Lerend netwerk Financiering lokale klimaatplannen

Transcriptie

1 Lerend netwerk Financiering lkale klimaatplannen Verslag Bijeenkmst Datum: 11/02/2015 Datum: 09/02/2015 Auteur: Sarah Bgaert Nummer: Dcumentreferentie: Plaats: Antwerpen Bestandsnaam: Verslag werkgrepvergadering Krte Termijn Status: Ontwerp Gedgekeurd Onderwerp: Werkgrepvergadering Krte Termijn Aanwezigen: Maarten Van Leest (LNE), Jnas Van Meirvenne (CAPLO), Carline Van der Steen (Brugge), Liseltte Vandrne (Lnderzeel), David Olivier (Aalst), Olivier De Ryckere (Vlaams-Brabant), Nele Stas (Limburg), Nathalie Erbut (West-Vlaanderen), Gedele De Vs (Ost-Vlaanderen), Thijs Defever (Wnwijzer Meetjesland), Frederik Serren (Kenniscentrum Vlaamse Steden), Diana Cllinet (Trids), Ken Panis (Lyens&Leff), Kris Mnen (OksigenLab), Jan Aerts (Futureprfed/DuWB Transitiearena), Luc Witteblle (SuMa Cnsulting), Dieter Cuypers (VITO), Sarah Bgaert (VITO) Verntschuldigd: Stefan Kempeneers (Interleuven), Mike Desmet (BBL), Peter Vs (Stad Genk), Maarten De Grte (VEA), Hilde Ptemans (Stad Hasselt), Barbara Maes (Bnheiden), Geert Van den Berge (Igem), Francis Hayen (Belfius) 1. Inleiding Dit verslag geeft enkele punten mee van de discussies die geverd warden in de eerste werkgrepvergadering van de werkgrep Krte Termijn. Op de agenda stnd: - 9:30 9:45 Verwelkming: telichting del en werking van de werkgrep (Sarah Bgaert - VITO) - 9:45 10:15 Tur de table - 10:15 11:00 Financiering cllectieve renvatie wat leert ns de praktijk? (Dieter Cuypers - VITO) - 11:00 11:45 Aanvullingen, eigen ervaringen, vragen en pmerkingen vanuit de werkgrepleden - 11:45 12:15 Gezamenlijke selectie van initiatieven vr nadere analyse - 12:15 12:45 Vrstel en bespreking aanpak analyse - 12:45 13:00 Vlgende stappen

2 2. Vrstellingsrnde Elke participant heeft zich vrgesteld; hiernder enkele specifieke prjecten die zijn aangehaald: - Lnderzeel wil een participatieprject renvatie pstarten via de lkale verenigingen die werken rnd samenaankp. Daarnaast wrdt gekeken naar een mgelijke rl vr het OCMW m de financieel zwakkere burgers te ndersteunen die geen interesse kunnen pbrengen in energiemaatregelen. Men wil prberen m k huisvestingsmaatschappijen te betrekken. Actie: Lnderzeel zit deze week samen met de dienst Stedebuw m de pstart te bespreken. Ltte hudt Sarah p de hgte van de uitkmst. - Het Steunpunt Duurzaam Wnen en Buwen van de Prvincie Ost-Vlaanderen heeft een prject lpen samen met de Gezinsbnd rnd cllectieve renvatie - Prvincie Limburg heeft een renvatieprject lpen m particuliere wningen te renveren ( Werfged - Limburg renveert /Dublimburg) - Het Kenniscentrum Vlaamse Steden bereidt een Interreg 2C prject dssier vr met.m. 3 Vlaamse steden (Antwerpen, Mechelen, Ostende), Nederlandse steden (.m. Breda, Rtterdam), Enexis e.a. partners. Prject is niet gericht p deep renvatin, maar p lw hanging fruits (10 à 12 jaar terugverdientijd bv. dakislatie, verwarmingsketel). Frederik is k geïnteresseerd in het identificeren van relevante investeerders. - Trids biedt kredieten aan vr particulieren, waarbij de rente afhangt van het energiepeil dat bekmen wrdt met de renvatie - Kris Mnen begeleidt in het kader van DuWB tegen vrdelig tarief scial caching prjecten/participatietrajecten/pzetten van business case die ingezet kunnen wrden bij.m. energy perfrmance cntracting, energie-armede, pschaling van prjecten. - Ken Panis heeft een cncept vrgesteld vr de juridische structurering van financiering via een cöperatieve venntschap vr zwel inwners, investeerders, gemeentes en banken (zie verder). - Luc Witteblle verwijst naar de FLK pilt m.b.t. het pzetten van een financieringsvehikel vr de financiering van lkale klimaatplannen p basis van het financieringsmdel dat vr Gent en Antwerpen werd ntwikkeld. In het kader van deze pilt zal een prjectprtefeuille (van circa 300 miljen eur) wrden samengesteld met prjecten die binnen 1 à 1,5 jaar financieringsrijp kunnen gemaakt wrden. Deze prtefeuille zal dan in de vlgende fase van de pilt als testcase gebruikt wrden. Prjecten rnd cllectieve renvatie kmen eveneens in aanmerking. - Brugge heeft verschillende prjecten lpen,.m. een grt participatietraject Tekmst van Brugge. 600 ideeën van burgers zijn ingezameld, waaruit bleek dat de bevlking wenst dat in Brugge meer gebeurt rnd duurzaamheid en energie-efficiëntie. Hieruit is ng geen cncreet prject gevleid, maar men vindt het cncept van cöperatieve venntschap interessant in dit kader. - In Aalst wrden de prikkelprjecten gekppeld aan.m. FRGE leningen.

3 3. Algemeen Vlgende algemene punten werden aangehaald: - Link met het renvatiepact. Olivier De Ryckere (prv. Vlaams-Brabant) & Annick Gmmers (Technum) zullen in de werkgrep financiering zitten. Er zullen zeker linken zijn naar deze werkgrep. - Het wrdt belangrijk geacht m in financieringsprjecten de verbinding met het lkale niveau aan te huden. Daarnaast met getracht wrden m de zwakkeren mee te krijgen (bv. ndkpers). 4. Presentaties 4.1. Dieter Cuypers praktijkvrbeelden + discussie De fcus van de presentatie is p de technische kant van cllectieve renvatie die gefinancierd wrdt. Beslissingen wrden niet enkel ratineel-ecnmisch genmen. Gedragspsychlgie, het gevel iets samen te den is een even belangrijke trigger. Ken haalt vrbeeld aan van prject waarbij een blg tt dezelfde plssing kan als een technisch cmité, ls van elkaar. Wederkerigheid kan nuttig zijn bv. iemand kmt aan het gemeentelket vr een waterprbleem, en de ambtenaar grijpt de kans m het energieprbleem vr te leggen en meteen te vragen f mgelijks anderen in de wijk hetzelfde prbleem kunnen hebben, waarna men kmt tt de identificatie van wijken met ptentieel tt cllectieve renvatie. ESCO wrdt beter niet gebruikt vr verwijzing naar Energy Perfrmance Cntracting, aangezien het bij een ESCO gaat m een leverancier van energiediensten. We prefereren de term derde partijfinanciering. Het begrip cllectieve renvatie is een cntainerbegrip, het dekt vele verschillende ladingen. Het kan vanuit verschillende gpunten ingevuld wrden: - Vrwerp van de renvatie: hier ligt de fcus p de gelijktijdigheid/het gezamenlijk renveren van een grep gebuwen. Maar k hierbinnen is heel wat variatie mgelijk in functie van: de hmgeniteit f hetergeniteit van de te renveren gebuwen (enkel publieke f private wningen van een bepaald type f k in cmbinatie met andere types private f publieke gebuwen, e.g. schlen?) de aard van de renvatie: van ppervlakkige tt diepe renvatie de standaardisatie van de renvatie: van standaard tt grte keuzevrijheid de lcatie van de gebuwen: lcatiegebnden (straat, aaneensluitende gebuwen f in zelfde wijk) f niet lcatiegebnden - Financiering van de renvatie: hier ligt de fcus p de samenwerking p het vlak van financiering. Hier wrdt de financiering samen gerganiseerd (bundeling van financiering), waarna de individuele renvatie gelijktijdig f p een verschillend temp kan plaatsvinden.

4 - De rganisatie van de aanbdzijde van de renvatie (aannemers / leveranciers): hier ligt de fcus p het gelijktijdig/gemeenschappelijk aanbieden van p elkaar afgestemde f zelfs geïntegreerde diensten. Uiteraard kunnen deze nderscheiden invullingen in verschillende cmbinaties vrkmen. Gevaar vr lck-in, zwel p technisch vlak (installateurs), p financieel vlak (gebruiker investeert in vr de hand liggende renvatiemaatregelen mdat daarvr de kredietrisicberekening makkelijker te cllectiviseren is versus deep renvatin), maar k p beleidsniveau (fcus p energierenvatie versus andere beleidsprblemen). Schaal: Er met gezcht wrden naar een ptimale cmbinatie van financiële haalbaarheid (bv. in termen van min. investeringsbedrag) en van rganisatrische haalbaarheid (bv. max. 300 gebuwen). Anderzijds is de transactiekst vr de inschatting (en afdekken van) het risic mgelijks lager indien we een grte grep wningen cllectief gaan renverenmdat in dergelijk geval statistisch materiaal gebruikt kan wrden m het krediet- en peratinele risic in te schatten. Dit is veel meilijker vr een klein aantal wningen. In die zin kan er nderzcht wrden f het zinvl /mgelijk is m het financieringsluik van de cllectieve renvatie die gebaat is bij grte vlumes (gedeeltelijk) ls te kppelen van de rganisatie van de peratinele/activiteiten van de cllectieve renvatie (die gebaat is met kleinere vlumes e.g. tt 300 gebuwen). Vraag is k wie de begunstigden zijn van het schaalvrdeel. Bv. binnen Blk vr Blk prjecten wrdt van de 20% ecnmisch schaalvrdeel 7% afgehuden vr transactieksten, wat een 13% nett rendement plevert dat geheel f gedeeltelijk drgegeven kan wrden aan de eindgebruiker. De hgte van de transactieksten en de mate waarin deze drgerekend wrden aan de eindgebruiker kan een belangrijk knelpunt vrmen cfr. Tilburg. In de VS wrden de banken veeleer ingezet als intermediair tussen de investeerders en de gebruikers; dergelijk mdel zal hier in de tekmst naar verwachting k steeds meer ingang vinden Ken Panis cöperatieve venntschap + discussie Het cncept geeft de cnstructie weer he gefinancierd kan wrden aan de hand van een cöperatieve venntschap (CV). De juiste aanwending van de structuur zal afhankelijk zijn van de grtte van de prjecten. De CV zu fungeren als (i) financieringsvehikel en ESCO versus de gebruikers/afnemers en (ii) als investeringsvehicle vr de gebruikers en/f afnemers.

5 Prduct vr gebruiker Uiteindelijk is het pzet dat de gebruiker vr de aankp f plaatsing van energiebesparende prducten, zijn aankp/plaatsing kan spreiden in de tijd, met een investeringscmpnent p de prestaties van de CV. Bv. In plaats van EUR 100 te betalen p dag 1 vr deze prducten, betaalt de gebruiker EUR 90 als vlgt: EUR 60 dag 1, waarvan EUR 20 wrdt aangewend tt aankp van een aandeel in de CVBA en waarp de gebruiker een rendement kan krijgen tt maximum 6%. Eventueel kan dit aandeel k apart wrden aangekcht dr derden. waarvan 40 effectief een vrafbetaling van de aankp van het prduct is. EUR 30 ver een termijn van 5/10 jaar. In casu det men een nulmeting p vrafgaand aan de installatie, waarbij het verschil in energiebesparing (bv. EUR 60 ver 10 jaar) 50/50 wrdt verdeeld, waardr elk jaar de gebruiker EUR 3 aan de CV terugbetaalt. Deze cijfers zijn puur speculatief. Het is de bedeling dat dr de bundeling van krachten de CV beter prijzen zu kunnen verkrijgen, waardr de prducten niet 100 maar 70 ksten (zijnde ). De 20 is equity vr nieuwe investeringen, zdat er een cntinue equity basis blijft vr verdere financieringen. Zndig kan de gemeente een beperkte garantie vrzien. CV als Esc De CV zal ptreden als aankper van de prducten, gefinancierd dr hgervermeldde equity en bankfinanciering. De CV kan, dch heft niet, prjecten in eigendm te nemen. Bij renvatieprjecten zal de eigendm eerder bij de gebruiker liggen. De nieuwe pandwet van 11 juni 2013, welke in principe in werking treedt tegen 1/1/2017, vrziet in enkele innvaties die een leasingstructuur met eigendm binnen de CV mgelijk maken. Tt dan zal de bank eerder p een prtflibenadering naar de gebruikers kredietrisic kijken.

6 CV als venntschap Deze venntschap wrdt pgericht met een deel vast kapitaal (ingebracht dr bv. gemeenten, grte kapitaalinvesteerders die A-aandelen ntvangen) en een deel variabel kapitaal (inwners f gebruikers die een B- aandeel kpen). De statuten zullen vr de ndige remmen vrzien m het cntinue aandeelhuderschap van de A- aandeelhuders te garanderen. Gewnlijk is er k een lck-up vrzien waarbij gebruikers hun B-aandeel de eerste 6 jaar dienen aan te huden. Verschillende aandelenklassen kunnen wrden gecreëerd, naargelang de nden en in functie van het risic dat ze bereid zijn te nemen. Vr echte durfkapitaalinvesteerders levert de mgelijks te weinig rendement p, dch dit is niet echte driver van de CV. Uiteindelijk dient de CV iets meer dan break-even te draaien, met een maximaal vlume aan klanten. Het del van een cöperatieve venntschap is immers vrdeel creëren vr haar leden. Incentives het gedkper aankpen van een prduct via de CV, dan p individuele basis. vrfinanciering van 30% van de aankp (cfr. 30 eur); investering in een interessant beleggingsprduct, wat k de gemeenschap en het milieu ten gede kmt; fiscaal interessant (vrijstelling van eerste schijf van dividendbelasting) ( g/structuur/venntschapsvrmen/cperatieve_venntschappen/erkenn ing/vrdelen/#.vntr-p0veye ) vrijstelling van de prspectus tt 5 miljen eur nder vrwaarden, hetgeen de pstartksten kan beperken. Cmmunity building: mgelijkheid tt betrkkenheid dr de gebruikers via aandeelhudersvergaderingen, bestuur, blgs, enz. Aandachtspunten/verdere uitwerking Wat precies met een dergelijke cnstructie gefinancierd wrden, kan sterk uiteenlpen. Transactieksten (juridische ksten, financiële mdellellering, beheerksten van het lpend fnds) vs size prjecten. Vlgende WGvergadering: becijfering De pmerking wrdt gemaakt dat dergelijke cnstructie heel wat vrbereiding vereist, wie gaat initiatief nemen en een dergelijk prces structureren? Dit kan niet verwacht wrden van de gemeenten. Het lijkt k een instrument dat minder geschikt is vr kleinere gemeenten, maar eerder vr steden Vlgende stappen - Ken stuurt een samenvatting rnd van het cncept.

7 - Het zu nuttig zijn m dit cncept eens te te passen p cncrete prjecten die al wat vrm hebben. De participanten zullen een krte beschrijving van hun lpende/geplande prjecten rndsturen (tegen eind februari). - Op basis van de ingestuurde prjecten, bekijken de trekkers samen met Ken, Diana en Luc het ptentieel en identificeren ze een aantal interessante investeerders m uit te ndigen vr de vlgende WGvergadering p 31 maart. 5. Bijlagen - Presentatie Dieter cllectieve renvatie - Fiche prjecten - (klad) rekenvrbeeld