Jaarverslag 2012 Stichting Pensioenfonds General Electric Nederland

Transcriptie

1 Jaarverslag 2012 Stichting Pensioenfonds General Electric Nederland Datum rapport 17 mei 2013 Nummer/versie definitief Auteur TKP Pensioen BV Telefoon (050)

2 Profielschets Stichting Pensioenfonds General Electric Nederland (vóór 1 januari 2011: Stichting GE Pension NL 2007) is een ondernemingspensioenfonds. Het pensioenfonds voert de pensioenregelingen uit voor medewerkers van General Electric in Nederland en is statutair gevestigd te Breda. De basispensioenregeling is een (deels voorwaardelijk en deels onvoorwaardelijk) geïndexeerde opbouwregeling en wordt in de Pensioenwet gekarakteriseerd als een uitkeringsovereenkomst. De premies voor de basispensioenregeling worden ingebracht door de werkgever en de werknemers. Op de opgebouwde aanspraken van actieve deelnemers vindt jaarlijks onvoorwaardelijk toeslagverlening plaats. Deze toeslag wordt door de werkgevers via de premie gefinancierd. De toeslagverlening op de ingegane pensioenen en premievrije pensioenaanspraken van gewezen deelnemers is voorwaardelijk. De vrijwillige bijspaarregeling Gesave wordt gekarakteriseerd als een premieovereenkomst. Ultimo 2012 heeft het pensioenfonds (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden. De uitvoering van de pensioenregeling heeft het bestuur sinds de datum van oprichting, 17 augustus 2007, uitbesteed aan TKP Pensioen BV (TKP). Het bestuur heeft het beheer van het pensioenvermogen dat in obligaties is belegd uitbesteed aan GE Asset Management (GEAM). De aandelenportefeuille is in beheer bij KBC. De individuele pensioenspaarregelingen (Gesave en Geflex) worden uitgevoerd door Delta Lloyd Bank. Met ingang van 1 oktober 2009 is State Street Corporation de custodian. Het overlijdensrisico en het arbeidsongeschiktheidsrisico zijn herverzekerd bij Algemene Levensherverzekering Maatschappij NV, onder de paraplu van Alhermij. Het betreft een excedent-herverzekeringscontract op stop loss basis. Daarnaast maakt het bestuur gebruik van de werkzaamheden van externe (certificerende en adviserende) actuarissen (Aon Hewitt) en een externe accountant (KPMG). 1

3 Inhoudsopgave Meerjarenoverzicht van kerncijfers en kengetallen 4 Bestuursverslag 6 1. Woord van de voorzitter 7 2. Algemene informatie Juridische structuur Doelstelling Personalia Financiële positie en beleid in Financiële opzet en positie Beleid en beleidskeuzes Toeslagbeleid Financieringsbeleid Beleggingsbeleid Risicobeheer Beleggingen Marktontwikkelingen Resultaten beleggingsportefeuille Aandelen Vastrentende waarden Corporate Governance Pensioenen Inleiding Pensioencommunicatie Pensioenadministratie Pensioenregeling Nieuwe wetgeving Actuariële analyse Besturing en naleving wetgeving Algemeen Bestuursaangelegenheden Goed Pensioenfondsbestuur Verslag van de Visitatiecommissie Verslag Verantwoordingsorgaan Informatie over toezicht door DNB en AFM Deskundigheid en opleiding Gedragscode Geschillencommissie Organisatie en uitvoering Uitvoeringskosten Statutenwijziging Verwachte gang van zaken Jaarrekening Balans (na bestemming van het saldo van baten en lasten) Staat van baten en lasten 62 2

4 9.3 Kasstroomoverzicht Toelichting op de jaarrekening Algemeen Activiteiten Overeenstemmingsverklaring Referenties Grondslagen Algemene grondslagen Grondslagen voor bepaling van het resultaat Toelichting op de balans Risicobeheer Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Toelichting op de staat van baten en lasten Verbonden partijen Overige gegevens Statutaire regeling omtrent de bestemming van het saldo van baten en lasten Gebeurtenissen na balansdatum Actuariële verklaring Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Bijzondere statutaire zeggenschapsrechten 111 Bijlage 1 Deelnemersbestand 113 Bijlage 2 Begrippenlijst 114 3

5 Meerjarenoverzicht van kerncijfers en kengetallen Bedragen x Aantal verzekerden (per eind van het jaar) Deelnemers, actief en voortgezet Gewezen deelnemers Ingegane pensioenen Totaal aantal verzekerden Pensioenen Kostendekkende premie Feitelijke premie * Additionele storting Uitvoeringskosten pensioenbeheer Uitvoeringskosten pensioenbeheer per deelnemer (actief en uitkerend) Uitkeringen Reguliere toeslagverlening Actieve deelnemers 1,88% 1,35% 0,8% 2,2% 3,64% Gewezen deelnemers en ingegane pensioenen 0,0% 0,0% 0,0% 0,38% 3,06% Vermogen en solvabiliteit (op basis van marktwaarde; RTS) Aanwezig eigen vermogen Minimaal vereist eigen vermogen (PW art. 131) Vereist eigen vermogen (PW art. 132) Technische voorzieningen, inclusief overige voorzieningen Aanwezige dekkingsgraad in %** 98,7% 89,5% 103,7% 116,5% 89,4% Minimaal vereiste dekkingsgraad in % 104,6% 104,5% 104,5% 104,8% 104,8% Vereiste dekkingsgraad in % 127,4% 127,8% 133,2% 134,8% 131,9% Gemiddelde duration van de verplichtingen 24,8 26,1 26,2 25,3 27,1 Rentetermijnstructuur (RTS) 2,7% 2,8% 3,4% 3,9% 3,6% 4

6 Bedragen x Beleggingen Beleggingen voor risico pensioenfonds Beleggingsopbrengsten voor risico pensioenfonds Beleggingen voor risico deelnemers Beleggingsopbrengsten voor risico deelnemers Beleggingsrendement (total rate of return, exclusief de deelvermogens) Jaarrendement Gemiddeld rendement afgelopen jaren van ,9% 2,8% -4,2% 0,2% 7,2% 1,7% 15,0% -1,1% -17,1% -17,1% Uitvoeringskosten vermogensbeheer (exclusief ontvangen reductie GEAM) In- en uittredingskosten beleggingspools GEAM Ontvangen reductie GEAM kosten vermogensbeheer Uitvoeringskosten vermogensbeheer (netto) Kosten vermogensbeheer (bruto) in % van het gemiddeld belegd vermogen Kosten vermogensbeheer (netto) in % van het gemiddeld belegd vermogen 0,77% 0,35% 0,91% 0,41% 0,89% 0,39% 0,52% 0,37% 0,39% 0,39% * De feitelijke premie 2011 is inclusief herstelpremie, die in acht kwartaaltermijnen in 2012 en 2013 wordt geïncasseerd. **De berekening van de dekkingsgraad is met ingang van 2010 gelijk aan het eigen vermogen plus de voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds plus de overige technische voorzieningen, gedeeld door de voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds plus de overige technische voorzieningen (2009 en 2008 zijn herrekend; geringe invloed t.w. < 0,1%). 5

7 Bestuursverslag 6

8 1. Woord van de voorzitter In dit jaarverslag legt het bestuur verantwoording af over het gevoerde beleid in Voor het pensioenbestuur was 2012 wederom een intensief jaar. Het bestuur heeft zich naast alle reguliere bestuursverantwoordelijkheden in 2012 ook bezig gehouden met het effectueren van bijstortingen van de aangesloten werkgevers om de noodzakelijke stappen richting herstel te kunnen bewerkstelligen, de overgang van vermogensbeheerder, het selecteren van een partij die het fonds zal ondersteunen bij het Integraal Risico Management, het herzien van het herverzekeringscontract en het definieren van stappen om de duration van de beleggingen meer af te stemmen op de duration van de verplichtingen. Zo begon 2012 met de constatering dat de dekkingsgraad van 86,2% ultimo 31/12/2011 onder het verwachte pad tot herstel moest worden vastgesteld. Op basis van de ABTN en de financieringsovereenkomst met de aangesloten GE ondernemingen, heeft het bestuur een herstelbijdrage vastgesteld van 4,6 miljoen- te betalen gedurende 2012 en Alle aangesloten werkgevers hebben zich begin 2012 schriftelijk akkoord verklaard met deze bijstortingen en gedurende 2012 is het over 2012 verschuldigde bedrag van 2,3 miljoen aan extra bijstortingen afgedragen aan het pensioenfonds. De dekkingsgraad per ultimo 2011 werd inclusief de herstelbetalingen vastgesteld op 89.5%. Het bestuur van het fonds volgt de ontwikkelingen van de dekkingsgraad uiteraard op de voet en houdt daarbij de aangesloten ondernemingen regelmatig op de hoogte, zodat de bijstortingsverplichting voor hen niet als een verrassing kwam en dit verzoek geen extra vragen heeft opgeroepen en zonder bijkomende discussies kon worden afgehandeld door de aangesloten ondernemingen. Gedurende 2012 heeft de invoering van de UFR in combinatie met de eerder ingevoerde 3 maandsmiddeling voor het Pensioenfonds General Electric Nederland de beoogde resultaten gehad- hetgeen heeft geresulteerd in enerzijds minder volatiliteit en anderzijds een verhoging van de dekkingsgraad. Ook heeft de UFR een dempend effect gehad op de duration mismatch. Doordat het fonds een relatief jong fonds is met bijzonder weinig gepensioneerden, blijft de duration van de verplichtingen in verhouding met andere fondsen lang. Gedurende het gehele jaar 2012 lag de dekkingsgraad ondanks de bovengenomede maatregelen onder de 100%. Waarde-overdrachten zijn in 2012 dan ook niet mogelijk geweest. Wel is het effect van de UFR en de 3 maandsmiddeling ook ultimo 2012 nog steeds merkbaar in de dekkingsgraad. Een nadere evaluatie van de dekkingsgraad van 31 december 2012 leidt tot de conclusie dat per die datum geen nadere aanvullende bijstortingen van de aangesloten ondernemingen behoeft te worden gevraagd. In 2012 zijn een aantal aspecten tot uitvoering gebracht die reeds voor 2012 in gang waren gezet. 7

9 Zo heeft het bestuur, na een zorgvuldig selectieproces in 2011, in 2012 KBC Asset Management geselecteerd als hun nieuwe partner in de uitbesteding van de beleggingen op basis van het herziene (passieve) beleggingsbeleid. In een lijst van eisen voor de nieuwe vermogensbeheerder heeft het bestuur ook zorgvuldig de controle op de interne processen van de vermogensbeheerder meegewogen. KBC Asset Management heeft in 2012 een ISAE 3402 type I verklaring aan het bestuur kunnen overleggen en zal in de loop van 2013 over een type II verklaring beschikken. In het derde kwartaal van 2012 is de aandelenportefeuille van het fonds overgebracht van GE Asset Management naar KBC Asset Management. Deze transitie is tot in de details voorbereid en het bestuur heeft er bewust voor gekozen om een transitiemanager in te schakelen om zorg te dragen dat de transitie zo soepel mogelijk zou verlopen. Uiteindelijk heeft de voorbereiding en de begeleiding door de transitiemanager er toe geleid dat de transitie zonder enige problemen kon worden uitgevoerd. Daarnaast zijn de noodzakelijke voorbereidingen getroffen om de duration van de beleggingen meer in lijn te brengen met de duration van de verplichtingen. Het bestuur heeft besloten om deze verlenging van duration te implementeren met een zorgvuldig samen te stellen portfolio van langlopende obligaties. Bij het implementatietraject en de tijdslijnen daarvoor is het bestuur zich er van bewust dat zij een continue afweging maakt van alle belangen. Voor de inrichting van het interne toezicht heeft het bestuur gekozen voor de instelling van een Visitatiecommissie. In november 2012 heeft de Visitatiecommissie haar vierde visitatie uitgevoerd de eerste in een nieuwe cyclus. Het bestuur heeft het initiatief genomen om de objectiviteit van dit orgaan te waarborgen door twee nieuwe commissieleden te benoemen, terwijl de voorzitter omwille van de continuïteit dezelfde is gebleven. De visitatiecommissie heeft diverse aanbevelingen gedaan om het bestuurlijk functioneren verder te verbeteren, waaronder onder meer een meer gestructureerdere vormgeving van de diverse commissies binnen het bestuur en aandacht voor de continue deskundigheidsbevordering. Het bestuur heeft deze en de overige aanbevelingen overgenomen en zal de opvolging van de daaruit voortvloeiende acties op zich nemen. In 2012 zijn enkele bestuursleden afgetreden en nieuwe bestuurders toegetreden. Het bestuur is derhalve in de afgelopen jaren in grote mate van samenstelling gewijzigd. Om de deskundigheid van het bestuur in de huidige samenstelling als geheel te toetsen heeft het bestuur eind 2012 deelgenomen aan de SPO-test voor pensioenbestuursleden. De resultaten geven aan dat het bestuur als geheel op alle deelgebieden deskundig is. Op basis van de SPOtoets zullen de individuele opleidingsplannen worden vastgesteld.. De huidige leden van het Verantwoordingsorgaan en de pensioendirecteur hebben eveneens deelgenomen aan de SPOtoets. Daarnaast heeft het bestuur de eerste stappen gezet op het gebied van Integraal Risicomanagement. De risico commissie heeft in 2012 een aantal aanbieders in de markt benaderd om het bestuur hierbij te assisteren. Begin 2013 zal door het bestuur een uiteindelijke keuze worden gemaakt en zal het bestuur als geheel actief betrokken worden bij het in beeld brengen van het Integraal Risico Management voor het fonds. 8

10 Het bestuur heeft in 2012 het contract voor de herverzekering bij het einde van de contractstermijn opgezegd om op die manier meerdere aanbieders te betrekken in het doen van een aanbod. Dit heeft geresulteerd in het feit dat vanaf 2013 de herverzekering onder verbeterde condities kan worden geëffectueerd. Het bestuur heeft in februari 2013 gezien de financiele situatie van het fonds moeten besluiten om geen toeslag te verlenen op de premievrije pensioenaanspraken en ingegane pensioenen per 1 januari In de twee jaren daarvoor heeft het bestuur eenzelfde besluit moeten nemen, zodat nu voor het derde jaar op rij geen toeslag plaats heeft gevonden. De opgebouwde aanspraken van actieve deelnemers worden jaarlijks onvoorwaardelijk aangepast aan de ontwikkeling van de CBS-CAO-lonen. Per 1 januari 2013 is op de opgebouwde aanspraken van actieve deelnemers een toeslag verleend van 1,88%. Deze toeslag wordt gefinancierd uit de premie van de werkgever. Omdat in het jaarverslag diverse vaktechnische begrippen gebruikt worden, is als bijlage een begrippenlijst opgenomen. Breda, 17 mei 2013 Mw. mr. Y.M.M den Bakker Voorzitter 9

11 2. Algemene informatie 2.1 Juridische structuur Stichting Pensioenfonds General Electric Nederland is statutair gevestigd te Breda en opgericht op 17 augustus Het pensioenfonds is ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel onder nummer Doelstelling Het pensioenfonds draagt de verantwoordelijkheid voor een goede uitvoering van de in de pensioenovereenkomst gedefinieerde pensioenregelingen voor deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden, in overeenstemming met de bestaande wet- en regelgeving. Stichting Pensioenfonds General Electric Nederland heeft ten doel om binnen de grenzen van zijn middelen de deelnemers, gewezen deelnemers en hun nabestaanden te beschermen tegen geldelijke gevolgen van ouderdom, arbeidsongeschiktheid en overlijden. Het fonds voorziet hiertoe in het op lange termijn verstrekken van de nominale pensioenaanspraken en pensioenrechten en streeft hierbij naar het waardevast houden van de opgebouwde pensioenen, de ingegane pensioenen en de premievrije pensioenaanspraken. De toeslagverlening op de opgebouwde aanspraken van actieve deelnemers is onvoorwaardelijk en deze wordt gefinancierd uit de ontvangen premie van de werkgevers. Op de opgebouwde aanspraken van gewezen deelnemers en de ingegane pensioenen wordt voorwaardelijk toeslag verleend. Dat wil zeggen dat er geen recht op toeslagverlening is: er wordt jaarlijks bepaald of en in hoeverre toeslagverlening kan plaatsvinden. Het fonds draagt zorg voor duidelijke en klantgerichte communicatie met alle belanghebbenden. Het fonds heeft beleid ontwikkeld op het gebied van financiering, toeslagverlening, beleggingen en communicatie om de genoemde doelstellingen te bereiken. Dit beleid is vastgelegd in diverse documenten, waarvan de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN) het belangrijkste is. 10

12 2.3 Personalia Bestuur (naar de stand van 17 mei 2013, inclusief 2012) Benoemd namens de werkgever: Naam Functie in bestuur Bestuurslid vanaf Bestuurslid tot mw. Y.M.M. den Bakker voorzitter mw. H. Damhuis lid V.P. Evers lid R.R. Otte lid T.A. Sardar lid B. Vroegh lid K.J. Veenhuis lid De werkgeversvertegenwoordigers hebben zitting voor een periode van vier jaar. De aangesloten onderneming die een bestuurslid heeft benoemd, is tevens bevoegd dit bestuurslid te ontslaan vóór afloop van de zittingsperiode. Benoemd namens de deelnemers: Naam Functie in bestuur Bestuurslid vanaf Bestuurslid tot D.L. Coupar lid R. de Bie aspirant bestuurslid T.H.M. Kruijs secretaris M.C.J.W. Kruize lid D. van Unnik lid De werknemersvertegenwoordigers hebben zitting voor een periode van vier jaar. Een door de deelnemers gekozen bestuurslid wordt ontslag verleend op het moment dat hij niet langer deelnemer (werknemer met een arbeidsovereenkomst bij een van de aangesloten ondernemingen van General Electric) is. Het aftredende bestuurslid kan zich terstond herkiesbaar stellen. Pensioenfondsgerelateerde partijen/organen Pensioendirecteur C. Verbeek Beleggingscommissie R. de Bie (aspirant bestuurslid) T. Sardar D. van Unnik K.J. Veenhuis C. Verbeek 11

13 Commissie Communicatie D.L. Coupar mw. H. Damhuis T.H.M. Kruijs D. van Unnik Commissie Deskundigheid Bestuur mw. Y.M.M. den Bakker mw. H. Damhuis M.C.J.W. Kruize C. Verbeek Commissie Fondsdocumenten mw. Y.M.M. den Bakker (ondersteunend) D.L. Coupar T.H.M. Kruijs K.J. Veenhuis Risicocommissie mw. Y.M.M. den Bakker M.C.J.W. Kruize B. Vroegh Commissie financiële actualiteiten en wetgeving mw. Y.M.M. den Bakker R. de Bie (aspirant bestuurslid) T.H.M. Kruijs Compliance officer P. Elion (t/m 31 december 2012) Samenstelling Verantwoordingsorgaan Namens de werkgever: J. Krol Namens de actieve deelnemers: vacature Namens de pensioengerechtigden: F. Bos Pensioenadministratie TKP Pensioen BV, Groningen Vermogensbeheerders GE Asset Management Limited (GEAM), Londen, UK / Stamford, USA KBC Asset Management BV, Brussel, België Delta Lloyd Bank N.V., Amsterdam (pensioenspaarregelingen) Custodian State Street Corporation (SSC). GEAM maakt voor custody-diensten gebruik van SSC. 12

14 Herverzekering Alhermij, Amstelveen (is een onderdeel van Swiss RE) Certificeerders KPMG Accountants N.V., externe accountant Aon Hewitt, externe actuaris Visitatiecommissie E.J.M. Missotten, voorzitter mr. A.J.E.M. Vollenbroek M.G. Leenstra In de onderstaande tekening wordt de structuur van de organisatie van Stichting Pensioenfonds GE weergegeven. 13

15 3. Financiële positie en beleid in Financiële opzet en positie Dekkingsgraad De dekkingsgraad is een belangrijke maatstaf voor de weergave van de financiële positie van een pensioenfonds. Het geeft het pensioenvermogen als percentage van de contante waarde van de pensioenverplichtingen weer. De dekkingsgraad kan wijzigen door diverse factoren, zoals de ontwikkeling van het beleggingsresultaat, verzekeringstechnische ontwikkelingen en de ontwikkeling van de marktrente. De ontwikkeling van de dekkingsgraad van het pensioenfonds gedurende het jaar wordt hieronder weergegeven, waarbij de effecten gerelateerd zijn aan de primo-dekkingsgraad Dekkingsgraad 1 januari 89,5% 103,7% Effect premies 2,8% 2,1% Effect toeslagverlening 0,0% 0,0% Effect beleggingsresultaat 10,7% -5,9% Effect RTS -9,9% -18,6% Effect UFR 6,5% 0,0% Effect aanpassing levensverwachting -1,1% 1,8% Effect overige oorzaken 0,2% 2,3% Dekkingsgraad 31 december 98,7% 85,4% Effect aanvullende vermogensdotatie 0,0% 4,1% Dekkingsgraad 31 december 98,7% 89,5% Effect premies Het resultaat op premie is in 2012 positief. De ontvangen premie is hoger dan de actuarieel benodigde premie. Het positieve resultaat is ontstaan door de solvabiliteitsopslag. De door de werkgevers betaalde toeslagkoopsom voor inactieven is buiten het resultaat op premie gelaten, omdat deze toeslag niet is toegekend. Dit bedrag is als schuld opgenomen op de balans. Er is in ,3 miljoen herstelpremie betaald, deze herstelpremie was reeds vorig jaar in het resultaat op premie meegenomen, en is dus dit jaar niet in het resultaat op premie verantwoord. Effect toeslagverlening Het resultaat op toeslagverlening is nagenoeg nul. De betaalde premie voor de toeslag aan actieven is gelijk aan de toename van de voorziening door deze toeslag. Aan inactieven is geen toeslag verleend. De hiervoor betaalde toeslagkoopsom is als schuld op de balans opgenomen. Deze koopsom is buiten het resultaat op toeslagverlening gelaten. Effect beleggingsresultaat Het beleggingsresultaat wordt bepaald door het behaalde rendement (12,9%) te verminderen met de toevoeging van interest aan de technische voorzieningen. Deze toevoeging aan de 14

16 technische voorzieningen vindt plaats op basis van de 1-jaarsrente uit de RTS van , te weten 1,544%. Effect RTS Door de daling van de rentetermijn structuur (RTS) in het boekjaar stijgen de technische voorzieningen. De hierna volgende tabel geeft het verloop van de dekkingsgraad over de laatste drie jaar weer. Ter illustratie zijn daarbij ook het behaalde beleggingsrendement en de gemiddelde rente behorende bij de gemiddelde looptijd van de verplichtingen vermeld: Effect UFR Per 30 september heeft De Nederlandsche Bank (DNB) de wijze van vaststelling van de rentetermijnstructuur gewijzigd, waardoor de berekening van de verplichtingen minder gevoelig voor schommelingen en mogelijk verstoorde marktomstandigheden op de financiële markten is geworden. De dekkingsgraad steeg op het moment van introductie van de UFR met 6,5%-punt. Door de invoering van de UFR is de rente gestegen met een dalende VPV tot gevolg en daardoor een stijgende dekkingsgraad op dat moment. Per saldo is het effect van de wijziging van de RTS en UFR op de dekkingsgraad echter -3,4%- punt geweest Dekkingsgraad 98,7% 89,5% 103,7% Beleggingsrendement 12,9% -4,2% 7,2% Rentetermijnstructuur (RTS) 2,7% 2,8% 3,4% De rentetermijnstructuur is bepaald op basis van de gemiddelde rente inclusief middeling en UFR. Effect aanpassing levensverwachting De nieuw AG Prognosetafel is begin 2012 door het fonds ingevoerd. In de nieuwe prognosetafel is de verdere stijgende levensverwachting verwerkt. Hierdoor is de dekkingsgraad gedaald. Effect overige oorzaken Het effect van overige oorzaken wordt vooral veroorzaakt door gedane uitkeringen en overige effecten. Effect aanvullende vermogensdotatie Dit betreft het effect van de bijstorting, die in 2011 voor zowel 2012 als 2013 is opgenomen in het resultaat. De betaling vindt plaats in 8 termijnen (kwartaalbasis). 15

17 Ontwikkelingen herstelplan In 2012 heeft de dekkingsgraad zich ten opzichte van het herstelplan als volgt ontwikkeld: Verwacht (in %) Werkelijk (in %) Dekkingsgraad per 31 december ,1 89,5 Premie 5,5 2,8 Sturingsmiddeleverlening Toeslag- -3,0 0,0 Beleggingen 2,2 10,7 Rentetermijnstructuur 0,0-3,4 Overige Effect van uitkeringen, kosten, kanssystemen en waardeoverdachten. 0,1 0,2 Subtotaal 114,9 100,0 Aanpassing levensverwachting (ervaringssterfte) 0,0-1,1 Dekkingsgraad per 31 december ,9 98,7 Vereiste dekkingsgraad (vereist eigen vermogen) 127,4 127,4 Dit overzicht laat zien dat de ontwikkeling van de dekkingsgraad in 2012 achterblijft bij de verwachting uit het herstelplan zoals dat begin 2009 is opgesteld. De dekkingsgraad is ultimo 2012 voldoende hoog om naar verwachting eind 2013 de dekkingsgraad behorende bij het minimaal vereist eigen vermogen te bereiken. Eind december 2012 bedraagt de dekkingsgraad 98,7%. Dit is lager dan de dekkingsgraad behorend bij het minimaal vereist eigen vermogen, waardoor er sprake is van een dekkingstekort. Door het bestuur is de voorgeschreven jaarlijkse evaluatie van het herstelplan uitgevoerd. Deze evaluatie heeft niet geleid tot bijstelling van de uitgangspunten van het herstelplan. Op grond van de huidige situatie voorziet het nieuwe herstelplan in herstel binnen de daarvoor geldende termijnen. 3.2 Beleid en beleidskeuzes Het bestuur heeft beleid ontwikkeld op het gebied van financiering, beleggingen en toeslagen om de risico s en de financiële positie van het pensioenfonds te beheersen. Bij het maken van beleidskeuzes worden de belangen van alle belanghebbenden evenwichtig afgewogen. Het beleid moet worden uitgevoerd binnen de kaders van de pensioenovereenkomst zoals die overeengekomen is met de CAO-partijen. 16

18 3.2.1 Toeslagbeleid De opgebouwde aanspraken van actieve deelnemers worden jaarlijks onvoorwaardelijk aangepast aan de ontwikkeling van de CBS-CAO-lonen. Aan actieven is een (onvoorwaardelijke) toeslag verleend van 1,88% per 1 januari Het bestuur heeft in 2012 besloten de ingegane pensioenen en de opgebouwde aanspraken van gewezen deelnemers per 1 januari 2013 niet aan te passen aan de consumentenprijsindex. Het bestuur heeft dit besluit genomen omdat de financiële positie van het fonds deze toeslagverlening niet toeliet. Dit besluit is in overeenstemming met de uitgangspunten van het pensioenreglement, zoals hierna beschreven en de richtlijnen van DNB. De betaalde toeslagkoopsom voor ingegane pensioenen en opgebouwde aanspraken van gewezen deelnemers is als schuld op de balans opgenomen. Het bestuur kan in de toekomst beslissen een inhaaltoeslag toe te passen om de gemiste toeslag van 1 januari 2013 alsnog aan gewezen deelnemers en pensioengerechtigden te verlenen Financieringsbeleid Financieringssysteem en ABTN Voor het premie- en toeslagbeleid is een aantal vermogensposities van belang. De volgende grenzen worden onderscheiden: 17

19 - minimaal vereist vermogen: de dekkingsgraad behorend bij het minimaal vereist vermogen is gelijk aan 104,6% van de voorziening pensioenverplichtingen; - vereist vermogen: het vereist vermogen is het vermogen dat nodig is om te bewerkstelligen dat met een zekerheid van 97,5% wordt voorkomen dat binnen een jaar het eigen vermogen negatief wordt. De dekkingsgraad behorend bij het vereist vermogen bedraagt ultimo ,4%; Indien de vermogenspositie van de stichting lager is dan het minimum vereist eigen vermogen, moeten de aangesloten ondernemingen een aanvullende vermogensdotatie doen om de dekkingsgraad op het minimum vereist eigen vermogen te brengen. Een aanvullende vermogensdotatie wordt uiterlijk binnen een maand na de vaststelling van de jaarrekening door het bestuur vastgesteld, gehoord de actuaris van de stichting. De aangesloten ondernemingen kunnen de vastgestelde aanvullende vermogensdotatie over de resterende periode van herstel aan de stichting voldoen, waarbij elk kwartaal een evenredig deel van de dotatie wordt voldaan. Op basis van het huidige premiebeleid en de uitkomsten van het herstelplan is het begin 2012 noodzakelijk gebleken om een extra premie te vragen aan de werkgever. In 2012 is de helft van deze premie voldaan en in 2013 volgt het tweede deel. Begin 2013 bleek dat een extra bijstorting niet noodzakelijk is en dat het fonds naar verwachting in 2013 voldoende herstelkracht heeft om de dekkingsgraad behorende bij een minimaal vereist eigen vermogen te bereiken. De door het pensioenfonds te ontvangen premie wordt actuarieel berekend op individuele basis. Uitgangspunt daarbij is dat de opgebouwde rechten steeds zijn afgefinancierd. De verhoging van de aanspraken als gevolg van toeslagverlening wordt afgefinancierd door middel van koopsommen. Naast deze premie worden voor de dekking van de partnerpensioenen op risicobasis en de arbeidsongeschiktheidsverzekeringen risicopremies voldaan. Tevens bevat de premie een solvabiliteitsopslag welke bestemd is voor het herstellen c.q. op peil houden van de dekkingsgraad. De feitelijke premie in 2012 is gelijk aan de kostendekkende premie. De kostendekkende premie over 2012 bedraagt 21,8 miljoen (2011: 17,7 miljoen). De feitelijke premie bedraagt in 2012 tevens 21,8 miljoen (2011: 22,3 miljoen). Het verschil in 2011 wordt veroorzaakt door de herstelpremie van 4,6 miljoen. De feitelijke premie en de kostendekkende premie is berekend met de rentetermijnstructuur, zoals deze wordt gepubliceerd door DNB. Met uitzondering van de toeslagverlening per 1 januari 2013 (RTS van ultimo 2012), is gerekend met de rentetermijnstructuur van 31 december Premies Voor 2012 is de premie als volgt berekend: pensioenpremie: wordt individueel bepaald voor de pensioenopbouw in 2012 over het salaris onder aftrek van de franchise ( ). premie WIA-excedent: 2,75% van de verzekerde uitkering. 18

20 Exitbepaling in de uitvoeringsovereenkomst Indien en nadat een onderneming al dan niet als gevolg van een overdracht de status van aangesloten onderneming verliest, is deze onderneming aan het fonds een eenmalige bijdrage verschuldigd ter dekking van de lasten inzake toekomstige toeslagverlening aan de gewezen deelnemers die op het moment waarop de onderneming niet langer kan worden aangemerkt als aangesloten onderneming, in dienst zijn van deze onderneming. De exitbepaling is in 2011 daadwerkelijk toegepast bij de uittreding van Universal Pictures. De exitvergoeding is begin 2012 voldaan door General Electric Corporate en bedraagt Beleggingsbeleid De beleggingscommissie heeft gedurende het jaar 2012 bijzondere aandacht gehad voor een drietal belangrijke onderwerpen: Het actualiseren van de Statement of Investment Principles (SIP) waarbij de doelstellingen en het te volgen strategisch beleggingsbeleid in detail werden beschreven. Na uitvoerig beraad heeft het fonds in 2011 er voor gekozen om passief te gaan beleggen, dit beleid wordt doorgetrokken in In 2011 is het besluit genomen dat een andere vermogensbeheerder voor GEAM gezocht zou gaan worden. Na een uitgebreide selectieprocedure is er een nieuwe vermogensbeheerder gevonden in KBC. Een partij die op basis van omvang, klantbetrokkenheid, dienstenpakket en persoonlijke klik het beste aansloot bij de karakteristieken van GE Pensioen. De aandelen portefeuille is per 1 oktober 2012 overgegaan. De transitie van de obligatie portefeuille zal op een later tijdstip plaatsvinden. Een belangrijk onderdeel van het beleggingsbeleid is het zoeken naar een goede efficiënte oplossing voor de rentemismatch die bestaat in de looptijd tussen de pensioenverplichtingen van het pensioenfonds en het belegd vermogen. Het Bestuur heeft in 2010 besloten om dit renterisico af te dekken met de Matching portefeuille waarbij ernaar wordt gestreefd om de looptijd van de portefeuille zo goed mogelijk te matchen met de pensioenverplichtingen,dit op basis van verschillende looptijdsegmenten (Maturity buckets). In aanvulling op dit besluit van 2010 heeft het bestuur in 2011 het aanvullend besluit genomen om dit niet in kleine stappen in te voeren, maar in één sprong naar de gewenste mate van renteafdekking te gaan. In afwachting van het juiste instapmoment heeft het bestuur bij de huidige lage rentestanden de daadwerkelijke implementatie uitgesteld. Begin 2013 heeft het bestuur wel het besluit genomen om de premiebaten (nieuw geld) wel vanaf het voorjaar 2013 onder te brengen bij de nieuw op te bouwen lange obligatieportefeuille bij KBC. Hierdoor beweegt de duratie van de totale obligatieportefeuille geleidelijk naar het gewenste niveau. 19

21 Strategisch beleggingsbeleid Inzake het strategisch beheer heeft het bestuur de beslissing genomen dat ondanks het feit dat de pensioenverplichtingen zich situeren op langere termijn, de wil bestaat de risico s te beperken (met speciale aandacht voor afdekken van het renterisico) en te streven naar stabiele pensioenpremies. De eerste en belangrijkste investeringsdoelstelling van het fonds is het kunnen blijven betalen van de nominale pensioenverplichtingen. Als tweede doelstelling wordt er naar gestreefd dat de minimaal vereiste dekkingsgraad wordt bereikt. Bovendien: Geen tactische vermogensallocatie, alleen natuurlijk verloop; Geen valutarisico voor de belangrijkste valuta. In het najaar van 2011 heeft het bestuur besloten om van actief beleggingsbeleid, over te gaan naar passief beleggingsbeleid. De motivatie hiervoor ligt in het feit dat voor het Bestuur, de beleggingsresultaten van een actief beleid niet tot gewenste resultaten (meerwaarde) hebben geleid die de additionele kosten van dit actief beleid kunnen verantwoorden. Bovendien houdt het Bestuur ook rekening met de aanbevelingen van diverse Commissies en DNB die benadrukken dat pensioenfondsen beter kunnen opteren voor een passief beleid. Het strategisch asset management beleid wordt als volgt concreet ingevuld: Doel Minimum Maximum Matching portfolio Government bonds (Euro) 35% 30% 50% Investment Grade Senior Credits 15% 0% 20% (Euro) Return portfolio Developed Markets Equity 47% 40% 50% Emerging Markets Equity 3% 0% 10% Cash 0% 0% 2% Bovendien wordt de volgende rebalancingpolitiek aangehouden: Funding ratio < MVEV Buy-and-hold, echter de nieuwe geïnde premies worden geïnvesteerd in de 50% Matching portfolio en 50% in the Return portfolio MVEV VEV Constante mix van 50% Matching portfolio en 50% Return portfolio. Nieuwe premies worden geïnvesteerd in de ondergewaardeerde categorie. Indien nodig worden buy and sell transacties uitgevoerd om de constante mix te bereiken. > VEV Indien de Matching portfolio = pensioenverplichtingen kan het 20

22 bestuur beslissen om een strategie in te voeren om de financiersgraad te beschermen tegen dalingen dit op basis van opties of een verzekering. In 2011 heeft Aon Hewitt Consultants een ALM-studie uitgevoerd. De resultaten van deze ALM bevestigen opnieuw dat de asset mix (50% aandelen, 50% vastrentende waarden) zullen worden aangehouden. 3.3 Risicobeheer Het bestuur heeft zijn beleid verwoord in de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN). Onderstaand wordt een nadere toelichting gegeven op de voornaamste risico s die door het bestuur zijn onderkend, alsmede op het beleid van het bestuur voor het mitigeren van deze risico s. Het bestuur is zich bewust van de risico s die het pensioenfonds loopt en besteedt in toenemende mate aandacht aan risicobeleid en beheersing en zal deze lijn in 2013 voortzetten. Voor een nadere toelichting op de risico s en het beheersingsbeleid wordt verwezen naar de risicoparagraaf in de jaarrekening (paragraaf ). Solvabiliteitsrisico Een belangrijk risico is dat een fonds niet beschikt over voldoende vermogen om de pensioenverplichtingen na te kunnen komen, ook wel het solvabiliteitsrisico genoemd. Als de solvabiliteit zich negatief ontwikkelt, zal het pensioenfonds de premie verhogen en is er geen of minder ruimte voor toeslagverlening. In het uiterste geval kan het noodzakelijk zijn dat het fonds de verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten moet verminderen (afstempelen). De solvabiliteit van een pensioenfonds wordt gemeten op basis van de hoogte van de dekkingsgraad van het fonds. De dekkingsgraad is een maatstaf voor de financiële positie van een pensioenfonds, het betreft het pensioenvermogen als percentage van de contante waarde van de pensioenverplichtingen. De dekkingsgraad kan wijzigen door talrijke invloeden, zoals de ontwikkeling van het beleggingsresultaat, verzekeringstechnische ontwikkelingen, de toegenomen levensverwachting en de ontwikkeling van de marktrente. Beleggingsrisico s De belangrijkste beleggingsrisico s betreffen het markt-, krediet- en liquiditeitsrisico. Het marktrisico is uit te splitsen in renterisico, valutarisico en prijs(koers)risico. Marktrisico wordt gelopen op de verschillende beleggingsmarkten waarin het pensioenfonds op basis van het vastgestelde ALM-beleid actief is. Het marktrisico wordt beheerst doordat met de externe vermogensbeheerders duidelijke beleggingsmandaten zijn overeengekomen, waarin specifieke randvoorwaarden zijn opgenomen, bijvoorbeeld betreffende de kwaliteit van de effecten waarin wordt belegd. De beleggingsmandaten worden goedgekeurd door het bestuur en periodiek geëvalueerd en eventueel aangepast. Het bestuur beseft de impact van de beleggingsrisico s. De uitgangpunten zijn vastgelegd in het strategisch beleggingsplan. Renterisico (duration-mismatch) 21

23 Het renterisico is het risico dat de waarde van de portefeuille vastrentende waarden en de waarde van de pensioenverplichtingen veranderen als gevolg van fluctuaties in de marktrente. Maatstaf voor het meten van rentegevoeligheid is de duration. Dit is de gewogen gemiddelde resterende looptijd in jaren van de kasstromen. Indien op balansdatum de duration van de beleggingen aanzienlijk korter (of langer) is dan de duration van de verplichtingen is er sprake van een zogenaamde duration-mismatch. Bij een rentestijging zal de waarde van beleggingen minder snel dalen dan de waarde van de verplichtingen, met als gevolg dat de dekkingsgraad zal stijgen. Bij een rentedaling zal de waarde van de beleggingen minder snel stijgen dan de waarde van de verplichtingen, waardoor de dekkingsgraad daalt. Het strategisch beleggingsplan 2011 voorzag in het afdekking van het renterisico. Het Bestuur besloot om te wachten met het verder afdekken van het renterisico omwille van de lage dekkinggraad. Ondertusen heeft de introductie van de UFR methodiek invloed gehad op de discussie inzake rente-afdekking. Het Bestuur is volop bezig met Aon Hewitt Investment Consultants om op basis van de nieuwe UFR methodiek in te schatten of het niet nu aangewezen is om de rente-afdekking te verhogen. Valutarisico De waarde van beleggingen in aandelen en vastrentende waarden wordt beïnvloed door de ontwikkelingen van de valutakoersen waarin de betreffende beleggingen luiden. Ten aanzien van beleggingen in vreemde valuta zijn door het bestuur aan de vermogensbeheerders beperkingen opgelegd. Het fonds heeft het valutarisico voor de belangrijkste munten van de aandelenportefeuille afgedekt. Prijsrisico Prijsrisico is het risico dat door de ontwikkeling van marktprijzen waardewijzigingen plaatsvinden. Dit wordt veroorzaakt door factoren die samenhangen met een individuele belegging, de uitgevende instelling of generieke factoren. Wijzigingen in marktomstandigheden hebben altijd direct invloed op het beleggingsresultaat, omdat alle beleggingen worden gewaardeerd op reële waarde waarbij waardewijzigingen onmiddellijk worden verwerkt in het saldo van baten en lasten. Door spreiding binnen de portefeuille (diversificatie) wordt het prijsrisico gedempt. De risico s nemen toe wanneer gebruik gemaakt wordt van geschreven optieposities, indien belegd wordt met geleend geld of indien waardepapieren worden verkocht die het fonds niet bezit (short selling). In 2012 is hiervan geen gebruik gemaakt. Het beleggingsbeleid van het fonds sluit het beleggen met geleend geld in principe uit, evenals het verkopen van waardepapieren die het fonds niet bezit. Evenmin staat het beleggingsbeleid het gebruik van derivaten toe, tenzij hiervoor specifiek van het bestuur schriftelijke goedkeuring is verkregen en dit gebruik tevens leidt tot afdekking van risicoposities. Kredietrisico Kredietrisico is het risico op financiële verliezen voor het fonds als gevolg van faillissement of betalingsonmacht van tegenpartijen waarop het fonds (potentiële) vorderingen heeft. Dit risico wordt ook wel aangeduid als debiteurenrisico. De waarde van beleggingen in vastrentende waarden wordt onder meer beïnvloed door de ontwikkeling van de kredietwaardigheid van de effectenuitgevende instellingen. Met name de 22

24 door beleggers gemaakte inschatting van de waarschijnlijkheid van het tijdig voldoen van rente- en aflossingsverplichtingen door de debiteur is hierbij bepalend. Concentratierisico Concentratierisico kan optreden als gevolg van het ontbreken van een adequate spreiding van activa en passiva, bijvoorbeeld bij een concentratie van de portefeuille in regio s, economische sectoren of tegenpartijen. Het concentratierisico wordt onderzocht in de ALM-studie, waarbij beleggingscategorieën met elkaar worden gecombineerd om tot een strategische beleggingsmix te komen. Om de concentratierisico s te beheersen, is de beleggingsportefeuille van het pensioenfonds in hoge mate gediversifieerd. Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat beleggingen niet tijdig en/of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnen worden omgezet in liquide middelen, waardoor het fonds op korte termijn niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Dit risico wordt beheerst door in het beleggingsbeleid voldoende ruimte aan te houden voor liquiditeitsposities, rekening houdend met directe beleggingsopbrengsten en andere inkomsten zoals premies. De liquiditeitspositie op korte en middellange termijn is als gevolg hiervan voldoende. Verzekeringstechnische risico s Het verzekeringstechnisch risico is het risico dat voortvloeit uit mogelijke afwijkingen van actuariële inschattingen die worden gebruikt voor de vaststelling van de technische voorzieningen en de hoogte van de premie. In de actuariële analyse worden de afwijkingen geanalyseerd. Gezien de omvang van het fonds wordt het verzekeringstechnisch risico gedeeltelijk herverzekerd. De belangrijkste actuariële risico s zijn het langlevenrisico, het overlijdensrisico (kortleven) en het arbeidsongeschiktheidsrisico. Langlevenrisico Langlevenrisico is het risico dat deelnemers langer blijven leven dan gemiddeld verondersteld wordt bij de bepaling van de voorziening pensioenverplichtingen. Als gevolg hiervan volstaat de opbouw van het pensioenvermogen mogelijk niet voor de uitkering van de pensioenverplichting aan deze langer levende deelnemers. Door toepassing van AG-prognosetafel met adequate correcties voor ervaringssterfte is het langleven-risico verdisconteerd in de waardering van de pensioenverplichtingen. Overlijdensrisico Het overlijdensrisico houdt in dat het pensioenfonds in geval van overlijden mogelijk eerder dan verwacht een nabestaandenpensioen moet toekennen, waarvoor door het pensioenfonds geen voorzieningen zijn getroffen. Arbeidsongeschiktheidsrisico Het arbeidsongeschiktheidsrisico betreft het risico dat het pensioenfonds meer voorzieningen moet treffen voor premievrijstelling bij invaliditeit en voor het toekennen van een arbeidsongeschiktheidspensioen dan was verwacht. 23

25 Gezien de omvang van het fonds zijn de overlijdens- en arbeidsongeschiktheidsrisico s herverzekerd. Het betreft een excedent-herverzekeringscontract in combinatie met een stop loss herverzekering. Met de excedent-herverzekering wordt het individuele risico boven een bepaalde grens verzekerd (dekking tegen hoge risico s): 1. Excedent-overlijden: herverzekering in de vorm van overlijdenskapitalen (eenmalige uitkering) boven een eigen behoud van Excedent-arbeidsongeschiktheid: herverzekering op rentebasis (uitkering per jaar) boven een eigen behoud van rente. De stop loss herverzekering dekt de situatie dat de schade voor rekening van het fonds op jaarbasis de hoger is dan Voor het overlijdensrisico en het arbeidsongeschiktheidsrisico wordt een risicopremie in rekening gebracht. Het verschil tussen de risicopremie en de werkelijke kosten wordt verwerkt via het resultaat. Toeslagrisico Het bestuur van het pensioenfonds heeft de ambitie toeslagen op de ingegane pensioenen en de premievrije pensioenaanspraken te verlenen. De mate waarin dit kan worden gerealiseerd is afhankelijk van de ontwikkelingen van de rente, het rendement, de looninflatie en de demografie, alsmede de financiële positie van het fonds. Uitdrukkelijk wordt opgemerkt dat toeslagverlening op de ingegane pensioenen en premievrije pensioenaanspraken voorwaardelijk is en afhankelijk van de hiervoor genoemde ontwikkelingen. Deze voorwaardelijke toeslagverlening wordt gefinancierd uit de premie. Op de opgebouwde aanspraken van actieve deelnemers wordt jaarlijks onvoorwaardelijk toeslag verleend, welke wordt gefinancierd uit de premie. Niet-financiële risico s Naast financiële risico s loopt het pensioenfonds ook niet-financiële risico s die het behalen van de doelstellingen kunnen bedreigen. Deze risico s kunnen uiteindelijk ook een financiële impact hebben. De belangrijkste niet-financiële risico s zijn het operationeel risico, het uitbestedingsrisico en het systeemrisico. Operationeel risico Operationeel risico is het risico dat optreedt bij de uitvoering van het pensioen- en vermogensbeheer, bestuursondersteuning en de integrale advisering van het pensioenfonds inzake het beleid op communicatie-, juridisch, fiscaal, actuarieel en beleggingsterrein. Dit heeft betrekking op de continuïteit, integriteit en kwaliteit van de dienstverlening. Het pensioenfonds heeft de genoemde werkzaamheden uitbesteed. Uitbestedingsrisico Uitbestedingsrisico is het risico dat de continuïteit, integriteit en/of kwaliteit van de aan derden uitbestede werkzaamheden, dan wel door deze derden ter beschikking gestelde apparatuur en personeel worden geschaad. Het uitbestedingsrisico wordt gemitigeerd door de afspraken (kwaliteitseisen) in de uitvoeringsovereenkomst en de daaraan verbonden Service Level Agreement (SLA). Monitoring van de uitvoering door het bestuur vindt plaats op basis van de periodieke rapportages van TKP over de uitgevoerde werkzaamheden. Tevens ontvangt het 24

26 pensioenfonds van TKP een ISAE 3402 type II-rapport. Deze rapportage geeft inzicht in de wijze van beheersing van de operationele risico s en geeft aan of de uitvoerder in control is. PricewaterhouseCoopers Accountants NV certificeert de ISAE 3402-rapportage. De strekking van de accountantsmededeling is dat de interne beheersing van TKP op 31 december 2012 voldoet aan de daaraan te stellen eisen: de beschreven en aanwezige beheersmaatregelen zijn toereikend om de controledoelstellingen te bereiken. Tevens wordt verklaard dat in de periode vanaf 1 januari 2012 tot en met 31 december 2012 de beheersmaatregelen voldoende effectief hebben gefunctioneerd. Het vermogensbeheer is uitbesteed aan GE Asset Management (GEAM), KBC Asset management en Delta Lloyd Bank NV. Met de vermogensbeheerders zijn overeenkomsten gesloten waarin onder meer de beleggingsrichtlijnen en de overeengekomen rapportages zijn vastgelegd. De afspraken zijn opgenomen in een SLA. Het pensioenfonds heeft over de periode 1 oktober 2011 tot en met 30 september 2012 een SSAE 16-rapport van State Street Corporation ontvangen. Het rapport is door een externe accountant gecertificeerd. Over de periode 1 oktober 2012 tot en met 31 december 2012 is door State Street Corporation een confirmation letter verstrekt aan het bestuur van het pensioenfonds waarin staat dat er geen significante veranderingen hebben plaatsgevonden na oplevering van het SSAE 16 rapport. Met KBC Asset management heeft het Bestuur een stappenplan afgesproken om tegen 2014 ISAE 3402 type II compliant te zijn. Op dit ogenblik is type I van toepassing. Type I betreft opzet en bestaan en type II gaat ook in op de werking van de processen. Systeemrisico Systeemrisico betreft het risico dat het mondiale financiële systeem (de internationale markten) niet langer naar behoren functioneert, waardoor beleggingen van het fonds niet langer verhandelbaar zijn en zelfs, al dan niet tijdelijk, hun waarde kunnen verliezen. Net als voor andere marktpartijen is dit risico voor het fonds niet beheersbaar. 4. Beleggingen 4.1 Marktontwikkelingen Marktontwikkelingen in 2012 Het afgelopen jaar is voornamelijk gekenmerkt door de zeer grote invloed die Centrale banken hebben gehad op de markten. Ondanks dat de fundamentele indicatoren weinig verbetering lieten optekenen, hebben de financiële markten toch een sterk jaar achter de rug dankzij het feit dat Centrale bankiers bereid waren om een historische hoeveelheid liquiditeit in het systeem te pompen. Dit heeft geleid tot een sterke performance van de risicovollere beleggingen, zoals aandelen en High Yield obligaties. De tweede fase van het LTRO programma (liquiditeitssteun) van de ECB zorgde in het eerste kwartaal voor een boost, maar tijdens het tweede kwartaal nam de onzekerheid omtrent de Eurozone crisis opnieuw toe, met hogere rentes voor Spaanse en Italiaanse overheidsobligaties 25

27 tot gevolg. Tijdens de zomer verraste Mario Draghi, voorzitter van de ECB, de markten door te stellen dat de ECB er alles aan zou doen om de Eurozone te redden. Deze steunverklaringen vertaalden zich een maand later in de aankondiging van OMT (Outright Monetary Transactions), hetgeen erop neerkomt dat de ECB bereid is om onbeperkt kortlopende overheidsobligaties van Eurozone landen aan te kopen, indien een bepaald land steun aanvraagt. Deze aankondiging werd door de markten zeer positief onthaald en de korte termijn rentes van perifere landen kenden een sterke daling. Op politiek vlak werd ook 2012 gekenmerkt door een gebrek aan coördinatie. De Europese leiders zijn erin geslaagd om lichte vooruitgang te boeken op het vlak van een Europese bankenunie, maar er blijven nog vele onzekerheden en implementatierisico s. Buiten Europa, ging de aandacht voornamelijk naar de presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten, die uiteindelijk werden gewonnen door Barack Obama. Het einde van het jaar werd gekenmerkt door een hoge onzekerheid met betrekking tot de Fiscal Cliff. Deze kon nipt worden vermeden, maar de onzekerheid rond het schuldenplafond belooft ook in 2013 voor onzekerheid te zorgen in de Amerikaanse politiek en economie. De actie van de centrale banken zorgde voor een algemeen positief sentiment en dat zorgde voor positieve aandelenrendementen. Zowel de Europese (Euro Stoxx) als de Amerikaanse (S&P 500) aandelenmarkten hadden een sterk 2012 met een stijging van respectievelijk 11% en 12%. Ook aandelen van opkomende markten (MSCI emerging Markets) kenden een positief resultaat (+11%), voornamelijk gedreven door een zeer sterk vierde kwartaal. In de obligatiemarkten waren het eveneens de risicovollere segmenten, zoals High Yield en opkomende markten die de beste prestaties lieten zien. De overheidsobligaties van core landen als Duitsland kenden ook nog steeds een positief rendement, maar dit was veel beperkter dan in Samenstelling beleggingsportefeuille De strategische beleggingsportefeuille bestond in 2012 uit 50% aandelen en 50% vastrentende waarden. De werkelijke gewichten zijn in de volgende figuur weergegeven. De werkelijke gewichten ultimo 2012 wijken af van de strategische gewichten door koersbewegingen. Het bestuur streeft ernaar om de gekozen asset mix (50% aandelen, 50% vastrentende waarden) aan te houden. Van de 50% beleggingen in aandelen wordt strategisch 47% in Developed Markets belegd. De overige 3% betreffen Emerging markets aandelen. Van de 50% beleggingen in vastrentende waarden wordt strategisch 35% in bonds en 15% in credits belegd, in uitvoering van de SIP. Hieronder wordt de feitelijke samenstelling van de beleggingen voor risico fonds weergegeven. Feitelijke samenstelling beleggingsportefeuille risico pensioenfonds ultimo jaar: (lichte afwijkingen met de werkelijkheid zijn mogelijk door afronding na de komma) 26