Beleidsplan

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Beleidsplan 2015-2017"

Transcriptie

1 Beleidsplan

2 Colofon Titel Beleidsplan Auteur Marian de Groot Versie 1.0 Datum September 2014 Expertisecentrum handicap + studie Postbus BP s-hertogenbosch Tel: Expertisecentrum handicap + studie 2014 Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, op welke andere wijze dan ook, zonder vooraf schriftelijke toestemming van de uitgever.

3 Inhoudsopgave Voorwoord Stand van zaken en context Studenten met een functiebeperking Rol overheid Stand van zaken in onderwijsinstellingen hbo en wo Stand van zaken Expertisecentrum handicap + studie Samenvatting van de stand van zaken en enkele conclusies Missie, visie en doelen Missie Visie Doelen Dienstverlening Inleiding Informatie- en kennisverspreiding Advies, training en begeleiding hoger onderwijsinstellingen Projecten met onderwijsinstellingen Lobby Verkenning uitbreiding dienstverlening in andere onderwijssectoren en arbeid De zichtbaarheid en bekendheid van handicap + studie vergroten Interne organisatie en bedrijfsvoering Inleiding Organisatie en medewerkers Gesprekscyclus en competenties Kwaliteitszorg Adviesraad Financiering en financiële administratie Naamgeving en imago Financieel overzicht Inleiding Boogde financiering Beleidsplan , versie 1.0 I

4

5 Voorwoord Expertisecentrum handicap + studie bestaat in jaar. In de voorliggende jaren heeft handicap + studie veel voor studerenden met een functiebeperking kunnen betekenen. De wortels van handicap + studie liggen bij het Nederlands Studenten Sanatorium (NSS), dat vlak na de tweede wereldoorlog in Laren werd ingericht, mede gefinancierd uit de opbrengsten van Madurodam. Hier kregen studenten met tbc de gelegenheid hun studie tijdens hun kuur voort te zetten. Vanuit NSS ontwikkelde handicap + studie zich tot een brede dienstverlener voor studenten met functiebeperkingen van uiteenlopende aard. Persoonlijke advisering en hulpverlening aan individuele studenten stond hierbij voorop. Steeds meer ontwikkelde handicap + studie zich ook tot lobbyist richting hoger onderwijs instellingen en overheid. Expertisecentrum handicap + studie volgt universiteiten en hogescholen kritisch in hun prestaties in de dienstverlening aan studenten met een functiebeperking en spreekt de overheid en politiek aan op mogelijkheden tot verbetering van wet- en regelgeving. Mede op basis van de inspanningen van handicap + studie is in 2010 de kwaliteit van de voorzieningen voor studenten met een functiebeperking als expliciet beoordelingscriterium opgenomen in het accreditatiekader voor het hoger onderwijs. Daarmee werd een belangrijke mijlpaal bereikt, omdat nu de verantwoordelijkheid hiervoor nadrukkelijk en expliciet komt te liggen bij de besturen van de instellingen zelf. Naar aanleiding van deze ontwikkeling heeft handicap + studie de afgelopen drie jaar een succesvolle transitie doorgemaakt van persoonlijke dienstverlener voor individuele studenten, luis in de pels van de instellingen en lobbyist bij overheid en politiek, naar een partner van hogescholen en universiteiten. Tevens is handicap + studie inmiddels onderdeel geworden van de Stichting CINOP, waarmee de kwaliteit van de dienstverlening en de bedrijfsmatige continuïteit geborgd zijn. Met een stevig team wil handicap + studie haar rol en positie verder bestendigen en verstevigen. In het voorliggende beleidsplan zet handicap + studie uiteen vanuit welke visie en met welke vormen van dienstverlening zij deze taak wil oppakken. Van harte nodigen we alle stakeholders van handicap + studie uit met ons over dit beleidsplan in gesprek te treden. Drs. J.H. Morshuis Bestuurder handicap + studie Beleidsplan , versie 1.0 1

6

7 1 Stand van zaken en context 1.1 Studenten met een functiebeperking Recent onderzoek door ResearchNed/ITS heeft laten zien dat een aanzienlijk aantal studenten in het hoger onderwijs aangeeft een functiebeperking te hebben. Het gaat volgens deze gegevens om 30% van de studenten. De onderzoekers concluderen dat de functiebeperkingen van een grote groep studenten niet direct zichtbaar zijn, zoals het geval is bij studenten met dyslexie of ADHD 1. Het overzicht hieronder laat zien met welke functiebeperkingen studenten volgens dit onderzoek te maken hebben. De tien meest voorkomende functiebeperkingen Psychische aandoeningen: 4% (Langdurige) pijn: 3% ADHD: 2% RSI: 2% Dyslexie: 7% Chronische vermoeidheid:6 % Migraine: 6% Huidaandoenin gen: 4% Longademhalingspro blemen: 5% Beperking in concentratie: 6% 10 % van alle studenten geeft aan dat zij een functiebeperking hebben en daar ook daadwerkelijk belemmeringen van ondervinden bij hun studie ( studenten). De functiebeperkingen die de meeste belemmeringen veroorzaken lopen sterk uiteen en zijn vaker die functiebeperkingen die relatief weinig voorkomen. Zo worden de helft van de studenten met ADHD en psychische aandoeningen belemmerd tijdens een studie, maar vormen zij een geringe groep in bovenstaand overzicht. Uit het onderzoek blijkt verder dat 4% van de studenten te maken heeft met psychische klachten (dat komt neer op ruim studenten). Onderwijsinstellingen hebben veel vragen over hoe te handelen bij de begeleiding van juist deze groep studenten. Het onderzoek laat tevens zien dat studenten met een functiebeperking weliswaar meer tijd aan hun studie besteden dan hun medestudenten zonder functiebeperking maar daar niet hetzelfde resultaat uithalen (tragere studievoortgang en lagere cijfers). Ook de uitval onder studenten met een functiebeperking is beduidend hoger. Opvallend is dat studenten die gebruik maken van voorzieningen minder vaak uitvallen. Studenten die daadwerkelijk gebruik maken van voor hen ingerichte voorzieningen in onderwijsinstellingen, zoals 1 Broek, A. Van den, et al: Studeren met een functiebeperking (2012). Nijmegen: ResearchNed/ITS. Zie ook: Factsheet Cijfers + studeren met een functiebeperking (2013). s-hertogenbosch: Expertisecentrum handicap + studie Beleidsplan , versie 1.0 1

8 aanpassingen in het onderwijs, begeleiding, materiele voorzieningen of voorzieningen bij examens, zijn daar vaak heel tevreden over. Ernstig is volgens de onderzoekers van ResearchNed/ITS dat van de studenten met een functiebeperking die stoppen met de studie 50% nadien geen betaald werk heeft. Bovendien heeft 20% van de uitgevallen studenten geen maatschappelijk bezigheid. Ze zitten thuis. 1.2 Rol overheid Rond 2010 heeft het Ministerie van OCW onderzoek laten uitvoeren vanuit de vraag of de instellingen er inmiddels aan toe zijn om zelfstandig invulling te geven aan maatregelen ten behoeve van studeren met een functiebeperking. Dat de instellingen een grotere rol dienden te vervullen stond voor het Ministerie toen al vast. De vraag was echter in hoeverre daarbij nog kaders van de overheid en ondersteuning van handicap + studie nodig waren. Het onderzoek van Berenschot liet zien dat beide inderdaad wenselijk waren. Van groot belang bij het beantwoorden van deze vragen zijn de inzichten van de commissie Maatstaf geweest. De commissie adviseerde om als overheid kaders en randvoorwaarden te blijven bieden en tegelijkertijd een groter beroep te doen op het zelfsturend vermogen van de instellingen en hun rol te versterken. De commissie presenteerde op basis van onderzoeksgegevens een programma met zeven thema s dat sindsdien voor zowel de instellingen als voor handicap + studie als leidraad dient. Zeven Maatstaf thema s 2 Informatievoorziening en voorlichting. Fysieke toegankelijkheid (inclusief digitale toegankelijkheid). Begeleiding. Deskundigheid. Leerroutes. Toetsing en examinering. Waarborgen voor kwaliteit en continuïteit. Ook recente ontwikkelingen in het beleid van het Ministerie van OCW zijn van belang voor het beleid van handicap + studie in de nabije toekomst. Eén van de speerpunten van de overheid is de vraag aan instellingen om het proces van studiekeuze intensiever te begeleiden met als doel dat meer studenten meteen in een bij hen passende opleiding gaan studeren. Juist voor studenten met een functiebeperking is een passende studiekeuze extra belangrijk. In het keuzeproces dient dan wel serieus met hun beperkingen omgegaan te worden, zonder dat dit leidt tot selectie aan de poort. Ook de aanscherping van het Bindend Studie Advies (BSA) door de instellingen op aanwijzing van het Ministerie van OCW kan consequenties hebben voor studenten met een functiebeperking. Deze maatregel houdt in dat het te behalen aantal studiepunten in 2 Meer mogelijk maken, studeren met een functiebeperking in het hoger onderwijs. Commissie Maatstaf, Den Haag (2010). 2 Beleidsplan , versie 1.0

9 het eerste jaar wordt verhoogd. Studenten die vertraging oplopen als gevolg van hun functiebeperking lopen daardoor meer risico en moeten zeer alert zijn op melding van de vertraging om tijdig uitstel van het BSA aan te kunnen vragen. Dan is er het gevaar dat de invoering van het sociaal leenstelsel met name voor studenten met een functiebeperking een drempelverhogend effect heeft. Zij lopen meer risico op vertraging en moeten dus langer lenen. Door minder kans op de arbeidsmarkt hebben ze ook meer moeite om hun studieschuld af te betalen. Ook de invoering van de participatiewet heeft consequenties. Conform deze wet zullen alleen jongeren met een functiebeperking, die duurzaam geen arbeidsvermogen hebben in aanmerking komen voor een WAJONGuitkering. Andere jongeren met een functiebeperking, die geen werk hebben, vallen terug op de Wet Werk en Bijstand. Gemeentes krijgen de verantwoordelijkheid hen naar werk te begeleiden. Meer aandacht en begeleiding naar stage en werk tijdens de studie wordt door deze maatregelen extra belangrijk. 1.3 Stand van zaken in onderwijsinstellingen hbo en wo Steeds meer hbo en wo onderwijsinstellingen beschikken anno 2014 in de een of andere vorm over een beleidsplan t.b.v. studeren met een functiebeperking. Instellingen hebben zich in het kader van hun Instellingstoets Kwaliteitszorg (ITK) verantwoord over de beschikbaarheid van dit beleidsplan. De parameters die gehanteerd worden in het kader van de accreditatie werken naar de indruk van handicap + studie stimulerend bij het tot stand komen van beleid binnen de instellingen. Er tekent zich een faseverschil af tussen en binnen onderwijsinstellingen wat betreft de aanwezigheid en de daadwerkelijke implementatie van beleid voor studeren met een functiebeperking. Een aantal onderwijsinstellingen beschikt over beleid en is overgegaan tot implementatie daarvan. Dit zijn de echte voorlopers. Zij zijn bezig met de structurele inbedding van extra aandacht voor studenten met een functiebeperking. Het gaat er dan bijvoorbeeld om hoe de IT infrastructuur van de instelling zo aangepast kan worden dat ook alle studenten met een functiebeperking er mee uit de voeten kunnen. Het is tevens de waarneming van handicap + studie dat instellingen die zich wat dit betreft meer in een startfase bevinden veelal op een andere, minder beleidsmatige wijze met de vraagstukken van studeren met een functiebeperking bezig zijn. In die instellingen zijn docenten vanuit hun betrokkenheid bij deze studenten vaak individueel op zoek naar oplossingen voor alledaagse vraagstukken waar zij mee te maken krijgen. Het gaat er dan bijvoorbeeld om vraag hoe morgen beter in te kunnen spelen op een specifieke vraag van een student met ADHD. 1.4 Stand van zaken Expertisecentrum handicap + studie Voorgeschiedenis Vanaf de oprichting heeft handicap + studie zich steeds ingezet voor meer aandacht voor studenten met een functiebeperking. Aanvankelijk was die aandacht vooral gericht op individuele studenten en op beïnvloeding van het overheidsbeleid. De aandacht voor studeren met een functiebeperking is mede door de inspanningen van handicap + studie sterk toegenomen. Bepalend in de aanpak van de problematiek is dat handicap + studie Beleidsplan , versie 1.0 3

10 zich niet zozeer richt op de diagnose of de aandoening zelf maar op belemmeringen die de functiebeperking met zich meebrengt in relatie tot de studie. Uitgangspunt daarbij is dat niet de aandoening zelf beperkend is maar dat de beperking pas gevoeld wordt in relatie tot een ontoegankelijke of niet aanpasbare (studie)omgeving. Naast aandacht voor studenten met een fysieke beperking heeft handicap + studie ook steeds meer aandacht gevraagd voor studenten met psychische en cognitieve beperkingen (zoals dyslexie, AD(H)D en autisme). Juist deze zogenaamde onzichtbare beperkingen brengen specifieke problemen met zich mee en vragen meer begrip en deskundigheid van begeleiders. Ook voor deze nieuwe beleidsperiode van handicap + studie dient zich een verbreding van de doelgroep aan; studenten met psychische klachten vragen om steeds meer aandacht Gerealiseerde transitie handicap + studie In het vorige beleidsplan van handicap + studie ( ) werd een transitie aangekondigd. De afgelopen jaren heeft deze transitie inderdaad plaatsgevonden wat betreft de doelgroep, dienstverlening, de organisatie en de bedrijfsvoering. Transitie gebruikersgroep Van een organisatie, die zich primair richt op belangenbehartiging van individuele studenten met een functiebeperking heeft handicap + studie een transitie doorgemaakt naar expertisecentrum voor onderwijsinstellingen en de professionals (zoals studentendecanen en begeleiders) die zich daar bezig houden met studenten met een functiebeperking. Het onderstaande overzicht laat zien dat handicap + studie de afgelopen periode inderdaad vooral voor de hbo- en wo-onderwijsinstellingen heeft gewerkt. Naast het hoger onderwijs komen er soms vragen op handicap + studie af uit mbo en vo. Vooral vanuit het mbo komen signalen dat de diensten van handicap + studie welkom zijn, zowel van individuele instellingen als vanuit de MBO raad. In het vo gaat het dan over studiekeuze en overdracht. In het mbo is vooral ook behoefte aan deskundigheid wat zich vertaalt naar vragen om trainingen. Warme contacten handicap + studie naar soort onderwijs in 2014 VO 2% MBO 3% Overig HO 10% 14% WO 23% HBO 48% NB Waar HO staat betreft het hbo of wo. De warme contacten van handicap+ studie in hbo en wo zijn vooral: studieloopbaanbegeleiders, managers, projectmedewerkers, beleidsmedewerkers en 4 Beleidsplan , versie 1.0

11 trainers. In enkele gevallen heeft handicap + studie contact gelegd met Colleges van Bestuur van een instelling. Dit maakt zichtbaar dat het handicap + studie steeds meer lukt om van betekenis te zijn voor zowel medewerkers van onderwijsinstellingen die zich professioneel met studenten met een functiebeperking bezig houden als met leidinggevenden die condities scheppen voor deze groep. Transitie dienstverlening Het expertisecentrum ondersteunt de onderwijsinstellingen met kennis, advies, training, begeleiding, tools en onderzoek. Onderdeel van de transitie is dat handicap + studie zich in plaats van de aanbodgerichte wijze van werken steeds meer een vraag gestuurde werkwijze eigen maakt. Daarbij blijft handicap + studie zich profileren als expertisecentrum door het aandragen van nieuwe kennis en inspirerende aanpakken. Voor zover handicap +studie stimulerend te werk gaat, gebeurt dat steeds in nauwe afstemming met (voorlopers in) de onderwijsinstellingen en op basis van (internationale) kennis over effectieve aanpakken. Een voorbeeld van die proactieve, stimulerende inbreng is de wijze waarop tijdens het congres in 2012 het Universal Design for Learning gepresenteerd is aan het onderwijsveld. Er zijn de afgelopen drie jaar steeds meer vragen om advies, training en meedenken op handicap + studie afgekomen die resulteerden in dienstverlening. (Zie voor impressies van succesvolle dienstverlening het kader hieronder.) Expertisecentrum handicap + studie is de afgelopen periode steeds sterker de dialoog aangegaan met onderwijsinstellingen over de dienstverlening waar behoefte aan is. Zo heeft handicap + studie zijn jaarlijkse activiteitenplannen besproken met instellingen in de Expertgroep Studeren met een beperking van LOShbo en de Commissie Studeren met een handicap van het Landelijke Beraad Studenten Decanen. Dit heeft er o.a. in geresulteerd dat een aantal (extra gefinancierde) projecten ingevuld is in samenwerking met de instellingen en dat de instellingen ook participeerden in deze projecten. Het project Studieproces bijvoorbeeld heeft sleutelmomenten in het studieproces van de student in kaart gebracht. Binnen het project Een duidelijke start is in samenwerking met een ervaringsdeskundige een training ontwikkeld over de informatieverwerking en de communicatie met studenten met autisme. Bovendien haalt handicap + studie bewezen oplossingen op bij de instellingen en verspreidt deze kennis naar andere instellingen. Dat gebeurt bijvoorbeeld op een reeks regionale bijeenkomsten (waarvan er in 2014 negen plaats hebben gevonden) gekoppeld aan de Maatstaf thema s. De laatste inzichten worden besproken en praktijkvoorbeelden gepresenteerd. Ook heeft handicap + studie de afgelopen periode een netwerk opgebouwd met organisaties die beschikken over expertkennis ten aanzien van het spectrum van functiebeperkingen die studenten kunnen ervaren, zoals: Balans, Ieder(in), Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA). Beleidsplan , versie 1.0 5

12 Impressies van succesvolle dienstverlening van Expertisecentrum handicap + studie De Werkvloer op Hogeschool Windsheim (thematische verdieping binnen een hogeschool) In het collegejaar werkte handicap + studie samen met Hogeschool Windesheim in Zwolle om thema s op het gebied van studeren met een functiebeperking, die niet binnen de werkzaamheden van het decanaat liggen, onder de aandacht te brengen bij betrokken diensten. Door deze intensieve samenwerking werd de informatievoorziening aan studenten en de digitale toegankelijkheid van de informatie verbeterd. Ook werd een slag gemaakt in de kwaliteit van het beleid dat de hogeschool voert op dit onderwerp. Tevens werd een grote groep docenten van de hogeschool geschoold in hun kennis en begrip voor studeren met een functiebeperking. Al deze inspanningen leverden concrete producten en diensten op die een vaste plaats kregen op de werkvloer van Windesheim. Handicap + studie verrijkte door deze samenwerking haar hands on kennis over hoe het er aan toe gaat op die werkvloer. De Werkvloer op. Radboud Universiteit (thematische verdieping binnen een universiteit) In 2014 werkte handicap + studie op eenzelfde basis samen met Radboud Universiteit in Nijmegen om de projectmatige activiteiten die deze universiteit al een aantal jaren ontplooit, structureler te verankeren op de werkvloer. Ook hier was nog volop ruimte voor verbetering van de informatievoorziening in samenwerking tussen het decanaat en medewerkers van de dienst communicatie. Daarnaast kreeg de loopbaanoriëntatie van studenten met een functiebeperking een plek binnen de diensten van Career Service. Tevens werd een slag geslagen in de deskundigheid van docenten binnen de kaders van de BKO. Waarborging kwaliteit In 2014 is een project gestart in het kader van de kwaliteitszorg, de PDCA cyclus en de ITK met tien onderwijsinstellingen (hbo en wo). Het project richt zich op waarborging van de kwaliteit van het onderwijs voor studenten met een functiebeperking in de beleidscyclus van (een deel van) een instelling. De Haagse Hogeschool onderzoekt tweejaarlijks de opzet en werking van het beleid ten aanzien van studeren met een functiebeperking. In het najaar van 2014 wordt een deel van dit onderzoek uitgevoerd in de vorm van een audit. Expertisecentrum handicap + studie is hierbij als inhoudelijk deskundige partij betrokken. De audit geeft inzicht in de kwaliteit van de opzet en werking van het beleid ten aanzien van studeren met een functiebeperking en de mate waarin de Haagse Hogeschool momenteel voldoet aan de eisen van de Instellingstoets Kwaliteitszorg. Daar waar dat niet het geval is zullen in de periode tot aan de Instellingstoets Kwaliteitszorg (2016) verbeteringen worden geïnitieerd. Tijdens de Instellingstoets Kwaliteitszorg kan deze werkwijze van een audit met daaropvolgende verbeteringen worden ingebracht als instrument van kwaliteitszorg van de instelling. 6 Beleidsplan , versie 1.0

13 Toetsing en examinering In 2013 is door handicap + studie in het kader van het project Toetsing, niet minder, maar anders een Referentiemodel ontwikkeld waarmee toetsvormen kunnen worden aangepast ten behoeve van studenten met een beperking (Referentiemodel: ). De problematiek van studenten met een functiebeperking met betrekking tot toetsen en examinering wordt geïllustreerd in een aantal korte films (onder de titel Toetsing niet minder, maar anders ): In 2014 is een vervolgproject gestart met een tweeledig doel: 1. Het onder de aandacht van examencommissieleden brengen van het Referentiemodel. 2. Het verzamelen van concrete voorbeelden en good practices. Hiervoor zijn examencommissies van onderwijsinstellingen benaderd, die het referentiemodel actief willen toepassen. Tweejaarlijks congres handicap + studie In december 2012 vond in Utrecht het congres 'De blikopener voor inclusief onderwijs' plaats. Tijdens dit congres vertelde een aantal sprekers (o.a. de directeur van Youngworks, docenten van de VU en van het Amerikaanse CAST) hoe Universal Design for Learning (UDL) hun werk in het onderwijs inspireert. In twee workshoprondes werden de principes van UDL praktisch uitgewerkt. Door toepassing van UDL kunnen studenten leren naar vermogen en met vermogen.het concept van UDL is in Nederland nog wat abstract. In landen als Amerika en België zijn ze al veel verder met de praktische uitwerking. Met dit congres leverde handicap + studie een eerste bijdrage aan de introductie en implementatie van UDL in het Nederlandse hoger onderwijs. Open huis handicap + studie In december 2013 hield handicap + studie een Open Huis om te laten zien wat zij het afgelopen jaar heeft gedaan en in 2014 ging doen. Zo n 80 mensen kwamen een kijkje nemen in het nieuwe kantoor in s-hertogenbosch, waar ze werden getrakteerd op diverse presentaties en workshops. Ook gingen er een aantal filmpjes over studeren met een beperking in première. De nieuwe koers van handicap + studie werd uit de doeken gedaan, en bijna alle lopende en nieuwe projecten van handicap + studie kwamen voor het voetlicht. Alle bezoekers woonden de uiteenlopende presentaties van medewerkers van handicap + studie bij en een groot aantal van hen meldde zich ter plekke aan om een bijdrage te leveren aan de projecten. Beleidsplan , versie 1.0 7

14 Regionale Bijeenkomsten In 2014 is handicap + studie in samenwerking met de expertgroep Studeren met een functiebeperking van het LOShbo, een reeks regionale bijeenkomsten gestart waar steeds twee thema's uit het referentiekader van de commissie Maatstaf centraal staan. De bijeenkomsten worden telkens op drie verschillende plaatsen in het land georganiseerd. Deelnemers hebben zo de keuze uit drie mogelijkheden wat betreft datum en locatie. De bijeenkomsten zijn bestemd voor studentendecanen en andere belangstellenden, die zich bezig houden met studeren met een beperking. Tijdens zo n bijeenkomst krijgen zij informatie, kunnen ze ervaringen uitwisselen en hun deskundigheid vergroten. De eerste serie in het voorjaar ging over de thema s Begeleiding en Toetsing & Examinering. In mei volgde een tweede reeks over de thema s Deskundigheid en Flexibele leerroutes. Op de derde serie in het najaar stonden Informatievoorziening en Toegankelijkheid op de agenda. De bijeenkomsten worden steeds goed bezocht en gewaardeerd door de onderwijsprofessionals. Digitale Expertise module Studeren met Autisme handicap + studie ontwikkelde met financiering van het fonds Psychische Gezondheid en Startfoundation een digitale kennismodule voor docenten over de begeleiding van studenten met Autisme (ASS) in het hoger onderwijs. Met deze module kunnen docenten in korte tijd (45 minuten) kennis opdoen over autisme, de belemmeringen die studenten met autisme kunnen ervaren en leren zij hoe zij hun onderwijs autismevriendelijk kunnen maken. De module wordt beschikbaar gesteld in de elektronische leeromgeving van de onderwijsinstelling en kan dus op elk willekeurige tijd en plaats opgeroepen en gevolgd worden. De module draait inmiddels in zes grote onderwijsinstellingen. Bedrijfsmatige transitie De afgelopen beleidsperiode ( ) heeft handicap + studie ook in bedrijfsmatig opzicht een grote stap gezet; het maakt nu deel uit van de Stichting CINOP. Daarmee zijn de kwaliteit van de dienstverlening en de bedrijfsmatige continuïteit geborgd. De organisatie is verder geprofessionaliseerd op het gebied van interne processen (financiële administratie, kwaliteitszorg, beoordelingscyclus) en de medewerkers zijn toegerust voor hun nieuwe rol (adviesvaardigheden, relatiemanagement, werken met SharePoint). Een dergelijke transitie vraagt een interne aanpassing van werkwijze, taakverdeling en samenwerking in het team van medewerkers. Daar is de afgelopen beleidsperiode in geïnvesteerd en het heeft geresulteerd in een stevig team, dat bestaat uit een mix van medewerkers die al langere tijd deel uit maken van handicap + studie en nieuw talent. Het team van handicap + studie heeft zich de afgelopen jaren een nieuwe werkwijze eigen gemaakt uitgaande van de andere opdracht van de Overheid. Bovendien gingen de medewerkers over naar een andere werkgever (harmonisatie arbeidsvoorwaarden) en naar een andere standplaats (van Utrecht naar s-hertogenbosch). Transitie financiële grondslag Expertisecentrum handicap + studie komt uit de afgelopen transitiefase als een dienstverlener die functioneert op basis van een gecombineerde financiering. Naast de basissubsidie van het Ministerie van OCW is het voor handicap + studie gewoon geworden om aanvullend financiering van fondsen te verwerven. Betaalde dienstverlening door de instellingen begint op gang te komen. 8 Beleidsplan , versie 1.0

15 Waardering transitie door onderwijsinstellingen In een enquête die handicap + studie in de zomer van 2014 uitvoerde, geven studentendecanen en andere betrokkenen van instellingen voor hbo en wo aan dat zij de ondersteuningsrol van handicap + studie evalueren als: uitstekend (12,8%); goed (59%); voldoende (23.1%); matig (5,1%); onvoldoende (0%). Deze studentendecanen en andere professionals van de instellingen waarderen handicap + studie vooral in de rol van: centraal aanspreekpunt bewaker van overzicht sparringpartner verzamelpunt van kennis en expertise faciliteren van uitwisselen van kennis en ervaring specifieke expertise over functiebeperkingen en bijkomende belemmeringen in de studie. Het deelnemen aan projecten en regiobijeenkomsten wordt als leerzaam ervaren. De respondenten geven aan dat zij ook de komende periode gebruik willen maken van de diensten van handicap + studie. Medewerkers van onderwijsinstellingen waarderen de transitie positief. Een hbo decaan zegt desgevraagd: De toon is veranderd, er is een meer open houding, heel positief. Petje af voor hoe jullie bezig zijn Blik naar de toekomst: veldraadpleging zomer 2014 In de zomer van 2014 heeft handicap + studie de onderwijsinstellingen in hbo en wo (52) benaderd met de vraag wat zij verwachten van het Expertisecentrum in de komende tijd. In totaal hebben 42 betrokkenen gereageerd op deze veldraadpleging (13 universiteiten en 25 hbo instellingen). De meeste respondenten zijn studentendecaan. Meer dan de helft van de respondenten geeft in de enquête aan dat voorlichting, informatievoorziening en deskundigheidsbevordering in hun situatie de hoogste prioriteit hebben. Vervolgens wordt veel prioriteit gegeven aan: begeleiding, toetsing en examinering en waarborgen kwaliteit. Leerroutes en toegankelijkheid zijn de thema s die het minst vaak de prioriteit hebben in de betrokken instellingen. Deze onderwijsinstellingen geven aan dat zij ook voor de komende periode ( ) de Maatstafthema s centraal zullen stellen bij hun beleid dat gericht is op het studiesucces van studenten met een functiebeperking. Zij verwachten dat handicap + studie daar bij aansluit. Ook is hen gevraagd aan welke andere thema s - naast de Maatstaf thema s handicap + studie aandacht dient te geven. Daarbij worden de volgende thema s genoemd: de (overstap naar) stage en werk (16 keer genoemd), studeren met psychische klachten (15 keer genoemd), beeldvorming over studeren met een beperking (13x genoemd), instroom (6 x genoemd) en Universal Design for Learning (UDL) (5 x genoemd). 1.5 Samenvatting van de stand van zaken en enkele conclusies Er is in het Nederlandse hoger onderwijs een aanzienlijke groep studenten met een functiebeperking die belemmeringen ervaart bij hun studie. Zij lopen meer risico langer Beleidsplan , versie 1.0 9

16 over hun studie te doen en voortijdig en zonder veel perspectief uit te vallen. Waar voorzieningen voor deze studenten beschikbaar zijn, is het risico lager. Studenten met psychische klachten vormen een relatief nieuwe groep die om extra aandacht en ondersteuning vraagt. Conclusies: De urgentie is nog steeds groot om de kwaliteit van de toegankelijkheid van het onderwijs voor studenten met een functiebeperking te waarborgen. Daar ligt primair een taak voor de onderwijsinstellingen en handicap + studie zal hen daarbij ook in de beleidsperiode ondersteunen en adviseren. De overheid heeft in 2010 met de thema s van de commissie Maatstaf een richting aangegeven waarin de onderwijsinstellingen aan de slag zijn gegaan met het vergroten van het studiesucces van studenten met een functiebeperking. De onderwijsinstellingen beoordelen deze thema s nog steeds als zeer relevant. Ook voegen zij er in 2014 enkele thema s aan toe die zij onderdeel willen maken van hun beleid voor studenten met een functiebeperking: stage en werk; studeren met psychische klachten en positieve beeldvorming ten aanzien van studenten met een functiebeperking. Er is op verschillende fronten overheidsbeleid in de maak dat consequenties kan hebben voor studeren met een functiebeperking zoals: intensivering van het proces van studiekeuze, aanscherping van het bindend studieadvies, het nieuwe leenstelsel en de participatiewet. Conclusies: Expertisecentrum handicap + studie werkt ook in de komende beleidsperiode binnen de kaders die het Ministerie van OCW aangeeft en plaatst in zijn dienstverlening opnieuw de thema s van de commissie Maatstaf centraal aangevuld met de vijf thema s waar de onderwijsinstellingen behoefte aan hebben t.w. stage en werk; studeren met psychische klachten, beeldvorming, Universal Design for Learning (UDL) en instroom. Het Expertisecentrum zal de komende jaren optreden als spreekbuis naar de overheid voor de belangen van de onderwijsinstellingen en hun studenten met een functiebeperking om te voorkomen dat nieuw overheidsbeleid tot extra risico s voor hen leidt. Om hier vorm aan te kunnen geven zal handicap + studie tevens zijn zichtbaarheid vergroten. Steeds meer hbo en wo onderwijsinstellingen maken serieus werk van beleid voor studenten met een functiebeperking in de vorm van een (deel-) beleidsplan of beleidsnotitie. Dat zij zich hierover dienen te verantwoorden in de Instellingstoets Kwaliteitszorg stimuleert hen daar mede toe. De instellingen bevinden zich echter in een verschillend ontwikkelingsstadium. De implementatie van opgestelde beleidsplannen is nog niet overal even intensief in gang gezet. Binnen de ho instellingen houden zowel studentendecanen, slb-ers, facilitair medewerkers en andere professionals als leidinggevenden (managers, directeuren en bestuurders) zich bezig met studeren met een functiebeperking. Het is de ervaring van handicap + studie dat de vragen uit wo en hbo niet wezenlijk van elkaar verschillen en actoren uit deze sectoren juist wel veel aan elkaars ervaringen kunnen hebben. Er zijn aanwijzingen dat aan de diensten van handicap + studie ook in het mbo en vo behoefte is. 10 Beleidsplan , versie 1.0

17 Conclusies: Expertise centrum handicap + studie breidt de komende beleidsperiode zijn diensten binnen hbo en wo verder uit. Expertisecentrum handicap + studie zal de komende beleidsperiode onderzoeken in hoeverre ook in het mbo behoefte is aan zijn diensten. Expertisecentrum handicap + studie onderzoekt/ bevordert dat onderzocht wordt de komende beleidsperiode de mate waarin onderwijsinstellingen voor hbo en wo hun beleid voor studenten met een functiebeperking vastgelegd hebben en dat beleid ook daadwerkelijk breed implementeren in de instelling. Expertise centrum handicap + studie ondersteunt en adviseert de onderwijsinstellingen in hbo en wo de komende beleidsperiode om aandacht voor studenten met een functiebeperking structureel te verankeren in hun beleid, dit beleid te implementeren, te evalueren en bij te stellen. Daarbij is handicap + studie aanspreekpunt voor professionals en voor leidinggevenden. Expertisecentrum handicap + studie sluit voor de komende beleidsperiode met zijn dienstverlening expliciet aan bij het ontwikkelingsstadium van een instelling op het gebied van studeren met een functiebeperking. Expertisecentrum handicap + studie heeft de afgelopen beleidsperiode ( ) een transitie doorgemaakt die resultaten opgeleverd heeft wat betreft de gebruikersgroep, dienstverlening, de bedrijfsvoering en de financiële grondslag. Expertisecentrum handicap +studie nieuwe stijl heeft vorm gekregen. De reacties uit het onderwijsveld bevestigen dat de transitie goed verlopen is. De betrokkenen in de onderwijsinstellingen hebben ook de komende periode behoefte aan de diensten van handicap + studie en willen er gebruik van maken. Conclusies: Het team van handicap + studie sluit de transitiefase nu af en is klaar voor een volgende fase waarin de dienstverlening en de nieuwe positie uitgebouwd worden. De doelbewust ingezette transitie heeft er toe geleid dat handicap + studie in 2014 bestaat uit een team van professionals dat zich bewust is van de context waarbinnen zij werken; zij hebben feeling met de onderwijsinstellingen en de daar aanwezige cultuur. Op de gecombineerde financiële basis (overheidssubsidie en fondsen/betaalde dienstverlening aan instellingen) verwacht handicap + studie in de periode zijn stimulerende en vraag gestuurde rol verder uit te kunnen bouwen. Beleidsplan , versie

18 2 Missie, visie en doelen 2.1 Missie handicap + studie, Expertisecentrum voor onderwijs en handicap, stimuleert dat jongeren met een functiebeperking succesvol kunnen studeren in een opleiding van hun keuze in het hoger onderwijs. Handicap + studie streeft naar inclusief hoger onderwijs, waaraan zoveel mogelijk verschillende studenten kunnen meedoen en waarin bijzondere aanpassingen steeds minder nodig zijn. 2.2 Visie handicap + studie stimuleert en ondersteunt instellingen voor hoger onderwijs in de ontwikkeling van geschikt en passend onderwijs voor al haar studenten. Dergelijk onderwijs zorgt ervoor dat studenten met een functiebeperking: hun focus kunnen richten op hun studie omdat zij geen speciale voorzieningen hoeven te regelen; zich meer verbonden voelen met hun onderwijsinstelling en studiegenoten omdat zij niet langer een bijzonder of lastig geval zijn; door hun onderwijsinstelling gezien worden als een meerwaarde voor het onderwijs. Expertisecentrum handicap + studie ondersteunt hogescholen en universiteiten bij het toegankelijk maken van onderwijs voor studenten met een functiebeperking. Door zich niet te richten op de individuele student, maar op optimale voorwaarden in het onderwijssysteem streeft handicap + studie naar oplossingen die voor grotere groepen studenten belemmeringen wegnemen. De ontwikkelde expertise wordt door handicap + studie gedeeld met het veld. Een belangrijke rol van handicap + studie is om kennis te verzamelen, te verrijken en te communiceren met verschillende professionals in het hoger onderwijs. handicap + studie biedt advies op maat, en werkt aan een positief toekomstperspectief voor studenten met een beperking. Hiervoor maakt handicap + studie gebruik van wettelijke, onderwijskundige, politieke en sociale veranderingen en nieuwe wetenschappelijke inzichten die invloed hebben op studeren met een functiebeperking en, meer algemeen, het Nederlandse hoger onderwijs. Handicap + studie werkt aan inclusief onderwijs op basis van Universal Design en Universal Design for Learning. Deze stromingen in design en onderwijs streven naar een omgeving die universeel bruikbaar is voor mensen met verschillende behoeften. 2.3 Doelen De algemene doelen van handicap + studie voor de beleidsperiode zijn: Uitbouwen van vraag gestuurde dienstverlening aan de onderwijsinstellingen in hbo en wo en daarmee op alle niveaus bijdragen aan zo optimaal mogelijke condities voor het studiesucces van studenten met een functiebeperking, de verbetering van hun positie en van de toegankelijkheid van het hoger onderwijs voor deze groep. 12 Beleidsplan , versie 1.0

19 Meer onderwijsinstellingen in hbo en wo bereiken met een uitgebreider dienstenpakket. Het aantal activiteiten, respectievelijk de omvang van de activiteiten uitbreiden. Een toename bewerkstellingen van de bijdrage uit fondsen en betaalde dienstverlening aan onderwijsinstellingen. Verkennen of er in het mbo, vo en de toeleiding naar arbeid behoefte is aan de dienstverlening van handicap+ studie en als proef diensten uitvoeren. De zichtbaarheid en naamsbekendheid van handicap + studie vergroten. handicap + studie manifesteert zich nadrukkelijk als partner voor belangenbehartiging en beleidsbeïnvloeding. Ook de komende beleidsperiode blijft het werk van handicap + studie primair gericht op het hoger onderwijs. In deze onderwijssector wil handicap + studie: Informatie en kennis verspreiden over alle facetten van studeren met een functiebeperking in hbo en wo. Onderwijsinstellingen in hbo en wo adviseren bij het scheppen van structurele condities voor studeren met een functiebeperking, bij de verankering daarvan in een beleidsplan en bij de daadwerkelijk implementatie van hun beleid. Professionals en leidinggevenden in de onderwijsinstellingen in hbo en wo adviseren, begeleiden en trainen om aan de hand van de PDCA cyclus vorm te geven aan hun beleid met betrekking tot studeren met een functiebeperking. Samen met onderwijsinstellingen ontwikkelprojecten uitvoeren om instrumenten te leveren die voor alle onderwijsinstellingen beschikbaar worden gesteld. Stimuleren dat er onderzoek wordt verricht o.a. naar ervaringen van studenten met een functiebeperking en onderzoek naar de beleidsvorming en beleidsimplementatie binnen de instellingen. Zich blijven profileren als expertisecentrum door het aandragen van nieuwe kennis en inspirerende aanpakken. De activiteiten wil handicap + studie blijven organiseren rond de zeven thema s van de commissie Maatstaf. Tevens wil handicap + studie aandacht besteden aan de andere thema s die door het veld benoemd zijn: stage en werk; studeren met psychische klachten; beeldvorming; Universal design for Learning en instroom. Beleidsplan , versie

20 3 Dienstverlening Inleiding In dit hoofdstuk zet handicap + studie uiteen welke activiteiten ondernomen zullen worden in de komende beleidsperiode. Vanuit de beschreven stand van zaken bij de onderwijsinstellingen, de overheid en handicap + studie zelf (hoofdstuk 1) worden activiteiten geïnitieerd die daar enerzijds op voortbouwen en anderzijds een stap verder zetten. De missie en visie van handicap + studie zijn leidend bij de uitwerking van deze activiteiten (hoofdstuk 2.1 en 2.2). De activiteiten zijn er op gericht de doelen voor zoals geformuleerd in hoofdstuk 2.3 te realiseren. Voor de aanpak van deze activiteiten (het HOE) hanteert handicap + studie de volgende vertrekpunten: De komende beleidsperiode zal handicap + studie het leveren van maatwerk voor de instellingen verder uitbouwen. Dat betekent dat de onderwijsinstellingen een bepalende stem hebben in de uit te voeren activiteiten. Of zij bepaalde activiteiten af willen nemen is immers aan hen. De voorgenomen activiteiten van handicap + studie zijn in dit hoofdstuk mede gebaseerd op de inventarisatie die handicap + studie in de zomer van 2014 onder instellingen hield en laten dan ook een fruitmand van diensten en producten zien die handicap + studie de instellingen kan bieden. In deze mand ligt op basis van de wensen een concreet aanbod van advies, training en begeleiding dat handicap + studie aan specifieke instellingen. Het zal van de keuzes die instellingen maken afhangen welke activiteiten gerealiseerd worden. Handicap + studie zal activiteiten pas concreet in gang zetten als voldoende instellingen zich daar aan verbonden hebben. Aan het eind van de beleidsperiode zal duidelijk zijn welke activiteiten wel of niet aftrek hebben gevonden. Bij het uitbouwen van maatwerk zal de dienstverlening door handicap + studie inspelen op de ontwikkelingsfase van instellingen op het gebied van aandacht voor studeren met een functiebeperking. De praktijk laat, zoals al eerder vermeld, zien dat instellingen die zich in verschillende ontwikkelingsstadia bevinden, verschillende vragen en behoeften hebben. Deze stadia lopen weliswaar vloeiend in elkaar over maar zijn wel behulpzaam om maatwerk te kunnen leveren. Expertisecentrum handicap + studie onderscheidt de volgende ontwikkelingsstadia van de instellingen: oriëntatie fase; opbouwfase; inbeddingsfase. Bij de schets van activiteiten in dit hoofdstuk wordt steeds kort gerefereerd aan deze ontwikkelingsstadia. Handicap + studie biedt onderwijsinstellingen de komende beleidsperiode ondersteuning om extra aandacht voor studenten met een beperking systematisch en planmatig aan te pakken. Daarbij wil handicap+ studie de PDCA cyclus als ordeningsprincipe benutten, omdat deze aansluit bij de werkwijze van de meeste onderwijsinstellingen die de PDCA cyclus hanteren als onderlegger bij hun beleidscyclus. 14 Beleidsplan , versie 1.0

21 Instellingen die zich qua ontwikkelingsstadium in de oriëntatiefase bevinden focussen over het algemeen vooral op de DO van de PDCA cyclus. Voor zover zij met de PLAN bezig zijn, gaat het veelal om jong beleid. Instellingen die zich qua ontwikkelingsstadium in de opbouwfase bevinden hebben hun beleid voor studeren met een functiebeperking in een plan uitgewerkt (PLAN) en zijn tevens druk bezig dat beleid systematisch uit te voeren (DO). Instellingen in de inbeddingsfase maken de gehele PDCA cyclus rond. Zij beschikken over een beleidsplan dat zij structureel in activiteiten vertalen. Bovendien evalueren zij hun beleid en activiteiten periodiek (CHECK), trekken daar conclusies uit en stellen prioriteiten voor het vervolg (ACT). Waarna de cyclus opnieuw van start gaat. Handicap + studie biedt onderwijsinstellingen de mogelijkheid om - passend bij hun ontwikkelingsstadium- in elke stap van de PDCA cyclus gebruik te maken van advies, begeleiding en deskundigheidsbevordering. Nu de transitie van handicap + studie is voltooid naar een organisatie die niet langer individuele studenten bedient maar zich richt op onderwijsinstellingen, stelt handicap + studie zich de vraag op welke wijze studenten toch betrokken kunnen worden bij de organisatie en dienstverlening. Daaraan wil handicap + studie in principe op twee manieren vorm geven: Deelname van studenten aan studiebijeenkomsten, netwerken en congressen. Participatie van studenten als ervaringsdeskundige in trainingen en ontwikkelactiviteiten. Bij de uitwerking van de activiteiten hierna is concreet aangegeven hoe dat aangepakt zal worden. Het overzicht van activiteiten in de volgende paragrafen is als volgt opgebouwd: Informatie- en kennisverspreiding (3.2). Advies, training en begeleiding onderwijsinstellingen hbo en wo in lijn met de cyclus van PLAN, DO, CHECK en ACT (3.3). Overige projecten voor en met onderwijsinstellingen (3.4). Verkenning uitbreiding dienstverlening aan andere onderwijssectoren (3.5). Zichtbaarheid en bekendheid van handicap + studie vergroten (3.6). Onderstaand schema biedt een overzicht van alle activiteiten. Beleidsplan , versie

22 Activiteit Algemeen PDCA PLAN DO Voor instellingen in oriëntatiefasfase Voor instellingen in opbouw- Voor instellingen in inbeddings- CHECK fase ACT Informatie- en X kennisverspreiding Scan X PLAN X X X ontwikkelingsstadium Advies van beleidsplan PLAN X X X naar implementatie Advies implementatie PLAN X X projectorganisatie Training beleid studeren PLAN X X met een functiebeperking Studiebijeenkomst DO X X X toegankelijkheid Training begeleiding DO X X X studenten met functiebeperking Advies stage en werk DO X X X Begeleiding flexibele leerroutes Advies toetsing en examinering Advies en begeleiding evaluatie beleidsplan Uitvoeren evaluatieonderzoek Advies en begeleiding vervolgstappen na evaluatie Studeren met psychische klachten Studentenparticipatie Verkenning uitbreiding dienstverlening Zichtbaarheid en herkenbaarheid vergroten X X X X DO X X DO x X X CHECK X X X CHECK X X X ACT X X X 16 Beleidsplan , versie 1.0

23 Bij de uitwerking van activiteiten hierna wordt het doel omschreven en een globaal beeld gegeven van de aanpak. In het jaarlijkse activiteitenplan van handicap + studie worden de activiteiten meer specifiek uitgewerkt. 3.2 Informatie- en kennisverspreiding Ook in de periode zal handicap + studie informatie en kennis over studeren met een functiebeperking ontsluiten voor de onderwijsinstellingen. Het Expertisecentrum verzamelt deze kennis op basis van (internationaal) onderzoek en good practices, ervaringen en praktijkkennis uit de instellingen. Op basis van deze informatie en kennis zal een positief beeld van studeren met een beperking verspreid worden. Website De website van handicap + studie speelt bij informatie- en kennisverspreiding een centrale rol. De thema s van de commissie Maatstaf en de aanvullende thema s die handicap + studie de komende jaren ter hand neemt (onder andere stage en werk, studeren met psychische klachten, positieve beeldvorming, instroom en Universal Design for Learning) zijn terug te vinden op de website. Actoren uit het onderwijs vinden daar ook up to date informatie in de Nieuwsflits, via antwoorden op veel gestelde vragen (FAQ), themabrochures en flyers. Op de website worden tools en producten beschikbaar gesteld die het resultaat zijn van samen met onderwijsinstellingen uitgevoerde projecten. Koppeling aan andere digitale netwerken Expertisecentrum handicap + studie onderhoudt ten behoeve van de informatie- en kennisverspreiding contacten met intermediaire organisaties op het gebied van functiebeperkingen, rehabilitatie, arbeidsintegratie en voorzieningen. Het gaat er daarbij om dat medewerkers van onderwijsinstellingen zo eenvoudig mogelijk via de website van handicap + studie door kunnen klikken naar bronnen/ websites van deze organisaties. Korte video s De komende beleidsperiode zal handicap + studie bij informatieoverdracht steeds meer het eigen filmmateriaal benutten, zoals bijvoorbeeld de video s waarin studenten aan het woord komen. Of de korte documentaire Hoe UDL ben jij? waarin docenten gevolgd worden bij de toepassing van UDL in de praktijk. Maar ook de documentaire die geproduceerd wordt over docenten die hun onderwijs zelf flexibel en inclusief maken. Het YouTubekanaal van handicap + studie met daarop diverse filmpjes over studeren met een functiebeperking wordt ingezet als bron van voorlichtingsmateriaal voor onderwijsprofessionals. Informatielijn De huidige informatielijn van handicap + studie zal voortgezet worden. Het is immers een gewaardeerde vraagbaak waar betrokkenen van onderwijsinstellingen via of telefoon hun vragen kunnen stellen en daarop een kort advies ontvangen. De meest gestelde vragen worden ook voor andere betrokkenen zichtbaar. Beleidsplan , versie

24 Social media De inzet van social media om te communiceren met betrokkenen in onderwijsinstellingen, zal verder worden uitgebouwd. Met behulp van Twitter en Facebook wil handicap+ studie snelle, open en wederzijdse communicatie met onderwijsprofessionals versterken. Dit doen we door interessante ontwikkelingen en nieuwe producten of activiteiten van handicap + studie te twitteren of op Facebook te plaatsen. Het interactieve karakter van deze media biedt handicap + studie de mogelijkheid op een makkelijke en laagdrempelige manier contact te houden met zowel onderwijsprofessionals als groepen die niet tot onze directe doelgroep behoren, zoals studenten, ouders en zorgprofessionals. Daarnaast worden deze social mediakanalen gebruikt om de zichtbaarheid van handicap + studie te vergroten, bijvoorbeeld door te twitteren over bijeenkomsten, congressen, activiteiten of bezoeken aan externe partners. Schriftelijke publicaties Waar functioneel zal handicap + studie kennis bundelen en digitaal publiceren. Een beperkt aantal algemene brochures blijft beschikbaar op papier. Face to face contact Naast de website organiseert handicap + studie studiebijeenkomsten, congressen en netwerkbijeenkomsten voor kennisuitwisseling en -verspreiding. De landelijke en regionale bijeenkomsten zullen de komende periode gecontinueerd worden en verder uitgebouwd omdat deze goed voldoen aan de behoefte van de instellingen. In 2016 zal opnieuw een (tweejaarlijks) congres gehouden worden. Tevens werkt handicap + studie dat jaar mee aan de organisatie van een internationale LINKconferentie in Vlaanderen. Studiebijeenkomsten worden georganiseerd naar aanleiding van actuele vraagstukken of ontwikkelingen. Congres 2016 In 2016 vindt het tweejaarlijks congres plaats. Er zijn eerste ideeën om samen met de Vlaamse partnerorganisatie van handicap + studie SIHO (Stichting Inclusief Hoger Onderwijs) een tweedaagse internationale conferentie te organiseren over studeren met een functiebeperking en Universal Design for Learning. Voor het congres worden dan niet alleen Nederlandse deelnemers uitgenodigd, maar ook internationale deelnemers via het LINK-netwerk, waarin handicap + studie participeert. 3.3 Advies, training en begeleiding hoger onderwijsinstellingen PLAN: Advies en begeleiding bij beleidsplan en organisatie A Scan ontwikkelingsstadium In samenwerking met enkele onderwijsinstellingen zal handicap + studie een eenvoudige scan ontwikkelen waarmee alle onderwijsinstellingen hun ontwikkelingsstadium kunnen bepalen ten aanzien van hun beleid voor studeren met een functiebeperking. Deze scan wordt vervolgens uitgetest, zo nodig aangepast en beschikbaar gesteld via de website van handicap + studie zodat onderwijsinstellingen hem zelfstandig kunnen benutten. 18 Beleidsplan , versie 1.0

Expertisecentrum handicap + studie ondersteunt hogescholen en universiteiten bij het toegankelijk maken van onderwijs voor studenten met een

Expertisecentrum handicap + studie ondersteunt hogescholen en universiteiten bij het toegankelijk maken van onderwijs voor studenten met een Expertisecentrum handicap + studie ondersteunt hogescholen en universiteiten bij het toegankelijk maken van onderwijs voor studenten met een functiebeperking. In deze folder leest u wat Expertisecentrum

Nadere informatie

Studeren met een functiebeperking

Studeren met een functiebeperking CIJFERS Studeren met een functiebeperking Gebaseerd op het onderzoek Studeren met een functiebeperking 2012 door ResearchNed/ITS in opdracht van het Ministerie van OCW. 1 De 10 meest voorkomende functiebeperkingen

Nadere informatie

Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds. Activiteitenoverzicht 2015

Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds. Activiteitenoverzicht 2015 Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds Activiteitenoverzicht 2015 Colofon Titel Activiteitenoverzicht 2015 Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds Auteur Patricia Defesche, Marian de Groot Expertisecentrum

Nadere informatie

Welkom. Wat komt er terecht van de aanbevelingen (inmiddels accreditatie-eisen) van de Commissie Maatstaf? Nationale Dyslexie Conferentie 2013

Welkom. Wat komt er terecht van de aanbevelingen (inmiddels accreditatie-eisen) van de Commissie Maatstaf? Nationale Dyslexie Conferentie 2013 Welkom Wat komt er terecht van de aanbevelingen (inmiddels accreditatie-eisen) van de Commissie Maatstaf? Nationale Dyslexie Conferentie 2013 Expertisecentrum handicap + studie Lex Jansen www.handicap-studie.nl

Nadere informatie

Concept Activiteitenplan 2015

Concept Activiteitenplan 2015 Concept Activiteitenplan 2015 Titel Activiteitenplan 2015 Auteur Team H + S Versie 1.2 Datum November 2014 Projectnummer Expertisecentrum handicap + studie Postbus 1585 5200 BP s-hertogenbosch Tel: 073-6800783

Nadere informatie

Planmatig werken aan de toegankelijkheid van toetsing en examinering

Planmatig werken aan de toegankelijkheid van toetsing en examinering Planmatig werken aan de toegankelijkheid van toetsing en examinering Hoger onderwijsinstellingen beschikken over adequaat beleid om de visie op de kwaliteit van het onderwijs te realiseren. Onderdeel van

Nadere informatie

Inclusief en toegankelijk onderwijs voor studenten met een functiebeperking

Inclusief en toegankelijk onderwijs voor studenten met een functiebeperking Inclusief en toegankelijk onderwijs voor studenten met een functiebeperking SOP 2-daagse Diversiteit en inclusiviteit in het hoger onderwijs, 30 juni 2017 Even voorstellen Expertisecentrum handicap + studie

Nadere informatie

Voorwoord. Nienke Meijer College van Bestuur Fontys Hogescholen

Voorwoord. Nienke Meijer College van Bestuur Fontys Hogescholen 3 Voorwoord Goed onderwijs is een belangrijke voorwaarde voor jonge mensen om uiteindelijk een betekenisvolle en passende plek in de maatschappij te krijgen. Voor studenten met een autismespectrumstoornis

Nadere informatie

Studeren met een functiebeperking

Studeren met een functiebeperking Studeren met een functiebeperking 15 oktober 2013 Directie Hoger onderwijs en studiefinanciering Ministerie van OCW Anja van den Broek, Marjolein Muskens & Jeroen Winkels Meerjarig onderzoek 2008-2012

Nadere informatie

Betekenis geven aan data. expertworkshop

Betekenis geven aan data. expertworkshop Betekenis geven aan data expertworkshop , Wie staat er voor u? Judith Jansen Beleidsadviseur handicap + studie judith.jansen@handicap-studie.nl 06-54675612 , Wat komt er aan bod? Effect cijfers voor handicap

Nadere informatie

Planmatig werken aan de toegankelijkheid van toetsing en examinering

Planmatig werken aan de toegankelijkheid van toetsing en examinering Planmatig werken aan de toegankelijkheid van toetsing en examinering Hoger onderwijsinstellingen beschikken over adequaat beleid om de visie op de kwaliteit van het onderwijs te realiseren. Onderdeel van

Nadere informatie

Professionaliseringsaanbod

Professionaliseringsaanbod 6 sept Studeren met dyslexie en dyscalculie Studeren met dyslexie of dyscalculie: wat is het, wat doet het en hoe worden studenten met dyslexie of dyscalculie belemmerd in hun studie? Welke oplossingen

Nadere informatie

Het Studiesuccescentrum Koersen op succes 2015-2016

Het Studiesuccescentrum Koersen op succes 2015-2016 Ik wil succesvol studeren! Het Studiesuccescentrum saxion.nl/succesvolstuderen saxion.nl/studysuccessfully Het Studiesuccescentrum (SSC) coacht, ondersteunt en verbindt zodat de student zo succesvol mogelijk

Nadere informatie

Stichting prof. dr. J.W. Van Belkum-Fonds. Activiteitenoverzicht 2015

Stichting prof. dr. J.W. Van Belkum-Fonds. Activiteitenoverzicht 2015 Stichting prof. dr. J.W. Van Belkum-Fonds Activiteitenoverzicht 2015 Colofon Titel Activiteitenoverzicht 2015 Stichting prof. dr. J.W. Van Belkum-Fonds Auteur Patricia Defesche, Marian de Groot Expertisecentrum

Nadere informatie

Klik om de stijl te bewerken. Een voldoende halen, of laten zien wat je kan? Welkom! conferentie Versterking examencommissies.

Klik om de stijl te bewerken. Een voldoende halen, of laten zien wat je kan? Welkom! conferentie Versterking examencommissies. Klik om de stijl te bewerken Een voldoende halen, of laten zien wat je kan? Welkom! conferentie Versterking examencommissies 9 maart 2016 VSNU Klik om de stijl te (even bewerken voorstellen) Lex Jansen

Nadere informatie

Instroom en studiekeuze

Instroom en studiekeuze Studeren met een functiebeperking Instroom en studiekeuze December 2012 Expertisecentrum handicap + studie Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 1. Inleiding... 2 2. Cijfers... 3 2.1. Uitval... 3 2.2. Aanvraag

Nadere informatie

PROTOCOL STUDEREN MET EEN FUNCTIEBEPERKING AAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

PROTOCOL STUDEREN MET EEN FUNCTIEBEPERKING AAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN PROTOCOL STUDEREN MET EEN FUNCTIEBEPERKING AAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN Preambule Dit protocol is bedoeld om duidelijkheid te bieden over de mogelijkheden van het studeren met een functiebeperking binnen

Nadere informatie

Toetsing en examinering voor studenten met een functiebeperking: wat zijn de mogelijkheden? Examencongres, 23 november 2017

Toetsing en examinering voor studenten met een functiebeperking: wat zijn de mogelijkheden? Examencongres, 23 november 2017 Toetsing en examinering voor studenten met een functiebeperking: wat zijn de mogelijkheden? Examencongres, 23 november 2017 Programma + Welkom en introductie + Jouw toekomstvisie: hoe toetsen we over vijf

Nadere informatie

Studeren met een functiebeperking

Studeren met een functiebeperking Studeren met een functiebeperking 1. Vooraf De Inspectie van het Onderwijs en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap hebben in de afgelopen jaren onderzoek gedaan naar de toegankelijkheid

Nadere informatie

BELEID STUDEREN MET EEN FUNCTIEBEPERKING LEZING DISABILITY STUDIES 1 OKTOBER 2015

BELEID STUDEREN MET EEN FUNCTIEBEPERKING LEZING DISABILITY STUDIES 1 OKTOBER 2015 BELEID STUDEREN MET EEN FUNCTIEBEPERKING LEZING DISABILITY STUDIES 1 OKTOBER 2015 2 Nationale Dyslexie Conferentie 3 april 2013 PROGRAMMA Introductie Het VU-beleid functiebeperking Monitoring: a) Aanleiding

Nadere informatie

Klik om de stijl te bewerken. Studie en psyche. Studiemiddag Ervaringswijzer 20 januari 2015 Sietske Sportel handicap + studie

Klik om de stijl te bewerken. Studie en psyche. Studiemiddag Ervaringswijzer 20 januari 2015 Sietske Sportel handicap + studie Klik om de stijl te bewerken Studie en psyche Studiemiddag Ervaringswijzer 20 januari 2015 Sietske Sportel handicap + studie Klik om de stijl te bewerken uit het hoger onderwijs Rollen 2014/2015 Klik om

Nadere informatie

Uitkomsten CFO-bijeenkomst Prestatieafspraken in het HBO

Uitkomsten CFO-bijeenkomst Prestatieafspraken in het HBO Uitkomsten CFO-bijeenkomst Prestatieafspraken in het HBO Eind september ging Deloitte met CFO s uit het hoger onderwijs in gesprek over de uitdagingen om de prestatieafspraken te realiseren, ook al is

Nadere informatie

Kwaliteitszorg gewaarborgd

Kwaliteitszorg gewaarborgd Kwaliteitszorg gewaarborgd Maatstafthema Waarborgen voor kwaliteit en continuïteit Congres handicap + studie 8 dec. 2014 Schrijf svp op het naambordje: uw naam uw onderwijsinstelling de functie of rol

Nadere informatie

Overzicht. Begeleid Leren. Jong volwassenheid heeft een hoger risico om psychische problemen te krijgen

Overzicht. Begeleid Leren. Jong volwassenheid heeft een hoger risico om psychische problemen te krijgen Begeleid Leren Overzicht Symposium Success@School Utrecht, 29 november 2018 Doelgroep Begeleid Leren Positionering van Begeleid Leren Ontwikkelde kennis, producten en diensten Dr. Lies Korevaar Agenda

Nadere informatie

Activiteitenplan 2014

Activiteitenplan 2014 Activiteitenplan 2014 Naam rapport Activiteitenplan 2014 Datum December 2013 Versie 1.3 Opdrachtnemer Contactpersoon Opsteller plan van aanpak Handicap + studie Drs. M.A. de Groot Drs. M.A. de Groot Expertisecentrum

Nadere informatie

INTRODUCTIE TOOLBOX voor GEBRUIKERS. duurzame plaatsing van werknemers met autisme

INTRODUCTIE TOOLBOX voor GEBRUIKERS. duurzame plaatsing van werknemers met autisme INTRODUCTIE TOOLBOX voor GEBRUIKERS duurzame plaatsing van werknemers met autisme 1 Welkom bij toolbox AUTIPROOF WERKT Autiproof Werkt is een gereedschapskist met instrumenten die gebruikt kan worden bij

Nadere informatie

Studentenwelzijn opdracht handicap + studie. 29 januari Utrecht

Studentenwelzijn opdracht handicap + studie. 29 januari Utrecht Studentenwelzijn opdracht handicap + studie 29 januari 2019 - Utrecht Aandacht voor studentenwelzijn (1) + Signalen studenten(bonden) + RVS-rapport Recept voor maatschappelijk probleem 2017 + Onderzoek

Nadere informatie

Activiteitenplan 2016. Expertisecentrum handicap + studie

Activiteitenplan 2016. Expertisecentrum handicap + studie Activiteitenplan 2016 Expertisecentrum handicap + studie Colofon Titel Activiteitenplan 2016 Expertisecentrum handicap + studie Auteur Team h + s Datum 25 februari 2016 Versie 1.2 Expertisecentrum handicap

Nadere informatie

Studeren met een functiebeperking

Studeren met een functiebeperking Studeren met een functiebeperking Informatie voor aspirant-studenten 1 Studiesuccescentrum Windesheim Inhoud Studeren met een functiebeperking, informatie voor aspirant-studenten... 1 Studeren met een

Nadere informatie

Succesvol studeren met psychische klachten?! De rol van de onderwijsinstellingen bij de begeleiding van studenten met psychische klachten

Succesvol studeren met psychische klachten?! De rol van de onderwijsinstellingen bij de begeleiding van studenten met psychische klachten Succesvol studeren met psychische?! De rol van de onderwijsinstellingen bij de begeleiding van studenten met psychische Sietske Sportel, adviseur Expertisecentrum handicap + studie Participatie door educatie,

Nadere informatie

Leeftijdbewust personeelsbeleid Ingrediënten voor een plan van aanpak

Leeftijdbewust personeelsbeleid Ingrediënten voor een plan van aanpak Leeftijdbewust personeelsbeleid Ingrediënten voor een plan van aanpak Inhoud Inleiding 3 Stap 1 De noodzaak vaststellen 4 Stap 2 De business case 5 Stap 3 Probleemverdieping 6 Stap 4 Actieplan 8 Stap 5

Nadere informatie

Studeren met een functiebeperking

Studeren met een functiebeperking Studeren met een functiebeperking Een student met dyslexie of autisme?! Wat betekent dat voor mij als docent? RU Onderwijsdag 2013 WELKOM! 1 Kennismaking Hanke van Buren Judith Jansen André Baars Jeroen

Nadere informatie

Training examencommissies

Training examencommissies Training examencommissies N.a.v. midterm review instellingstoets kwaliteitszorg 5 maart 2015 Linda Verbeek 1 Voorstellen Drs Scheikunde (UU) MSc Onderwijskundig ontwerp en advisering (UU) Nu: Beleidsmedewerker

Nadere informatie

DE BASIS EN SPEERPUNTEN VOOR

DE BASIS EN SPEERPUNTEN VOOR 1 JAARPLAN 2015 Voorwoord Het jaar 2014 is bijzonder succesvol geweest voor Present Rotterdam. Met succes zijn we op weg naar een stabiele organisatie met vaste partners, hebben we veel groepen vrijwilligers

Nadere informatie

Studeren met een Functiebeperking

Studeren met een Functiebeperking Studeren met een Functiebeperking Weten hoe jij zo optimaal mogelijk studeert? Maak een afspraak met de studentendecaan om je situatie te bespreken Windesheim zet kennis in werking Inhoud Pag 4 Studeren

Nadere informatie

Studeren met een Functiebeperking

Studeren met een Functiebeperking STUDEREN Studeren met een Functiebeperking BESPREEK DE MOGELIJKHEDEN Maak een afspraak met de studentendecaan Windesheim zet kennis in werking Informatie voor ouders Een goede start is belangrijk om te

Nadere informatie

Aan het werk voor studenten met dyslexie. Screening en begeleiding van studenten met dyslexie, implementatie van dyslexiebeleid op de mbo-instelling

Aan het werk voor studenten met dyslexie. Screening en begeleiding van studenten met dyslexie, implementatie van dyslexiebeleid op de mbo-instelling Aan het werk voor studenten met dyslexie Screening en begeleiding van studenten met dyslexie, implementatie van dyslexiebeleid op de mbo-instelling Hoe kunnen we werken aan goede begeleiding tijdens de

Nadere informatie

Activiteitenplan 2018 handicap + studie

Activiteitenplan 2018 handicap + studie Activiteitenplan 2018 handicap + studie Colofon Titel Activiteitenplan 2018 handicap + studie Auteur Marian de Groot Versie 1 Datum 19-9-2017 Project Expertisecentrum handicap + studie Stichting CINOP

Nadere informatie

Wat heb je (nodig)? Zijn officiële diagnoses vereist voor het toekennen van voorzieningen?

Wat heb je (nodig)? Zijn officiële diagnoses vereist voor het toekennen van voorzieningen? Wat heb je (nodig)? Zijn officiële diagnoses vereist voor het toekennen van voorzieningen? 1 Intro Om aanspraak te kunnen maken op aanpassingen dient de student in het hoger onderwijs nu nog vrijwel altijd

Nadere informatie

Naar een inclusiever hoger onderwijs. Gezamenlijke Ambitie Studentenwelzijn

Naar een inclusiever hoger onderwijs. Gezamenlijke Ambitie Studentenwelzijn Naar een inclusiever hoger onderwijs Gezamenlijke Ambitie Studentenwelzijn 1 Preambule In het hoger onderwijs is aandacht voor studentenwelzijn. Hogescholen en universiteiten bieden (financiële) ondersteuning.

Nadere informatie

Studeren met een. functiebeperking

Studeren met een. functiebeperking Studeren met een functiebeperking OPTIMAAL STUDEREN AAN DE CHE! Vaak heb je geen hulp nodig, maar soms is een duwtje in de rug prettig! 2 Wat is een functiebeperking? Waarschijnlijk denk jij bij het woord

Nadere informatie

Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds. Activiteitenoverzicht 2016

Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds. Activiteitenoverzicht 2016 Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds Activiteitenoverzicht 2016 Colofon Titel Activiteitenoverzicht 2016 Stichting prof. dr. G.C. Heringa-Fonds Auteur Patricia Defesche, Marian de Groot Expertisecentrum

Nadere informatie

Toekom(st)room LOB Een stroompunt loopbaangericht onderwijs

Toekom(st)room LOB Een stroompunt loopbaangericht onderwijs SAMENVATTING Toekom(st)room LOB Een stroompunt loopbaangericht onderwijs Advies over hoe LOB na 5 jaar Stimulering LOB verder moet. Utrecht, 1 december 2014 ACHTERGROND Van studie kiezen naar loopbaan

Nadere informatie

Handreiking voor het opstellen van het implementatieplan taal en rekenen. Korte versie

Handreiking voor het opstellen van het implementatieplan taal en rekenen. Korte versie Handreiking voor het opstellen van het implementatieplan taal en rekenen Korte versie Colofon Titel Handreiking voor het opstellen van het implementatieplan taal en rekenen Auteur Christel Kuijpers en

Nadere informatie

Jaarplan VTOI

Jaarplan VTOI Jaarplan VTOI 2016 1 Jaarplan 2016 Inleiding: de kracht van professioneel toezicht 2016 is het jaar waarin het beleidsplan 2013 2016 zijn laatste jaar ingaat en vooruit wordt gekeken naar de volgende stappen

Nadere informatie

Klik om de stijl te bewerken WELKOM

Klik om de stijl te bewerken WELKOM Klik om de stijl te bewerken WELKOM Klik om de stijl bewerken Eline Thijssen Consultant handicap Eline.thijssen@handicap-studie.nl 06-23580724 www.handicap-studie.nl Over Klik om handicap de stijl te bewerken

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA.DEN HAAG

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA.DEN HAAG >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA.DEN HAAG Hoger Onderwijs en Studiefinanciering Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375

Nadere informatie

IMPLEMENTATIE BEGELEID LEREN. IMPLEMENTATIE BEGELEID LEREN Kort voorstellen IMPLEMENTATIE BEGELEID LEREN SAMEN MET. op MBO Utrecht

IMPLEMENTATIE BEGELEID LEREN. IMPLEMENTATIE BEGELEID LEREN Kort voorstellen IMPLEMENTATIE BEGELEID LEREN SAMEN MET. op MBO Utrecht op MBO Utrecht Academie voor Welzijn niveau 3-4 Symposium Success@School Utrecht, 29 november 2018 Kort voorstellen U krijgt van ons in uw mailbox: Afdruk powerpoint Handout over het project De uitgewerkte

Nadere informatie

CASTRICUM. Thema: Jong Volwassenheid

CASTRICUM. Thema: Jong Volwassenheid Dinsdag 25 januari 2011 CASTRICUM Thema: Jong Volwassenheid HANDIGE WEBSITES: STUDIE, WERK, WONEN. STUDIE http://www.meenwh.nl/viewobje.asp?ac=show&obj_id=417 Deze brochure mbt autisme in het onderwijs.

Nadere informatie

De transformatie van handicap + studie. Een externe evaluatie. Evelien Sombekke Jeroen Winkels

De transformatie van handicap + studie. Een externe evaluatie. Evelien Sombekke Jeroen Winkels De transformatie van handicap + studie Een externe evaluatie Evelien Sombekke Jeroen Winkels Projectnummer: 34001847 Opdrachtgever: Ministerie van OCW 2015 ITS, Radboud Universiteit Behoudens de in of

Nadere informatie

Profiel. Verandermanager beleid. 27 mei 2015. Opdrachtgever Ieder(in)

Profiel. Verandermanager beleid. 27 mei 2015. Opdrachtgever Ieder(in) Profiel Verandermanager beleid 27 mei 2015 Opdrachtgever Ieder(in) Voor meer informatie over de functie Lidewij Geertsma, adviseur Leeuwendaal Telefoon (070) 414 27 00 Voor sollicitatie www.leeuwendaal.nl

Nadere informatie

Eenzaamheid is de situatie waarin sprake is van een pijnlijk gemis aan contacten of gebrek aan kwaliteit van contacten.

Eenzaamheid is de situatie waarin sprake is van een pijnlijk gemis aan contacten of gebrek aan kwaliteit van contacten. Activiteiten Coalitie Erbij 2018 Inhoud Algemeen... 3 Coalitie Erbij in 2018... 3 Visie... 3 Missie... 3 en... 3 Kernactiviteiten van Coalitie Erbij in 2018... 4 Kernactiviteit 1: Versterken lokale aanpak...

Nadere informatie

Stichting prof. dr. J.W. Van Belkum-Fonds. Activiteitenoverzicht 2016

Stichting prof. dr. J.W. Van Belkum-Fonds. Activiteitenoverzicht 2016 Stichting prof. dr. J.W. Van Belkum-Fonds Activiteitenoverzicht 2016 Colofon Titel Activiteitenoverzicht 2016 Stichting prof. dr. J.W. Van Belkum-Fonds Auteur Patricia Defesche, Marian de Groot Expertisecentrum

Nadere informatie

Studeren met een functiebeperking

Studeren met een functiebeperking Studeren met een functiebeperking NHL Hogeschool. Vergroot je perspectief. Haal het beste uit jezelf! NHL Hogeschool helpt studenten om hun talenten te ontdekken en ontwikkelen. Dat op zich is al een uitdaging,

Nadere informatie

Toetsen, Klik om de stijl te bewerken niet minder maar anders. inleiding Casper opdracht 1 opdracht 2 opdracht 3 referentiemodel. Welkom!

Toetsen, Klik om de stijl te bewerken niet minder maar anders. inleiding Casper opdracht 1 opdracht 2 opdracht 3 referentiemodel. Welkom! Toetsen, Klik om de stijl te bewerken niet minder maar anders Welkom! Klik om de stijl te (even bewerken voorstellen) Lex Jansen (1955) Senior consultant handicap + studie 1981-2008 diverse functies in

Nadere informatie

Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo

Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo Stimuleringsproject LOB in het mbo Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo Visie ontwikkelen in regionale inspiratiebijeenkomsten Wat verstaan we eigenlijk onder loopbaanoriëntatie en -begeleiding

Nadere informatie

Activiteitenplan 2017 handicap + studie. [Subtitel]

Activiteitenplan 2017 handicap + studie. [Subtitel] Activiteitenplan 2017 handicap + studie [Subtitel] Colofon Titel Activiteitenplan 2017 handicap + studie Auteur Marian de Groot Versie 1 Datum september 2016 Project h + s ([Projectnummer]) Stichting CINOP

Nadere informatie

Studenten met een functiebeperking helpen naar succes!

Studenten met een functiebeperking helpen naar succes! Studenten met een functiebeperking helpen naar succes! Fontys Hogescholen Dienst Studentenvoorzieningen Presentatie: André Rozendaal, teamleider Decanen & Psychologen Onderwerpen - Overgang van VO naar

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG.. Datum 25 oktober 2018 Profileringsfonds hoger onderwijs

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG.. Datum 25 oktober 2018 Profileringsfonds hoger onderwijs >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG.. Hoger Onderwijs en Studiefinanciering Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375

Nadere informatie

Een structurele en instellingsbrede aanpak voor studiesuccesverbetering. Jeanet Schuring Hanzehogeschool Groningen

Een structurele en instellingsbrede aanpak voor studiesuccesverbetering. Jeanet Schuring Hanzehogeschool Groningen Een structurele en instellingsbrede aanpak voor Jeanet Schuring Hanzehogeschool Groningen INHOUD 1. Visie op 2. Het speelveld: factoren voor studiesucces 3. Observaties in de hogeschool 4. Uitgangspunten

Nadere informatie

Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs!

Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs! Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs! In ons onderwijs staat de mens centraal, of het nu gaat om studenten of medewerkers, om ouders of werknemers uit het bedrijfsleven, jongeren of volwassenen. Wij zijn

Nadere informatie

Loopbaanoriëntatie en begeleiding voor decanen en mentoren

Loopbaanoriëntatie en begeleiding voor decanen en mentoren Loopbaanoriëntatie en begeleiding voor decanen en mentoren Loopbaanoriëntatie staat in het voortgezet onderwijs volop in de belangstelling. De VO raad ziet loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) als

Nadere informatie

Professionaliseringsaanbod

Professionaliseringsaanbod 26 sept Toegankelijk toetsen voor studenten met een ondersteuningsvraag: wat zijn de mogelijkheden? Studenten met een ondersteuningsvraag (o.a. vanwege functiebeperking, ziekte, psychische klachten, ouderschap,

Nadere informatie

Professionaliseringsaanbod

Professionaliseringsaanbod 26 sept Toegankelijk toetsen voor studenten met een ondersteuningsvraag: wat zijn de mogelijkheden? Studenten met een ondersteuningsvraag (o.a. vanwege functiebeperking, ziekte, psychische klachten, ouderschap,

Nadere informatie

Jaarbericht auditoren SCOB. Zeven signaleringen over 2015

Jaarbericht auditoren SCOB. Zeven signaleringen over 2015 Jaarbericht auditoren SCOB Zeven signaleringen over 2015 Jaarbericht auditoren SCOB Zeven signaleringen over 2015 De negentien auditoren van de Stichting Certificering Openbare Bibliotheken (SCOB) verzamelen

Nadere informatie

Ondernemend werken in welzijnsorganisaties

Ondernemend werken in welzijnsorganisaties Training & Advies Ondernemend werken in welzijnsorganisaties Betere resultaten met nieuwe competenties Ondernemend werken in welzijnsorganisaties De welzijnssector is sterk in beweging, dat weet u als

Nadere informatie

Samen inclusief hoger onderwijs realiseren. Beleidsplan

Samen inclusief hoger onderwijs realiseren. Beleidsplan Samen inclusief hoger onderwijs realiseren Beleidsplan 2017-2019 Goedgekeurd door de stuurgroep dd. 20.03.2017 Voorwoord Het Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs (SIHO) zet met zijn beleidsplan samen inclusief

Nadere informatie

Een symbiose van onderwijskwaliteit en kwaliteitszorg

Een symbiose van onderwijskwaliteit en kwaliteitszorg I nleiding Een symbiose van onderwijskwaliteit en kwaliteitszorg Onderwijskwaliteit en kwaliteitszorg zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden in het primair onderwijs (PO). Onderwijskwaliteit staat voor

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Postbus EA..DEN HAAG

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Postbus EA..DEN HAAG >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Hoger Onderwijs en Studiefinanciering Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375

Nadere informatie

Flexibel onderwijs, waar staat u? Congres Bouwen en binden, 12 december 2016 Lex Jansen

Flexibel onderwijs, waar staat u? Congres Bouwen en binden, 12 december 2016 Lex Jansen Flexibel onderwijs, waar staat u? Congres Bouwen en binden, 12 december 2016 Lex Jansen Even voorstellen + Lex Jansen (1955) + Sen. consultant handicap + studie + 1981-2008 diverse functies in het HBO

Nadere informatie

Een verkenning van de toeleiding van vluchtelingen naar de reguliere zorg Praktijkervaringen uit 5 gemeenten

Een verkenning van de toeleiding van vluchtelingen naar de reguliere zorg Praktijkervaringen uit 5 gemeenten Een verkenning van de toeleiding van vluchtelingen naar de reguliere zorg Praktijkervaringen uit 5 gemeenten Maud Eimers en Erick Vloeberghs 2 Een verkenning van de toeleiding van vluchtelingen naar de

Nadere informatie

Visie op toezicht Raad van commissarissen WBO Wonen

Visie op toezicht Raad van commissarissen WBO Wonen Visie op toezicht Raad van commissarissen WBO Wonen Versie: september 2018 Vastgesteld door raad van commissarissen en bestuur: 19 november 2018 Inleiding Met de invoering van de Woningwet per 1 juli 2015

Nadere informatie

Zelfevaluatie Raad van Toezicht RvT

Zelfevaluatie Raad van Toezicht RvT werkveld datum Instemming/advies GMR Vaststelling RvT Vastgesteld CvB Organisatie 28-11-2012 n.v.t. 28-11-2012 n.v.t. Zelfevaluatie Raad van Toezicht RvT Inhoudsopgave 1. Procedure zelfevaluatie Raad van

Nadere informatie

Centrum voor Jeugd en Gezin. Bouwstenen voor de groei

Centrum voor Jeugd en Gezin. Bouwstenen voor de groei Centrum voor Jeugd en Gezin Bouwstenen voor de groei Moduleaanbod Stade Advies Centrum voor Jeugd en Gezin; Bouwstenen voor de groei Hoe organiseert u het CJG? Plan en Ontwikkelmodulen: Module Verkenning

Nadere informatie

In deze notitie zullen de uitkomsten van de enquête evaluatie BIM Loket 1 uiteen gezet worden.

In deze notitie zullen de uitkomsten van de enquête evaluatie BIM Loket 1 uiteen gezet worden. Fi Advies Fleurike Krijgsman Weltevredenstraat 16 3531 XS UTRECHT M: info@fi-advies.nl M: +31 (0) 6 24 71 29 05 IBAN: NL66KNAB0722076320 K.v.K.: 62608118 Zelfevaluatie BIM Loket t.b.v. bestuur BIM Loket

Nadere informatie

DAG VAN DE BEROEPSKOLOM 9 O K TO B E R 20 1 5

DAG VAN DE BEROEPSKOLOM 9 O K TO B E R 20 1 5 DAG VAN DE BEROEPSKOLOM MBO-HBO 9 O K TO B E R 20 1 5 Doelen Kijken wat al goed werkt Nagaan of iets bijdraagt aan de kwaliteit van de aansluiting en doorstroom Aangeven wat kan verder worden uitgewerkt

Nadere informatie

AWTJF: In dialoog naar een sterker opvoedklimaat, effectieve preventie en doelmatige zorg voor jeugd. ZonMw site-visit 9 april 2018

AWTJF: In dialoog naar een sterker opvoedklimaat, effectieve preventie en doelmatige zorg voor jeugd. ZonMw site-visit 9 april 2018 AWTJF: In dialoog naar een sterker opvoedklimaat, effectieve preventie en doelmatige zorg voor jeugd ZonMw site-visit 9 april 2018 AWTJF Samen puzzelen over prangende regionale vraagstukken Samen deze

Nadere informatie

Inzicht en acties naar aanleiding van de enquête.

Inzicht en acties naar aanleiding van de enquête. Inzicht en acties naar aanleiding van de enquête. Bureau Architectenregister heeft in het voorjaar van 2015 een onderzoek onder de ingeschrevenen in het register laten uitvoeren. Aan alle bij Bureau Architectenregister

Nadere informatie

Verder studeren met een functiebeperking

Verder studeren met een functiebeperking Verder studeren met een functiebeperking Visie en uitdagingen Valérie Van Hees Coördinator SIHO Studienamiddag Vlor 06.09.2018 Inhoud presentatie Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs Regeling Inclusief

Nadere informatie

Beleidsplan 2012-2014. Expertisecentrum handicap + studie Nieuwe stijl

Beleidsplan 2012-2014. Expertisecentrum handicap + studie Nieuwe stijl Beleidsplan 2012-2014 Expertisecentrum handicap + studie Nieuwe stijl 1 Voorwoord bestuur In haar ruim 65-jarig bestaan heeft de Stichting handicap + studie veel voor studerenden met een functiebeperking

Nadere informatie

Samenwerking Bibliotheek en Voortgezet Onderwijs

Samenwerking Bibliotheek en Voortgezet Onderwijs Samenwerking Bibliotheek en Voortgezet Onderwijs Naar een landelijke aanpak SAMENVATTING Marleen Wijnen in opdracht van Kunst van Lezen september 2012 Samenvatting De bibliotheek op school voortgezet onderwijs

Nadere informatie

Bijlage 8.8: Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012)

Bijlage 8.8: Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012) Bijlage 8.8: Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012) Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012) en netwerk-leren (De Laat, 2012) verhogen de kans op succesvol leren in het kader van een

Nadere informatie

Functieprofiel: Communicatiemedewerker stichting Opvoeden.nl

Functieprofiel: Communicatiemedewerker stichting Opvoeden.nl (definieve versie 22 januari 2018) Functieprofiel: Communicatiemedewerker stichting Opvoeden.nl Doel van de functie Ervoor zorgdragen dat zoveel mogelijk ouders en jongeren de betrouwbare opvoedinformatie

Nadere informatie

Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444

Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Voorlichtingspublicatie Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Wet van 9 december 2005, houdende opneming in de Wet op het

Nadere informatie

Functieprofiel: Studentenconsultant Functiecode: 0402

Functieprofiel: Studentenconsultant Functiecode: 0402 Functieprofiel: Studentenconsultant Functiecode: 0402 Doel Voorlichten, adviseren, begeleiden, testen en trainen van studenten, alsmede waarborgen van de volledigheid, toegankelijkheid en actualiteit van

Nadere informatie

Themanieuwsbrief VN-verdrag en hoger onderwijs

Themanieuwsbrief VN-verdrag en hoger onderwijs Themanieuwsbrief VN-verdrag en hoger onderwijs Op 5 mei 2011 organiseerde het SIHO een ontmoetingsdag rond het VN-verdrag voor gelijke rechten voor personen met een beperking. Het VN-verdrag inspireert.

Nadere informatie

Hoe kan IR de Instellingstoets Kwaliteitszorg verbeteren? Alexander Babeliowsky Kennissessie DAIR-seminar 1 november 2017

Hoe kan IR de Instellingstoets Kwaliteitszorg verbeteren? Alexander Babeliowsky Kennissessie DAIR-seminar 1 november 2017 Hoe kan IR de Instellingstoets Kwaliteitszorg verbeteren? Alexander Babeliowsky Kennissessie DAIR-seminar 1 november 2017 Even voorstellen. Achtergrond Bedrijfskunde (UvA) en postinitieeel managementconsultancy

Nadere informatie

Uitkomsten survey. Hamptonga.gov

Uitkomsten survey. Hamptonga.gov Uitkomsten survey Hamptonga.gov Respons 27 ingevulde surveys Wat zou de belangrijkste meerwaarde van een SIG Blended Learning voor jou zijn? theorievorming onderzoeksresultaten uitwisselen gezamenlijk

Nadere informatie

AICOM CONSULTANCY MANAGEMENT COACHING

AICOM CONSULTANCY MANAGEMENT COACHING AICOM CONSULTANCY MANAGEMENT COACHING AICOM laat mensen en organisaties groeien! AICOM is een all round adviesbureau, actief in de zorg en maatschappelijke dienstverlening. Wij werken vanuit het perspectief

Nadere informatie

Beleidsplan 2012 t/m 2016

Beleidsplan 2012 t/m 2016 Beleidsplan 2012 t/m 2016 Mei 2012 Beleidsplan 2012 t/m 2016 Inleiding Dit beleidsplan is het resultaat van een voortgaand proces, waar we sinds twee jaar aan werken. In die periode is het volgende gebeurd.

Nadere informatie

De motor van de lerende organisatie

De motor van de lerende organisatie De motor van de lerende organisatie Focus op de arbeidsmarkt Naast het erkennen van leerbedrijven is Calibris verantwoordelijk voor ontwikkeling en onderhoud van kwalificaties in de sectoren zorg, welzijn

Nadere informatie

Werkveld Datum Instemming/Advies GMR Vastgesteld R v T

Werkveld Datum Instemming/Advies GMR Vastgesteld R v T Werkveld Datum Instemming/Advies GMR Vastgesteld R v T Organisatie Januari 2012 nvt 18 Januari 2012 Zelfevaluatie Raad van Toezicht Organisatie/Zelfevaluatie Inhoudsopgave 1. PROCEDURE ZELFEVALUATIE RAAD

Nadere informatie

Profiel. Verander manager beleid. 22 oktober 2015. Opdrachtgever Ieder(in)

Profiel. Verander manager beleid. 22 oktober 2015. Opdrachtgever Ieder(in) Profiel Verander manager beleid 22 oktober 2015 Opdrachtgever Ieder(in) Voor meer informatie over de functie Lidewij Geertsma, adviseur Leeuwendaal Telefoon 088 00 868 00 Voor sollicitatie www.leeuwendaal.nl

Nadere informatie

Organisatiescan persoonsgerichte zorg

Organisatiescan persoonsgerichte zorg Organisatiescan persoonsgerichte zorg Doel organisatiescan: bijdragen aan implementatie (-bereidheid) van persoonsgerichte zorg en gezamenlijke besluitvorming in de organisatie. Insteek is op organisatieniveau.

Nadere informatie

Opbrengst eerste fase ontwikkeling brede vakinhoudelijke richtlijn dyslexie

Opbrengst eerste fase ontwikkeling brede vakinhoudelijke richtlijn dyslexie Opbrengst eerste fase ontwikkeling brede vakinhoudelijke richtlijn dyslexie Inleiding Eind november 2017 is de eerste fase van het project Richtlijn Dyslexie gestart. De basis hiervoor staat beschreven

Nadere informatie

zorgen voor kwaliteit altijd, overal en door iedereen

zorgen voor kwaliteit altijd, overal en door iedereen onze hogeschool is een op kwaliteit georiënteerde instelling voor hoger onderwijs, onderzoek en dienstverlening zorgen voor kwaliteit altijd, overal en door iedereen reflecteren PDCA-cirkel motor van verandering

Nadere informatie

Profiel. Manager Zorg LVB. 22 juli Opdrachtgever Tragel Zorg

Profiel. Manager Zorg LVB. 22 juli Opdrachtgever Tragel Zorg Profiel Manager Zorg LVB 22 juli 2016 Opdrachtgever Tragel Zorg Voor meer informatie over de functie Lidewij Geertsma, adviseur Leeuwendaal Telefoon (070) 414 27 00 06-29004723 Voor sollicitatie www.leeuwendaal.nl

Nadere informatie

Onderzoek studie uitval HBO studenten Het belang van een goede studiekeuze. oktober 2011

Onderzoek studie uitval HBO studenten Het belang van een goede studiekeuze. oktober 2011 Onderzoek studie uitval HBO studenten Het belang van een goede studiekeuze oktober 2011 Hoog percentage studie uitvallers Uit cijfers van de HBO-raad blijkt dat gemiddeld 15,8% van de HBO studenten afvalt

Nadere informatie

Ontwerpprincipes voor het onderwijs van Hogeschool Leiden. Ontwerpprincipes voor actief en succesvol studeren

Ontwerpprincipes voor het onderwijs van Hogeschool Leiden. Ontwerpprincipes voor actief en succesvol studeren Ontwerpprincipes voor het onderwijs van Hogeschool Leiden Ontwerpprincipes voor actief en succesvol studeren Opzet Inleiding: Aanleiding Korte toelichting totstandkoming en inhoud ontwerpprincipes Van

Nadere informatie

STUDEREN MET EEN FUNCTIEBEPERKING Onderzoek naar het effect van de Instellingstoets Kwaliteitszorg

STUDEREN MET EEN FUNCTIEBEPERKING Onderzoek naar het effect van de Instellingstoets Kwaliteitszorg STUDEREN MET EEN FUNCTIEBEPERKING Onderzoek naar het effect van de Instellingstoets Kwaliteitszorg Analyse van de rapporten Instellingstoets Kwaliteitszorg gepubliceerd op de website van de NVAO dd. 4

Nadere informatie