INTEGRAAL HUISVESTINGSPLAN ONDERWIJS EDE Ede November. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 1

Transcriptie

1 INTEGRAAL HUISVESTINGSPLAN ONDERWIJS EDE Ede November 2016 Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 1

2 INHOUD VOORWOORD PREAMBULE IHP 5 1. INLEIDING Algemeen Aanleiding Status en reikwijdte Basisinformatie Leeswijzer 8 2. BELEIDSMATIGE CONTEXT Beleidsontwikkelingen Bestaand beleid Ede LEERLINGEN & HUISVESTING Context gemeente ede Primair onderwijs Voortgezet onderwijs Speciaal onderwijs Algemene conclusies ONDERWIJS NDERWIJS- EN HUISVESTINGSAMBITIE Onderwijsambitie Huisvestingsambitie Renovatie versus vervangende nieuwbouw Doordecentralisatie Beleidskader kwaliteit onderwijshuisvesting HUISVESTINGSSCENARIO S Basisonderwijs Ede per wijk Basisonderwijs kernen gemeente ede Voortgezet onderwijs Speciaal onderwijs HUISVESTINGSAGENDA Huisvestingsagenda Huisvestingssituaties Ederveen en Het Streek INVESTERINGSAGENDA; FINANCIËN Investeringsagenda Tijdelijke huisvesting(skosten) Boekwaarden PROCEDURE HUISVESTINGSPLAN COLOFON 45 Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 2

3 VOORWOORD Goed onderwijs is van groot belang voor de talentontwikkeling van ieder kind in de gemeente Ede. Bij goed onderwijs horen ook goede schoolgebouwen, die passend zijn voor het aantal leerlingen, een goede technische staat hebben en aansluiten bij de onderwijsconcepten van de scholen. Goede huisvesting is ook belangrijk voor alle medewerkers in onze scholen. Al die leerlingen en medewerkers verdienen goede huisvesting! Vanuit het belang van goede onderwijshuisvesting willen we samen met de schoolbesturen blijven investeren in kwalitatieve en functionele scholen, die de diverse onderwijskundige en maatschappelijke vraagstukken aankunnen. De opgaven in de onderwijshuisvesting zijn echter groot. Er zijn veel schoolgebouwen met een hoge gemiddelde leeftijd. Dit doet een groot beroep op de schoolbesturen wat betreft de instandhoudingskosten. Er vinden ook de nodige verschuivingen in leerlingenstromen plaats waardoor in sommige wijken en kernen er sprake is van leegstand en op andere plaatsen er een ruimtebehoefte is. Met de opstelling van dit huisvestingsplan wil ik een beperkt aantal lijnen naar de toekomst uitzetten. Belangrijk hierin vind ik dat er sprake is van een eenduidig en transparant huisvestingsbeleid voor alle schoolbesturen, met voldoende oog voor maatwerk. Belangrijke beleidslijn is dat we kiezen voor een eenduidige beleidslijn met betrekking tot renovatie en vervangende nieuwbouw van schoolgebouwen. Uitgangspunt is dat de instandhouding erop gericht is de levensduur minimaal 60 jaar te laten zijn. Voor deze levensduur van 60 jaar wil de gemeente ook verantwoordelijkheid nemen en samen met schoolbesturen onderzoeken welke levensduurverlengende maatregelen tussentijds genomen moeten worden, die zowel in het belang van de gemeente en het schoolbestuur zijn. Na 60 jaar vindt de afweging plaats tussen vervangende nieuwbouw of verdere levensduurverlenging. In deze beleidslijn zal ik ook het voorstel van de VNG en de PO-raad, dat in het najaar gereedkomt, betrekken en bespreken met het onderwijsveld. Voor het primair onderwijs vind ik de ontwikkeling van kindcentra van belang. Het initiatief hiervoor ligt bij de schoolbesturen, de gemeente wil daar waar mogelijk stimuleren en ondersteunen. Mocht er in een wijk vernieuwing of renovatie plaatsvinden, dan vormt de ambitie van kindcentra een belangrijk uitgangspunt dat zichtbaar dient te zijn in de planvorming. Het komend schooljaar dient de ontwikkeling van kindcentra vertaald te worden in huisvestingsscenario s. Onderwijshuisvesting kent nu een gedeelde verantwoordelijkheid van gemeente en schoolbesturen, waardoor belangen soms contrair zijn. Ik wil als actiepunt uit dit IHP dit schooljaar samen met de schoolbesturen onderzoeken in hoeverre een andere verdeling van verantwoordelijkheden kan leiden tot een betere werkwijze in de onderwijshuisvesting. Doordecentralisatie is daarbij een van de mogelijkheden. Op dit moment is de huidige verdeling van verantwoordelijkheden tussen de gemeente en schoolbesturen het uitgangspunt. Vanuit die context vind ik het belangrijk dat schoolbesturen en scholen weten hoe het huisvestingsbeleid er de komende jaren uitziet. In dat verband is in overleg met de schoolbesturen een planning opgenomen die schoolbesturen inzicht geeft op welk moment er sprake kan zijn van vervangende nieuwbouw, zodat zij ook in hun meerjaren onderhoud hier rekening mee kunnen houden. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 3

4 Dit plan is vanzelfsprekend geen statisch plan, maar een plan dat jaarlijks met de schoolbesturen wordt besproken op actualiteit en wellicht nieuwe inzichten. In overleg en consensus met de schoolbesturen kan de planning binnen de beschikbare financiële kaders worden gewijzigd. Dit kan ook plaatsvinden als gevolg van een verdere concretisering van de ontwikkeling van kindcentra, waarover de schoolbesturen hebben aangegeven hieraan komend schooljaar verdere inhoudelijke en organisatorische invulling te geven. Met dit huisvestingsplan hoop ik te zorgen voor een goede basis voor een toekomstbestendige onderwijsinfrastructuur in onze gemeente. Johan Weijland, wethouder onderwijs gemeente Ede Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 4

5 PREAMBULE IHP Er is een aantal redenen voor een integraal onderwijshuisvestingsbeleid van en in de Gemeente Ede: Onderwijshuisvesting is een taak die is neergelegd bij de lokale overheden. Gemeenten hebben een wettelijke zorgplicht te voorzien in adequate huisvesting voor het PO, (V)SO en VO. Onderwijshuisvesting is een belangrijk instrument om het primaire proces van de scholen inzake de talentontwikkeling en kwalificatie van jongeren in de leerplichtige leeftijd te ondersteunen én te stimuleren. Onderwijshuisvesting is een belangrijk beleidsinstrument voor de maatschappelijke opgave van Ede daar waar het gaat om het stimuleren van ontwikkelingskansen van haar jonge inwoners en het voorkomen van problemen op latere leeftijd. Onderwijshuisvesting is een belangrijk instrument voor het aanbieden van integrale arrangementen voor onderwijs, zorg, welzijn, opvang, vrijetijdsbestedingen etc. Onderwijshuisvesting is een katalysator voor vormen van maatschappelijke participatie en sociale cohesie, zeker wanneer sprake is van meerdere functies onder één dak (brede scholen, integrale kindcentra, multifunctionele accommodaties). Onderwijshuisvesting is een belangrijk instrument om te sturen op efficiency en effectiviteit met betrekking tot het gebruik van accommodaties en daarmee op het zorgvuldig omgaan met gemeenschapsgelden. Vanuit deze redenen is de volgende ambitie geformuleerd voor het onderwijshuisvestingsbeleid van de gemeente Ede: Zorgen voor adequate huisvesting passend bij de omvang van de school (aantal leerlingen) en het onderwijsproces c.q. -concept van de scholen voor het primair onderwijs, (voortgezet) speciaal en voortgezet onderwijs. Huisvestingsknelpunten in het primair, (voortgezet) speciaal en voortgezet onderwijs oplossen. De vraag naar en het aanbod van onderwijshuisvesting effectief en efficiënt afstemmen, rekening houdend met de toekomstige leerlingenontwikkelingen door optimaal in te zetten op bestaande accommodaties en een actief leegstandsbeleid. Het binnen ruimtelijke en financiële kaders inhoudelijk beleid van de schoolbesturen en scholen ondersteunen én waar mogelijk stimuleren. De huisvesting kan een katalysator voor ontwikkeling zijn. Slimme combinaties stimuleren van functies bijvoorbeeld in het kader van de ontwikkeling van kindcentra, passend onderwijs e.d. zodat de beoogde/gewenste inhoudelijke en organisatorische samenwerking optimaal geaccommodeerd wordt. Bij vervangende nieuwbouw en/of renovatie vormt dit een belangrijk aandachtspunt. Voor de gemeente Ede is onderwijshuisvesting belangrijk voor de kwaliteit van het onderwijs. Passende huisvesting is een belangrijke voorwaarde voor het onderwijs en de onderwijskwalificatie en talentontwikkeling van leerlingen. Onderwijs dat gegeven kan worden in adequate leer- en werkomgevingen is een belangrijk uitgangspunt. De leer- en werkomgeving doet ertoe. Vanuit deze invalshoek investeert de gemeente in onderwijshuisvesting en daarmee de kinderen en jongeren van gemeente Ede. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 5

6 1. INLEIDING 1.1. ALGEMEEN De gemeente Ede heeft de wettelijke zorgplicht voor de huisvesting van: 51 basisscholen; 1 school voor speciaal basisonderwijs; 4 scholen voor (voortgezet) speciaal onderwijs, en; 4 scholen voor het voortgezet onderwijs. In totaal is sprake van 60 scholen, die gehuisvest zijn op circa 80 locaties. In totaal bezoeken circa kinderen de scholen in Ede. Het bevoegd gezag van de scholen ligt bij 29 schoolbesturen. Een aantal schoolbesturen bestuurt en beheert meerdere scholen en een groot aantal schoolbesturen bestuurt één school. Het aandeel zogenaamde éénpitters is relatief groot in Ede. Onderwijs is een groot werkgever in de gemeente Ede, circa à personeelsleden zijn werkzaam in onderwijs (exclusief MBO en HBO). De wijze waarop de gemeente haar wettelijke zorgplicht vormgeeft, is gebaseerd op het integraal huisvestingsplan (IHP) en de verordening onderwijsvoorzieningen. Op basis van de verordening kunnen schoolbesturen jaarlijks aanvragen indienen. De besluitvorming over deze aanvragen maakt onderdeel uit van de integrale jaarlijkse begrotingscyclus van de gemeente Ede. De onderwijshuisvesting vormt een grote vastgoedportefeuille. In totaal is er sprake van circa m 2 bruto vloeroppervlakte (BVO) in het PO, (V)SO en VO. De gemiddelde leeftijd van de gebouwen in het PO en (V)SO is circa 38 jaar. In het VO is sprake van een jongere gemiddelde leeftijd, namelijk circa 22 jaar. Ondanks de relatief hoge gemiddelde leeftijd is de boekwaarde van de onderwijsportefeuille nog circa 70 miljoen. De verzekerde waarde is circa 430 miljoen (opstallen en inventaris) AANLEIDING Een van de belangrijkste redenen voor het opstellen van een nieuw huisvestingsplan is de wijziging in verantwoordelijkheidsverdeling tussen gemeente en schoolbesturen in het PO en SO. Sinds 1 januari 2015 zijn schoolbesturen voor het PO en SO naast het binnenonderhoud ook zelf verantwoordelijk voor het buitenonderhoud van hun gebouw (zoals het VO dat reeds is sinds 2005) en de integrale exploitatie. In het algemeen is de gemeente alleen nog verantwoordelijk voor (vervangende) nieuwbouw, uitbreiding en tijdelijke huisvesting. In de huidige regelgeving is de verantwoordelijkheidsverdeling met betrekking tot renovatie ten behoeve van levensduurverlenging niet vastgelegd. Het huisvestingsplan moet handvatten bieden om een afweging te kunnen maken voor vervangende nieuwbouw of renovatie i.c. levensduurverlenging van schoolgebouwen. Het is de ambitie om voor zowel renovatie als vervangende nieuwbouw te komen tot een gezamenlijke inzet van middelen. Hierin zullen de voorstellen van de VNG en de PO-raad, die dit najaar verschijnen, vertaald worden naar de Edese situatie. In afwachting van die voorstellen en de bespreking hiervan met het Edese onderwijsveld, is in het nu voorliggende plan een vernieuwingsagenda voor de onderwijshuisvesting opgesteld. Deze is hoofdzakelijk gebaseerd op Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 6

7 technische uitgangspunten, waaronder het stichtingsjaar van de scholen, en overleg met de schoolbesturen hierover. Daarnaast vragen diverse andere ontwikkelingen ook om een voortdurend en actief onderwijshuisvestingsbeleid en deze kunnen soms ook huisvestelijke gevolgen hebben. Te noemen zijn demografische ontwikkelingen i.c. krimp van het aantal leerlingen, de invoering van passend onderwijs, de ontwikkeling van integrale kindcentra (IKC s), de decentralisatie van de jeugdzorg naar gemeenten, de toename van het aantal nieuwkomers, ambities met betrekking tot duurzaamheid. Daarnaast veranderen onderwijsvisies en ambities waardoor de functionaliteit niet meer passend is of scholen groeien of krimpen. Maar ook de economische crisis en de hiermee gepaard gaande bezuinigingen, temporiserende woningbouw e.d. kunnen leiden tot heroverweging van het onderwijshuisvestingsbeleid. Zo kan temporisering van woningbouw leiden tot het anders realiseren van de aanvullend benodigde onderwijscapaciteit (bijvoorbeeld Veluwse Poort) STATUS EN REIKWIJDTE De dynamiek van de onderwijskundige en maatschappelijke ontwikkelingen vertaalt zich ook in een huisvestingsplan. Niet alle bovengenoemde ontwikkelingen kunnen nu reeds een plek krijgen dan wel vertaald worden in een meerjarenperspectief. In overleg met de schoolbesturen voor primair onderwijs is dan ook afgesproken om de opstelling van het huisvestingsplan te knippen in twee fasen 1 : 1. Fase 1 In de eerste fase wordt het huisvestingsplan relatief beleidsarm opgesteld op basis van primair kwantitatieve criteria met betrekking tot renovatie en nieuwbouw en reeds gedane besluitvorming m.b.t. huisvestingsvraagstukken (bijvoorbeeld besluitvorming basisonderwijs Ederveen). Dit is vertaald in een investeringsbehoefte voor de korte termijn ( ) en de middellange termijn ( ). 2. Fase 2 (schooljaar ) In de tweede fase (huidige schooljaar ) vindt een verdere beleidsmatige c.q. inhoudelijke verdieping plaats waarbij het gaat om de volgende agenda: a. De verdere uitwerking van de ontwikkeling van kindcentra (en eventueel de betekenis hiervan voor o.a. passend onderwijs, jeugdbeleid en overig inhoudelijk en/of wijkbeleid van de gemeente en schoolbesturen). b. Het onderzoeken van en/of optimaliseren van de huidige verantwoordelijkheidsverdeling tussen de gemeente en de schoolbesturen (nader onderzoek naar mogelijkheden taken te decentraliseren dan wel vanuit samenwerking tussen schoolbesturen vorm te geven). c. De toekomstige financiering van de onderwijshuisvesting daar waar het gaat om renovatie/levensduurverlenging en vervangende nieuwbouw. Hierbij worden de voorstellen van de VNG en PO-raad vertaald naar de Edese situatie. Het gaat hier o.a. om bijdragen van zowel gemeente als schoolbesturen in renovatie en nieuwbouw. 1 Voorstel op basis van brief van Proominent, CNS en SKOVV d.d. 30 juni 2016 en bekrachtigd in overleg schoolbesturen PO d.d. 6 juli Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 7

8 d. Het verduurzamen van de huisvestingsportefeuille waarbij aangesloten wordt bij gemeentelijk en landelijk beleid met betrekking tot o.a. energieneutraal bouwen, dat verplicht zal zijn voor de overheid vanaf e. De verdere aanscherping en eventuele aanpassing van de huisvestingsagenda voor de korte en middellange termijn. Het gaat hier om keuzes in de prioritering en fasering van huisvestingsprojecten. Het voorliggende plan richt zich op fase 1, waarbij op basis van hoofdzakelijk kwantitatieve criteria een prioritering en planning is opgesteld van de vervangingsopgave onderwijshuisvesting PO, (V)SO en VO voor de komende jaren. Op basis hiervan kan de gemeente in het najaar 2016 besluitvorming nemen over de investeringsbehoefte voor de korte termijn BASISINFORMATIE 1.5. LEESWIJZER In dit huisvestingsplan wordt ingegaan op de beleidsmatige context waaraan het onderwijsveld ook verder vorm en inhoud wil geven (2). Vervolgens wordt ingegaan op de leerlingenaantallen en de gevolgen voor de huisvestingsbehoefte (3). In hoofdstuk 4 wordt dit vertaald in een onderwijsen huisvestingsvisie. Met inachtneming van deze onderwijs- en huisvestingsvisie worden in hoofdstuk 5 de diverse huisvestingssituaties beschreven per wijk of kern van Ede (daar waar het gaat om het basisonderwijs) en per sector (speciaal onderwijs en voortgezet onderwijs). Hierin worden ook voorstellen gedaan met betrekking tot o.a. handhaven, vernieuwen, verplaatsen e.d. van scholen. Deze voorstellen komen terug in de huisvestingsagenda voor de korte en middellange termijn, die in hoofdstuk 6 wordt beschreven. In hoofdstuk 7 wordt deze agenda financieel vertaald. Afsluitend wordt ingegaan op de verdere procedure (8). Bij de opstelling van het voorliggende huisvestingsplan is gebruikt gemaakt van de volgende informatie: Leerlingenprognoses 2015 en 2016 (gebaseerd op teldatum gegevens 1 oktober 2014 en 1 oktober 2015), bron Pronexus; De verordeningen huisvesting onderwijsvoorzieningen Ede en IHP daar waar het gaat om de normatieve vaststelling van de ruimtebehoefte van de scholen. De verkregen informatie van de scholen, o.a. op basis van een online enquête naar de onderwijshuisvesting. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 8

9 2. BELEIDSMATIGE CONTEXT Onderwijshuisvesting accommodeert diverse ontwikkelingen zoals de vorming van kindcentra, passend onderwijs en draagt bij aan een gezondere exploitatie. De belangrijkste actuele landelijke ontwikkelingen die van invloed zijn op de onderwijshuisvesting worden in dit hoofdstuk benoemd. Tevens wordt ingegaan op het bestaande onderwijs en onderwijshuisvestingsbeleid in Ede BELEIDSONTWIKKELINGEN Integrale kindcentra (IKC s) Op zowel lokaal als landelijk niveau wordt er gestreefd naar een betere samenhang en afstemming tussen onderwijs, peuterspeelzaalwerk, kinderopvang en voor- en vroegschoolse educatie. Om deze afstemming en samenhang te bereiken worden er steeds meer (integrale) kindcentra gerealiseerd waarin in elk geval basisonderwijs en kinderopvang onderdeel van uitmaken. De wetgeving kent nog beperkingen waardoor er nog geen sprake is van verregaande integratie van verschillende functies voor onderwijs, opvang en aanvullende functies. Ook in gemeente Ede heeft een aantal schoolbesturen te kennen gegeven de ontwikkeling naar kindcentra te ondersteunen. In hoofdstuk 4 wordt dit verder besproken. Overheveling buitenonderhoud en aanpassingen Op 1 januari 2015 zijn in het primair en speciaal onderwijs de middelen voor groot of planmatig onderhoud overgeheveld van de gemeenten naar de schoolbesturen. Dit vraagt van de schoolbesturen een actieve benadering met betrekking tot het in stand houden van hun scholenbestand. Wellicht vraagt dit ook meer samenwerking dan in het verleden tussen schoolbesturen, bijvoorbeeld door bepaalde taken gezamenlijk uit te voeren. De overheveling van taken betekent dat het schoolbestuur integraal verantwoordelijk is voor de instandhouding en exploitatie. Het schoolbestuur is dus in beginsel ook verantwoordelijk voor levensduurverlengende maatregelen. In het bekostigingsstelsel voor de schoolbesturen zijn hiervoor middelen opgenomen op basis van een technische levensduur van 60 jaar. De verantwoordelijkheden voor renovatie zijn niet beschreven in het Wetsvoorstel overheveling en aanpassing. Dit blijft een vraagstuk van overleg tussen gemeenten en schoolbesturen. In het vervolg wordt hier verder op ingegaan. Passend onderwijs Sinds 1 augustus 2014 is de Wet passend onderwijs ingevoerd en is er sprake van een zorgplicht bij schoolbesturen en scholen om ieder kind dat zich bij hen aanmeldt een passende onderwijsplaats te bieden. Dit kan op de school van aanmelding zijn of op een school die binnen het samenwerkingsverband valt. Passend onderwijs kan gevolgen hebben voor de onderwijshuisvesting van scholen. Als kinderen met een extra zorgvraag op reguliere scholen instromen, moet de kwaliteit van de huisvesting dat wel aankunnen. Hierbij valt te denken aan verzorgruimtes die nodig zijn of de aanwezigheid van een lift en drempelloze toegangen in de school. De wetgeving heeft echter niet voorzien in aanvullende middelen hiervoor. Ook dit is een vraagstuk van overleg tussen de schoolbesturen en de gemeente. Decentralisatie jeugdzorg Vanaf 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de jeugdzorg. Er moet sprake zijn van een sluitende zorgstructuur waarbij er veel aandacht is Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 9

10 voor preventie. Een stevige basisstructuur is hiervoor nodig. Het onderwijs vervult hierin een belangrijke rol. Voor de hand ligt dat er koppelingen zijn tussen voorzieningen voor jeugdzorg en onderwijs om snel en adequaat preventief en curatief te kunnen optreden in situaties van jeugdproblematiek. Bezuinigingen De druk op diverse maatschappelijke domeinen, waaronder het onderwijs, is als gevolg van de economische crisis en de daarmee samenhangende bezuinigingen erg toegenomen. Met minder middelen moeten schoolbesturen en ook de gemeenten het onderwijs in stand houden. Dit doet een beroep op de schoolbesturen om diverse schoolbestuurlijke taken in de toekomst efficiënter te gaan organiseren, waaronder wellicht de onderwijshuisvesting (zie eerdere opmerking over samenwerking op gebied van onderhoud). Dit betekent dat, meer dan in het verleden, schoolbesturen en scholen hun vastgoed efficiënt moeten gaan organiseren. De leegstand dient teruggedrongen te worden en wellicht dat op sommige plekken het wenselijk en/of noodzakelijk is te komen tot opheffing, samenvoeging en/of fusies van scholen. Onderwijs 2032 Het eindrapport van het Platform Onderwijs 2032 is in december 2015 afgerond en in januari 2016 aangeboden aan het ministerie. Aanbevolen wordt het onderwijs in de komende jaren te veranderen waarbij meer nadruk komt te liggen op meer van minder. Basisvaardigheden (Engels, Nederlands, Burgerschap, rekenvaardigheden (waaronder wiskunde) en digitale geletterdheid) vormen het kerncurriculum van de toekomst. Daarnaast is het van belang onderwijs meer in te vullen vanuit betekenisvol leren en het leren van vakoverstijgende vaardigheden waardoor verbanden gelegd kunnen worden tussen verschillende maatschappelijke vraagstukken. Gemeentelijk vastgoed Schoolgebouwen vormen een groot bestandsdeel van het gemeentelijk vastgoed. De kapitaallasten voor de schoolgebouwen rusten bij de gemeente. Het huisvestingsbeleid heeft daarmee ook gevolgen voor het gemeentelijke vastgoedbeleid. Bij leegstand komen locaties immers beschikbaar voor herontwikkeling en nieuwbouw van scholen biedt mogelijkheden voor het onderzoeken van clustering van maatschappelijke functies. Voor gemeenten is het dus ook van belang een meerjarenperspectief voor onderwijshuisvesting op te stellen zodat in het kader van ruimtelijke ontwikkeling hier rekening mee kan worden gehouden. In dit perspectief is het zinvol te komen tot een efficiënt gebouwenbestand waarbij de bestaande capaciteit optimaal wordt ingezet (in plaats van uitbreiding). Duurzaamheid Ook het denken over duurzaamheid is van invloed op de onderwijshuisvesting. Voor nieuw te realiseren onderwijshuisvesting zal ook het uitgangspunt gelden dat sprake is van energieneutraal bouwen voor de overheid vanaf Vanzelfsprekend zal het dan geldende Bouwbesluit van toepassing zijn met daarin o.a. de energieprestatie-eisen van gebouwen. Daarnaast zal wanneer sprake is van levensduurverlenging ook gezocht worden naar duurzame investeringen en oplossingen BESTAAND BELEID EDE IHP In het IHP van de gemeente Ede zijn diverse beleidsontwikkelingen beschreven die hiervoor zijn benoemd, zoals de verandering in verantwoordelijk buitenonderhoud. Tevens zijn de huisvestingssituaties van de scholen beschreven en zijn voorstellen gedaan voor nieuwe investeringen. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 10

11 Deze voorstellen en investeringen hebben betrekking op o.a. de verbetering van het binnenklimaat van de scholen (investering van de gemeente Ede ter hoogte van 3 miljoen), de instandhouding door onderhoudsmaatregelen, asbestinventarisatie en -sanering en brandveiligheid, huisvestingsprojecten in Ede Oud Zuid, Maandereng, verhuizing reformatorische scholen (Ds. D.A. Detmarschool en Rehobothschool) naar Barneveld, Veluwse Poort en Enkaterrein. Een belangrijk beleidsmatig uitgangspunt is dat wanneer sprake is van nieuwbouw of uitbreiding gekozen is voor (nieuwbouw) bouwen tegen werkelijke kosten in plaats van de genormeerde kosten. Samenwerking tussen ondernemers, onderwijs en overheid vormt hierin een belangrijk aandachtspunt. Tevens is de inhoudelijke en organisatorische aansluiting tussen onderwijs en jeugdzorg belangrijk. Tevens is een beleidsagenda opgenomen. Deze omvat een aantal onderdelen: Het aanpassen van de verordening o.b.v. de wetswijziging (doordecentralisatie onderhoud en aanpassingen). Het aanpassen van de programmacyclus inhoudende dat de huisvestingsaanvragen onderdeel zijn van de integrale begrotingscyclus van de gemeente Ede. De ontwikkeling van een beleidskader kwaliteit onderwijshuisvesting waarmee de bestaande huisvesting kan worden getoetst en op basis waarvan investeringsbeslissingen kunnen plaatsvinden. Het opstellen van een Strategisch Huisvestingsplan (SHP); een actualisering van het IHP Raadsconvenant In het Convenant staat het programma voor gemeente Ede voor vier jaar beschreven. Wat betreft onderwijs benoemt het convenant expliciet het voortgezet en hoger onderwijs. Aansluiting bij het bedrijfsleven is hierin belangrijk. Dit gebeurt door middel van prioritering te geven aan een krachtige KennisAs en verbinding met de FoodValley op gebied van onderwijs en kennisontwikkeling als op bedrijvigheid en hoogwaardige werkgelegenheid. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 11

12 3. LEERLINGEN & HUISVESTING Om een beeld te krijgen van de huidige en toekomstige huisvestingsbehoefte voor het onderwijs is het belangrijk inzicht te krijgen in leerlingenaantallen en prognoses en wat dit betekent voor de onderwijshuisvesting. In dit hoofdstuk worden de leerlingenaantallen en prognoses per onderwijssector besproken. Een overzicht per school is opgenomen in de bijlage. Specifieke vraagstukken van individuele scholen komen aan de orde bij de beschrijving van de onderwijshuisvesting per wijk of kern in hoofdstuk CONTEXT GEMEENTE EDE In veel delen van Nederland is sprake van bevolkingskrimp en een hiermee samenhangende daling van het aantal leerlingen. Dit geldt niet voor gemeente Ede. Tot 2030 is er sprake van een lichte groei van de bevolking tot 64 jaar door een toename van de natuurlijke aanwas en de woningbouwontwikkeling op de nieuwbouwterreinen de Enka en Veluwse Poort in Ede. De groep van 65 jaar en ouder neemt de komende jaren eveneens toe. Ontwikkeling basisgeneratie gemeente Ede Om leerlingenontwikkelingen in beeld te kunnen brengen, is het van belang zicht te hebben op de ontwikkeling van de basisgeneratie. De basisgeneratie voor het primair onderwijs bestaat uit alle 4 tot en met 11-jarigen plus 30 procent van de 12-jarigen 2. Onderstaande grafiek geeft de basisgeneratie voor het primair onderwijs weer. Op korte termijn daalt de basisgeneratie naar circa , daarna neemt deze weer toe. De basisgeneratie voor het voortgezet onderwijs bestaat uit 70 procent van de 12-jarigen en alle 13 tot en met 17-jarigen. De basisgeneratie voor het voortgezet onderwijs laat een vergelijkbare ontwikkeling zien. Echter de daling en stijging doen zich hier begrijpelijk later voor volgend op de ontwikkeling van de basisgeneratie van het primair onderwijs. Gebouwenbestand Het gebouwenbestand bestaat in gemeente Ede uit 57 schoolgebouwen voor het primair onderwijs. In onderstaande tabel is het totale gebouwenbestand voor het primair onderwijs uiteengezet op basis van leeftijd. 2 De prognose van de basisgeneratie is gebaseerd op de geplande woningbouw, ontwikkelingen in het aantal geboorten, vruchtbare vrouwen en kinderen. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 12

13 Uit bovenstaande tabel blijkt dat de helft van de schoolgebouwen in het primair onderwijs 40 jaar of ouder is. In de oudere wijken van Ede, Bennekom en de kleine kernen staan relatief veel oude schoolgebouwen. De wijk Ede Kernhem kent de jongste schoolgebouwen. Onderstaande tabel geeft de gemiddelde leeftijd van de schoolgebouwen per onderwijssector weer. Onderwijssoort Primair onderwijs Speciaal onderwijs Voortgezet onderwijs Gebouwenbestand Ede Jaartal < > 2005 Leeftijd > Ede - Kernhem Ede - Maandereng 3 3 Ede - Oost Ede - Rietkampen 5 5 Ede - Veldhuizen Ede - West Ede Oud - Zuid Bennekom Ederveen Harskamp Lunteren Otterlo 1 1 Wekerom 1 1 Totaal Gemiddelde leeftijd 38 jaar 38 jaar 22 jaar In het algemeen is sprake van technische en functionele veroudering van de scholen. De gemiddelde leeftijd van de schoolgebouwen in het primair en speciaal onderwijs is relatief hoog. Echter, de schoolgebouwen in het speciaal onderwijs zijn in de jaren gerenoveerd waardoor de levensduur is verlengd. Een hoge leeftijd betekent dat de instandhoudingskosten (onderhoud en exploitatie) toenemen voor de schoolbesturen. Er zijn toenemende zorgen over de bekostiging van het toekomstige onderhoud en de exploitatie van de schoolgebouwen. Dit betekent dat er minder geld in het onderwijsproces (de kwaliteit van het onderwijs) kan worden gestoken en er steeds meer geld gaat naar de instandhouding van de gebouwen. Een dubbel negatief effect treedt op voor scholen die te maken hebben met een leerlingendaling. Dit betekent dat er enerzijds sprake is van afnemende inkomsten door minder leerlingen en anderzijds sprake van toenemende kosten voor instandhouding. Huisvestingsmiddelen De jaarlijkse inkomsten voor onderwijshuisvesting bedragen circa 7,5 miljoen. Dit is inclusief de voorzieningen bewegingsonderwijs, huurlasten, verzekering en belastingen. De inkomsten maken onderdeel uit van de Algemene Uitkering die de gemeente Ede ontvangt uit het Gemeentefonds. Er is geen sprake van geoormerkte middelen dan wel een doeluitkering. Een groot deel van deze niet geoormerkte inkomsten ligt vast in lopende verplichtingen (leningen). In die zin is geen sprake van volledige vrije ruimte. Als gevolg van de doordecentralisatie onderhoud en functionele aanpassingen en de motie Buma zijn met ingang van 1 januari 2015 de middelen voor onderwijshuisvesting verlaagd tot het hierboven genoemde bedrag. Dit heeft geleid tot een uitname uit het Gemeentefonds en overdracht naar de lumpsumbekostiging van de schoolbesturen. In totaal zijn de middelen voor de gemeente Ede met circa 2,8 miljoen afgenomen. Voor een deel van deze verlaging hoeft de gemeente ook geen werkzaamheden meer uit te voeren en derhalve kosten te maken (onderhoud), voor een ander deel is sprake van een Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 13

14 bezuiniging. Deze verlaging van de inkomsten beïnvloedt de onderwijshuisvesting in veel gemeenten. De ruimte voor vervangende nieuwbouw staat hiermee verder onder druk, hetgeen ook geldt in Ede PRIMAIR ONDERWIJS Leerlingenprognoses Het aantal leerlingen in het primair onderwijs is circa leerlingen (teldatum 1 okt. 2014). Op korte termijn (tot circa 2019) is er sprake van een daling van het leerlingenaantal. Daarna zal het leerlingenaantal weer stijgen, van leerlingen (2019) naar leerlingen in Over ongeveer 10 jaar is het aantal leerlingen weer op hetzelfde aantal als in Beschikbare capaciteit en ruimtebehoefte De totale bruto vloeroppervlakte van het primair onderwijs is circa m 2. Anno 2016 heeft het basisonderwijs circa m 2 leegstand, dit is een leegstand van circa 14 % van de totale capaciteit. Het is de ambitie van de schoolbesturen primair onderwijs om de leegstand terug te dringen tot circa 5 %. De verwachting is dat voor sommige locaties de leegstand de komende jaren verder toeneemt. In totaliteit is er voldoende capaciteit voor de ruimtebehoefte nu en in de toekomst, zie hiervoor onderstaande grafiek. Per wijk of kern verschilt de leerlingenprognose. De groei van het aantal leerlingen vindt plaats in de jongste wijken van Ede. Dit heeft mede te maken met de geplande woningbouwontwikkelingen op het Enka-terrein en de Veluwse Poort. Daarnaast is er een tendens zichtbaar dat schoolbesturen met een specifieke denominatie of richting (bijvoorbeeld reformatorische, Islamitisch) op korte termijn groeien ondanks de teruggang in basisgeneratie. Door de grote hoeveelheid schoolbesturen en de onderlinge profilering heeft dit tot gevolg dat de prognoses voor deze scholen nogal eens kunnen afwijken van de opgestelde prognose. Dit heeft vanzelfsprekend ook invloed op de prognose als geheel. Consequentie is dat het huisvestingsbeleid, waarbij meer en meer gestuurd moet worden op het benutten van leegstand in een wijk, complexer wordt. Dat er voldoende capaciteit is, betekent niet dat er de komende jaren in beginsel geen uitbreiding nodig is. Immers, de leegstand en ruimtebehoefte bevinden zich veelal niet op dezelfde plaats. Per wijk of kern zijn er vanzelfsprekend verschillen in de ruimtebehoefte en leegstand. In de ene wijk kan een deel van de leegstand wordt opgevangen door medegebruik, Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 14

15 bijvoorbeeld door peuter- en kinderopvang dan wel onderwijskundig gebruik. In een andere wijk of kern is een meer integrale aanpak nodig om de capaciteitsvraagstukken op te lossen. Zo zullen er wellicht in een gebied met woningbouwontwikkelingen aanvullende voorzieningen moeten worden gerealiseerd, bijvoorbeeld de Veluwse Poort en het Enka terrein VOORTGEZET ONDERWIJS Leerlingenprognoses Het voortgezet onderwijs in Ede telt circa leerlingen (teldatum 1 okt. 2014: 5.182). Op de korte termijn (tot circa 2019) is er sprake van een toename van het aantal leerlingen tot circa leerlingen. Op de langere termijn is er sprake van een langzame afname van het leerlingenaantal in het voortgezet onderwijs, van leerlingen in 2019 naar leerlingen in Zie onderstaande grafiek voor de leerlingenprognoses in het voortgezet onderwijs. In het algemeen kan worden gezegd dat de scholen in het voortgezet onderwijs te maken hebben met een geringe daling van het aantal leerlingen. Een procentuele daling van circa 3 à 6 %. Alleen het Pallas Athene zal volgens de prognose de komende jaren een lichte groei van het leerlingenaantal kennen (2015: 1.081; 2030: 1.120). Beschikbare capaciteit en ruimtebehoefte De huidige capaciteit (totaal BVO van m 2 ) voor de VO-scholen in Ede is voldoende om de huidige en toekomstige ruimtebehoefte op te vangen. In het algemeen neemt de ruimtebehoefte van de scholen af. De toekomstige ruimtebehoefte als gevolg van de groei van het leerlingenaantal voor het Pallas Athene kan worden opgevangen binnen de bestaande capaciteit. Volgens de beleidsregel moet een groei van minder dan 10 % worden opgevangen binnen de bestaande capaciteit van de school. Bij een groei van meer dan 10 % ontstaat een recht op uitbreiding. Op basis van de prognose is dit niet aan de orde voor Pallas Athene, de groei bedraagt minder dan 10% SPECIAAL ONDERWIJS Leerlingenprognoses Het huidige leerlingaantal van het speciaal onderwijs van de scholen De Fonkel (SO-cluster IV), het Vester College (VSO-cluster IV), De Wegwijzer (SO-cluster III) en De Toekomst (VSO-cluster III) is circa 450 leerlingen. Sinds 2012 is er sprake van een afname van het aantal leerlingen. De scholen voor het speciaal onderwijs hebben een regionale functie. Voor de scholen in het speciaal onderwijs worden geen prognoses opgesteld omdat de ontwikkeling van het Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 15

16 aantal leerlingen te veel wordt beïnvloed door beleid met betrekking tot passend onderwijs. Ruimtebehoefte De totale capaciteit van de vier scholen bedraagt m 2 en is voldoende voor de ruimtebehoefte. De Fonkel kent weliswaar een normatieve overcapaciteit, maar hier zijn permanent drie groepen vmbo theoretische leerweg van het Vester College gehuisvest. De reformatorische scholen voor speciaal onderwijs Rehoboth en Ds. D. A. Detmarschool verhuizen in het schooljaar naar een nieuwe locatie in Barneveld. Dit betekent dat de schoolgebouwen van deze scholen in de wijk Ede Oud Zuid vrijkomen. In het primair onderwijs is sprake van krimp in de bestaande wijken, met uitzondering van Ede West, Oost, Oud Zuid en Kernhem. Hier vindt de komende jaren nog groei plaats van het aantal leerlingen vanwege onder andere de ontwikkeling van de nieuwe wijken Veluwse Poort en de Enka. Over het algemeen zijn er geen grote huisvestingsknelpunten wat betreft de capaciteit. De ruimtebehoefte van de scholen binnen de grote kernen Ede, Bennekom en Lunteren is op te lossen binnen de bestaande leegstand in de betreffende wijken. In de kleine kernen is geen sprake van capaciteitsvraagstukken behoudens in het buitengebied van Bennekom, buurtschap De Kraats en Ederveen. Op de individuele huisvestingssituaties wordt in hoofdstuk 5 verder ingegaan. Naast bovengenoemde scholen voor speciaal onderwijs zijn er nog twee scholen voor speciaal onderwijs gehuisvest in de gemeente Ede. Het betreft De Brouwerij en het Hoenderloo College. Met deze scholen heeft de gemeente separate afspraken gemaakt waardoor de verantwoordelijkheid voor de huisvesting niet bij de gemeente Ede ligt ALGEMENE CONCLUSIES In totaal telt de gemeente Ede circa leerlingen in het PO, (V)SO en VO. Dit leerlingenaantal zal in de toekomst stijgen tot circa leerlingen. Op korte termijn is er voor het primair onderwijs sprake van een daling van het leerlingenaantal en op middel en lange termijn is er sprake van een lichte groei. In het voortgezet onderwijs is op korte termijn nog sprake van groei, maar daarna zal het leerlingaantal dalen en redelijk stabiel blijven. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 16

17 4. ONDERWIJS- EN HUISVESTINGSAMBITIE STINGSAMBITIE Onderwijshuisvesting is geen doel op zich, maar een belangrijk instrument dat bijdraagt aan de kwaliteit van het onderwijs. De ambitie en uitgangspunten met betrekking tot het onderwijs en de huisvesting worden hier benoemd ONDERWIJSAMBITIE De schoolbesturen en de gemeente Ede hebben de ambitie om voor zoveel mogelijk kinderen passend en thuisnabij onderwijs te realiseren. Thuisnabij onderwijs is niet nader gedefinieerd, maar hier kan een lijn worden getrokken met het leegstandsbeleid. Wanneer er binnen een straal van 2 kilometer dan wel de eigen wijk 3 kan worden voorzien in aanvullende huisvesting is er sprake van thuisnabijheid. De besturen voor PO zijn van mening dat passend en thuisnabij onderwijs dient plaats te vinden in een pluriform, toegankelijk en bereikbaar onderwijsaanbod in voorzieningen waarin ook functies op het gebied van opvoeding en opvang zijn ondergebracht (kindcentra). Samenhang en afstemming tussen kinder- en peuteropvang, buitenschoolse opvang, voor en vroegschoolse educatie, basisonderwijs, voortgezet onderwijs, jeugdzorg e.d. is hierin belangrijk. De ambitie inzake kindcentra hebben de schoolbesturen Proominent, SKOVV en CNS vertaald in een gezamenlijke concept visie op kindcentra ( Bestuurlijk visiedocument Kindcentrum Ede, 2015). Voor de besturen is de ontwikkeling van kindcentra een belangrijk bestuurlijk thema. Kindcentra moeten zorgen voor een goede educatieve en pedagogische infrastructuur in de wijken en dorpen van gemeente Ede. De betrokken schoolbesturen hanteren de volgende definitie voor een kindcentrum. Een Kindcentrum (KC) is een gezamenlijke pedagogische en educatieve voorziening voor kinderen van 0 tot 13 jaar, die een totaalpakket van activiteiten aanbiedt: onderwijs, opvang, zorg, welzijn en vrije tijd vanuit een volstrekte gelijkwaardigheid van de samenwerkende partijen, aansluitend bij de mogelijkheden in de wijk of dorp. Op dit moment krijgt de ontwikkeling van een kindcentrum vorm in de wijk Maandereng. De betrokkenen hebben de intentie uitgesproken een kindcentrum te vormen door samenwerking van basisonderwijs en kinderopvang in het bestaande scholencomplex. Tevens vindt planvorming plaats voor de aanpassing van het scholencomplex. Onlangs is in Lunteren een IKC geopend. Bij de verdere ontwikkeling van kindcentra dient ruimte te zijn voor maatwerk per wijk gebaseerd op gelijkwaardige samenwerking tussen betrokkenen. Hierin moet een verantwoorde balans tussen identiteit en pluriformiteit, het garanderen van onderwijskundige kwaliteit en het financieel kunnen handhaven van een gespreide en bereikbare voorzieningenstructuur gezocht worden. De IKC-vorming is ook gericht op de deelname van speciaal onderwijs hierin ter versterking van het beleid passend onderwijs. Het bestuur van het speciaal onderwijs wil graag vanuit haar voorzieningen participeren in deze ontwikkelingen. 3 Wijkindeling Ede volgens CBS-wijkindeling. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 17

18 De mogelijkheden en haalbaarheid van een kindcentrum in de wijk of de kern worden in fase 2 van de opstelling van dit huisvestingsplan (schooljaar ) verder uitgewerkt en vertaald in een planning en prioritering wat betreft de huisvesting HUISVESTINGSAMBITIE De huidige onderwijsvoorzieningenstructuur in Ede is een historisch gegroeide situatie. De stichting van scholen vond plaats op basis van het aantal te verwachten leerlingen in het betreffende voedingsgebied. Voor veel scholen in Ede geldt inmiddels dat ze niet alleen de leerlingen uit de eigen wijk betrekken, maar vaak ook leerlingen uit omliggende wijken. Dit geldt onder andere voor scholen met een specifieke identiteit of denominatie, maar ook voor scholen die oorspronkelijk als wijkschool zijn gerealiseerd. De belangrijkste opgave en ambitie voor de komende jaren is om gezien de gemiddelde leeftijd de onderwijshuisvestingsportefeuille te vernieuwen. De centrale vraag is welke keuzes gemaakt moeten worden voor het realiseren van een kwalitatieve en toekomstbestendige onderwijsvoorzieningenstructuur in Ede. Wordt er gekozen voor levensduurverlenging van de bestaande gebouwen door te investeren in technisch en functioneel ouder schoolgebouwen of wordt er gewerkt aan de vernieuwing van de scholen door vervanging van de schoolgebouwen? Technische vernieuwing en actualisering wat betreft functionaliteit door renovatie of vervangende nieuwbouw is echter de ambitie. In deze ambitie van vernieuwing van de onderwijshuisvestingsportefeuille streven de schoolbesturen geen gezamenlijke afspraken na inzake spreiding en bereikbaarheid, toelatingsbeleid en/of minimale of maximale omvang van voorzieningen. Dit blijven schoolbestuurlijke verantwoordelijkheden. Er wordt een groot belang gehecht aan de keuzevrijheid van ouders en kinderen door zorg te dragen voor een goede spreiding en bereikbaarheid van de voorzieningen. Zo is er geen sprake van een gemeentebreed toelatingsbeleid. Dit betekent ook dat er geen afspraken zijn over een minimale of maximale schoolomvang. Het streven is het primair onderwijs zoveel mogelijk op één locatie en in één gebouw te huisvesten. Met inachtneming van bovenstaande zijn voor het huisvestingsbeleid de volgende uitgangspunten geformuleerd: Bij capaciteitsvraagstukken gaat het inzetten van leegstand (binnen een straal van meter dan wel de eigen wijk 4 ) voor uitbreiding van de capaciteit. Bij realisering van nieuwe voorzieningen wordt op wijkniveau gestreefd naar de ontwikkeling van scholenclusters, zodat er flexibiliteit is wat betreft van groei en krimp tussen scholen. Dit wordt in fase 2 verder uitgewerkt ook in relatie tot de ontwikkeling van kindcentra. Voor de kleine kernen blijft maatwerk en het toekomstperspectief van de betreffende voorziening het uitgangspunt. Het toekomstperspectief wordt medebepaald door het Rijksbeleid met betrekking tot bekostiging, kleine scholen e.d. Gestreefd wordt naar maximaal twee locaties voor een school voor primair onderwijs (hoofd- en dislocatie). 4 CBS-wijkindeling. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 18

19 Een dislocatie is een tijdelijke voorziening voor maximaal 15 jaar. Een periode van 15 jaar of langer geeft in beginsel een recht op permanente uitbreiding van de hoofdlocatie. De hoofdgebruiker van een voorziening is integraal verantwoordelijk voor de integrale exploitatie en onderhoud van de voorziening. De belangrijkste opgave en ambitie voor de komende jaren is het vernieuwen van de onderwijshuisvestingsportefeuille. Op wijkniveau wordt gestreefd naar scholenclusters, zodat er flexibiliteit is wat betreft van groei en krimp tussen scholen. Voor de kleine kernen blijft maatwerk en het toekomstperspectief van de betreffende voorziening het uitgangspunt RENOVATIE VERSUS VERVANGENDE NIEUWBOUW Renovatie van schoolgebouwen is sinds 1 januari 2015 onderwerp van discussie, het is een van de aanleidingen voor het voorliggende huisvestingsplan. Renovatie is in de wetgeving niet vastgelegd, anders dan dat de wetgever van mening is dat dit een vraagstuk is van lokaal overleg tussen de gemeente en het schoolbestuur. Hierbij gaat het om de vraag wiens verantwoordelijkheid dit is. In het najaar van 2016 komen de PO-raad en de VNG met een voorstel over de verantwoordelijkheidsverdeling inzake renovatie en vervangende nieuwbouw. In de lijn der verwachtingen ligt dat het voorstel gaat over een bijdrage van gemeenten in renovatie en een bijdrage van schoolbesturen aan (vervangende) nieuwbouw. Gezien het landelijke overleg over financiering van renovatie en nieuwbouw wordt deze paragraaf verder ingevuld na de publicatie van het voorstel van de PO-raad en de VNG. Concretisering vindt derhalve plaats in fase 2 van de opstelling van het strategische huisvestingsplan (schooljaar ) DOORDECENTRALISATIE Sinds 1 januari 2015 zijn de schoolbesturen voor primair en speciaal onderwijs verantwoordelijk voor zowel binnen- als buitenonderhoud van hun schoolgebouwen. De gemeente is nog steeds verantwoordelijk voor nieuwbouw, uitbreiding en tijdelijke huisvesting. De wetgeving biedt de mogelijkheid de gemeentelijke taken door te decentraliseren naar de schoolbesturen. Doordecentralisatie kan per object (gebouw), per schoolbestuur, per onderwijssoort of voor het geheel plaatsvinden. Doordecentralisatie betekent dat het schoolbestuur volledig verantwoordelijk is voor de onderwijshuisvesting en zelf keuzes kan maken inzake levensduurverlenging of vervangende nieuwbouw. De taken die nu nog bij de gemeente liggen worden dan overgeheveld naar de schoolbesturen op basis van een doordecentralisatie-overeenkomst. Echter de wettelijke zorgplicht blijft altijd bij de gemeente liggen. Een eventuele overdracht van taken gaat veelal gepaard met: De overdracht van middelen onderwijshuisvesting in de uitkering uit het Gemeentefonds voor de onderwijshuisvesting. De middelen zijn op basis het aantal leerlingen toe te delen aan het betreffende schoolbestuur. De overdracht van de lopende verplichtingen van de gemeente voor de gebouwen die onderdeel zijn van de huisvestingsportefeuille van het betreffende schoolbestuur. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 19

20 In het kader van de opstelling van dit huisvestingsplan hebben de schoolbesturen te kennen gegeven dat doordecentralisatie wellicht een instrument is om de vernieuwing van de huisvestingsportefeuille te realiseren. Een verkenning van en onderzoek naar een andere verdeling van verantwoordelijkheden in het kader van de onderwijshuisvesting en/of het gezamenlijk vormgeven van taken en verantwoordelijkheden hierin (bijvoorbeeld gezamenlijk organiseren van meerjaren onderhoud) vindt plaats in fase 2. beleidskader kwaliteit onderwijshuisvesting na het beschikbaar komen van het voorstel van de VNG en de PO-raad. Concretisering van het beleidskader kwaliteit onderwijshuisvesting vindt plaats in fase 2 van de opstelling van het strategische huisvestingsplan en wordt gekoppeld aan de voorstellen van de VNG en PO-raad inzake renovatie en nieuwbouw BELEIDSKADER KWALITEIT ONDERWIJSHUISVESTING De gemeente Ede ontwikkelt een beleidskader kwaliteit onderwijshuisvesting. Dit kader moet een handvat bieden voor de toetsing van de kwaliteit van bestaande huisvesting. Het vormt een handvat om het kwaliteitsniveau van een renovatie of nieuwbouw te bepalen (ook in relatie tot het budget) en de eventuele bijdrage hierin van de gemeente en/of schoolbestuur. Het moet een instrument worden ten behoeve van een (eenduidige) bepaling ten aanzien van renovatie of vervangende nieuwbouw van schoolgebouwen uitgaande van in beginsel een technische levensduur van scholen van minimaal 60 jaar. Met dit instrument en de eventueel aanvullende bekostiging wil de gemeente bijdragen aan verduurzaming van het gebouwenbestand. Door extra investeringen kan een hogere kwaliteit worden gerealiseerd op het gebied van onder andere de energiehuishouding, het binnenklimaat en de akoestiek. In relatie tot het hierboven genoemde overleg tussen de VNG en de PO-raad over de verdeling van verantwoordelijkheden inzake renovatie en vervangende nieuwbouw, vindt er eerst besluitvorming plaats over het Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 20

21 5. HUISVESTINGSSCENARIO S In dit hoofdstuk worden ontwikkelingsrichtingen beschreven voor de verbetering van de voorzieningenstructuur. Deze richtingen worden per onderwijssector en voor wat betreft het basisonderwijs per wijk of kern, beschreven 5. Er wordt een kort overzicht gegeven van de situatie en huisvestingsvraagstukken per wijk of kern en een oplossingsrichting wanneer sprake is van een huisvestingsvraagstuk. In de bijlage is de leerlingenprognose en ruimtebehoefte per individuele school weergegeven BASISONDERWIJS EDE PER WIJK Ede Oost In de wijk Ede Oost zijn de volgende scholen gehuisvest: Calluna Montessorischool Edese Schoolvereniging Koning Davidsschool Louise de Coligny Paasbergschool SBO De Regenboog In Ede Oost is sprake van een groei van het aantal leerlingen, van circa leerlingen naar circa leerlingen. In de prognose is ook de groei van de nieuwe wijk Veluwse Poort meegenomen. De ruimtebehoefte van de scholen is in Ede Oost in 2020 groter dan de bestaande capaciteit. Dit vraagt aanvullende capaciteit om te voorzien in deze ruimtebehoefte. Hoewel er sprake is van relatief oude gebouwen (jaren 60 en 70) is er door latere uitbreidingen in jaren 90 en 2000 nog sprake van hoge boekwaarden. Kijkend naar de individuele scholen in de wijk dan kan het volgende worden geconcludeerd. De Paasbergschool heeft een ruimtetekort (circa 100 m 2 ), dit ruimtetekort kan opgelost worden door de afbouw van de 7 de groepsruimte, die reeds in casco aanwezig is en is voorgefinancierd door het schoolbestuur. Voor deze groepsruimte vindt nog geen vergoeding plaats. Voorgesteld wordt deze in bekostiging te nemen. De school maakt onderdeel uit van een gebouw waarin ook De Wegwijzer (SO) is gehuisvest. Wellicht dat in het kader van passend onderwijs op termijn aanvullende ruimte ontstaat in De Wegwijzer. Op dit moment is er echter geen ruimte in De Wegwijzer. Ondanks dat de prognose van De Wegwijzer een daling laat zien (op termijn wordt een aantal van 65 leerlingen verwacht), blijft De Wegwijzer vooralsnog op een stabiel leerlingenaantal van circa 100 leerlingen. De basisscholen Koning David en Louise de Coligny maken gebruik van zes lokalen die in gemeentelijk eigendom zijn. Gezien het huidige gebruik en de toekomstige ruimtebehoefte ligt het voor de hand deze lokalen over te dragen aan een of beide schoolbesturen. De zeggenschap van deze lokalen kan gezien de ruimtebehoefte van de Koning David worden overgedragen aan SKOVV. 5 Wat betreft de wijken wordt er uitgegaan van de CBS-wijkindeling, Ede Oost, Ede West, Veldhuizen, Kernhem, Ede (Oud) Zuid, Maandereng, Rietkampen. De wijken in ontwikkeling Enka en Veluwse Poort vallen onder respectievelijk Ede Oost en Ede (Oud) Zuid. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 21

22 De Edese Schoolvereniging heeft op termijn (na 2020) een gering capaciteitsvraagstuk. Vooralsnog is de capaciteit echter voldoende. basisscholen, verplaatsing basisscholen of functiewijziging SBO De Regenboog). - Veluwse Poort De toenemende ruimtebehoefte van een aantal scholen als gevolg van de woningbouw in Veluwse Poort kan in Ede Oost niet worden opgelost door de leegstand bij andere scholen. Uitbreiding van de capaciteit hier dan wel in de Veluwse Poort is nodig. Afhankelijk van de verdere ontwikkeling van de Veluwse Poort, wordt onderzocht of hier of in Ede Oost aanvullende capaciteit nodig is. Voor deze aanvullende capaciteit in Ede Oost wordt nu onderzocht of uitbreiding van de bestaande basisscholen op de locatie Koning David, Louise de Coligny en Calluna mogelijk is. Indien dit niet haalbaar is, kan onderzocht worden of uitbreiding in of nabij Veluwse Poort mogelijk is door verplaatsing van een of meer basisscholen (Koning Davidschool en Louise de Coligny willen eventueel verplaatst worden). Een eventuele optie is ook verplaatsing van de SBO De Regenboog en deze vervolgens inzetten voor het basisonderwijs. Op korte termijn worden de mogelijkheden onderzocht van uitbreiding van de bestaande basisscholen op de huidige locatie. Samenvatting huisvestingsvoorstel: Korte termijn (< 2021) In bekostiging nemen van 7 de groepsruimte Paasbergschool Overdracht zes gemeentelijke lokalen aan een of beide schoolbesturen (CNS en SKOVV). Onderzoek naar oplossing capaciteitsvraagstuk in relatie tot Veluwse Poort. Lange termijn (> 2021) Ruimtetekort op lange termijn oplossen door uitbreiding van de capaciteit basisonderwijs (bijvoorbeeld uitbreiding bestaande Ede West In de wijk Ede West zijn de volgende basisscholen gehuisvest: Cavaljé De Lettertuin Het Startpunt Stadhouder Willem lll Veldhuizerschool Vuurvogel Na een lichte daling de komende jaren zal het aantal leerlingen weer groeien tot circa leerlingen (2030). De bestaande totale capaciteit is voldoende om in de huidige en toekomstige ruimtebehoefte te voorzien. Er is een aantal scholen met een ruimtebehoefte. Kijkend naar de individuele scholen dan kan het volgende worden geconcludeerd. De basisscholen Stadhouder Willem lll en de Veldhuizerschool hebben een geringe extra ruimtebehoefte. In beginsel kan deze ruimtebehoefte opgelost worden door de leegstand in Ede West. Het Startpunt, De Lettertuin en de Vuurvogel hebben immers leegstand. Of er daadwerkelijk sprake zal zijn van ruimtebehoefte is afhankelijk van de verdere ontwikkeling van het leerlingenaantal. Zo is het daadwerkelijke leerlingenaantal van de Veldhuizerschool inmiddels lager dan de prognose waarop de ruimtebehoefte is berekend. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 22

23 Met de vernieuwing van de Cavaljé is de helft van de scholen in Ede West nieuw, de overige drie scholen zijn 40 jaar of ouder. De Stadhouder Willem lll heeft vanwege diverse uitbreidingen een hoge boekwaarde. Vernieuwing (renovatie of vervanging) heeft primair betrekking op De Vuurvogel en De Lettertuin. De renovatie van De Vuurvogel is onderdeel van een integrale herontwikkeling van de buurt door Woonstede. Samenvatting huisvestingsvoorstel: Korte termijn (< 2021) Vernieuwing huisvesting De Vuurvogel als onderdeel van integrale wijkontwikkeling. Lange termijn (> 2021) Vernieuwing huisvesting De Lettertuin. Ruimtebehoefte oplossen door gebruikmaking van leegstand scholen in de wijk. Ede Veldhuizen In de wijk Veldhuizen zijn gehuisvest de basisscholen: Al Amana Al Amana (voormalig dislocatie) Caleidoscoop De Bongerd De Triangel EBS De Rots Godfried Bomans Montessorischool Veldhuizen (MSV) Prins Floris Toon Hermans De wijk Veldhuizen kent de grootste scholendichtheid. Deze scholendichtheid heeft al geleid tot een zekere mate van herstructurering. De Godfried Bomans en de Toon Hermans zijn gefuseerd en hebben het onderwijs op de locatie Toon Hermans geconcentreerd met ingang van 1 augustus De nieuwe naam van deze school op de locatie van de Toon Hermans wordt Groene Vallei. Door de fusie komt de locatie Godfried Bomans vrij. In deze wijk is sprake van een daling van het aantal leerlingen, waardoor er een overcapaciteit is van circa m 2 en een relatief oud scholenbestand. Vraagstukken met betrekking tot renovatie of vervangende nieuwbouw betreffen EBS De Rots, De Triangel en MSV. Kijkend naar de individuele scholen dan kan het volgende worden geconcludeerd. Capaciteitsvraagstukken zijn er voor EBS De Rots en Al Amana. Bij verdere groei van Al Amana is aanvullende capaciteit nodig. Een tweede dislocatie kan gerealiseerd worden door het in gebruik nemen van een deel van de Rehobothschool die met ingang van augustus 2016 beschikbaar komt (Al Amana heeft een voorkeur voor een dislocatie in Ede Oud Zuid). De huidige dislocatie van Al Amana (Dillenburg) is verzelfstandigd en heeft een eigen bekostigingsnummer (Brinnummer). Al Amana heeft ook een groot aantal leerlingen uit Veenendaal. Het zou voor veel leerlingen wenselijk zijn indien zij in Veenendaal het onderwijs van Al Amana zouden kunnen krijgen. Naast het eventueel verzelfstandigen van de dislocatie zou de mogelijkheid van huisvesting in Veenendaal verder onderzocht moeten worden. De Godfried Bomans basisschool met een beschikbare capaciteit van m 2 wordt met ingang van november 2016 ingezet voor de internationale schakelklassen (ISK). Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 23

24 De huisvestingsbehoefte van EBS De Rots wordt opgelost door verplaatsing van EBS De Rots naar de Detmarschool (Ede Oud Zuid), waarvoor planvorming plaatsvindt (aanpassing gebouw). De vrijkomende locatie van EBS De Rots wordt vooralsnog gehandhaafd voor tijdelijke huisvesting bij diverse huisvestingsprojecten. De Montessorischool Veldhuizen is gehuisvest in de voormalige Prinsenhoef (8 groepsruimten). Een deel van dit gebouw is nog in eigendom van de gemeente. Gezien het huidige en toekomstige gebruik, ligt het voor de hand dat de zeggenschap over het gebouw bij het schoolbestuur komt (Proominent). De Bongerd heeft administratief gezien geen leegstand omdat de leerlingen van de opvangklas op De Bongerd zijn ingeschreven en ook daar zijn gehuisvest. Samenvatting huisvestingsvoorstel: Korte termijn (< 2021) Fusie Toon Hermans en Godfried Bomans m.i.v , concentratie onderwijs op locatie Toon Hermans. 2 de dislocatie Al Amana in voormalige Rehobothschool. Herbestemming Godfried Bomans ten behoeve van ISK. EBS De Rots verhuizen naar de Detmarschool. Concentratie opvangklas(sen) nieuwkomers in de locatie De Bongerd. Overdracht zeggenschap schoolgebouw MSV aan schoolbestuur Proominent. Lange termijn (> 2021) Gebouw EBS De Rots inzetten voor tijdelijke huisvesting. Ede Kernhem In Kernhem zijn 3 basisscholen gehuisvest: De Kern De Vuursteen Kleine Prins De Kern heeft vier schoolwoningen in gebruik. De Meander is per 1 augustus 2015 gefuseerd met De Vuursteen. Er is sprake van een groei van het aantal leerlingen, die mede veroorzaakt wordt door instroom vanuit de wijk Veldhuizen. Verwacht wordt dat het aantal leerlingen zal groeien van circa 800 naar circa leerlingen. Op dit moment worden er schoolwoningen ingezet (7 groepen, 660 m 2 ), terwijl de voormalige basisschool De Meander leeg staat (1.370 m 2 ). De komende jaren zijn deze schoolwoningen niet nodig gezien de leegstand van de basisschool De Meander. Echter na 2026 laten de prognoses weer een toenemende ruimtebehoefte zien. In deze ruimtebehoefte kan niet worden voorzien vanuit de huidige 3 scholen (inclusief de locatie De Meander) exclusief de schoolwoningen. Aanvullend is er dan circa 600 m 2 extra nodig om alle leerlingen te huisvesten in Kernhem. Op basis van de huidige prognoses doet deze situatie zich pas voor over 10 jaar en kunnen de schoolwoningen dus worden afgestoten. Recente leerlingenontwikkelingen laten echter een positiever beeld zien van het aantal leerlingen, waardoor de aanvullende ruimtebehoefte eerder aan de orde is. Dit kan leiden tot heroverweging van het wel of niet afstoten van de schoolwoningen. Voorgesteld wordt dit eind schooljaar definitief te beslissen. Kijkend naar de individuele scholen dan kan het volgende worden geconcludeerd. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 24

25 Basisschool De Kern heeft op dit moment (inclusief de schoolwoningen) door de groei van de school een ruimtetekort. Deze groei komt voor een groot deel doordat leerlingen uit de wijk Veldhuizen naar Kernhem gaan. Het ruimtetekort van De Kern kan opgelost worden door gebruik te maken van basisschool De Meander, die nu leeg staat. Hierin kunnen ook de BSO en het peuterspeelzaalwerk worden opgevangen, die nu ook elders zijn gehuisvest. Hierdoor kunnen de schoolwoningen worden afgestoten. Op basis van de prognoses heeft De Vuursteen op dit moment een ruimtetekort. Dit kan in beginsel worden opgelost door de overcapaciteit bij De Kleine Prins, alhoewel de Kleine Prins op dit moment ook groeit waardoor de overcapaciteit afneemt. Het verdient wellicht aanbeveling de leerlingenontwikkeling op de korte termijn in de gaten te houden ter voorkoming van afstoten van capaciteit die op korte termijn weer nodig is. Op basis van de huidige prognoses is er na 2026 een ruimtebehoefte in de wijk. T.z.t. zal moeten worden bezien waar die ruimtebehoefte zich voordoet (welke school) en welke oplossingen dan mogelijk zijn. Wanneer deze ruimtebehoefte zich snel wijzigt, kan overwogen worden de schoolwoningen te handhaven. Samenvatting huisvestingsvoorstel: Korte termijn (< 2021) Afstoten schoolwoningen, tenzij de leerlingenontwikkelingen op korte termijn aanzienlijk wijzigen waardoor er een ruimtebehoefte ontstaat. Ruimtebehoefte De Kern oplossen door gebruikmaking dislocatie De Meander (inclusief BSO/PSZ). Lange termijn (> 2021) Ruimtetekort De Vuursteen oplossen door leegstand De Kleine Prins voor zover deze basisschool door de huidige groei de ruimte niet zelf nodig heeft. Ruimtebehoefte in nauwlettend volgen in verband met huidige groei De Vuursteen en De Kern. Ede (Oud) Zuid In de wijk Ede (Oud) Zuid zijn de volgende basisscholen gehuisvest: De Zuiderpoort Koepelschool Koepelschool dislocatie Oranje-Nassau (Detmarschool) (Rehobothschool) De komende jaren is er sprake van een lichte daling van het aantal leerlingen in Ede (Oud) Zuid. Verwacht wordt dat het aantal leerlingen als gevolg van de ontwikkeling op het Enkaterrein daarna weer zal stijgen. De ruimtebehoefte die dan ontstaat, kan worden opgelost door de realisering van een nieuwe school op het Enkaterrein of door verplaatsing van een bestaande school. Het stichten van een nieuwe school op het Enkaterrein is echter complex. Onderzoek vindt plaats naar de wijze waarop hier een volwaardige school kan worden gerealiseerd. Basisschool De Zuiderpoort wordt nu gerenoveerd. Korte termijn capaciteitsvraagstukken kunnen worden opgelost door leegstand in bestaande scholen. Met ingang van 1 augustus 2016 komen de Detmarschool en de Rehobothschool beschikbaar vanwege verhuizing. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 25

26 Samenvatting huisvestingsvoorstel: Korte termijn (< 2021) Renovatie van basisschool De Zuiderpoort. Herbestemming Detmarschool ten behoeve van EBS De Rots. Herbestemming Rehobothschool ten behoeve van dislocatie Al Amana Dillenburg. Lange termijn (> 2021) Realisering onderwijsvoorziening op het Enkaterrein (nader onderzoek vindt plaats op welke wijze: verplaatsing van bestaande school of stichting van een nieuwe school). Ede Maandereng In de wijk Maandereng staan de volgende basisscholen: Franciscusschool Koningin Beatrix OBS Uniek De scholen zijn in elkaars nabijheid onder één dak gehuisvest. De huidige gebouwen zijn circa 30 jaar oud. Daarnaast maakt de Koningin Beatrixschool nog gebruik van 5 groepen op een dislocatie. Er zijn in beginsel middelen beschikbaar om de hoofdlocaties uit te breiden en aan te passen zodat alle onderwijsvoorzieningen op één plek zijn gehuisvest inclusief PSZ en KDO. Met deze middelen wordt beoogd het complex om te bouwen tot een gezamenlijk kindcentrum. Met de aanpassing kan de dislocatie van de Koningin Beatrixschool worden afgestoten. De zeggenschap van de hoofdlocatie van de onderwijsinstellingen (en de eventueel aanvullende kindfuncties) kan ondergebracht worden bij de schoolbesturen. Samenvatting huisvestingsvoorstel: Korte termijn (< 2021) Aanpassing/uitbreiding gebouwencomplex OBS Uniek, Koningin Beatrix en Franciscusschool inclusief PSZ en KDO. Lange termijn (> 2021) Afstoten dislocatie Koningin Beatrixschool. Ede Rietkampen In de wijk Rietkampen zijn de volgende scholen gehuisvest: De Brugge De Brugge dislocatie De Vlinderboom Edese Montessorischool Rietkampen Panta Rhei Er is sprake van een daling van het aantal leerlingen naar circa 850 leerlingen. De beschikbare capaciteit van de 5 locaties (inclusief de dislocatie van De Brugge) is voldoende voor de ruimtebehoefte. Er is sprake van relatief jonge gebouwen ( ). Renovatie of nieuwbouw is nog niet aan de orde. Kijkend naar de individuele scholen dan kan het volgende worden geconcludeerd. De Brugge heeft met behoud van de dislocatie voldoende ruimte voor de huidige en toekomstige leerlingenaantallen. Panta Rhei heeft een geringe ruimtebehoefte van circa 100 m 2, dit wordt niet als probleem ervaren door de school. Mocht dit in de toekomst wel zo zijn zou dit op meerdere manieren opgelost kunnen worden, namelijk door gebruik te Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 26

27 maken van de leegstand van de Edese Montessorischool dan wel de leegstand binnen CNS-scholen. Afhankelijk van toekomstige leerlingenontwikkelingen kan wellicht op termijn de dislocatie De Brugge worden afgestoten. Samenvatting huisvestingsvoorstel: Lange termijn (> 2021) Vooralsnog handhaven dislocatie De Brugge BASISONDERWIJS KERNEN EN GEMEENTE EDE Bennekom/De Kraats In Bennekom/De Kraats zijn de volgende basisscholen gehuisvest: Collage/Wilhelminaschool De Prinsenakker De Wingerd Eben Haezerschool Julianaschool Sint Alexanderschool SmdB De Kraats In Bennekom/De Kraats is de komende jaren sprake van een lichte daling van het aantal leerlingen (van circa naar circa leerlingen). Na 2020 stijgt het aantal kinderen weer naar circa De beschikbare capaciteit is op dit moment ruim voldoende voor de ruimtebehoefte. Hoewel het overgrote deel van de schoolgebouwen ongeveer 40 jaar of ouder is (met uitzondering van Collage/Wilhelminaschool), is er sprake van relatief hoge boekwaarden voor de verschillende scholen. Na het stichtingsjaar zijn er de nodige renovaties en/of uitbreidingen geweest. Kijkend naar stichtingsjaren en boekwaarden zouden de basisscholen Sint Alexander en De Wingerd het eerst in beeld zijn voor renovatie en/of vervangende nieuwbouw. Kijkend naar de individuele scholen dan kan het volgende worden geconcludeerd. SmdB De Kraats heeft een ruimtebehoefte van circa 350 m 2. Indachtig het leegstandsbeleid zou dit capaciteitstekort kunnen worden opgelost door gebruikmaking van leegstand in t Riet (Ede Rietkampen), hetgeen gemeten vanaf de Kraats binnen een straal van meter is. SmdB De Kraats heeft immers ook een aantal leerlingen uit Ede Rietkampen/Maandereng (circa 40 leerlingen). Hierbij moet echter opgemerkt worden dat het inzetten van leegstand in De Rietkampen voor een aantal ouders uit Bennekom een grote reisafstand betreft. Op grond van de verordening is dit een mogelijkheid, in de praktijk zal dit stuiten op veel bezwaren. In deze planvorming zijn middelen opgenomen voor een eventuele partiële vernieuwing i.c. renovatie van het oud(st)e deel van de voorziening. Op basis van planvorming kan worden bezien in hoeverre deze middelen aangewend kunnen worden voor de benodigde uitbreiding. Hierbij dient ook nader onderzocht te worden in hoeverre structurele dan wel tijdelijke uitbreiding aan de orde is. In de kern Bennekom is er sprake van een overcapaciteit van m 2 (exclusief SmdB De Kraats). Deze overcapaciteit kan eventueel weggewerkt worden door herstructurering van het scholenbestand (van bijvoorbeeld zes scholen naar vijf scholen). In Bennekom heeft alleen De Collage/ Wilheminaschool een ruimtetekort. Dit tekort is door middel van het inzetten van leegstand op andere scholen in Bennekom op te lossen. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 27

28 Samenvatting huisvestingsvoorstel: Korte termijn (< 2021) Oplossen ruimtetekort SmdB De Kraats door gedeeltelijke (tijdelijke of permanente) uitbreiding en/of inzetten van leegstand Lange termijn (> 2021) Oplossen leegstand kern Bennekom door herstructurering scholenbestand in combinatie met vervangende nieuwbouw Lunteren/De Valk/Ruitenbeek/Nederwoud In de kern Lunteren en de nabijgelegen kleine kernen zijn de volgende scholen gehuisvest: De Bron (Lunteren) De Sprong (Lunteren) De Wegwijzer (Lunteren) Triangel (Lunteren) SmdB De Valk SmdB Nederwoud SmdB Ruitenbeek In de kern Lunteren is sprake van een groei van het aantal leerlingen. Dit leidt nog niet tot een capaciteitsvraagstukken; de groei kan binnen de bestaande capaciteit worden opgevangen. In de kleine kernen de Valk, Nederwoud en Ruitenbeek zijn geen capaciteitsvraagstukken. In deze kleine kernen is sprake van relatief kleine en oude scholen. Beslissingen over renovatie en/of vervangende nieuwbouw van deze kleine scholen dienen altijd te staan in de context van het toekomstperspectief en het dan vigerende rijksbeleid. Vooralsnog wordt uitgegaan van levensduurverlenging door renovatie. Samenvatting huisvestingsvoorstel: Lange termijn (> 2021) Instandhouding door renovatie van bestaande voorzieningen in de kern Lunteren Kleine kernen de Valk, Nederwoud en Ruitenbeek instandhouding door renovatie van bestaande huisvesting Ederveen De volgende scholen zijn in Ederveen gehuisvest: Julianaschool Calvijnschool Het aantal leerlingen in Ederveen groeit de komende jaren. Deze groei komt van de Calvijnschool. Voor de Calvijnschool is er sprake van een ruimtetekort dat de komende jaren toeneemt (circa 540 m 2 ). De Calvijnschool maakt al gebruik van de leegstand in de Julianaschool. Dit is echter niet voldoende om in de toekomstige ruimtebehoefte te voorzien. Reeds besloten is te voorzien in aanvullende permanente uitbreiding met zes groepsruimten voor de Calvijnschool, waarmee het capaciteitsvraagstuk wordt opgelost. In het kader van de opstelling van dit IHP wordt voorgesteld om geen zes maar maximaal negen groepsruimten te realiseren gezien de toename van het aantal leerlingen. De realisatie van de permanente dislocatie van zes of negen groepsruimten is onderdeel van een bouwplan voor de (gewenste) 16-klassige school waarbinnen de dislocatie de eerste bouwfase betreft. Over deze fasering vindt nog overleg plaats met de Calvijnschool (en ook overige schoolbesturen als onderdeel van fase 2 huisvestingsplan). Het uitgangspunt is in Ederveen te komen tot een onderwijscluster in 2023, waarbij vooruitlopend hierop in 2017 reeds zes à negen groepsruimten worden gerealiseerd. Voor de realisatie van deze dislocatie dienen de scholen gezamenlijk een masterplan te Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 28

29 ontwikkelen op basis waarvan fase 1 de realisatie van de dislocatie kan plaatsvinden (het masterplan is een vervolg op het stedenbouwkundig plan dat recent is ontwikkeld). De gymnastiekaccommodatie maakt hier ook onderdeel van uit. Voor de scholen in Ederveen geldt dat sprake is van relatief oude scholen (1960 en 1970) met echter nog relatief hoge boekwaarden. Renovatie en/of vervangende nieuwbouw is echter binnen afzienbare tijd in beeld voor de Julianaschool en vervolgens de Calvijnschool. In het kader van het SHP wordt voorgesteld renovatie of vervangende nieuwbouw van beide basisscholen gelijktijdig te laten plaatsvinden om zo ook te komen tot een flexibel scholencluster. Samenvatting huisvestingsvoorstel: Korte termijn (< 2021) Realisatie disclocatie Calvijnschool (6 à 9 groepsruimten) Lange termijn (> 2021 Gezamenlijke en gelijktijdige vervangende nieuwbouw van de Calvijnschool en Julianaschool. Harskamp In Harskamp zijn de volgende scholen gehuisvest: De Roedel SmdB De Zaaier Het leerlingenaantal in Harskamp daalt de komende jaren. De beschikbare capaciteit is ruim voldoende voor het aantal leerlingen. De twee scholen in Harskamp zijn relatief oud (1960 en 1970), maar kennen nog een relatief hoge boekwaarde. Het verdient aanbeveling een eventuele vervangende nieuwbouw integraal te benaderen (gezien ook de omvang van basisschool De Roedel). SmdB De Zaaier heeft de komende periode een capaciteitsvraagstuk dat kan worden opgelost door de leegstand in De Roedel. Samenvatting huisvestingsvoorstel: Lange termijn (> 2021) Op termijn gezamenlijke en gelijktijdige vervangende nieuwbouw van SmdB De Zaaier en De Roedel. Wekerom en Otterlo In de kernen Otterlo en Wekerom zijn de volgende basisscholen gehuisvest: Ericaschool (Otterlo) SmdB Wekerom Het leerlingenaantal in de kern Otterlo daalt naar circa 200 leerlingen volgens de prognoses van Pronexus. Het feitelijke leerlingenaantal ligt echter al circa 20 leerlingen beneden de prognose. De bestaande capaciteit is voldoende voor het aantal leerlingen. Er is sprake van een oude school (1908). Deze is de laatste 20 jaren gefaseerd uitgebreid waardoor er sprake is van een hoge boekwaarde. Een aantal lokalen is overgedragen aan de gemeente. De SmdB Wekerom kent de komende jaren een relatief stabiel leerlingenaantal. De capaciteit is ruimschoots voldoende voor het aantal leerlingen. Er is sprake van een (forse) overcapaciteit van circa 700 m 2. Het gebouw is nieuw (2011) en kent daardoor een hoge boekwaarde. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 29

30 Samenvatting huisvestingsvoorstel: Lange termijn (> 2021) Instandhouding Ericaschool en SmdB Wekerom. Kijkend naar de individuele scholen dan kan het volgende worden geconcludeerd. Resumé kleine kernen Ederveen, Ruitenbeek, De Valk, Nederwoud, Wekerom, Otterlo en Harskamp. Wanneer huisvestingsvraagstukken aan de orde zijn, vragen de kernen en buurtschappen een specifieke aanpak die rekening houdt met de leefbaarheid van deze kleine kernen, het schoolbestuurlijk beleid en het rijksbeleid met betrekking tot bekostiging en instandhouding van kleine scholen. Vooralsnog is het gemeentelijk en schoolbestuurlijk beleid gericht op instandhouding van de voorzieningen door levensduurverlenging. Voor de scholen in Harskamp wordt echter op termijn voorzien in vervangende nieuwbouw. Ook in Ederveen is sprake van gefaseerde vernieuwing van de basisscholen VOORTGEZET ONDERWIJS De volgende scholen voor voortgezet onderwijs zijn gehuisvest in Ede: Het Streek, (praktijkonderwijs, vmbo beroepsgericht, vmbo-tl, havo, vwo) Marnix College (vmbo-tl, havo, vwo) Pallas Athene College (vmbo-tl, havo, vwo) Van Lodenstein College (praktijkonderwijs) Het leerlingenaantal voor het voortgezet onderwijs zal eerst nog stijgen en vanaf 2019 daalt deze weer. Er is sprake van relatief jonge gebouwen, waarbij Het Streek, locatie Zandlaan uit 2012 komt. - CSG Het Streek CSG Het Streek is gehuisvest op twee locaties. De capaciteit van de locaties is voldoende voor de huidige en toekomstige ruimtebehoefte. De locatie Zandlaan voor vmbo en praktijkonderwijs is gehuisvest in een nieuwe locatie (2012). De locatie Bovenbuurtweg voor vmbo, havo, vwo dateert uit 1975 en is technisch en functioneel verouderd. De locatie doet volgens het schoolbestuur een groot appèl op de onderhoudsvoorziening en exploitatie van CSG Het Streek. De komende jaren dienen er de nodige maatregelen getroffen te worden voor de instandhouding. Dit betreffen o.a. maatregelen ten behoeve van verbetering van het binnenklimaat en veiligheid. In totaal gaat het om een investering van circa 2,4 miljoen 6. Gezien de technische en functionele staat van het gebouw is het schoolbestuur terughoudend in het verder investeren in deze locatie. Ondanks het feit dat vervangende nieuwbouw nog niet aan de orde is op basis van het uitgangspunt van een technische levensduur van 60 jaar, verdient het gezien de technische staat van het gebouw en de noodzakelijke investeringen om de kwaliteit te verbeteren aanbeveling te onderzoeken of gekozen moet worden voor levensduurverlenging of dat vervangende nieuwbouw haalbaar is. In de huisvestingsagenda is de optimalisering of vernieuwing van de huisvesting vervroegd naar Marnix College Het Marnix College voor vmbo, havo en vwo is gehuisvest op twee tegenover elkaar gelegen locaties (Marnix Junior College en Marnix Senior College). De 6 In de afgelopen 5 jaren heeft Het Streek circa 2,5 miljoen geïnvesteerd in het gebouw. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 30

31 capaciteit van de locaties is voldoende voor de ruimtebehoefte op dit moment en in de toekomst. Op dit moment wordt de pauzeruimte van het junior college uitgebreid. De functionaliteit van de gebouwen laat te wensen over; er is sprake van traditionele onderwijsgebouwen met weinig ruimte voor gedifferentieerd leren aldus de schoolleiding. Vervanging van de huisvesting is (nog) niet aan de orde, alhoewel delen van de locaties dateren uit de jaren 60. Met het schoolbestuur is overeengekomen om te komen tot renovatie van deze oude gebouwdelen in plaats van partiële vervangende nieuwbouw. Er is zorg over de onderhoudssituatie van de locaties; de middelen in de Rijksvergoeding zijn onvoldoende voor de maatregelen die in het meerjaren onderhoud zijn opgenomen. - Pallas Athene College Het Pallas Athene College voor vmbo, havo en vwo is gehuisvest in een schoolgebouw uit De capaciteit van het gebouw is circa leerlingen. Het huidige en toekomstige aantal leerlingen ligt iets beneden dit aantal. In 2014 is het gebouw voor eigen rekening uitgebreid met circa 700 m 2 met 6 groepsruimten en een aantal kantoorfuncties. Ook voor het Pallas Athene College geldt dat de functionaliteit van de gebouwen te wensen overlaat; er is te weinig ruimte voor gedifferentieerd leren (werken in kleine groepen). Vervanging van de huisvesting is niet aan de orde. Ook het Pallas Athene College heeft zorg over de onderhoudssituatie; de middelen in de Rijksvergoeding zijn onvoldoende voor de maatregelen die in het meerjaren onderhoud zijn opgenomen. leerlingen te huisvesten. Deze uitbreiding kan in het gebouw plaatsvinden door gebruik te maken van vrijkomende ruimten door het vertrek van de Rehobothschool. Hiertoe wordt een bouwplan opgesteld om de uitbreiding intern te realiseren. Naast deze interne uitbreiding, waardoor de capaciteit per 1 augustus aanstaande voldoende is, laat de technische staat van het gebouw te wensen over. Het gymlokaal is functioneel niet geschikt, er ontbreken een ontmoetingsruimte en praktijkruimten. Het dak en de cv-installatie laten te wensen over. De romp van het gebouw dateert uit In 2005 is een deel van het oude deel gerenoveerd en heeft er een uitbreiding plaatsgevonden van circa 900 m 2 BVO. Voor de verdere aanpassing en renovatie vindt verdere planontwikkeling plaats. Hiervoor heeft de school al enkele scenario s ontwikkeld. Samenvatting huisvestingsvoorstel VO: Korte termijn (< 2021) (Verder) Onderzoek naar technische staat CSG Streek, locatie Bovenbuurtweg, in verband met noodzakelijke investeringen op korte termijn en afweging met betrekking tot vervangende nieuwbouw op de middellange termijn. Interne aanpassing Van Lodenstein College; inzet vrijkomende ruimten Rehobothschool en verder planontwikkeling m.b.t. renovatie. Lange termijn (> 2021) Vervangende nieuwbouw CSG Streek, locatie Bovenbuurtweg - Van Lodenstein College Praktijkschool Van Lodenstein College is gehuisvest in de voormalige Rehobothschool (middenstuk Rehobothschool). De school heeft een ruimtetekort van circa 450 m 2 BVO, uitbreiding is noodzakelijk om alle Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 31

32 5.4. SPECIAAL ONDERWIJS De volgende scholen voor speciaal onderwijs zijn in Ede gehuisvest: SO De Fonkel (cluster IV) VSO Vester College (cluster IV) SO De Wegwijzer (cluster III) VSO De Toekomst (cluster III) De Brouwerij (cluster IV) Hoenderloo College (cluster IV) SO/VSO Rehobothschool (cluster III) De SO/VSO Rehobothschool verhuist medio 2016 naar Barneveld (evenals de SBO Detmarschool). De Brouwerij en het Hoenderloo College zijn instellingsgebonden scholen (onderdeel van respectievelijke Karakter en de Hoenderloo Groep). Met deze scholen zijn afspraken gemaakt over de bekostiging van de huisvesting (doorbetaling van vergoeding in het Gemeentefonds). Op deze twee scholen wordt verder niet ingegaan. De verantwoordelijkheid van de gemeente voor de huisvesting in het speciaal onderwijs heeft dan ook betrekking op De Fonkel, Vester College, De Wegwijzer en De Toekomst. Deze scholen maken onderdeel uit van het bevoegd gezag De Onderwijsspecialisten. De totale capaciteit van deze vier scholen van De Onderwijsspecialisten bedraagt m 2. Deze capaciteit van de vier locaties, is in principe normatief voldoende voor de ruimtebehoefte van alle vier de scholen. In het VSO Vester College was ook de jeugdzorginstelling Pactum gehuisvest. Pactum heeft het gebouw verlaten waardoor Het Vester College nu de enige gebruiker is. Het Vester College wil graag gebruik maken van het gehele gebouw, hetgeen een uitbreiding van de ruimtebehoefte is. Door medegebruik van o.a. het samenwerkingsverband, BSO, rebound is het Vester College bijna volledig in gebruik bij De Onderwijsspecialisten. Drie groepen theoretische leerweg van het Vester College zijn daarnaast gehuisvest in De Fonkel. Hoewel volledig gebruik van het gebouw Vester College door De Onderwijsspecialisten onderwijskundige meerwaarde heeft (er ontstaat een expertisecentrum op het gebied van (passend) onderwijs en aanvullende kind- en jeugdfuncties) en er volgens opgave van de Onderwijsspecialisten recht is op aanvullende ruimtebehoefte (aanvraag Onderwijsspecialisten d.d. 12 april 2016), dient hiervoor aanvullende dekking gevonden te worden voor het deel dat nu gehuurd wordt door Pactum. Op dit moment wordt in overleg met de Onderwijsspecialisten het toekomstig gebruik nader onderzocht. SO De Fonkel kent een normatieve overcapaciteit, maar hier zijn permanent drie groepen theoretische leerweg van het Vester College gehuisvest alsmede gespecialiseerde dagopvang en BSO. Hoewel De Fonkel in 2006 is gerenoveerd, sluit de voorziening niet aan bij de gewenste onderwijskundige functionaliteit en behoeften (De Fonkel is een voormalige VO-school). Wanneer renovatie aan de orde is, zal ook de functionaliteit hierin betrokken moeten worden. SO De Wegwijzer heeft een normatief ruimtetekort. Er is met name behoefte aan ruimtes voor kleine groepen. Op dit moment wordt dit opgevangen door diverse ruimtes in te zetten voor het onderwijs. Het gaat hier onder andere om het gebruik van vergaderruimtes en de gangen. Tevens is een groepsruimte opgesplitst in twee delen. Door verzwaring van de problematiek en de toenemende zorgvraag van de doelgroep zal de functionaliteit van het Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 32

33 gebouw in de toekomst onder druk komen te staan. De prognose van De Wegwijzer laat echter een daling zien (ondanks de huidige stabilisatie). Een verminderde omvang van het aantal leerlingen biedt wellicht mogelijkheden voor functionele aanpassingen om te voldoen aan de verzwaring van de zorgbehoefte van de doelgroep. VSO De Toekomst is enkele jaren geleden gerenoveerd en functioneel aangepast. Er is geen sprake van capaciteitsvraagstukken. Hoewel er in totaliteit normatief geen sprake is van capaciteitsvraagstukken, is er echter sprake van voorzieningen die onvoldoende aansluiten bij de verzwaring van de zorgproblematiek van de leerlingen en vragen om een gedifferentieerde omgeving voor diverse ondersteunende functies. Wat betreft de functionaliteit is behoudens de locatie De Toekomst sprake van veelal traditionele gebouwen met weinig mogelijkheden voor gedifferentieerd werken. Deze zorg maakt onderdeel uit van de algemene zorgen van het bevoegd gezag met betrekking tot de technische en functionele staat van de gebouwen en de onderhouds- en exploitatiesituatie. Voor alle locaties geldt dat er sprake is van hoge onderhouds- en exploitatiekosten in relatie tot de Rijksvergoeding. Zoals reeds eerder gemeld wil het speciaal onderwijs (SO) nadrukkelijk participeren in de ontwikkeling van kindcentra. Samenvatting huisvestingsvoorstel SO: Korte termijn (< 2021) Gebruik van gehele gebouw aan de Hendrik Stafweg door Vester College; onderzoek naar aanvullende financiering. Participatie van het SO in IKC-vorming. Lange termijn (> 2021) Voorgesteld wordt de huidige huisvesting van het speciaal onderwijs te handhaven en het huisvestingsbeleid te richten op instandhouding in afwachting van verdere ontwikkelingen in het kader van passend onderwijs. Eventuele capaciteitsvraagstukken zouden ook opgelost kunnen worden door beëindiging van de overeenkomsten met de hiervoor genoemde gebruikers c.q. functies. Dit is echter onderwijskundig en functioneel niet wenselijk gezien de ambitie zorg te dragen voor integrale onderwijszorgarrangementen voor de leerlingen in het speciaal onderwijs. Aanvullende functies in de nabijheid zijn daarvoor o.a. gewenst. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 33

34 6. HUISVESTINGSAGENDA Met de schoolbesturen is mede naar aanleiding van de huisvestingssituaties zoals beschreven in hoofdstuk 5 overlegd over de fasering/prioritering wat betreft vervangende nieuwbouw en/of renovatie voor de periode Deze huisvestingsagenda, gebaseerd op hoofdzakelijk kwantitatieve gegevens en overleg hierover met de schoolbesturen, is in het volgende hoofdstuk vertaald in een investeringsagenda HUISVESTINGSAGENDA Vertrekpunt voor de huisvestingsagenda vormt de wens van het primair onderwijs om te komen tot een fasering van de opstelling van het huisvestingsplan. In de eerste fase wordt deze prioritering en fasering op basis van hoofdzakelijk kwantitatieve criteria opgesteld (in fase twee worden ook kwalitatieve criteria betrokken). De kwantitatieve criteria hebben betrekking op de volgende aspecten: Het stichtingsjaar is bepalend voor het moment van vervangende nieuwbouw. De hoogte van de boekwaarde. Voorgestelde integrale oplossingen. Aanvullend overleg met de schoolbesturen PO. In de huisvestingsagenda is vooralsnog hoofdzakelijk sprake van vervangende nieuwbouw van de scholen (met uitzondering van een aantal scholen waarmee afspraken zijn onderzoek te doen naar de mogelijkheden naar renovatie). Niet uitgesloten is dat op grond van de kwaliteitsmeting, het toekomstperspectief van de instelling en ontwikkelingen in de omgeving een keuze voor renovatie meer voor de hand ligt omdat levensduurverlenging technisch en functioneel haalbaar is. Een dergelijk onderzoek naar de kwaliteit van de schoolgebouwen kan in de praktijk vanzelfsprekend eerder plaatsvinden dan na 60 jaar. Het is wenselijk de keuze inzake renovatie versus vervangende nieuwbouw niet eerst te doen na 60 jaar, maar al eerder die afweging te maken in overleg met de schoolbesturen. Het is verstandig deze afwegingen in een vroegtijdig stadium te doen zodat de school hier rekening mee kan houden in de onderhoudsplanning. Denkbaar is dat dit reeds plaatsvindt in het 30 ste levensjaar van een schoolgebouw waarbij in periodiek overleg tussen de gemeente en het betreffende schoolbestuur keuzes worden gemaakt met betrekking tot het wel of niet doen van levensduur verlengende maatregelen. Daarnaast is voor een aantal scholen nader onderzoek nodig wat betreft toekomstperspectief en vinden er bij schoolbesturen en tussen schoolbesturen nog verkenningen plaats naar versterking van de voorzieningenstructuur, hetgeen kan leiden tot bijvoorbeeld fusies tussen scholen. Vervangende nieuwbouw is hier pas aan de orde na schoolbestuurlijk beleid met betrekking tot de voorziening (voortzetting, fusie, sluiting e.d.). Toepassing van hoofdzakelijk het kwantitatieve criterium van stichtingsjaar, de hoogte van de boekwaarde, vervangende nieuwbouw na 60 jaar en reeds nader gevoerd overleg met de schoolbesturen over de prioritering leidt tot onderstaande huisvestingsagenda. Hierin worden onderscheid gemaakt tussen de: Korte termijn: huisvestingsagenda ; Middellange termijn: huisvestingsagenda ; Lange termijn: huisvestingsagenda 2031 en verder. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 34

35 Huisvestingsagenda School jaar 1 Dislocatie Al Amana (p.m.) Uitbreiding / renovatie Van Lodenstein College SmdB Ruitenbeek (onderzoek renovatie) SmdB De Kraats (partiële vernieuwing/renovatie/uitbreiding) De Wingerd, Bennekom (in afwachting planvorming 2020 voorzieningen Bennekom) Huisvestingsagenda School jaar 1 Renovatie Marnix College Senior Vervangende nieuwbouw Julianaschool/Calvijnschool 2023 Ederveen 3 Vervangende nieuwbouw Het Streek Bovenbuurtweg Ede Renovatie Marnix College Junior Ede Vervangende nieuwbouw Louise de Coligny Ede Vervangende nieuwbouw, Koning Davidschool, Ede Vervangende nieuwbouw De Triangel Ede Vervangende nieuwbouw, SmdB De Valk Vervangende nieuwbouw dislocatie Al Amana/De Dillenburg Vervangende nieuwbouw Sint Alexanderschool, Bennekom Vervangende nieuwbouw Al Amana (hoofdvestiging) Ede Vervangende nieuwbouw SmdB De Zaaier, Harskamp Vervangende nieuwbouw De Roedel, Harskamp 14 Vervangende nieuwbouw De Lettertuin Partiële vernieuwing Ericaschool 2030 Huisvestingsagenda School jaar 1 Vervangende nieuwbouw Stadhouder Willem II Ede Vervangende nieuwbouw Vester College Ede Vervangende nieuwbouw Oranje-Nassau Ede Vervangende nieuwbouw Triangel Lunteren Vervangende nieuwbouw De Prinsenakker Ede Vervangende nieuwbouw Calluna Montessorischool Vervangende nieuwbouw Toon Hermans (Groene Vallei) Ede Vervangende nieuwbouw Godfried Bomans Ede Vervangende nieuwbouw Julianaschool Bennekom Vervangende nieuwbouw De Zuiderpoort Ede Vervangende nieuwbouw De Toekomst Ede Vervangende nieuwbouw MSV, dislocatie EMS Rietkampen Vervangende nieuwbouw De Sprong Ede Vervangende nieuwbouw Eben Haezer Bennekom Vervangende nieuwbouw De Vuurvogel Vervangende nieuwbouw prins Floris Vervangende nieuwbouw Paasbergschool Vervangende nieuwbouw De Wegwijzer 2040 De vervangende nieuwbouw na 2040 heeft betrekking op de volgende scholen. Basisonderwijs Uniek Franciscusschool Koningin Beatrix Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 35

36 Caleidoscoop Disl. De Brugge (voorm. Rietkampen) De Vlinderboom Edese Schoolvereniging Panta Rhei Edese Montessorischool Rietkampen De Brugge Koepelschool De Kern De Meander De Bongerd Het Startpunt Veldhuizerschool Kleine Prins De Vuursteen De Bron De Wegwijzer Collage/Wilhelminaschool Cavaljé SBO De Regenboog Speciaal onderwijs De Fonkel Voortgezet onderwijs Pallas Athene College Marnix College Van Lodenstein College Het Streek Pro, vmbo Gezien de lange termijn van deze agenda na 2040 wordt hier verder niet op ingegaan. Verwacht kan worden dat deze planning in de loop der tijd zal wijzigen door diverse nu nog onbekende ontwikkelingen HUISVESTINGSSITUATIES S EDERVEEN EN HET STREEK Naar aanleiding van overleg over de huisvestingsagenda met het primair onderwijs en het voortgezet onderwijs is een tweetal huisvestingssituaties naar voren geschoven in de agenda. In het primair onderwijs betreft het de huisvestingssituatie van de Calvijnschool en Julianaschool in Ederveen. Voor het voortgezet onderwijs betreft het de locatie Bovenbuurtweg van CSG Het Streek. Beide huisvestingssituaties staan nu op 2023 in de huisvestingsagenda. Calvijnschool/Julianaschool Ederveen Op basis van het stichtingsjaar zou de Julianaschool in 2020 in aanmerking komen voor vervangende nieuwbouw en de Calvijnschool in Vervangende nieuwbouw van de Calvijnschool en Julianaschool vindt in het voorliggende plan plaats in Voor de korte termijn wordt conform eerdere besluitvorming door de gemeente Ede gekozen om aanvullende capaciteit te realiseren waardoor de school binnen afzienbare tijd op twee locaties is gehuisvest (huidige hoofdlocatie en een permanente dislocatie van 6 groepsruimten). Vanwege de huidige leerlingengroei wordt overwogen dit aantal groepsruimten te verhogen met 3 à 4 extra groepsruimten. Op deze manier is sprake van erkenning van de groei van het aantal leerlingen in Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 36

37 Ederveen voor de Calvijnschool. De groei van het leerlingenaantal is namelijk groter dan de in de het raadsbesluit vastgelegde zes groepsruimten. Dit is aanleiding om uit te gaan van een hoger aantal groepsruimten voor de permanente dislocatie. De realisatie van deze dislocatie vindt in 2017 plaats. In de planvorming voor de aanvullende capaciteit ligt er een expliciete ontwerpopgave om in de realisatie van deze permanente dislocatie rekening te houden met de toekomstige uitbreiding voor de Calvijnschool en de Julianaschool in 2023 zodat dan sprake is van een onderwijscluster voor beide scholen. Een voorziening voor bewegingsonderwijs maakt ook onderdeel uit van deze ontwikkeling van het scholencluster in Door de fasering kan er ook rekening worden gehouden met toekomstige leerlingenontwikkelingen. Tevens speelt mee dat er op dit moment nog sprake is van een erg hoge boekwaarde voor beide scholen (circa 1 miljoen). Daarnaast zal rekening moeten worden gehouden met een voorziening voor bewegingsonderwijs (circa waarvoor geen dekking is). Het Streek, Bovenbuurtweg CSG Het Streek locatie Bovenbuurtweg (havo-vwo) is in 2023 geplaatst (op basis van het stichtingsjaar zou deze locatie eerst in 2035 in aanmerking komen). Voor deze vervroeging zijn meerdere redenen: a. Ondanks de investeringen in de afgelopen vijf jaren ter hoogte van circa 2,5 miljoen door Het Streek is en blijft sprake van een technisch gezien slecht gebouw (betonrot, kozijnen, sanitaire voorzieningen, binnenklimaat e.d.). Ook energetisch scoort dit gebouw in vergelijking met andere gebouwen erg slecht; b. Door de technische staat en diverse aspecten met betrekking tot veiligheid (o.a. brandveiligheid) moeten er de komende jaren grootschalige investeringen plaatsvinden. De benodigde investering voor de korte termijn worden geraamd op 2,4 miljoen, voor de lange termijn worden de kosten geraamd op circa 5 miljoen. Het is wenselijk en aan te bevelen deze reserveringen te betrekken bij een eventuele vervangende nieuwbouw (bijdrage schoolbestuur). Gezien de benodigde investeringen en de boekwaarden is er binnen de gemeente ruimte (tijd) nodig voor de oplossing van de aanvullende financiële vraagstukken (waarbij in 2023 de boekwaarde vanzelfsprekend weer geringer zal zijn). Nadeel hiervan is dat de gefaseerde ontwikkeling gepaard gaat met extra kosten. Zo dient er nu op diverse vlakken rekening te worden gehouden met extra bouwkundige en installatietechnische maatregelen en kosten. Tevens is niet uit te sluiten dat er t.z.t. tijdelijke huisvesting nodig is wanneer de permanente dislocatie wordt uitgebreid en er wellicht gedurende de bouwperiode geen onderwijs gegeven kan worden. Voorgesteld wordt om de oplossing voor deze nu benoemde problemen onderdeel te laten zijn van de uitvraag aan architect en toekomstig aannemer. De noodzakelijke technische en functionele verbeteringen vragen hoge investeringskosten. Deze verbeteringen vinden plaats in een gebouw dat constructief en installatietechnisch gezien veel beperkingen kent om technisch en ook functioneel een kwaliteitsslag te maken. Er blijft sprake van een in concept verouderd gebouw dat als het ware opgelapt wordt tegen relatief hoge investeringskosten. Ter voorkoming van kapitaalvernietiging door Het Streek en de gemeente is derhalve Het Streek naar voren gehaald. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 37

38 In fase 2 van de opstelling van het huisvestingsplan zal een nadere onderbouwing en motivering gegeven worden voor deze wijziging in prioritering voor Het Streek. Er zal dan ook een nadere kosten-batenanalyse moeten worden opgesteld ten behoeve van definitieve besluitvorming over renovatie van Het Streek versus vervangende nieuwbouw. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 38

39 7. INVESTERINGSAGENDA; FINANCIËN Het realiseren van de in het vorige hoofdstuk staande huisvestingsagenda en de eventuele amenderingen vraagt de nodige investeringen van de gemeente en de schoolbesturen. De totale investeringsagenda bedraagt circa 160 miljoen voor de vervanging van alle huidige schoolgebouwen in de periode Dit komt overeen met een totale kapitaallast van meer dan 7 miljoen. 7 Opgemerkt moet worden dat deze raming een theoretische situatie is gebaseerd. In de raming worden alle huidige scholen op basis van de ruimtebehoefte in 2030 vervangen. Uitgaande van de reeds genoemde inkomsten uit het Gemeentefonds in de algemene uitkering voor de gemeente Ede ter hoogte van circa 7,5 kan een groot deel van de gehele vervangingsopgave van de onderwijsgebouwen worden gerealiseerd. Hierbij wordt uitgegaan dat de vrijval in de kapitaallasten beschikbaar blijft voor nieuwe investeringen. Rekening dient ook gehouden te worden met investeringen ten behoeve van bewegingsonderwijs, huurlasten, verzekering en belasting, personeel waardoor de uitkering uit het Gemeentefonds niet volledig aangewend kan worden voor de vernieuwingsopgave van de lesgebouwen. Gezien de bestaande begrotings- en besluitvormingssystematiek binnen de gemeente, waarbij zij een integrale afweging maakt in het kader van de jaarlijkse begrotingscyclus, is de huisvestingsagenda opgesplitst in drieën. Hierbij is de huisvestingsagenda voor de korte termijn het belangrijkste. Deze heeft betrekking op de begroting 2017 en het meerjarenbeleid In de investeringsagenda is (nog) geen rekening gehouden met cofinanciering door schoolbesturen. Voor het PO en SO is tot nu sprake van een investeringsverbod voor uitbreiding en/of vervangende nieuwbouw. De VNG en PO-raad willen dit echter wijzigen zodat door cofinanciering er ook een versnelling kan plaatsvinden van de vernieuwingsagenda. Dit zal onderdeel zijn van het voorstel dat zij in het najaar van 2016 zullen presenteren (voorstel m.b.t. renovatie). Er zijn nu echter al wel uitzonderingen wat betreft investeringen in de huisvesting door de schoolbesturen, namelijk investeringen die in de exploitatie terugverdiend worden. Te denken is bijvoorbeeld aan investeringen t.b.v. energie waardoor er minder exploitatie uitgaven zijn. Op deze aspecten mogen schoolbesturen aanvullend investeren in nieuwbouw en uitbreidingen. Hierna is schematisch de investeringsbehoefte weergegeven van de huisvestingsagenda. De investeringsagenda voor de periode is geconcretiseerd aan de hand van de concrete huisvestingsprojecten in deze periode (de voorgestelde vervangingen en renovaties in deze periode). Voor de periode 2031 en verder is uitgegaan van een gemiddelde kapitaallast per jaar vanwege de toenemende onzekerheid van de toekomstige planning. Met nadruk dient hier vermeld te worden dat de grafiek (grotendeels) is gebaseerd op vervangende nieuwbouw van de voorzieningen (m.u.v. van de reeds gemaakte keuze inzake renovatie, bijvoorbeeld voor het Marnix College). Tevens betreft het een overzicht van de benodigde kapitaallasten 7 Uitgaande van een annuïtaire financiering met een looptijd van 40 jaar en een rekenrente van 3 %. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 39

40 zonder dat dit betekent dat het hier eenzijdig gaat om lasten die bij de gemeente dan wel deels bij de schoolbesturen liggen. Hierover worden nog nadere afspraken gemaakt (bijdrage gemeente aan renovatie versus bijdrage schoolbesturen aan nieuwbouw). De berekeningen en grafieken gaan uit van de volgende uitgangspunten: De benodigde ruimtebehoefte in 2030 (de ruimtebehoefte van projecten zal op het moment van verdere planvorming van het betreffende project opnieuw bezien moeten worden). Investeringskosten gebaseerd op de normvergoeding VNG Kapitaalkosten berekend op 40-jarige annuïtaire financiering en een rekenrente van 3 %(er zijn inmiddels mogelijkheden om goedkoper te financieren waardoor de jaarlasten geringer zijn). (Nog) Geen extra kwaliteitsimpuls (financiering) vanuit beleidskader kwaliteit onderwijshuisvesting. (Nog) Geen cofinanciering schoolbesturen (waardoor investeringsvolume voor gemeente geringer wordt). (Nog) Geen rekening gehouden met eventuele kosten van tijdelijke huisvesting. (Nog) Geen rekening gehouden met resterende boekwaarden. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 40

41 7.1. INVESTERINGSAGENDA Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 41

42 De realisering van de huisvestingsagenda voor de korte termijn vraagt beperkte investeringen c.q. kapitaallasten. In de periode tot 2020 gaat het om circa aan benodigde kapitaallasten (met in achtneming dat besluitvorming over de voorzieningenstructuur in Bennekom kan leiden tot een geringere investeringslast. Op dit moment is immers De Wingerd nog in de investeringsagenda voor de korte termijn opgenomen). Een forse stijging van de kapitaallasten vindt plaats in 2023 door onder andere de vervangende nieuwbouw van de Calvijnschool en de Julianaschool en CSG Het Streek Bovenbuurtweg. De uitvoering van deze huisvestingsagenda betekent voor de periode een benodigde oplopende kapitaalslast in 2030 van circa 1,6 miljoen. Verdere uitvoering van de huisvestingsagenda betekent een toename van de kapitaallasten tot circa 3 miljoen. Hierbij dient opgemerkt te worden dat vanzelfsprekend de kapitaallasten de komende jaren ook zullen afnemen en er vrijval ontstaat (die echter onderdeel uitmaakt van de integrale gemeentelijke begrotings- en afwegingscyclus) TIJDELIJKE HUISVESTING(SKOSTEN) De voorgestelde vervangingsopgave en -fasering betekent dat zowel bij vervangende nieuwbouw en/of renovatie dat er veelal sprake moet zijn van tijdelijke huisvesting. Dit geldt zeker wanneer nieuwbouw op dezelfde locatie plaatsvindt en de bestaande locatie eerst moet worden gesloopt alvorens nieuwbouw kan plaatsvinden. Bij renovatie is tijdelijke huisvesting veelal afhankelijk van de mate van renovatie en de mogelijkheden tot fasering en/of uitvoering van de werkzaamheden in een vakantieperiode. In het algemeen gesproken is tijdelijke huisvesting echter gewenst. De hoofdlijn van beleid is om zo weinig mogelijk aanvullende tijdelijke huisvesting te realiseren en zoveel mogelijk gebruik te maken van nabije leegstand in dezelfde wijk. Kijkend naar de huisvestingsagenda dan wordt vooralsnog alleen uitgegaan van tijdelijke huisvesting voor de SmdB Ruitenbeek indien hier gekozen wordt voor vervangende nieuwbouw in plaats van renovatie BOEKWAARDEN De mogelijkheden tot vervangende nieuwbouw worden ook beïnvloed door de boekwaarden van de schoolgebouwen. Er is in dit verband nog geen beleidslijn overeengekomen. Voorgesteld wordt vooralsnog uit te gaan van een percentagegrens inhoudende dat bijvoorbeeld bij een boekwaarde van meer dan 25 % van de nieuwbouwinvestering (stichtingskosten) vervangende nieuwbouw niet aan de orde is. Bij een boekwaarde van minder dan 25 % van de stichtingskosten van de vervangende nieuwbouw vindt eventueel vervangende nieuwbouw plaats. Nadeel van een percentagegrens is dat er situaties kunnen zijn waarbij de boekwaarde absoluut toch erg laag is, maar in relatie de nieuwbouwinvestering hoger is dan 25 %. Ook kan het voorkomen dat het weliswaar minder is dan 25 % maar door de hoogte van vervangingsinvestering absoluut nog erg veel is. In die zin vraagt toepassing van dit uitgangspunt (percentagegrens) altijd maatwerk in de specifieke situatie. De absolute boekwaarde vormt immers een belangrijk aspect van eventuele vervangende nieuwbouw. Dit maakt onderdeel uit van de projectfinanciering. Hieronder zijn de boekwaarden van de projecten in de agenda in beeld gebracht. Er is een relatie gelegd met de stichtingskosten (of er wel of niet sprake is van een boekwaarde van meer of minder dan 25 % van de Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 42

43 stichtingskosten). Uit het overzicht voor de korte termijn is op te maken dat op basis van dit uitgangspunt vervangende nieuwbouw voor SmdB De Kraats niet aan de orde is (in de praktijk zal het ook slechts gaan om partiële vernieuwing). De situatie dat er weliswaar sprake is van absoluut hoge boekwaarden die echter minder zijn dan 25 % van de investeringskosten van de nieuwbouw is ook zichtbaar (o.a. De Wingerd, Julianaschool, Calvijnschool). Opgemerkt moet worden dat uitgegaan is van de stichtingskosten op basis van de ruimtebehoefte 2030 (en de normering 2016) en de boekwaarden anno De boekwaarden zullen de komende jaren vanzelfsprekend nog verder afnemen waardoor het beeld wijzigt. *Het bedrag van is de boekwaarde van beide gebouwen samen Huisvestingsagenda korte termijn 2016 t/m 2020 School Jaar Boekwaarde % van stichtingskosten 1. Van Lodenstein College < 25% 2. SmdB Ruitenbeek < 25% 3. SmdB De Kraats > 25% 4. De Wingerd < 25% Huisvestingsagenda Middellange termijn 2021 t/m 2030 School Jaar Boekwaarde % van stichtingskosten 1. Marnix College Senior * < 25% 2. Julianaschool < 25% 3. Calvijnschool < 25% 4. CSG Het Streek Bovenbuurtweg < 25% 5. Marnix College Junior * < 25% 6. Louise de Coligny > 25% 7. Koning Davidschool < 25% 8. De Triangel, Ede < 25% 9. Dislocatie Al Amana (De Dillenburg) < 25% 10. SmdB De Valk < 25% 11. Sint Alexanderschool < 25% 12. Al Amana > 25% 13. De Roedel > 25% 14. SmdB De Zaaier > 25% 15. De Lettertuin < 25% Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 43

44 8. PROCEDURE HUISVESTINGSPLAN Het voorliggende plan is geen statisch plan, maar een dynamisch document waarbij jaarlijks actualisatie plaatsvindt. Deze actualisatie is gericht op de voorgestelde planning/prioritering en de centrale vraag of deze gezien diverse ontwikkelingen nog steeds actueel is dan wel zou moeten worden gewijzigd. Voorgesteld wordt een jaarlijks technisch overleg te voeren met de schoolbesturen hierover. Dit technisch overleg vindt plaats in het voorjaar zodat eventuele consequenties betrokken kunnen worden bij/in de gemeentelijke begrotingscyclus (perspectiefnota, begrotingsbehandeling). Naast bespreking van de planning/prioritering vormen vanzelfsprekend ook beleidsinhoudelijke vraagstukken onderdeel van dit jaarlijks overleg. Het nu voorliggende SHP is nog beleidsarm. Zoals reeds genoemd is in overleg met de schoolbesturen voor primair onderwijs afgesproken om de opstelling van het huisvestingsplan in twee fasen te knippen. Het nu voorliggende huisvestingsplan is relatief beleidsarm opgesteld op basis van primair kwantitatieve criteria met betrekking tot renovatie en nieuwbouw. Dit is vertaald in investeringsbehoeften voor de korte termijn ( ) en de middellange termijn ( ). Beleidsinhoudelijke ambities met betrekking tot kindcentra, vorming onderwijsclusters, passend onderwijs zijn nog niet vertaald in een huisvestingsambitie of meerjarenperspectief. Het schooljaar vindt een verdere beleidsmatige inhoudelijke verdieping plaats waarbij het o.a. gaat om een verdere uitwerking van de ontwikkeling van kindcentra, passend onderwijs, renovatie versus vervangende nieuwbouw en de verantwoordelijkheidsverdeling tussen de gemeente en de schoolbesturen (o.a. model doordecentralisatie) en diverse andere kwalitatieve criteria. Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 44

45 9. COLOFON Onderwerp Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede Opdrachtgever Gemeente Ede Projectteam Drs. Krijno van Vugt Mieke de Groot MSc Datum november 16 Ons kenmerk M085-EDE-SHP-rap1.0-kvv-mdg Integraal huisvestingsplan Onderwijs Ede november 16 45