werkveld mee de opleiding in; de Fontys-contactdocenten die de studenten tijdens de stage begeleiden. Zij hebben veel contact met het werkveld en zijn goed ingevoerd in de ontwikkelingen binnen de beroepspraktijk; de docentopleiders die werken of recent werkzaam waren binnen het voortgezet onderwijs; de Academische Opleidingsschool en de andere Opleidingsscholen. Dit is een samenwerkingsverband met middelbare scholen waar een onderzoekslijn loopt. Er is in 2009 contact gelegd met deze scholen en er zijn afspraken gemaakt met betrekking tot samenwerking; Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Engels FLOT,