Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde. Voltijd, deeltijd, duaal. Fontys Lerarenopleiding Tilburg

Transcriptie

1 Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde Voltijd, deeltijd, duaal Fontys Lerarenopleiding Tilburg

2

3 Lange Voorhout ED Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde Voltijd, deeltijd, duaal Fontys Lerarenopleiding Tilburg CROHO nummer: Hobéon Certificering BV Datum: 30 november 2010 Auditteam: drs. R.B. van der Herberg prof. dr. H.M.C. Eijkelhof prof. dr. K. Boersma prof. dr. H. van den Bergh drs. P.J. Ronner drs. H.M. Claessen, MME R. v.d. Linden ing. J. Jackson O. Orlandini Secretaris: drs. G.W.M.C. Broers

4

5 INHOUDSOPGAVE DEEL MANAGEMENT SAMENVATTING Integraal advies Samenvattende beoordeling 3 2. INLEIDING 9 3. KARAKTERISTIEK VAN DE MASTEROPLEIDINGEN VORIGE ACCREDITATIE 15 DEEL ONDERWERPEN EN FACETTEN NVAO-ACCREDITATIEKADER Doelstellingen opleiding 19 Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen 19 Facet 1.2. Niveau: Master Programma 24 Facet 2.1. Eisen HBO 24 Facet 2.2. Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma 29 Facet 2.3. Samenhang programma 31 Facet 2.4. Studielast 33 Facet 2.5. Instroom 35 Facet 2.6. Duur 37 Facet 2.7. Afstemming tussen vormgeving en inhoud 38 Facet 2.8. Beoordeling en toetsing Inzet van personeel 43 Facet 3.1. Eisen HBO 43 Facet 3.2. Kwantiteit personeel Facet 3.3. Kwaliteit personeel Voorzieningen 49 Facet 4.1. Materiële voorzieningen 49 Facet 4.2. Studiebegeleiding Interne kwaliteitszorg 53 Facet 5.1. Evaluatie resultaten 53 Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering Resultaten Facet 6.1. Gerealiseerd niveau Facet 6.2. Onderwijsrendement OORDEELSCHEMA BIJLAGEN 67 BIJLAGE I Programma en gesprekspartners 69 BIJLAGE II Kwantitatieve gegevens van de opleiding BIJLAGE III Curricula Vitae en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren BIJLAGE IV Werkwijze, beoordelingsprocedure en beslisregels Hobéon 93

6

7 DEEL 1 1. MANAGEMENT SAMENVATTING 1.1. Integraal advies Hobéon Certificering adviseert de NVAO de aangegeven hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde verzorgd door Fontys Lerarenopleiding Tilburg, Croho nummer in al haar varianten te accrediteren. Dit advies wordt in onderhavig rapport gefundeerd. Algemene gegevens Naam van de instelling: Fontys Lerarenopleiding Tilburg. Naam van de opleiding: hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde. Varianten van de opleiding: voltijd, deeltijd en duaal. Locatie van de opleidingen: Tilburg. Naam VBI: Hobéon Certificering b.v. Datum visitatie: 25, 26, 27 mei Datum adviesrapport: 30 november 2010 Beoordelingskader Het bij het onderzoek gehanteerde beoordelingskader is het Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs Nederland (14 februari 2003). Samenstelling auditteam Bij deze audit is gebruik gemaakt van een kern-auditteam naast een vakspecifiek auditteam dat de verschillende master lerarenopleidingen heeft beoordeeld. Kernteamleden maakten ook onderdeel uit van de vakspecifieke auditteams. Het totale auditteam dat de master lerarenopleidingen van Fontys Hogeschool Tilburg visiteerde bestond uit de volgende personen: De heer drs. R.B. van der Herberg*, voorzitter auditteam 1 ; De heer drs. P.J. Ronner*, werkvelddeskundige; De heer drs. H. Claessen, werkvelddeskundige; De heer drs. H. van Asseldonk; werkvelddeskundige; De heer prof. dr. van den Bergh*, vakdeskundige Nederlands; De heer dr. Kwakernaak, vakdeskundige vreemde talen; Mevrouw drs. A. Bens, vakdeskundige maatschappijleer; De heer drs. H. Beliën, vakdeskundige geschiedenis; De heer prof. dr. R. van der Vaart, vakdeskundige aardrijkskunde; De heer drs. A. Hoevers, vakdeskundige economie; De heer prof. dr. K.T. Boersma*, vakdeskundige biologie; De heer prof. dr. B. Zwaneveld, vakdeskundige wiskunde; De heer prof. dr. H. Eijkelhof vakdeskundige scheikunde en natuurkunde 1 De met een asterisk gemarkeerde auditoren maakten deel uit van het kernteam. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde FLOT, 1.0 1

8 Mevrouw G.C. Versluis, secretaris; Mevrouw drs. P. Betlem, secretaris; De heer drs. G.W.M.C. Broers*, secretaris. Mevrouw O. Orlandini*, student; De heer R. van der Linden, student; De heer E. Jackson, student. Opleidingsspecifiek auditteam: Van der Herberg, vanouds sociaal geograaf, heeft ruime ervaring op het terrein van het auditeren van opleidingen in het hoger onderwijs. Zo heeft hij vorig jaar de tweedegraads lerarenopleidingen beoordeeld van de Hogeschool van Amsterdam, Hogeschool INHolland en van Fontys Hogescholen (FLOT). Ook beschikt hij over relevante onderwijservaringen als voormalig schoolleider van een grote onderwijsorganisatie in het midden van het land. Eijkelhof studeerde Wis- en Natuurkunde aan de Rijksuniversiteit Leiden. Na een aantal jaren (tot 1979) werkzaam te zijn geweest als docent natuurkunde op het middelbaar onderwijs, verlegde hij zijn werkzaamheden naar het wetenschappelijk onderwijs. Eerst als wetenschappelijk medewerker, vervolgens als universitair docent, hoofddocent en vanaf 1997 tot heden als hoogleraar Natuurkundedidactiek aan de Universiteit Utrecht. Ronner studeerde Duitse Letterkunde en Germanistiek, werkte in de periode als vestigingsmanager en daarna als rector en vanaf 2005 als centraal directeur van middelbare scholen. Daarnaast heeft hij zitting in verschillende besturen zoals de VO-Raad, het sectorbestuur Onderwijs Arbeidsmarkt, als voorzitter van de Scholenraad vmbovakcollege Amersfoort. Hij heeft deelgenomen aan het visitatietraject tweedegraads lerarenopleidingen FLOT. Boersma was vanaf 1997 tot zijn emeritaat in juli 2010 hoogleraar Didactiek van de Biologie aan de Universiteit Utrecht. Hij was binnen de UU voorzitter van het opleidingsbestuur Masteropleiding Science Education & Communication en directeur van het Freudenthal Instituut (voor Wiskunde en Natuurwetenschappen). Thans is hij o.a. nog voorzitter van de Commissie Vernieuwing Biologieonderwijs en de Raad voor Aard- en Levenswetenschappen van de KNAW. Van den Bergh studeerde Psychologie aan de UvA. Na een visiting fellowship aan de UCLA en aan Princeton begin jaren negentig en werkzaam te zijn geweest bij het Cito, de Inspectie van het Onderwijs (evaluatie van de basisvorming) en de Universiteit Utrecht, is hij sinds 2006 bijzonder hoogleraar toetsing en didactiek van het taalonderwijs. Claessen studeerde scheikunde aan de Katholieke Universiteit Nijmegen (nu de Radboud Universiteit) en is rector aan het Twents Carmel College in Oldenzaal. Hij heeft op grond van zijn ervaring en positie in het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan eerstegraads leraren op hbo-niveau Orlandini studeert aan de tweedegraads lerarenopleiding Engels van de Hogeschool van Amsterdam. Vanuit die studie verzorgt zij nu steunlessen Engels aan de onderbouw van het Cygnus Gymnasium te Amsterdam. Jackson is student aan de lerarenopleiding aan de Hogeschool Rotterdam. Van der Linden is derdejaars duale student bij de lerarenopleiding aan de HvA en werkt nu aan het Herbert Vissers College te Nieuw Vennep. Broers heeft afgelopen twee jaren ruime ervaring opgedaan bij de visitatie van de pabo s en tweedegraadslerarenopleidingen. In dit traject fungeerde hij als coördinerend secretaris. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde FLOT, 1.0 2

9 1.2. Samenvattende beoordeling Hobéon Certificering baseert het advies tot accreditatie van de hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde op de volgende overwegingen: Algemeen beeld Het auditteam heeft geconstateerd, dat de masteropleidingen van FLOT een duidelijke missie hebben geformuleerd, toegelicht in een van de centrale documenten binnen de opleidingen: Vakkundig, Vaardig, Vindingrijk. Op basis hiervan zijn accenten gelegd op het terrein van vakinhoud en onderzoek. De masteropleidingen richten zich op de brede rol die de eerstegraads docent vervult binnen het voortgezet hoger onderwijs. De opleidingen besteden, behalve aan de vakinhoud, daarom ook aandacht aan de verantwoordelijkheid van de als master opgeleide docent voor de ontwikkeling en innovatie van het onderwijs binnen de vaksectie en de school. Naast het vervullen van deze brede docentenrol zal de master steeds nadrukkelijker als teamworker, onderzoeker en ontwikkelaar van leermiddelen gaan functioneren. Door met de onderwerpskeuze/onderzoeksvraag voor het afstudeerwerk dichter bij het vak (vakinhouden en/of vakdidactiek) te blijven, komen de opleidingsdocenten door hun expertise op dit terrein beter tot hun recht. Het lectoraat leerstrategieën speelt een belangrijke rol binnen de masteropleidingen door actuele kennis te generen en deze te laten doorwerken in de onderwijsprogramma s. Een aantal (recentelijk) gepromoveerde en door de opleidingen aangetrokken docenten spelen eveneens een rol bij het actueel houden van het curriculum. Het auditteam komt tot de conclusie dat de hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde voldoet aan de basiskwaliteit. Het team van deze opleiding is zeer ambitieus en werkt vanuit een heldere visie op de opleiding. De blik is op het belang van de schoolpraktijk gericht, bijvoorbeeld in de koppeling tussen vakinhoud en vakdidactiek. Doelstellingen opleiding: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. Sinds 2008 zijn de master lerarenopleidingen bezig met de overgang van het hanteren van eindkwalificaties gekoppeld aan beroepsrollen naar het hanteren van SBL-competenties inclusief bekwaamheidseisen in combinatie met een landelijke, vakspecifieke kennisbasis (SBL: Stichting Beroepskwaliteit Leraren). De master lerarenopleidingen van FLOT hebben de competenties op masterniveau helder beschreven en deze geoperationaliseerd in meerdere bekwaamheidseisen. Deze zijn geordend volgens de vijf Dublin Descriptoren, waarmee de opleidingen het masterniveau borgen. De opleidingen hebben regelmatig overleg over de eisen, die gesteld worden aan de master afgestudeerden met vakgenoten en de beroepspraktijk, waaronder de Wetenschappelijke Raad van Advies. Via laatstgenoemde partij zoeken de opleidingen nadrukkelijk aansluiting met universiteiten, met name op het terrein van onderzoeksbekwaamheden binnen vakdidactiek en onderwijskunde. De ontwikkeling van de landelijke kennisbasis master docent Scheikunde binnen het project Werken aan Kwaliteit draagt bij aan de continue ontwikkeling van het curriculum zodat het zowel vakinhoudelijk als vakdidactisch inspeelt op ontwikkelingen in de actuele beroepspraktijk en ook op innovaties vanuit het vakgebied. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde FLOT, 1.0 3

10 De opleiding hanteert bij de inhoudelijke inrichting zes kennisdomeinen: Stoffen, structuur en binding; Koolstofchemie, Kenmerken van reacties; Donor/acceptor; Chemische techniek en overige : wiskunde en eindexamens. Deze kennisdomeinen zijn afgeleid van de binnen het VO gehanteerde domeinen en vervolgens aangepast aan de vernieuwing van het scheikundeonderwijs. Het team Scheikunde onderhoudt structurele relaties met de vakdiscipline en de beroepspraktijk door contacten met stagescholen, de werkveldcommissie, bezoek aan symposia en congressen en externe contacten. Nieuwe inzichten en informatie opgedaan bij een bezoek aan een symposium of congres komen ter sprake tijdens het teamoverleg. Twee van de drie facetten van onderwerp Doelstellingen opleiding worden als goed beoordeeld voor deze opleiding, wat een kwalificatie goed voor dit onderwerp rechtvaardigt. Dit wordt als extra aantekening bij het oordeel toegevoegd. Programma: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. De master lerarenopleidingen hebben de eindkwalificaties in duidelijke leerdoelen en indicatoren vertaald. Deze toetsen en beoordelen de opleidingen op een valide en betrouwbare wijze, zo heeft het auditteam ook zelf kunnen constateren o.a. door de bestudering van een aantal generieke en vakspecifieke toetsen. De toetscommissies van de opleidingen spelen bij de kwaliteitsborging een belangrijke rol. De opleidingsprogramma s zijn actueel, samenhangend en zorgen ervoor dat de studenten kennis en vaardigheden op masterniveau kunnen ontwikkelen. Dit gebeurt aan de hand van de generieke programmaonderdelen Algemene Professionele Vorming, Voorbereiding Onderzoek, stage en een vakspecifieke deel per opleiding. Zo wordt de student bijvoorbeeld bij Voorbereiding Onderzoek verschillende onderzoeksmethoden en technieken aangereikt en wordt tijdens hoor- en werkcolleges ingegaan op theoretische inzichten uit de literatuur, die vervolgens worden gebruikt voor de analyse van casussen uit de praktijk. Binnen de stage veelal op de school waar de student reeds werkzaam is, oefent de student zijn pedagogische en didactische beroepsvaardigheden. Het auditteam constateert dat de opleiding zich bij de uitwerking van de eindkwalificaties en bij de concretisering van het studieprogramma zich laat leiden door ontwikkelingen in het vakgebied/het beroepenveld. Uit de documentatie blijkt dat dit binnen de opleiding een continue proces is en goed geborgd is binnen Scheikunde. In de opleiding is een studieonderdeel NLT (Natuur, Leven en Technologie) opgenomen waarin studenten kennis maken met dit nieuwe bètavak en in interdisciplinaire groepen leren samen te werken om bestaand NLT lesmateriaal aan te vullen en te verbeteren. Een prima initiatief. Het auditteam constateert, dat de hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde er voor zorg draagt, dat vakspecifieke kennisontwikkeling plaatsvindt via vakliteratuur en aan de beroepspraktijk ontleend materiaal. De vakspecifieke kennisbasis van de studenten bestaat uit actuele leerinhouden van de tweede fase van het voortgezet onderwijs. Bij de lerarenopleiding Scheikunde voeren studenten een vakgericht onderzoek uit. Er is sprake van practica en in combinatie met vakdidactiek bieden die de mogelijkheid van het ontwerpen van lessenseries. Een aandachtspunt is het ontwerpen van lessen en lessenreeksen en de beoordeling van de kwaliteit daarvan. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde FLOT, 1.0 4

11 De lijst met literatuur is door het auditteam bestudeerd en als adequaat beoordeeld. Gebleken is dat in belangrijke mate gebruik wordt gemaakt van Engelstalige literatuur. Medewerkers en studenten hebben voldoende toegang tot primaire literatuur. Studenten maken bij inhoudelijke studieonderdelen gebruik van primaire literatuur. Tijdens hoor- en werkcolleges wordt ingegaan op theoretische inzichten uit de literatuur, die vervolgens worden gebruikt voor de analyse van casussen uit de praktijk. Binnen de stage oefent de student zijn pedagogische en didactische beroepsvaardigheden. De stage wordt vrijwel altijd uitgevoerd op de school waar de student reeds werkzaam is. De Master lerarenopleiding Scheikunde heeft samenhang in het opleidingsprogramma aangebracht op basis van twee elementen: de vakspecifieke en generieke programmaonderdelen zijn beide gericht op de professional die een bijdrage kan leveren aan de ontwikkeling van de beroepspraktijk en de transfer tussen theorie en praktijk blijkt uit de uitwerking van alle generieke programmaonderdelen. Het aantal contacturen voor de deeltijdvariant bedraagt 6-8 uur per week voor de drie studiejaren. Daarnaast worden studenten begeleid hetgeen leidt tot meer contacturen per week. De omvang van deze laatste contacturen verschilt per student en is afhankelijk van de behoefte aan begeleiding. Gebleken is dat de opleiding, in het bijzonder haar docenten, de actualiteit van het studieprogramma zoveel als mogelijk borgt door zelfstudie van docenten en gastcolleges. De verschillende studieonderdelen die het auditteam vooraf en tijdens de audit uitgebreid heeft kunnen bestuderen maken een goed verzorgde indruk wat opbouw en inhoud betreft. Binnen het didactisch concept, dat is gebaseerd op het competentiegericht leren maken alle opleidingen gebruik van het dubbele bodem -principe: gebruikte en geproduceerde materialen en tijdens de cursussen opgedane ervaringen worden direct of met een vertaalslag inzetbaar gemaakt voor de eigen (toekomstige) onderwijsverstrekking van de student. Dit vindt het auditteam heel sterk en ook studenten zijn daarover tevreden. Studenten hebben verder meer behoefte aan kennisoverdracht, de opleiding spreekt in dit verband van directe onderwijsverstrekking door docenten. Ook dit aspect is door de opleiding gehonoreerd door meer klassikaal-frontaal les. Het programma vindt het auditteam voldoende studeerbaar met een gemiddelde studielast van 20 uur per week, waaronder gemiddeld 6-8 contacturen op de opleiding. Dat alle lessen op één dag gepland staan is voor de studenten ideaal. Door de combinatie van werk, studie en privé, vinden studenten de studie wel zwaar. Inzet van Personeel: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. De studieprogramma s voor de masteropleidingen worden uitgevoerd door een vaste groep kerndocenten per opleiding. De docenten, die de generieke en vakspecifieke lessen verzorgen hebben regelmatig contact met het werkveld of zijn daarin nog werkzaam. Bij de opleiding Scheikunde heeft een substantieel deel van de docenten gewerkt in het vo en alle docenten hebben een eerstegraads hbo of wo opleiding, wat het auditteam als essentieel beschouwt voor het kunnen verzorgen van een masteropleiding. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde FLOT, 1.0 5

12 De inhoudelijk expertise van het masterteam is adequaat. Het auditteam heeft de cv s bestudeerd van de docenten van de hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde. Hierin is onder interactie met (buitenlandse) vakgenoten, interactie met universitaire instellingen en interactie met de beroepspraktijk per docent kort hun achtergrond beschreven in het werkveld. De opleidingen zorgen er goed voor dat de kwaliteit van docenten is geborgd door scholingsplannen en het competentiemanagement van docenten op team- en op FLOT-niveau. Alle docenten van de Master Scheikunde hebben de afgelopen jaren aantoonbaar gewerkt aan het bevorderen van hun eigen deskundigheid, o.a. door trainingen begeleidingsvaardigheden, het volgen van een (vakspecifieke) wo masteropleiding en via gezamenlijke studieweken. De opleiding breidt het aantal docenten uit, mede door de groei van het aantal instromende studenten. De opleiding verbindt aantoonbaar consequenties indien een docent niet goed functioneert. In ieder geval komt dit ter sprake tijdens de gesprekkencyclus met de teamleider. Indien er na de hierbij gemaakte afspraken geen verbetering optreedt, wordt de docent niet meer betrokken bij lesactiviteiten in de master. Studenten hebben een aantoonbare rol bij het evalueren van docenten van de opleiding. Twee van de drie facetten van onderwerp Inzet van Personeel worden als goed beoordeeld voor deze opleiding, wat een kwalificatie goed voor dit onderwerp rechtvaardigt. Dit wordt als extra aantekening bij het oordeel toegevoegd. Voorzieningen: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. Het gebouw waar de FLOT gevestigd is en de voorzieningen zijn recentelijk vernieuwd. De hbomaster lerarenopleidingen maken gebruik van een digitale leeromgeving, die altijd en overal bereikbaar is, zowel op de computers in de opleiding als thuis. De structurele studiebegeleiding bestaat vooral uit het systematisch voeren van studievoortganggesprekken. De studieloopbaanbegeleider en de masterstudent kunnen in overleg de studieplanning bijsturen. De informatievoorziening is voldoende met het oog op de studievoortgang. Interne Kwaliteitszorg: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. Gebleken is dat de opleiding op generiek niveau beschikt over een werkend systeem van kwaliteitszorg toegespitst op de masteropleidingen waarbij zowel interne partijen, zoals docenten en studenten, maar ook externe partijen, i.c. het onderwijsveld en de wetenschap (in de vorm van de Wetenschappelijk Raad van Advies) betrokken zijn. De lijnen binnen de opleidingen zijn kort. De opleidingen binnen FLOT worden periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefnormen. Studenten en auditteam zijn wel van mening, dat vanwege evaluatiemoeheid en dientengevolge een lage respons, er minder vaak geëvalueerd zou moeten worden. De interne audit en accreditatie leveren twee keer per zes jaar de input voor verbeterbeleid. De jaarlijkse evaluatiecyclus doet dit aan het begin van elk studiejaar. Het verbeterbeleid wordt opgenomen in de jaarlijkse cyclus van planning en controle. Uit de documentatie en tijdens de audit is gebleken dat de Hbo master lerarenopleiding Scheikunde op verschillende terreinen verbetermaatregelen neemt. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde FLOT, 1.0 6

13 Zo zijn er maatregelen genomen om de studielast beter te verdelen en is de inhoud van enkele studieonderdelen zoals Vakdidactiek III en Organische chemie II, voor een deel gewijzigd. Resultaten: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. De opleiding borgt dat de studenten die afstuderen het gewenste hbo master niveau hebben behaald. Dit toetst de opleiding aan de hand van de stage en het praktijkonderzoek. De realisatie van de vakspecifieke eindkwalificaties toetst de opleiding door middel van de mix van toetsen bij de vakspecifieke onderdelen. De student moet op basis van de stage aantonen dat hij de opleidingscompetenties beheerst en in staat is vakkennis en vakdidactiek te integreren. Bij het praktijkonderzoek moet de student aantonen, dat hij zelfstandig problematieken/thematieken kan onderkennen en onderzoeksmatig kan benaderen. Het auditteam heeft geconstateerd, dat het praktijkonderzoek zich vaak sterk richt op het mesoniveau van de onderwijsorganisatie waar studenten werkzaam zijn. Het auditteam zou het toejuichen als het accent komt te liggen op vakdidactische praktijkonderzoeken. Dit heeft zo is gebleken, ook al enige tijd de aandacht van de masteropleidingen en opleidingen sturen hier al zoveel mogelijk op. De Master lerarenopleiding Scheikunde geeft aan dat studenten niet alleen een praktijkonderzoek, maar ook een vakinhoudelijk onderzoek uitvoeren. Mogelijkheden om dit bij de schoolpraktijk te laten aansluiten, worden daarbij benut. FLOT heeft masterbrede streefcijfers geformuleerd voor het rendement. Het definitieve rendement van de verschillende cohorten (alle FLOT master lerarenopleidingen) 2002 tot en met 2008 kan nog niet vastgesteld worden, omdat van elk van deze cohorten nog studenten studeren. Uit studievoortgangsgesprekken die de opleidingen voeren, blijkt dat studievertraging veelal dezelfde oorzaak heeft als het voortijdig verlaten van de opleiding: de combinatie van studie, werk en gezin wordt door studenten als zwaar ervaren. Extra aandacht is gewenst voor de langdurige vertragers. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde FLOT, 1.0 7

14 Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde FLOT, 1.0 8

15 2. INLEIDING Dit rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de hbomasteropleiding Leraar Scheikunde, verzorgd door Fontys Lerarenopleiding Tilburg. Croho nummer: De opleiding wordt aangeboden in de varianten voltijd, deeltijd en duaal. De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review en de daarbij behorende onderliggende documenten. Meer specifiek betrof het een Management Review Instituutsdeel en een Management Review van de individuele master lerarenopleiding. De beschrijving van de opleiding in het Instituutsdeel is gebaseerd op de deeltijdvariant. Alleen wanneer de situatie binnen de voltijd- of duale variant daarvan afwijkt, is die apart beschreven. Het bij het onderzoek gehanteerde beoordelingskader is het Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs Nederland (d.d. 14 februari 2003). De audit heeft plaatsgevonden in de periode 25 t/m 27 mei Het volledige programma, van de audit is opgenomen in Bijlage 1. Het auditteam werd gevormd door de heren: V.d. Herberg, Ronner, Eijkelhof, Boersma, Claessen, V.d. Bergh, Broers en een student. De in dit team aanwezige expertise is in onderstaand schema zichtbaar. voorzitter R.B. van der Herberg, partner Hobéon werkvelddeskundige P.J. Ronner, schoolleider vakdeskundige K. Boersma, hoogleraar vakdeskundige H. v.d. Bergh, hoogleraar vakdeskundige H. Eijkelhof, hoogleraar werkvelddeskundige H. Claessen, rector vo school student J. Jackson, Lerarenopleiding Hogeschool Rotterdam student R. v.d. Linden Lerarenopleiding Hogeschool van Amsterdam Student O. Orlandini Lerarenopleiding Hogeschool van Amsterdam secretaris G. Broers, adviseur Hobéon werkveld vak / discipline onderwijs kwaliteitszorg /audit x x x x x x x x x x x x x x x x studentperspectief x x x Hobéon Certificering beoordeelt zoveel mogelijk facetten en onderwerpen uit het NVAObeoordelingskader, op een zo hoog mogelijk aggregatieniveau. Specifieke aspecten die per cluster, opleiding en/of opleidingsvariant afzonderlijk en zelfstandig zijn beschreven, worden telkens op dat niveau beoordeeld. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde FLOT, 1.0 9

16 Door de gemeenschappelijke aspecten slechts eenmaal te beoordelen, op het niveau waarop ze worden aangestuurd en geborgd, wordt de accreditatielast voor de daaronder liggende niveaus beperkt. Hobéon Certificering heeft bij het beoordelen van de hbo-master lerarenopleiding expliciet rekening gehouden met de afspraken tussen de NVAO en de VBI s op dit terrein. Dit naar aanleiding van een brief van de Staatssecretaris aan de NVAO (d.d. 14 november 2007) inzake Accreditatie van lerarenopleidingen en de brief voorzitter NVAO aan de Staatssecretaris OCW, d.d. 22 november 2008, NVAO/ /FV). Om de externe legitimering verder te borgen zijn tijdens de audit additionele gesprekken gevoerd met (deels at random geselecteerd) studenten, docenten en werkveld. Evenals bij de reguliere eendaagse audits zijn ook bij deze audit (tussen)producten van studenten beoordeeld waaronder portfolio s, toetsen en werkstukken. Het curriculum van de verschillende master lerarenopleidingen is door het auditteam nadrukkelijk tegen het licht gehouden. Concreet betekent dit dat gekeken is naar zowel de vakinhoudelijk kant ervan als naar de specifieke vakdidactiek. Wij merken hier op dat in de rapportage, zoals gebruikelijk, aandacht besteed is aan het aantal contacturen (colleges, werk- en projectgroepen en individuele begeleiding waarbij de student in direct contact staat met de docent), de onderzoekscomponent binnen de opleiding i.c. het masterniveau van de lerarenopleiding, de docent/student ratio en het opleidingsniveau en onderzoekservaring van de docenten. Ook is voorafgaand aan en tijdens de audit (in de documentenanalyse) door het auditteam de wijze bestudeerd waarop de opleiding de contacten met het relevante onderwijsveld heeft vormgegeven. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde FLOT,

17 3. KARAKTERISTIEK VAN DE MASTEROPLEIDINGEN Fontys Lerarenopleiding Tilburg (FLOT) is met ruim studenten één van de grootste lerarenopleidingen van Nederland en leidt studenten op tot leraar op bachelorniveau (tweedegraads) in zeventien vakken en tot leraar op masterniveau (eerstegraads) in dertien vakken in de varianten voltijd, deeltijd en duaal. Organisatie De masteropleidingen zijn het onderwerp van de voorliggende rapportage. Zij zijn geclusterd in de volgende teams: Nederlands/Frans; Engels/Duits; Geschiedenis/Aardrijkskunde/Maatschappijleer; Algemene Economie/Bedrijfseconomie/Wiskunde; Biologie; Natuurkunde/Scheikunde. Naast de onderwijsteams is er binnen FLOT een expertisecentrum dat bestaat uit een verzameling expertisegroepen waaronder Vakmanschap, Internationalisering, Toetsing en Loopbaan. De expertisegroepen zijn verantwoordelijk voor de onderwijsontwikkeling op hoofdlijnen en adviseren het management over de uitvoering van het curriculum. Een kenmerk van de master lerarenopleidingen is kleinschaligheid waardoor de lijnen kort zijn. Getalsmatig studeren de meeste masterstudenten in Tilburg Geschiedenis en Wiskunde (resp. 102 en 101 studenten). Het aantal studenten Frans vormt de kleinste groep met 29 masterstudenten (peildatum: begin april 2010). De opleiding hanteert een studierooster dat rekening houdt met de mogelijkheden die studenten hebben om de colleges in Tilburg te volgen. Masterniveau Uitgangspunt binnen de opleidingen is om eerstegraads docenten op te leiden die via een systematische, onderzoeksmatige benadering vraagstukken in de eigen beroepspraktijk kunnen oppakken en daardoor een bijdrage leveren aan de schoolorganisatie als geheel. Concreet betekent dit dat de afgestudeerde eerstegraads docent naast vakdocent tevens een functie heeft als ontwerper, ontwikkelaar en coach. Deze brede rol is door de masteropleidingen beschreven in de zes beroepsrollen. Deze beroepsrollen en eindkwalificaties zijn opgenomen in het eerder genoemde document Vakkundig, Vaardig, Vindingrijk. Een belangrijk nieuw fenomeen binnen deze master lerarenopleidingen betreft het masterteam dat bestaat uit de teamleider van de masteropleidingen, de opleidingscoördinatoren van de masteropleidingen en de docent onderzoek. Dit masterteam is ingericht naar aanleiding van de vorige visitatie in 2004 (zie hierna) om zo de onderlinge afstemming tussen de afzonderlijke masteropleidingen te verbeteren. Het masterteam komt elke twee weken bijeen onder leiding van de teamleider van de masteropleidingen en bespreekt onderwerpen ten aanzien onderwijs en organisatie. Masterdocenten zijn zowel werkzaam in de bachelor lerarenopleiding als in de master lerarenopleiding en werken structureel samen in het masterteam. De opleidingen kennen een lectoraat Leerstrategieën. Het lectoraat ziet dat als belangrijkste opdracht: Het (leren) doen van praktijkonderzoek door leraren en door opleiders dat bijdraagt aan de kwaliteit van onderwijs en de professionalisering van het beroep. Het lectoraat moet zowel opleiders als studenten stimuleren om door praktijkonderzoek hun professionele handelen kritisch te volgen en te ontwikkelen. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde FLOT,

18 De master lerarenopleidingen kennen verder een aantal zgn. overlegplatforms die betrokken zijn bij het niveau, de actualiteit en de beroepsoriëntatie van de opleidingen. Concreet worden genoemd de Raad van Advies VO, waarin directies van scholen voor voortgezet onderwijs en andere lerarenopleidingen van Fontys vertegenwoordigd zijn, de Wetenschappelijke Raad van Advies die alleen ingesteld is voor de masteropleidingen van FLOT, een Instituutsmedezeggenschapsraad waarin medewerkers en studenten vertegenwoordigd zijn, de Studentenraad die een klankbordgroep vormt voor de directie, het Student-Docentoverleg per opleiding en tenslotte de Master Opleidingscommissie die in 2010 is opgericht en twee maal per jaar bijeenkomt. In de rapportage zal meerdere malen verwezen worden naar deze gremia. Opleiding hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde Deze opleiding heeft een heldere eigenstandige Management Review geschreven. Daarnaast heeft het auditteam ook een management review bestudeerd die geschreven is op instituutsniveau. Fontys is de enige hogeschool in Nederland die een hbo-masteropleiding Leraar aanbiedt op het terrein van scheikunde. Omdat de studenten uit heel Nederland afkomstig zijn, heeft dat consequenties voor de stagebegeleiding; hierbij wordt begeleiding op afstand ingezet met behulp van video-opnamen. Het aantal studenten dat deze opleiding volgt, bedraagt 63 in deeltijd. Hiervan hebben er 56 een hbo achtergrond, 5 een wo achtergrond en 2 zijn ondergebracht in de categorie overige. De hbo-master lerarenopleidingen hebben te maken met een studentenpopulatie die vrijwel geheel bestaat uit studenten die al in het relevante werkveld werkzaam zijn en zich verder willen laten professionaliseren tot eerstegraads docent. De masteropleidingen van Fontys werken met één contactdag per week. In de eerste twee (van de drie) studiejaren zijn 6 tot 8 contacturen ingeroosterd. Vanwege efficiency volgen eerste- en tweedejaars studenten een aantal studieonderdelen gezamenlijk. Omdat het aantal studenten toeneemt, is het mogelijk geworden om de studieonderdelen Anorganische Chemie en Chemische Binding I en II voor beide studentengroepen apart te verzorgen. De lerarenopleiding op het terrein van Scheikunde hanteert bij de vakinhoudelijke inrichting zes kennisdomeinen die overeenkomen met de kennisdomeinen zoals we die terugzien in het voortgezet onderwijs en aangepast aan de vernieuwing van het scheikunde onderwijs (zie hierna). De kennis- en vaardighedendomeinen zijn onder andere afgestemd op de leerinhouden van de bovenbouw van het VO, de nieuwe eindexamenprogramma s, de kernconcepten en vakspecifieke vaardigheden van scheikunde en eigen accentueringen. Voor de vakopleiding wordt voor ruim 65 procent van de verplichte boeken/readers gebruikt gemaakt van de meest recente versies van Engelstalige studieboeken waaruit ook aan de universiteiten in binnen- en buitenland wordt onderwezen. Voor de cursus chemische technologie staan twee Nederlandstalige boeken. Bij de cursus vakdidactiek I (misconcepten) wordt een Engelstalig boek over misconcepten gebruikt. In positieve zin heeft het auditteam geconstateerd dat de opleiding het gebruik stimuleert van wetenschappelijke tijdschriften en e- journals zoals: Journal of Chemical Education, School Science Review, Journal of Science Education and Technology. Het vakspecifieke programma van de masteropleiding Scheikunde sluit aan bij de actuele ontwikkelingen in het vakgebied en beroepenveld, zowel vakinhoudelijk als (vak)didactisch. Van alle chemiedocenten van het team Scheikunde heeft 30 procent werkervaring in de (tweede fase) vo of in het mbo en is daardoor goed op de hoogte van de recente ontwikkelingen. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde FLOT,

19 In studiejaar wordt op initiatief van de directies van de lerarenopleidingen gestreefd naar een landelijke kennisbasis master docent Scheikunde (project Werken aan Kwaliteit). Omdat geen van de andere hogescholen een master docent Scheikunde aanbiedt, is het nadrukkelijk de bedoeling om andere partners te betrekken bij dit proces, zo geeft de opleiding aan. In het studiejaar 2006 is na gezamenlijk overleg tussen verschillende master lerarenopleidingen, waaronder Scheikunde, het onderdeel Natuur Leven en Technologie (NLT) ingevoerd, in verband met het nieuwe schoolvak NLT. Dit onderdeel wordt in gezamenlijkheid gevolgd door de studenten. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde FLOT,

20 Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde FLOT,

21 4. VORIGE ACCREDITATIE Accreditatie 2004 De Hbo master lerarenopleidingen gaan in de documentatie uitgebreid in op de resultaten van de vorige visitatie. De visitatie vond plaats in het najaar van Een aanvullend panelbezoek vond plaats in september 2005 nadat de VBI, de NQA, een lijst met verbeterpunten had vastgesteld. Vervolgens heeft FLOT voorafgaand aan het aanvullend bezoek een aantal verbetermaatregelen genomen. Na het tweede visitatiebezoek beoordeelde het panel in het definitieve beoordelingsrapport ook de onderwerpen Doelstellingen en Programma positief. Daarmee was het totaaloordeel over de masteropleidingen positief. Het visitatiepanel in 2004/2005 gaf aan dat de aansluiting met universiteiten m.b.t. de onderzoeksbekwaamheid op het gebied van de onderwijskunde en de vakdidactiek verstevigd zou moeten worden. De master lerarenopleidingen zouden met de opzet van de programma s meer naar elkaar toe moeten groeien. Ook zou de relatie tussen vakinhoud en didactiek verbeterd moeten worden. Het toetsbeleid zou op onderdelen duidelijker geformuleerd moeten zijn in een toetsbeleidsplan. De controle van toetsen op validiteit-betrouwbaarheid kon verder verbeterd worden. Het visitatiepanel stelde vast dat docenten de verbinding konden leggen met de beroepspraktijk, maar gaf wel aan dat er expliciet personeelsbeleid geformuleerd en gevoerd moest worden op dit gebied. Streefdoelen verdienden nadere concretisering, zodanig dat ze direct toetsbaar zijn. De opleidingen dienden maatregelen te nemen om de studieduur van uitvallers te beperken. Verbetermaatregelen naar aanleiding van de accreditatie Om de aansluiting met het wetenschappelijk onderwijs en de onderzoekscomponent binnen de opleidingen te verbeteren hebben de master lerarenopleidingen van FLOT een aantal belangrijke acties genomen. Zo is in het studiejaar 2005/2006 een Wetenschappelijke Raad van Advies ingesteld. Hierin hebben acht vertegenwoordigers van nationale en internationale universiteiten zitting. Het lectoraat Leerstrategieën en de verschillende masteropleidingen werken op het gebied van onderzoek samen met het Ruud de Moor Centrum van de Open Universiteit. Daarnaast wordt via de Eindhoven School of Education samengewerkt met de educatieve masteropleiding van de TU/e en is een samenwerking gestart met de Universitaire Lerarenopleiding Tilburg. Ook zijn in het studiejaar alle onderzoeksbegeleiders van de master gedurende een jaar (0,1 fte per onderzoeksbegeleider) geschoold door het lectoraat Leerstrategieën in samenwerking met de UvT. Om de afstemming tussen de masteropleidingen te vergroten, is in 2006 het masterteam en een daaruit voortvloeiend overleg tussen de mastercoördinatoren en de docent onderzoek ingericht. Om de opleidingen meer naar elkaar toe te laten groeien, zijn er generieke afspraken gemaakt over de opzet van het programma op het terrein van: de verdeling van studiepunten over de studieonderdelen vak en vakdidactiek, algemene pedagogische vorming (APV), onderzoek en stage. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde FLOT,

22 Met ingang van studiejaar is APV generiek opgezet, zowel ten aanzien van uitvoering als beoordeling. Dit geldt ook voor: Voorbereiding Onderzoek, de stage en het praktijkonderzoek. Om de relatie tussen vakinhoud en didactiek te verbeteren, legt elke opleiding deze relatie expliciet vast in de module(n) Vakdidactiek. Daarnaast krijgt die relatie in de vakinhoudelijke modulen aandacht in de opzet van opdrachten. Het toetsbeleid is in geïmplementeerd en naar aanleiding van de recente bacheloraccreditatie geherformuleerd. Elke master lerarenopleiding binnen FLOT beschikt over een toetscommissie die de kwaliteit van toetsen controleert. In het personeelsbeleidsplan wordt aandacht besteed aan de relatie beroepspraktijk en opleiding. Het belang van recente werkveldervaring voor FLOT wordt hierbij benadrukt, ondersteund door docentstages. Ook wordt gestreefd naar een flexibele schil van praktijkdocenten met een omvang van procent. Inmiddels zijn er op de terreinen: personeel, student-docent ratio en rendementen kwantitatieve streefdoelen geformuleerd. Ook dienden de masteropleidingen verbetertrajecten te formaliseren en ook op papier zichtbaar te maken. Over resultaten van evaluaties en over verbeteracties wordt thans gecommuniceerd via de notulen van onder ander het student-docentoverleg, via de internetsite van FLOT, via de digitale FLOTnieuwsbrieven en in het jaarverslag. Uit exitgesprekken is inmiddels gebleken dat veel uitvallers hun studie staken omdat de combinatie met werk en gezin te zwaar is. Sinds de vorige visitatie is het intakegesprek voor aanvang van de studie verbreed naar alle masteropleidingen. Opleiding hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde Specifiek voor de hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde geldt het volgende. De hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde is geaccrediteerd door de NVAO in De conclusies uit het VBI-rapport over deze opleiding vatten wij hierna samen. De opleiding was in het bezit van een vernieuwde en adequate set eindkwalificaties die een directe relatie hebben met het beroepsprofiel. De beroepsspecifieke invulling sluit aan bij het examenprogramma van het vwo. Er was verder sprake van een solide en onderbouwde aansluiting tussen de eindkwalificaties en de Dublin Descriptoren. De aansluiting met de universiteiten betreffende de onderzoeksbekwaamheid op het terrein van onderwijskunde en vakdidactiek zou verstevigd mogen worden. Het studiemateriaal was voldoende actueel en ontleend aan de beroepspraktijk. De ontwikkeling van beroepsvaardigheden komt via de module APV en het praktijkgerichte onderzoek adequaat aan bod. De opleiding kenmerkt zich door een groot aantal modulen die specifiek gericht zijn op de vakinhoud (de eerstegraads docent als vakspecialist) die in een aantal gevallen aangevuld worden met vakdidactiek (de eerstegraads docent als vakdidacticus). Het panel was toen van mening dat hier het gevaar van desintegratie schuilt. De studielast werd als goed beoordeeld. De opleiding heeft met behulp van een matrix met daarin opgenomen de eindkwalificaties en leerdoelen aangetoond welke leerdoelen gekoppeld zijn aan welke programmaonderdelen. Alle beroepsrollen en eindkwalificaties zijn terug te vinden in het programma. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde FLOT,

23 Wat betreft de toetsing wordt binnen de opleiding teveel gebruik gemaakt van schriftelijke toetsing en in mindere mate van presentaties en portfolioproducten. De gehanteerde toetsmethoden sluiten over het algemeen voldoende aan op de leerdoelen van de programmaonderdelen. Op het moment van de beoordeling van de opleiding was er nog geen sprake van een geïmplementeerd toetsbeleid inzake de modulen. De docenten onderhouden regelmatig contact met het werkveld en zijn in staat een verbinding te leggen tussen opleiding en de beroepspraktijk. Binnen de bètaopleidingen was ten tijde van de audit sprake van het uitbreiden van het aantal docenten. De kwaliteit van de docenten beoordeelde het panel als positief. Met professionalisering was begonnen en het op peil houden van de kwaliteit van het docententeam werd geborgd. De voorzieningen waren adequaat. De begeleiding was verbeterd. Er was sprake van een samenhangend systeem van kwaliteitszorg. De streefdoelen waren geformuleerd maar niet altijd toetsbaar. De verbeteracties waren structureel verankerd binnen het systeem van kwaliteitszorg. Tot slot concludeerde het panel dat de studenten van de opleiding het niveau van eerstegraads leraar bereiken. Het niveau werd geborgd via de gehanteerde kwaliteitszorgsystematiek. Het diplomarendement was minimaal voldoende. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde FLOT,

24 Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde FLOT,

25 DEEL 2 OORDEEL OP FACETNIVEAU 5. ONDERWERPEN EN FACETTEN NVAO-ACCREDITATIEKADER 1. Doelstellingen opleiding Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk) Oordeel: goed Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op onderstaande overwegingen. Missie en uitgangspunt Uitgangspunt binnen de opleidingen is om eerstegraads docenten op te leiden die via een systematische, onderzoeksmatige benadering vraagstukken in de eigen beroepspraktijk kunnen oppakken en daardoor een bijdrage leveren aan de schoolorganisatie als geheel. Concreet betekent dit dat de afgestudeerde eerstegraads docent naast vakdocent tevens een functie heeft als ontwerper, ontwikkelaar en coach. Deze brede rol is door de masteropleidingen beschreven in de zes beroepsrollen. Deze beroepsrollen en eindkwalificaties zijn opgenomen in het eerder genoemde document Vakkundig, Vaardig, Vindingrijk. Beroepscompetenties Generiek Vanaf 2005 hanteren de masteropleidingen eindkwalificaties gerelateerd aan de zes beroepsrollen. Deze eindkwalificaties zijn generiek, maar omvatten ook de vakspecifieke eisen op het gebied van kennis en vaardigheden. Sinds 2008 zijn de masteropleidingen bezig met de overgang van het hanteren van eindkwalificaties gekoppeld aan beroepsrollen naar het hanteren van SBL-competenties (zie hierna) inclusief bekwaamheidseisen in combinatie met een landelijke, vakspecifieke kennisbasis. Deze transitie is onderdeel van de ontwikkeling van een doorgaande leerlijn vanuit de bachelor en sluit aan bij de Wet Beroepen In het Onderwijs (BIO) uit De master lerarenopleidingen van FLOT hebben de competenties op masterniveau beschreven. Ook zijn de competenties geoperationaliseerd in meerdere bekwaamheidseisen en zijn bij elke competentie voorbeelden van indicatoren gegeven. In 2009 zijn de definitieve vakspecifieke kennisbases op bachelorniveau opgeleverd, na legitimatie door de zogeheten legitimatiepanels. Wat betreft de kennisbasis op masterniveau verwijzen we naar het opleidingsspecifieke deel hierna. FLOT participeert in de redactieteams voor alle vakdelen en heeft een coördinator kennisbasis op instituutsniveau. Daarnaast levert FLOT een van de drie landelijke projectleiders. In november 2010 worden de kennisbases van de verschillende vakken op masterniveau gelegitimeerd door legitimatiepanels waarin wetenschap, werkveld en vak- en beroepsverenigingen vertegenwoordigd zijn. Het auditteam is van mening dat de basiskwaliteit van de masteropleidingen in orde is. Dit is gebleken uit de nadere bestudering van de competentieset en uit bestudering van het studiemateriaal. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde FLOT,

26 Master Scheikunde De opleiding hanteert bij de inhoudelijke inrichting zes kennisdomeinen: Stoffen, structuur en binding; Koolstofchemie, Kenmerken van reacties; Donor/acceptor; Chemische techniek en overige : wiskunde en eindexamens. Deze kennisdomeinen zijn afgeleid van de binnen het VO gehanteerde domeinen en vervolgens aangepast aan de vernieuwing van het scheikundeonderwijs. Het is van belang hier op te merken dat thans op initiatief van de directies van de lerarenopleidingen gestreefd wordt naar een landelijke kennisbasis master docent Scheikunde. De opleiding hanteert een uitgebreide lijst van vakspecifieke eindkwalificaties. Ter illustratie van de inhoud van deze eindkwalificatie geven wij hier drie voorbeelden. De startbekwame eerstegraads leraar scheikunde: heeft kennis van en inzicht in de methodologie van natuurwetenschappelijk onderzoek en technisch ontwerpen; heeft kennis van de praktische expertise van de scheikunde en voldoende vaardigheden om leerlingen te begeleiden bij praktische opdrachten en profielwerkstukken; heeft inzicht in de structuur, eigenschappen en reacties van organische verbindingen en een gedegen kennis van de mechanismen als verklaring voor het verloop van organische reacties. Onderzoekscompetenties en kennisbasis Generiek Op het terrein van onderzoeksvaardigheden is FLOT bezig een onderzoekslijn in het curriculum aan te brengen. Het lectoraat Leerstrategieën van FLOT sluit hierop aan door het praktijkgericht onderzoek als een belangrijk middel voor de professionalisering van de docent te promoten. De Raad van Advies VO heeft het belang van praktijkonderzoek onderschreven. Daarnaast pleit de Wetenschappelijke Raad van Advies van de opleiding voor de ontwikkeling van de kennisbasis in het vakspecifieke deel van het opleidingsprogramma. Master Scheikunde Het auditteam heeft geconstateerd dat naast de vanzelfsprekende aandacht voor ontwikkelingen in het voorbereidend hoger onderwijs, er binnen de opleiding aan gehecht wordt dat studenten inzicht en vaardigheden ontwikkelen aangaande kennisverwerving binnen hun vakgebied. Daarbij staan onderzoeks- en verslagvaardigheid centraal. Naast de generieke onderzoekscompetenties die studenten ontwikkelen, leren zij hun eigen onderwijspraktijk systematisch te onderzoeken. Het kan dan zowel gaan om vakdidactisch als om meer algemeen onderwijskundig onderzoek. Binnen het curriculum bestaat ruimte om een vakgericht onderzoek uit te voeren. De student voert hierbij een onderzoek uit op het terrein van scheikunde waarbij deze relevante literatuur dient te raadplegen en aantoonbaar te gebruiken tijdens het onderzoek. Relatie beroepenveld Generiek Ten aanzien van de vraag waar professionalisering van eerstegraads leraren zich op moet richten, overlegt FLOT geregeld met de Raad van Advies Voortgezet Onderwijs, de Wetenschappelijke Raad van Advies en het lectoraat. Zij zijn nadrukkelijk betrokken bij de inhoudelijke ontwikkelingen binnen het vakgebied. Het auditteam heeft uitgebreid gesproken met twee hoogleraren als vertegenwoordigers van de Wetenschappelijk Raad van Advies. Gebleken is dat zij beschikken over kennis van en inzicht in het onderwijsveld en over een uitgesproken en op onderdelen kritische visie op het vak van de eerstegraads docent. Het auditteam vindt deze kritische houding goed en uitdagend voor de opleiding. De Wetenschappelijke Raad van Advies discussieert regelmatig met de FLOT master lerarenopleidingen over ontwikkelingen in het vakgebied en de implicaties hiervan voor de verschillende lerarenopleidingen. Hobéon Certificering Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Leraar Scheikunde FLOT,