Jaarverslag Expertisecentrum handicap + studie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Jaarverslag Expertisecentrum handicap + studie"

Transcriptie

1 Jaarverslag 2015 Expertisecentrum handicap + studie

2 Colofon Titel Jaarverslag Expertisecentrum handicap + studie Auteur Patricia Defesche, Marian de Groot Versie 1.0 Datum Maart 2016 Expertisecentrum handicap + studie Postbus BP s-hertogenbosch Tel: Expertisecentrum handicap + studie 2016 Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, op welke andere wijze dan ook, zonder vooraf schriftelijke toestemming van de uitgever.

3 Inhoudsopgave Inleiding Beleid Missie Visie Ontwikkelingen in het onderwijsveld Werkzaamheden Projecten en activiteiten in opdracht van het ministerie van OCW Steunfondsprojecten afgesloten in Steunfondsprojecten gestart in Op andere wijze gefinancierde projecten Organisatie Organisatie van het werk en bedrijfsvoering Bestuur en staf Adviesraad en Beschermvrouwe Bijlage 1 Overzicht contacten en bijeenkomsten Bijlage 2 Overzicht producten Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie I

4

5 Inleiding Het Expertisecentrum handicap + studie vierde in 2015 haar 70-jarig jubileum. Een mooi moment om te reflecteren: wat is er gebeurd in al die jaren? Een studentensanatorium groeide uiteindelijk uit tot Expertisecentrum handicap + studie. Vlak na de oorlog ging het om studenten met tuberculose die hun studie voort konden zetten tijdens het kuren. Na sluiting van het sanatorium in 1964 bleef de wens bestaan om academische studenten met een beperking gelegenheid te bieden om te studeren. Handicap + studie is de archieven ingedoken om vast te leggen wat er in 70 jaar is bereikt en inmiddels is er een jubileumpublicatie beschikbaar waarin naast een historische context studenten en decanen van toen en nu aan het woord komen. Duidelijk wordt dat er de afgelopen 70 jaar veel is bereikt. Maar ondanks dat ervaren studenten met een beperking nog steeds allerlei belemmeringen. Handicap + studie heeft de taak om die belemmeringen - samen met de onderwijsinstellingen en studenten - te identificeren, te agenderen en te zoeken naar manieren om deze waar mogelijk weg te nemen. Naast kennis- en informatieverspreiding over de verschillende aspecten van studeren met een functiebeperking is beleidsmatige borging van belang. Door in projecten samen te werken met hoger onderwijsinstellingen en studenten raakt het thema studeren met een functiebeperking steeds meer verankerd in het beleid en in de praktijk van het hoger onderwijs. In 2015 zijn tal van projecten uitgevoerd samen met en voor de hoger onderwijsinstellingen. Ook vonden er maar liefst negen goedbezochte en gewaardeerde regiobijeenkomsten plaats voor medewerkers in het hoger onderwijs over drie verschillende thema s. Naar aanleiding van deze regiobijeenkomsten - en de daar gepeilde behoeften - werden producten ontwikkeld, zoals de Beleidsscan en de Handleiding studeren met psychische klachten. Ook werd er een Stappenplan communicatie gemaakt voor instellingen gericht op studeren met een functiebeperking. Er waren activiteiten gericht op stage- en werkmogelijkheden voor studenten+. Een fraai vormgegeven webtool kwam tot stand, bedoeld als wegwijzer langs essentiële sleutelmomenten in het studieproces van studenten. Zomaar een greep uit de diverse activiteiten en projecten. Voor de twaalfde keer maakte het Centrum Hoger Onderwijs Informatie in opdracht van het Expertisecentrum handicap + studie de jaarlijkse rapportage Gebruikerstoets studeren met een beperking. De gebruikerstoets wordt door instellingen gebruikt om gericht verbeteringen in te zetten op de punten, waarop de studenten hen (relatief) laag waarderen. Deze rapportage betreft de oordelen van studenten met een functiebeperking over de wijze waarop zij worden opgevangen, begeleid en gefaciliteerd door hun opleiding. De oordelen zijn afkomstig uit een aparte handicap-module binnen de Nationale Studenten Enquête (NSE), een grootschalig landelijk onderzoek onder studenten bij alle universiteiten en hogescholen. De indruk is dat de groep studenten met een functiebeperking recent te maken heeft met een enigszins paradoxale ontwikkeling. Enerzijds maken nieuwe onderwijstechnologieën een flexibilisering van het onderwijs mogelijk, die voor deze studenten een goede studievoortgang mogelijk zou maken. Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie 1

6 Maar aan de andere kant lijkt het strenger wordende studieregime in het hoger onderwijs de ruimte voor zulke flexibilisering vaak juist te beperken. Dit zou dan de laatste jaren het sterkst gelden voor de universiteiten. Een mooie afsluiting van 2015 was het Open Huis op 10 december. Naast het 70-jarig bestaan stonden alle activiteiten centraal die handicap + studie uitvoerde in 2015 en in 2016 gaat ondernemen. Ruim 60 bezoekers konden genieten van verschillende sessies waarin producten werden gepresenteerd en een blik op de toekomst werd geworpen. De middag werd afgesloten met de bekendmaking van de winnaars van de cartoonwedstrijd die handicap + studie organiseerde. Bjorn Wolfs mocht zich tot de grote winnaar rekenen van de juryprijs. De jury, bestaande uit Jos Collignon (cartoonist), Paul Zevenbergen (NVAO), Anita Dingelstad (studentendecaan), Rikkert Nusselder (animator en illustrator), Anne Koning (studente HKU) en Karin Leyman (SIHO), koos zijn cartoon omdat de humor en herkenning direct leidt tot een zachte gniffel en een lichte dosis leedvermaak. Het realisme van de cartoon schuilt in de boodschap zoals Bjorn die neerzet: je kunt nog steeds alles halen, ondanks je handicap, maar deze zal altijd aanwezig zijn. In dit jaarverslag treft u een compleet overzicht aan van de activiteiten en projecten van Expertisecentrum handicap + studie in In paragraaf 3.1 staan de projecten en activiteiten die handicap + studie uitvoerde in opdracht van het ministerie van OCW. Paragraaf 3.2 toont de steunfondsprojecten die in 2015 werden afgesloten. Paragraaf 3.3 geeft aan welke steunfondsprojecten in 2015 werden gestart. Paragraaf 3.4 behandelt ten slotte de op andere wijze gefinancierde projecten. 2 Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie

7 Cartoon van Bjorn Wolfs die de juryprijs kreeg van de cartoonwedstrijd in 2015: je kunt nog steeds alles halen, ondanks je handicap, maar deze zal altijd aanwezig zijn. Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie 3

8 1 Beleid De primaire opdracht van Expertisecentrum handicap + studie is het ondersteunen van hoger onderwijsinstellingen op het gebied van studeren met een beperking. Expertisecentrum handicap + studie ontwikkelt activiteiten gericht op ondersteuning van onderwijsinstellingen. Centraal in de dienstverlening van handicap + studie staan de zeven thema's uit het referentiekader van de commissie Maatstaf. De thema's vormen de pijlers van het activiteitenplan van handicap + studie. Daarnaast organiseert handicap + studie studiebijeenkomsten rond de Maatstafthema's voor het onderwijsveld. Ook ondersteunt handicap + studie de onderwijsinstellingen bij het integreren van de thema's in hun voorzieningen, producten en diensten. In 2015 zijn er in samenwerking met diverse hogescholen en universiteiten projecten ontwikkeld en uitgevoerd naar aanleiding van vragen of signalen uit het onderwijsveld. Sinds de koerswijziging in 2011 waarbij de rol van handicap + studie wijzigde van persoonlijk dienstverlener voor individuele studenten naar partner van hogescholen en universiteiten - hebben medewerkers zich steeds meer ontwikkeld als adviseurs. In hun werk richten zij zich tot een steeds breder scala van professionals: van studentendecanen tot medewerkers ICT, studieloopbaanbegeleiders, medewerkers voorlichting en kwaliteitszorg, managers en CvB-leden. 1.1 Missie Expertisecentrum handicap + studie stimuleert dat jongeren met een functiebeperking succesvol kunnen studeren in een opleiding van hun keuze in het hoger onderwijs. Handicap + studie streeft naar inclusief hoger onderwijs, waaraan zoveel mogelijk verschillende studenten kunnen meedoen en waarin bijzondere aanpassingen steeds minder nodig zijn. 1.2 Visie Handicap + studie stimuleert en ondersteunt instellingen voor hoger onderwijs in de ontwikkeling van geschikt en passend onderwijs voor al haar studenten. Dergelijk onderwijs zorgt ervoor dat studenten met een functiebeperking: hun focus kunnen richten op hun studie omdat zij geen speciale voorzieningen hoeven te regelen; zich meer verbonden voelen met hun onderwijsinstelling en studiegenoten omdat zij niet langer een bijzonder of lastig geval zijn; door hun onderwijsinstelling gezien worden als een meerwaarde voor het onderwijs. Expertisecentrum handicap + studie ondersteunt hogescholen en universiteiten bij het toegankelijk maken van onderwijs voor studenten met een functiebeperking. Door zich niet te richten op de individuele student, maar op optimale voorwaarden in het onderwijssysteem streeft handicap + studie naar oplossingen die voor grotere groepen studenten belemmeringen wegnemen. 4 Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie

9 De ontwikkelde expertise wordt door handicap + studie gedeeld met het veld. Een belangrijke rol van handicap + studie is om kennis te verzamelen, te verrijken en te communiceren met verschillende professionals in het hoger onderwijs. Handicap + studie biedt advies op maat en werkt aan een positief toekomstperspectief voor studenten met een functiebeperking. Hiervoor maakt handicap + studie gebruik van wettelijke, onderwijskundige, politieke en sociale veranderingen en nieuwe wetenschappelijke inzichten die invloed hebben op studeren met een functiebeperking en, meer algemeen, het Nederlandse hoger onderwijs. Handicap + studie werkt aan inclusief onderwijs op basis van Universal Design en Universal Design for Learning. Deze stromingen in design en onderwijs streven naar een omgeving die universeel bruikbaar is voor mensen met verschillende behoeften. Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie 5

10 2 Ontwikkelingen in het onderwijsveld In 2015 was het 70 jaar geleden dat handicap + studie opgericht werd. De situatie van studenten met een functiebeperking is op een aantal fronten verbeterd. Maar nog steeds is specifieke aandacht voor hen nodig. Naast kennis- en informatieverspreiding over de verschillende aspecten van studeren met een functiebeperking is beleidsmatige borging van belang. Voorzieningen blijven nodig In het Nederlandse hoger onderwijs ervaart een aanzienlijke groep studenten met een functiebeperking belemmeringen tijdens hun studie (10 procent). Zij lopen meer risico langer over hun studie te doen en voortijdig en zonder veel perspectief uit te vallen. Waar voorzieningen voor deze studenten beschikbaar zijn, is het risico lager. Studenten met psychische klachten vormen een relatief nieuwe groep die om extra aandacht en ondersteuning vraagt. Conclusie De urgentie is nog steeds groot om de toegankelijkheid van het onderwijs voor studenten met een functiebeperking te waarborgen. Daar ligt primair een taak voor de onderwijsinstellingen en handicap + studie ondersteunt en adviseert hen daarbij. Maatstafthema s De overheid heeft in 2010 met de thema s van de commissie Maatstaf een richting aangegeven waarin de onderwijsinstellingen aan de slag zijn gegaan met het vergroten van het studiesucces van studenten met een functiebeperking. De onderwijsinstellingen beoordelen deze thema s nog steeds als zeer relevant. De zeven maatstafthema s: 1 Informatievoorziening en voorlichting 2 Fysieke toegankelijkheid (inclusief digitale toegankelijkheid) 3 Begeleiding 4 Deskundigheid 5 Leerroutes 6 Toetsing en examinering 7 Waarborgen voor kwaliteit en continuïteit Nog enkele thema s De onderwijsinstellingen voegden enkele thema s toe die zij ook van belang achten voor het beleid voor studenten met een functiebeperking: Stage en werk 6 Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie

11 Studeren met psychische klachten Positieve beeldvorming ten aanzien van studenten met een functiebeperking Instroom Universal Design for Learning Overheidsbeleid Er is op verschillende fronten is nieuw overheidsbeleid ingezet, dat consequenties kan hebben voor studeren met een functiebeperking zoals: intensivering van het proces van studiekeuze, aanscherping van het bindend studieadvies, het nieuwe leenstelsel, decentralisatie in de zorg en de participatiewet. Conclusies Expertisecentrum handicap + studie werkt binnen de kaders die het Ministerie van OCW aangeeft en relateert de dienstverlening aan de thema s van de commissie Maatstaf aangevuld met de vijf thema s waar de onderwijsinstellingen behoefte aan hebben te weten Stage en werk, Studeren met psychische klachten, Beeldvorming, Instroom en Universal Design for Learning. Het Expertisecentrum ziet een rol als spreekbuis naar de overheid voor de belangen van de onderwijsinstellingen en hun (toekomstige) studenten met een functiebeperking om te voorkomen dat nieuw overheidsbeleid tot extra risico s voor hen leidt. Om hier vorm aan te kunnen geven is het vergroten van de zichtbaarheid van handicap + studie tevens van belang. Instellingstoets Kwaliteitszorg Steeds meer hbo en wo onderwijsinstellingen maken serieus werk van beleid voor studenten met een functiebeperking in de vorm van een (deel-)beleidsplan of beleidsnotitie. Dat zij zich hierover dienen te verantwoorden in de Instellingstoets Kwaliteitszorg stimuleert hen daar mede toe. De instellingen bevinden zich in verschillende ontwikkelingsstadia. De implementatie van opgestelde beleidsplannen is nog niet overal even intensief in gang gezet. Binnen de ho-instellingen houden zowel studentendecanen, studieloopbaanbegeleiders, stafmedewerkers en andere professionals als leidinggevenden (managers, directeuren en bestuurders) zich bezig met studeren met een functiebeperking. Het is de ervaring van handicap + studie dat de vragen uit wo en hbo niet wezenlijk van elkaar verschillen en actoren uit deze sectoren juist wel veel aan elkaars ervaringen kunnen hebben. Er zijn aanwijzingen dat aan de diensten van handicap + studie ook in het mbo en vo behoefte is. Conclusies Expertisecentrum handicap + studie breidt zijn diensten binnen hbo en wo verder uit. Expertisecentrum handicap + studie onderzoekt en bevordert dat onderzocht wordt in welke mate onderwijsinstellingen voor hbo en wo hun beleid voor studenten met een functiebeperking vastgelegd hebben en dat beleid ook daadwerkelijk breed implementeren en uitvoeren in de instelling. Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie 7

12 Expertisecentrum handicap + studie ondersteunt en adviseert de onderwijsinstellingen in hbo en wo om aandacht voor studenten met een functiebeperking structureel te verankeren in hun beleid, dit beleid te implementeren, te evalueren en bij te stellen. Daarbij is handicap + studie aanspreekpunt voor professionals en voor leidinggevenden. Expertisecentrum handicap + studie sluit met zijn dienstverlening expliciet aan bij het ontwikkelingsstadium van instellingen voor hoger onderwijs op het gebied van studeren met een functiebeperking. 8 Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie

13 3 Werkzaamheden 3.1 Projecten en activiteiten in opdracht van het ministerie van OCW Het Ministerie OCW heeft handicap + studie subsidie verstrekt voor het uitvoeren van het activiteitenplan Bij contactpersonen van hoger onderwijsinstellingen en studenten is geïnventariseerd welke wensen en behoeften zij hebben. Met de verschillende activiteiten wil handicap + studie haar rol als expertisecentrum waarmaken, hoger onderwijs instellingen ondersteunen bij vorm geven en implementeren van beleid studeren met een beperking en (aankomend) studenten met een beperking informeren over studeren met een beperking in het hoger onderwijs. In dit hoofdstuk wordt verslag gedaan van de verschillende activiteiten die in 2015 ondernomen zijn Informatievoorziening Het verschaffen van informatie aan onderwijsprofessionals is een belangrijke taak van handicap + studie. Ons belangrijkste platform hiervoor is de website. Daarnaast zetten we social media in om onze doelgroep te informeren. Handicap + studie heeft ook nog een aantal papieren uitgaven zoals de algemene informatiefolder en de docentenfolder. Deze worden vooral uitgedeeld tijdens trainingen en bijeenkomsten. Website Bezoekers vinden informatie over onze producten en diensten en kunnen zich inschrijven voor trainingen. Daarnaast is de website een bron van informatie voor zowel studenten als onderwijsprofessionals over studeren met een beperking. Er is praktische informatie te vinden over voorzieningen, wet- en regelgeving, stage en uitstroom. Daarnaast zijn er studietips te vinden, een overzicht van alle hoger onderwijsinstellingen en informatie over beperkingen zoals autisme en AD(H)D. In de bibliotheek zijn al onze brochures, readers en andere publicaties te downloaden. Op de website is ook een FAQ te vinden waarin veel gestelde vragen worden beantwoord. Bij de ontwikkeling en de vormgeving van de website is veel aandacht besteed aan de toegankelijkheid. Er is bijvoorbeeld gekozen voor een lettertype en fontgrootte dat gemakkelijk leesbaar is voor bezoekers met dyslexie of visuele problemen. De website is zo ingericht dat hij ook goed te gebruiken is voor mensen met een screenreader. Medewerkers van handicap + studie zorgen dat de informatie op de website up-to-date gehouden wordt. Nieuwsflits Elke maand verstuurt handicap + studie een digitale nieuwsbrief met informatie over onze activiteiten en andere interessante nieuwtjes over studeren met een beperking. De nieuwsbrief heeft momenteel 838 abonnees. Social media Handicap + studie maakt ook gebruik van social media. Twitter wordt het meest ingezet. Eind december 2015 had de twitteraccount van handicap + studie ongeveer 2700 volgers. Een aantal medewerkers van handicap + studie twittert ook onder hun eigen naam. Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie 9

14 Wanneer zij twitterden over werkgerelateerde zaken en studeren met een beperking werden hun tweets geretweet. Ook LinkedIn wordt gebruikt als informatievoorziening. Handicap + studie is lid van een aantal groepen. Zij levert input en doet er kennis op. Daarnaast heeft handicap + studie een Facebookaccount waar ze informatie over studeren met een beperking op plaatst. Omdat handicap + studie zich vooral richt op onderwijsprofessionals zullen vooral Twitter en LinkedIn een grote rol blijven spelen in de communicatie Publicaties In 2015 heeft handicap + studie een aantal publicaties verzorgd. Deze publicaties zijn te bestellen en te downloaden via de website Diverse brochures en factsheets worden daarnaast ook uitgedeeld tijdens trainingen en bijeenkomsten. Eigen publicaties Factsheet Cijfers Studeren met een beperking (herdruk) In deze folder worden op een aansprekende manier de resultaten van het onderzoek Studeren met een beperking 2012 door ResearchNed/ITS inzichtelijk gemaakt. Te downloaden via de site. Folder Slim beleggen. Beleidsscan Studeren met een functiebeperking. Toetsen, niet minder maar anders. Tips voor een soepel proces van aanvraag. Handleiding studeren met psychische klachten. 7 stappen naar een communicatieplan. Publicaties in andere media Toetsen, niet minder maar anders: artikel in blad Examens december In bijlage 2 is een overzicht opgenomen van alle nieuwe publicaties van handicap + studie met een link naar de webpagina, waar deze gedownload kunnen worden. Onderzoek Via de gebruikerstoets van handicap + studie wordt elk jaar onderzocht hoe tevreden studenten met een beperking zijn over hun opleiding. Via de Nationale Studenten Enquête worden deze studenten ondervraagd over de intake, hulpmiddelen, aanpassingen in het onderwijs, informatieverstrekking en begeleiding en begrip van docenten. Onderzoeksbureau C.H.O.I. (Centrum Hoger Onderwijs Informatie) verwerkte deze data in opdracht van handicap + studie tot de Gebruikerstoets Tegelijk met de publicatie van de gebruikerstoets en het persbericht hierover heeft handicap + studie de contactpersonen van de hoger onderwijs instellingen hen per mail beide gestuurd. De gebruikerstoets is te downloaden via de website van handicap + studie Infolijn In 2015 zijn 171 vragen beantwoord. De vragen voor de infolijn komen binnen via mail en telefoon. Vragenstellers die meteen doorverwezen konden worden naar de contactpersonen van de hogescholen en universiteiten zijn hierin niet meegeteld. 10 Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie

15 De vragen gingen over de volgende onderwijssoorten: HBO 124 WO 26 MBO 9 VO 4 Onbekend 8 Het betrof de volgende beperkingen: Dyslexie/dyscalculie 33 Autisme 20 Bewegen/voortbewegen 20 Psychische klachten 9 Chronische ziekte 8 Zien 7 Horen 4 Verwerken van informatie 3 Pijn en energie 1 Anders 11 Niet bekend 9 Niet van toepassing 27 De 171 vragen hadden betrekking op de volgende Maatstafthema s: Informatievoorziening en voorlichting 94 Toetsing en examinering 23 Toegankelijkheid 19 Begeleiding 19 Leerroutes 8 Deskundigheid 4 Waarborgen kwaliteit en continuïteit 4 De vragen gingen over: Hulpmiddelen/voorzieningen 58 Stage 37 Studiefinanciering 19 Studiekeuze 16 Dyslexieonderzoek 5 Toegankelijkheid 3 Anders Regiobijeenkomsten Handicap + studie is in 2014 gestart met het organiseren van regiobijeenkomsten. Deze zijn bedoeld voor studentendecanen en andere professionals binnen het hoger onderwijs die zich bezig houden met studeren met een functiebeperking. Het doel is om informatie te geven en met elkaar uit te wisselen, ervaringen te delen en zo de deskundigheid op de thema s te vergroten. Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie 11

16 De thema s voor 2015 werden vastgesteld in overleg met de expertgroep studeren met een beperking van LOShbo: Stage en werk De overgang van studie naar stage en werk is voor veel studenten met een beperking niet vanzelfsprekend. Uit gesprekken van handicap + studie met studenten blijkt dat het vinden van een geschikte stage een grote belemmering vormt voor deze groep. Studenten komen vaak pas in beeld bij de instelling als het al is misgegaan, met studievertraging- en of uitval tot gevolg. Slim beleggen Hoe krijgen betrokken professionals het thema studeren met een functiebeperking beter, hoger en breder geagendeerd en belegd binnen de tweede èn eerste lijnorganisatie? Kortom: hoe beleg je je beleid slim en effectief? Studeren met psychische klachten. Aanleiding voor dit thema was de toename van het aantal studenten met psychische klachten in het hoger onderwijs. Hoe kunnen onderwijsinstellingen hiermee omgaan, hoe kan worden samengewerkt en geleerd van andere partijen? Per thema werden er drie bijeenkomsten georganiseerd. De bijeenkomsten sloegen goed aan en werden positief geëvalueerd. Overzicht regiobijeenkomsten maart Regiobijeenkomst Stage en werk bij de HvA (43 deelnemers) 26 maart Regiobijeenkomst Stage en werk bij de Design Academy (47 deelnemers) 2 april Regiobijeenkomst Stage en werk bij de NHL Leeuwarden (30 deelnemers) 21 mei Regiobijeenkomst Slim beleggen bij Zuyd Hogeschool Sittard (17 deelnemers) 4 juni Regiobijeenkomst Slim beleggen bij Windesheim Zwolle (32 deelnemers) 11 juni Regiobijeenkomst Slim beleggen bij InHolland Den Haag (24 deelnemers) 1 oktober Regiobijeenkomst Studeren met psychische klachten bij VU Amsterdam (77 deelnemers) 8 oktober Regiobijeenkomst Studeren met psychische klachten bij HAN Nijmegen (43 deelnemers) 15 oktober Regiobijeenkomst Studeren met psychische klachten bij Hanzehogeschool (55 deelnemers) Informatievoorziening bij instellingen Het product 7 stappen naar een communicatieplan is een handige tool geworden voor iedereen binnen het hoger onderwijs die de activiteiten over studeren met een functiebeperking planmatig wil gaan communiceren. Het uittesten van de tool gaat in 2016 gebeuren. Doel van deze tool is instellingen op het spoor zetten dat een goed communicatieplan echt een meerwaarde biedt. 12 Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie

17 3.1.6 Digitale toegankelijkheid Er is zeven maal aandacht geschonken aan het onderwerp digitale toegankelijkheid door het plaatsen van promotieberichten in de nieuwsbrief van handicap + studie over korte films. Tevens is in gesprekken met bestuurders stil gestaan bij besluitvorming rond de aanbesteding van nieuwe Elektronische Leeromgeving of website. Daarbij moeten de richtlijnen op het gebied van toegankelijkheid niet vergeten worden Begeleiding Informatie voor begeleiders is beschikbaar gesteld middels een update van het onderdeel begeleiding op de website. Het referentiekader van de commissie Maatstaf vormt de basis van de informatie voor begeleiders. Op basis van interviews en verzamelde voorbeelden is de inhoud verder vormgegeven Deskundigheid Het bestaande trainingsaanbod is vernieuwd en er is een factsheet gemaakt. Er zijn twee trainingen doorgegaan in het kader van open inschrijving (voor 18 professionals): Verdiepende training studeren met een functiebeperking en Studeren met AD(H)D en ASS. Voor de overige trainingen was onvoldoende animo. Wel hebben instellingen belangstelling voor deze trainingen in in-company vorm. Dit komt aan de orde in hoofdstuk 3.4. De studiemiddag Wel of geen diagnose vereist? werd bezocht door meer dan 60 mensen. Er was meer belangstelling, maar de beschikbare zaal had niet meer capaciteit Leerroutes De documentaire van handicap + studie over flexibel onderwijs en UDL (Universal Design for Learning) werd gelanceerd. Het evenement Hoe UDL ben jij? werd bezocht door 50 professionals. In 2015 bekeken 1500 mensen de documentaire via youtube. Ook werd de documentaire (met Engelse ondertiteling) in Ierland getoond tijdens de internationale LINK conferentie UDL: a license to learn. LINK is het Europese netwerk van organisaties, die zicht inzetten voor inclusie van studenten met een handicap in het hoger onderwijs. Op deze conferentie verzorgde handicap + studie een workshop. Met verschillende hogescholen (Windesheim, Saxion, Rotterdam) zijn gesprekken gevoerd over flexibilisering van leerroutes, de uitgangspunten van UDL en inclusief onderwijs. Bij Hogeschool Windesheim stond het thema inclusief onderwijs centraal tijdens de opening van het hogeschooljaar Toetsing en examinering Handicap + studie heeft een tool ontworpen als aanvulling op het Referentiemodel Toetsing niet minder maar anders. Deze tool zoomt in op het proces van aanvraag van aangepaste toetsvoorzieningen en biedt handvatten aan onderwijsinstellingen die dit proces willen verbeteren. Het proces van aanvraag van aangepaste toetsvoorzieningen wordt weergegeven in vier fasen: Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie 13

18 1 Het informeren over het doen van een aanvraag. 2 Het opstellen van de aanvraag en het advies van de studentendecaan. 3 Het behandelen van de aanvraag door de examencommissie. 4 Het realiseren en evalueren van de aangepaste toets of toetsvoorziening. Per fase worden tips, good practices/quotes en valkuilen onderscheiden. De tool is tot stand gekomen door middel van input uit digitale enquêtes die zijn gehouden onder studenten en studentendecanen en uit een aantal verdiepende interviews. Ook publiceerde handicap + studie het artikel Toetsen, niet minder maar anders in het blad Examens (verschenen december 2015). In dit artikel wordt ingegaan op problemen die bepaalde studenten als gevolg van een functiebeperking ondervinden bij het maken van toetsen. Ook de rol van de examencommissie komt aan de orde en hoe een gelijkwaardige alternatieve toets kan worden geconstrueerd Waarborgen voor kwaliteit en continuïteit Dit project heeft meerdere producten opgeleverd: De jaarlijkse gebruikerstoets van C.H.O.I. met de daarbij behorende actualisatie van de gegevens per instelling op de website van handicap + studie (zie ook 3.1.2). Een instrument om een nulmeting te kunnen uitvoeren binnen een hoger onderwijsinstelling. Hier komt de verbetering en implementatie van alle maatstafthema s aan bod. De folder Slim beleggen (over hoe professionals in het hoger onderwijs het thema studeren met een functiebeperking beter geagendeerd en belegd kunnen krijgen binnen de instelling) Beleidsscan Door het invullen van deze scan krijgen instellingen voor hoger onderwijs zicht op het ontwikkelingsstadium van het beleid van de opleiding of instelling ten aanzien van studeren met een functiebeperking. De uitkomst van de scan helpt om meer inhoud en richting te geven aan de uitvoering en doorontwikkeling van beleid. De scan is uitgetest tijdens de regiobijeenkomsten Slim beleggen en op basis van de reacties op een aantal punten bijgesteld. Instellingen bepalen zelf wie deze scan invult. Dat kunnen zijn leden van directie, studentendecanen, studieloopbaanbegeleiders en andere professionals of studenten+ die zicht hebben op de uitvoering van het beleid. 14 Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie

19 Studeren met psychische klachten Handicap + studie maakte in samenwerking met een klankbordgroep, bestaande uit studentendecanen, studentenpsychologen van universiteiten en hogescholen en GGZmedewerkers, de handleiding Studeren met psychische klachten. Deze handleiding is financieel mede mogelijk gemaakt door het Fonds Psychische Gezondheid te Amersfoort. Deze handleiding is geschreven met oog voor de dagelijks realiteit, maar ook vanuit de ambitie om optimale begeleiding te bieden aan studenten met psychische klachten. De handleiding biedt achtergrondinformatie onder andere gericht op signalering, handvatten en verwijzingen voor de begeleiding van studenten met psychische klachten in het hoger onderwijs. Het doel is dat begeleiders zich beter toegerust voelen om studenten met psychische klachten open tegemoet te treden en hen zo optimaal mogelijk te begeleiden. Daarnaast nodigt deze handleiding je uit om met collega s uit het onderwijs en de hulpverlening op te trekken en de inhoud ervan toe te passen in de praktijk. Met als bijkomend doel dat deze samenwerking bijdraagt aan het doorbreken van het taboe rond psychische klachten. De handleiding biedt duidelijkheid over de verschillende rollen en verantwoordelijkheden als het om de begeleiding van de student binnen een onderwijsinstelling gaat. Tijdens een landelijke bijeenkomst van LOShbo over Studiesucstress heeft handicap + studie de handleiding gepresenteerd (90 deelnemers) Beeldvorming Om een positief beeld neer te zetten van studenten met een functiebeperking, vooroordelen over hen weg te nemen en begrip te kweken organiseerde handicap + studie in 2015 een cartoonwedstrijd. Deze wedstrijd heeft geresulteerd in 17 cartoons die handicap + studie vrijelijk kan gebruiken in haar PR, informatievoorziening en deskundigheidsbevordering van onderwijsprofessionals. Vier cartoons werden door een zes-koppige jury en het publiek beoordeeld tot winnaars. Succesverhalen van zes alumni met een functiebeperking zijn vastgelegd in de jubileumbundel van handicap + studie. Daarin zijn ook zes verhalen van studentendecanen opgetekend waarin ook een positief en succesvol beeld naar voren komt van studeren met een functiebeperking. Vanwege het 70-jarig bestaan van handicap + studie zijn deze verhalen in een historische context gezet, van 1945 tot heden. De bundel is begin 2016 verschenen in een oplage van 1000 stuks Instroom De informatie over instroom op de website van handicap + studie is herzien en gerangschikt volgens de thema s: studiekeuze en inschrijving studiekeuzecheck en intakegesprek deadlines en toelating op kamers Hiervoor is o.a. contact met DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs) opgenomen. Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie 15

20 Handicap + studie zocht aansluiting bij diverse bijeenkomsten binnen het hoger onderwijs om het nut van de tool Studieproces in kaart (zie 3.2.1) te tonen en de inzetbaarheid hiervan bij instroom. Ook bij de regiobijeenkomsten en bij een bijeenkomst over studiesucces werd Studieproces in kaart onder de aandacht gebracht. Handicap + studie was drie keer aanwezig bij het LICA-netwerk (Landelijk Informatie- en expertisecentrum Aansluiting hbo). En leverde bij een van de bijeenkomsten ook een actieve bijdrage in de vorm van een presentatie over studeren met een functiebeperking en wat er nodig is bij de instroom Studentenparticipatie Dit project bestond uit verschillende onderdelen: Vergroten van de bekendheid (en zichtbaarheid) van platforms van studenten met een beperking. Organiseren van een netwerk van afgevaardigden (leden van die platforms). Activeren medezeggenschapsraden en andere belangenverenigingen. Met als resultaat: Alle bestaande platforms/studentencontactgroepen en verenigingen zijn in kaart gebracht. En met elkaar in contact gebracht om kennis uit te wisselen. Dat gebeurde onder andere tijdens door handicap + studie georganiseerde bijeenkomsten. Een landelijk netwerk bleek niet haalbaar. Maar handicap + studie beschikt nu wel over een adressenbestand van studenten die benaderd kunnen worden bijvoorbeeld met onderzoeksvragen. Met bestuur en medewerkers van LSVb en ISO zijn korte lijnen gericht op afstemming en zorgen dat zij (de gevolgen voor) studeren met een beperking agenderen in de overleggen waaraan zij deelnemen. Er is contact geweest met het Landelijk Overleg Fracties (LOF) en het Studenten Overleg Medezeggenschap (SOM): zij zijn geïnformeerd over de thematiek met de vraag om de te agenderen. Tijdens het inwerkweekend van het ISO voor medezeggenschapsraden is aandacht besteed aan studeren met een functiebeperking. Met als doel leden bewust maken van de problematiek zodat zij dit op de agenda zetten Open huis Op 10 december 2015 vond het Open Huis plaats van handicap + studie in Den Bosch. Naast het 70-jarige bestaan stonden alle activiteiten centraal die handicap + studie in 2015 uitvoerde. Ruim 60 bezoekers konden genieten van in totaal 14 verschillende sessies waarin producten werden gepresenteerd en een blik op de toekomst werd geworpen. 16 Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie

21 De sessies, zoals de presentatie van de online cursus voor docenten over studeren met een functiebeperking en het rollenspel in het kader van stage en werk, konden op veel waardering rekenen van de deelnemers. De middag werd afgesloten met de bekendmaking van de winnaars van de Cartoonwedstrijd die handicap + studie organiseerde Zichtbaarheid en netwerk Om goed in te spelen op vragen vanuit het veld is het voor handicap + studie erg belangrijk goed contact te onderhouden met onderwijsinstellingen en andere relevante partijen. Zo participeert handicap + studie actief in het overleg LBS-CSH (Commissie Studeren met een Handicap van het Landelijk Beraad studentendecanen), waar nieuwe ontwikkelingen worden besproken en universiteiten worden opgeroepen deel te nemen aan activiteiten en projecten. Daarnaast is er regelmatig contact met de vertegenwoordigers van hogescholen (expertgroep Studeren met een functiebeperking LOShbo). Met OCW vindt regelmatig overleg plaats over ontwikkelingen in het hoger onderwijs en de dienstverlening van handicap + studie. Naast de hierboven genoemde besprekingen krijgt het vraaggericht werken vorm doordat de medewerkers van handicap + studie in gesprek gaan met het veld via netwerken en bezoeken aan verschillende instellingen. Via samenwerking en de uitvoering van projecten krijgt handicap + studie veel informatie zodat er goed kan worden ingespeeld op huidige en toekomstige vragen. Ook de banden met studenten worden aangehaald. De taakstelling van handicap + studie vereist gerichtheid op de instellingen, maar de studenten vormen de uiteindelijk doelgroep. Signalen van studenten leveren daarom ook goede input. Overzicht contacten 2015 (overleg, advies, vragen) Hogescholen 85 Universiteiten 20 Studenten(organisaties) 17 Belangenorganisaties voor mensen met een beperking 10 GGZ (i.v.m. studeren met psychische klachten) 18 Fondsen 10 Werkgevers (i.v.m. stage en werk) 11 Gemeente 2 Ander onderwijs 9 Overige organisaties 28 In bijlage 1 geven we een overzicht van de bijeenkomsten die handicap + studie georganiseerd heeft en de bijeenkomsten die bezocht zijn. Tevens staat aangegeven met welke intermediaire organisaties handicap + studie heeft overlegd en afgestemd. Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie 17

22 3.2 Steunfondsprojecten afgesloten in 2015 Om instellingen nog beter te kunnen ondersteunen bij het oplossen van bepaalde knelpunten zijn projecten uitgevoerd bekostigd vanuit de fondsen Stichting prof. J.W. van Belkum Fonds en Stichting prof. Dr. G.C. Heringa Fonds, die gelieerd zijn aan de Stichting handicap + studie. De doelstelling van deze fondsen is: Het bevorderen van de studiemogelijkheden in universitair en hoger beroepsonderwijs alsmede de overige belangen van studenten met een beperking. In dit hoofdstuk treft u een overzicht aan van de projecten, die april 2014 gestart zijn en eind maart 2015 afgesloten. In bijlage 1 staat een overzicht van de bijeenkomsten en overleggen, die handicap + studie in het kader van de Steunfondsprojecten had. In bijlage 2 een overzicht van de producten die opgeleverd zijn met een link om deze te kunnen downloaden Webtool Studieproces in kaart Studieproces in kaart is een wegwijzer voor professionals langs dertien sleutelmomenten in het studieproces van de student zonder en met een functiebeperking. Elk sleutelmoment betekent een nieuwe uitdaging voor de student met een functiebeperking. Met Studieproces in kaart volg je het studieproces vanuit de beleving van de student. Je maakt kennis met de uitdagingen voor de student en de rollen die je als professional daarbij kunt spelen. In één oogopslag kun je zien welke collega s daar nog meer een rol kunnen spelen. De tool biedt informatie over het belang van die rollen, wie kan helpen met de uitvoering ervan en op welke manier. Daarmee ontstaat een compleet plaatje hoe binnen een onderwijsinstelling door onderlinge samenwerking de ondersteuning van studenten met een functiebeperking kan worden verbeterd. Zie: Documentaire Verschil is de norm Handicap + studie ontwikkelde binnen het project 'Hoe UDL ben jij?!' de documentaire 'UDL: verschil is de norm. Krachtig onderwijs voor de nieuwe generatie. De documentaire laat zien hoe Universal Design for Learning een middel kan zijn om tegemoet te komen aan de diversiteit van de studentenpopulatie, waaronder studenten met een functiebeperking. De documentaire is te bekijken op het YouTube kanaal van handicap + studie. 18 Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie

23 3.2.3 Stage en werk Informatie op de website van handicap + studie werd geactualiseerd. Deze is nu gerangschikt volgens de volgende onderwerpen: Voorbereiding stage en werk Stage lopen Vacatures Bemiddelingsbureaus Wet- en regelgeving Tevens werd het stagehandboek herzien. Dit is een praktisch handboek vol informatie, tips, oefeningen en handige verwijzingen over de overgang van studie naar stage en werk. Het is gericht op studenten met een beperking, hun stagecoördinatoren en loopbaanbegeleiders en de begeleiders op de stage- of werkplek. Het handboek richt zich op de mogelijkheden, niet op de beperkingen Training een duidelijke start In samenwerking met ervaringsdeskundige Roy Houtkamp heeft handicap + studie een training ontwikkeld over de communicatie met jongeren met autisme binnen het kader van een studiekeuze- of intakegesprek. Studieadviseurs en studieloopbaanbegeleiders leren hoe ze in een gesprek effectief en duidelijk kunnen communiceren met studenten met ASS over studie en beroepsperspectief en voorzieningen die nodig kunnen zijn bij de studie Examinering: niet minder maar anders Vanuit instellingen is er behoefte aan voorbeelden voor alternatieve toetsing. Handicap + studie verzamelt en publiceert deze. Het belangrijkste doel van dit project was om het Referentiemodel Toetsen, niet minder maar anders, dat in 2013 ontwikkeld is, onder de aandacht te brengen van zoveel mogelijk professionals, die op een of andere wijze betrokken zijn bij toetsing in het Hoger Onderwijs (leden examencommissies, docenten, studentendecanen) en hun te stimuleren om het model daadwerkelijk te gaan gebruiken. Handicap + studie heeft alle zich voordoende gelegenheden aangegrepen om dit doel te bereiken. Het model wordt over het algemeen goed ontvangen. Er is een enquête onder alle contacten van handicap + studie en er zijn good practices verzameld. Het Referentiemode wordt als good practise opgenomen in het inspectierapport over examencommissies (met 2015). Er is een samenvatting van het Referentiemodel geschreven en als folder uitgebracht. 3.3 Steunfondsprojecten gestart in 2015 In dit hoofdstuk treft u een overzicht aan van de projecten, die april 2015 gestart zijn en eind maart 2016 afgesloten. Deze projecten zijn bekostigd vanuit de fondsen Stichting prof. J.W. van Belkum Fonds en Stichting prof. Dr. G.C. Heringa Fonds. Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie 19

24 In bijlage 1 staat een overzicht van de bijeenkomsten en overleggen, die handicap + studie in het kader van de Steunfondsprojecten had. In bijlage 2 een overzicht van de producten die opgeleverd zijn met een link om deze te kunnen downloaden Toegankelijk en open onderwijs Docenten krijgen in toenemende mate te maken met studenten die tijdens de studie worden belemmerd door een functiebeperking. Steeds meer studenten maken hun functiebeperking kenbaar en stellen hun docenten hier vragen over. Naar aanleiding hiervan heeft handicap + studie in samenwerking met de VU de online cursus Toegankelijk onderwijs geven aan studenten+ ontwikkeld voor universitaire docenten. De eerste groep start in april De online cursus gaat over wat je als docent kunt doen om het onderwijs voor de student met een functiebeperking, de student+, toegankelijker te maken. Denk hierbij niet alleen aan studenten met een fysieke beperking, maar ook aan dyslexie, autisme, AD(H)D en depressie. De cursus bestaat uit drie modules: Signaleren, Onderwijs geven en Doorverwijzen Binnen elke module doen docenten concrete informatie op, die zijn toe moeten passen in de praktijk. Na het doorlopen van de cursus hebben docenten meer inzicht in hoe je toegankelijk onderwijs vormgeeft en hoe je de student+ verder op weg helpt binnen de onderwijsinstelling Studentenparticipatie Er is ondersteuning geboden aan: Powerplatform Hogeschool Rotterdam Studeren op Maat van de Haagse Hogeschool Studentenplatform i.o. Hogeschool Zuyd Daarnaast was er contact met: TU Delft Hogeschool van Amsterdam SCHIB van Hogeschool Windesheim Handicap + studie faciliteert dat de studenten van de verschillende instellingen elkaar hierin versterken en van elkaar leren. Daarnaast wordt er situationeel meegedacht en geadviseerd over de opzet en verdere uitbouw van platforms van studenten met een beperking. Een beeld van de activiteiten: Ondersteuning van een netwerkbijeenkomst Studeren op Maat (Haagse Hogeschool). Twee bijeenkomsten voor platforms gericht op kennisuitwisseling, tips en inspiratie. Tijdens Open Huis van handicap + studie op 10 december 2015 was er een workshop over dit onderwerp. Een artikel/mindmap voor instellingen en studenten over de do s en don ts van studentenparticipatie: 20 Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie

25 Mogelijkheden van participatie (dus niet alleen platform, ook ervaringsdeskundigen in trainingen en workshops, medezeggenschap, peer-topeer, et cetera). Hoe kunnen studenten betrokken worden (voordelen voor student, belemmeringen)? De kracht van persoonlijke ervaring (niets over ons zonder ons). Concrete tips voor het opzetten en in stand houden van een studentenplatform (inclusief het belang van actieve betrokkenheid van de onderwijsinstelling). Dit artikel/mindmap wordt op de website van handicap + studie geplaatst Uit de kunst Er zijn interviews gehouden met de 12 kunstopleidingen in het land (meestal met de betreffende studentendecanen) op basis van drie Maatstafthema s: Begeleiding Flexibele leerroutes Toetsing en examinering Onderzocht is hoe studeren met een functiebeperking van invloed is op deze onderwerpen binnen de kunstopleidingen en wat het reguliere onderwijs kan leren van de aanpak en visie op talentontwikkeling binnen de kunsten. Dit naar aanleiding van de ervaring van handicap + studie dat op landelijke bijeenkomsten de vertegenwoordigers van de kunstopleidingen vaak de problemen van de andere opleidingen met het vraagstuk van toegankelijkheid voor studenten met een functiebeperking niet herkennen. Zo hebben de andere opleidingen het veel over de studiekeuzecheck, terwijl de kunstopleidingen al decennia werken met een toelatingsbeleid. Tevens krijgen studenten standaard intensieve begeleiding binnen de kunstopleidingen gericht op persoonlijke ontwikkeling in hun vak/studie. NB Bijvoorbeeld de HKU heeft 10% studenten met een functiebeperking in opleiding. De bevindingen worden in een publicatie vastgelegd. De deelnemende instellingen wordt gevraagd om hun expertise te delen met de andere opleidingen binnen het hoger onderwijs. In maart 2016 organiseert handicap + studie een masterklas waarin studenten met een functiebeperking vertellen over hun eigen ervaringen en dilemma s in de kunstopleiding die zij volgen Stage en werk Handicap +studie heeft gesprekken gevoerd met grote werkgevers: Dow Chemicals, L Oréal en Philips werkgelegenheidsplan. Dit levert inzicht op in hun bedrijfspolitiek. Deze bedrijven zijn actief op zoek naar hoogopgeleiden met een functiebeperking en zijn ook bereid om stageplekken voor deze doelgroep beschikbaar te stellen. De informatie hierover is op de website van handicap + studie geplaatst. Ook met de gemeente Tilburg is gesproken over dit onderwerp. Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie 21

26 Handicap + studie bezocht de conferentie Job Vision 4 All, gericht op toegankelijkheid van werk voor mensen met een visuele beperking. Deze informatie wordt ook ontsloten op de website. Met Studeren en Werken op Maat en de Vakcentrale voor Professionals is in december 2015 overlegd over samenwerking en afstemming op het gebied van stage en werk. Handicap + studie gaat in gesprek met een aantal werkgeversservicepunten met de vraag hoe zij (meer) aandacht kunnen besteden aan stageplaatsen voor studenten met een functiebeperking in het hoger onderwijs. Bij gemeentes wil handicap + studie nagaan wat en hoe zij kunnen bijdragen aan preventie van instroom in de bijstand van hoger opgeleiden met een functiebeperking. Ook zoekt handicap + studie contact met de diversity-medewerker van de FNV. En handicap + studie agendeert het onderwerp bij bestuurders in het HO. Zij kunnen en moeten immers zelf mensen met een beperking plaatsen en hebben ook een verantwoordelijkheid voor hun eigen studenten met een beperking en hun kansen op stage en werk Managing diversity Handicap + studie voerde gesprekken met bestuurders van: Hogeschool Arnhem en Nijmegen over onderzoek dat ze uit laten voeren naar studeren met een functiebeperking en over trainen van examencommissies. VU, de Chief Diversity Officer en de coördinator diversiteit, over aandacht voor studeren met een beperking binnen het algemene diversiteitsbeleid, maar ook het beleid en de positionering van studeren met een functiebeperking en de vraag hoe studenten de begeleiding en de geboden voorzieningen beoordelen. Dit heeft geleid tot actie binnen de VU en een vervolggesprek in december TU Delft, gesprek met CvB en studentendecaan, over het beleid. Windesheim, gesprek met voorzitter CvB en hoofd studiesuccescentrum over de onderzoeken die Windesheim zelf uitgevoerd heeft naar studiesucces en loopbaan van (oud)studenten met een functiebeperking. Hogeschool Zuyd in verband met de inzet van handicap + studie bij de implementatie van beleid en regeling studeren met een functiebeperking en bij de instellingsaccreditatie. Rijksuniversiteit Leiden met de diversity officer en het hoofd Studentenzaken over het diversiteitsbeleid en de aandacht voor studenten met een functiebeperking. Handicap + studie heeft goed contact met een van de bestuursleden van de NVAO, die ook is toegetreden tot de Raad van Advies van handicap + studie. In de Raad van Advies van handicap + studie zitten nu 3 bestuurders uit het hoger onderwijs, 1 uit het MBO en 1 van de NVAO. De laatste vergadering is aan 3 leden gevraagd om elk een agendapunt in te leiden. In januari 2016 vindt een gesprek plaats met de voorzitter van de VSNU en de vicerector van RU Leiden. 22 Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie

27 3.3.6 De werkvloer op Het project De werkvloer op wordt bij Zuyd ingevuld door het uitvoeren van een drietal beleidsscans bij de faculteit ICT, de opleiding Oriëntaalse Taal & Communicatie en de opleiding Vertaalacademie. Bij Hogeschool CAH Vilentum ondersteunt handicap + studie bij de uitvoering van drie projecten op het gebied van informatievoorziening, begeleiden en informatievoorziening. Bij Hogeschool Rotterdam is handicap + studie gestart met de inventarisatie van de huidige activiteiten en de vraag hoe het beleid beter gepositioneerd kan worden. Tevens voert handicap + studie binnen het Instituut Sociale Opleidingen een beleidsscan uit. 3.4 Op andere wijze gefinancierde projecten Overdracht coördinatie PowerPlatform Hogeschool Rotterdam Opdrachtgever: Hogeschool Rotterdam. Activiteiten: De eerste werkdagen van de nieuwe coördinator is fulltime samengewerkt om hem wegwijs te maken met o.a. de beschikbare digitale middelen, de context van het PowerPlatform, de inhoud, de plannen, de afspraken, de actoren binnen en buiten de hogeschool en de samenstelling van het PowerPlatformteam. In de daarop volgende weken was er een lagere frequentie van contact en werden afspraken gemaakt over vooraf benoemde onderwerpen. Tevens was er te allen tijde ruimte om vragen te stellen, ook tussentijds. Opbrengst: Warme overdracht werkzaamheden aan nieuwe coördinator (context, inhoud, trainingsaanbod, afspraken, actoren, administratie). Overdracht onderzoek onder stakeholders over positionering van PowerPlatform. Twee maal peercoachtraining bij de instituten. Eenmaal open aanbod training ten behoeve van docenten/medewerkers voorbereid en overgedragen. Overleg met Instituut voor Lerarenopleiding van de minor Passend Onderwijs over de inzet van studenten voor de organisatie van het seminar Tweede meting kwaliteit mondelinge college-examens Staatsexamens voortgezet onderwijs Opdrachtgever: CINOP/College voor Toetsen en Examens (CvTE). Activiteiten: Fase1: Verkenning, ontwikkelen onderzoeksopzet en -instrumenten en organisatie (januari - maart 2015). Fase 2: Uitvoering van het onderzoek (april tot en met september 2015). Fase 3: Afronding en evaluatie (begin oktober 2015). Handicap + studie was betrokken bij fase 2. Opbrengst: adviesrapport met aanbevelingen aan CvTE m.b.t. de tweede meting. Jaarverslag 2015, Expertisecentrum handicap + studie 23

Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds. Activiteitenoverzicht 2015

Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds. Activiteitenoverzicht 2015 Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds Activiteitenoverzicht 2015 Colofon Titel Activiteitenoverzicht 2015 Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds Auteur Patricia Defesche, Marian de Groot Expertisecentrum

Nadere informatie

Stichting prof. dr. J.W. Van Belkum-Fonds. Activiteitenoverzicht 2015

Stichting prof. dr. J.W. Van Belkum-Fonds. Activiteitenoverzicht 2015 Stichting prof. dr. J.W. Van Belkum-Fonds Activiteitenoverzicht 2015 Colofon Titel Activiteitenoverzicht 2015 Stichting prof. dr. J.W. Van Belkum-Fonds Auteur Patricia Defesche, Marian de Groot Expertisecentrum

Nadere informatie

Expertisecentrum handicap + studie ondersteunt hogescholen en universiteiten bij het toegankelijk maken van onderwijs voor studenten met een

Expertisecentrum handicap + studie ondersteunt hogescholen en universiteiten bij het toegankelijk maken van onderwijs voor studenten met een Expertisecentrum handicap + studie ondersteunt hogescholen en universiteiten bij het toegankelijk maken van onderwijs voor studenten met een functiebeperking. In deze folder leest u wat Expertisecentrum

Nadere informatie

Stichting prof. dr. J.W. Van Belkum-Fonds. Activiteitenoverzicht 2016

Stichting prof. dr. J.W. Van Belkum-Fonds. Activiteitenoverzicht 2016 Stichting prof. dr. J.W. Van Belkum-Fonds Activiteitenoverzicht 2016 Colofon Titel Activiteitenoverzicht 2016 Stichting prof. dr. J.W. Van Belkum-Fonds Auteur Patricia Defesche, Marian de Groot Expertisecentrum

Nadere informatie

Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds. Activiteitenoverzicht 2016

Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds. Activiteitenoverzicht 2016 Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds Activiteitenoverzicht 2016 Colofon Titel Activiteitenoverzicht 2016 Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds Auteur Patricia Defesche, Marian de Groot Expertisecentrum

Nadere informatie

Inclusief en toegankelijk onderwijs voor studenten met een functiebeperking

Inclusief en toegankelijk onderwijs voor studenten met een functiebeperking Inclusief en toegankelijk onderwijs voor studenten met een functiebeperking SOP 2-daagse Diversiteit en inclusiviteit in het hoger onderwijs, 30 juni 2017 Even voorstellen Expertisecentrum handicap + studie

Nadere informatie

Jaarverslag Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds

Jaarverslag Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds Jaarverslag 2015 Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds Colofon Titel Jaarverslag 2015 Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds Auteur Henny Morshuis Versie 1 Datum Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds

Nadere informatie

Jaarverslag Stichting prof. J.W. van Belkum Fonds

Jaarverslag Stichting prof. J.W. van Belkum Fonds Jaarverslag 2015 Stichting prof. J.W. van Belkum Fonds Colofon Titel Jaarverslag 2015 Stichting prof. J.W. van Belkum Fonds Auteur Henny Morshuis Versie 1 Datum Stichting prof. J.W. van Belkum Fonds Postbus

Nadere informatie

Klik om de stijl te bewerken. Studie en psyche. Studiemiddag Ervaringswijzer 20 januari 2015 Sietske Sportel handicap + studie

Klik om de stijl te bewerken. Studie en psyche. Studiemiddag Ervaringswijzer 20 januari 2015 Sietske Sportel handicap + studie Klik om de stijl te bewerken Studie en psyche Studiemiddag Ervaringswijzer 20 januari 2015 Sietske Sportel handicap + studie Klik om de stijl te bewerken uit het hoger onderwijs Rollen 2014/2015 Klik om

Nadere informatie

Jaarverslag Expertisecentrum handicap + studie

Jaarverslag Expertisecentrum handicap + studie Jaarverslag 2016 Expertisecentrum handicap + studie Colofon Titel Jaarverslag 2016 Expertisecentrum handicap + studie Auteur Patricia Defesche, Marian de Groot Versie 1.0 Datum Februari 2017 Expertisecentrum

Nadere informatie

Betekenis geven aan data. expertworkshop

Betekenis geven aan data. expertworkshop Betekenis geven aan data expertworkshop , Wie staat er voor u? Judith Jansen Beleidsadviseur handicap + studie judith.jansen@handicap-studie.nl 06-54675612 , Wat komt er aan bod? Effect cijfers voor handicap

Nadere informatie

Studeren met een Functiebeperking

Studeren met een Functiebeperking STUDEREN Studeren met een Functiebeperking BESPREEK DE MOGELIJKHEDEN Maak een afspraak met de studentendecaan Windesheim zet kennis in werking Informatie voor ouders Een goede start is belangrijk om te

Nadere informatie

Studeren met een functiebeperking

Studeren met een functiebeperking Studeren met een functiebeperking Informatie voor aspirant-studenten 1 Studiesuccescentrum Windesheim Inhoud Studeren met een functiebeperking, informatie voor aspirant-studenten... 1 Studeren met een

Nadere informatie

Instroom en studiekeuze

Instroom en studiekeuze Studeren met een functiebeperking Instroom en studiekeuze December 2012 Expertisecentrum handicap + studie Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 1. Inleiding... 2 2. Cijfers... 3 2.1. Uitval... 3 2.2. Aanvraag

Nadere informatie

Succesvolle overgang van vo naar ho. voor leerlingen met een specifieke ondersteuningsbehoefte

Succesvolle overgang van vo naar ho. voor leerlingen met een specifieke ondersteuningsbehoefte Succesvolle overgang van vo naar ho voor leerlingen met een specifieke ondersteuningsbehoefte Programma + Welkom + Aanleiding - Ervaringen - Cijfers + Handreiking + Dialoog Aanleiding Ervaringen en cijfers

Nadere informatie

Studeren met een Functiebeperking

Studeren met een Functiebeperking Studeren met een Functiebeperking Weten hoe jij zo optimaal mogelijk studeert? Maak een afspraak met de studentendecaan om je situatie te bespreken Windesheim zet kennis in werking Inhoud Pag 4 Studeren

Nadere informatie

Studeren met een functiebeperking

Studeren met een functiebeperking CIJFERS Studeren met een functiebeperking Gebaseerd op het onderzoek Studeren met een functiebeperking 2012 door ResearchNed/ITS in opdracht van het Ministerie van OCW. 1 De 10 meest voorkomende functiebeperkingen

Nadere informatie

Studentenwelzijn opdracht handicap + studie. 29 januari Utrecht

Studentenwelzijn opdracht handicap + studie. 29 januari Utrecht Studentenwelzijn opdracht handicap + studie 29 januari 2019 - Utrecht Aandacht voor studentenwelzijn (1) + Signalen studenten(bonden) + RVS-rapport Recept voor maatschappelijk probleem 2017 + Onderzoek

Nadere informatie

Klik om de stijl te bewerken WELKOM

Klik om de stijl te bewerken WELKOM Klik om de stijl te bewerken WELKOM Klik om de stijl bewerken Eline Thijssen Consultant handicap Eline.thijssen@handicap-studie.nl 06-23580724 www.handicap-studie.nl Over Klik om handicap de stijl te bewerken

Nadere informatie

Professionaliseringsaanbod

Professionaliseringsaanbod 6 sept Studeren met dyslexie en dyscalculie Studeren met dyslexie of dyscalculie: wat is het, wat doet het en hoe worden studenten met dyslexie of dyscalculie belemmerd in hun studie? Welke oplossingen

Nadere informatie

Toetsing en examinering voor studenten met een functiebeperking: wat zijn de mogelijkheden? Examencongres, 23 november 2017

Toetsing en examinering voor studenten met een functiebeperking: wat zijn de mogelijkheden? Examencongres, 23 november 2017 Toetsing en examinering voor studenten met een functiebeperking: wat zijn de mogelijkheden? Examencongres, 23 november 2017 Programma + Welkom en introductie + Jouw toekomstvisie: hoe toetsen we over vijf

Nadere informatie

BELEID STUDEREN MET EEN FUNCTIEBEPERKING LEZING DISABILITY STUDIES 1 OKTOBER 2015

BELEID STUDEREN MET EEN FUNCTIEBEPERKING LEZING DISABILITY STUDIES 1 OKTOBER 2015 BELEID STUDEREN MET EEN FUNCTIEBEPERKING LEZING DISABILITY STUDIES 1 OKTOBER 2015 2 Nationale Dyslexie Conferentie 3 april 2013 PROGRAMMA Introductie Het VU-beleid functiebeperking Monitoring: a) Aanleiding

Nadere informatie

Activiteitenplan 2018 handicap + studie

Activiteitenplan 2018 handicap + studie Activiteitenplan 2018 handicap + studie Colofon Titel Activiteitenplan 2018 handicap + studie Auteur Marian de Groot Versie 1 Datum 19-9-2017 Project Expertisecentrum handicap + studie Stichting CINOP

Nadere informatie

Naar een inclusiever hoger onderwijs. Gezamenlijke Ambitie Studentenwelzijn

Naar een inclusiever hoger onderwijs. Gezamenlijke Ambitie Studentenwelzijn Naar een inclusiever hoger onderwijs Gezamenlijke Ambitie Studentenwelzijn 1 Preambule In het hoger onderwijs is aandacht voor studentenwelzijn. Hogescholen en universiteiten bieden (financiële) ondersteuning.

Nadere informatie

Succesvol studeren met psychische klachten?! De rol van de onderwijsinstellingen bij de begeleiding van studenten met psychische klachten

Succesvol studeren met psychische klachten?! De rol van de onderwijsinstellingen bij de begeleiding van studenten met psychische klachten Succesvol studeren met psychische?! De rol van de onderwijsinstellingen bij de begeleiding van studenten met psychische Sietske Sportel, adviseur Expertisecentrum handicap + studie Participatie door educatie,

Nadere informatie

Toetsen, niet minder maar anders

Toetsen, niet minder maar anders Toetsen, niet minder maar anders Tips voor een soepel proces van aanvraag Toelichting Begrippen Handicap + studie heeft deze tool ontworpen als aanvulling op het Referentiemodel Toetsing niet Het proces

Nadere informatie

Het Studiesuccescentrum Koersen op succes 2015-2016

Het Studiesuccescentrum Koersen op succes 2015-2016 Ik wil succesvol studeren! Het Studiesuccescentrum saxion.nl/succesvolstuderen saxion.nl/studysuccessfully Het Studiesuccescentrum (SSC) coacht, ondersteunt en verbindt zodat de student zo succesvol mogelijk

Nadere informatie

Concept Activiteitenplan 2015

Concept Activiteitenplan 2015 Concept Activiteitenplan 2015 Titel Activiteitenplan 2015 Auteur Team H + S Versie 1.2 Datum November 2014 Projectnummer Expertisecentrum handicap + studie Postbus 1585 5200 BP s-hertogenbosch Tel: 073-6800783

Nadere informatie

PROTOCOL STUDEREN MET EEN FUNCTIEBEPERKING AAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

PROTOCOL STUDEREN MET EEN FUNCTIEBEPERKING AAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN PROTOCOL STUDEREN MET EEN FUNCTIEBEPERKING AAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN Preambule Dit protocol is bedoeld om duidelijkheid te bieden over de mogelijkheden van het studeren met een functiebeperking binnen

Nadere informatie

Beleidsplan 2015-2017

Beleidsplan 2015-2017 Beleidsplan 2015-2017 Colofon Titel Beleidsplan 2015-2017 Auteur Marian de Groot Versie 1.0 Datum September 2014 Expertisecentrum handicap + studie Postbus 1585 5200 BP s-hertogenbosch Tel: 073-6800783

Nadere informatie

Studeren met een functiebeperking

Studeren met een functiebeperking Studeren met een functiebeperking 1. Vooraf De Inspectie van het Onderwijs en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap hebben in de afgelopen jaren onderzoek gedaan naar de toegankelijkheid

Nadere informatie

Welkom. Wat komt er terecht van de aanbevelingen (inmiddels accreditatie-eisen) van de Commissie Maatstaf? Nationale Dyslexie Conferentie 2013

Welkom. Wat komt er terecht van de aanbevelingen (inmiddels accreditatie-eisen) van de Commissie Maatstaf? Nationale Dyslexie Conferentie 2013 Welkom Wat komt er terecht van de aanbevelingen (inmiddels accreditatie-eisen) van de Commissie Maatstaf? Nationale Dyslexie Conferentie 2013 Expertisecentrum handicap + studie Lex Jansen www.handicap-studie.nl

Nadere informatie

Kwaliteitszorg gewaarborgd

Kwaliteitszorg gewaarborgd Kwaliteitszorg gewaarborgd Maatstafthema Waarborgen voor kwaliteit en continuïteit Congres handicap + studie 8 dec. 2014 Schrijf svp op het naambordje: uw naam uw onderwijsinstelling de functie of rol

Nadere informatie

Slim beleggen Studeren met een functiebeperking: van beleid tot implementatie

Slim beleggen Studeren met een functiebeperking: van beleid tot implementatie Slim beleggen Studeren met een functiebeperking: van beleid tot implementatie Slim beleggen is niet eenvoudig! Hoe krijg je studeren met een functiebeperking hoger op de beleidsagenda van de onderwijsinstelling?

Nadere informatie

Activiteitenplan 2017 handicap + studie. [Subtitel]

Activiteitenplan 2017 handicap + studie. [Subtitel] Activiteitenplan 2017 handicap + studie [Subtitel] Colofon Titel Activiteitenplan 2017 handicap + studie Auteur Marian de Groot Versie 1 Datum september 2016 Project h + s ([Projectnummer]) Stichting CINOP

Nadere informatie

Klik om de stijl te bewerken. Een voldoende halen, of laten zien wat je kan? Welkom! conferentie Versterking examencommissies.

Klik om de stijl te bewerken. Een voldoende halen, of laten zien wat je kan? Welkom! conferentie Versterking examencommissies. Klik om de stijl te bewerken Een voldoende halen, of laten zien wat je kan? Welkom! conferentie Versterking examencommissies 9 maart 2016 VSNU Klik om de stijl te (even bewerken voorstellen) Lex Jansen

Nadere informatie

Studeren met een functiebeperking

Studeren met een functiebeperking Studeren met een functiebeperking NHL Hogeschool. Vergroot je perspectief. Haal het beste uit jezelf! NHL Hogeschool helpt studenten om hun talenten te ontdekken en ontwikkelen. Dat op zich is al een uitdaging,

Nadere informatie

Activiteitenplan 2014

Activiteitenplan 2014 Activiteitenplan 2014 Naam rapport Activiteitenplan 2014 Datum December 2013 Versie 1.3 Opdrachtnemer Contactpersoon Opsteller plan van aanpak Handicap + studie Drs. M.A. de Groot Drs. M.A. de Groot Expertisecentrum

Nadere informatie

Voorwoord. Nienke Meijer College van Bestuur Fontys Hogescholen

Voorwoord. Nienke Meijer College van Bestuur Fontys Hogescholen 3 Voorwoord Goed onderwijs is een belangrijke voorwaarde voor jonge mensen om uiteindelijk een betekenisvolle en passende plek in de maatschappij te krijgen. Voor studenten met een autismespectrumstoornis

Nadere informatie

Regiobijeenkomst Ben ik in beeld? Hogeschool Leiden 10 maart 2016

Regiobijeenkomst Ben ik in beeld? Hogeschool Leiden 10 maart 2016 Klik om de stijl te bewerken Regiobijeenkomst Ben ik in beeld? Hogeschool Leiden 10 maart 2016 wificode: twitter: @handicapstudie #regiobk Over Klik om handicap de stijl te bewerken + studie ondersteunt

Nadere informatie

Studenten+ informeren. Wat willen zij zelf?

Studenten+ informeren. Wat willen zij zelf? Studenten+ informeren Wat willen zij zelf? 1 Intro Om succesvol te studeren is voorlichting aan studenten met een functiebeperking (voortaan student+) noodzakelijk. Uit de Nationale Studenten Enquête blijkt

Nadere informatie

Verslag studenten+ bijeenkomst 2 april Utrecht

Verslag studenten+ bijeenkomst 2 april Utrecht Verslag studenten+ bijeenkomst 2 april Utrecht Aanwezige organisaties/studenten+ Ieder(in) Handicap + studie LSVb ISO Signo Ergo Sum Platform Onbeperkt Studeren (Universiteit Utrecht) SOLGU Student Disability

Nadere informatie

Activiteitenplan 2016. Expertisecentrum handicap + studie

Activiteitenplan 2016. Expertisecentrum handicap + studie Activiteitenplan 2016 Expertisecentrum handicap + studie Colofon Titel Activiteitenplan 2016 Expertisecentrum handicap + studie Auteur Team h + s Datum 25 februari 2016 Versie 1.2 Expertisecentrum handicap

Nadere informatie

Regiobijeenkomst Informatievoorziening & digitale toegankelijkheid

Regiobijeenkomst Informatievoorziening & digitale toegankelijkheid Regiobijeenkomst Informatievoorziening & digitale toegankelijkheid Programma + Digitale toegankelijkheid en informatievoorziening bij Universiteit Maastricht - Dorothé Garé en Roja Takhtetchian, Floor

Nadere informatie

Wat heb je (nodig)? Zijn officiële diagnoses vereist voor het toekennen van voorzieningen?

Wat heb je (nodig)? Zijn officiële diagnoses vereist voor het toekennen van voorzieningen? Wat heb je (nodig)? Zijn officiële diagnoses vereist voor het toekennen van voorzieningen? 1 Intro Om aanspraak te kunnen maken op aanpassingen dient de student in het hoger onderwijs nu nog vrijwel altijd

Nadere informatie

Jaarverslag Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds

Jaarverslag Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds Jaarverslag 2016 Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds Colofon Titel Jaarverslag 2016 Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds Auteur Henny Morshuis Versie 1 Datum 22 juni 2017 Stichting prof. dr. G.C.

Nadere informatie

Het einde van passend onderwijs: Gaan studeren!

Het einde van passend onderwijs: Gaan studeren! Het einde van passend onderwijs: Gaan studeren! Hannelore Veltman, Judith Jansen Voorstellen Hannelore Veltman Expertisecentrum handicap + studie Hannelore.veltman@handicap studie.nl +31 6 54675596 Judith

Nadere informatie

Jaarverslag handicap + studie

Jaarverslag handicap + studie Jaarverslag 2013 handicap + studie Colofon Titel Jaarverslag 2013, handicap + studie Auteur Inge den Boer Versie 1.0 Datum April 2014 Expertisecentrum handicap + studie Postbus 1585 5200 BP s-hertogenbosch

Nadere informatie

Jaarverslag Expertisecentrum handicap + studie

Jaarverslag Expertisecentrum handicap + studie Jaarverslag 2017 Expertisecentrum handicap + studie Colofon Titel Jaarverslag 2017 Expertisecentrum handicap + studie Auteur Patricia Defesche, Marian de Groot Versie 1.0 Datum Maart 2018 Expertisecentrum

Nadere informatie

NIEUW VU-INSTELLINGSBREED BELEID VOOR STUDENTEN MET EEN BEPERKING

NIEUW VU-INSTELLINGSBREED BELEID VOOR STUDENTEN MET EEN BEPERKING NIEUW VU-INSTELLINGSBREED BELEID VOOR STUDENTEN MET EEN BEPERKING DOOR: MARJOLEIN TOUWEN, MSC STUDIELOOPBAANDVISEUR & ADVISEUR STUDEREN MET EEN BEPERKING 2 PROGRAMMA Deel 1: - Introductie - Nieuw beleid:

Nadere informatie

Regiobijeenkomst: Instroom en privacy. Studeren met een functiebeperking

Regiobijeenkomst: Instroom en privacy. Studeren met een functiebeperking Regiobijeenkomst: Instroom en privacy Studeren met een functiebeperking Doelstellingen + Instroom voor studenten met een functiebeperking versterken + Kennis delen over cijfers en ontwikkelingen op het

Nadere informatie

Jaarverslag Stichting prof. J.W. van Belkum Fonds

Jaarverslag Stichting prof. J.W. van Belkum Fonds Jaarverslag 2014 Stichting prof. J.W. van Belkum Fonds Colofon Titel Jaarverslag 2014 Stichting prof. J.W. van Belkum Fonds Auteur Henny Morshuis Versie 1 Datum Mei 2015 Stichting prof. J.W. van Belkum

Nadere informatie

Regelgeving studeren met een beperking in het Hoger Onderwijs

Regelgeving studeren met een beperking in het Hoger Onderwijs Regelgeving studeren met een beperking in het Hoger Onderwijs Bronnen: Nel Hofmeester Ontwikkel je eigen leerstijl bijeenkomst 4 Expertisecentrum handicap + studie Regeringsbeleid leren/studeren met een

Nadere informatie

Datum 1 april 2019 Betreft Kamervragen over kindermishandeling (ingezonden 5 februari 2019)

Datum 1 april 2019 Betreft Kamervragen over kindermishandeling (ingezonden 5 februari 2019) >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 20018 2500 EA DEN HAAG Voortgezet Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500

Nadere informatie

Studenten met een functiebeperking helpen naar succes!

Studenten met een functiebeperking helpen naar succes! Studenten met een functiebeperking helpen naar succes! Fontys Hogescholen Dienst Studentenvoorzieningen Presentatie: André Rozendaal, teamleider Decanen & Psychologen Onderwerpen - Overgang van VO naar

Nadere informatie

Studeren met een functiebeperking

Studeren met een functiebeperking Studeren met een functiebeperking 15 oktober 2013 Directie Hoger onderwijs en studiefinanciering Ministerie van OCW Anja van den Broek, Marjolein Muskens & Jeroen Winkels Meerjarig onderzoek 2008-2012

Nadere informatie

Studeren met een functiebeperking

Studeren met een functiebeperking Studeren met een functiebeperking Een student met dyslexie of autisme?! Wat betekent dat voor mij als docent? RU Onderwijsdag 2013 WELKOM! 1 Kennismaking Hanke van Buren Judith Jansen André Baars Jeroen

Nadere informatie

Jaarverslag Expertisecentrum handicap + studie (onderdeel van CINOP)

Jaarverslag Expertisecentrum handicap + studie (onderdeel van CINOP) Jaarverslag 2018 Expertisecentrum handicap + studie (onderdeel van CINOP) Colofon Titel Jaarverslag 2018 Expertisecentrum handicap + studie (onderdeel van CINOP) Auteurs Patricia Defesche, Marian de Groot

Nadere informatie

DEELNEMEN AAN HET ACTIEF NETWERK Nationaal Platform Duurzame Inzetbaarheid - IN ZORG

DEELNEMEN AAN HET ACTIEF NETWERK Nationaal Platform Duurzame Inzetbaarheid - IN ZORG DEELNEMEN AAN HET ACTIEF NETWERK Nationaal Platform Duurzame Inzetbaarheid - IN ZORG Samen met collega- zorgorganisaties aan de slag met duurzame inzetbaarheid! Aanleiding voor een ACTIEF Netwerk De gezondheidszorg

Nadere informatie

Flexibel onderwijs, waar staat u? Congres Bouwen en binden, 12 december 2016 Lex Jansen

Flexibel onderwijs, waar staat u? Congres Bouwen en binden, 12 december 2016 Lex Jansen Flexibel onderwijs, waar staat u? Congres Bouwen en binden, 12 december 2016 Lex Jansen Even voorstellen + Lex Jansen (1955) + Sen. consultant handicap + studie + 1981-2008 diverse functies in het HBO

Nadere informatie

Studeren in een academische context

Studeren in een academische context Studeren in een academische context Jan van Rooij & Sinem Akgün 07-09-2017 - Organisatie van de Universiteit Leiden/ - CvB > Faculteit > Instituut (psychologie) - Bachelor opleidingscommissie - Honours

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG.. Datum 25 oktober 2018 Profileringsfonds hoger onderwijs

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG.. Datum 25 oktober 2018 Profileringsfonds hoger onderwijs >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG.. Hoger Onderwijs en Studiefinanciering Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375

Nadere informatie

CASTRICUM. Thema: Jong Volwassenheid

CASTRICUM. Thema: Jong Volwassenheid Dinsdag 25 januari 2011 CASTRICUM Thema: Jong Volwassenheid HANDIGE WEBSITES: STUDIE, WERK, WONEN. STUDIE http://www.meenwh.nl/viewobje.asp?ac=show&obj_id=417 Deze brochure mbt autisme in het onderwijs.

Nadere informatie

Samen inclusief hoger onderwijs realiseren. Beleidsplan

Samen inclusief hoger onderwijs realiseren. Beleidsplan Samen inclusief hoger onderwijs realiseren Beleidsplan 2017-2019 Goedgekeurd door de stuurgroep dd. 20.03.2017 Voorwoord Het Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs (SIHO) zet met zijn beleidsplan samen inclusief

Nadere informatie

Projectplan Monitor bevordering arbeidsparticipatie (2009-2012)

Projectplan Monitor bevordering arbeidsparticipatie (2009-2012) -1- Projectplan Monitor bevordering arbeidsparticipatie (2009-2012) 1 Aanleiding voor het project Arbeidsparticipatie is een belangrijk onderwerp voor mensen met een chronische ziekte of functiebeperking

Nadere informatie

Studeren met een. functiebeperking

Studeren met een. functiebeperking Studeren met een functiebeperking OPTIMAAL STUDEREN AAN DE CHE! Vaak heb je geen hulp nodig, maar soms is een duwtje in de rug prettig! 2 Wat is een functiebeperking? Waarschijnlijk denk jij bij het woord

Nadere informatie

Professionaliseringsaanbod

Professionaliseringsaanbod 26 sept Toegankelijk toetsen voor studenten met een ondersteuningsvraag: wat zijn de mogelijkheden? Studenten met een ondersteuningsvraag (o.a. vanwege functiebeperking, ziekte, psychische klachten, ouderschap,

Nadere informatie

Professionaliseringsaanbod

Professionaliseringsaanbod 26 sept Toegankelijk toetsen voor studenten met een ondersteuningsvraag: wat zijn de mogelijkheden? Studenten met een ondersteuningsvraag (o.a. vanwege functiebeperking, ziekte, psychische klachten, ouderschap,

Nadere informatie

Functiebeperking Van verzoek tot voorziening

Functiebeperking Van verzoek tot voorziening Functiebeperking Van verzoek tot voorziening Van beperkingen naar mogelijkheden Een handreiking voor alle betrokkenen bij de toekenning en uitvoering van een voorziening voor studenten met een functiebeperking

Nadere informatie

Activiteitenplan FODOK 2016

Activiteitenplan FODOK 2016 Federatie van Ouders van Dove Kinderen - met of zonder CI Postbus 354 3990 GD Houten 030-2900360 1. Algemene informatie Hoofddoelstelling Aan te vragen subsidie voor 2016 De FODOK streeft naar een situatie

Nadere informatie

41 OER Aeres Hogeschool (Dronten/Almere) Studeren met een Functiebeperking

41 OER Aeres Hogeschool (Dronten/Almere) Studeren met een Functiebeperking 41 OER Aeres Hogeschool (Dronten/Almere) Studeren met een Functiebeperking Wegwijs aan Aeres Hogeschool Dronten en Almere Maart 2017 27 OER Aeres Hogeschool (DR/AL) Studeren met een functiebeperking 1

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Postbus EA..DEN HAAG

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Postbus EA..DEN HAAG >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Hoger Onderwijs en Studiefinanciering Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375

Nadere informatie

JAARVERSLAG STUDENTENDECANAAT STUDIEJAAR 2011 2012

JAARVERSLAG STUDENTENDECANAAT STUDIEJAAR 2011 2012 JAARVERSLAG STUDENTENDECANAAT STUDIEJAAR 2011 2012 Opleiding Communication and Multimedia Design (Interactieve Media) Domein Media, Creatie en Informatie Datum: Februari 2013 Samengesteld door: Jarno Gerritsen

Nadere informatie

De transformatie van handicap + studie. Een externe evaluatie. Evelien Sombekke Jeroen Winkels

De transformatie van handicap + studie. Een externe evaluatie. Evelien Sombekke Jeroen Winkels De transformatie van handicap + studie Een externe evaluatie Evelien Sombekke Jeroen Winkels Projectnummer: 34001847 Opdrachtgever: Ministerie van OCW 2015 ITS, Radboud Universiteit Behoudens de in of

Nadere informatie

Studiekeuzecheck HO De eerste ervaringen van havo/vwo-decanen

Studiekeuzecheck HO De eerste ervaringen van havo/vwo-decanen Studiekeuzecheck HO De eerste ervaringen van havo/vwo-decanen Onderzoek Zeker weten wat je kiest AUGUSTUS 2014 KADER EN CONTEXT ONDERZOEK Stimulering LOB (Loopbaanoriëntatie en begeleiding) is een programma

Nadere informatie

Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo

Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo Stimuleringsproject LOB in het mbo Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo Visie ontwikkelen in regionale inspiratiebijeenkomsten Wat verstaan we eigenlijk onder loopbaanoriëntatie en -begeleiding

Nadere informatie

Jaarverslag Stichting prof. J.W. van Belkum Fonds

Jaarverslag Stichting prof. J.W. van Belkum Fonds Jaarverslag 2016 Stichting prof. J.W. van Belkum Fonds Colofon Titel Jaarverslag 2016 Stichting prof. J.W. van Belkum Fonds Auteur Henny Morshuis Versie 1 Datum Stichting prof. J.W. van Belkum Fonds Postbus

Nadere informatie

beperkte belastbaarheid, flexibilisering als antwoord

beperkte belastbaarheid, flexibilisering als antwoord beperkte belastbaarheid, flexibilisering als antwoord Even voorstellen Expertisecentrum handicap + studie ondersteunt hogescholen en universiteiten bij het toegankelijk maken van onderwijs voor studenten

Nadere informatie

Studeren met psychische (Ψ) klachten en de rol van het onderwijs. Jolien Dopmeijer en Sietske Sportel

Studeren met psychische (Ψ) klachten en de rol van het onderwijs. Jolien Dopmeijer en Sietske Sportel Studeren met psychische (Ψ) klachten en de rol van het onderwijs Jolien Dopmeijer en Sietske Sportel Aandacht voor studeren met Ψ klachten Inventarisatie door handicap + studie (2014): + Professionals

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 31 288 Hoger Onderwijs-, Onderzoek- en Wetenschapsbeleid Nr. 665 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter van

Nadere informatie

Methodiek Junior Praktijk Opleider

Methodiek Junior Praktijk Opleider Methodiek Junior Praktijk Opleider ONDERZOEK TEN BEHOEVE VAN HET VERSTERKEN VAN DE DOELMATIGHEID Maaike van Rooijen Suzan de Winter-Koçak Eva Klooster Harrie Jonkman Methodiek Junior Praktijk Opleider

Nadere informatie

Toekom(st)room LOB Een stroompunt loopbaangericht onderwijs

Toekom(st)room LOB Een stroompunt loopbaangericht onderwijs SAMENVATTING Toekom(st)room LOB Een stroompunt loopbaangericht onderwijs Advies over hoe LOB na 5 jaar Stimulering LOB verder moet. Utrecht, 1 december 2014 ACHTERGROND Van studie kiezen naar loopbaan

Nadere informatie

Klik om de stijl te bewerken. Regiobijeenkomst Slim beleggen! Hoe krijg ik mijn beleid beter op de agenda? WELKOM. 11 juni 2015 hogeschool Inholland

Klik om de stijl te bewerken. Regiobijeenkomst Slim beleggen! Hoe krijg ik mijn beleid beter op de agenda? WELKOM. 11 juni 2015 hogeschool Inholland Klik om de stijl te bewerken Regiobijeenkomst Slim beleggen! Hoe krijg ik mijn beleid beter op de agenda? WELKOM 11 juni 2015 hogeschool Inholland Welkom Klik de stijl te bewerken Slim beleggen Hoe krijg

Nadere informatie

Advies van het gebruikersplatform Studiekeuze Informatie (SKI)

Advies van het gebruikersplatform Studiekeuze Informatie (SKI) Advies van het gebruikersplatform Studiekeuze Informatie (SKI) Inleiding Voor u ligt het advies van het gebruikersplatform studiekeuze informatie. Dit gebruikersplatform bestaat uit een aantal belanghebbende

Nadere informatie

Het is maart en hoewel wij ons als LOF-coördinatoren nog een half jaar voor

Het is maart en hoewel wij ons als LOF-coördinatoren nog een half jaar voor 2 Voorwoord Beste LOF-coördinator in spe, Het is maart en hoewel wij ons als LOF-coördinatoren nog een half jaar voor de medezeggenschap inzetten, is de zoektocht naar nieuwe LOF-coördinatoren inmiddels

Nadere informatie

Checklist Informatievoorziening Studeren met een functiebeperking. Wat doen we al en waar kunnen we nog verbeteren?

Checklist Informatievoorziening Studeren met een functiebeperking. Wat doen we al en waar kunnen we nog verbeteren? Checklist Informatievoorziening Studeren met een functiebeperking Wat doen we al en waar kunnen we nog verbeteren? Colofon Titel Checklist Informatievoorziening Studeren met een functiebeperking Auteur

Nadere informatie

Inhoud. Aanmelding HBO. Toestemmingsverklaring. Open dagen. Scholen Hogeschool Rotterdam. Scheepvaart- en transportcollege. InHolland Hogeschool

Inhoud. Aanmelding HBO. Toestemmingsverklaring. Open dagen. Scholen Hogeschool Rotterdam. Scheepvaart- en transportcollege. InHolland Hogeschool HBO Wijzer 1 Inhoud Aanmelding HBO Toestemmingsverklaring Open dagen Scholen Hogeschool Rotterdam Scheepvaart- en transportcollege InHolland Hogeschool De Haagse Hogeschool 2 Aanmelding Bron: www.studielink.nl

Nadere informatie

Planmatig werken aan de toegankelijkheid van toetsing en examinering

Planmatig werken aan de toegankelijkheid van toetsing en examinering Planmatig werken aan de toegankelijkheid van toetsing en examinering Hoger onderwijsinstellingen beschikken over adequaat beleid om de visie op de kwaliteit van het onderwijs te realiseren. Onderdeel van

Nadere informatie

Op weg naar JOB - Monitor 2014

Op weg naar JOB - Monitor 2014 Op weg naar JOB Monitor 2014 JOB, de Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs, belangenbehartiger van een half miljoen mbostudenten, voert voor de achtste keer onderzoek uit naar de tevredenheid van studenten

Nadere informatie

STUDEREN MET EEN FUNCTIEBEPERKING Onderzoek naar het effect van de Instellingstoets Kwaliteitszorg

STUDEREN MET EEN FUNCTIEBEPERKING Onderzoek naar het effect van de Instellingstoets Kwaliteitszorg STUDEREN MET EEN FUNCTIEBEPERKING Onderzoek naar het effect van de Instellingstoets Kwaliteitszorg Analyse van de rapporten Instellingstoets Kwaliteitszorg gepubliceerd op de website van de NVAO dd. 4

Nadere informatie

De overstap van onderwijs naar arbeidsmarkt. 12 april 2018, TU Delft

De overstap van onderwijs naar arbeidsmarkt. 12 april 2018, TU Delft De overstap van onderwijs naar arbeidsmarkt 12 april 2018, TU Delft Opening Professor Rinze Benedictus, Diversity officer TU Delft Programma Ochtend - Opening (Prof. R. Benedictus, TU Delft) - Programmatoelichting

Nadere informatie

Werkconferentie. Implementatie van Online Wijkplatformen De Do s en Don ts. 7 december Sarah Willard en John Rietman

Werkconferentie. Implementatie van Online Wijkplatformen De Do s en Don ts. 7 december Sarah Willard en John Rietman Werkconferentie Implementatie van Online Wijkplatformen De en Don ts 7 december 2017 Sarah Willard en John Rietman Zuyd Hogeschool / Expertisecentrum voor Innovatieve Zorg en Technologie sarah.willard@zuyd.nl

Nadere informatie

Regiobijeenkomst Flexibilisering en studeren met beperkte belastbaarheid

Regiobijeenkomst Flexibilisering en studeren met beperkte belastbaarheid Regiobijeenkomst Flexibilisering en studeren met beperkte belastbaarheid Expertisecentrum handicap + studie - Hogeschool Rotterdam 14 maart 2017 Sietske Sportel van Expertisecentrum handicap + studie opent

Nadere informatie

De overstap van onderwijs naar arbeidsmarkt. 10 april 2018, Fontys Hogeschool

De overstap van onderwijs naar arbeidsmarkt. 10 april 2018, Fontys Hogeschool De overstap van onderwijs naar arbeidsmarkt 10 april 2018, Fontys Hogeschool Programma Ochtend - Opening - Een ervaringsverhaal (M. Bergijk) - Het gat onderwijs arbeidsmarkt (M. de Groot) - Ervaringen

Nadere informatie

Studeren aan het hbo. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

Studeren aan het hbo. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g Studeren aan het hbo Inhoud van de presentatie Kenmerken van het hbo Verschil tussen havo en hbo Verschil hbo en universiteit Opbouw van een hbo-opleiding Studieresultaten en begeleiding Toelating en aanmelding

Nadere informatie

Doel van het onderzoek

Doel van het onderzoek Op weg naar JOB-monitor 2016 JOB, de Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs is de belangenbehartiger van een half miljoen mbostudenten. JOB voert in 2016 voor de negende keer onderzoek uit naar de tevredenheid

Nadere informatie

Jaarplan 2014. Netwerk Palliatieve Zorg Regio Zuidoost Brabant. Netwerk Palliatieve Zorg Zuidoost Brabant

Jaarplan 2014. Netwerk Palliatieve Zorg Regio Zuidoost Brabant. Netwerk Palliatieve Zorg Zuidoost Brabant Jaarplan Netwerk Palliatieve Zorg Regio Zuidoost Brabant Netwerk Palliatieve Zorg Zuidoost Brabant 1 Aansluitend op de doelstellingen van het beleidsplan van het netwerk staan de volgende activiteiten

Nadere informatie

Ouderbeleidsplan. Sbo de Bonte Vlinder. September 2014

Ouderbeleidsplan. Sbo de Bonte Vlinder. September 2014 Ouderbeleidsplan Sbo de Bonte Vlinder September 2014 1 Inleiding De meerwaarde van een ouderbeleidsplan Een ouderbeleidsplan vormt de grondslag voor de activiteiten die een school met en voor ouders ontplooit.

Nadere informatie

STICHTING HET ZELFSTANDIG GYMNASIUM STICHTING HET ZELFSTANDIG GYMNASIUM SHZG. Wat wil de Stichting Het Zelfstandig Gymnasium?

STICHTING HET ZELFSTANDIG GYMNASIUM STICHTING HET ZELFSTANDIG GYMNASIUM SHZG. Wat wil de Stichting Het Zelfstandig Gymnasium? 1 STICHTING HET ZELFSTANDIG GYMNASIUM SHZG Wat wil de Stichting Het Zelfstandig Gymnasium? Wat wil de Stichting Het Zelfstandig Gymnasium? 2 De SHZG wil een stevige landelijke basis leggen onder de zelfstandige

Nadere informatie

Studerende mantelzorgers hoeven zich niet te verstoppen, ze hebben zo veel kwaliteiten

Studerende mantelzorgers hoeven zich niet te verstoppen, ze hebben zo veel kwaliteiten Inspiratie voor hbo zorg en welzijn Mantelzorg & Hogeschool Rotterdam Studerende mantelzorgers hoeven zich niet te verstoppen, ze hebben zo veel kwaliteiten Studerende mantelzorgers hoeven zich niet te

Nadere informatie