RICHTLIJNEN HUIDTUMOREN

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "RICHTLIJNEN HUIDTUMOREN"

Transcriptie

1 RICHTLIJNEN HUIDTUMOREN Inhoud I Richtlijnen maligne melanoom 1.Inleiding 2. TNM classificatie 3.Prognose volgens stadium 4.Diagnostiek A. Algemene richtlijnen B. Workup 5. Behandeling 1. Brede excisie 2. Sentinel node procedure 3. Klieruitruimingen 4. Radiotherapie 5. Immuno-en chemotherapeutische behandelingen 6. Beleid bij recidief 6.Follow-up 7.Referenties II Richtlijnen merkel cel carcinoom 1. Inleiding 2. Diagnose 3. TNM-classificatie 4. Behandeling A. Klinisch kliernegatieve ziekte B. Klinisch klierpositieve ziekte C. Gemetastaseerde ziekte D. Herval 5. Follow up 6.Referenties

2 I Richtlijnen maligne melanoom 1. Inleiding *De richtlijn behandelt enkel het huidmelanoom en niet het uveaal of mucosaal melanoom. Het behandelt tevens niet de preventieve screening bij risicatiënten (dysplasisch naevussyndroom etc.). *< 10 van alle huidkankers 2. TNM classificatie Primary tumor (T) TX Primary tumor cannot be assessed (ie, curettaged or severely regressed melanoma) T0 No evidence of primary tumor Tis Melanoma in situ Melanoma 1.0 mm in thickness T1 T1a: Without ulceration and mitoses < 1/mm 2 T1b: With ulceration or mitoses 1/mm 2 Melanomas mm in thickness T2 T2a: Without ulceration T2b: With ulceration Melanomas mm in thickness T3 T3a: Without ulceration T3b: With ulceration Melanomas > 4.0 mm in thickness T4 T4a: Without ulceration T4b: With ulceration Regional lymph nodes (N) NX Patients in whom the regional nodes cannot be assessed (ie, previously removed for another reason) N0 No regional metastases detected Regional metastases based upon number of metastatic nodes and presence or absence of intralymphatic metastases (in N1-3 transit or satellite metastases) 1 lymph node N1 N1a: Micrometastases N1b: Macrometastases 2 or 3 lymph nodes N2a: Micrometastases N2 N2b: Macrometastases N2c: In-transit met(s)/satellite(s) without metastatic lymph nodes N3 4 metastatic lymph nodes, or matted lymph nodes, or in-transit met(s)/satellite(s) with metastatic lymph node(s) Distant metastasis (M) M0 No detectable evidence of distant metastases M1a Metastases to skin, subcutaneous, or distant lymph nodes, normal serum lactate dehydrogenase (LDH) level M1b Lung metastases, normal LDH level M1c Metastases to all other visceral sites or distant metastases to any site combined with an elevated serum LDH level

3 3. Prognose volgens stadium: De 5-jaarsoverleving: Stadium IA 95% Stadium IB 91% Stadium IIA 77-79% Stadium IIB 63-67% Stadium IIC 45% Stadium IIIA 63-70% Stadium IIIB 46-59% Stadium IIIC 24-29% Stadium IV - M1a 19% - M1b 7% - M1c 10%

4 4. Diagnostiek A. Algemene richtlijnen - Excisiebisie van een verdacht letsel met onmiddellijk voldoende marge (minimaal 2 mm aan dwarse zijde van ellips en voldoende diep (tot in subcutis)) en met mogelijk definitieve behandeling in gedachten (nl. met huidtensielijnen mee, in de extremiteiten in de lengterichting, indien in de buurt van mogelijk klierevidement longitudinale ellips in die richting leggen) - Minimale vereisten van het APD: diagnose melanoom met vermelding van het histologische subtype uitkomst Breslow-diktemeting aanwezigheid/ afwezigheid van ulceratie aanwezigheid/ afwezigheid van microsatellitose aanwezigheid/ afwezigheid van (partiële) regressie volledigheid van de resectie zowel perifeer als in de diepte aantal mitosen/mm² TILS (tumour infiltrating lymfocytes) - BRAF mutatie-analyse: bij high-risk patienten: dit wordt eerst besproken tijdens het MOC - BRAF mutatie wordt steeds bepaald bij lokaal inerabel stadium III of stadium IV B. Workup 1. Anamnese: Familiaal: dermato-oncologisch Huidtype Zon blootstelling Vorige melanomen vorige wegnames Vorige maligniteiten en eventueel immuno-modulerende behandelingen 2. Klinisch onderzoek: Volledige huidinspectie: naevi, verdachte letsels Palpatie regionale en andere klierregio s 3. Labo: PBO, LDH 4. Medische beeldvorming pt1a: geen investigaties vanaf pt1b: echo drainerende klierstations (met onmiddellijk de vraag voor punctie (FNA) zo klinisch of echografisch verdacht) vanaf pt3b: CT thorax/abdomen met contrast of PET-CT CT hals met contrast indien klinisch geïndiceerd NMR hersenen met gadolinium bij klachten en bij stadium IV PS: Initiële stadiëring met PET-CT wordt vooral voorbehouden voor patiënten die zich presenteren met een beeld van melanoommetastase(n) zonder duidelijke primaire tumor thv de huid. 5. Behandeling 1. Brede excisie marges IS: 2 mm: 0.5 cm 1 cm

5 > 2 mm: 2 cm Indien cosmetisch of functioneel een brede resectie niet mogelijk is, is 1 cm waarschijnlijk voldoende in alle gevallen 2. Sentinel node procedure - Bij alle letsels met Breslow dikte > 1mm (pt2, pt3, pt4) (met negatieve stadiëring) - Bij alle letsels met Breslow dikte > 0.75 mm en bijkomende risicofactoren zoals ulceratie of mitosen 1/mm 2 (pt1b met Breslow dikte >0.75mm) - Bij melanomen in hoofdhalsgebied: zo geen duidelijke sentinelklier wordt aangetoond bij onderzoek zal geen sentinelklierprocedure worden uitgevoerd. 3. Klieruitruimingen - profylactisch geen survival benefit - bij bewezen invasie van de klierregio met punctie of sentinel (incl. micrometastasen). 4. Radiotherapie - Adjuvante radiotherapie na het verrichten van een klieruitruiming is geen standaard behandeling. Mogelijke indicaties: krappe resectie marges uitgebreide tumorgroei: 3 cm extracapsulaire groei > 3 klieren tumorspill positieve sentinel-klier waarbij geen lymfeklieruitruiming gepland wordt. - Palliatieve radiotherapie: bij symptomen, bij inerabele tumoren, 5. Immuno-en chemotherapeutische behandelingen A. Adjuvante behandeling: Wat de adjuvante behandeling met IFN-α betreft, blijft het onduidelijk welke patiënten hiervoor in aanmerking komen en wat de timale dosis en duur van de behandeling is. Er is bovendien vooral winst in ziektevrije overleving beschreven. Daartegenover staat een ernstige toxiciteit! Een valabel(-er) alternatief is patiënt trachten te includeren in een klinische studie. B. Palliatieve behandeling: I. Therapeutische ties: Bepalen BRAF mutatieanalyse Bij BRAF-wild-type: a. Eerstelijnsbehandeling: immunotherapie basis van anti-pd1 antilichamen (nivomumab, pembrolizumab) b. Tweedelijnsbehandeling: immunotherapie basis van CTLA4-inhibitor (ipilimumab) c. Alternatief: klinische studie (afhankelijk van moleculaire testing) d. Zo geen andere ties: chemotherapie basis van DTIC te overwegen: RR 10-20%

6 Bij BRAF-mutatie (ongeveer 50% van de patiënten): verschillende ties afhankelijk van tumorload, snelheid van progressie, symptomen: a. BRAF-inhibitoren (vemurafenib, dabrafenib ) eventueel in combinatie met MEK-inhibitor (trametinib, cobimetinb, ). Hogere response rate bij combinatie (tot 70%) Snelle respons geassocieerd met symptoomcontrole Eerste keuze bij symptomatische bulky disease en bij LDH > 2 ULN Progressievrije overleving ongeveer 12 maanden In eerste of tweede lijn b. Immunotherapie basis van anti-pd1-antilichamen (pembrolizumab, nivolumab) Kans respons (tot 40%) Trage respons Meer langdurige respons In eerste of tweede lijn c. Immunotherapie basis van CTLA4-inhibitor (ipilimumab) Inferieur t.o.v. anti-pd1-antilichamen, dus pas te geven na anti-pd1 antilichamen d. Alternatief: klinische studie e. Zo geen andere ties: chemotherapie basis van DTIC te overwegen: RR 10-20% II. Beleid bij hersenmetastasen (ref. 15)

7 6. Beleid bij recidief 1: Lokaal recidief, in transit metastasen: - resectie indien mogelijk met een marge van 1 cm (eventueel ook Sentinel) - indien resectie niet mogelijk: - Isolated limb perfusion: met melphalan en tumor necrosis factor (TNF) of hyperthermie. - Radiotherapie 2: Recidief in regionale klieren: - indien nog geen klieruitruiming is gebeurd, dan klier uitruiming uitvoeren -indien reeds klieruitruiming plaats vond, dan excisie van het recidief -nadien radiotherapie overwegen 3: Solitaire metastasen: - lever, GI tractus, long: resectie kan zinvol zijn afhankelijk van de tumorbiologie. Betreft het the first and only or the first of many? - hersenletsel: resectie, stereotactische radiotherapie 6. Follow-up Er is geen consensus in de literatuur over follow-up en onderzoeken. Onderstaande tabel kan dienen als richtlijn. jaar 1-2 klinisch beeldvorming jaar 3-5 stadium IA na 1mnd, dan 1x/j* stadium IB *Tenzij dysplastisch naevus syndroom stadium IIA stadium IIB stadium IIC stadium IIIA stadium IIIB stadium IIIC 1x/3mnd 1x/3mnd 1x/3mnd 1x/3mnd 1x/3mnd 1x/3mnd 1x/3mnd 1x/j: low dose CT thorax zonder contrast, echo abdomen en echo drainerende klierstations 1/6mnd: CT thorax/abdomen met contrast afgewisseld met low dose CT thorax zonder contrast/ echo abdomen/ drainerende klierstations 1x/6mnd: CT thorax/abdomen met contrast afgewisseld met low dose CT thorax zonder contrast/ echo abdomen/ drainerende klierstations 1x/6mnd: CT thorax/ abdomen of PET-CT (NMR hersenen klinische ) 1x/6m: CT thorax/ abdomen of PET-CT (NMR hersenen klinische ) klinisch 1x/j 1x/j 1x/6mnd 1x/6mnd 1x/6mnd 1x/6mnd 1x/6mnd 1x/6mnd beeldvorming >5 jaar 1x/j CT of PET-CT 1x/j CT of PET-CT klinisch jaarlijks jaarlijks jaarlijks jaarlijks jaarlijks jaarlijks jaarlijks jaarlijks beeldvorming

8 7. Referenties 1. Kirkwood JM et al. Interferon alfa-2b adjuvant therapy of high-risk resected cutaneous melanoma: the Eastern Coerative Oncology Group Trial EST J Clin Oncol 1996 Jan;14(1): Kirkwood JM et al. High- and low-dose interferon alfa-2b in high-risk melanoma: first analysis of intergroup trial E1690/S9111/C9190. J Clin Oncol 2000 Jun;18(12): Kirkwood JM et al. High-dose interferon alfa-2b significantly prolongs relapse-free and overall survival compared with the GM2-KLH/QS-21 vaccine in patients with resected stage IIB-III melanoma: results of intergroup trial E1694/S9512/C J Clin Oncol 2001 May 1;19(9): Kirkwood JM et al. A pooled analysis of eastern coerative oncology group and intergroup trials of adjuvant high-dose interferon for melanoma.. Clin Cancer Res 2004 Mar 1;10(5): Eggermont el al. Ulceration of primary melanoma and responsiveness to adjuvant interferon therapy: Analysis of the adjuvant trials EORTC18952 and EORTC18991 in 2,644 patients. J Clin Oncol 27:15s, 2009 (suppl; abstr 9007) 6. Eggermont et al. Adjuvant therapy with pegylated interferon alfa-2b versus observation alone in resected stage III melanoma: Final results of EORTC 18991, a randomised phase III trial. Lancet 2008; 372: Mocellin S et al. Interferon alpha adjuvant therapy in patients with high-risk melanoma: a systematic review and meta-analysis. J Natl Cancer Inst. 2010;102(7): Chapman et a. Improved survival with vemurafenib in melanoma with BRAF V600E mutation. N Engl J Med. 2011;364(26): Hauschild A et al. Dabrafenib in BRAF-mutated metastatic melanoma: a multicentre, enlabel, phase 3 randomised controlled trial. Lancet. 2012;380(9839): Long GV et al. COMBI-d: A randomized, double-blinded, Phase III study comparing the combination of dabrafenib and trametinib to dabrafenib and trametinib placebo as first-line therapy in patients (pts) with unresectable or metastatic BRAFV600E/K mutation-positive cutaneous melanoma (abstract American Society of Clinical Oncology meeting 11. Crosby T et al. Systemic treatments for metastatic cutaneous melanoma. Cochrane Database Syst Rev 2000;(2):CD Hodi et al. Improved survival with ipilimumab in patients with metastatic melanoma. N Engl J Med. 2010;363(8): Robert C et al. Ipilimumab plus dacarbazine for previously untreated metastatic melanoma. N Engl J Med. 2011;364(26): Guo et al. Phase II, en-label, single-arm trial of imatinib mesylate in patients with metastatic melanoma harboring c-kit mutation or amplification. J Clin Oncol. 2011;29(21): Evolving treatment tions for melanoma brain metastases. T. Ajithkumar et al. Lancet Oncol 2015: 16: e486-97

9 II Richtlijnen merkel cel carcinoom 1. Inleiding Merkel cel carcinomen zijn zeldzame agressieve huidtumoren. Enkele cijfers: - Incidentie 0,6/100000/jaar - Kans lokaal herval 25-30% - Kans regionaal herval 52-59% - Ontwikkelen van metastasen 35% - Globale 5-jaarsoverleving % Risicofactoren - Voorgeschiedenis van extensieve UV-expositie - Kaukasische pulatie, vnl ouder dan 65j - Komt meer voor bij immuungedeprimeerde patiënten (bv. na orgaantransplantatie, lymfroliferatieve ziekte, HIV, ) - Onduidelijke rol van Merkel cel polyomavirus 2. Diagnose Bij vaststellen van een verdacht letsel: - Uitgebreid klinisch onderzoek met inspectie van de huid en onderzoek van de klierregio s - Primair letsel: excisiebisie - Vergrote klieren: fijne naald aspiraat en/of en bisie Anatoompathologisch verslag: Minimale elementen te vermelden in anatoompathologisch verslag: - Tumorgrootte - Perifere en diepe marges - Lymfovasculaire invasie - Extracutane extensie naar bot, fascia van spieren, kraakbeen Zo mogelijk eveneens vermelden van: - Diepte (Breslow, in mm) - Mitotische index - Tumor-infiltrating lymfocyten - Tumoraal groeipatroon (nodulair of infiltratief) - Aanwezigheid van secundaire tumoren (concurrent spinocellulair carcinoma) Diagnose door H&E kleuring en bevestigd door immuunhistochemie (IHC) (Differentieel diagnose: small round blue cell, small cell lung carcinoma) Staging: 1. Sentinelklierbisie Bij patiënten met bevestigd primair Merkel Cel carcinoom wordt een sentinelklierbisie uitgevoerd ter detectie van kliermetastasen. Diagnose door H&E kleuring en bevestigd door immuunhistochemie (IHC)

10 Elementen te vermelden in anatomathologisch verslag: Micro/macrometastase Locatie Aan- of afwezigheid van kapseldoorbraak 2. Beeldvorming A. Bij klinisch verdacht letsel: Tumorstaging: echografie met vermelding van de maximale afmeting van het letsel en evaluatie van klierstations. B. Staging: Stadium II en III a. 18 FDG PET-CT scan b. Of CT scan van hals thorax abdomen c. MRI voorbehouden voor evaluatie weke delen metastase (bv. thoraxwand, buikwand, sino-nasale regio) en botmetastase. d. Bij neurologische symptomen: MRI hersenen voorbehouden ter uitsluiting van hersenmetastasen. e. Verdachte klier of niet palpabele massa: echografie fijne naald aspiratie / bisie. 3. Bepaling NSE kan nuttig zijn 3. TNM classificatie AJCC TNM Staging Classification for Merkel Cell Carcinoma (7th ed., 2010) Primary Tumor (T) TX Primary tumor cannot be assessed T0 No evidence of primary tumor (e.g., nodal/metastatic presentation without associated primary) Tis In situ primary tumor T1 Less than or equal to 2 cm maximum tumor dimension T2 Greater than 2 cm but not more than 5 cm maximum tumor dimension T3 Over 5 cm maximum tumor dimension T4 Primary tumor invades bone, muscle, fascia, or cartilage Regional Lymph Nodes (N) NX Regional lymph nodes cannot be assessed N0 No regional lymph node metastasis cn0 Nodes negative by clinical exam* (no pathologic node exam performed) pn0 Nodes negative by pathologic exam N1 Metastasis in regional lymph node(s) N1a Micrometastasis** N1b Macrometastasis*** N2 In transit metastasis**** Distant Metastasis (M) M0 No distant metastases M1 Metastasis beyond regional lymph nodes M1a Metastasis to skin, subcutaneous tissues or distant lymph nodes M1b Metastasis to lung M1c Metastasis to all other visceral sites

11 * Clinical detection of nodal disease may be via inspection, palpation, and/or imaging. ** Micrometastases are diagnosed after sentinel or elective lymphadenectomy. *** Macrometastases are defined as clinically detectable nodal metastases confirmed by therapeutic lymphadenectomy or needle bisy. **** In transit metastasis: a tumor distinct from the primary lesion and located either (1) between the primary lesion and the draining regional lymph nodes or (2) distal to the primary lesion. Stage 0 Stage IA Stage IB Stage IIA Stage IIB Stage IIC Stage IIIA Stage IIIB Stage IV Tis N0 M0 T1 pn0 M0 T1 cn0 M0 T2/T3 pn0 M0 T2/T3 cn0 M0 T4 N0 M0 Any T N1a M0 Any T N1b/N2 M0 Any T Any N M1 Prognose: 5-jaarsoverleving Stadium I: 60-80% Stadium II: 50-60% Stadium III: 30-40% Stadium IV: 20% 4. Behandeling A Klinisch kliernegatieve ziekte 1.Primaire chirurgie Heelkunde is gouden standaard bij klinisch kliernegatieve ziekte (2) en bestaat uit verschillende stappen: 1. Excisiebit van het volledige primaire letsel - met nauwe vrij sectievlakken - Doel: diagnosestelling 2. Sentinelklierbisie - Doel: een accurate bepaling van N-stadium. - De sentinelklierbisie dient plaats te vinden voor de definitieve heelkunde gezien heelkunde de lymfatische drainage kan veranderen. - In de praktijk wordt de sentinelklierbisie intraeratief uitgevoerd tijdens de definitieve brede lokale excisie. - Sentinelklierbisie is minder betrouwbaar bij patiënten met een primair letsel in het hoofd- en halsgebied (vals negatief resultaat). Deze patiënten krijgen best sowieso adjuvant radiotherapie thv klierstreken. 3. Definitieve brede lokale excisie (2) - Met resectiemarges van 1-2cm - Negatieve chirurgische marges moeten nagestreefd worden indien klinisch mogelijk. - Mohs chirurgie, modified Mohs chirurgie of complete circumferential perpheral and deep-marging assessment (CCPDMA) kan overwogen worden indien weefselsparende chirurgie nodig is bvb. bij MCC van het aangezicht. - Negatieve sectievlakken moeten niet nagestreefd worden door extensieve heelkunde die de tijd tot adjuvante radiotherapie significant zou verlengen (indien er een indicatie is voor adjuvante radiotherapie).

12 4. Reconstructie - Meestal vindt de reconstructie onmiddellijk na heelkunde plaats. - Indien adjuvante radiotherapie wordt gepland, wordt de reconstructie zoveel mogelijk beperkt om de radiotherapie snel van start te kunnen laten gaan en het targetvolume zo weinig mogelijk te beïnvloeden. 2.Primaire radiotherapie Bij geselecteerde gevallen: vb: - Als volledige resectie niet mogelijk is - Als patiënt heelkunde weigert 3.Adjuvante radiotherapie Indien sentinelklier negatief: - Observatie: o enkel bij patiënten met kleine letsels (< 1cm), waarvoor brede resectie (en R0- resectie) plaatsvond, én o bij afwezigheid van risicofactoren (vb. lymfovasculaire invasie of immuunsuppressie). - Adjuvante radiotherapie ter hoogte van de primaire tumor: o Alle andere patiënten: minder local recurrence o Bij nauwe of positieve sectievlakken - Adjuvante radiotherapie ter hoogte van de klierstreken: o o Bij positieve sectievlakken ter hoogte van de primaire tumor Bij MCC ter hoogte van hoofd-halsgebied gezien sentinelklierbisie mogelijks valsnegatief Indien sentinelklier positief: - Tumorbed: steeds adjuvante radiotherapie - Klierstreken: Lymfeklieruitruiming en radiotherapie klierstreken. Indien chirurgie geen tie: radiotherapie klierstreken. 4.Adjuvante chemotherapie Geen plaats voor adjuvante chemotherapie bij kliernegatieve ziekte. B Klinisch klierpositieve ziekte Klinisch positieve klieren moeten bevestigd worden door fijne naaldaspiratie of en bisie. Indien er geen metastasen afstand zijn, wordt er een lymfeklierdissectie uitgevoerd en radiotherapie klierstreken. Indien heelkunde niet mogelijk is: radiotherapie ter hoogte van de klierstreken. Adjuvante chemotherapie is geen standaard behandeling. Er zijn geen gerandomiseerde studies die een overlevingsvoordeel aantonen. Adjuvante chemotherapie kan overwogen worden bij geselecteerde gevallen, hoewel retrospectieve studies geen survival benefit konden aantonen. Het meest gebruikte chemotherapieschema is Cisplatinum (of Carblatinum) +/- Etoside. (3,4)

13 Combinatie radiochemotherapie is evenmin standaard. Dit kan overwogen worden in geselecteerde gevallen. Mogelijke schemata indien concomitant met radiotherapie: - Carblatinum (AUC 4,5) dag 1+ Etoside 80 mg/m2 IV dag 1-3 (week 1, 4, 7 en 10)(5). - Carblatinum (AUC 2) wekelijks (6) C.Gemetastaseerde ziekte De behandeling van gemetastaseerde ziekte vereist een geïndividualiseerde aanpak waarbij er een plaats is voor chemotherapie, palliatieve radiotherapie, palliatieve chirurgie (of een combinatie hiervan) of best supportive care. 1.Systemische therapie Enkele cijfers (7): - Chemotherapie geeft een respons rate tot 68%, maar deze responsen zijn meestal van korte duur. - Een duidelijke winst in overleving kon niet aangetoond worden. - De mediane overleving bedraagt 22 maand. - 5-jaarsoverleving 17% De voorkeur gaat uit naar een combinatie van Cisplatinum-Etoside (Grade 2B recommendation) (7, 8) Alternatief : - Carblatinum-Etoside. - Totecan (eerder bij ouderen) - Cyclofosfamide-Doxorubicine (of Epirubicine)-Vincristine (CAV): cave toxiciteit - Deelname aan klinische studie 2.Palliatieve radiotherapie en/of heelkunde Dit kan overwogen worden bij symptomen of in geval van oligometastasen D. Herval 1. Locoregionaal herval Locoregionaal herval komt frequent voor. Dit is geassocieerd met een slechtere prognose. Optie: salvage multimodale therapie ( chemotherapie, bestraling en/of heelkunde). (10) 2. Gemetastaseerde ziekte (cfr. 3.) 5. Follow-up - De gemiddelde tijd tot herval is 8 maanden. 90% van de recidieven treden binnen de eerste 24 maanden. - Klinisch onderzoek (volledige huidinspectie en klinisch onderzoek van de klierregio s) iedere 3 tot 6 maanden gedurende de eerste twee jaar. Nadien iedere zes tot 12 maanden. - Zelfonderzoek is aangewezen gezien hoger risico andere huidtumoren.

14 - Het bepalen van NSE (neuron-secifiek enolase) kan nuttig zijn voor vroegtijdige detectie van herval. - Beeldvorming dient te worden verricht bij klachten. Bij hoogrisico patiënten is routine beeldvorming aangewezen. Voorstel: a. 18 FDG PET-CT scan: 3 maand en 1 jaar na initiële behandeling b. CT scan hals thorax abdomen: en 24 maand na initiële behandeling 6. Referenties 1. National Comprehensive Cancer Network (NCCN). NCCN Clinical practise guidelines in oncology. (accessed June 2014) 2. Tai P. A practical update of surgical managment of merkel cell carcinoma of the skin. ISRN Surg 2013; 2013: Garneski KM et al. Merkel cell carcinoma adjuvant therapy: current data support radiation but not chemotherapy. J Am Acad Dermatol 2007; 57 : Tai P. Mercel cell cancer: update on biology and treatment. Curr Opin Oncol 2008;20: Poulsen M et al. High-risk Merkel cell carcinoma of the skin treated with synchronous carlatin/etosid and radiation: a Trans-Tasman Radiation Oncology Group Study TROG 96:07. J Clin Oncol 2003; 21: Poulsen M, Walpole E et al. Weekly carblatin reduces toxicity during synchronous chemoradiotherapy for Merkel cel carcinoma of the skin. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2008; 72: Tai et al. Chemotherapy in neuroendocrine/merkelcell carcinoma of the skin: case series and review of 204 cases. J Clin Oncol 2000; 18: Pectasides D et al. Cisplatin-based chemotherapy for Merkel cell carcinoma of the skin. Cancer Invest 2006;24: Cirillo et al. Merkel cell tumor. Report of case and treatment with octreotide. Minerva Chir 1997; 52: Eng TY, Naguib M et al. Treatment of recurrent Merkel cell carcinoma an analysis of 46 cases. Am J Clin Oncol 2004; 27:576.

RICHTLIJNEN HUIDTUMOREN

RICHTLIJNEN HUIDTUMOREN RICHTLIJNEN HUIDTUMOREN Inhoud I Richtlijnen maligne melanoom 1.Inleiding 2.Classificatie 3.Diagnostiek A. Algemene richtlijnen B. Workup 4.Behandeling 5.Follow-up 6.Referenties 1. Brede excisie 2. Sentinel

Nadere informatie

Maligne melanomen. Dr. N. Vancanneyt Prof. Dr. M. Stas Dienst Oncologische Heelkunde UZ Leuven

Maligne melanomen. Dr. N. Vancanneyt Prof. Dr. M. Stas Dienst Oncologische Heelkunde UZ Leuven Maligne melanomen Dr. N. Vancanneyt Prof. Dr. M. Stas Dienst Oncologische Heelkunde UZ Leuven Inhoud Introductie Diagnose & staging onderzoeken Classificatie Therapie Follow-up Introductie Maligne tumor

Nadere informatie

Maligne melanoma Belang van sentinelklierbiopsie

Maligne melanoma Belang van sentinelklierbiopsie Maligne melanoma Belang van sentinelklierbiopsie Annemie Rutten Medische Oncologie AZ St. Augustinus Maligne melanoma 10% van alle huidkankers, maar meest agressieve. Incidentie van maligne melanoma neemt

Nadere informatie

Maligne melanoma

Maligne melanoma 7.6.1. Maligne melanoma 1. Screening (aanbeveling; onvoldoende evidentie) Om de 6-12 maanden controle van de gepigmenteerde laesies nuttig bij familiair verhoogd risico*/op grond van huidtype en UV-schade;

Nadere informatie

Maligne melanoma

Maligne melanoma 7.6.1. Maligne melanoma 1. Screening (aanbeveling; onvoldoende evidentie) Om de 6-12 maanden controle van de gepigmenteerde laesies nuttig bij familiair verhoogd risico*/op grond van huidtype en UV-schade;

Nadere informatie

Laarbeeklaan Brussel. Oncologisch Handboek. Richtlijnen Urologie. Testis

Laarbeeklaan Brussel. Oncologisch Handboek. Richtlijnen Urologie. Testis Laarbeeklaan 101 1090 Brussel Oncologisch Handboek Richtlijnen Urologie Testis V3.2014 Testis ICD-O C62 1 Inleiding De richtlijnen hebben betrekking tot kiemceltumoren van de testis, die meer dan 90% van

Nadere informatie

Stage. Clin staging. Treatment. Prognosis. Diagnosis. Evaluation. Early Node. Tumour. Loc advanced Metastasis. Advanced. Surgery

Stage. Clin staging. Treatment. Prognosis. Diagnosis. Evaluation. Early Node. Tumour. Loc advanced Metastasis. Advanced. Surgery Clin staging Stage Tumour Early Node Loc advanced Metastasis Advanced Treatment Surgery Diagnosis Evaluation pulmonary Chemotherapy Radiotherapy Combinations Prognosis cardiac general Univ Hospital Leuven

Nadere informatie

Lymfeknoop dissectie in borstcarcinoom, diagnostiek of therapie? Wim Demey, medische oncologie, Borstkliniek voorkempen

Lymfeknoop dissectie in borstcarcinoom, diagnostiek of therapie? Wim Demey, medische oncologie, Borstkliniek voorkempen Lymfeknoop dissectie in borstcarcinoom, diagnostiek of therapie? Wim Demey, medische oncologie, Borstkliniek voorkempen 85% via de axilla Mammaria interna alleen aantasting is zeldzaam

Nadere informatie

Spinocellulaire carcinomen van de huid: beleidslijnen

Spinocellulaire carcinomen van de huid: beleidslijnen Spinocellulaire carcinomen van de huid: beleidslijnen 1. Voorkomen Spinocellulair carcinoom (SCC): - tweede meest frequente huidtumor na basocellulair carcinoom - risicofactoren: o blootstelling aan zon

Nadere informatie

De huid en huidkanker

De huid en huidkanker 16-12-2017 Dr. K. Punie Algemene Medische Oncologie Multidisciplinair Borstcentrum Leuvens Kankerinstituut LKI UZ Leuven - Gasthuisberg De huid en huidkanker 1 Meest voorkomende kankers in België Belgisch

Nadere informatie

Staat de radiotherapie indicatie ook vast na een complete respons op NAC?

Staat de radiotherapie indicatie ook vast na een complete respons op NAC? Staat de radiotherapie indicatie ook vast na een complete respons op NAC? Nina Bijker, radiotherapeut AMC BBB symposium 7 september 2017 No conflict of interest Focus op postmastectomie radiotherapie (PMRT)

Nadere informatie

Melanoom wordt onderverdeeld in 4 stadia

Melanoom wordt onderverdeeld in 4 stadia Stadium III melanoom: lymfeklierresectie en adjuvante behandelingen Aljosja Rogiers Melanoom wordt onderverdeeld in 4 stadia Stadium I Stadium II Stadium III IIIA IIIB IIIC IIID Stadium IV meeste adjuvante

Nadere informatie

Overbehandeling in radiotherapie. Prof. Dr. Caroline Weltens

Overbehandeling in radiotherapie. Prof. Dr. Caroline Weltens Overbehandeling in radiotherapie Prof. Dr. Caroline Weltens 29-09-2018 veilig de lokale therapie verminderen zonder de uitkomst te compromiteren Juiste balans tussen benefit en neveneffecten Bij combinatie

Nadere informatie

Meer sparend bestraling van de axilla? Less is more (than enough) Nicola Russell

Meer sparend bestraling van de axilla? Less is more (than enough) Nicola Russell Meer sparend bestraling van de axilla? Less is more (than enough) Nicola Russell Techniek tot nu toe Conventionele simulatie Virtuele simulatie Techniek voor okselbestraling Klier levels I III Plexus brachialis

Nadere informatie

Tumoren van het anaal kanaal

Tumoren van het anaal kanaal 7.1.8. Tumoren van het anaal kanaal 1. Inleiding 1.1. Incidentie Aparte entiteit! Incidentie uitzonderlijk (2% van de digestieve tumoren) Incidentie 3v - 2m Gem. 65 jaar 2. Klinische presentatie De meeste

Nadere informatie

Oligometastatischeziekte bij het mammacarcinoom. M. van der Sangen, radiotherapeut

Oligometastatischeziekte bij het mammacarcinoom. M. van der Sangen, radiotherapeut Oligometastatischeziekte bij het mammacarcinoom M. van der Sangen, radiotherapeut Borstkanker in perspectief Borstkanker in Nederland Nieuwe borstkankers per jaar: 15.000 Metastasen bij diagnose: 750 (5%)

Nadere informatie

TESTISCARCINOOM WORK UP. 1. Workup verdachte massa in testis

TESTISCARCINOOM WORK UP. 1. Workup verdachte massa in testis TESTISCARCINOOM WORK UP 1. Workup verdachte massa in testis Anamnese en klinisch onderzoek. AFP. Beta HCG. Labo inclusief LDH, syfilis, HIV en hepatitis B. RX thorax. Echo testes. 2. Steeds inguinale orchidectomie

Nadere informatie

Bronchuscarcinoom Incidentiegegevens, initiële behandeling AZ Groeninge Kris Van Oortegem Pneumologie

Bronchuscarcinoom Incidentiegegevens, initiële behandeling AZ Groeninge Kris Van Oortegem Pneumologie Bronchuscarcinoom 2002 Incidentiegegevens, initiële behandeling AZ Groeninge Kris Van Oortegem Pneumologie Bronchuscarcinoom 2002 (n=112) Kleincellig versus Niet-kleincellig kleincellig 18% niet-kleincellig

Nadere informatie

Nadia Haj Mohammad Internist-oncoloog The Netherlands

Nadia Haj Mohammad Internist-oncoloog The Netherlands Maagcarcinoom Nadia Haj Mohammad Internist-oncoloog The Netherlands Inhoud Therapie Systemisch Gericht op klachten Nieuwe ontwikkelingen/toekomst Epidemiologie Verschil Europa en Noord-Amerika vs Azië,

Nadere informatie

MALIGNE MELANOMA (HUID): BELEIDSLIJNEN

MALIGNE MELANOMA (HUID): BELEIDSLIJNEN MALIGNE MELANOMA (HUID): BELEIDSLIJNEN 1. Voorkomen Incidentie in Europa: 20-25/100.000 per jaar, blijft toenemen 2. Histologische subtypes 2.1. Superficieel spreidend maligne melanoma - frequentst voorkomend

Nadere informatie

MALIGNE MELANOMA (HUID): BELEIDSLIJNEN

MALIGNE MELANOMA (HUID): BELEIDSLIJNEN MALIGNE MELANOMA (HUID): BELEIDSLIJNEN 1. Voorkomen Incidentie in Europa: 20-25/100.000 per jaar, blijft toenemen 2. Histologische subtypes 2.1. Superficieel spreidend maligne melanoma - frequentst voorkomend

Nadere informatie

Citation for published version (APA): Francken, A. B. (2007). Primary and metastatic melanoma: aspects of follow-up and staging. s.n.

Citation for published version (APA): Francken, A. B. (2007). Primary and metastatic melanoma: aspects of follow-up and staging. s.n. University of Groningen Primary and metastatic melanoma Francken, Anne Brecht IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check

Nadere informatie

Chapter 11. Nederlandse samenvatting en conclusies

Chapter 11. Nederlandse samenvatting en conclusies Chapter 11 Nederlandse samenvatting en conclusies Nederlandse samenvatting en conclusies De incidentie van het melanoom stijgt wereldwijd. 1 Door de onvoorspelbare en onregelmatige disseminatie van het

Nadere informatie

Pancreascarcinoom

Pancreascarcinoom 7.1.3. Pancreascarcinoom 1. Pancreasadenocarcinoma: diagnose en staging 1.1. Symptomen Zeer aspecifiek. 10% van de patiënten presenteren zich met nieuwe DM. Bij oudere patiënten is acute pancreatitis vaak

Nadere informatie

MALIGNE MELANOMA (HUID): BELEIDSLIJNEN

MALIGNE MELANOMA (HUID): BELEIDSLIJNEN MALIGNE MELANOMA (HUID): BELEIDSLIJNEN 1. VOORKOMEN Incidentie in Europa: 20-25/100.000 per jaar, blijft toenemen 2. HISTOLOGISCHE SUBTYPES 2.1. SUPERFICIEEL SPREIDEND MALIGNE MELANOMA - frequentst voorkomend

Nadere informatie

Consequenties van de nieuwe AJCC-melanoomclassificatie voor dermatologen

Consequenties van de nieuwe AJCC-melanoomclassificatie voor dermatologen 422 artikelen Consequenties van de nieuwe AJCC-melanoomclassificatie voor dermatologen A.D. Vredenborg 1, W. Bergman 2 1. Semi-arts dermatolgie, afdeling Dermatologie, Leids Universitair Medisch Centrum

Nadere informatie

2. KOSTENEFFECTIVITEIT PET/CT IN STADIUM III/IV PATIËNTEN (met behulp van scenario analyses)

2. KOSTENEFFECTIVITEIT PET/CT IN STADIUM III/IV PATIËNTEN (met behulp van scenario analyses) 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 2. KOSTENEFFECTIVITEIT

Nadere informatie

Melanoom Niet één diagnose, niet één standaardbehandeling

Melanoom Niet één diagnose, niet één standaardbehandeling Melanoom Niet één diagnose, niet één standaardbehandeling Wolter J. Mooi VU medisch centrum Amsterdam Melanoomclassificatie Superficieel spreidend melanoom Nodulair melanoom Acrolentigineus melanoom Lentigo

Nadere informatie

1. Inleiding: De nieuwe TNM classifikatie stadiering. - onvolledigheden / aanvullingen. 3. De N factor: hoe in kaart brengen.

1. Inleiding: De nieuwe TNM classifikatie stadiering. - onvolledigheden / aanvullingen. 3. De N factor: hoe in kaart brengen. Mediastinum 1. Inleiding: De nieuwe TNM classifikatie stadiering 2. De N factor: impact op prognose: -vlgtnm - onvolledigheden / aanvullingen 3. De N factor: hoe in kaart brengen. 4. De N factor: impact

Nadere informatie

Ontwikkelingen longkanker en maligne mesothelioom

Ontwikkelingen longkanker en maligne mesothelioom Ontwikkelingen longkanker en maligne mesothelioom Wat is de stand van zaken Frank Jacobs sept 2017 Disclosures Frank Jacobs (potentiële) belangenverstrengeling geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

Staging van het Bronchuscarcinoom

Staging van het Bronchuscarcinoom 1 Staging van het Bronchuscarcinoom Dr D Coeman Pneumoloog A.Z. St.-Dimpna, Geel Staging v/h bronchuscarcinoom 2 A/ NSCLC - TNM-classification B/ SCLC - VALSG (veterans s affairs lung study group) - TNM-classification

Nadere informatie

J. Mamma aandoeningen. Inhoudsopgave 01 J 02 J 03 J 04 J 05 J 06 J 07 J 08 J 09 J 10 J 11 J 12 J 13 J 14 J 15 J 16 J 17 J 18 J 19 J

J. Mamma aandoeningen. Inhoudsopgave 01 J 02 J 03 J 04 J 05 J 06 J 07 J 08 J 09 J 10 J 11 J 12 J 13 J 14 J 15 J 16 J 17 J 18 J 19 J J. Mamma aandoeningen nhoudsopgave 1 J 2 J 3 J 4 J 5 J 6 J 7 J 8 J 9 J 1 J 11 J 12 J 13 J 14 J 15 J 16 J 17 J 18 J 19 J Screening: vrouwen jonger dan 4 jaar zonder genetisch risico... 1 Screening: vrouwen

Nadere informatie

Peniscarcinoom. Regionale richtlijn IKMN, Versie: 1.1

Peniscarcinoom. Regionale richtlijn IKMN, Versie: 1.1 Peniscarcinoom Regionale richtlijn IKMN, Versie: 1.1 Laatst gewijzigd : 02-05-2003 Methodiek: Consensus based Verantwoording: Reg. WG urologische tumoren Inhoudsopgave Algemeen...1 Diagnostiek...2 Medisch

Nadere informatie

Pien de Haas en John de Klerk nucleair geneeskundigen Meander Medisch Centrum Amersfoort. 2e Mammacongres 28 januari 2011 Harderwijk

Pien de Haas en John de Klerk nucleair geneeskundigen Meander Medisch Centrum Amersfoort. 2e Mammacongres 28 januari 2011 Harderwijk Pien de Haas en John de Klerk nucleair geneeskundigen Meander Medisch Centrum Amersfoort 2e Mammacongres 28 januari 2011 Harderwijk Siemens Biograph true point PET/CT 40 slice Sinds 21 januari 2011 Sinds

Nadere informatie

Tx niet evalueerbaar T0 geen tumor

Tx niet evalueerbaar T0 geen tumor COLON 1. Tumor: 1.1. TNM classificatie: T: primaire tumor Tx niet evalueerbaar T0 geen tumor Tis T1 carcinoma in situ: intra-epitheliaal of invasie lamina propria (niet doorheen muscularis mucosa) subclassificatie

Nadere informatie

Laarbeeklaan Brussel. Oncologisch Handboek. Richtlijnen Urologie. Blaas

Laarbeeklaan Brussel. Oncologisch Handboek. Richtlijnen Urologie. Blaas Laarbeeklaan 101 1090 Brussel Oncologisch Handboek Richtlijnen Urologie Blaas V3.2014 Blaas ICD-O C67 1 Inleiding De meerderheid van de patiënten (75-85%) vertoont oppervlakkige blaastumoren (stadium Tis,

Nadere informatie

BRAF mutatie en de behandeling van het melanoom. John Haanen

BRAF mutatie en de behandeling van het melanoom. John Haanen BRAF mutatie en de behandeling van het melanoom John Haanen Melanoom 2015 vijfde meest voorkomende vorm van kanker Incidentie >4200 patiënten 15-20% ontwikkelt stadium IV Sterfte: 700-800 patiënten Melanoom:

Nadere informatie

4e Post EAUN Meeting

4e Post EAUN Meeting 4e Post EAUN Meeting Testiscarcinoom Incidentie, behandeling en follow up Joost de Baaij Verpleegkundig Specialist i.o. Canisius Wilhelmina Ziekenhuis Nijmegen Inhoud Incidentie Risico factoren Diagnostiek

Nadere informatie

Het effect van de behandeling van IMMUNOTHERAPIE op een ONCOLOGISCHE ULCUS ten gevolge van een MELANOOM Mathilde van der Eijk: Wondstoma Oncologie

Het effect van de behandeling van IMMUNOTHERAPIE op een ONCOLOGISCHE ULCUS ten gevolge van een MELANOOM Mathilde van der Eijk: Wondstoma Oncologie Het effect van de behandeling van IMMUNOTHERAPIE op een ONCOLOGISCHE ULCUS ten gevolge van een MELANOOM Mathilde van der Eijk: Wondstoma Oncologie verpleegkundige Disclosure belangen spreker Geen(potentiële)

Nadere informatie

longcarcinoom: stadiëring en behandeling

longcarcinoom: stadiëring en behandeling Hoe actueel is de CBO richtlijn? Niet-kleincellig longcarcinoom: stadiëring en behandeling Prof. dr. Harry J.M. Groen UMCG Groningen Wat moet er veranderen? TBNA? Plaats van EUS-FNA? Plaats van EBUS-FNA?

Nadere informatie

Immunotherapie bij ouderen: maakt lee4ijd uit?

Immunotherapie bij ouderen: maakt lee4ijd uit? Immunotherapie bij ouderen: maakt lee4ijd uit? Ellen Kapiteijn en Simon Mooijaart LUMC 1 NOVEMBER 2017 Casus Dhr T, 1934: vitaal, WHO 1 Amaurosis fugax, presbyacusis, BPH 2005: Melanoom rechts temporaal

Nadere informatie

longtumoren stadia therapie prognose Els De Droogh Pneumologie ZNA Middelheim

longtumoren stadia therapie prognose Els De Droogh Pneumologie ZNA Middelheim longtumoren stadia therapie prognose smoking is cool!??? longtumoren > na WO II > roken en longtumoren 90 % mannen, 78% vrouwen aantal pakjaren > carcinogene stoffen in rook > asbest > radon, metalen,

Nadere informatie

Pancreascarcinoom en kansen voor de toekomst

Pancreascarcinoom en kansen voor de toekomst 18 mei 2006 Jaarbeurs Utrecht Pancreascarcinoom en kansen voor de toekomst Jan Ouwerkerk Research Coördinator Oncologie Leids Universitair Medisch Centrum Pancreas Carcinoom Incidencie: 33.730 nieuwe patiënten

Nadere informatie

OLIJFdag 3 oktober 2015

OLIJFdag 3 oktober 2015 OLIJFdag 3 oktober 2015 Nieuwe behandelingen bij eierstokkanker Els Witteveen Internist-oncoloog Huidige en nieuwe inzichten Intraperitoneale toediening Toevoeging van bevacizumab Dose dense toediening

Nadere informatie

- naargelang expertise van een referentieziekenhuis in het betreffend domein,

- naargelang expertise van een referentieziekenhuis in het betreffend domein, Huid 1. MELANOOM 2. ANDERE HUIDTUMOREN ANDERE INFORMATIE 1. Actueel geldende richtlijnen afdrukbaar in pdf-formaat 2. De historiek van het richtlijnenoverleg vindt U hier terug 1 Verwijzingen Verwijzing

Nadere informatie

Algemene opmerking: classificatie van toepassing op carcinomen met inbegrip van adenocarcinomen van de gastrooesofagale

Algemene opmerking: classificatie van toepassing op carcinomen met inbegrip van adenocarcinomen van de gastrooesofagale MAAG 1. Tumor: 1.1. TNM classificatie: Algemene opmerking: classificatie van toepassing op carcinomen met inbegrip van adenocarcinomen van de gastrooesofagale junctie. Tumor met epicentrum binnen 5 cm

Nadere informatie

Hodgkin lymfoom. Elly Lugtenburg 11 de nascholing hematologie verpleegkundigen 16 Maart 2018

Hodgkin lymfoom. Elly Lugtenburg 11 de nascholing hematologie verpleegkundigen 16 Maart 2018 Hodgkin lymfoom Elly Lugtenburg 11 de nascholing hematologie verpleegkundigen 16 Maart 2018 11 de nascholing Hematologie verpleegkundigen 16 Maart 2018 Disclosure belangen: PJ Lugtenburg Voor bijeenkomst

Nadere informatie

Update sarcomen inclusief GIST Jan Keizer symposium 2017

Update sarcomen inclusief GIST Jan Keizer symposium 2017 Update sarcomen inclusief GIST Jan Keizer symposium 2017 Hans Gelderblom 1 Jan Keizer symposium 2017 Conflict of interest Geen persoonlijke financiële banden LUMC ontvangt wel onderzoeksgeld van diverse

Nadere informatie

7.3.2. Baarmoedercarcinoom

7.3.2. Baarmoedercarcinoom 7.3.2. Baarmoedercarcinoom 1 Stadiëring 1.1 TNM-classificatie (7 th edition, 2009) Tx T0 Tis T1 T1a T1b T2 T3a T3b T4 Nx N0 N1 N2 M0 M1 Primaire tumor kan niet beoordeeld worden Geen evidentie voor primaire

Nadere informatie

Een melanoom, wat nu?

Een melanoom, wat nu? Een melanoom, wat nu? Aanvullende diagnostiek Is er op gericht om aan te tonen dat er sprake is van gelokaliseerde ziekte Gelokaliseerde ziekte = een primair melanoom met ten hoogste satelliet-, intransit-

Nadere informatie

Landelijk Contactdag 2017

Landelijk Contactdag 2017 Landelijk Contactdag 2017 Radiotherapie voor Blaaskanker Bradley Pieters Academisch Medisch Centrum/ Universiteit van Amsterdam 2 Typen Blaaskanker Niet-spierinvasief Spierinvasief Behandelingen Verwijderen

Nadere informatie

(Very) High-risk prostaatcarcinoom: belang van multimodale behandeling?

(Very) High-risk prostaatcarcinoom: belang van multimodale behandeling? Sint-Joris-Winge 14 september 2016 (Very) High-risk prostaatcarcinoom: belang van multimodale behandeling? dr. Lodewijk Van Wynsberge Definitie D Amico: indeling PCA volgens risico op metastasering en

Nadere informatie

KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: BORSTKANKER Fase 1: validatie van de individuele resultaten Ziekenhuis 86

KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: BORSTKANKER Fase 1: validatie van de individuele resultaten Ziekenhuis 86 1 KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: BORSTKANKER Fase 1: validatie van de individuele resultaten Ziekenhuis 86 2 1. BESCHRIJVENDE STATISTIEK Tabel 1: Invasieve borstkanker en ductaal carcinoma in situ

Nadere informatie

Melanoom: Risicofactoren en vroegtijdige opsporing

Melanoom: Risicofactoren en vroegtijdige opsporing Melanoom: Risicofactoren en vroegtijdige opsporing NA Kukutsch dermatoloog LUMC WIN-O symposium melanoom 03-11-2011 Overzicht Inleiding Risicofactoren genetische factoren omgevingsfactoren Vroegtijdige

Nadere informatie

J. Mamma aandoeningen

J. Mamma aandoeningen Asymptomatische patiënten Screening: vrouwen jonger dan 4 jaar zonder genetisch risico 1 J Screening: vrouwen tussen 4-49 jaar zonder genetisch risico 2 J Screening: vrouwen tussen 5-69 jaar 3 J Screening:

Nadere informatie

(Neo)-adjuvante behandeling en behandeling van gemetastaseerd melanoom

(Neo)-adjuvante behandeling en behandeling van gemetastaseerd melanoom (Neo)-adjuvante behandeling en behandeling van gemetastaseerd melanoom Oncowijs: masterclass melanoom Frank Speetjens Internist - oncoloog F.M.SPEETJENS@LUMC.NL Diclosure Disclosure belangen spreker (potentiële)

Nadere informatie

Casus: Van DNA mutaties naar behandeling: selectie voor geïndividualiseerde oncologische behandelingen. Marlies Langenberg Internist oncoloog

Casus: Van DNA mutaties naar behandeling: selectie voor geïndividualiseerde oncologische behandelingen. Marlies Langenberg Internist oncoloog Casus: Van DNA mutaties naar behandeling: selectie voor geïndividualiseerde oncologische behandelingen Marlies Langenberg Internist oncoloog Geen disclosures Casus Casus 2005 Vrouw, 62 jaar Oncologische

Nadere informatie

CHAPTER XII. Nederlandse Samenvatting

CHAPTER XII. Nederlandse Samenvatting CHAPTER XII Nederlandse Samenvatting Dit proefschrift behelst een aantal klinische en translationele studies met betrekking tot de behandeling van het primair operabel mammacarcinoom. Zowel aspecten van

Nadere informatie

Gynaecologisch-oncologische Studies. Gynaecongres 11 november Focus Radiotherapie. R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT

Gynaecologisch-oncologische Studies. Gynaecongres 11 november Focus Radiotherapie. R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT Gynaecologisch-oncologische Studies Gynaecongres 11 november 2010 Focus Radiotherapie R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT Overzicht: Focus Radiotherapie Cervix Lopend EORTC Embrace Nieuw Outback

Nadere informatie

c-met amplificatie/ exon14 skippingpatiënt L. Hijmering/Harry J M Groen Longarts UMCG

c-met amplificatie/ exon14 skippingpatiënt L. Hijmering/Harry J M Groen Longarts UMCG c-met amplificatie/ exon14 skippingpatiënt L. Hijmering/Harry J M Groen Longarts UMCG Voorgeschiedenis 2000 Femoralis stent. 2016 ct2bn3m1b adenocarcinoom van de long uitgaande van de LBK met o.a. hersenmetastasen

Nadere informatie

Immuuntherapie: resultaten tot nu toe bij patiënten met een longcarcinoom Willemijn Theelen

Immuuntherapie: resultaten tot nu toe bij patiënten met een longcarcinoom Willemijn Theelen Immuuntherapie: resultaten tot nu toe bij patiënten met een longcarcinoom 15-06-2017 Willemijn Theelen w.theelen@nki.nl Risicofactoren Longcarcinoom Roken in 90% de oorzaak Passief roken : 1,2-1,3 x verhoogd

Nadere informatie

DISCLOSURE BELANGEN SPREKER

DISCLOSURE BELANGEN SPREKER DISCLOSURE BELANGEN SPREKER Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties Sponsoring of onderzoeksgeld Aandeelhouder Adviseur Venture partner BMS, MSD Neon Therapeutics Adaptive, Amgen, Neon Therapeutics,

Nadere informatie

Chirurgische overbehandeling van borstkanker. Ann Smeets Oncologische Heelkunde MBC symposium 2018

Chirurgische overbehandeling van borstkanker. Ann Smeets Oncologische Heelkunde MBC symposium 2018 Chirurgische overbehandeling van borstkanker Ann Smeets Oncologische Heelkunde MBC symposium 2018 Preventieve mastectomie 1. Profylactisch 2. Contralateraal 2 Preventieve mastectomie Meer vraag sinds Besef

Nadere informatie

Multimodality treatment bij het oesofagus- en maagcarcinoom

Multimodality treatment bij het oesofagus- en maagcarcinoom Multimodality treatment bij het oesofagus- en maagcarcinoom Disclosures Ik heb geen belangenverstrengeling in relatie tot deze presentatie Multimodality treatment bij het oesofagus- en maagcarcinoom Bij

Nadere informatie

Samenvatting CHAPTER 8

Samenvatting CHAPTER 8 Samenvatting CHAPTER 8 SAMENVATTING De hypothese van sequentiële tumor verspreiding lijkt aannemelijk volgens meerdere studies over de schildwachtklierbiopsie (Sentinel Lymph Node Biopsy; SLNB) met aanvullende

Nadere informatie

Wel of Niet starten?

Wel of Niet starten? Chemotherapie in de palliatieve setting van het pancreascarcinoom Wel of Niet starten? Dick Richel AMC / MST 3 e Verpleegkundig Congres 10 januari 2014 Pancreascarcinoom feiten Incidentie in Nederland

Nadere informatie

Mogelijkheden van resectie na chemotherapie bij het pancreascarcinoom. Prof. dr. Marc Besselink Afdeling Chirurgie, AMC Amsterdam

Mogelijkheden van resectie na chemotherapie bij het pancreascarcinoom. Prof. dr. Marc Besselink Afdeling Chirurgie, AMC Amsterdam Mogelijkheden van resectie na chemotherapie bij het pancreascarcinoom Prof. dr. Marc Besselink Afdeling Chirurgie, AMC Amsterdam Amsterdam, 19 Januari 2018 Pancreascarcinoom Slechte prognose (5 jaars-overleving,

Nadere informatie

Plaveiselcelcarcinoom

Plaveiselcelcarcinoom Plaveiselcelcarcinoom 19 197 Plaveiselcelcarcinoom Dr. G.A.M. Krekels, drs. R.J. Borgonjen De richtlijn dateert uit 2010. De tekst van de samenvatting is niet gewijzigd. Wel is een nieuwe flowchart toegevoegd.

Nadere informatie

Less is more: Axillaire stagering en behandeling bij het mammacarcinoom

Less is more: Axillaire stagering en behandeling bij het mammacarcinoom Less is more: Axillaire stagering en behandeling bij het mammacarcinoom Sabrina Maaskant, Chirurg oncoloog Hetty van den Berg, Radiotherapeut oncoloog Borstkanker in de 20 e eeuw William Halsted (1852-1923)

Nadere informatie

DoNaMo GU Blaascarcinoom. André Bergman & Martijn Kerst 9 september 2015 NKI-AVL

DoNaMo GU Blaascarcinoom. André Bergman & Martijn Kerst 9 september 2015 NKI-AVL DoNaMo GU Blaascarcinoom André Bergman & Martijn Kerst 9 september 2015 NKI-AVL Paulus Potter Pissende koe (ca. 1650) 1632-1723 Casus Tijdens het Uro-Oncologisch overleg wordt een 65 jarige patiënt besproken

Nadere informatie

NIERCARCINOOM WORK UP. Klinisch onderzoek. Labo. Urine-onderzoek. CAT abdomen/bekken met contrast. CT thorax.

NIERCARCINOOM WORK UP. Klinisch onderzoek. Labo. Urine-onderzoek. CAT abdomen/bekken met contrast. CT thorax. NIERCARCINOOM WORK UP Klinisch onderzoek. Labo. Urine-onderzoek. CAT abdomen/bekken met contrast. CT thorax. MRI zo CT cavale trombose suggereert of igv nierinsufficiëntie. Botscan en CT hersenen op klinische

Nadere informatie

Aanvraag gegevens ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek

Aanvraag gegevens ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek Aanvraag gegevens ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek Registratie waarvan gegevens worden opgevraagd: DSCA Contactpersoon: Naam: Mw. Drs. J. t Lam - Boer Centrum/ziekenhuis: Radboud umc Adres: Postbus

Nadere informatie

Oligometastasen: Echt of wishfull thinking? Dirk De Ruysscher, MD, PhD Radiation Oncologist University Hospitals Leuven/ KU Leuven Leuven, Belgium

Oligometastasen: Echt of wishfull thinking? Dirk De Ruysscher, MD, PhD Radiation Oncologist University Hospitals Leuven/ KU Leuven Leuven, Belgium Oligometastasen: Echt of wishfull thinking? Dirk De Ruysscher, MD, PhD Radiation Oncologist University Hospitals Leuven/ KU Leuven Leuven, Belgium Casus 65-jaar oude blanke vrouw 20 pak jaren Gestopt met

Nadere informatie

Samenvatting 1. Chapter Samenvatting. Samenvatting. Charlotte M.C. Oude Ophuis. Charlotte M.C.

Samenvatting 1. Chapter Samenvatting. Samenvatting. Charlotte M.C. Oude Ophuis. Charlotte M.C. Samenvatting 1 http://hdl.handle.net/1765/100861 Chapter 12 Samenvatting Samenvatting Charlotte M.C. Oude Ophuis Charlotte M.C. Oude Ophuis 2 Erasmus Medical Center Rotterdam Samenvatting 3 Samenvatting

Nadere informatie

sequens is dan eerst chemotherapie, erna radiotherapie). Zo medisch inoperabel: o Radicale radiotherapie.

sequens is dan eerst chemotherapie, erna radiotherapie). Zo medisch inoperabel: o Radicale radiotherapie. Richtlijn: Behandeling van vroege stadia NKCLC Deze richtlijn werd opgesteld in overeenkomst met de 7 de editie van het TNM systeem (TNM7), in voege vanaf begin 2010. Stadium IA (T1a-bN0) en Stadium IB

Nadere informatie

Leven met kanker Nieuwste ontwikkelingen in de behandeling bij longkanker. Judith Herder 2017

Leven met kanker Nieuwste ontwikkelingen in de behandeling bij longkanker. Judith Herder 2017 Leven met kanker Nieuwste ontwikkelingen in de behandeling bij longkanker Judith Herder 2017 Deze presentatie Enkele feiten over kanker Wat is longkanker nou eigenlijk? Behandeling bij uitgezaaid longkanker

Nadere informatie

Symposium Borstkanker bij jong en oud. Chemotherapie bij jonge patiënten K. Punie

Symposium Borstkanker bij jong en oud. Chemotherapie bij jonge patiënten K. Punie Symposium Borstkanker bij jong en oud 15-10-2016 K. Punie Algemene Medische Oncologie Multidisciplinair Borstcentrum UZ Leuven - Gasthuisberg Mortality rate reduction in breast cancer EBCTCG, Lancet 2012;

Nadere informatie

BOM. Pembrolizumab als monotherapie bij niet-resectabel of gemetastaseerd melanoom

BOM. Pembrolizumab als monotherapie bij niet-resectabel of gemetastaseerd melanoom 49 Pembrolizumab als monotherapie bij niet-resectabel of gemetastaseerd melanoom Introductie De behandeling van niet-resectabel of gemetastaseerd (gevorderd) melanoom is in de laatste 5 jaar sterk verbeterd

Nadere informatie

Richtlijnen Urologie

Richtlijnen Urologie Oncologisch Handboek Richtlijnen Urologie Nier Nier ICD-O C64 Richtlijnen Urologie Nier - 1 - 1 Algoritme Klinische presentatie Diagnostische procedure T1a-T1b Partiële nefrectomie Stadium I-III T1b-T3

Nadere informatie

Post-ASCO. Behandeling van melanoom en niercelcarcinoom John Haanen

Post-ASCO. Behandeling van melanoom en niercelcarcinoom John Haanen Post-ASCO Behandeling van melanoom en niercelcarcinoom John Haanen Disclosure belangen John Haanen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Onderzoeksgeld

Nadere informatie

2014 T4 tumoren/ thoraxwand doet mee, wat nu?

2014 T4 tumoren/ thoraxwand doet mee, wat nu? 2014 T4 tumoren/ thoraxwand doet mee, wat nu? Marie-Jeanne Vrancken Peeters Antoni van Leeuwenhoek NKI 2014 Locally advanced mc, Wat nu? Marie-Jeanne Vrancken Peeters Antoni van Leeuwenhoek NKI Locally

Nadere informatie

- naargelang van een klinisch onderzoek op dat ogenblik in een bepaald ziekenhuis. Alaerts Herwig Anatomopathologie

- naargelang van een klinisch onderzoek op dat ogenblik in een bepaald ziekenhuis. Alaerts Herwig Anatomopathologie Huid 1. MELANOOM : zie menubalk links. 2. ANDERE HUIDTUMOREN : nog niet uitgewerkt. ANDERE INFORMATIE 1. Actueel geldende richtlijnen afdrukbaar in pdf-formaat 2. De historiek van het richtlijnenoverleg

Nadere informatie

Profylactische chirurgie bij erfelijke borstkanker. I. Nevelsteen

Profylactische chirurgie bij erfelijke borstkanker. I. Nevelsteen Profylactische chirurgie bij erfelijke borstkanker I. Nevelsteen Erfelijke belasting 1. Incidentie wereldwijd - België Beleid 2. Borstcentra in België UZ Leuven High risk screening 3. Risico - Analyse

Nadere informatie

Radiotherapie bij het gemetastaseerd niercelcarcinoom. Dr Nathalie Meireson Universitaire Radiotherapie Antwerpen 28/02/2013

Radiotherapie bij het gemetastaseerd niercelcarcinoom. Dr Nathalie Meireson Universitaire Radiotherapie Antwerpen 28/02/2013 Radiotherapie bij het gemetastaseerd niercelcarcinoom Dr Nathalie Meireson Universitaire Radiotherapie Antwerpen 28/02/2013 inleiding casus heden toekomst radiotherapie en new drugs Inleiding Wat doet

Nadere informatie

Minder chirurgie na neo adjuvante chemotherapie?

Minder chirurgie na neo adjuvante chemotherapie? Minder chirurgie na neo adjuvante chemotherapie? Frederieke van Duijnhoven, chirurg-oncoloog Marie-Jeanne Vrancken Peeters, principal investigator MICRA studie 1 GEEN DISCLOSURES 2 NEOADJUVANTE SYSTEMISCHE

Nadere informatie

Richtlijn: Stadium IV KCLC

Richtlijn: Stadium IV KCLC Richtlijn: Stadium IV KCLC Sinds de 7 e editie van de TNM Classificatie (2009) wordt ook voor het kleincellige longcarcinoom de TNM classificatie gebruikt. In vroegere studies werden verschillende definities

Nadere informatie

Chemoradiatie bij het spierinvasief blaascarcinoom

Chemoradiatie bij het spierinvasief blaascarcinoom Chemoradiatie bij het spierinvasief blaascarcinoom Richard P. Meijer, Uroloog DUOS 4-12-2015 Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met

Nadere informatie

Monobenzone-Imiquimodcrème bij huidmetastasen melanoom

Monobenzone-Imiquimodcrème bij huidmetastasen melanoom Monobenzone-Imiquimodcrème bij huidmetastasen melanoom Een nieuw perspectief? Stephanie van der Kleij, MANP Sylvia ter Meulen, MANP VS dermato-oncologie Antoni van Leeuwenhoek In-transit metastasen melanoom

Nadere informatie

Casus: Lokaal gevorderd Pancreascarcinoom (LAPC) Olivier Busch HPB Chirurg, AMC Amsterdam Voorzitter DPCG

Casus: Lokaal gevorderd Pancreascarcinoom (LAPC) Olivier Busch HPB Chirurg, AMC Amsterdam Voorzitter DPCG Casus: Lokaal gevorderd Pancreascarcinoom (LAPC) Olivier Busch HPB Chirurg, AMC Amsterdam Voorzitter DPCG no disclosures Olivier Busch HPB Chirurg, AMC Amsterdam Voorzitter DPCG Pancreascarcinoom Slechte

Nadere informatie

Echogeleide chirurgie voor mammacarcinoom

Echogeleide chirurgie voor mammacarcinoom Echogeleide chirurgie voor mammacarcinoom Een prospectief gerandomiseerd onderzoek N.M.A. Krekel M.H. Haloua M.P. van den Tol S. Meijer Chirurgische oncologie VU Universitair Medisch Centrum Incidentie

Nadere informatie

Ontwikkelingen en behandelmogelijkheden bij de patiënt met oesofagus- of maagcarcinoom. 17-9-2015 dr. Marije Slingerland, internist-oncoloog

Ontwikkelingen en behandelmogelijkheden bij de patiënt met oesofagus- of maagcarcinoom. 17-9-2015 dr. Marije Slingerland, internist-oncoloog Ontwikkelingen en behandelmogelijkheden bij de patiënt met oesofagus- of maagcarcinoom 17-9-2015 dr. Marije Slingerland, internist-oncoloog Doelgerichte therapie bij het lokaal gevorderd en gemetastaseerd

Nadere informatie

Klinisch vroeg-stadium ovariumcarcinoom: belang van een adequate lymfkliersampling

Klinisch vroeg-stadium ovariumcarcinoom: belang van een adequate lymfkliersampling Klinisch vroeg-stadium ovariumcarcinoom: belang van een adequate lymfkliersampling Prof. dr. Roy Kruitwagen Symposium Het ovariumcarcinoom Oncologiecentrum Maastricht UMC + 10 november 2016 Disclosure

Nadere informatie

Multidisciplinaire behandeling van renaalcelcarcinoom Heelkunde : nefrectomie, metastasectomie

Multidisciplinaire behandeling van renaalcelcarcinoom Heelkunde : nefrectomie, metastasectomie Multidisciplinaire behandeling van renaalcelcarcinoom Heelkunde : nefrectomie, metastasectomie Dr. Lucien Hoekx, urologie UZA Medisch coördinator urologische oncologie MOCA Inleiding hematurie flankpijn

Nadere informatie

Lage tractus digestivus. Lieke Simkens Internist-oncoloog Máxima Medisch Centrum

Lage tractus digestivus. Lieke Simkens Internist-oncoloog Máxima Medisch Centrum Lage tractus digestivus Lieke Simkens Internist-oncoloog Máxima Medisch Centrum Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld

Nadere informatie

Beeldvorming bij oligometastasen met nadruk op PET/CT. Presentatie. PET/CT voor detectie van metastasen

Beeldvorming bij oligometastasen met nadruk op PET/CT. Presentatie. PET/CT voor detectie van metastasen Beeldvorming bij oligometastasen met nadruk op PET/CT Mark Roef Nucleair geneeskundige Catharina Ziekenhuis Eindhoven Themadag 30 maart 2017 Presentatie Beeldvorming bij oligometastasen: PET/CT voor detectie

Nadere informatie

B. Hals (weke delen) Voor cervicale wervelkolom, zie rubrieken C en K. Inhoudsopgave 01 B 02 B 03 B 04 B 05 B 06 B 07 B 08 B 09 B 10 B 11 B 12 B 13 B

B. Hals (weke delen) Voor cervicale wervelkolom, zie rubrieken C en K. Inhoudsopgave 01 B 02 B 03 B 04 B 05 B 06 B 07 B 08 B 09 B 10 B 11 B 12 B 13 B B. Hals (weke delen) Voor cervicale wervelkolom, zie rubrieken C en K Inhoudsopgave 1 B 2 B 3 B 4 B 5 B 6 B 7 B 8 B 9 B 1 B 11 B 12 B 13 B Palpabele schildkliernoduli en euthyreotische struma... 1 Lange

Nadere informatie

Head and neck orofarynxcarcinomen formulier voor registratie nieuwe diagnose

Head and neck orofarynxcarcinomen formulier voor registratie nieuwe diagnose Head and neck: orofarynxcarcinoomregistratieformulier (nieuwe diagnose) 1/7 08/10/2012 Head and neck orofarynxcarcinomen formulier voor registratie nieuwe diagnose Alle variabelen zijn verplicht in te

Nadere informatie

Richtlijnen Multidisciplinaire Oncologie

Richtlijnen Multidisciplinaire Oncologie Laarbeeklaan 101 1090 Brussel Oncologisch Handboek Richtlijnen Multidisciplinaire Oncologie Melanoom Multidisciplinair Oncologisch Consult Melanoom Dermatologie: dr. A. De Coninck, prof. dr. J. Gutermuth,

Nadere informatie

graad mitotische activiteit/10 hpf Ki67 index G1 <2 <2% G G3 >20 >20

graad mitotische activiteit/10 hpf Ki67 index G1 <2 <2% G G3 >20 >20 NEURO-ENDOCRIENE TUMOREN 1. Algemeen: Goed gedifferentieerde neuro-endocriene tumor: vroeger "carcinoïd". Goed gedifferentieerd carcinoma: "atypisch carcinoïd". Exclusief appendix. Opmerking: hooggradige

Nadere informatie