Datum 25 januari 2017 Onderwerp vaststellen rapportbrief en afsluiten inspectiebezoek mondzorg aan De Buitenhof te Amsterdam op 19 december 2016

Transcriptie

1 > Retouradres Postbus DA Heerlen Stichting Cordaan Raad van bestuur Postbus BC AMSTERDAM Stadsplateau AZ Utrecht Postbus DA Heerlen T F Inlichtingen bij ri.utrecht@igz.nl Onderwerp vaststellen rapportbrief en afsluiten inspectiebezoek mondzorg aan De Buitenhof te Amsterdam op 19 december 2016 Uw brief en 19 en 20 januari 2017 Geachte raad van bestuur, De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) bracht op 19 december 2016 een onaangekondigd bezoek aan Cordaan, locatie De Buitenhof (hierna: De Buitenhof ) in Amsterdam Zuid. De Buitenhof is één van de locaties van Cordaan. Het bezoek is gebracht door N.N., afdelingssecretaris, en ondergetekende. De inspectie onderzocht de kwaliteit van de mondzorg in het verpleeghuis. Deze rapportbrief start met de aanleiding en het belang van het bezoek. Daarna volgen de doelstelling van het bezoek, de gehanteerde methode en een beschrijving van de locatie. Deze worden vervolgd door de bevindingen van het inspectiebezoek, de conclusie en het vervolgtoezicht. Uw kenmerk U Bijlage 2 Aanleiding en belang Een van de taken van de inspectie is het houden van toezicht op de naleving van onder andere de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (hierna; de Wkkgz ). Artikel 2 van de Wkkgz verplicht een zorgaanbieder goede zorg te verlenen, te weten zorg van goede kwaliteit en van goed niveau. Goede zorg is in ieder geval veilig, doeltreffend, doelmatig, cliëntgericht en wordt tijdig verleend. De zorgaanbieder stemt de zorg af op de reële behoefte van de cliënt en levert de zorg in overeenstemming met de professionele standaard. Hierbij neemt de zorgaanbieder de rechten van de cliënt zorgvuldig in acht en borgt hij dat de cliënt ook overigens met respect wordt behandeld. De inspectie voert haar taak uit door het brengen van aangekondigde en onaangekondigde inspectiebezoeken. De inspectie oefent haar toezicht uit vanuit de overtuiging dat regels en (beroeps)normen een onontbeerlijk kader vormen voor goede zorg, en daarmee bijdragen aan de preventie van onnodige risico s voor cliënten. Etra aandacht gaat uit naar kwetsbare groepen. Achtergrond mondzorgbezoeken Eind 2013 en begin 2014 onderzocht de inspectie de kwaliteit van de mondzorg in 29 verpleeghuizen. Doel was om na te gaan of de geselecteerde instellingen voor intramurale zorg voldeden aan de richtlijn mondzorg voor zorgafhankelijke cliënten in verpleeghuizen (NVVA, KNMT, NVGd, 2007). Pagina 1 van 12

2 Uit het onderzoek kwam naar voren dat het slecht gesteld was met de invoering en naleving van de richtlijn. De meeste instellingen hadden geen beleid voor mondgezondheid en de implementatie en borging van de richtlijn bleef in de meeste huizen achterwege. In 2014 hebben een aantal zorginstellingen, in samenwerking met ActiZ en VWS, een alliantie gevormd met als doel het verbeteren van de mondzorg in verpleeghuizen. Deze alliantie is tot stand gekomen in het kader van het kwaliteitsprogramma ter verbetering van de zorg in verzorgings- en verpleeghuizen (VWS, 2014). De deelnemende zorginstellingen hebben met het ministerie van VWS afgesproken dat de mondzorg voor de cliënten in hun instelling per 1 januari 2016 op orde is. Cordaan was één van de bij de alliantie aangesloten zorginstellingen. Tijdens het inspectiebezoek op 19 december 2016 onderzocht de inspectie of De Buitenhof voldoet aan de normen en beoordelingscriteria voor het bieden van kwalitatief goede mondzorg. Doelstelling De doelstelling van het inspectiebezoek op 19 december 2016 was om te beoordelen in hoeverre de door De Buitenhof geboden mondzorg voldoet aan de relevante wet- en regelgeving, (beroeps)normen, richtlijnen en standaarden die risico s bij cliënten beperken. Methode Om tot een gefundeerd oordeel te komen, gebruikte de inspectie verschillende informatiebronnen. Door de informatie uit deze bronnen te vergelijken en te wegen, beoordeelde de inspectie of de door De Buitenhof geboden zorg voldoet aan relevante wet- en regelgeving, (beroeps)normen, richtlijnen en standaarden. De inspectie raadpleegde de volgende informatiebronnen: - Een gesprek met drie uitvoerende medewerkers. - Een gesprek met een GZ-psycholoog, een specialist ouderengeneeskunde en een tandartsassistente. - Een gesprek met een cliënt en een cliëntvertegenwoordiger, die tevens lid is van de cliëntenraad van De Buitenhof. - De locatiemanager en een teammanager van De Buitenhof. - Vier cliëntdossiers. - Een rondgang door de locatie. - Diverse documenten, zie bijlage 2. Bezoekinstrument De inspectie gebruikte een bezoekinstrument waarin de te onderzoeken onderwerpen en de te toetsen normen zijn vastgelegd. In dit bezoekinstrument heeft de inspectie een selectie van tien normen gemaakt waaraan zij de geboden mondzorg toetst op basis van één of meer beoordelingsaspecten. De beoordelingsaspecten omvatten niet altijd de hele reikwijdte van een norm. Incidenteel kan het voorkomen dat de inspectie feiten en risico s constateert die niet in de beoordelingsaspecten worden genoemd maar wel betrekking hebben op een norm. Dit kan reden zijn om die norm een score voldoet niet te geven. Omgekeerd kan het ook voorkomen dat de inspectie beoordelingsaspecten bij een norm als voldoet niet beoordeelt, en die norm desondanks een score voldoet krijgt. Dit kan gebeuren als de zorgaanbieder andere maatregelen heeft getroffen die hebben geleid tot goede zorg. Pagina 2 van 12

3 Toetsingskader De normen en beoordelingsaspecten die de inspectie hanteert, zijn gebaseerd op de wet- en regelgeving en de voor de professionele standaard relevante normen van de koepelorganisaties en de branche- en beroepsverenigingen. Bij risico s waarvoor normen ontbraken, hanteert de inspectie indien nodig eigen normen. Een overzicht van het normenkader is opgenomen in bijlage 1. Beschrijving locatie Locatie De Buitenhof De Buitenhof is een woonzorgcentrum in Amsterdam Zuid en maakt onderdeel uit van Cordaan. Cordaan biedt zorg en behandeling vanuit 120 locaties in Amsterdam, Diemen, Huizen en Nieuw-Vennep. De Buitenhof is de grootste locatie van Cordaan. De Buitenhof biedt zowel intra- als etramurale zorg en behandeling aan in totaal 250 cliënten. Ook biedt De Buitenhof dagbesteding. De Buitenhof is bezig met een transitie richting verpleeghuiszorg. Tijdens het inspectiebezoek woonden er nog maar weinig cliënten met een zorgzwaartepakket (ZZP) 1 t/m 3 in De Buitenhof. De meeste cliënten hadden een ZZP 4, 5, 6 of 7. Medewerkers Een directeur is verantwoordelijk voor De Buitenhof en drie andere locaties van Cordaan. Een locatiemanager stuurt de Buitenhof aan. Verder zijn er zes teammanagers die de teams binnen de afdelingen coördineren en aansturen. Alle teammanagers hebben een eigen aandachtsveld binnen de zorg. De teams bestaan uit verpleegkundigen, verzorgenden, helpenden en gastvrouwen. Behandeldienst Binnen De Buitenhof werken verschillende behandeldisciplines: een specialist ouderengeneeskunde, psycholoog, fysiotherapeut, ergotherapeut, logopedist, tandartsassistente, mondhygiëniste en een tandarts. Behalve de tandarts en de mondhygiënisten is het behandelteam in dienst van Cordaan. Bevindingen inspectiebezoek Dit hoofdstuk bevat per thema de scores op de normen en op de bijbehorende beoordelingsaspecten. Na ieder thema volgt zo nodig een toelichting op de scores. De scores zijn in een tabel weergegeven. Er zijn vier scoremogelijkheden: - voldoet - voldoet niet. In alle gevallen geldt: als de geboden zorg op één beoordelingsaspect van een norm een score voldoet niet heeft, dan scoort de geboden zorg op de hele norm voldoet niet. Dit geldt dus ook als de geboden zorg op de helft of meer dan de helft van de beoordelingaspecten van een norm een score niet beoordeeld heeft. - niet van toepassing (n.v.t.). De score n.v.t. geeft de inspectie als de situatie waarop de norm van toepassing is, in De Buitenhof nooit voorkomt. - niet beoordeeld. De score niet beoordeeld betekent dat de situatie waarop de norm van toepassing is in De Buitenhof wel voorkomt, maar tijdens het bezoek niet aan de orde is geweest. Heeft de zorg op de helft of meer dan de helft van de beoordelingsaspecten van die norm een score niet beoordeeld? Dan beschouwt de inspectie de geboden zorg waarop een norm van toepassing is als niet beoordeeld. Pagina 3 van 12

4 Voldoet Voldoet niet N.v.t. Niet beoordeeld Scores per thema Thema 1 Organisatie van mondzorg 1.1 De zorgaanbieder heeft mondzorg geborgd in het kwaliteitssysteem. a) Het mondzorgbeleid is schriftelijk vastgelegd. b) De multidisciplinaire richtlijn Mondzorg of een samenvatting hiervan is beschikbaar voor alle medewerkers. c) Mondzorg is een vast onderdeel van het scholingsplan. d) Er is een medewerker als aandachtsvelder (coördinerend zorgverlener) mondzorg aangesteld. e) De verantwoordelijkheid voor het toezien op het nakomen van professionele mondzorginterventies is vastgelegd. 1.2 De zorgaanbieder voorziet dat er een tandarts beschikbaar is voor de cliënten. a) Er is een contract met de tandarts aanwezig waarin voorzien is in waarneming van de tandarts en een regeling voor spoedgevallen. b) Er is een tandarts beschikbaar (voor de reguliere periodieke controle conform het mondzorgplan en eventuele spoedgevallen) voor de cliënten in de instelling. 1.3 De zorgaanbieder faciliteert de tandarts wanneer behandeling in de instelling plaatsvindt. a) De zorgaanbieder voorziet de tandarts van een behandelruimte inclusief materiaal en apparatuur. b) Er is een tandartsassistent aanwezig. Pagina 4 van 12

5 Voldoet Voldoet niet N.v.t. Niet beoordeeld Toelichting 1.1b) De mondzorgprotocollen waren beschikbaar voor de medewerkers via intranet. 1.1c) Mondzorg was een vast onderdeel van het scholingsplan. In december 2016 gaf een mondhygiëniste een scholing mondzorg aan de medewerkers van De Buitenhof. 1.1d) De Buitenhof had op elke afdeling een aandachtsvelder mondzorg aangesteld. 1.1e) De verantwoordelijkheid voor de taakverdeling binnen de mondzorg was vastgelegd in het mondzorgbeleid. Daarnaast controleerden de teammanagers regelmatig de cliëntdossiers op de verschillende aandachtsgebieden om te zien of alles goed vastgelegd was. Mondzorg was onderdeel van deze controle. De teammanager besprak mogelijke risico s over de mondzorg met de locatiemanager. 1.2a) De Buitenhof stopte kort voor het inspectiebezoek de samenwerking met de voormalige tandarts, omdat die niet goed verliep. De Buitenhof werkte tijdens het inspectiebezoek met een tijdelijke tandarts en had een vacature uitstaan voor een nieuwe tandarts. Daarnaast had de Buitenhof een contract met twee mondhygiënisten. 1.3a) De Buitenhof heeft een behandelruimte beschikbaar voor de tandarts. De mondhygiënistes werkten met hun eigen materiaal op de kamers van de cliënten. Thema 2 Cliëntdossier 2.1 Binnen 6 weken na opname is de mondgezondheid geïnventariseerd en in het cliëntdossier vastgelegd. a) Binnen 24 uur na opname is door een medewerker, via een gestandaardiseerde wijze, de mondsituatie in kaart gebracht. b) Binnen zes weken (eerder indien nodig) na opname is de mondgezondheid door een tandarts geïnventariseerd en vastgelegd in het cliëntdossier. 2.2 Het cliëntdossier biedt de basis voor de dagelijkse mondzorg. a) De poetsfrequentie (minimaal tweemaal daags) en methode (inzet van de verschillende middelen (bijvoorbeeld: tandenborstel, fluoride etc.)) staan in het cliëntdossier genoteerd. b) Medewerkers signaleren (acuut) mondzorgproblemen of aandoeningen en rapporteren dit in het zorgleefplan. Pagina 5 van 12

6 Voldoet Voldoet niet N.v.t. Niet beoordeeld c) Mondzorgproblemen zijn terug te vinden in de dagrapportage. 2.3 In het cliëntdossier is relevante informatie over mondzorg van betrokken disciplines vastgelegd en deze informatie is inzichtelijk voor de betrokken disciplines. a) De bevindingen van de tandarts/tandprotheticus/mondhygiënist die van invloed zijn op de dagelijkse mondzorg van de cliënt worden vastgelegd in het cliëntdossier. b) De bevindingen van de tandarts die van invloed zijn op de medische zorg rondom de cliënt worden vastgelegd in het cliëntdossier. c) De tandarts beschikt over actuele medische gegevens van de cliënt. Toelichting 2.1a) In de cliëntdossiers was te zien dat medewerkers de mondsituatie van cliënten bij opname in kaart brachten. Ze vroegen dan aan de cliënt en/of familie wat er nodig was op het gebied van mondzorg en of cliënten hierbij wel of geen begeleiding nodig hadden. 2.1b) Niet in alle geraadpleegde dossiers was een inventarisatie van de tandarts aanwezig. De tandartsassistent moest de bevindingen van de tandarts in het cliëntdossier noteren. Zij vertelde dat het door tijdgebrek niet altijd lukte om dat binnen zes weken na opname te doen. 2.2a) Niet in alle cliëntdossiers stond een volledige instructie over wat te doen op het gebied van de mondzorg. In dossiers van somatische cliënten ontbrak informatie over de poetsfrequentie en methode. In dossiers van pg-cliënten was deze informatie wel aanwezig. 2.2b) Medewerkers deden eens per half jaar een risico-inventarisatie van de mondzorg. Zij namen echter tussentijdse mondzorgproblemen niet standaard op bij de begeleidingsafspraken in het cliëntdossier. In een dossier was te zien dat medewerkers het advies van de tandarts voor een cliënt met mondzorgproblemen nog niet hadden verwerkt in het mondzorgplan. Het advies dateerde van april c) In de cliëntdossiers was te zien dat rapportages over mondzorgproblemen niet aanwezig of moeilijk terug te vinden waren. 2.3a) In de dossiers was te zien dat de mondhygiënistes en de tandartsassistente hun bevindingen rapporteerden in het cliëntdossier. Ook was te zien dat de tandartsassistente de bevindingen van de tandarts in het dossier noteerde. Pagina 6 van 12

7 Voldoet Voldoet niet N.v.t. Niet beoordeeld 2.3c) De tandarts had zelf geen toegang tot het medisch dossier van cliënten, maar kreeg de medische gegevens via de specialist ouderengeneeskunde als dat nodig was voor een behandeling. Thema 3 Deskundigheid en inzet personeel 3.1 Medewerkers werken cliëntgericht. a) De wensen van de cliënt/cliëntvertegenwoordiger met betrekking tot mondzorg zijn aantoonbaar afgewogen en vastgelegd in het cliëntdossier. 3.2 Medewerkers hebben voldoende kennis van en vaardigheden over mondzorg voor de doelgroep van cliënten. a) Medewerkers kennen de mondzorgproblematiek waarmee de cliënten te maken hebben. b) Medewerkers vinden dat ze voldoende worden toegerust om de dagelijkse mondzorg te kunnen bieden. 3.3 Betrokken zorgverleners worden gesteund door de zorgaanbieder bij de uitvoering van mondzorg en mondverzorging. a) Het is voor de medewerkers duidelijk bij wie zij terecht kunnen voor eventuele vragen en begeleiding op het gebied van mondzorgproblematiek. b) De scholingsbehoefte omtrent mondzorg wordt structureel geïnventariseerd. c) Medewerkers geven aan voldoende tijd te hebben om de in het cliëntdossier opgenomen afspraken over mondzorg uit te voeren. 3.4 Mondzorg wordt in samenhang met relevante betrokken deskundigen besproken. a) Mondzorg is een onderwerp tijdens het multidisciplinair overleg. b) De juiste disciplines worden betrokken rondom de mondzorg. c) Medewerkers dragen zorg voor het tijdig inzetten van deskundigheid. Pagina 7 van 12

8 Toelichting 3.1a) Medewerkers vertelden dat ze altijd rekening hielden met de wensen en behoeften van cliënten en cliëntvertegenwoordigers op het gebied van mondzorg. 3.2a) Tijdens gesprekken met medewerkers kwam naar voren dat medewerkers goed op de hoogte waren van de mondzorgproblematiek van de cliënten op hun afdeling. 3.2b) Medewerkers vertelden dat zij regelmatig mondzorginstructies kregen van de mondhygiënistes. 3.3a) De medewerkers konden terecht bij de mondhygiënistes, tandartsassistente of de aandachtsvelder mondzorg. De samenwerking hierin verliep goed volgens de medewerkers. 3.3c) Mondzorg vormde een vast onderdeel van de dagelijkse zorg. Medewerkers vonden dat zij over het algemeen voldoende tijd hadden om de mondzorg volgens afspraak uit te voeren. 3.4a) Mondzorg was een vast onderdeel van het multidisciplinaire overleg. 3.4b) De specialist ouderengeneeskunde vertelde dat de tandarts haar betrok bij een behandeling als dat nodig was. Dit was onder andere aan de orde bij medicatiegebruik. Medewerkers of de specialist ouderengeneeskunde raadpleegden de ergotherapeut als het een cliënt niet goed lukte om de tanden te poetsen. De specialist ouderengeneeskunde gaf aan bij onbegrepen gedrag altijd de psycholoog te betrekken. Dit gebeurde ook wel eens bij problemen met de mondzorg. De psycholoog gaf aan dat hij overwoog om mondzorg tot vast agendapunt van het omgangsoverleg te maken. Pagina 8 van 12

9 Conclusie en onderbouwing Als eerste volgt een samenvattend overzicht van de scores per thema. Daarna geeft de inspectie haar conclusie, gevolgd door één of meer beschouwende subparagrafen. Figuur 1 Overzicht van de resultaten Thema's Voldoet Voldoet niet N.v.t. Niet beoordeeld Organisatie van Mondzorg: 3 normen 2 0 Cliëntdossier: 3 normen Deskundigheid en inzet van personeel: 4 normen 3 0 Aantal normen Conclusie: geboden zorg voldoet aan bijna alle normen De zorg die De Buitenhof biedt, voldoet op bijna alle punten aan de normen en beoordelingsaspecten die de inspectie heeft gehanteerd. Bij de 2 normen waaraan de geboden zorg niet of nog niet volledig voldoet, zijn verbetermaatregelen nodig. Meeste randvoorwaarden voor kwalitatief goede mondzorg aanwezig Het inspectiebezoek liet zien dat de meeste randvoorwaarden voor kwalitatief goede mondzorg aanwezig waren. Cordaan had een multidisciplinaire richtlijn, die voor iedereen beschikbaar was en werd nageleefd. De multidisciplinaire samenwerking verliep goed, met een belangrijke rol voor de tandartsassistente en de mondhygiënistes. De aandachtvelders mondzorg pakten hun rol goed op. Medewerkers hadden voldoende kennis en kunde om verantwoorde mondzorg te kunnen bieden. Mondzorg was een vast onderdeel van de dagelijkse zorg. Verbeteringen nodig in verslaglegging De cliëntdossiers bevatten nog niet alle informatie die nodig is voor het bieden van kwalitatief goede mondzorg. Mondzorgplannen waren niet altijd actueel en rapportages over mondzorg waren beperkt aanwezig. Hierdoor mist belangrijke informatie voor een goede zorgverlening, voor evaluaties en het zonodig bijstellen van de mondzorg. Het is daarom belangrijk dat De Buitenhof zorgt voor een betere verslaglegging voor de mondzorg. Pagina 9 van 12

10 Vervolgtoezicht De inspectie vertrouwt erop dat de zorgaanbieder verbetermaatregelen neemt op het punt waar de geboden zorg niet aan de normen voldeed. De inspectie gaat ervan uit dat de informatie bij de resultaten hiervoor voldoende handvatten biedt. Beoordeling overige locaties De inspectie verwacht dat de zorgaanbieder controleert of de zorg die overige locaties of teams bieden, ook aan alle getoetste normen voldoet. De inspectie verwacht dat de zorgaanbieder zo nodig passende maatregelen treft. De inspectie sluit na vaststelling van het rapport het inspectiebezoek af. U heeft gereageerd op feitelijke onjuistheden in de conceptrapportbrief. De IGZ heeft de rapportbrief aangepast en daarmee vastgesteld. De inspectie attendeert u erop dat zij alle vastgestelde rapporten van het inspectietoezicht actief openbaar maakt door plaatsing op haar website: Meer informatie over actieve openbaarmaking van documenten door de inspectie kunt u vinden op onze website ( Hiermee sluit de inspectie het mondzorgbezoek van 19 december 2016 aan De Buitenhof te Amsterdam af. Hoogachtend, N.N., senior inspecteur Pagina 10 van 12

11 Bijlage 1 Overzicht wet- en regelgeving, veldnormen, circulaires en rapporten Wetgeving: - Uitvoeringsbesluit Wkkgz. - Wet Langdurige Zorg (WLZ). - Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst: Wijzigingswet Burgerlijk Wetboek (WGBO; 1994). Veldnormen: - Richtlijn Mondzorg voor zorgafhankelijke cliënten in verpleeghuizen; Inspectierapport: - Kwaliteit mondzorg in verpleeghuizen onvoldoende; een inventariserend onderzoek in 29 verpleeghuizen (Inspectie voor de gezondheidszorg, november 2014). Pagina 11 van 12

12 Bijlage 2 Geraadpleegde documenten De inspectie heeft de onderstaande documenten gebruikt bij het uitvoeren van het inspectiebezoek en bij het opstellen van dit rapport. De inspectie heeft de documenten niet in hun totaliteit beoordeeld, maar op specifieke onderwerpen doorgenomen. - V&V Protocol Mondverzorging, maart V&V Protocol Mondverzorging terminale cliënt, maart V&V Protocol Mondverzorging V&V Protocol Mondverzorging bij verslikken/ slikstoornissen/-problemen, maart Informatie Mondverzorging t.b.v. Mondzorgcoördinator, Cordaan, oktober Functiebeschrijving Mondzorgassistent, Cordaan, oktober Cordaan SK&I Format Interne Audit, januari Overzicht ZZP s van cliënten op de locatie, De Buitenhof, december Notulen teamoverleg De Buitenhof cluster 2, december Notulen teamoverleg De Buitenhof cluster 3, november Informatieboekje Aandachtsvelders, Cordaan, mei Overzicht aandachtsvelders De Buitenhof, mei Pagina 12 van 12